Vooruitskouing vir landbou se volgende dekade

Transcription

1 VOL 35.5 September oktober 2017 Vooruitskouing vir landbou se volgende dekade Kwaliteit van 2016 se oes ontledings se resultate VOORBEREIDING VIR OESTYD

2 uppe marketing A16670

3 VOL 35.5 september oktober 2017 Reeds 35 jaar die onafhanklike spesialis-tydskrif vir die kleingraanbedryf The independent specialist magazine for the small grain industry for the past 35 years VOORBLAD Voorbereidings vir die oes van kleingraan is aan die gang. Case se Axial-Flow 9240-stroper met n Draper-tafel sal help om die resultaat van die seisoen se produksieproses in tonnemaat te sien. Koringfokus / Wheat Focus verskyn ses keer per jaar en word in samewerking met die koringbedryf saamgestel, wat insluit: LNR-Kleingraan; SA Graaninligtingsdiens; Wintergraantrust; SA Kultivar- en Tegnologie-agentskap & SA Graanlaboratorium. Gratis beskikbaar aan bona fide-kleingraanprodusente Uitgewer en eienaar Adres vir redaksionele kopie, advertensies en intekenare: Mediakom Posbus Noordbrug 2552 Tel: Faks: E-pos: mediacom@intekom.co.za redakteur: Willie Louw Advertensies: Jana Greenall Uitleg: Alouise J van Vuuren Onsekerheid oor koringverbouing in die Wes-Kaap 05 Saadmaatskappye se inkomste gaan bedryf bevoordeel 06 Researchers propose seven new projects in small grain 07 Instellings werk, maar politiek nie 08 Inligtingstelsel help risiko s bepaal 08 Stappe teen risiko s gewoonlik op verkeerde tydstip 08 Vroue help jong boer se drome waar word 09 Rekenaars help om koring beter te verstaan 10 Researchers propose seven new projects in small grain 11 Company launches systemic fungicide for African market 12 Berei stropers só voor vir die seisoen 14 Graanakademie lewer vyfde groep leiers 15 Die oesproses van koring die finale toets van die proses 20 Prof Danie Brink appointed as new dean 25 Onsekerheid oor koringverbouing in die Wes-Kaap 26 Sagis-jaarvergadering: Instellings werk, maar politiek nie BFAP Landbou sal gordel styf moet trek 28 Kanola bied goeie vooruitsigte 29 Meer koring ingevoer, hoër plaaslike verbruik verwag 30 Meer gars geplant, onsekerheid oor SAB se rol 30 Die gesaghebbende handboek vir voedsel- en landboubeleid 10 Statistiek van produkte uit koring en oliesade vervaardig 11 Eerste produksieskatting van SAGIS: Gars, hawer en kanola se marksituasie 26 SAGIS: Koringmarksituasie The BIG 3 insect pests on wheat Kwaliteitsresultate van 2016/ 17 se koringoes kopiereg en standpunte Kopiereg / Copyright: Ingevolge Artikel 12(7) van die Wet op Outeursreg Nr 98 van 1978 en enige wysigings word alle regte voorbehou. Standpunte en aansprake in advertensies en artikels word nie noodwendig deur Mediacom Bk en enige medewerkers / deelnemende instansies onderskryf nie. Regstellings word net oorweeg indien n tipografiese fout die bemarkingswaarde van n advertensie/promosie verminder. 16 Temperatuur speel n rol in koring se weerstand teen streeproes 18 The BIG 3 insect pests on wheat 20 Herfskommandowurm in Zim opgemerk koringboere moet waak 21 Kwaliteitsresultate van 2016/ 17 se koringoes Kanola bied goeie vooruitsigte 28 SEPTEMBER OCTOBER 2017 Koringfokus Wheat focus 3

4 Onsekerheid oor koringverbouing in die Wes-Kaap Dele van die Wes-Kaap waar koring verbou word kan heel moontlik in die volgende paar jaar minder reën kry. Dit kan tot swakker oeste aanleiding gee. Volgens Johan van den Berg, n landbouweerkundige by Santam Landbou, het dit in die laaste paar jaar op die regte tyd in Wes-Kaapse verbouingsgebiede gereën. Dit het oor die alge meen goeie koringproduksie oor die grootste deel tot gevolg gehad het. Volgens aanduidings gaan swakker reënval in veral die Suidwes-Kaap gedurende koring se aktiewe groeiseisoen in die volgende paar jaar voorkom. Dit is deel van n droër siklus. Gemiddelde tot bogemiddelde reën het die afgelope paar jaar gedurende die groeiseisoen in die Wes-Kaapse koringstreek voorgekom, hoewel die Swartland-streek in 2015 ondergemiddelde neerslae gehad het, sê Van den Berg. Koring in die Wes-Kaap word hoofsaaklik in die Swartland- en Rûens-streek verbou, maar ook verder in die Suid-Kaap tot by Mosselbaai. September is n baie belangrike reënmaand, aan gesien die plant dan in sy reproduktiewe fase is en droogtestremming groot skade kan veroorsaak. Die Swartland se koringoes het in 2015 tot ton gedaal, teenoor ton in 2014 en ton in Hoewel die Swartland-streek in 2016 gemiddelde reën gehad het, het baie goeie neerslae in September geval. Dit het volgens Van den Berg tot n groot sprong in die streek se oes bygedra wat vir die jaar ton beloop het. Volgens n verslag oor landboutoestande deur Absa AgriBusiness se landboukundiges, het die Swartland tot 21 Augustus vanjaar weekliks gemiddeld tussen 5 en 10 mm reën gekry. Koring in swaarder grond het begin swaar kry omdat die ondergrond bykans geen vog bevat het nie. Die lae reënval was nie voldoende nie terwyl temperature boonop gestyg het. In die Swartland se suidelike dele het toestande volgens Absa AgriBusiness beter gelyk en koring was gemiddeld, maar in die noordelike dele die Rooi Karoo het skade reeds voorgekom. n Normale tot goeie oes kan egter nog met goeie neerslae verwag word. Neel Rust, bedryfshoof van Laeveld Agrochem, meen bergwinde wat tradisioneel in Augustus voorkom, kan n negatiewe uitwerking op die koringoes hê. Die gevolge van koue fronte wat oor die land beweeg, saam met die begin van warmer somertemperature, is dikwels vir droë landaf- of bergwinde verantwoordelik. Volgens Van den Berg het die wisselvalligheid in die klimaat of die meer sikliese effek rondom die gemiddelde langtermynreën die grootste effek op reënafwykings en speel klimaatsveran- dering tot op hede nog n mindere rol. Die aangehegte grafieke wys die reënafwyking van die gemiddelde langtermynreën (uitgedruk as n persentasie van die ge middelde langtermynreën) vir die kritiese deel van die koringgroeiseisoen van Junie tot September vir die Rûens en Swartland. Van den Berg meen die verwagte swakker reëntoestande gaan in die volgende paar jaar meer in die Suid-Kaapse as die Swartland-produksiegebied gekonsentreer wees. na bladsy 5 Figuur 1: Swartland-streek : Reënafwyking (%) van die langtermyn gemiddelde reënval vir die groeiseisoen Junie tot September. Figuur 2: Rûens-streek : Reënafwyking (%) van die langtermyn gemiddelde reënval vir die groeiseisoen van Junie tot September. 4 Koringfokus Wheat focus SEPTEMBER OKTOBER 2017

5 Agbiz Grain mini-simposium Saadmaatskappye se inkomste gaan bedryf bevoordeel Die tegnologie-heffing wat koringboere betaal gaan die plaaslike bedryf in staat stel om meer mededingend te wees. DIE HEFFING is deel van die omkeer stra tegie om koringproduksie in Suid-Afrika meer volhoubaar te maak, sê Andries Theron, voorsitter van die Suid- Afrikaanse agentskap vir kultivar- en tegnologie-ontwikkeling (Sacta) en bestuurslid van Graan SA. Hy boer naby Moorreesburg. Met die heffing van R25 per ton is n vergoedingsmodel vir saadtelers in wer king gestel wat die saadmaatskappye volgens hul kultivars se prestasie vergoed. Dit sal volgens mnr Theron mededinging in die saadmark verbeter en volhoubare vergoeding meebring. Mnr Theron het by Agbiz se simposium oor risikobestuur die nuwe statutêre heffing se instelling en gevolge bespreek. (Lees ook berigte oor die simposium op bladsy 8.) Tot dusver het saadmaatskappye geen aanmoediging gekry om nuwe saadtegnologie na Suid-Afrika te bring nie en mededinging onder méér saadmaatskappye het daaronder gely. Hy het verduidelik dat dit sowat R16 miljoen kos en ongeveer 12 jaar duur om n nuwe kultivar te ontwikkel. Boonop word tot 70% koringsaad op plase terug gehou vir opvolgaanplantings en dit ontmoedig telers om meer sake in Suid-Afrika te doen. Weens hierdie situasie moes koringboere, wat prysnemers is, toenemend staat maak op die invoertarief en wisselkoers om te kan oorleef wat volgens mnr Theron n tragiese toestand en onvolhoubaar is. Die enigste uitkoms was om op saadtegnologie en hoër opbrengs te fokus. In die voorafgaande jare het die plaaslike bedryf te veel op kwaliteit gefokus, ten koste van opbrengs. Kwaliteit het die oorlewing van die plaaslike bedryf bedreig. In die afgelope twee dekades is opbrengs ook nie by kriteria vir kultivarvrystellings ingesluit nie. Mnr Theron het Agbiz se sakelede aangemoedig om die koringbedryf met nuwe sakemodelle by te staan. Landbou-ondernemings kan n baie groot rol speel in die bedryf se toekoms. Boere kan nie sonder sakeondernemings oor leef nie en sakeondernemings nie sonder boere voortbestaan nie. Deursigtigheid en integriteit kan die bedryf se toekoms bevoordeel, maar boere en sakeondernemings kan nie op eilande voortbestaan nie. Een van die modelle wat vir toekomstige volhoubaarheid nodig is, is n model waarin die beskikbaarheid van water en reën die gewaskeuse bepaal. Deur Andries Theron bloot volgens tradisie gewasse te plant is nie meer die oplossing nie. Die vraag na n produk en buigsaamheid van n stelsel is nou belangriker. Die inkomste uit die tegnologieheffing word binnekort aan saadmaatskappye betaal en is gebaseer op markaandeel, waarmee die maatskappye tevrede is. Die oorspronklike heffingsmodel het nie volledig gerealiseer nie en die inkomste is gevolglik minder omdat die bak- en maalbedryf nie wou deelneem nie. Onderhandelings met dié bedrywe gaan egter steeds voort, sê mnr Theron. As insamelingsagent van die heffing is Sacta baie tevrede met die invordering. Dit was sowat 95% suksesvol en hulle is verheug daaroor, sê mnr Theron. Die sukses van Suid-Afrika se eindpuntheffingsmodel ontlok ook internasionale belangstelling. Mnr Theron en ander afgevaardigdes het vroeër vanjaar n internasionale saadkonferensie in Hongarye bygewoon waar nuwe saad tegnologie voor n groot gehoor bekend gestel is. Terug gehoue plaassaad wat vir heraanplanting gebruik word, is n wêreldwye probleem in verskillende gewasse. Mnr Theron sê daar was gevolglik groot belangstelling in die toepassing en sukses van die Suid-Afrikaanse heffingsmodel. Onsekerheid oor koringverbouing in die Wes-Kaap van bladsy 4 Die Wes-Kaap is die grootste bydraer tot die land se jaarlikse koringoes. Die Nasionale Oesskattingskomitee se jongste syfers wys dat die Wes-Kaap sowat ton koring in 2016 geoes het. Die land se totale oesskatting vir 2016 staan op ton. Suid-Afrika is n netto invoerder van koring, wat beteken die land moet koring invoer om aan die vraag te voldoen. Tans staan die jaarlikse aanvraag op meer as 3 miljoen ton. Absa AgriBusiness se landboukundiges verwag vanjaar n kleiner koringoes. Hulle skryf dit aan stremming van plante toe weens ondergemiddelde reënbuie en koring wat laat gesaai is. Hulle voorspelling vir die Wes-Kaapse opbrengs is gemiddeld 2,3 tot 2,4 ton/ha en die oesgrootte ton. Die Weerburo het volgens Augustus se tendense gemiddelde tot bogemiddelde reën in die Wes- Kaap verwag. Belangrike reëntye volgens Santam Landbou Koring word tot aan die einde van Mei in die Wes-Kaap gesaai. Dit is noodsaaklik dat reën voor middel- Junie, maar verkieslik voor einde Mei val, sodat die nuwe plante kan opkom en vestig. In die vegetatiewe fase van koring se groeiseisoen Junie tot Augustus is reën ook nodig, maar dit is nie so krities soos September se reën nie. Net voor en gedurende strooptyd Oktober tot in die eerste helfte van November moet reën verkieslik nie val nie, want selfs n bietjie reën saam met bewolktheid kan groot kwaliteitskade veroorsaak. SEPTEMBER OCTOBER 2017 Koringfokus Wheat focus 5

