Die alles-in-een-saadverskaffer

Transcription

1

2 Innoverend Kwaliteit Genetika Die alles-in-een-saadverskaffer Koringpakkette geskik vir alle klimaatstoestande Met wisselende omgewingstoestande is dit noodsaaklik om die risiko van koringverbouing sover moontlik te verminder. Vir effektiewe risikobestuur bied K2 Saad koringboere n wye keuse van stabiele en goed aangepaste kultivars. K2 Saad het n verskeidenheid koringkultivars met eiesoortige eienskappe. Duzi*, Kariega*, Koedoes*, Krokodil*, Renoster* en Sabie* - almal geskik vir besproeiingsaanplantings, is die verskeidenheid kort tot medium-laat koringkultivars beskikbaar vanaf K2 Saad. Verskeie kort to laat pakkette beskikbaar vir droëland aanplantings sluit Elands, Koonap*, Matlabas en Senqu* in. Kontak gerus jou naaste K2-verteenwoordiger vir meer inligting. *Koringkultivarreeks van Posbus 159, Oudtshoorn, 6620, Suid-Afrika Tel: Tel: Tel: Tel: Verdien gratis AgriBonus punte eksklusief verkrygbaar vanaf K2 Saad. KKSB is 'n vennoot van Agribonus. Tel:

3 VOL 36.1 JANUARY FEBRUARY 2018 REEDS 36 JAAR DIE ONAFHANKLIKE SPESIALIS-TYDSKRIF VIR DIE KLEINGRAANBEDRYF THE INDEPENDENT SPECIALIST MAGAZINE FOR THE SMALL GRAIN INDUSTRY FOR THE PAST 36 YEARS VOORBLAD Met nog baie werk van rolspelers in die koringwaardeketting wat nodig is vir suksesvolle herlewing van die bedryf is daar reeds bemoedigende resultate. Grafika: Mercia Venter, Koringfokus / Wheat Focus verskyn ses keer per jaar en word in samewerking met die koringbedryf saamgestel, wat insluit: LNR- Keingraan; SA Graaninligtingsdiens; SA Graanlaboratorium; die Wintergraantrust; SA Kulivar- en Tegnologie-agentskap; Grain Farmer Development Association Gratis beskikbaar aan bona fide-kleingraanprodusente Uitgewer en eienaar Adres vir redaksionele kopie, advertensies en intekenare: Mediakom Posbus Noordbrug Koringteling word verskerp met US as sleutelspeler 4 Kuilvoerkompetisie se wenners 5 Navorsing word gerig op voordele van voorteling 05 Sensako en Hygrotech skik kultivar-geding 6 Agri Mega-week skuif na Durbanville, Bredasdorp wil eie uitstalling voortsit 9 Lande stoei saam teen onkruiddoders se weerstand 10 Agentskap blaas nuwe lewe in koringteling 10 Eindpuntheffing en Sacta bevoordeel boere 11 Telers se perspektief van eindpuntheffing 15 Graanlaboratorium slaag vele toetse in 20e jaar 18 Akkurate inligting vir graanbedryf is 'n nasionale bate 20 Koringforum se jaarverslag toon vordering met herlewing 20 Telkaart wys stappe vir bedryf se herlewing is op koers 21 Gewasbedrywe mik na een graanforum 28 Industry experts evaluate new cultivars New Tredou cultivar Tel: E-pos: mediacom@intekom.co.za REDAKTEUR: Willie Louw ADVERTENSIES: Jana Greenall UITLEG: Roelien van der Westhuizen KOPIEREG EN STANDPUNTE Kopiereg / Copyright: Ingevolge Artikel 12(7) van die Wet op Outeursreg Nr 98 van 1978 en enige wysigings word alle regte voorbehou. Standpunte en aansprake in advertensies en artikels word nie noodwendig deur Mediacom Bk en enige medewerkers / deelnemende instansies onderskryf nie. Regstellings word net oorweeg indien n tipografiese fout die bemarkingswaarde van n advertensie/promosie verminder. 12 All-new 'Tredou' wheat is here 13 Navorsing oor koringoes mag nie verslap nie: Steeds 'n bedreiging 16 Droogte stel hoë eise aan kanola-kultivars 26 Grasbeheer op regte blaarstadium voorkom kanola-skade 29 Nuwelinge en staatmakers vir 'n koringpakket 7 Statistiek van produkte uit koring vervaardig 22 SAGIS: Gars, hawer en kanola se marksituasie 24 SAGIS: Koringmarksituasie Koringroes 18 SAGIS herdenk 20 jaar JANUARY FEBRUARY 2018 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS 3

4 Koringteling word verskerp met US as sleutelspeler n Nasionale projek om koringproduksie se opbrengs en wins te verbeter deur nuwe variëteite vir plaaslike toestande te ontwikkel is goed op dreef. Die Koringtelingsplatform is by die Universiteit van Stellenbosch gesetel en betrek kundiges uit die openbare en private sektor. D ie Universiteit van Stellenbosch (US) se planteteeltlaboratorium is n sleutelspeler in n projek om plaaslike koring se opbrengs en winsmarge te verbeter. In 2014 is n Koringtelingsplatform saamgestel en sedertdien uitgebrei en befonds om die US se navorsingsprogram oor die voorteling van koring in te sluit. Tydens die minister van wetenskap en tegnologie, Naledi Pandor, se besoek aan Stellenbosch in Oktober 2017 is die Koringtelingsplatform van stapel gestuur. Alle plaaslike telingsprogramme is reeds van meet af aan as vennote betrek. Dit sluit die LNR se Kleingraan-voortelingsgroep in, asook die bedryfsvennote Sensako en Pannar. Befondsing kom van die departement van wetenskap en tegnologie en die Wintergraantrust. Dit word via Graan SA se graannavorsing- en beleidsentrum gefasiliteer. Volgens die leier van die US se navorsingspan by die planteteeltlaboratorium, Willem Botes, het die behoefte vir n geïntegreerde voortelingsplatform van die bedryf self gekom. Die idee het by n Koringforum-byeenkoms in 2014 ontstaan en het vorm aangeneem danksy n reeks daaropvolgende werksessies waarby rolspelers betrek is, sê Botes. Alle koringprodusente wil graag n beter opbrengs hê. Die Platform ontwikkel nuwe saadvariëteite wat Suid-Afrikaanse omgewingstoestande kan weerstaan en n groter koringopbrengs lewer. Volgens die minister vorm die Platform deel van haar departement se bio-ekonomiese strategie vir Suid-Afrika en help dit met uitdagings wat op die vasteland ervaar word. Volgens dr Marinda Visser, bestuurder van Graan SA se graannavorsing- en beleidsentrum, brei regeringsondersteuning via die Koringtelingsplatform die bedryf se bestaande navorsings- en ontwikkelingswerk uit. Suid-Afrika is reeds bekend vir die kwaliteit koring wat geproduseer word. Met die Koringtelingsplatform het ons nou n volhoubare verbetering in koringproduksie en -opbrengs in die visier, sê dr Visser. Botes sê die US se planteteeltlaboratorium het danksy die Koringtelingsplatform in die afgelope drie seisoene reeds gebaat by befondsing van R13 miljoen. Beurse vir nagraadse studente met n fokus op planteteelt word onder meer hierdeur beskikbaar gestel. Die laboratorium kon moderne toerusting aankoop, soos n plant- en oesmasjien en hommeltuie. n Spektroskopie-apparaat maak dit vir tegnici moontlik om belangrike kwaliteite van die koringkiemplasma blitsig te toets. By die bekendstellingsgeleentheid van die Koringtelingsplatform was prof Eugene Cloete, die Universiteit van Stellenbosch se viserektor vir navorsing, innovasie en nagraadse studies, die minister van wetenskap en tegnologie, Naledi Pandor, en Willem Botes, navorsingsleier van die Universiteit Stellenbosch se Planteteeltlaboratorium. Foto: Stefan Els/US. Kuilvoerkompetisie se wenners D anie Louw van Klipheuwel in die Wes-Kaap het die hawerkategorie van die Santam Landbou nasionale kuilvoerkompetisie gewen. Die wenner in die mielie-kategorie en algehele wenner was Westend Landgoed van Hano en Imke Lombard by Morgenzon in Mpumalanga. Sparta Baby Beef van Marquard was die kategoriewenner in voersorghum. Die kuilvoerkompetisie word jaarliks aangebied en is vanjaar vir die vierde keer gehou. Die doel daarvan is om by te dra tot die bevordering van goeie kuilvoerpraktyke. Deelnemers het vanjaar in drie kategorieë meegeding om die titel van kuilvoerkoning mieliekuilvoer, voersorghumkuilvoer en hawerkuilvoer. Altesaam 77 inskrywings deur 16 maatskappye is ontvang. Tydens n konferensie is die uitslae en die toetsresultate bespreek, asook watter tendense afgelei kan word. Elke deelnemer ontvang n verslag met elke bunker se uitslae, tesame met die kompetisie se statistieke. Met die oorhandiging aan die wenners het Gerhard Diedericks, hoof van Santam Landbou, gesê die maatskappy is trots op hulle verbintenis met die kompetisie. Landbouskole het vanjaar die eerste keer aan die kompetisie deelgeneem. Die wenner was Hoërskool Bekker wat n punt van 55,8 in die mieliekuilvoerkategorie behaal het. 4 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS JANUARIE FEBRUARIE 2018