6 Researchers propose seven new projects in small grain Dr Vicki Tolmay and Dr Annelie Barnard ARC-SMALL GRAIN, BETHLEHEM The purpose of the meeting of the small grain research planning committee is to inform the industry of research activities and outcomes that have been undertaken in the previous year. Simultaneously, the opportunity is provided where research needs that are not yet being addressed can be expressed and coordinated. This ensures that the research focus of Agricultural Research Council-Small Grain contributes to the success of the industry at large. The meeting is held annually by the ARC-Small Grain in Bethlehem and took place during the winter of While a visit to the crispy-cold eastern Free State in the middle of winter may seem unnecessary to some, it was evident from the good turnout that role-players in the South African small grain industry are serious about how scientific research can contribute to supporting the small grain value chain. Representatives of the following organisations involved in small grain production and utilisation in South Africa attended: The Winter Cereal Trust, vari- ous universities, the national and some provincial departments of agriculture, the South African Grain Laboratory, the SA Chamber of Baking, the Consumer Council and commercial farmers as represented by Grain SA, amongst others. All the progress reports of research currently being undertaken were discussed and approved by the meeting. This research portfolio covers most aspects of wheat production, including the development of germplasm with useful traits for breeders using modern breeding techniques, the development of robust cultivars with high yield as the primary focus for producers in all three wheat production regions of South Africa, as well as valuable production related information with respect to cultivar choice and crop protection. New projects Seven new projects were presented by the researchers who would be project leaders if the projects were funded. The proposed research projects are: the detection and characterisation of the new viruses in wheat which have been becoming problematic in various areas in South Africa; the effect of fungicides on foliar diseases, grain yield and quality of wheat in the Western Cape, using rust susceptible wheat cultivars; optimising the genetic characterisation of herbicide resistant broadleaf weed species in addition to what is done for grass weeds, so that this service can be offered to producers who struggle to control herbicide resistant weeds; determine the herbicide tolerance of South African wheat cultivars and quantify possible yield losses should they occur; investigate chemical and genetic control of Karnal Bunt and Fusarium head blight in South Africa; safeguard Russian wheat aphid resistant germplasm for South African breeders; and develop Powdery mildew resistant germplasm with predictable end-use quality for use by wheat breeders to address problems producers are facing due to this disease. Representatives from the Grain Farmer Development Association (GFADA) and Technology Innovation Agency (TIA) also had the opportunity to make presentations to the meeting to inform them on their activities and invite collaboration. Representatives that attended the meeting of the small grain research planning committee at the Agricultural Research Council-Small Grain in Bethlehem: Front: Lebogang Jack (READ-NW), Lesego Kok-Ngonyama (FS-DARD), Gloria Macucuwa (DAFF-PRS), Madineo Mnisi (WCT), Mariana Purnell (WCT/Agbiz-Grain), Marie van der Merwe (SANCU), Wiana Louw (SAGL) and Ishmael Tshiame (GFADA). Middle: Dr André Malan (ARC), Kobus Lategan (DALRRD), Dr Nthabiseng Motete (ARC), Dr Pilot Nchabeleng (FS-DARD), Dr Toi Tsilo (ARC), Gerhard Engelbrecht (K2 Seed Marketing), Prof Hussein Shimelis (University of KZN) and Dr Anofi Asafa (University of the Free State). Back: Jaco Breytenbach (GSA), Willem Engelbrecht (K2 Seed Marketing), Schalk van der Merwe (FS-DARD), Dr Willem Boshoff (University of the Free State), Prof Sakkie Pretorius (University of the Free State), Willem Botes (University of Stellenbosch), Willem Kilian (ARC), Neo Masithela (WCT), Dr Barend Wentzel (ARC), Boikanyo Mokgatle (NCM), Dr Johan Strauss (Department of Agriculture: Western Cape), Geoff Penny (SA Chamber of Baking), Dr Justin Hatting (ARC) and Dr Tarekegn Terefe (ARC). 6 Koringfokus Wheat focus SEPTEMBER OKTOBER 2017

7 -jaarvergadering Instellings werk, maar politiek nie Johann van Zyl Suid-Afrika se verskillende graanbedrywe pluk vandag die vrugte van die geslaagde omskakeling van sy graanrade na n doeltreffende vryemarkstelsel in die laat negentigerjare. Hierin het die deurlopende beskikbaarheid van goeie inligting n belangrike rol gespeel. So meen Ernst Janovsky, onafhanklike landbou-ekonoom en gasspreker tydens die 20ste jaarvergadering van die SA Graaninligtingsdiens (Sagis) by Hartbeespoortdam. Sagis is een van die organisasies wat sy sout werd is: sy gehalte-inligting sedert sy stigting het grootliks bygedra tot sinvolle besluitneming deur die plaaslike graanbedryf, het Janovsky gesê. In n omgewing waar die ekonomie en politiek n groot rol speel, selfs wat landbousukses betref, is betroubare inligting aan landboubedrywe onontbeerlik. Volgens Janovsky skep die situasie waar instellings werk maar nie die politiek nie, ongelukkig n wanbalans en dit beperk sukses. Ons moet albei laat werk om volgehoue sukses te behaal. Die Grondwet het tot dusver die verskil tussen sukses en mislukking verseker omdat dit ons toelaat om teen wanbestuur op te tree, maar daar is andersins baie politieke spanning. Gelukkig is daar steeds instellings waarop peil getrek kan word, meen Janovsky. Dit verseker goeie inligting waarvolgens belangrike besluite selfs beleggingsbesluite geneem kan word. Ongelukkig is die agteruitgang van die land se waardestelsel duidelik sigbaar, sê Janovsky. Mens kry die idee dat daar nie veel dissipline op enige vlak is nie en as ons dit nie verander nie, sal ons uiteindelik nie die pyp rook nie. Ons sal dus vorentoe weer n land moet word wat trots wek, n uitdaging wat moontlik is omdat daar ekonomiese en ander strukture is wat die land vorentoe kan neem. Aan die positiewe kant, sê Janovsky, is die feit dat die land n groter wordende informele mark het waarvan die statistieke nie in die formele ekonomie gereflekteer word nie. Ons het nie n idee van die omvang van die informele sektor se bydrae tot die landsekonomie nie. Werkloosheid is byvoorbeeld glad nie so hoog as wat die formele ekonomie aandui nie, omdat daar derduisende klein onderneminkies is wat verseker dat baie mense inkomste kry. Dit is byvoorbeeld bekend dat 60% van alle aartappels op die straathoek verkoop word. Selfs karwagte verdien in sommige gevalle n skaflike inkomste. Ons moet verseker dat dié informele sektor oorleef. Janovsky meen dat formele indiensneming steeds sal afneem, terwyl die onderskatte informele sektor sal bly groei en n bydrae tot die ekonomie lewer. Intussen moet die Grondwet en doeltreffende organisasies, soos Sagis, oorlewing en selfs groei verseker. Dr John Purchase, Sagis-voorsitter, Ernst Janovsky, landbouekonoom, en Nico Hawkins, Sagis-hoofbestuurder. Wiana Louw, bestuurder van die SA Graanlaboratorium (SAGL), in gesprek met Sagis-direkteure De Wet Boshoff en Mariana Purnell. ONAFHANKLIKHEID Dr John Purchase, voorsitter van Sagis, het enkele hoogtepunte genoem sedert die organisasie op 11 November 1997 geïnkorporeer is. Sagis het deurlopend oor dié twee dekades in aansien gegroei nasionaal én internasionaal. Aan die einde van die afgelope boekjaar was daar reeds 23 voltydse personeellede wat sorg dat Sagis se inligtingsrol in die plaaslike graanbedryf en sy vier betrokke trusts behoorlik nagekom word. Volgens Purchase is die streng onafhanklikheid van Sagis een van dié inligtingsdiens se vernaamste doelwitte. Sagis se strategiese fokusgebied en missie is steeds die voorsiening van betroubare en akkurate inligting aan besluitnemers in die graan- en oliesadebedrywe en die owerhede iets wat hy sedert sy beskeie begin in 1997 regkry. Dit sluit in die versameling, verwerking en ontleding van toepaslike inligting en die tydige en bruikbare voorsiening daarvan teen n billike koste aan die bedrywe. Ontleed n mens Sagis se jongste jaarverslag, is dié kostedoeltreffendheid opsigtelik: In die 2016/ 17-verslagjaar was Sagis se totale besteding sowat R12,1 miljoen vir die sowat 16 miljoen ton graan en oliesade gelewer en ingevoer. Dit beteken dat sy inligtingsdiens aan die betrokke trusts teen n uiters billike koste van slegs 76 sent per ton gebied is. Wat sy inkomstestaat betref, het Sagis se inkomste sy uitgawes vir die tweede agtereenvolgende jaar met meer as R oorskry. Dit word vermag danksy n ferm hand op begroting-items soos die koste van kommunikasie, personeel en elektrisiteit en beleggings wat goeie rente-inkomste verseker. Sagis se prestasie word selfs deur buitelanders raakgesien, verseker Purchase. In die afgelope jaar het lande soos Argentinië, Ghana en Zambië byvoorbeeld by Sagis kom kers opsteek. En in die toekoms sal steeds daarna gestreef word om nuwe uitdagings aan te durf sonder om gehalte in die slag te laat bly. SEPTEMBER OCTOBER 2017 Koringfokus Wheat focus 7

8 Agbiz Grain mini-simposium Inligtingstelsel help risiko s bepaal Inligtingstelsel wat reeds wyd deur landboubesighede gebruik word is opnuut by Agbiz Grain se sim- n posium oor risikobestuur uiteengesit. Die stelsel, Integrated Value Information System (IVIS), is deur die Buro vir Voedselen Landboubeleid (BFAP) en die hulpbronbestuursmaatskappy PULA ontwikkel. Gebruikers kan IVIS se inligting gebruik om onder meer vas te stel waar data gevind kan word, keuses daarvan te maak en toegang daartoe te kry, sê Gerhard van den Burgh, bestuurder van IVIS. n Gebeurtenis soos die afgelope droogte in die binneland se uitwer king kon met behulp van IVIS n gebruiker in staat gestel het om tendense te identifiseer en voorsorg te tref. Die stelsel het vele nuttige toepassings vir landbou, soos waterbenutting deur gewasse, aanplantings en gewasse se vordering, die omvang en vordering van oesprosesse en benutting van grond vir landbou of ander gebruike soos mynbou. Stappe teen risiko s gewoonlik op verkeerde tydstip Mense is geneig om wanneer damme reeds leeg is water te begin spaar en wanneer elektrisiteitvoor siening onderbreek word aan besparing te dink, sê Schalk Schultz van Santam versekering se landbou-afdeling. Voorkomende stappe teen rampe sluit in om vooraf te bepaal wat die moontlike risiko en die omvang daarvan kan wees, sê mnr Schultz, bestuurder van sake-ontwikkeling by die verseke raar se afde ling vir gewasversekering. Hy was een van die sprekers by Agbiz Grain se simposium oor risikobestuur in die graanbedryf. n Ontleding van rampe toon dat die grootste risiko s weens n kombinasie van faktore ontstaan wat soms tegelyk plaasvind of mekaar kan opvolg. Hy het verwys na onlangse groot brande, soos dié by Swellendam in 2015, Knysna in 2017 en by Kaap St Francis in 2012 en Historiese gebeure soos hierdie brande kan volgens mnr Schultz ten dele help om toekomstige risiko s te beperk, maar gewoonlik word risiko s onderskat. Risiko s bly nie konstant nie, omdat faktore soos die klimaat, bevolkingsdigt heid en politieke gebeure verander. Hoewel rampe soos vloede of droogtes geklassifiseer word as iets wat in elke tien, twintig of vyftig jaar kan plaasvind, kan dit netsowel in opeenvolgende jare gebeur. Mnr Schultz sê wanneer risiko in die graanbedryf ontleed word, is gevind dat rolspelers in die hele waardeketting deur n ramp soos droogte beïnvloed kan word stroomop en stroomaf. Wanneer n landboumaatskappy by verskeie skakels in die waardeketting betrokke is, is die risiko van verliese gevolglik groter. Mnr Schultz raai landbouonderne mings aan om risikobewus te wees en veral om risiko s te probeer verstaan, anders kan dit nie doeltreffend bestuur word nie. Risiko s behoort voortdurend her evalueer te word en die kostedoeltref fendste metodes gesoek word om dit te beperk. Ondernemings moet ook bepaal wat hul vermoë en kapasiteit is om risiko te kan dra. Die aspirant landbou-ekonoom Chris van der Merwe. Vroue help jong boer se drome waar word Chris van der Merwe (22) wou van kleins af n boer word. Hy het op n plaas naby die Gariep-dam grootgeword waar sy pa met Nguni-beeste en Dohnè Merino-skape geboer het. In sy ouerhuis was hulle vyf kinders wat ondersteuning gekry het met alles wat hulle wou aanpak, maar elkeen moes sy eie studies betaal. Saam met sy voorliefde vir landbou is Chris sterk wiskundig aangelê en landbou-ekonomie was sy aangewese studiekeuse. In 2016 het hy die graad BSc Landbou-ekonomie verwerf en het vir n honneursgraad ingeskryf. Studiekoste was vir hom n groot uitdaging vir sy nagraadse studies, maar danksy die dames wat Monsanto se vrouedae in 2016 bygewoon het, is daardie uitdaging oorkom. Die vroue is oorwegend uit die landbougemeenskap afkomstig. Sedert die instelling van Monsanto se vrouedae is n verdienstelike saak jaarliks geoormerk waarvoor fondse of produkte ingesamel is. Verlede jaar het die keuse op n studiebeurs vir n landboustudent geval en so is R in Chris se universiteitsrekening betaal. Chris se droom is om met nagraadse studies voort te gaan totdat hy n doktorsgraad verwerf het en as landbou-ekonoom kan gaan werk. Die fonds word deur UPPE Marketing bestuur en meer besonderhede is beskikbaar by Emmie: emmie@uppe.co.za. 8 Koringfokus Wheat focus SEPTEMBER OKTOBER 2017

9 Rekenaars help om koring beter te verstaan Kursusgangers en -aanbieders by die werksessie oor bioinformatika en koringgenomika wat gesamentlik deur wetenskaplikes van die Verenigde Koningkryk en Suid-Afrika op Worcester aangebied is. Werksessie oor bioinformatika n en koringgenomika wat gesamentlik deur wetenskaplikes van die Verenigde Koningkryk (VK) en Suid-Afrika (RSA) aangebied is, is in Junie 2017 op Worcester gehou as deel van die Researcher Links -program. Wetenskaplikes wêreldwyd het reeds ver gevorder met die benutting van DNS-merkertegnologie om koringte lers te help om spesifieke nuttige gene in hulle teellyne te volg. Dit word ook gebruik om die patogene wat koring aanval beter te verstaan. Die volgorde van die grootste deel van die DNS-boustene (basispare) van die koringgenoom en ook die volgorde van sy patogene se genome is nou beskikbaar. n Magdom kennis kan gevolglik uit hierdie genoom-inligting ontgin word. Om dit egter doelteffend te kan doen vir n gewas soos koring wat n baie ingewikkelde genoom het is opleiding in bioinformatika nodig. Hierdie veld behels die gebruik van rekenaars vir die ontleding van massiewe biologiese datastelle en die veilige opberging daarvan. Weens hierdie behoefte het dr Diane Saunders van die John Innes Centre (VK) en dr Renée Prins van die Universiteit van die Vrystaat en CenGen (RSA) befondsing gekry deur die Researcher Links - program. Die program word deur die Britse Raad geïmplementeer en deur die Newton-fonds befonds as n bilaterale wetenskapsamewerkingsooreenkoms tussen die departement van wetenskap en tegnologie se nasionale navorsing - s tigting (NRF-SA) en die departement vir besigheid, energie en nywerheidstrategie (BEIS-UK). Dit het ten doel om interaksie tussen wetenskaplikes van Suid-Afrika en die Verenigde Koningkryk te bevorder. Deur hierdie befondsingsgeleent heid (> ) kon 21 wetenskaplikes van die twee lande waardevolle kennis opdoen oor hoe om rekenaars te benut om die kennis van genome te ontsluit. Vooraanstaande bioinformatici het vakop leiding verskaf. Verder het mentors van die Universiteit van die Vrystaat lesings rondom befondsing en loopbaanontwikkeling aan gebied. 9

10 Statistiek van produkte uit koring en oliesade vervaardig Nico Hawkins SA GRAANINLIGTINGSDIENS Die minister van landbou, bosbou en visserye het op 14 November 2014 Statutêre Maatreëls afgekondig wat alle vervaardigers, asook in- en uitvoerders van mielie- en koringprodukte, verplig om inligting aan Sagis te rapporteer. Op 4 September 2015 was Sagis gereed om die eerste data oor die hoeveelhede mieliemeel, koringmeel en panbrode wat in Suid-Afrika vervaardig word, te publiseer. Agt maande se data was teen einde Februarie beskikbaar en is op 4 Maart 2016 gepubliseer. Tabel 1 gee n uiteensetting van die verskillende produkte wat deur die koring-maalbedryf gerapporteer word, terwyl Figuur 1 die verhouding tussen die verskillende produkte aantoon. In totaal is ton koringmaalprodukte in die tydperk van agt maande teen n gemiddeld van ton per maand geproduseer. Tabel 1: Koringprodukte per maand vervaardig. Rapportering volgens heelgraan bemar kingseisoen: Okt-Sep Tabel 2: Pangebakte brode. 2015/'16 Okt'15 - Sep' /'16 Progr. Okt '15 - Jun '16 Vervaardiging 2016/'17 Progr. Okt '16 - Apr '17 % Jaar op jaar Koekmeel Bruismeel Witbroodmeel Bruinbroodmeel Ander meel (Industrieel) Heelgraanmeel Semels Semolina Ton Totaal Totaal Okt '15 - Sep ' /16 Progr. Okt '15 - Jun ' /17 Progr. Okt '16 - Jun ' / / /2017 Eenhede % Jaar op jaar Witbrood 400g g g Ander Totaal Figuur 1: Koringprodukte Oktober 2016 Junie Bruinbrood 400g g g Ander Totaal Heelgraan 400g g g Ander Totaal Figuur 2: Pangebakte brood per soort Oktober Junie Ander 400g g g Ander Totaal Totaal Koringfokus Wheat focus SEPTEMBER OKTOBER 2017

11 Witbroodmeel (gemiddeld ton per maand) maak die grootste deel van die meelprodukte uit. Semels, wat n afvalproduk van die maalproses is en weer met die meel gemeng word waarvan bruinbrood gebak word, het gemiddeld ton beloop. Tabel 2 en Figuur 2 toon die hoeveelhede panbrode wat gebak word. Gemiddeld is witbrode en bruinbrode per maand gebak. Anders as wat moontlik verwag kon word, maak volkoringbrood slegs n klein persentasie van gebakte brode uit (gemiddeld brode). Die gewildste gewig by beide wit- en bruinbrode is die eenhede van 700 g terwyl die gewig ander by volkoringbrode (heelgraan) die gewildste is. Meer inligting kan by die skakel op die Sagis webblad verkry word. Figuur 3: Pangebakte brood per gewig. Tabel 3: Produkpryse. April 2017 % Prys R Jaar op jaar 2016 Prys R Witbrood 700 g Bruinbrood 700 g Koekmeel 1 kg Broodmeel 1 kg Grondboontjiebotter Sonneblomolie Bron: Statistieke SA 400g ml Eerste produksieskatting van 2017 Toestande dui op 16% minder koring en 25% minder moutgars Die daling in koringaanplantings vir die 2017-seisoen in die Vrystaat veroorsaak dat die nasionale prentjie van koring vanjaar heeltemal anders lyk as in die vorige seisoen. Verskeie faktore speel n rol in hierdie vermin derde aanplantings, soos die winsgewendheid van gewasse en risiko van klimaatstoestande. Volgens die Nasionale Oes skattingskomitee (NOK) se eerste produksie skatting wat 29 Augustus vrygestel is, word ha min der koring vanjaar geplant as in die vorige seisoen. Die daling in die Vry staat se aanplantings beloop ha. Uit al die ander provinsies word meer koringhektare verwag, met die uitsondering van die Oos-Kaap wat 300 ha minder gaan plant. Spekulatief gesien sou hierdie seisoen ha meer koring in die grond gewees het as die Vry staat kans gesien het om die vorige seisoen se aanplantings te herhaal. In tonnemaat sou dit beteken het dat Suid-Afrika se verwagte koringoes ton méér sou beloop het. Die NOK verwag n oes van ton. Dit is ton minder as in die vorige seisoen. Hoewel aanplantings in die Wes-Kaap met ha toegeneem het, kan toestande veroorsaak dat verlede seisoen se goeie oes ton kleiner gaan wees. Moutgars en kanola By die ander wintergraangewasse verwag die NOK n toename in aan- Figuur 1: Koringproduksie in die RSA Bron: NOK. plantings. Vir moutgars word ha verwag met n opbrengs van 2,91 ton/ ha en n oes van ton. Ondanks die gro ter aanplanting word ton minder moutgars voorsien. By kanola word n groter oes van ton verwag wat op ha geplant word. Dit is ton meer as in die vorige seisoen. Koringaanplantings: Provinsiaal Die Wes-Kaap se aanplantings beloop ha en die verwagte oes is ton. Dit is ha en ton minder as in die vorige seisoen. Uit die Vrystaat word ton verwag wat op ha geplant is. Dit is ton minder en n daling van ha teenoor die vorige seisoen. Die NOK voorsien n toename in aanplantings en groter oes in die Noord- Kaap. Die aanplantings beloop ha en die verwagte oes ton. Dit is ton meer koring wat op meer hektare geplant is. Limpopo kan n groter oes lewer en die hektare dáár het ook toegeneem. Die verwagte oes is ton en die aanplantings beloop ha. Noordwes se verwagte bydrae tot die nasionale oes is ton van ha af. Dit is ha en ton meer as in die vorige seisoen. Die NOK se tweede produksieskatting vir wintergewasse vir 2017 word 28 September 2017 vrygestel. Inligting is op die internet beskikbaar by daff.gov.za/links/crop estimates of by SEPTEMBER OCTOBER 2017 Koringfokus Wheat focus 11

12 Berei stropers só voor vir die seisoen Die meeste ernstige breekskade op stropers kan met gereelde inspeksies, skoonmaak en vervanging van noodsaaklike onderdele voorkom word. Arno du Plessis NORTHMEC ie oorsaak van byna 80% Dvan alle masjiene wat onklaar raak is omdat gereelde inspeksies en deurlopende onderhoud van masjinerie nagelaat word. By stropers is rollaers (bearings) die algemeenste onderdeel wat staantyd kan verhoog, sê Arno du Plessis, nasionale verkoopsbestuurder van Northmec. Saam met die nasiening van rollaers word aanbeveel dat alle kettings en v- dryfbande daagliks nagegaan word. Die kettings en v-dryfbande moet gereeld verstel word tot op die aanbevole stremming. Die vervanging van olie en aanwending van smeermiddels is ook baie belangrik. Wanneer stropers weens onderbrekings staan, verlaag dit werkers se produktiwiteit, die graanopbrengs en -kwaliteit verswak en gewigsverlies ontstaan in die graan. Nat en modderige toestande of landerye met baie klippe kan tot groot en onnodige skade lei. Om klippe op te tel is noodsaaklik, want almal weet n stroper hou nie baie daarvan om klippe te sluk nie. Stropers werk en maak staat op baie bewegende onderdele, gevolglik is verstellings en gereelde nasiening voor en gedurende die seisoen belangrik. Die meeste operateurs het n aanvoeling met hul stropers en weet waartoe die masjien in staat is. Dit is raadsaam om die stroper vir verskillende toestande en omgewingsuitdagings aan te pas. Tien algemene stappe om probleme te voorkom Begin met die stroper se voorseisoeninspeksie. Op Northmec se webtui ste, kan operateurs en boere die inspeksielys aflaai met voorskrifte vir die nagaan van n stroper voordat die stroopseisoen begin. Begin by belde, kettings en rollaers. Die operateurshandleiding behoort nagegaan te word sodat sodat verstellings en diensintervalle nagekom kan word. Maak seker van die regte aanpassings op die konkaafwydte, rotorspoed en windspoed. Maak ook seker dat die siwwe se groottes reg aangepas is om n skoon monster te stroop. Daaglikse inspeksies: Maak rondom rollaers skoon daar is baie stof en kaf wat gewoonlik naby rollaers aanpak. Let op vir olielekke op die hidrouliese stelsel asook op die enjin lyn. Gebruik slegs lug om die stroper skoon te maak en beslis nie water nie. Hoëdrukkompressors is die aanbevole manier om die masjien skoon te blaas. Vermy dit heeltemal om hoëdrukwater te gebruik selfs aan die buitekant. Water wat ingedwing word in ruimtes kan tot roes en elektriese skade lei. Inspekteer die landerye en oes vooraf. Kyk na stronke se dikte en verstel die plukkerkop se opening by die lem sodat dit groot of klein genoeg is vir die plant om deur te beweeg en reg afgesny te kan word. Maak aanpassings: Deur die dag word stroopmateriaal droër en klein verstellings aan die konkaaf, rotorspoed en windspoed kan beter graangehalte lewer. Wanneer die stroper van een variëteit na n ander beweeg is dit moontlik dat verstellings weer aangepas moet word. Graankwaliteit: Indien graan in die tenk se kwaliteit veel te wense oorlaat, behoort die volgende nagegaan te word: - toestand van die bakkies / hyser / ketting; Baie stof en kaf pak op bewegende dele saam. Sulke dele behoort gereeld skoongemaak en volgens voorskrifte gesmeer te word. Selfs met Case se eerste stroper, die Case IH175 met 12 perdekrag, was smeermiddels net so belangrik soos voer vir die trekdiere om die stroopproses sonder onderbrekings te laat verloop. Foto: Case IH. - toestand van die konkawe; - toestand van die siwwe; en - verstellings op die plukker / graantafels dit kan ook help met die verbetering van kwaliteit. Wees voorbereid op die ergste: Maak seker daar is minstens een brandblusser byderhand. n Kleinerige graaf om vlamme met sand te blus ook nuttig wees. na bladsy Koringfokus Wheat focus SEPTEMBER OKTOBER 2017

13 MEEr KraG, MEEr produktiwiteit EN Noú, MEEr GEMoEdsrus. Kry Nou jou 3-jaar-WaarborG * op alle CasE IH-stropErs EN stroop MEt GEMoEdsrus. Nou standaard op axial-flowstropers * * Terme en voorwaardes geld. Die staal in jou strategie. Tel Faks Tindrum 17/013