5 Navorsing word gerig op voordele van voorteling P rojekte van die Koringtelingsplatform by die Universiteit van Stellenbosch (US) se planteteeltlaboratorium fokus onder meer daarop om groter weerstand teen sekere biotiese en abiotiese stremmingstoestande in koringsaad in te bou. Dit bou voort op bestaande navorsingsprojekte op die voorteling van koring. Voorteling is bes moontlik een van die beste maniere waarop n mens bestaande of nuwe gene en kenmerke in saadtelingsprogramme kan inbring, sê Willem Botes, leier van die navorsingspan by die US se planteteeltlaboratorium. Die laboratorium versprei reeds sedert 2003 kiemplasma aan alle rolspelers wat by plaaslike koringtelingsprogramme betrokke is. Die kiemplasma bevat genetiese materiaal wat inherent is aan n spesifieke soort plant. Plantgenetici selekteer spesifieke kiemplasma wat kenmerke bevat wat koringproduksie uiteindelik kan verbeter. Dit sluit abiotiese kenmerke in, soos droogtetoleransie en plante se vermoë om te groei te midde van ekstreme temperature of verskillende grondsoorte. Daar word ook gesoek na biotiese kwaliteite wat plante weerstandiger maak teen spesifieke soorte fungi, byvoorbeeld roes en fusarium, of wat meer beskerming teen sekere insekte bied. Om dit reg te kry evalueer navorsers elke seisoen groot hoeveelhede kiemplasma. Dit word verkry of geruil by nasionale en internasionale vennote. Die kiemplasma wat geselekteer word, word gedurende telingsproewe by die planteteeltlaboratorium getoets. Belowende genotipes word aan bedryfsvennote beskikbaar gestel sodat hulle dit verder tot saadvariëteite kan ontwikkel en uiteindelik aan koringprodusente verkoop. Gereelde skakeling met rolspelers, insluitend koringprodusente, is daarom n belangrike onderdeel van die Koringtelingsplatform. Botes hoop dat hul navorsingswerk kiemplasma gaan oplewer wat deur rolspelers soos Pannar, Sensako en die LNR-Kleingraan in hul lente- en besproeiingstelingsprogramme getoets kan word. Sedert die begin van die Koringtelingsplatform in 2014 het die US reeds kiemplasma uit hul verspreidingskwekery aan hierdie rolspelers verskaf. Sensako en Hygrotech skik kultivar-geding S ensako en Hygrotech SA het n regsaak oor planttelersregte geskik wat spruit uit Hygrotech se verkope van ongesertifiseerde saad van Sensako se beskermde hawervariëteit, SSH 491. Volgens die skikking wat n bevel van die Hooggeregshof is, betaal Hygrotech skadevergoeding aan Sensako en die regskoste. Volgens n verklaring deur Sensako is die skikking aangespoor deur altwee partye se respek vir planttelersregte en die rol wat dit in volhoubare navorsing speel, asook n begeerte om tot wedersydse voordele saam te werk en uitgerekte en duur litigasie te voorkom. Vroeg in 2016 het dit onder Sensako se aandag gekom dat ongesertifiseerde saad van SSH 491 sonder n lisensie deur Hygrotech SA (Edms) Bpk verkoop word. Graangewasse is nie Hygrotech se kernbesigheid nie en hulle het dit van n ongelisensieerde derde party af verkry. Nadat Sensako Hygrotech van die oortreding in kennis gestel het, het Hygrotech regstellende stappe geneem deur JANUARY FEBRUARY 2018 hul klante daaroor in te lig. Hierdie optrede was volgens Sensako se verklaring nogtans n oortreding van Sensako se planttelersregte, aangesien SSH 491 steeds teen saadpryse as saad verkoop is. Hygrotech het daarna alle feite aangaande die verkoop van die SSH 491 aan Sensako geopenbaar en het n tantieme van 7,5% aangebied. Sensako het die aanbod van die hand gewys en n intellektuele eiendomsregsfirma, Kisch IP, opdrag gegee om n dagvaarding teen Hygrotech in die Hoogeregshof uit te reik vir n interdik, skadevergoeding en koste. Die skikking is daarna bereik. Hygrotech het interne regstellende stappe geneem om n herhaling van soortgelyke gebeure te voorkom. Die maatskappy gee sy volle samewerking aan Sensako en poog om in die toekoms produktief met Sensako saam te werk. Sensako sê hulle is dankbaar hieroor en sien uit na n hernude en positiewe verhouding met Hygrotech. Sensako strewe daarna om graan- en oliesaadproduksie en winsgewendheid tot voordeel van produsente en verwerkers te optimaliseer. KORINGFOKUS WHEAT FOCUS 5

6 Agri Megapark op Bredasdorp soos dit enkele jare gelede gelyk het na heelwat uitbreidings aan die infrastruktuur. Foto: Lynette du Toit, Agri Media. Agri Mega-week skuif na Durbanville; Bredasdorp wil eie uitstalling voortsit Orton King (links), wat aan die hoof staan van die Agri Mega-week wat op Môreson Mega Park naby Durbanville aangebied gaan word, en Niel Giliomee, een van die stigterslede van die Agri Mega-week op Bredasdorp en voorsitter van die komitee wat n uitstalling op Bredasdorp wil voortsit. Ekonomiese uitdagings en kliënte se strategiese behoeftes het onder meer daartoe gelei dat die Agri Mega Groep van Orton King in November 2017 besluit het om die jaarlikse landbou-uitstalling op Bredasdorp, die Agri Mega-week, na n perseel nader aan Kaapstad verskuif. In reaksie het n groep kommersiële boere, sakemanne en gemeenskapsleiers van Bredasdorp besluit om n uitstalling op Bredasdorp, met die ondersteuning van Graan SA, voort te sit. Dit word vir dieselfde datums beplan as wat die Agri Mega-week naby Durbanville aangebied gaan word. B redasdorp in die Overberg se gemeenskap gaan voort met reëlings vir die aanbieding van n ekspo op Bredasdorp nadat die maatskappy wat dit die afgelope jare aangebied het hul ekspo na Durbanville verskuif het. Bredasdorp Mega Park NPC het die bestuur van Mega Park by Bredasdorp oorgeneem, waar die Agri Mega-week die afgelope 24 jaar aangebied is. n Groep kommersiële boere, sakemanne en gemeenskapsleiers het n komitee saamgestel om die ekspo van 12 tot 15 September 2018 aan te bied. Die groep is onder voorsitterskap van Niel Giliomee, wat die stigterslid van die oorspronklike Agri Mega-week 24 jaar gelede was. Saam met hom dien onder andere Michael van Breda, Dirk Hanekom, Henk Aggenbach en Dirk Uys in die bestuur. Graan SA, wat die jaarlike Nampo Oesdag naby Bothaville aanbied, het hulle steun aan die Bredasdorp-inisiatief gegee en n samewerkingsooreenkoms onderteken. Jannie de Villiers, hoofbestuurder van Graan SA, sê in n verklaring dat Graan SA graag hulle kundigheid met Bredasdorp Mega Park wil deel om n bydrae tot landbou in die Wes-Kaap te lewer. Orton King, uitvoerende hoof van die Mega Groep, het in November 2017 aangekondig dat die Agri Mega-week voortaan by Môreson Mega Park aangebied word, sowat 30 km van Durbanville langs die N7-roete. Dié besluit is geneem weens die volhoubaarheid van uitstallers se deelname. Agri Mega-week is n geregistreerde handelsnaam van die Mega Groep. Die eerste ekspo op Môreson Mega Park is n gekombineerde aanbieding van die Agri Mega-week en Cape Agri-week en vind van 12 tot 15 September 2018 plaas op dieselfde datums as wat die gemeenskap van Bredasdorp hul ekspo beplan. King sê in n verklaring hy het begrip vir die gemeenskap van Bredasdorp se reaksie, maar dink nie die Megaweek is volhoubaar in die Overberg nie. Hy sê dat sentimente dikwels by skoue en soortgelyke geleenthede, veral in die landbou- en landelike gebiede, die oorhand oor sakebesluite kry. Dit kan tot noodlottige gevolge lei, daarom is nugtere denke en gesonde sakeoorwegings vir volhoubaarheid van kardinale belang. Dirk Uys van Bredasdorp Mega Park NPC se bestuurspan sê in n verklaring die gemeenskap wil graag hul ekspo van die afgelope 24 jaar voortsit. Dit hou groot voordele vir die distrik se sake en toerisme in en die maatskappy kry groot steun uit die gemeenskap. Hulle beplan onder meer stalletjies, veeskoue en demonstrasies van landbouwerktuie. Klein begin in 1992 Volgens die Agri Mega-groep se web tuiste het die Agri Mega-week op Bredasdorp reeds in 1992 begin en deur verskeie ontwikkelingsfases gegaan. Niel Giliomee, n boer van die Bredasdorp-distrik, en André Fourie, n konsultant in die veebedryf, het in 1992 n mega landboudag op die plaas Nachtwacht gereël. Dit het sowat 150 besoekers gelok en weens die sukses daarvan het dit n jaarlikse instelling geword. Die uitstallings is in later jare gekombineer met n gewilde weidingsdag en het as die Mega Week bekend gestaan. Deelname het tussen 1992 en 2002 toegeneem tot sowat 120 uitstallers en besoekers. In 2003 het die bestuur besluit om die uitstalling se styl te verander en dit meer gestruktureerd en met n bemarkingsplan aan te bied. In 2004 is Agri Mega as n diensorganisasie gevestig met n breër visie as net die aanbieding van uitstallings in en deur die kleingraanbedryf. 6 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS JANUARIE FEBRUARIE 2018

7 Statistiek van produkte uit koring vervaardig Sanet Naudé en Nico Hawkins SA GRAANINLIGTINGSDIENS Koringmeel (2017/ 18-bemarkingsjaar) Van 1 Oktober tot 30 November 2017 is ton heelkoring gemaal. Hiervan is ton koringmeel, semolina en afvalprodukte (semels) vervaardig. Tabel 1 toon die hoeveelhede vir die ooreenstemmende tydperk van die vorige jaar. Witbroodmeel het 33,8% ( ton) van die totale meelproduksie uitgemaak, koekmeel 28,4% ( ton) en bruinbroodmeel 11,9% ( ton) (Figuur 1). Semels, waarvan die meeste weer vir bruinbroodproduksie ingemeng word, beloop 19,8% ( ton) van die totaal. Van 1 Oktober tot 30 November 2017 is 188 ton koring produkte ingevoer en ton is uitgevoer. NA BLADSY 8 Tabel 1: Koringprodukte per maand vervaardig. Rapportering volgens 2016/ / /18 heelgraanbemarking- Okt 16 - Sep Okt - Nov Progr. Okt - % seisoen: Nov 17 Jaar op Okt - Sep (12 maande) (2 maande) (2 maande) Vervaardig jaar Ton Koekmeel Bruismeel Witbroodmeel Bruinbroodmeel Ander meel (Industrieel) Volkoringmeel Semels Semolina Totaal KynoPlus doeltreffende stikstof KynoPlus behandel met AGROTAIN is geformuleer om vervlugtigingsverliese kenmerkend van ureum, te beperk, asook om potensiële logingsverliese te verminder. Hierdie N-hanced-N -doeltreffende stikstofkunsmis stel jou dus in staat om stikstof toe te dien sonder dat dit n bykomende risiko vir die omgewing inhou. Met die gebruik van KynoPlus verbeter jy die doeltreffendheid van stikstof, wat verhoogde gewasgehalte, opbrengs en wins tot gevolg kan hê. KynoPlus is ook beskikbaar in n volledige reeks NPKS-mengsels. Die krag van blou sit die groen terug in jou gewasse. uppe marketing A16653 Ondersteun jou gewasse, steun die omgewing! KynoPlus is geregistreer as kunsmis groep 1 - K8024 (Wet 36 van 1947) Farmisco (Edms) Bpk h/a Kynoch Kunsmis Reg no. 2009/ /07 Kynoch verbeterde doeltreffendheid deur innovasie info@kynoch.co.za