14 Berei stropers só voor vir die seisoen van bladsy 12 Maak seker daar is n selfoon met gelaaide batterye beskikbaar dit is altyd noodsaaklik indien hulp dringend en spoedig verlang word. Moenie nalaat om enige gebreekte onderdele dadelik te vervang of te herstel nie. Goeie onderhoud van stropers begin die dag wanneer klaar ge-oes is en die stroper in die stoor getrek word. Maak die stroper skoon voordat dit geberg word en vir n volgende seisoen wag. Dit behels onder meer om batterye uit te haal en skoon te maak. Maak die stroper ook buite skoon onthou, met lug en nie met water nie. Voor die stroopseisoen afskop is dit raadsaam om die plukker/tafel na te gaan maak seker kettings is reg, asook die toestand van die strooplemme en tone. Die glyplate aan die onderkant van die graantafels moet ook gekontroleer word. Olievlakke en -gehalte in die ratkaste en die kragaftapperkoppelings is baie belangrik. Kortlys van noodsaaklike komponente om na te gaan: Lugversorger Alle awegare Batterye Rollaers Siwwe maak skoon, verstel en gee smeermiddel Buste op die siwwe Aandryfbelde Nek- en invoerkettings en invoerdrommetjies Hoogte van die invoerdromme en kettings Alle filtreerders Alle vlakke van smeermiddels olie, smeermiddels en water Bakkies se aandryfbelde Die stroper se ligte Banddruk in alle bande. Northmec se landswye takke en opgeleide tegniese personeel is gereed om operateurs en boere by te staan voor en tydens die komende stroopseisoen. Besoek Northmec se webtuise vir meer inligting, of die naaste handelaar of tak. Graanakademie lewer vyfde groep leiers Die jongste groep kommersiële produsente wat Syngenta en Graan SA se sakeleierskursus aan die Universiteit van die Vrystaat (UV) voltooi het, behoort dit as n platform vir persoonlike belegging te beskou. In sy gelukwense aan die suksesvolle kursusgangers het Antonie Delport, kommersiële hoof van Syngenta SA, gesê vertroue word in die groep gestel dat elkeen in sy gemeenskap en in die landboubedryf n verskil sal maak. Vyf vroue was deel van die groep van 18 studente. In samewerking met die UV se Sakeskool en met die ondersteuning van Graan SA het die Graanakademie se kursus daarop gefokus om n slimboer-denkwyse en -benadering tot die landbou te vestig en die produsente aan te moedig om dit wat Die suksesvolle groep kursusgangers wat Syngenta SA en Graan SA se leierskapsprogram aan die Universiteit van die Vrystaat voltooi het. Die kursusleiers was Harry van der Merwe en dr René Uys. hulle geleer het, met ander in die landboubedryf te deel. Hoewel die fokus vir vanjaar se program op die kuns van leierskap en persoonlike kenmerke was, het Jannie de Villiers, hoofbestuurder van Graan SA, die jong produsente aangemoedig om nie hierdie program as n akademiese kursus te beskou nie, maar as n platform vir persoonlike belegging. Met die Graanakademie se leierskapontwikkelingsprogram rus ons jong produsente toe met die nodige vaardighede om uitdagings in die bedryf aan te pak," sê Linda van der Merwe, hoof van Syngenta SA se kliëntebemarking. Hulle passie en geesdrif by die bekendstelling van die program sal beslis aanhou om ander produsente aan te spoor om slim boere te word. 14 Koringfokus Wheat focus SEPTEMBER OKTOBER 2017

15 Die oesproses van koring die finale toets van die proses Die hoogtepunt in enige produksiestelsel is die finale aksie wanneer die opbrengs bepaal word. Dit is die samevatting en hoofdoel van die hele produksieproses n hoë opbrengs. Die gewas se opbrengs en die prys per ton gee die bruto wins wat per hektaar behaal is. Dr Willem Otto SENSAKO Teen Augustus was die koringseisoen in die meeste produksiegebiede reeds ver gevorder. Beplanning vir onderhoud op strooptoerusting en ander reëlings rondom strooptyd is sekerlik reeds in die koringboer se agterkop aan die gang. n Bekende gesprekspunt by vergaderings en soms by ander kuiergeleenthede is spekulasie oor die sukses en prestasie van die oes. Vrae soos wat dink jy gaan jy stroop kry gewoonlik n antwoord soos die stroper sal maar moet praat. Daar word aanvaar dat oesopbrengs die samevatting is van alles wat in die groeiseisoen op n gegewe land gebeur het die effekte van die grond, klimaat, reënval, bestuurspraktyke en die interaksies van al die faktore op n kultivar word in die finale opbrengssyfer saamgevat. Met die gemete opbrengs wat behaal word kan die produsent sy produksieproses en die bestuur daarvan deur die groeiseisoen, deeglik beoordeel. Dit is n proses wat voor oestyd moet begin deur landbesoeke en -inspeksies. Evalueer die gewas en die kultivar wat geplant is: het die keuse aan die verwagtinge voldoen? Wat kan die produsent doen om sy mededingingsvermoë en produksievermoë te verbeter? Watter beperkings in die produksieproses behoort aandag te kry? Ondersoek die probleemkolle wat swakker vertoon of waar omval van die gewas voorgekom het, daar waar die spilpunt se sproeier-pakket dalk nie oral bygekom het nie en strepe veroorsaak het. Besin ook oor grondkartering en chemiese ruitmonsterneming om grondvariasie oor lande beter te verstaan en doeltreffender te bestuur. Omval in koring kan grootliks bestuur word deur kultivars te kies wat die soliede stam-geen het, soos SST 884, SST 875, SST 895, SST 835 en SST Dié kultivars het goeie weerstand teen omval en dit vergemaklik gevolglik die stroopproses. Die Sensako-kultivars vir besproeiing bied ook uitstekende graankwaliteits-eienskappe wat uitloopweerstand en hoë hektolitermassa insluit. Die vogpersentasie, gradering en ander effekte, soos onkruidsade en kwaliteit van die ge-oeste monster, is ook belangrik omdat dit die gradering en prys per ton van die gelewerde produk en ook opberging kan beïnvloed. Die evalueringsproses in oestyd ontbloot die harde werklikheid vir die gewasbestuurder. Dit kan gebruik word om tekortkominge te ontbloot en as rigtingwyser vir aanpassings van die toekomstige aanplantings te dien. Ander punte waarna die produsent moet oplet, is die stroper se toestand, instelling en verstellings vir n doeltreffende dorsproses en so min graanvermorsing as moontlik. Die mikpunt is om die opbrengs op die land so doeltreffend as moontlik in die massawa te besorg. Maak gevolglik seker en stroop wanneer die vogpersentasie van graan reg is om effektief gestroop te word. Hierna is die vervoer van die graan na die silo/opberging ook belangrik, want vermorsing tydens vervoer kan verliese van tot 10% veroorsaak. Die verliese wat na-oes voorkom sluit in hantering, laai en aflaai van vragte, droging en prosessering van die graan. Die oesproses is dus filosofies gesien nie net wanneer die finale aksie op die land uitgevoer word voor die wenakker-braai begin nie, maar moet ook as n evalueringsgeleentheid benut word soos die uitslag van die praktiese eksamen van die groeiseisoen. Kyk en luister na die natuur en wat daaruit geleer kan word. SEPTEMBER OCTOBER 2017 Koringfokus Wheat focus 15

16 Temperatuur speel n rol in koring se weerstand teen streeproes Nadat streeproes in die negentigerjare koringverbouing in die Oos-Vrystaat benadeel het, kon dit hokgeslaan word. Die onverklaarbare reaksie van weerstandbiedende kultivars in verskillende gebiede het in 2016 gelei tot proefnemings met temperature. Uit die navorsers se waarnemings is aanbevelings gemaak wat in hierdie artikel uiteengesit word. Dr WHP Boshoff UNIVERSITEIT VAN DIE VRYSTAAT AGA du Toit PANNAR SAAD Prof ZA Pretorius UNIVERSITEIT VAN DIE VRYSTAAT A B 16 Streeproes, ook bekend as geelroes, bly n swamsiekte waarmee koringprodusente in die Oos-Vrystaat rekening moet hou. Die siekte sal veral onthou word vir plaaslike epidemies in die periode en die negatiewe gevolge op koringverbouing. Sedertdien het die toepassing van beheerstrategieë, soos die plant van weerstandbiedende kultivars, die voorkomende aanwending van chemiese saadbehandeling en die beskikbaarheid van verbeterde riglyne vir chemiese beheer, alles bygedra tot die suksesvolle bekamping van die siekte. Die droër en warmer winters van die afgelope seisoene, die afname in die oppervlakte onder winterkoring, asook die algemene beweging na later aanplantings in die Oos-Vrystaat, het dit ook minder gunstig vir die siekte-veroorsakende patogeen gemaak. Die gevolg van al hierdie faktore is met veldwaarnemings sigbaar in die laer en meer seisoenale voorkoms van die siekte. Danksy befondsing deur die Wintergraantrust is die Universiteit van die Vrystaat (UV) jaarliks betrokke by die evaluering van plaaslike koringkultivars vir roesweerstand. Dit sluit in die bepaling van saailinginfeksietipes vir koringteelmaatskappye se vrygestelde kultivars en die gevorderdste teellyne teen die aggressiefste blaar-, stam- en streeproesrasse. Alle inskrywings word ook in veldkwekerye geëvalueer vir hul volwasseplantreaksie teen die aggressiefste rasse van die roessiektes. Die inligting word gebruik om onafhanklike aanbevelings te maak ten opsigte van kultivarreaksie in die LNR-Kleingraan se handleidings. Dit kan produsente help met kultivarkeuse en tot ingeligte besluitneming bydra wanneer chemiese beheer toegepas moet word. Vrae het ontstaan uit seisoenale veldwaarnemings ten opsigte van die weerstandsreaksies van spesifieke winterkoringkultivars wanneer die UV data, wat in veldproewe buite Greytown versamel is, vergelyk word met kultivarreaksies in proewe in die Oos-Vrystaat. Sommige kultivars het betekenisvol anders Koringfokus Wheat focus Figuur 1 (A en B): Tipiese streeproessimptome op die vlagblare van vatbare koringkultivars onder gunstige toestande vir siekte-ontwikkeling. gereageer wanneer beide blaarskade en infeksietipes van die twee omgewings met mekaar vergelyk word. Die seisoenale verhoogde vatbaarheid wat by sommige kultivars in die Oos-Vrystaat waargeneem is, kon nie verklaar word deur verhoogde aggressiwiteit in internasionaal erkende toetsing van rasse binne die streeproespatogeen nie. Hierdie toetse met bekende weerstandsgene fokus net op hoofgeenweerstand wat duidelik in die saailingstadium sigbaar is. Daar word dus nie voorsiening gemaak vir die vergelyking van die reaksie van verskillende streeproes-isolate op weerstandsgene wat net in die volwasseplantstadium uitgedruk word nie. Na soortgelyke waarnemings by Kransfontein in die Oos- Vrystaat gedurende die 2016-seisoen is besluit om onder gekontroleerde toestande by die UV ondersoek in te stel ten einde duidelikheid te kry rondom hierdie situasie. Vyf kultivars, naamlik Avocet S (internasionaal vatbare kontrole), Karahan (internasionaal bestande kontrole met volwasseplantweerstand), PAN 3161, PAN 3355 en PAN 3349 (almal met volwasseplantweerstand teen die streeproesras 6E22A+ gebruik), is by die toetse ingesluit. SEPTEMBER OKTOBER 2017

17 A B Figuur 2: (A) Streeproes-simptome (van links na regs) op vlagblare van die kultivars Avocet S (vatbare kontrole), Karahan, PAN 3161, PAN 3355 en PAN dae na inokulasie by C. (B) Streeproes-simptome (van links na regs) op die vlagblare van die kultivars Avocet S (vatbare kontrole), Karahan, PAN 3161, PAN 3355 en PAN dae na inokulasie by C. Die vatbare kontrole Avocet S was vatbaar by beide temperature. Hierteenoor het al die ander kultivars meer vatbaar vertoon, gemeet aan die hoeveelheid blaarskade en sporulasie van streeproes, by die laer temperature. Die toetse is by twee temperature gedoen volwasse plante van die onderskeie kultivars is ná inokulasie by C of C geplaas. Die streeproesras wat oor die afgelope klompie jare algemeen in die veld waargeneem is, naamlik 6E22A+, is ook vergelyk met n streeproes-veldisolaat wat in die 2016-seisoen in die Oos-Vrystaat versamel is, naamlik UVPst_2016_1. Resultate en belangrike waarnemings Die ouer streeproesras 6E22A+ en die nuwer veldisolaat UVPst_2016_1 het nie verskil in hul aggressiwiteit nie en het soortgelyke reaksies opgelewer op volwasse plante van die onderskeie kultivars by beide temperature. Die vatbare kontrole Avocet S was soos verwag hoogs vatbaar by die lae temperatuur teen beide die ras 6E22A+ en die veldisolaat UVPst_2016_1. Die weerstand deur die kultivars Karahan, PAN 3161, PAN 3349 en PAN 3355 was baie meer effektief by die hoër temperatuur. Die laer temperatuur het n groot rol gespeel in die verlaagde uitdrukking van weerstand, soos gemeet in blaarskade en reaksietipe (hoeveelheid sporulasie) van veral Karahan, PAN 3161 en PAN Indien in ag geneem word dat die eksperiment slegs een infeksiesiklus ingesluit het, behoort die effek van laer temperature baie meer prominent in die veld te wees waar die swam herhaaldelik sporuleer en infekteer. Implikasies en algemene aanbevelings Heersende koeler temperature tot en met blom kan aanleiding gee tot meer vatbare streeproesreaksies met gevolglike verhoogde blaarskade by kultivars met volwasseplantweerstand. Hierdie inligting moet in berekening gebring word wanneer oor die tydige toediening van chemiese beheer teen streeproes besluit word. Die vinnige ontwikkeling van streeproes op die vatbare kultivar Avocet S by die hoër temperature toon die vermoë van die streeproespatogeen om onder toestande van hoë siektedruk steeds blaarskade te veroorsaak, ten spyte van minder gunstige toestande vir siekte-ontwikkeling. Voorkomende saadbehandeling op kultivars met volwasseplantweerstand bly steeds n goeie strategie in hoërisikogebiede ten einde vroeë infeksie en die opbou van streeproes vroeg in die seisoen te voorkom. Hierdie strategie kan die risiko tot epidemiese siekte-ontwikkeling later in die seisoen verlaag en help om die tydsberekening van blaarbespuitings later in die seisoen te verbeter. Meer navorsing is nodig ten opsigte van die tempera tuursensitiwiteit van weerstand teen streeproes by Suid-Afrikaanse koringkultivars. Ten einde beter riglyne vir produsente daar te stel behoort alle kultivars wat net oor volwasseplantweerstand beskik by die toetse ingesluit te word. Aanbevelings in die handleidings van LNR-Kleingraan behoort uitgebrei te word ten opsigte van die uitdrukking van volwasseplantweerstand. Koringtelers moet poog om saailinge met volwasseplantweerstandbronne te kombineer ten einde meer volhoubare en effektiewe weerstand teen streeproes daar te stel. SEPTEMBER OCTOBER 2017 Koringfokus Wheat focus 17

18 The BIG 3 insect pests on wheat ARC-Small Grain receives regular enquiries about wheat pests, sometimes old pests showing up again, sometimes new first timers and then also annually occurring ones. Dr Goddy Prinsloo ARC-SMALL GRAIN, BETHLEHEM Together with regular farm visits, where actual insect outbreaks occur, scientists at the ARC are able to put together a picture of the importance of the different pests in the different wheat production regions. They would therefore like to refresh information on the occurrence and control of the most important insect pests that occur countrywide. Whole range pest insects Several insect species are pests of wheat, including aphids, mites, false wireworms, Bagrada bugs, bollworm, leafminer flies and false armyworms (Figure 1). Their importance, however, depends on the wheat production area and climatic conditions under which they can thrive. It is therefore difficult to rank these pests overall on importance countrywide, although three insects or insect groups can be highlighted, which are important in almost every production area of the country. Figure 1: Different insect pests of wheat. A B Number 1: Aphids Aphids are the most important group of insect pests of wheat and other small grains and they occur in almost every wheat production area. About five prominent species are present in this group and, depending on weather conditions, their importance differ between regions. First is the well-known Russian wheat aphid (Figure 2a) which thrives under dry conditions and water-stressed plants. They are especially important under the dryland production conditions of the Free State and Western Cape. Although wheat production decreased significantly in the Free State during recent years, this aphid is still present and surviving as four different biotypes, capable of challenging host plant resistance. Should dryland wheat production increase in future, this C Figure 2: 2a Russian wheat aphid; 2b oat aphid; 2c rose grain aphid; 2d brown ear aphid. D 18 Koringfokus Wheat focus SEPTEMBER OKTOBER 2017

19 aphid could again reach top pest priority status. It is therefore important that breeding of resistant cultivars continue, employing genes effective against the different biotype/s. The oat aphid (Figure 2b), rose grain aphid (Figure 2c) and brown ear aphid (Figure 2d) are the second most important group. They thrive under humid winter rainfall conditions in the Western Cape, where it occurs annually. They occur sporadically in the Free State during years when rainfall occurs in fall. The humid conditions in irrigated fields are favourable for these three aphids and they appear annually in irrigated fields. These aphids are not as harmful as the Russian wheat aphid and feeding damage of 12% to 15% may occur during heavy infections. They however are known to be good virus vectors, specifically for Barley Yellow Dwarf Virus (BYDV). Some irrigation areas experience regular virus infections, which could cause about 33% yield loss. This virus is only transmissible through aphids and control of aphids is thus very important early in the growing season when wheat is most sensitive for BYDV infections. Aphid control: For Russian wheat aphid, resistant cultivars are still the first option. When the Russian wheat aphid is present in high numbers, chemical control can be considered when 7% of plants are infested at plant growth stage 12. To prevent feeding damage by the second group (oat-, rose-grain- and brown ear aphid), chemical control should be applied at the flag leaf stage when 25% of tillers are infested with more than 10 aphids per tiller. Irrigated fields in areas where BYDV was previously present, should be treated preventatively. Currently, 12 m high suction traps are being used to monitor aphid migration. The data are displayed weekly on the ARC s website ( agric.za/arc-sgi/pages/2017-aphidnumbers.aspx). These data can help in the decision making with regards to control in the different areas. Number 2: African bollworm African bollworm (Figure 3) is in the second place of insect pests of wheat and other small grains, as it is a ferocious feeder present in all production areas, although not on a regular basis. This insect is potentially more damaging in irrigated wheat, but considerable infestations sporadically occur under dryland conditions in the Western Cape and Free State. Larvae are known to move into the heads at a very young stage, where they feed on the kernels, leaving them damaged. Control: Chemicals registered for the control of bollworm are aimed at the younger larvae, as older larvae are less susceptible to chemical treatment. Under dryland conditions, chemical control may be applied when three to four larvae are present per meter row. In irrigated fields, spraying can be considered when six to seven larvae are present, given the higher seeding rate. Number 3: Leafminer The grass leafminer fly, Agromyza ocularis (Figure 4a), emerged as a wheat pest in 2000 on irrigated wheat fields in the Prieska and Douglas areas. This is an indigenous insect, which for unknown reasons started to infest wheat and barley crops. The pest initially spread in a northern direction along the major rivers to Vaalharts and Bloemhof. During the past two years, it spread suddenly to Lichtenburg and the Brits area. During 2016, it appeared for the first time on dryland wheat in the Western Cape, where one to two lifecycles were completed early in the wheat growing season. Although they are present in the KwaZulu-Natal production areas, they are not a problem, probably due to natural enemy action. Female flies puncture the leaves (Figure 4b) and lay eggs in some of them while some are used for feeding. After hatching, the larvae burrow inside the leaf and destroy leaf tissue (Figure 4c) as they move. The visible damage caused by the larvae can be quite severe and yield losses are then expected. However, field trials to date could not confirm significant damage caused by the larvae. Control: Since no significant damage to the wheat crop could be determined, clear control measures for this insect could not be determined. For more information on this matter, please contact Dr Goddy Prinsloo at / prinsloogj@arc.agric.za. Other insects that can cause damage to the wheat crop occur sporadically in certain areas in the country and information on their control can be obtained from the author. This research was made possible by financial assistance from the ARC and Winter Cereal Trust. Figure 3: African bollworm larvae. A B C Figure 4: 4a Adult leafminer fly; 4b Holes in leaves; 4c Mined leaves. SEPTEMBER OCTOBER 2017 Koringfokus Wheat focus 19

20 Prof Danie Brink appointed as new dean Prof Danie Brink took on two very diverse challenges in July. The one was to tackle the punishing Berg River Canoe Marathon for a second time. The other was to accept the challenge to lead Stellenbosch University s (SU) Faculty of AgriSciences as dean in its hundredth anniversary year, and to position it even more strongly as a leader in the field of agricultural education and research in Africa. He has served as acting dean since Prof Danie Brink Most people know him as a rainbow trout expert, a leader on many fronts, a member of numerous governmental advisory groups and the person who began the first undergraduate degree programme in aquaculture at a South African university. Prof Brink was the former chairman of the Department of Genetics. Since he was appointed, first as vice dean in 2013 and then as acting dean a few months later, the South African higher education landscape had experienced multiple fluctuations one of them being the #feesmustfall movement. He started to act as dean after the selection of Prof Mohammad Karaan to re present the agricultural industry in South Africa s National Planning Commission. His association with the faculty goes back much further than 33 years ago, when he was appointed as technical assistant in the plant-breeding division of the Department of Genetics in After this resident of Garies in the Northern Cape matriculated at Huguenot High School in Wellington in 1977, he obtained his first degree (a BScAgric) cum laude at SU in This also earned him the sought-after Paul van der Bijl-medal that is still awarded to the best student in the faculty. In 2004 he obtained his PhD Agric in Genetics. In 2008 he was named Western Cape Agriculturist of the Year. Among the biggest challenges is a better understanding of our students, to accommodate them and to equip them as best we can to fulfil their future role in the community, says Prof Brink. He believes that the agricultural sector holds a number of unexploited career options for young people. That is why he recently effected cooperation with Agricolleges International. In his view the agricultural sector is going to play an increasingly important role in economic development, ecological sustainability and social prosperity. Therefore relevant expertise on agricultural production systems, service delivery within the sector and all through the value chain are so important to be able to keep up with the advanced nature of modern science, technology and information systems and the complexities of sustainability, food security, globalisation and climate change, according to him. He believes that more research is needed on how information techno logy and economic analyses can be used to ensure better and more accurate decision making within the agricultural sector. Transdisciplinary studies have to address aspects around microbes and microbiomes, bioproductivity, soil fertility and water quality. Agro-ecological developments and more knowledge about the management and detail of our biodiversity is needed to ensure ecological sustainability while more insight is needed into aspects around the quality, stability and accessibility of food systems. Herfskommandowurm in Zim opgemerk koringboere moet waak 20 Weens die teenwoordigheid van die Amerikaanse kommandowurm in koring in Zimbabwe is koringboere in die Wes-Kaap gewaarsku om oplettend te wees. Die moontlikheid dat die herskommandowurm of Amerikaanse kommandowurm na die suide kan beweeg word nie deur die departement van landbou uitgesluit nie. Daar was nog geen bevestiging nie en koue temperature in die suide kon verhoed dat die wurms hul opwagting maak. Die departement, Graan SA en Sansor het boere egter versoek om waaksaam te wees. Koringfokus Wheat focus In Suid-Afrika is daar nie n geskiedenis van die wurms nie en dit is gevolglik moeilik om vroeë waarkuwingstekens te identifiseer. Eierpakkies kan moontlik voorkom, mits die wurms wel eiers op koring lê. Andersins kan boere oplet vir klein wurmpies wat uitbroei. Boere wat iets verdag in koringlande opmerk kan Jan Hendrik Venter, bestuurder van vroeëwaarskuwingstelsels vir plantgesondheid by die departement van landbou, bosbou en visserye, in kennis stel. Sy kontakbesonderhede is: Tel: , E-pos: JanHendrikV@daff.gov.za. SEPTEMBER OKTOBER 2017

21 Kwaliteitsresultate van 2016/ 17 se koringoes Altesaam 337 koringmonsters wat 24 van die graanproduksie streke verteenwoordig is deur die SA Graanlaboratorium ontvang en ontleed vir die kwaliteitsontleding van die koringoes. Kommersiële graanopbergers het 316 monsters geneem en ingestuur en 21 monsters was direkte lewerings aan koringmeulens. Jolanda Nortjé SA GRAANLABORATORIUM Die monsters is gegradeer volgens die jongste nasionale graderingsregulasies soos dit in die Staatskoerant, Goewermentskennisgewing No. R. 64 van 29 Januarie 2016 gepubliseer is. Graad B1 is aan 39% van die monsters toegeken, Graad B2 aan 27%, Graad B3 aan 10% en Graad B4 aan 8% van die monsters. Utiliteitsgraad en Klas Ander Koring het onderskeidelik 14% en 2% van die monsters verteenwoordig. Van die monsters afkomstig uit die Vrystaat is 71% as Graad B1 gegradeer, teenoor die 52% in die vorige seisoen. Van die besproeiingsgebiede se monsters is 52% as Graad B1 gegradeer (60% verlede seisoen). Graad B1 het 22% van die suidelike produksiestreke (Winterreëngebied) se monsters verteenwoordig, in vergelyking met 37% in die vorige seisoen. Die meerderheid monsters wat na Utiliteitsgraad afgegradeer is, was as gevolg van óf die persentasie sifsels óf die persentasie ander graan en ongedorste are tesame met die persentasie gesamentlike afwykings, wat die maksimum toelaatbare vlakke vir grade B1 tot B4 oorskry het (Tabel 1). Sifsels beteken alle materiaal wat deur standaard gleufsif van 1,8 mm gaan, terwyl n goed gemengde monster van minstens 500 g (maar nie meer as 800 g nie) gesif word met 50 stote heen en weer, beurtelings weg en terug van die gradeerder. Dit is baie belangrik dat die siftoets op n stewige, gladde oppervlak uitgevoer word en dat die sifbeweging in dieselfde rigting as die lengte-asse van die sifopenings plaasvind. Per definisie beteken ander graan korrels of stukkies korrels van gars, hawer, korog (triticale), mielies, rog en sorghum. Na bladsy 22 Die nasionale gemiddelde heelkoringmeelproteïen-inhoud was 12,0% en is die tweede hoogste gemiddeld sedert die 2010/ 11-seisoen. Die Vrystaat se koring het die hoogste gemiddelde proteïen-inhoud van 14,3%, gehad, gevolg deur die besproeiingstreke (12,3%) en die Winterreënstreke (11,4%). Die gemiddelde hektolitermassa was effens hoër as in die vorige seisoen. Duisendkorrelmassa het toegeneem. Die gemiddelde valgetal was 356 sekondes. Die gemiddelde mixogram-piektyd van 2,7 minute was binne die voorkeurtyd van bakkers. Die 100 g bak-evaluasie het getoon dat die verhouding tussen die broodvolume en proteïen-inhoud uitstekend is. Vier van veertig monsters wat die produksiestreke en grade verteenwoordig, het mikotoksien-residue getoon. Die vlakke was egter steeds aansienlik laer as voorgeskrewe nasionale en internasionale maksimumvlakke. Al die gemiddeldes waarna in hierdie artikel verwys word, is geweegde gemiddeldes. Tabel 1: Broodkoring se graderingstabel. Graad Hektolitermassa, kg/hl Minimum Valgetal, sekondes Proteïeninhoud, % Maksimum persentasie toelaatbare afwykings (m/m) A B C D E F G H I J Ander Opber- Land- graan Vreemde Hitte- Beskadigdging- Gruis, swam- besmette ongeriaadigde korrels en mate- beskaswambesmette en turf Sifsels klippies korrels dorste plus F korrels plus H korrels are Erge rypbeskadigde korrels Gesamentlike afwykings (D+E+G+I) Graad Graad Graad Graad Utiliteitsgraad Klas ander <70 <150 <8 >10 >2 >0.5 >10 >4 >0.5 >3 >0.5 >5 >10 Minimum grootte van werksmonsters 1-2 kg 300 g Instrument 25 g 25 g 100 g 500 g 50 g 100 g 100 g 100 g 25 g - skoon instruksies gesif gesif gesif ongesif gesif gesif gesif gesif gesif SEPTEMBER OCTOBER 2017 Koringfokus Wheat focus 21