8 Statistiek van produkte uit koring vervaardig VAN BLADSY 7 Tabel 3: Produkpryse 2017 November % 2016 Prys R Jaar op jaar Prys R Witbrood 700g Bruinbrood 700g Koekmeel 1kg Broodmeel 1kg Bron: Satistieke SA Witbrood 49.49% - Okt tot Nov '17 - Eenhede Ander meel: Bruismeel Industrieel Semolina Ander meel 6.01% Volkoringmeel 0.14% Bruinbroodmeel 11.90% Semels 19.75% Witbroodmeel 33.80% - Okt tot Nov '17 - Ton Figuur 1: Koringprodukte - Okt tot Nov 17 Eenhede Koekmeel 28.40% Ander % Totaal: ton 400g % Ander 0.23% Heelgraan 1.43% Bruinbrood 48.85% Totaal: eenhede 700g % 600g % Totaal: eenhede Figuur 2: Pangebakte brood per soort - Okt tot Nov 17 Figuur 3: Pangebakte brood per gewig - Okt tot Nov 17 Tabel 2: Pangebakte brode. 2016/17 Totaal Okt 16 - Sep 17 (12 maande) 2016/ /17 Progr. Okt -Nov 17 (2 maande) 2016/ /18 Progr. Okt -Nov 17 (2 maande) % Jaar op jaar Witbrood 400g g g Ander Totaal Bruinbrood 400g g g Ander Totaal Heelgraan 400g g g Ander Totaal Ander 400g g g Ander Totaal Totaal KORINGFOKUS WHEAT FOCUS Panbrood Sowat 353,5 miljoen panbrode is in die twee maande van 1 Oktober tot 30 November 2017 in die 2017/ 18-bemarkingsjaar gebak, wat 4% minder is as in dieselfde tydperk van verlede jaar. Dit is 176,8 miljoen brode per maand of 39,3 miljoen brode per week. Tabel 2 toon die vergelykende hoeveelhede vir die ooreenstemmende tydperk van die vorige jaar. Witbrood het 49,5% ( ) van die totale gebakte brode verteenwoordig, gevolg deur bruinbrood (48,9%) en heelgraanbrood (1,4%) (Figuur 2). 80,7% van alle witbrood en 77,0% van alle bruinbrood wat gebak is was eenhede van 700 g. By die ongespesifiseerde gewigte ( Ander ) was volkoringbrood (heelgraan) die gewildste (Figuur 3). Volgens Statistieke SA het n witbrood van 700 g in November 2017 R12,92 gekos. Dit is 5,1% goedkoper as in November 2016, terwyl n bruinbrood van 700 g R11,87 gekos het, wat 3,0% goedkoper is as n jaar gelede. Broodmeel het R12,98 gekos, 2,9% goedkoper as n jaar gelede (Tabel 3). Meer inligting kan by die skakel za/products op SAGIS se webtuiste verkry word. JANUARIE FEBRUARIE 2018

9 Te ete, verskeidenheid op stokkies, selfs voëltjies. Lande stoei saam teen onkruiddoders se weerstand Hestia Nienaber, LNR-KLEINGRAAN, BETHLEHEM V erskeie aspekte van onkruidwetenskap in belang van die mens, landbou en natuur is tydens die 26e konferensie van Asië Pasifiese onkruidwetenskap in Kyoto, Japan bespreek. Suid-Afrika se LNR-Kleingraan was teenwoordig en het met n plakkaat die boodskap oorgedra van molekulêre genotipering om onkruiddoderweerstand by raaigras (Lolium spp.) te bestuur. Net soos in Suid-Afrika sukkel baie lande in die Asië Pasifiese streek met onkruidbeheer en die aanhoudende ontwikkeling van onkruiddoderweerstand. Onder die onderwerpe ter sprake by die konferensie was onkruidbiologie en -ekologie, nie-chemiese beheer, indringerspesies en nuwe tegnologie. Die onkruidprobleme, beperkings en geleenthede in verskillende lande is ook bespreek. n Hele afdeling van die konferensie het gefokus op teiken-areaweerstand in verskeie onkruidspesies. LNR-Kleingraan het n projek wat fokus op die identifikasie van teiken-areas se onkruiddoderweerstand in grasonkruide. Dit maak van molekulêre merkers gebruik om teiken-areaweerstand teen Groep A- en Groep B-onkruiddoders te identifiseer. Dit word as n diagnostiese diens aan produsente in Suid-Afrika gebied. Tydens die konferensie het LNR-navorsers kontak gemaak met verskeie internasionale navorsers oor onderwerpe soos onkruiddoderweerstand, biologiese beheer en die gebruik van molekulêre merkers. Moontlike samewerking met sommige van hierdie navorsers word ondersoek. Die Wintergraantrust, Landbounavorsingsraad en NRF het bywoning van die konferensie befonds. Navorser se indrukke van Japan Hestia Nienaber LNR-KLEINGRAAN, BETHLEHEM J apan is n baie skoon land. Tydens die LNR-personeel se besoek is géén rommel opgemerk nie en inwoners is voortdurend besig om sypaadjies te vee, meestal ouer mense. Dit is n baie besige land met n aanhoudende vloei van mense op stasies. Kinders keer eers teen ongeveer sesuur saans terug huis toe deur middel van openbare vervoer, meestal stiptelike treine. Skole is nie op hulle eie persele soos in Suid-Afrika nie en beslaan twee tot drie verdiepings van enige gebou, soos die hotel waarin die LNR-navorsers gewoon het. Natuurlik is rys die stapelvoedsel en ek vermoed ek het genoeg rys geëet om my n jaar of twee daarvan te genees, vertel Hestia. Straatmarkte het interessante kos op stokkies. By een so n straatmark was gaar mossies ingeryg. Ek het maar gehou by seekat, maar nadat my kake moeg gekou was het ek die stryd gewonne gegee en daarvan ontslae geraak. Ek het ten minste probeer. Dit het ons n tyd lank gevat om uit te werk wat die korrekte manier van groet is. Dit wat ons vrylik gebruik het om mense oral te groet het inderwaardheid beteken welkom in my winkel. Geen wonder die mense het ons aangekyk asof ons van ons sinne beroof was nie. Die snaaksste voorval het een middag tydens ons vrye tyd plaasgevind. Daardie middag stap ons by die winkel Louis Vuitton in. Ek sien n paar baie mooi sandale wat boonop heel bekostigbaar was. Ek vra toe die verkoopsdame in my mooiste Engels of hulle n nommer 8 het. Sy het my effens verbaas aangestaar en toe sarkasties laat hoor: No, maximum 4. Net daar en dan het ek besluit om eerder die winkel te verlaat, want ek kon net dink wat haar reaksie sou wees as ek klere van my grootte gevra het JANUARY FEBRUARY 2018 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS 9

10 Agentskap blaas nuwe lewe in koringteling V erandering is soms nodig vir vooruitgang, al gaan dit met onsekerheid en n mate van weerstand gepaard, het Leon du Plessis van L&L Landboudienste by die bekendstelling van die Suid-Afrikaanse Agentskap vir Kultivar- en Tegnologie-ontwikkeling (Sacta) gesê. Weens die beperkings by bestaande strukture vir kultivar-ontwikkeling en -navorsing in oopbestuiwende graan en oliesade is Sacta statutêr geskep as n werktuig om nuwe tegnologie te benut. Vir graanproduksie is innoverende plantgenetika en tegnologie noodsaaklik om gewasverbetering te kry. Daarvoor is n doeltreffende stelsel vir die insameling van heffings nodig. Rolspelers wat by die Koringforum betrokke is, het sedert 2011 verskeie metodes ondersoek om n heffingstelsel vir Suid-Afrikaanse omstandighede te vind sodat kultivar-ontwikkeling bevoordeel kan word. Dié ondersoek het internasionale navorsing ingesluit waartydens ander lande se metodes en sukses ontleed is. Uit die navorsing is besluit om n eindpuntheffing in te stel sodat die houers van planttelersregte inkomste ontvang uit die graan wat geproduseer word en nie op saad wat gebruik of verkoop word nie. Die nodigheid vir n nuwe stelsel is by Sacta se bekendstelling uit verskillende hoeke toegelig. Andries Theron, kleingraanboer van Moorreesburg in die Wes-Kaap, het verduidelik hoe boere die situasie beleef. Gert Heyns, afgetrede bemarkingsbestuurder van Monsanto, het n saadmaatskappy se siening uiteengesit en dr Francois Koekemoer, direkteur van navorsing en ontwikkeling by Sensako, het die teler se oogpunte gegee. Die vorige heffingstelsel het veroorsaak dat nuwe telingsprogramme nie voldoende befondsing ontvang het nie en dat graan-opbrengste gestagneer het, het Andries Theron verduidelik. Suid-Afrikaanse boere kan nie internasionaal meeding nie omdat nuwe (saad) tegnologie nie beskikbaar is nie. Die daling in plaaslike koringproduksie het groter hoeveelhede ingevoerde graan van swakker gehalte as plaaslike graan genoodsaak. Boonop word voedselsekerheid in Suid-Afrika daarmee in gedrang gebring. Volgens Andries moet die werklikheid in die oë gestaar word en dit is dat sowat 70% koring en 80% sojabone van teruggehoue plaassaad geproduseer word. Saadmaatskappye stel gevolglik nie in die Suid-Afrikaanse mark belang nie en plaaslike boere word nuwe tegnologie ontsê. Die ander probleem was die jarelange plaaslike fokus op koringgehalte, ten koste van opbrengste. Ons boere is deur plaaslike graankopers geboelie, maar die boere se inkomste word deur opbrengs en prys bepaal, nie deur gehalte nie, sê Andries. Hy het verduidelik dat n volhoubare model vir befondsing nuwe rolspelers gaan lok. Kultivars met hoër opbrengs sal saadmaatskappye én boere bevoordeel. Dit sal gesonde mededinging tussen saadmaatskappye tot gevolg hê en saadpryse laat stabiliseer. Andries het graankopers gerusgestel dat gehalte nie by die deur uitgegooi word nie. Dit sal dom wees om ons bedryf en ons boere se toekoms in gevaar te stel. Saam met n vermindering van die getal koringboere het die hektare onder koring ook verminder. In die jaar 2000 was daar sowat koringboere en in 2015 slegs sowat Suid-Afrikaanse koringaanplantings het van 1,5 miljoen ha in 1990 tot sowat ha in die 2016/ 17 seisoen afgeneem. Eindpuntheffing en Sacta bevoordeel boere O ndanks planttelersregte en regulasies wat intellektuele eiendom beskerm is boere toegelaat om saad van selfbestuiwende gewasse terug te hou en weer te plant. Dit het saadmaatskappye huiwerig gemaak om in plaaslike teling en tegnologie te belê en finansiële opbrengs te verhaal, sê Gert Heyns, voormalige bemarkingsbestuurder van Monsanto. n Eindpuntheffing besorg aan n saadmaatskappy wat telersregte en die intellektuele eiendom besit n inkomste uit die graan wat geproduseer word en nie op saad wat verkoop of gebruik word nie. Volgens Heyns sluit die voordele van n statutêre heffingstelsel in dat dit selfregulerend is en dat die heffing by die eerste verkooppunt van toepassing is. Alle boere betaal dieselfde heffing en risiko word deur boere én telers gedra. Inkomste uit die heffings is in ooreenstemming tot n kultivar se prestasie. Nog n voordeel van die heffingstelsel is dat boere se betaling verminder wanneer hulle inkomste uit graan verminder, soos wat in droogtetoestande gebeur. Heyns het n beroep op boere gedoen om openhartig te wees wanneer hulle verklaar watter kultivar geplant en gelewer is. Dieselfde gesindheid sal in die Awie Coetzee, voormalige administrateur van die Wintergraantrust, is behulpsaam met die administrasie van Sacta. 10 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS JANUARIE FEBRUARIE 2018

11 toekoms nodig wees oor tegnologie wat benut gaan word. Met behulp van Sacta gaan saadtelers volgens hul markaandeel vergoed word. In die verlede is teling op grond van n projekvoorlegging befonds en nie op kultivarprestasie nie. Die nuwe heffing- en vergoedingstelsel is in ooreenstemming met die wet op plantteling. Sacta, n nie-winsgewende maatskappy, se werk oorvleuel nie met kommoditeite se bestaande trusts nie. In teenstelling met kommoditeite se bestaande trusts wat uitgebreide verantwoordelikhede het, is Sacta se oogmerk slegs die verbeterde teling van oopbestuiwende gewasse soos koring, gars, sojabone en sommige kanolakultivars. Sacta glo volgens Heyns aan n gesonde balans tussen graanopbrengs en -gehalte en dat vryemarkbeginsels geldig moet wees. Sacta wil nie hê die graanbedryf moet sy mededingende gehaltevoordeel prysgee nie. Soos met ander statutêre heffings, moet 20% van Sacta se heffings-inkomste vir transformasie aangewend word. Telingsmaatskappye moet transformasiefondse volgens die Landboubemarkingsraad se riglyne aanwend. Sacta se raad van direkteure bestaan onder andere uit verteenwoordigers van saadtelers, boere, opbergingsmaatskappye, die departement van landbou en n waarnemer van die Landboubemarkingsraad. Sacta se statutêre heffing beloop R25/ ton en die Wintergraantrust se heffing beloop R10/ton. In die verlede het boere R17/ton slegs aan die Wintergraantrust as kommoditeitstrust betaal. In Sacta se eerste bestaansjaar was die reaksie op sy heffings baie goed. Vir gars was die heffingsbetalings 97% suksesvol en vir koring 93%. Daaruit is meer as R50 miljoen van koring- en garsboere ingesamel. Om die toedeling van fondse aan saadtelers te bepaal word drie faktore gebruik. Die statistiek van saadverkope vorm 30% van die bedrag, boere se verklarings oor die kultivars wat hulle plant is 50% en ontledings en identifikasie van aanplantings met steekproewe is 20%. Direkteure van die Suid-Afrikaanse Agentskap vir Kultivar- en Tegnologie-ontwikkeling (Sacta) by die agentskap se bekendstellingsgeleentheid. Leon du Plessis (links) van L&L Landboudienste behartig Sacta se administrasie. Die direkteure langs hom is dr Marinda Visser van Graan SA, Gert Heyns, dr Lukeshni Chetty van Sansor, Andries Theron (produsent) en Mariana Purnell (Agbiz Grain). Telers se perspektief van eindpuntheffing W JANUARY FEBRUARY 2018 anneer enige rolspeler in koring se waardeketting nie winsgewend is nie, word n skakel in die ketting verbreek soos die afgelope seisoene met produsente die geval was, sê dr Francois Koekemoer van Sensako. Hy het as teler sy standpunte gegee oor die rol wat die Suid-Afrikaanse Agentskap vir Kultivar- en Tegnologie-ontwikkeling (Sacta) in koringteling kan speel. Hy verwag Sacta gaan onder meer tot gevolg hê dat telers nie die land verlaat nie en dat inkomste verkry word uit teruggehoue plaassaad. Vir telingsprogramme beteken Sacta se heffing beter toerusting, gereedskap, infrastruktuur en deelname aan internasionale kundigheid. Die eindpuntheffing behoort volgens dr Koekemoer die hele graanbedryf te bevoordeel. Hy het n beroep op die bakkers en meulenaars gedoen om hulle standpunt oor die eindpuntheffing te hersien. Hulle het tot dusver nie daarmee saamgestem nie. Dr Koekemoer het verduidelik dat die hoeveelheid gene in koring se chromosome een van die faktore is wat die suksesvolle teling van n kultivar bemoeilik. Koring het gene teenoor mielies se en sojabone se gene. Dit duur agt tot twaalf jaar en kos sowat R16 miljoen om n suksesvolle kultivar vry te stel. Die ideale koringvariëteit moet aanvaarbare en stabiele opbrengs lewer en behoorlike weerstand of verdraagsaamheid toon vir stremmings deur insekte, siektes, a-biotiese en biotiese faktore. Boonop moet die gradering en verwerkingskwaliteit aanvaarbaar wees. Dit bring mee dat die koringteler 40 tot 50 en meer kenmerke gelyktydig of in verskillende keuringstadiums in aanmerking moet neem. Om sake verder te bemoeilik moet die teler die uitwerking van die produksie-omgewing op kwaliteit begryp en wisselvalligheid in n streek in aanmerking neem. Dieselfde omgewing kan verskillende kwaliteitskenmerke openbaar. Die verslapping van vrystellingsvereistes het volgens dr Koekemoer reeds goeie resultate in opbrengs gelewer. Kultivarlyne met beter kwaliteit as ingevoerde koring is geteel maar dit voldoen steeds nie aan die verslapte vrystellingsvereistes nie. In die afgelope dekade was ons koringkwaliteit volgens vereistes van die bedryf in die kol. Met inagneming van die bevolkingsgroei en moontlike koringtekorte in die nabye toekoms, is die vraag of die verwerkingsbedryf dit kan bekostig dat koringtelingsprogramme verlore gaan, sê dr Koekemoer. In minder as dertien jaar ná die deregulering van beheerrade het telers koringkultivars voorsien wat beter of dieselfde gehaltekenmerke as Kanadese en Amerikaanse koring het. Voor 1997 se deregulering was die gehalte van Suid-Afrikaanse koring gelykstaande aan Argentynse en Kazakse koring. KORINGFOKUS WHEAT FOCUS 11

12 All-new Tredou wheat is here Jan Greyling CORRESPONDENT Ontmoet Tredou, die jongste toevoeging tot die Landbounavorsingsraad (LNR) se reeks koringkultivars. Dr Ian Heyns, koringteler van LNR-Kleingraan op Stellenbosch, beskou Tredou as die toekoms van LNR-kultivars aangesien dit oor uitstekende opbrengspotensiaal beskik. Improved wheat yields on the horizon A brand-new market and demand driven wheat cultivar called Tredou will be released to market in 2018 by the Small Grain campus (SG) of the Agricultural Research Council (ARC) in Stellenbosch. Tredou is believed to be a vast improvement on current cultivars. This new development is expected to perform extremely well in regions of the Western Cape since it has been adapted very well to the unique challenges of this area. It will offer a dynamic increase in yield and is regarded to be the way forward and the first step in a new phase of cultivar development as far as small grain cultivars in South Africa are concerned, says Dr Ian Heyns, Wheat Breeder at Small Grain. Yield increase is imperative According to Dr Heyns the primary goal of wheat cultivar development at the ARC is to improve yield levels. The Small Grain campus is also focussing on increased disease resistance which, according to him, remains a firm challenge. Dr Heyns views the storage characteristics of wheat cultivars and its ability to retain nutritional value during storage periods as important. It is, however, an attribute which is studied by several researchers in South Africa. The current market demand is almost purely on higher yields, and other attributes are secondary. Prof Toi Tsilo from Small Grain is proud of the work done by the institute. He confirms that it takes six to ten years to establish a new cultivar before it can be released to the market. We are however using some of the new methods, including high phenotyping and genomics technologies, as well as marker assisted selection and biotechnology, that contribute to shorter periods in breeding for new cultivars and releasing them to the market nowadays. He says it is imperative to consider specific challenges of farmers and the market, such as diseases and predominant insect pests unique to the specific region which the new cultivar is intended for, and to find the genes resistant to these challenges. Also important are environmental constraints, including drought and soil restraints, such as soil minerals. Breeding material is then sampled from anywhere in the world to make crosses which may result into one cultivar with the most possible higher yield and resistance traits which may be presented for evaluation and registration. Market is the driver We always do research as demanded by the market with results that will translate into value for farmers, says Prof Tsilo. Cultivar development is mainly aimed at increased yields to support sustained profitable wheat production. We also aim for good quality as demanded by the milling and baking industries and we give farmers information on production to minimise their costs and increase their profit. He confirms that millers and bakers mainly want a product that can easily absorb water and offers the potential to deliver a good dough strength. So, we look very closely at a variety of parameters required by the industry and by the end consumers who need a good, nutritional and longer lasting bread and flour products. Wheat farmers in the Western Cape may look forward to the all-new Tredou wheat cultivar to be released in According to breeders, Dr Ian Heyns (left) and Prof Toi Tsilo (right), this is a direct result of the search for higher yields. Photographs: Jan Greyling 12 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS JANUARIE FEBRUARIE 2018

13 Cultivars to be proud of In the competitive field of basic food production, South Africa certainly holds an advantage compared to some of its competitors. Dr Heyns referred to local wheat cultivars offering excellent bread making quality compared to their equivalents elsewhere. There is always room for improvement and we are continually looking for new germplasm all over the world, but we are competing very well with wheat cultivars around the globe. We make use of expertise available at ARC and our universities. Looking at the improvement of wheat yields on a year on year comparison internationally, it currently stands at 0,75% to 1% on average, while our average in South Africa is at almost 1,5%. From my viewpoint South Africa is competing very well with the rest of the world, says Dr Heyns. Meer agtergrond oor Tredou: Groeiperiode: Medium-lank Strooisterkte: Goed Uitloopweerstand: Goed Roesweerstand: Matige weerstand teen blaar- en stamroes Opbrengspotensiaal: Uitstekend Poeieragtige meeldou: Vatbaar Bakgehalte: Uitstekend Die algemene voorkoms van die siektekwekery buite Greytown in September. Goeie onderskeid kan getref word tussen vatbare en bestande inskrywings teen die geelroesras 6E22A+. Metings op blaar- en stamroes volg later in die seisoen. Navorsing oor koringroes mag nie verslap nie: Steeds n bedreiging WHP Boshoff, CM Bender en ZA Pretorius DEPARTEMENT PLANTWETENSKAPPE, UNIVERSITEIT VRYSTAAT Ten spyte van roessiektes se seisoenale voorkoms bly dit n bedreiging vir koringproduksie. Roesswamme pas voortdurend geneties aan en indien die genetiese basis van bestandheid sou verwater kan kultivars weer uiters kwesbaar word. Naorsing oor roesswamme bly n belangrike en onontbeerlike skakel in die uitdagende proses van koringkultivarontwikkeling. S oms word gesê dat navorsing oor koringsiektes en -plae oorbeklemtoon word. By implikasie word gereken dat siektes op chemiese vlak beheer kan word en dat die teling van roesbestande kultivars dus grootliks onnodig is. Na jare se ervaring op dié gebied meen navorsers aan die Universiteit van die Vrystaat (UV) egter dat roessiektes, ten spyte van hul seisoenale aard, steeds n bedreiging vir koringproduksie inhou. Indien die genetiese basis van bestandheid oor jare sou verwater sal kultivars, soos in die vroeë jare van verbouing, uiters kwesbaar word. NA BLADSY 14 JANUARY FEBRUARY 2018 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS 13