22 Kwaliteitsresultate van 2016/ 17 se koringoes van bladsy 21 Are en dele van are van koring, gars, korog en rog wat nog korrels bevat wat ten volle met blomkaffies bedek is, word as ongedorste are beskou. Die meerderheid monsters wat die maksimum toelaatbare vlak vir ander graan en ongedorste are oorskry het, was uit die Winterreëngebied afkomstig. Die nasionale gemiddelde heelkoringmeelproteïeninhoud van 12,0% is die tweede hoogste gemiddeld sedert die 2010/ 11-seisoen en 0,8% laer as die 12,8% van verlede seisoen, wat die hoogste gemiddeld was sedert die 2004/ 05- seisoen. Die tienjaar geweegde gemiddeld is 11,8%. Proteïeninhoud word oor die algemeen beïnvloed deur die omgewing (grond en klimaatstoestande) waar die koring geplant is en die kunsmisbehandeling. Die produksiestreke in die Vrystaat het die hoogste gemiddelde proteïen-inhoud gehad, naamlik 14,3%, gevolg deur die besproeiingstreke met 12,3% en die Winterreënstreke met 11,4%. Hierdie seisoen se meelproteïengemiddeld was 11,2% in vergelyking met verlede seisoen se 11,8%. Proteïen-inhoud word op n vogbasis van 12% gerapporteer. Die gemiddelde hektolitermassa was 81,5 kg/hl, wat effens hoër is as die 81,1 kg/hl van verlede seisoen. Die sewejaargemiddeld van monsters waarvan die hektolitermassa met behulp van die Kern 222-instrument bepaal is, is 80,6 kg/hl. Slegs 4% van die monsters se hektolitermassa was laer as die minimumvereiste vir Graad 1, naamlik 77 kg/hl. Drie van hierdie monsters het hulle oorsprong gehad in die Winterreënstreke, een elk in die besproeiingstreke van die Noord-Kaap en Noordwes en die oorblywende agt monsters uit die Vrystaatstreke. Voorbeelde van ander graan en ongedorste are in n monster. Die meerderheid monsters wat na Utiliteitsgraad afgegradeer word, was as gevolg van die persentasie sifsels of die persentasie ander graan en ongedorste are of die persentasie gesamentlike afwykings. Grafiek 1: Persentasie monsters per klas en graad in die 2016/ 17 seisoen. 22 Die resultate van die 19de jaarlikse KWALITEITSopname van die koringoes is beskikbaar op die SA Graanlaboratorium se webtuiste co.za. Die 2016/ 17-koringoeskwaliteitverslag is ook elektronies beskikbaar in n PDF-formaat. Duisendkorrelmassa, gerapporteer op n vogbasis van 13%, het toegeneem van 36,8 g verlede seisoen tot 38,6 g hierdie seisoen. Dit stem goed ooreen met die 38,8 g van 2014/ 15. Die gemiddelde persentasie sifsels van 1,86% is hoër as verlede seisoen en ook die hoogste sedert die 2003/ 04-seisoen. Die valgetal was gemiddeld 356 sekondes. Slegs vier monsters het valgetalwaardes laer as 250 sekondes gehad en hiervan was twee monsters se valgetalle laer as 220 sekondes (minimum vir Grade B1 tot B3). Hoë persentasies uitgeloopte korrels is waargeneem by die twee monsters met valgetalwaardes onder 220 sekondes. Al vier monsters was uit die Vrystaatstreke afkomstig. Alle valgetalwaardes word aangepas vir die hoogte bo seevlak waarby die ontleding uitgevoer word. Suid-Afrika ondervind oor die algemeen minimale probleme met lae valgetalwaardes, tensy laat reën kort voor of tydens strooptyd voorkom. Koringfokus Wheat focus Die gemiddelde mixogram-piektyd van 2,7 minute was dieselfde as verlede seisoen en effens laer as die tienjaargemiddeld van 2,9 minute. n Piektyd van tussen 2,5 en 3,5 minute word oor die algemeen deur Suid-Afrikaanse bakkers verkies. Die mixogram-piektyd of mengtyd is n aanduiding van die hoeveelheid tyd benodig om die deeg tot by die punt van optimale ontwikkeling te meng. Deeg wat optimaal ontwikkel is het die perfekte balans tussen uitrekbaarheid en kohesiwiteit en lewer die beste kwaliteit brood. Onder- en oorvermengde deeg lei tot swak kwaliteit brood, wat sowel die volume as die krummelstruktuur en tekstuur betref. Die gemiddelde ekstraksie, verkry met die Bühler MLU 202-laboratoriummeule, was 72,5% in vergelyking met die 73,4% van die vorige seisoen. Die meelkleur, wat op beide die Kent Jones- en Minolta CM-5-instrumente bepaal is, het goed ooreengestem met vorige seisoene. Die meel se as-inhoud, bereken op n droë basis, was effens laer as in 2015/ 16. Beide die nat (30,7%) en droë (10,5%) glutenwaardes op n 14% vogbasis was laer as dié van verlede seisoen, wat te wagte was aangesien die proteïen-inhoud laer is. Die verhouding tussen die nat gluten-inhoud en totale proteïen-inhoud is gewoonlik tussen 2,5 2,8 tot 1. Die nasionale 2016/ 17-waarde is 2,7. Gluten-indekswaardes het gewissel tussen 63 tot 99, met n gemiddeld van 94. Hierdie indeks verskaf n aanduiding van die glutensterkte (hoe hoër, hoe beter) en word nie deur SEPTEMBER OKTOBER 2017

23 die proteïen-inhoud beïnvloed nie. Reologiese deegeienskappe, wat met behulp van die Farinograaf, Alveograaf, Ekstensograaf en Mixograaf bepaal is, word gebruik om deeg se gedrag tydens vermenging en prosessering te voorspel, asook die eienskappe se invloed op die kwaliteit van die finale produk. Wanneer na koringkwaliteit verwys word, word na die proteïenkwaliteit en dus indirek na die glutenkwaliteit verwys. Gluten is die proteïenfraksie wat koringmeel se deeg- en bakeienskappe bepaal. Die voorafgenoemde reologiese eienskappe hou verband met die kwaliteit van die gluten en die glutennetwerk wat tydens die meng van deeg ontwikkel word. Deeg met swak kwaliteit ontwikkel vinnig en het n lae energie-insetbehoefte, terwyl deeg met sterk kwaliteit langer neem om te ontwikkel en n hoër energie-inset benodig. Goeie kwaliteit word gekenmerk aan hoër waterabsorpsies (as gevolg van beter waterbindingsvermoë), langer mengtye en stabiliteite op die farinogram en hoër sterktes op die alveogram en ekstensogram. Die deeg se rekbaarheid moet ook voldoende wees vir n goeie broodvolume. Die farinogram-waterabsorpsie (14% vogbasis) was 60,1%, effens laer as in 2015/ 16 en die ontwikkelingstyd van 5,2 minute was 0,6 minute korter. Die stabiliteit (8,3 minute) het goed vergelyk en was 0,3 minute langer. Die alveogram-sterkte was 37,0 cm 2 en die P/L-waarde 0,57. Hoewel effens laer, vergelyk die sterkte goed met dié van die vorige seisoen. Die rekbaarheid (L-waarde) het toegeneem, terwyl die stabiliteit (P-waarde) effens afgeneem het. n Kombinasie van dié faktore verklaar die verlaging in die P/Lwaarde ten opsigte van verlede seisoen se gemiddelde waarde. Die gemiddelde ekstensogramsterkte was 99 cm 2 in vergelyking met die 105 cm 2 verlede seisoen. Beide die maksimumhoogte en rekbaarheid het goed ooreengestem met dié van die 2015/ 16 seisoen. Die 100 g bak-evaluasie het getoon dat die verhouding tussen die broodvolume en proteïen-inhoud uitstekend is. Al die gemiddeldes waarna in hierdie artikel verwys word, is geweegde gemiddeldes. Veertig monsters, geselekteer om die verskillende produksiestreke en grade te verteenwoordig, is vir die teenwoordigheid van mikotoksien-residue getoets. Dié toetse is met n UPLC-MS/ MS-instrument en n SANAS ISO/IEC geakkrediteerde multi-mikotoksienmetode uitgevoer. Vier monsters het positief vir Deoksinivalenol (DON) -residue getoets. Die gemiddeld van hierdie vier positiewe waardes was 289 µg/kg, met die hoogste waarde 501 µg/kg. Hier die vlakke is egter steeds aansienlik laer as voorgeskrewe nasionale en internasionale maksimumvlakke. Dit is belangrik dat die monitering van mikotoksienvlakke jaarliks gedoen word, aangesien die teenwoordigheid en vlak van verteenwoordiging van swamme en mikotoksiene van seisoen tot seisoen kan verskil. Die bepaling van aminosuurprofiele, wat 18 verskillende aminosure insluit, is hierdie seisoen vir die eerste keer as deel van die opname ingesluit. Die profiele van veertig monsters, wat verskillende grade en produksiestreke verteenwoordig, is bepaal. Aminosure is die boublokke van proteïene en is uiters noodsaaklik vir goeie gesondheid vir beide mens en dier. Vir meer besonderhede wat betref die resultate, verwys asseblief na die 2016/ 17 koringoeskwaliteitverslag. Oorsig van produksie en invoer Tydens die 2016/ 17-seisoen is 1,910 miljoen ton koring verbou. Dit is 32,6% meer as in die vorige seisoen wat erg onder droogte gebuk gegaan het. Die Wes-Kaap se Winterrëenstreke het 57,5% tot die totale oes bygedra. Die Vrystaat se produksiesyfer was die hoogste in die afgelope vier seisoene. Die oppervlakte vir koringaanplantings het met 5,4% toegeneem tot hektaar. Opbrengs het gewissel van 2,80 ton/ha in die Vrystaat tot 7,60 ton/ha by besproeiingskoring in die Noord-Kaap. Die nasionale gemiddelde opbrengs het toegeneem van 2,99 ton/ ha in die vorige seisoen tot 3,76 ton/ha. Volgens statistiek van die SA Graaninligtingsdiens is ton koring tot en met 28 Julie 2017 vir plaaslike gebruik ingevoer. Dit verteenwoordig 40% van die hoeveelheid koring wat in die ooreenstemmende tyd verlede jaar ingevoer is. Die grootste hoeveelheid koring is van Duitsland af ingevoer, gevolg deur die Russiese Federasie en die Tjeggiese Republiek. Gedurende die 2015/ 16-seisoen is n totaal van 2,063 miljoen ton koring ingevoer. Vir meer inligting wat betref die kwaliteit van ingevoerde koring oor seisoene, besoek gerus SAGL se webtuiste by n Personeellid van die Graanlaboratorium besig om meel en water te meng tydens die uitvoering van die valgetalontleding. Deeg word gerek tydens die uitvoering van die Ekstensograaf-metodiek. Erkenning Met dank aan die Wintergraantrust vir volgehoue finansiële steun van die jaarlikse opnames, asook aan lede van Agbiz Grain en meulenaarsmaatskappye vir die neem en instuur van verteenwoordigende koringmonsters. SEPTEMBER OCTOBER 2017 Koringfokus Wheat focus 23