14 Navorsing oor koringroes mag nie verslap nie: Steeds n bedreiging VAN BLADSY 13 Met prof Zakkie Pretorius se aftrede by die Universiteit van die Vrystaat in Oktober 2017 het dr Willem Boshoff die koringroesnavorsingsprojek se verpligtinge oorgeneem. Die eerste seisoen se evaluasies is reeds suksesvol voltooi. Prof Pretorius bly as navorsingsgenoot by sekere projekte betrokke. Dit het tot gevolg dat die siektepotensiaal buite verhouding opbou weens die oorlewing en windverspreiding van groot getalle roesspore. Tesame met n gebrek aan doeltreffende weerstand en met die oorvleueling van gunstige klimaatstoestande, sal produksie nadelig beïnvloed word. Roesnavorsing is uiteenlopend en sluit in die karakterisering, voorkoms en verspreiding van rasse binne n betrokke swamspesie, die verkryging en beskrywing van goeie weerstandsbronne, doelgerigte teling, DNS merker-ontwikkeling, seleksie en evaluering. Ten opsigte van laasgenoemde doen die UV jaarliks n onafhanklike evaluering van plaaslike kultivars en gevorderde teellyne vir hul reaksie teen die mees aggressiewe rasse van die onderskeie roesswamme. Ten einde dié spesialisnavorsing te kan uitvoer, moet verteenwoordigende stam-, blaar- en streeproesrasse wat natuurlik in die veld voorkom eers gekarakteriseer word. Dié Vlagblare van koringinskrywings wat in hul vatbaarheid teen blaarroes verskil, soos in die kwekery waargeneem Primêre blare van koringsaailinge wat wissel in hul reaksie teen stamroes. Simptome op die eerste vier blare van links af is tipies van bestande inskrywings. Simptome op blare 5 en 6 is meer intermediêr terwyl die simptome op die blaar regs as vol vatbaar beskou word. 14 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS Dr Willem Boshoff (links, met n roesvatbare plant) en prof Zakkie Pretorius (met n roesbestande plant) uit die 2017 kwekery. Die data word ook gebruik om die vrystelling van koringlyne wat hoogs vatbaar vir roessiektes is te ontmoedig. Indien sulke koringlyne wel as kultivars vrygestel word, kan dit opnuut aanleiding gee tot epidemiese voorkoms van roessiektes wat moeilik chemies beheerbaar is en n risiko vir koringprodusente inhou. Die weerstand van meer bestande koringkultivars kan in so n situasie ook onder druk kom, wat tot verdere opbrengsverliese kan aanleiding gee. karakterisering is ten opsigte van die rasse se aggressiwiteit op n vasgestelde reeks koringlyne wat elk oor verskillende maar bekende bronne van roesweerstand beskik. Met die inligting byderhand word kultivars en teellyne geëvalueer onder gekontroleerde toestande in die saailingstadium en in die volwasseplantstadium onder veldtoestande. Data wat jaarliks ingesamel word stel koringtelers in staat om aanpassings in hul teelstrategieë teen roessiektes te maak, ten einde te verseker dat toekomstige kultivars minder risiko vir die produsent inhou. Vergelykende data vir kultivars van die koringteelmaatskappye word jaarliks in die LNR-Kleingraan se Produksiehandleidings opgeneem sodat produsente ingeligte besluite met kultivarkeuse kan neem. Indien roesswamme op kommersiële koringaanplantings waargeneem word, is die data beskikbaar vir besluitneming oor die toepassing en tydsberekening van chemiese beheer. Deelname aan die koringroes-evalueringsprogram deur Pannar, Sensako, LNR-Kleingraan en Universiteit Stellenbosch is vrywillig en sluit kultivars en gevorderde koringteellyne in. Samewerking met Pannar en Sensako maak veldproewe jaarliks moontlik buite Greytown en op die Makhathini-vlakte. Beide lokaliteite is gunstig vir plant- en roesontwikkeling. Met die uitvoering van die proewe word daarna gestreef om voortdurend n akkurate en verteenwoordigende beskrywing van elke inskrywing se roesreaksie te verkry, deur internasionaal aanvaarbare metodes toe te pas. n Betekenisvolle bydrae tot die bedryfsuitgawes van hierdie koringroesnavorsingprojek word sedert 2007 deur die Wintergraantrust gemaak waarsonder onderhoud aan bestaande infrastruktuur en die uitbouing van kapasiteit by die UV nie moontlik sou wees nie. Gegewe die voortdurende genetiese aanpassing van roesswamme, bly hierdie navorsing belangrike en onontbeerlike skakel in die uitdagende proses van koringkultivarontwikkeling. JANUARIE FEBRUARIE 2018

15 Graanlaboratorium slaag vele toetse in 20e jaar Benewens n toename in ontledings van graankwaliteit en verbreding van hulle kliëntebasis, was n hoogtepunt in die Suider- Afrikaanse Graanlaboratorium (SAGL) se twintigste bestaansjaar die ingebruikneming van n bykomende laboratorium in Dié laboratorium doen ontledings vir die landbou- chemiese bedryf. D Prof Egmond Rohwer (regs) van die Universiteit van Pretoria is n kundige oor die chemie van reuke en die magdom inligting wat daarin opgesluit is. Hy was die spreker tydens die Suider-Afrikaanse Graanlaboratorium se jaarvergadering. Saam met hom is Wiana Louw (hoofbestuurder van SAGL), Boikanyo Mokgatle (voorsitter van SAGL se direksie) en Hannalien Meyer (tegniese spesialis van SAGL en oudstudent van prof Rohwer). Direkteure van die Suider-Afrikaanse Graanlaboratorium tydens die jaarvergadering van die 2016/ 17 termyn: dr Toi Tsilo, Arthur Schröder, Boikanyo Mokgatle (voorsitter), Kevin Clarke, Dirk Kok, De Wet Boshoff (uittredende ondervoorsitter), Wiana Louw (hoofbestuurder), Derek Matthews (ondervoorsitter ), Marianna Purnell, Bart Harmse en Geoff Penny. Afwesig: dr Marinda Visser, dr Francois Koekemoer en Jannie de Villiers (alternatiewe direkteur). ie SAGL, n nie-winsgewende maatskappy, se laboratoriums en ontledings van oeskwaliteit en oesbeskermingsmiddels is plaaslik en internasionaal geakkrediteer. Boikanyo Mokgatle, voorsitter van SAGL se direksie, het tydens die jaarvergadering gesê die strukturele uitbreiding en wyer diensprofiel in ooreenstemming met behoeftes van Suid-Afrika se groter landboubedryf, bevestig die Laboratorium se relevansie en posisie as n voorkeur- verwysingslaboratorium. Die SAGL fokus volgens mnr Mokgatle steeds op ondersteuning van die landboubedryf sodat dit internasionaal mededingend kan wees. Die kwaliteitsverslae van koring, mielies, sonneblomsaad, sojabone en sorghum is voorbeelde en getuigskrifte van die beduidende bydrae tot voedselsekerheid en kwaliteitsvereistes. Prosedures en metodes word in ooreenstemming met internasionale standaarde toegepas. Die SAGL onder leiding van Wiana Louw as hoofbestuurder voorsien ook konsultasies, opleiding en toetsdienste aan Afrikalande. Gedurende 2016/ 17 is ontledings in die vier toetskategorieë van oeskwaliteit uitgevoer. Die afdeling waar oesbeskermingsmiddels ontleed word, is gevestig weens nuwe regulasies waaraan die landbouchemiese bedryf moet voldoen voordat middels geregistreer word. Afgesien van chemiese en fisiese ontledings van die middels is dienste ook beskikbaar sodat verpakking en etikettering aan internasionale standaarde kan voldoen. Die Laboratorium hou sy vinger op die pols van bedryfsake deur onder meer betrokke te wees by landboubedrywe se tegniese komitees. Ten einde geakkrediteer te kan word en op standaard te bly, word SAGL se werk en geriewe voortdurend aan streng evaluering volgens internasionale standaarde onderwerp. Die Laboratorium handhaaf sy akkreditasie by die Internasionale Organisasie vir Standaarde (ISO) en word elke agtien maande deur die Suid-Afrikaanse Akkreditasiestelsel (SANAS) aan n oudit onderwerp. Volgens n finansiële verslag wat by die jaarvergadering voorgelê is, is SAGL se geldsake kerngesond. Die maatskappy het weer eens n ongekwalifiseerde ouditeringsverslag ontvang. JANUARY FEBRUARY 2018 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS 15

16 Droogte stel hoë eise aan kanola-kultivars Jan Botes AGRICOL D ie 2017-seisoen se kultivar-evaluasies van kanola in die Wes- en Suid-Kaap het weens die droogte noustrop getrek en in sommige gevalle kon proewe in die Swartland en Suid-Kaap nie geoes word nie. Agricol se kanola-kultivars het nogtans uitstekend presteer en goeie opbrengste is ten spyte van strawwe produksietoestande verkry. Die evaluasie is op sewe lokaliteite in die Wes-Kaap en op agt lokaliteite in die Suid-Kaap uitgevoer en het verskeie kultivars ingesluit. Weens vogstremming kon by drie van die Swartland se lokaliteite nie geoes word nie, naamlik by Darling, Pools en Eendekuil se proewe. Dieselfde beperking het in die Suid-Kaap by Riversdal en Heidelbergvlakte voorgekom. Met die aanvang van die seisoen was reënvaltoestande in beide die Wes- en Suid-Kaap nie in al die streke gunstig vir kanolaverbouing nie. In die Swartland het die eerste goeie reëns in die eerste week van Junie voorgekom. Wes-Kaapse produsente het reeds van middel April af tot einde Mei geplant. Die eerste ontkieming het gevolglik eers na die begin Junie plaasgevind. In die Suid-Kaap is aanplantings van April tot Mei gedoen. Die uitblinker onder Agricol se kultivars was die nuwe konvensionele baster, Diamond. Dié kultivar het die grense van opbrengs verskuif en die hoogste gemiddelde opbrengs in die konvensionele groep in beide die Wes- en Suid-Kaap gelewer. Agricol het n reeks kultivars wat aan die verskillende behoeftes van produsente en hulle landboutoestande voldoen persentasie vir 2016 tot 2017 Diamond Tango Agamax Opposisie Opposisie Jaar Figuur 2: Suid-Kaap konvensionele saadopbrengste as persentasie vir 2016 en tot 2017 Atomic Opposisie Opposisie Opposisie Agricol Exp 1 Agricol Exp Jaar Figuur 3: Swartland TT-saadopbrengste as persentasie vir 2016 en NA BLADSY Diamond Tango Opposisie Opposisie Atomic Opposisie Opposisie Opposisie Agricol Exp Jaar Jaar Figuur 1: Swartland konvensionele saadopbrengste as persentasie vir 2016 en 2017 Figuur 4: Suid-Kaap TT-saadopbrengste as persentasie vir 2016 en KORINGFOKUS WHEAT FOCUS JANUARIE FEBRUARIE 2018

17

18 Droogte stel hoë eise aan kanola-kultivars VAN BLADSY 16 Dit sluit die volgende kultivars in: Agamax (baster, konvensioneel) het die vermoë om as gevolg van sy droogteverdraagsaamheid moeilike produksietoestande beter te verduur. Dit was tydens die afgelope seisoen duidelik sigbaar. n Kenmerkende eienskap van Agamax is die swaar drag groot peule, wat in beide die Wes- en Suid- Kaap voorgekom het. Tango (baster, konvensioneel) het n relatief kort groeiseisoen en kan vir laat aanplantings oorweeg word. Produsente behoort eerder n pakket van lang- en kortgroeiseisoenkultivars te plant om sodoende hulle risiko in moontlike moeilike jare te beperk. AV Garnet (oopbestuif, konvensioneel) is weens n beperking op die aantal kultivar-inskrywings nie in die evaluasie-proewe ingesluit nie, maar is steeds n gewilde kultivar. Dit het n baie stabiele en mededingende opbrengs en die aanvanklike saadprys daarvan in vergelyking met basterkultivars maak dit n baie aanloklike keuse. Diamond (baster, konvensioneel) is die jongste toevoeging tot Agricol se kanola-pakket. Sy aanpasbaarheid is sonder gelyke en die kultivar doen selfs goed in gebiede waar reën neig om vroeër af te sny. Dit het n kort tot medium groeiseisoen en stof selfs sommige van die lang-groeiseisoenkultivars in gebiede met hoë potensiaal uit. Diamond se individuele opbrengste by proeflokaliteite in die afgelope seisoen het sy vermoë bevestig om top opbrengste ongeag omgewingstoestande te kan lewer. Atomic (triasien weerstandbiedende baster) is die vlagskip- TT-kultivar in Agricol se kanola-pakket. Basters met weerstand teen triasien maak dit moontlik om breëblaar-onkruide en sekere eenjarige grasse in kanola-lande doeltreffender te kan beheer. Die afgelope seisoen se veeleisende landboutoestande het gewys hoe kultivars ondanks die beperkings presteer. Dit is steeds raadsaam om n pakket van kultivars saam te stel wat lang en kort groeiseisoene het. Skakel Jan Botes op Swellendam ( ) vir meer inligting oor Agricol se kultivars of besoek Agricol se webtuiste by Erkenning: Grafiek en reën-inligting verkry van CanolaFokus no. 80, Desember Akkurate inligting vir die graanbedryf is n nasionale bate D ie Suid-Afrikaanse Graaninligtingsdiens (SAGIS) het n beduidende rol gespeel in die land se goeie status van voedselsekerheid en die internasionale mededingendheid van graan en oliesade se waardekettings. Dié maatskappy sonder winsbejag is n nasionale bate wat gekoester en versorg moet word, sê dr John Purchase, voorsitter van SAGIS se raad van direkteure. Hy het tydens die herdenking van SAGIS se 20ste bestaansjaar in Pretoria hulde gebring aan persone wat n rol gespeel het in die maatskappy se sukses en vooruitgang en diegene wat steeds n rol daarin speel. Die herdenkingsgeleentheid is onder andere deur voormalige en huidige direkteure bygewoon, asook deur verteenwoordigers van die vier trusts, rolspelers in die mark en SAGIS se personeel. SAGIS is n nie-winsgewende maatskappy wat deur sy lede, die Mielietrust, Wintergraantrust, die Sorghumtrust en Olie- en Proteïensade-ontwikkelingstrust befonds word. Die maatskappy het ontstaan nadat die eenkanaalbemarkingstelsel ingevolge die Wet op die Bemarking van Landbouprodukte in 1996 geskrap en beheerrade in Mei 1997 afgeskaf is. Dit het gelei tot die stigting van die Mielietrust, die Sorghumtrust, Olie- en Proteïensade-ontwikkelingstrust, asook die Wintergraantrust. Anna Enslin, SAGIS se eerste hoofbestuurder van 1997 tot 2012, en Nico Hawkins (huidige hoofbestuurder) met n aandenking wat van Graan SA ontvang is. 18 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS JANUARIE FEBRUARIE 2018

19 Terwyl landbou internasionaal groter klem op die vryemarkstelsel gelê het, is Suid-Afrika se landboubeheerrade afgeskaf. Plaaslike bedryfsleiers het ingesien dat markinligting statutêr voorsien en beheer moes word. Rolspelers het egter ook die waarde van akurate inligting in die mark besef en dit het gelei tot die stigting van SAGIS. Dr Purchase het tydens SAGIS se herdenking gesê die vinnige verwydering van beheerraade het n groot uitdaging aan rolspelers in die waardekettings gestel. Terselfdertyd is die vryemarkstelsel in internasionale landbou verskerp. Die plaaslike uitdaging was veral van toepassing rondom markinligting wat spoedig weer onafhanklik vir kopers en verkopers moes funksioneer. Bedryfsleiers het ingesien dat die insameling van relevante markinligting met n statutêre maatreël beheer moes word. SAGIS se taak is die insameling, verwerking, ontleding en tydige verspreiding van akkurate en betroubare inligting aan rolspelers. Betrokkenes wat as medewerkers optree sluit onder meer die opbergers, verwerkers, invoerders en uitvoerders van graan en oliesade in. Hulle word statutêr deur die Wet op die Bemarking van Landbouprodukte (Wet 47 van 1996) verplig om by SAGIS te registreer en inligting te verskaf. Na mate SAGIS se reputasie toegeneem het, het die bedryf meer dienste versoek en in 2014 en 2016 is bykomende Nico Hawkins saam met Isabel en Gerhard Scholtemeijer. Louise de Villiers, Neels Ferreira, dr John en Esté Purchase saam met Nico Hawkins (agter). Vier bedryfstrusts is lede van SAGIS en nomineer die direkteure. Die huidige voorsitters van die trusts is Anton Nebe (Sorghumtrust), Gerhard Scholtemeijer (Olie- en Proteïensade-ontwikkelingstrust), Neo Masithela (Wintergraantrust) en dr John Purchase (Mielietrust). Dr John Purchase, SAGIS se huidige voorsitter, saam met sommige van sy voorgangers: Jannie de Villiers, Neels Ferreira en Anton Nebe. statutêre maatreëls ingestel waarvolgens verwerkers, invoerders en uitvoerders van mielie-, koring- en oliesade-produkte by SAGIS moes registreer en inligting verskaf. Die inligting wat SAGIS versamel, verwerk en vrystel sluit maandelikse data oor voorraad, produsente se lewerings, invoer, uitvoer en verbruik in. n Weeklikse bulletin bevat internasionale inligting en tendense, soos pryse, voorraad, invoerpariteite, ekonomiese aanwysers en Statistiek SA se voedselpryse. Weeklikse in- en uitvoer- asook produsenteleweringsdata word weekliks vir mielies en koring beskikbaar gestel. Verskeie stigterslede en leidende rolspelers uit die negentigerjare se name is tydens SAGIS se herdenkingsgeleentheid genoem. Die tussentydse raad van direkteure in 1997/98 was Leon du Plessis, Godfrey Rathogwa, Boris Kaplan (voorsitter), Johan Pheiffer, Piet Louw, Willem Wierenga, Eric Platt, Steyn Terblanche, Jannie de Villiers en Nico Hawkins. Vroeëre voorsitters van SAGIS se raad was onder andere Jannie de Villiers (5 termyne), Karabo Peele (5 termyne), Anton Nebe en Neels Ferreira (4 termyne). Gedurende die laaste twee dekades het SAGIS twee keer verhuis. Aanvanklik is die maatskappy in die ou Mielieraadgebou gehuisves en die eerste trek was na Montana steeds in Pretoria. In Augustus 2015 het SAGIS by ander landboubedrywe in die Graangebou in Die Wilgers in Pretoria aangesluit. JANUARY FEBRUARY 2018 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS 19

20 Koringforum se jaarverslag toon vordering met herlewing H oewel daar na vele seisoene se samesprekings en vergaderings vordering is in die Koringforum se herlewingsplanne vir die plaaslike bedryf, sê die voorsitter heelwat werk moet nog gedoen word. Dié forum van vrywillige organisasies se doelwit is steeds dat Suid-Afrika se koringproduksie tot 85% van die verbruik verhoog moet word. Onder die belangrike sake wat volgens Allan Bishop, voorsitter van die Forum se bestuurskomitee, die afgelope jaar aandag gekry het, was die graanbedryf se verhouding met die departement van landbou, bosbou en visserye, uitlaaiwaarborge, ingevoerde koring, prysverskille tussen grade en die vrystellingsvereistes. Mnr Bishop het in sy jaarverslag die Amerikaanse departement van landbou aangehaal wat voorspel dat die afname in koringaanplantings in Suid-Afrika gaan voortduur tensy tegnologie aangewend word om opbrengste te verhoog. Indien Suid-Afrikaanse boere volgens die Amerikaners nie hoër opbrengste kry nie, sal die neiging om na meer winsgewende gewasse oor te skakel, voortduur. Die Koringforum se bestuurskomitee het in die verslagjaar vier vergaderings en n bosberaad gehou. Onder die sake wat in aanmerking geneem moet word in n strategie vir die koringbedryf, is die posisie van die Wintergraantrust, die instelling van n enkele graanforum in die plek van drie forums vir koring, mielies en sorghum, die invoerheffing op koring en die departement van landbou se LEAF-inspeksiediens. Tydens die vergadering is verskeie verslae voorgelê oor verwikkelinge in 2017 wat die koringbedryf beïnvloed. Dit het Die Koringforum het Chris Sturgess (links), voormalige hoofbestuurder van die JSE se kommoditeitsafdeling, Safex, bedank vir sy diens aan die koringbedryf. Sturgess het na twee dekades uit Safex se diens uitgetree. Hy is by die JSE deur Raphael Karuaihe opgevolg. Leon du Plessis (regs), administrateur van verskillende graanforums en hulle trusts, het in sy huldeblyk gesê die bedryf sal Sturgess se bydraes en insig mis. Saam met Sturgess en Du Plessis is Allan Bishop, voorsitter van die Koringforum. Sturgess het na die Oos-Kaap verhuis waar hy en sy vrou, Jenny, n gasteplaas bedryf. Hy tree steeds as konsultant vir die JSE op. ingesluit die onbevredigende situasie rondom die departement van landbou, bosbou en visserye se LEAF-inspeksiediens, gebeure by die internasionale graanraad, die Wintergraantrust en sy beursskema, die eindpuntheffing en Suid-Afrikaanse Agentskap vir Kultivar- en Tegnologie-ontwikkeling (Sacta) en transformasie om boerontwikkeling te bespoedig. Telkaart wys stappe vir bedryf se herlewing is op koers n Ervare bedryfskundige van graansake se ontleding toon dat stappe om die koringbedryf te laat herleef suksesvol is. Jannie de Villiers, hoofbestuurder van Graan SA en bestuurslid van verskeie bedryfsorganisasies, het tydens die Koringforum se 2017 jaarverslag n positiewe prentjie geskets van regstellende stappe. Hy het nege faktore ontleed waaraan belanghebbendes werk sodat Suid-Afrika se koringproduksie die visie kan uitvoer om 85% selfvoorsienend te wees. Dit sluit faktore in soos die minimum-uitlaaiwaarborg, die JSE se afslag van R100/ ton op ingevoerde koring, prysverskille tussen grade en graderingsregulasies. De Villiers ontleed ook vordering met die paspoort vir die gebruik van chemiese middels, vrystellingsvereistes en die kultivarlys, die tariefbeleid, voorsiening van nuwe markinligting en vryhandelsooreenkomste. Sy vier maatstawwe om sukses of vordering met die nege faktore te beoordeel, sluit in hoe die vryemarkbeginsels geraak word, of die faktor koringpro- duksie gaan bevoordeel, hoe winsgewendheid beïnvloed word en of dit verbruikers se goedkeuring sal kry. Minimum-uitlaaiwaarborg: die saak is afgehandel en samevattend beoordeel is dit positief, hoewel die doeltreffendheid daarvan bevraagteken kan word. Dit beantwoord aan vereistes van die vryemarkstelsel en voldoen aan verbruikersbehoeftes. Dit het nie n invloed op opbrengs nie en moontlik n neutrale of positiewe gevolg op inkomste. R100/ton afslag op JSE: dit is afgehandel en het samevattend beoordeel n 20 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS JANUARIE FEBRUARIE 2018