24

25 Nico Hawkins en Sanet Flynn SA GRAANINLIGTINGSDIENS GARS (Vergelyking met dieselfde tydperk van vorige seisoen tussen hakies) Internasionale vraag en aanbod 2016/ 17-seisoen (Tabel 1) Produksie word op 149,7 miljoen ton (149,9 miljoen ton) geraam. Totale verbruik word op146,5 miljoen ton geraam. Wêreld-eindvoorrade word op 31,7 miljoen ton (28,5 miljoen ton) ge raam. Plaaslike vraag en aanbod 2016/ 17-seisoen progressief 1 Oktober tot 30 Junie 2017 (Tabel 1 en Grafiek 1) Die Oesskattingskomitee skat: Aanplantings vir die 2016/ 17-seisoen is ha ( ha). Tabel 1: Gars, hawer en kanola se vraag en aanbod. Bemarkingsjaar Okt - Sep Internasionaal Vooruitsigte 2017/18 Gars Mil ton Hawer Mil ton Die oesgrootte vir die 2016/ 17-seisoen is ton ( ton). Die opbrengs is 4,0 ton/ha (3,5 ton). Die voorlopige oppervlakteskatting vir die 2017/ 18-seisoen op ha. SAGIS rapporteer: Lewerings tot op 30 Junie 2017 was ton ( ton). Invoer vir dieselfde tydperk was ton ( ton). Die totale aanwending van 1 Oktober af tot 30 Junie 2017 was ton ( ton). Onaangewende voorraad op 30 Junie 2017 was ton ( ton). HAWER Internasionale vraag en aanbod 2016/ 17-seisoen (Tabel 1) Produksie vir die 2016/ 17-seisoen word op 24,0 miljoen ton (22,4 miljoen ton) geraam. Totale verbruik word op 25,2 miljoen Kanola Mil ton RSA (SAGIS) Progressief 2016/17 Okt Jun 2017 Gars 000t Hawer 000t Kanola 000t Beginvoorraad Lewerings/Produksie Invoer Aanwending (a) Menslik Voer Industrieel Uitvoer (b) Eindvoorraad (a) Ingesluit produsente-onttrekkings, saad en eindverbruikers (b) Ingesluit heelgraan en produkte Bronne: SAGIS, Internasionale Graanraad, USDA Figuur 1: RSA garsproduksie, -invoer en -verbruik 1997/ /17. ton geraam, waarvan dierevoer die meeste is, naamlik 17,6 miljoen ton. Wêreld-eindvoorrade word op 2,9 miljoen ton (4,2 miljoen ton) geraam. Plaaslike vraag en aanbod 2016/ 17-seisoen progressief 1 Oktober tot 30 Junie 2017 Lewerings tot op 30 Junie 2017 was ton ( ton). Invoer vir dieselfde tydperk was ton ( ton). Die totale verbruik was ton ( ton). Onaangewende voorraad op 30 Junie 2017 was ( ton). KANOLA Internasionale vraag en aanbod 2016/ 17-seisoen (Tabel 1) Produksie word op 69,2 miljoen ton (70,0 miljoen ton) geraam. Totale verbruik word op 71,4 miljoen ton geraam (70,8 miljoen ton). Wêreld-eindvoorrade word op 4,7 miljoen ton geraam (6,9 miljoen ton). Plaaslike vraag en aanbod 2016/ 17-seisoen progressief 1 Oktober tot 30 Junie 2017 Die Oesskattingskomitee skat: Aanplantings vir die 2016/ 17-seisoen op ha ( ha). Die oesgrootte vir die 2016/ 17-seisoen op ton ( ton). Die opbrengs is 1,6 ton/ha (1,2 ton). Die voorlopige oppervlakteskatting vir die 2017/18 seisoen op ha. SAGIS rapporteer: Lewerings tot op 30 Junie 2017 was ton ( ton). Totale verbruik vir dieselfde tydperk was ( ton). Onaangewende voorraad op 30 Junie 2017 was ( ton). Bronne Sagis (SMD 25/07/2017), IGR (GMR 27/07/2017), Safex, NOK (26/07/2017), USDA (03/08/2017), NLBR (28/07/17). SEPTEMBER OCTOBER 2017 Koringfokus Wheat focus 25

26 Koringmarksituasie Nico Hawkins en Sanet Flynn SA GRAANINLIGTINGSDIENS Internasionale vraag en aanbod 2016/ 17-seisoen (Tabel 1) (Vergelyking met dieselfde tydperk van vorige seisoen tussen hakies) n Koringoes van 754,2 miljoen ton (737,7 miljoen ton) word verwag, waarvan die grootste produsente, die EU, Sjina en Indië, gesamentlik 51,1% van die totale produksie lewer. Hierdie skatting dui op n rekordoes. Totale wêreldverbruik word op 735,7 miljoen ton (718,4 miljoen ton) geraam. Wêreld-eindvoorrade word op n rekord 243,9 miljoen ton (225,4 miljoen ton) geraam. 2017/ 18-seisoen (Tabel 1) n Oes van 731,9 miljoen ton word vir die 2017/ 18-seisoen verwag. Die wêreldaanvraag vir koring vir veevoer is die minste in vier jaar, hoofsaaklik as gevolg van laer pryse vir alternatiewe graan soos mielies. Plaaslike vraag en aanbod 2016/ 17-seisoen progressief 1 Oktober tot 30 Junie 2017 (Tabel 1 en Grafiek 1) Die Oesskattingskomitee skat: Aanplantings vir die 2016/ 17-seisoen op ha ( ha). Die finale oesgrootte vir die 2016/ 17-seisoen op ton ( ton). Die opbrengs is 3,8 ton/ha (3,0 ton). Die voorlopige oppervlakteskatting vir die 2017/ 18 seisoen op ha. Die Vraag- en Aanbodkomitee beraam: Produsentelewerings vir die 2016/ 17-seisoen op ton ( ton). Dat die totale aanwending (plaaslik en uitvoer) ton gaan wees. Produkte-uitvoer op ton en heelgraan-uitvoer op ton. Dat n gemiddeld van ton per maand verwerk gaan word. Die oordragvoorraad vir die 2016/ 17-seisoen op ton ( ton). Dat n gemiddelde beskikbare voorraad vir 2,4 maande of 72 dae aan die einde van die seisoen oor gaan wees. Tabel 1: Plaaslike en internasionale vraag en aanbod. Projeksie 2017/18 Vooruitsigte 2016/17 % Vergelyking A & B Skatting 2015/16 Vooruitsigte 2016/17 Pro gressief 2016/17 Okt Jun 2017 % Vergelyking C & D Finaal 2015/16 A B C D Internasionaal (mil. ton) Plaaslik ( 1000 Ton) Oesskatting Geen Beginvoorraad Produksie Invoer Totaal: Verwerk (a) Menslik Voer Industrieel Uitvoer (b) Eindvoorraad (a) Ingesluit produsente-ontrekkings, saad en eindverbruikers (b) Ingesluit heelgraan en produkte Bron: Internasionale Graanraad, NLBR Vraag- en aanbodkomitee, SAGIS Figuur 1: RSA koringproduksie, -invoer en -verbruik 1997/ / 17. Figuur 2: VSA HRW koringpryse. 26 Koringfokus Wheat focus SEPTEMBER OKTOBER 2017

27 SAGIS rapporteer: Lewerings tot op 30 Junie 2017 was ton ( ton). Invoer vir dieselfde tyd was ton ( ton). Totale verbruik vir die 2016/17-seisoen vanaf 1 Oktober 2016 tot 30 Junie 2017 was ton ( ton). Onaangewende voorraad op 30 Junie 2017 was ton ( ton). Internasionale en plaaslike pryse op 1 Augustus 2017 toon: (Tabel 2 en Grafiek 2) Die internasionale pryse (KCBT: VSA HRW#2 koring) vir lewering in September 2017 is $205,54 ($150,35) en vir Desember 2017 is dit $214,65 ($159,98). Plaaslike pryse (Safex) vir die September 2017-kontrak was R4 415 (R4 221) en vir die Desember 2017-kontrak was R4 025,00 (R4 216,00). Dit het $26 ($19) per ton gekos om koring van Argentinië af na Suid- Afrika te verskeep en van die Golf van Meksiko af (VSA koring) het dit $35 ($26) per ton gekos. Tabel 3 toon die invoerpariteitspryse van VSA HRW en DNS, Argentynse en Duitse koring in vergelyking met n maand en n jaar gelede. Invoer / Uitvoer Vir die 2016/'17-bemarkingseisoen is van 1 Oktober 2016 af tot 28 Julie 2017 n totaal van ton koring ingevoer en ton uitgevoer. Grafieke 3 en 4 toon die lande waarvandaan koring ingevoer is, asook die lande waarheen koring uitgevoer is. Vir dieselfde tydperk is ton koring deur Suid-Afrikaanse hawens ontvang. Daarvan is ton koring deur Durban se hawe, ton deur Oos Londen se hawe en deur Port Elizabeth se hawe ontvang. Tabel 2: Jongste koringpryse teenoor vorige pryse. 2017/08/01 % Maand op maand 2017/07/03 % Jaar op jaar Tabel 3: Koring se invoerpariteitspryse op 18 Oktober /08/01 SAFEX Prys Prys Prys R R R Sep ' Des ' /07/03 % Maand op maand 2017/08/01 % Jaar op jaar 2016/08/01 KCBT Prys Prys Prys $ $ $ Sep ' Des ' Bron: SAFEX & KCBT Pryse gelewer in Randfontein 2017/07/25 % Maand op maand Gedurende dié tydperk is ton koring deur Suid-Afrikaanse hawens vir ander lande ingevoer (deurvoer). Bronne Sagis (SMD 25/07/2017), IGR (GMR 27/07/2017), Safex, NOK (26/07/2017), USDA (03/08/2017), NLBR (28/07/17). 2016/06/27 % Jaar op jaar 2016/08/23 Prys Prys Prys R/t R/t R/t VSA Golf VSA DNS Arg. Trigo Pan EU Duitsland Bron: Internasionale Graanraad Figuur 3: RSA koringinvoer per oorsprong 1 Okt Julie Figuur 4: Koringuitvoer na Afrika 1 Okt Julie SEPTEMBER OCTOBER 2017 Koringfokus Wheat focus 27

28 BFAP-vooruitskouing Kanola bied goeie vooruitsigte In die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BFAP) se jongste vooruitskouingsverslag word n rooskleurige prentjie vir kanola-verbouing in die volgende dekade in Suid-Afrika geskets. Hoër opbrengste, meer olie, die gewas se belangrike rol in rotasiestelsels en beter droogtebestandheid as kleingraan is sommige voordele wat uitgelig word. Ná 2014 se rekordaanplantings van ha het kanola-aanplantings in 2016 tot ha afgeneem. Vir die volgende seisoen voorsien die BFAP n toename tot ha. Aanplantings behoort in die volgende dekade jaarliks met 6% toe te neem tot ha in Opbrengs kan weens beter kultivars jaarliks met 3% toeneem. In 2017 word ton verwag en gepaardgaande met meer hektare word ton teen 2024 verwag. Die plaaslike oes behoort in 2026 sowat ton te beloop. Kanola word in die winterreëngebied geplant en ding as oliesadegewas met sonneblom en sojabone mee. Dit ding egter ook met koring en gars mee maar geniet nie dieselfde prysvoordeel met n invoerheffing nie. Omdat kanola n belangrike rol in gewasrotasie speel, is dit volgens die BFAP onwaarskynlik dat aanplantings in vergelyking met koring en gars sal verminder. In die volgende dekade gaan kanola se prys waarskynlik weg beweeg van uitvoerpariteit. Dit sal produsente aanmoedig om aanplantings ten koste van koring te vergroot. Danksy beter kultivars, bewaringsbewerking en tegnologie bied kanola-verbouing baie goeie vooruitsigte. Koringfokus Wheat focus Sedert 2008 was die plaaslike kanolaopbrengs gemiddeld 1,5 ton per hektaar kleiner as die internasionale gemiddeld van 3,3 ton per hektaar. In lande soos Denemarke, Duitsland, Swede en die Verenigde Koninkryk is opbrengste van meer as 4 ton/ha verkry. In teenstelling met somergraan-produksiegebiede duur droogtetoestande steeds in die Wes-Kaap voort. Kanola en sonneblom handhaaf egter volgens die BFAP steeds redelike opbrengste. Danksy tydige reën in dele van die Suid-Kaap en groter aanplantings, word n normale oes in 2017 verwag. Saam met groter aanplantings en beter opbrengste, neem die produksie van oliekoek ook toe. Dit is onder meer te danke aan Southern Oil (SOILL), die grootste plaaslike aankoper van kanola, se inisiatiewe om hul perskapasiteit optimaal te benut. Kanola-oliekoek het inherente nadele as voer en word net gebruik wanneer pryse baie laag is. Dit word egter met sukses deur suiwelboerderye in die Wes-Kaap gebruik. Kanola-olie se prys behoort volgens die BFAP se vooruitskouing in 2017 n geringe toename te toon. Dit word as n nismarkproduk in Suid-Afrikaanse supermarkte aangebied en bevat aantreklike kenmerke as kookolie. Soja-olie het die kleinste versadigde vetinhoud van alle groente-oliesoorte en word soms met ander olie soos olyfolie gemeng. Dit word ook tot margarien en mayonnaise verwerk. Die BFAP verwag dat plaaslike verbruik van soja-olie gaan toeneem van ton in 2016 tot meer as ton in Meer en beter kanola-olie het die verdere voordeel dat die invoer daarvan gaan verminder. Teen 2026 kan Suid-Afrika n uitvoerder van hierdie olie wees. Landbou sal gordel styf moet trek Hoewel nie alle graanboere dit in die afgelope twee dekades so beleef het nie, is die spreekwoordelike piekniek nou verby. Die gesaghebbende Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BFAP) se vooruitskouing vir die volgende tien jaar in landbou dui moeiliker tye en omstandighede aan. Soos in die res van die wêreld betree Suid-Afrikaanse landbou nou n tydperk van konsolidasie nadat n supersiklus vir kommoditeite in die voorafgaande twee dekades beleef is. Die werklike mededingendheid en volhoubaarheid van Suid-Afrikaanse landbou gaan op die wêreldverhoog getoets word. Die BFAP se jaarlikse verslag en vooruitskouing van landbousake van 2017 tot 2026 is in Augustus bekend gestel. Dit is n gesamentlike projek van onder meer die Universiteit van Pretoria, die Universiteit van Stellenbosch, die Wes-Kaapse departement van landbou en meer as 40 medewer kers. Die verslag bevat n vooruitskouing van landbouproduksie, -verbruik, -pryse en -handel. Ondanks vanjaar se rekordoeste van somergraan gaan die herstel ná 2015 en 2016 se droogte langer as een seisoen neem. Die somerreënstreke is in n herstelfase, maar volgens die verslag is die situasie in die Wes-Kaap baie erg en het dit ernstige gevolge vir die langtermyn. In die informele sektor word die droogte se gevolge ook ervaar. Suid-Afrikaanse landbou se vooruitsigte is onlosmaaklik van die wêreldsituasie. Daar is n oormaat graan en oliesade in voorraad en dit word in pryse weerspieel wat in 2015 en 2016 naby die laagste vlak van die afgelope dekade is. Volgens die verslag was Suid-Afrika tot dusver gelukkig omdat lae pryse geneutraliseer is deur die uitwerking van die droogte en die wisselvallige rand. Die situasie het egter in 2017 verander met goeie reën en groot oeste in die somerreëngebiede en n sterker rand. Ten tye van die BFAP se verslag in Augustus het die Wes-Kaapse boere asem opgehou vir reën. Beduidende mislukkings wag met die produksie van graan, SEPTEMBER OKTOBER 2017