21 positiewe uitwerking. Dit het n negatiewe uitwerking op opbrengs en n neutrale gevolg by inkomste. Dit beantwoord aan vereistes van die vryemarkstelsel en voldoen aan verbruikersbehoeftes. Prysverskille tussen grade: Dit is afgehandel en het gemiddeld beoordeel n positiewe uitwerking. Die prysverskille het geen uitwerking op verbruikers nie maar is positief vir vryhandel. Dit is ook positief vir opbrengs maar neutraal (positief of negatief) ten opsigte van inkomste. Graderingsregulasies: Aanpassings in graderingsregulasies is nog nie gefinaliseer nie maar kan samevattend as positief beoordeel word. Dit is voordelig vir opbrengs, inkomste en in die vryemarkstelsel maar het nie n negatiewe uitwerking op verbruikers nie. Paspoort met die gebruik van chemiese middels (voedselveiligheid en naspeuring): Voorbereidings hiervoor duur voort en behoort in 2018/ 19 gefinaliseer te word. Samevattend beoordeel is dit n positiewe stap, veral ten opsigte van die vryemarkstelsel en verbruikersbehoeftes. Dit het nie n uitwerking op opbrengs of inkomste nie. Vrystellingsvereistes en die kultivarlys: Die kultivarlys is uit die Wet op Produkstandaarde verwyder en vrystellingskriteria word ter wille van hoër opbrengste verslap. Sommige sake hieromtrent is nog nie gefinaliseer nie. In geheel beoordeel is dit n positiewe stap vir koringproduksie in Suid-Afrika. Dit voldoen aan die vryemarkstelsel se beginsels, het nie n uitwerking op verbruikers nie maar is positief vir opbrengs en vir inkomste. Tariefbeleid: Die nuwe formule is bekendgemaak maar die aanpassings geskied nog te stadig. Die Koringforum onderhandel met die nasionale tesourie daaroor en probeer om n vaste onderneming van hulle te kry. n Ander belangrike saak wat nie afgehandel is nie, is die rabat wat ingevolge die Suid-Afrikaanse Doeane-unie se instelling aan BNLS-lande toegestaan word. Dit word as onregverdig bestempel. In geheel beoordeel is die tariefbeleid dus negatief vir opbrengs en inkomste, positief vir verbruikers en n vraagteken bestaan oor of dit aan vryemarkbeginsels kan voldoen. Voorsiening van nuwe markinligting: Die mededingingskommissie moet Gewasbedrywe mik na een graanforum toestemming verleen sodat verbruik per provinsie vrygestel kan word. Konsensus kon nie bereik word oor n statutêre toepassing om inligting oor in- en uitvoerkontrakte te kry nie. In geheel beoordeel is die voorsiening van meer markinligting n positiewe stap vir koringproduksie. Dit beantwoord aan beginsels van die vryemarkstelsel en aan verbruikersbehoeftes. Dit het min invloed op opbrengs of winsgewendheid. Vryhandelsooreenkomste: Hierdie is die saak waarmee baie min tot geen vordering gemaak word. Die Koringforum beskou alle vryhandelsooreenkomste as negatief teenoor die koringbedryf. Dit sluit die SA Doeane-unie se rabatte in, die Europese Unie se kwotastelsel en toepassing van die Mercosur-ooreenkoms. Van die nege faktore wat De Villiers ontleed en beoordeel het, is agt afgehandel of nog in onderhandeling. Hy beoordeel sewe van hierdie faktore as positief vir die herlewing van koringproduksie. Slegs met een daarvan, die vryhandelsooreenkomste, is baie min tot geen vordering gemaak. Volgens De Villiers het die momentum in die herlewingsplan effens verbeter. D van verskillende bedryfstrusts. Die drie huidige forums vir koring, mielies en sorghum bestaan uit vrywilligers wat direkte rolspelers in die bedrywe is en wetlik by die Landboubemarkingsraad geregistreer is. Hulle het n noue verbintenis met die bedrywe se trusts. Die forums se bestuurskomitees bepaal die behoefte en samestelling van werkgroepe om na spesifieke bedryfsake om te sien. Die graanbedrywe ervaar baie onsekere toestande in die land en ervaar en voorsien veranderings. Volgens die werkgroep is dit vir die bedrywe se oorlewing belangrik om hierdie situasie ten beste en proaktief te bestuur. Tans oorvleuel die drie forums se werksaamhede aansienlik en hulle besprekings van aktuele sake word gedupliseer. Boonop is dieselfde individue en organisasies in die forums teenwoordig. Die werkgroep beveel onder meer aan dat die oorkoepelende bestuurskomitee as n nie-wingewende maatie samevoeging van drie huidige forums vir koring, mielies en sorghum in n enkele graanforum skakel oorvleueling en duplisering uit en verminder koste. n Werkgroep wat die moontlikheid van n enkele graanforum ondersoek het, se aanbevelings is by die Koringforum aanvaar. Marianna Purnell van Agbiz Grain het namens die werkgroep verduidelik dat n enkele graanforum en verenigde bedryf die verhouding met die regering kan bevoordeel, veral met die departemente van landbou, handel en nywerheid, en wetenskap en tegnologie. Dit sal ook die graanbedrywe sterker bind, rigting help gee aan transformasie en grondhervorming en n platform skep vir navorsing en innovasie. Die werkgroep het bestaan uit Purnell, Jannie de Villiers van Graan SA, De Wet Boshoff van die veevoervervaardigers, Boikanyo Mokgatle van die meulenaars, Geoff Penny van die bakkersbedryf en Leon du Plessis, administrateur skappy geregistreer word. In n gesamentlike forum praat die graanbedrywe met n gewigsvoordeel uit een mond en verbeter hul onderhandelingsmag. Bestaande kapasiteit en kundigheid kan gesamentlik beter benut word. Die verenigde bedryf sal verhoudings met die Landboubemarkingsraad en regering, asook regeringsdepartemente, doeltreffender kan bestuur. n Nuwe element in die gesamentlike forum is die aanstelling van n hoofbestuurder wat ook as invloedwerwer en skakelpersoon kan optree. Die koste verbonde aan so n aanstelling is die enigste bykomende uitgawe wanneer die begroting van afsonderlike forums met die van n ekele graanforum vergelyk word. Die drie bedrywe se bestuurskomitees het die werkgroep se aanbeveling in beginsel aanvaar. Die volle Koringforum het daarmee saamgestem en hul bestuurskomitee toestemming gegee om voort te gaan met samesprekings vir die skepping van n enkele graanforum. JANUARY FEBRUARY 2018 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS 21

22 Nico Hawkins en Sanet Naudé SA GRAANINLIGTINGSDIENS GARS (Vergelyking met dieselfde tydperk van vorige seisoen tussen hakies) Internasionale vraag en aanbod Die USDA se internasionale ramings vir die 2017/ 18-seisoen toon dat (Tabel 1): die oes 141,9 miljoen ton gaan wees; totale verbruik 147,2 miljoen ton gaan wees; wêreld-eindvoorrade 18,8 miljoen ton (24,4) gaan wees. Plaaslike vraag en aanbod 2017/ 18-seisoen progressief 1 Oktober tot 30 November 2017 (Tabel 1 en Grafiek 1) Die Oesskattingskomitee skat: aanplantings vir die 2017/ 18 seisoen op ha (88 695); die oesgrootte op ton ( ); opbrengs op 4,0 ton/ha (4,0). SAGIS rapporteer: lewerings tot op 30 November 2017 was ton ( ); geen gars is vir die ooreenstemmende tydperk ingevoer nie terwyl ton uitgevoer is; die totale aanwending van 1 Oktober af tot 30 November 2018 was ton (62 060); onaangewende voorraad op 30 November 2017 was ton ( ). HAWER Internasionale vraag en aanbod (Vergelyking met dieselfde tydperk van vorige seisoen tussen hakies) Die USDA se internasionale ramings vir die 2017/ 18-seisoen toon dat (Tabel 1): die oes 23,0 miljoen ton gaan wees; totale verbruik gaan 23,4 miljoen ton wees; wêreld-eindvoorrade gaan 2,5 miljoen ton wees. Plaaslike vraag en aanbod 2017/ 18-seisoen progressief 1 Oktober tot 30 November 2017 SAGIS rapporteer: lewerings tot op 30 November 2017 was ton (31 224); geen invoer of uitvoer het vir die oorstemmende tydperk plaasgevind nie; totale verbruik was ton (7 297); onaangewende voorraad op 30 November 2017 was ton (39 371). KANOLA Internasionale vraag en aanbod (Vergelyking met dieselfde tydperk van vorige seisoen tussen hakies) Die USDA se internasionale ramings vir die 2017/ 18-seisoen toon dat (Tabel 1): die oes 72,9 miljoen ton (70,3) gaan wees; totale verbruik gaan 72,4 miljoen ton wees; wêreld-eindvoorrade gaan 5,8 miljoen ton (5,4) wees. Plaaslike vraag en aanbod 2017/ 18-seisoen progressief 1 Oktober tot 30 November 2017 Die Oesskattingskomitee skat: aanplantings vir die 2017/ 18 seisoen op ha (68 075); die oesgrootte op ton ( ); opbrengs op 2,0 ton/ha (2,0). SAGIS rapporteer: lewerings tot op 30 November 2017 was ton ( ); totale verbruik vir dieselfde tydperk was ton (23 430); onaangewende voorraad op 30 November 2017 was ton (97 699). Bronne: SAGIS, USDA, Safex, NOK, NLBR Tabel 1: Gars, hawer en kanola se vraag en aanbod. Internasionaal Vooruitsigte 2017/18 RSA (SAGIS) Progressief 2017/18 Bemarkingsjaar Okt-Nov 17 Okt-Sep Gars Mil ton Hawer Mil ton Kanola Mil ton Gars 000t Hawer 000t Kanola 000t Oesskatting Nvt 92.4 Beginvoorraad Lewerings Invoer Aanwending (a) Uitvoer (b) Eindvoorraad (a) Ingesluit produsente-onttrekkings, saad en eindverbruikers (b) Ingesluit heelgraan en produkte Bronne: SAGIS, USDA '000t /98 tot 2017/18 - Lewerings Invoere Verbruik 97/98 98/99 99/00 00/01 01/02 02/03 03/04 04/05 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 15/16 16/17 *17/18 *2017/18: Progr. Okt - Nov '17 Figuur 1: RSA garsproduksie, -invoer en -verbruik 1997/ / KORINGFOKUS WHEAT FOCUS JANUARIE FEBRUARIE 2018