29 BFAP-vooruitskouing lewende hawe, vrugte, groente en suiwelprodukte indien die droogte voortduur. By tuinbougewasse is die groeikoers van bedrywe soos bloubessies, makadamias en pekanneute opvallend. Die BFAP het reeds in sy vooruitskouing van 2011 hierdie bedrywe uitgelig en beskou die afgelope vyf jaar se groei as fenomenaal. Die pryse van stapelvoedsel sal volgens die verslag hoog bly, hoewel daar n verligting in voedselinflasie is. n Mandjie stapelvoedsel se prys het 22% gestyg maar die voedselinflasiekoers kan weens n sterker wisselkoers en beter weerstoestande met 16% daal. Suid-Afrika is een van vyf lande ter wêreld wat die minste subsidies aan produsente betaal. Te midde van die toestande waarin Suid-Afrikaanse landbou verkeer, is dit onmoontlik om teikens te haal wat deur die Nasionale Ontwikkelingsplan gestel word. Faktore wat volgens die BFAP belangriker as ooit van tevore gaan wees, sluit in produktiwiteit, skaalgrootte, toegang tot byderwetse tegnologie en finansiering, inligting en kennis, marktoegang en die vermoë om te bestuur en risiko te vermy. Die verslag meld dat vertroue in toekomstige groei belemmer word deur toe nemende politieke onsekerheid. Die algemene beskouing is dat beleggings in landbou n sleutelfaktor is om teikens vir voedselsekerheid, werkskepping en welvaartskepping te haal en om armoede te verminder. Vir grondhervorming en die ontwikkeling van produsente is realistiese teikens en planne nodig wat gesamentlik uitgevoer moet word. Drome sal volgens die BFAP net drome bly indien werklikhede nie in ag geneem word nie. Meer koring ingevoer, hoër plaaslike verbruik verwag Plaaslike koringaanplantings behoort in die volgende dekade jaarliks net meer as ha te beloop, waarvan ongeveer 65% in die Wes-Kaap sal wees en ongeveer 14% in die Vrystaat. Produksie behoort in die volgende dekade jaarliks met 1% toe te neem tot by n vlak van ongeveer 1,7 miljoen ton in 2026, sê die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BFAP) in die vooruitskouingsverslag vir 2017 tot Die hoër opbrengs behoort volgens die BFAP se verslag wat in Augustus 2017 vrygstel is die geringe afname in aanplantings te neutraliseer. Plaaslike produksie behoort egter minder te wees as die aanvraag wat jaarliks met 1,4% kan toeneem weens toenemende besteding en bevolkingsgroei. Die hoeveelheid koring wat ingevoer moet word sal gevolglik toeneem en reeds in 2018 meer as die plaaslike produksie wees. In die afgelope tien jaar het produksie in die Wes-Kaap bestendig toegeneem terwyl dit in die Vrystaat afgeneem het. Toenemende risiko s weens veranderende reënpatrone wat met droëlandverbouing in die Vrystaat gepaard gaan, asook mededinging van meer winsgewende gewasse soos sojabone, het tot die afname van aanplantings in die Vrystaat gelei. In 2006 is bykans 50% van Suid-Afrika se koring in die Vrystaat geplant en tien jaar later was dit minder as 22%. Aanplantings in die Wes-Kaap het van 2006 se 39% tot bykans 65% van die land se aanplantings in 2016 toegeneem. Volgens die BFAP se verslag het 2016 se droogte bykans geen uitwerking op wintergraan gehad nie. Die kombinasie van meer aanplantings en bogemiddelde opbrengste in die Wes-Kaap het tot n oes gelei wat 30% groter was as in die vorige seisoen. Dit was ook 13% groter as die driejaarlikse gemiddelde oes. Die gunstige bruto marges van ko ring in die Wes-Kaap was n resultaat van pryse wat van invoerpariteit afgelei is en wat ondersteun is deur die veranderlike invoertarief en wisselkoers. Vir 2017 voorsien die BFAP n geringe afname in aanplantings in die Wes-Kaap terwyl gunstige weerstoestande in die Vrystaat daartoe kan lei dat tradisionele somergewasse se aanplantings ten koste van koring gaan toeneem. In die sentrale en noordelike besproeiingsgebiede verwag die BFAP n geringe toename in koringaanplantings, mits weerstoestande redelik bestendig bly. Koringprys Nadat die koringprys in 2016 op n jaarbasis met 10% toegeneem het verwag die BFAP dat 2017 se prys 7% laer sal wees. Die vorige seisoen se prysstyging is ondersteun deur n depresiasie van 15% in die wisselkoers en die veranderlike in voertarief wat meer as R1 000 per ton was. Koring het teen invoerpariteit verhandel en die veranderlike invoertarief het plaaslike produsente teen die internasionale prysdaling beskerm. n Belangrike faktor wat koringaanplantings volgens die BFAP in 2013 gestabiliseer het, was die instelling van die invoertarief en die verhoging van die dollar-gebaseerde verwysingsprys van $294. Dit was veral in die Wes-Kaap van toepassing waar koring deel is van n wisselboustelsel met kanola, gars en weidings. Weens die internasionale handelsadministrasie (Itac) se hersiening en aanpassing van die tariefstruktuur in 2017, verwag die BFAP n verlaging van die koringprys in Die verwysingsprys is in Junie 2017 tot $279 verminder. Saam met n versterking van die rand-wisselkoers en die toegewing dat ton koring tariefvry van die Europese Unie af ingevoer mag word, voorsien die BFAP n verlaging van 7% in die koringprys. Internasionale vooruitskouing Ondanks kleiner aanplantings was internasionale produksie in 2016/17 twee persent groter. Dit het volgens die BFAP se verslag gevolg op uitstekende opbrengste deur die meeste produksielande, maar veral in Rusland, Noord-Amerika en Australië. Hoewel verbruik ook op n rekordvlak is, vergroot die rekordoes die beskikbare voorraad. Weens mededingende pryse voorsien die BFAP dat meer koring vir voer aangewend gaan word. Groot hoeveelhede word ook deur die Ooste benodig. Na verwagting gaan internasionale produksie in 2017/18 afneem en pryse in 2017 n laagtepunt bereik. Weens die groot beskikbare voorraad voorsien die BFAP dat historiese prysverhoudings tussen koring en ander graan eers na minstens twee tot drie jaar herstel sal word. SEPTEMBER OCTOBER 2017 Koringfokus Wheat focus 29

30 BFAP-vooruitskouing Meer gars geplant, onsekerheid oor SAB se rol Die volgende dekade se vooruitskouing van garsproduksie en -aanvraag in Suid-Afrika kan baie verander as SAB se prysstruktuur en kontraktering met produsente gewysig word. SAB is die grootste enkele koper van gars in Suider Afrika en is deur die internasionale maatskappy ABInBev oorgeneem. Volgens die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BFAP) se vooruitskouingsverslag vir 2017 tot 2026 word bereken dat die binnelandse vraag vir moutgars net minder as 2% per jaar sal wees en dat produksie jaarliks met net meer as 2% sal toeneem. BFAP verwag dat garsaanplantings in die Wes-Kaap in die volgende dekade jaarliks gemiddeld met 1,4% gaan toeneem. Aanplantings in die Wes-Kaap het die afgelope drie jaar vinnig toegeneem en was ha in Vroeë aanduidings is dat aanplantings in 2017 tot ongeveer ha gaan toeneem. Dit sal uitbreidings in die Swartland insluit. Die verslag meld dat garsaanplantings in somerreën-besproeiingsgebiede in die afgelope twee jaar skerp gedaal het. Volgens die vooruitskouing kan aanplantings onder besproeiing effens toeneem maar dit sal van 2018 af jaarliks teen 0,5% afneem. Dié afname is te wyte aan toenemende mededinging met langtermyngewasse vir grond en water. Die kombinasie van groter aanplantings in die Wes-Kaap en gunstige opbrengste het in 2016 gelei tot n toename van 3% in Suid-Afrika. Dit was ondanks n afname van 60% van aanplantings in besproeiingsgebiede. Uitbreidings aan SAB se vermoutingsaanleg by Alrode in Gauteng impliseer volgens die verslag dat die binnelandse aanvraag in die volgende jare sterk sal wees. Dit kan ook meebring dat binnelandse produksie die invoer van moutgars sal vervang. Om voldoende gars binnelands te produseer sal garsproduksie mededingend moet wees met alternatiewe gewasse soos koring. Daarvoor sal die mate waarmee die huidige garsprys steeds met koring se prys verbind word en die premies wat in verskillende produksiestreke betaal word, bepalend wees. BFAP het die prestasie van bruto marges van wintergewasse in die Overbergstreek met meer as tien lande se gemiddeldes vergelyk. Internasionaal be skou het kanola per ton en per hektaar beter as koring en gars presteer. Daarenteen het gars per hektaar beter as koring en kanola in die Overberg presteer. In vergelyking was koringproduksie oor die lang termyn internasionaal winsgewender as gars. Die Buro het ook die bruto marges van koring, gars en kanola met verskillende opbrengsprojeksies in die Overberg ondersoek. Oor die lang termyn was koringopbrengste hoër as die van gars met die uitsondering van 2016 toe gars beter as koring presteer het. Wanneer die hoër plaashekprys en kleiner direkte besteding van garsverbouing in aanmerking geneem word, was garsproduksie se bruto marge volgens die verslag beter as die van koring en kanola. Kanola is n belangrike skakel in gewasrotasie in die Wes-Kaap. Indien kanola se opbrengs effens verbeter, kan dié gewas se bruto marges op dieselfde vlakke kom as koring en gars se bruto marges. Gars internasionaal Op n jaarbasis was 2016/17 se garsproduksie dieselfde as in vorige seisoene, wat beteken dat n bogemiddelde oes gelewer is en die voorraad steeds vergroot het. Volgens BFAP se vooruitskouing kan verbruik redelik stabiel bly en pryse op n jaarbasis baie min verander. Na verwagting gaan 2018 se opbrengs gemiddeld wees maar pryse gaan weens die groot voorraad baie min verander. Die vraag na moutgars het volgens die verslag in die afgelope jare afgeneem en BFAP verwag dat die behoefte in die volgende dekade redelik stabiel sal bly. Ondanks kleiner aanplan tings gaan pryse net effens hoër as in 2006 se vlakke wees, soortgelyk aan die van koring. Die gesaghebbende handboek vir voedsel- en landboubeleid Die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BFAP) is in 2004 as nie-winsgewendie organisasie gestig. Die organisasie se oogmerk is om besluitneming in Afrika se landbouvoedsel-, vesel- en drankbedryf objektief te ondersteun. n Jaarlikse verslag verskaf onafhanklike, getoetste mark- en beleidsontledings wat op navorsing gebaseer is. Die BFAP bestaan uit n netwerk van 45 werknemers wat medewerkers en navorsers van Afrika insluit en maak van internasionale organisasies se samewerking gebruik. Tydens die bekendstelling van die BFAP se verslag vir 2017 tot 2026 het dr John Purchase, uitvoerende hoof van die landbousakekamer Agbiz, die BFAP-span onder leiding van dr Ferdi Meyer gelukgewens met hulle uitnemende werk. Die verslag is n gesaghebbende grondslag vir die formulering van beleid en wetgewing en vir strategiese beplanning deur baie landbou-ondernemings, boere en ander landbou-organisasies. Die uitdagings vir Suid-Afrika se interessante toekomspad bevat baie en dikwels ingewikkelde uitdagings, maar die oplossings vir ons ontwikkeling is binne ons vermoë en ambisie. Ons sal nog beter moet mobiliseer en saamwerk om die beskikbare geleenthede aan te gryp, het dr Purchase gesê. 30 Koringfokus Wheat focus SEPTEMBER OKTOBER 2017

31

32 Advanced paneel GRATIS! met internetbeheer.* Bestel n nuwe Agrico spilpunt met n Premium paneel en kry n opgradering. *Gratis subskripsie ingesluit vir die eerste 24 maande. Kontakbesonderhede: Alfred Andrag c: t: f: alfred.andrag@agrico.co.za Meer as 100 jaar diens Verkope en diens met takke regoor Suidelike Afrika: Aliwal-Noord Bellville Bethlehem Bloemfontein Caledon Ceres Christiana Cradock Estcourt George Hartswater Humansdorp Kakamas Kimberley Kroonstad Lichtenburg Lusaka Nelspruit Nigel Nylstroom Pietermaritzburg Piketberg Rawsonville Tzaneen Upington Vredendal Wellington