23 Slim boere vertrou eerder betroubare wetenskap as blote geluk Kelpak is wetenskaplik bewys om wortelgroei en plantgesondheid te verbeter met uitstekende opbrengsverbeterings asook eindproduk kwaliteite tot gevolg. Kontak Kelp Produkte Internasionaal (Edms) Bpk

24 Nico Hawkins en Sanet Naudé SA GRAANINLIGTINGSDIENS Internasionale vraag en aanbod (Vergelyking met dieselfde tydperk van vorige seisoen tussen hakies) Die USDA se internasionale ramings vir die 2017/ 18-seisoen toon (Tabel 1): n oes van 755,2 miljoen ton (753,6 miljoen ton); totale wêreldverbruik van 740,6 miljoen ton; wêreld-eindvoorrade van 268,4 miljoen ton dit is sowat 13 miljoen ton meer as in die vorige seisoen. Plaaslike vraag en aanbod 2017/ 18-seisoen progressief 1 Oktober tot 30 November 2017 (Tabel 1 en Grafiek 1). Die Oesskattingskomitee skat: aanplantings vir die 2017/ 18 seisoen op ha ( ); die oesgrootte (vyfde skatting) op ton ( ); opbrengs op 3,0 ton/ha (4,0 ton/ha). Die Vraag- en Aanbodkomitee beraam vir die 2017/ 18 seisoen dat: produsentelewerings ton ( ) gaan wees; die totale aanwending (plaaslik en uitvoer) ton gaan wees; produkte-uitvoer ton en heelgraan-uitvoer ton gaan wees; n gemiddeld van ton per maand verwerk gaan word; die oordragvoorraad vir die 2017/ 18-seisoen ton ( ) gaan wees; n gemiddelde beskikbare voorraad vir 1,9 maande of 59 dae aan die einde van die seisoen oor gaan wees. SAGIS rapporteer: lewerings tot op 30 November 2017 was ton ( ); invoer vir dieselfde tyd was ton (79 214); die totale verbruik vir die 2017/ 18-seisoen vanaf 1 Oktober 2017 tot 30 November 2017 was ton ( ); onaangewende voorraad op 30 November 2017 was ton ( ). Internasionale en plaaslike pryse op 9 Januarie 2018 (Tabel 2 en Grafiek 2) Die internasionale pryse (KCBT: VSA HRW#2 koring) vir lewering in Maart 2018 was $161,30 ($161,08) en in Mei 2018, $166,23 ($165,42); plaaslike pryse (Safex) vir die Maart 2018 kontrak was R3 782 (R4 043) en vir die Mei 2018 kontrak R3 855,00 (R4 091,00); dit het $31 ($21) per ton gekos om koring van Argen- tinië af na Suid-Afrika te verskeep en van die Golf van Meksiko (VSA koring) af het dit $42 ($28) per ton gekos. Tabel 3 toon die invoerpariteitspryse van VSA HRW en DNS, Argentynse en Duitse koring in vergelyking met n maand en n jaar gelede. Invoer / uitvoer Vir die 2017/ 18-bemarkingseisoen is daar vanaf 1 Oktober 2017 tot 5 Januarie 2018 n totaal van ton koring ingevoer en ton uitgevoer. Grafieke 3 en 4 toon die lande vanwaar koring ingevoer is, asook die lande waarheen koring uitgevoer is. Vir dieselfde tydperk is ton koring deur Suid- Afrika se hawens ontvang. Daarvan is ton koring deur Durban se hawe, ton deur Kaapstad se hawe, ton deur Oos-Londen se hawe, ton deur Port Elizabeth se hawe en ton deur Richardsbaai se hawe ontvang. Gedurende dié tydperk is ton koring deur Suid-Afrika se hawens vir ander lande ingevoer (deurvoer). Bronne: SAGIS, USDA, Safex, NOK, NLBR '000t /98 tot 2017/18 - Lewerings Invoere Verbruik 97/98 98/99 99/00 00/01 01/02 02/03 03/04 04/05 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 15/16 16/17 17/18* *2017/18: Progr. Okt - Nov '17 Figuur 1: RSA koringproduksie, -invoer en -verbruik 1997/ / 18. $/t /01/ /07/ /01/ /07/ /01/ /07/09 Figuur 2: VSA HRW koringpryse. 2015/01/ /07/09 A - Werklike pryse B - Termynpryse 2016/01/ /07/ /01/ /07/09 A 2018/01/09 B 2018/07/09 24 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS JANUARIE FEBRUARIE 2018

25 Tabel 1: Plaaslike en internasionale vraag en aanbod. Internasionaal Plaaslik Projeksie % Vergelyking Skatting Projeksie Prog. 2017/2018 % Vergelyking Finaal 2017/18 A&B 2016/ /18 Okt - Nov 17 C&D 2016/17 A B C D (Miljoen Ton) ( 1000 Ton) Oesskatting Beginvoorraad Lewerings Invoer Totaal: Verwerk (a) Uitvoer (b) Eindvoorraad (a) Ingesluit produsente-ontrekkings, saad en eindverbruikers (b) Ingesluit heelgraan en produkte Bronne: USDA, NLBR Vraag- & Aanbodkomitee, SAGIS Tabel 2: Jongste koringpryse teenoor vorige pryse. Tabel 3: Koring se invoerpariteitspryse op 9 Januarie SAFEX 2018/01/ /12/08 Prys % Maand Prys R op maand R % Jaar op jaar 2017/01/09 Prys R Pryse 2018/01/ /12/08 gelewer in Prys % Maand Prys Randfontein R/t op maand R/t % Jaar op jaar 2017/01/09 Prys R/t Mar 18 Mei 18 KCBT /01/ /12/08 Prys % Maand Prys $ op maand $ /01/09 % Jaar op jaar Prys $ VSA Golf VSA DNS Arg. Trigo Plan EU Duitsland Mar 18 Mei Bron: SAFEX & KCBT Roemenië % Lituae % Argentinië % Figuur 3: RSA koringinvoer per oorsprong 1 Okt Jan Swaziland % VSA % Zimbabwe % Lesotho % Botswana % JANUARY FEBRUARY 2018 Rusland % Oekraïne % Invoer progr. Totaal: t Namibië % Progr. uitvoer Totaal: t Figuur 4: Koringuitvoer na Afrika 1 Okt Jan Koringproduksie in die RSA Uit Koringfokus se argief I n 1964/65-seisoen produseer Suid-Afrika se koringboere vir die eerste keer meer as n miljoen ton koring en in 1966/67 was die land bykans heeltemal selfvoorsienend met broodkoring. Reeds in 1941/42 het die totale koringproduksie ton gehaal. In die tien jaar na die Tweede Wêreldoorlog was die gemiddelde jaarlikse produksie sowat ton. Twaalf jaar nadat die miljoen-kerf in die 1964/65-seisoen bereik is, produseer koringprodusente in die 1978/79-seisoen twee miljoen ton. n Assistentdirekteur van die destydse Kleingraansentrum, dr Deon Joubert, het in 1986 gewaarsku dat koringproduksie kragdadig verhoog moes word om die land se inwoners teen 2000 te kon voed. Dié behoefte aan brood is hoofsaaklik toegeskryf aan swart inwoners se veranderende eetgewoontes. Volgens beramings sou Suid-Afrika in 2000 sowat 2,5 miljoen koring vir binnelandse verbruik benodig het en teen 2020 sowat 3,4 miljoen ton. KORINGFOKUS WHEAT FOCUS 25

26 Izané Leygonie LANDBOUKUNDIGE, SOILL Piet Lombard WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU K Grasbeheer op regte blaarstadium voorkom kanola-skade Effektiewe tyd van Kletodim-toediening letodim (sikloheksaandioon) is op verskillende dae na opkoms op kanola toegedien om die doeltreffendste tyd van toediening vas te stel. Enkel- en dubbel-dosisse Kletodim is op onderskeidelik 30, 45, 60 en 80 dae na plant toegedien. Slegs een kultivar, naamlik 44Y89 (CL-tipe) is by die proef ingesluit. n Totaal van 27 behandelings is uitgevoer, waarvan drie behandelings elk n afsonderlike dosis/dae na plant ontvang het. Drie kontroles per dosis-behandeling is ingesluit. Select is toegedien teen n toedieningsvolume van 800 ml/ha. Skade in die 2016 groeiseisoen In 2016 is Kletodim-skade in verskeie lande in die Swartland en die Suid-Kaap waargeneem. Kletodim word algemeen onder verskillende handelsname gebruik vir grasbeheer in kanola. Kletodim-skade kan waargeneem word as vervormde blomme (gesmelte voorkoms) (Figuur 1), vervormde peule en swak peulvorming as tipiese simptome wat met die aktiewe bestanddeel vereenselwig word. Volgens Australiese navorsing kan n laat-bespuiting en n dubbeldosis Kletodim tydens blomknopvorming n opbrengsverlies van tot 55% tot gevolg hê (Zerner and Wheeler, 2013). Die navorsing het ook getoon dat skade van tussen 0% en 15% by n aanbevole dosis aangerig word. Geen skade word aangerig tot op die 8-blaarstadium met die aanbevole dosis nie, maar skade is wel waargeneem by die hoër dosis. Daar was egter kultivarverskille met sommige wat geen opbrengsverlies gehad het nie. FIGUUR 2: Skadesimptome veroorsaak waar spuit weggetrek het en Kletodim teen n hoër dosis toegedien is (Bron: Izané Leygonie). Aanbeveling Om skade te verhoed is dit belangrik dat Kletodim (sikloheksaandioon) na die 2-blaarstadium van kanola gespuit moet word, maar nie na die 8-blaarstadium nie. Dit is egter belangrik om doeltreffende vooropkoms-onkruidbeheer toe te pas, aangesien die risiko vir skade te groot kan wees indien n toediening vereis word wanneer die kanolaplant reeds blomknoppe ontwikkel het. Hou by voorgeskrewe dosisse en moet onder geen omstandighede swamdoders met Kletodim meng nie. FIGUUR 1: Vervormde blomme (Bron: Piet Lombard). FIGUUR 3: Skade waargeneem na dubbeldosis-toediening 60 dae na opkoms (Bron: Izané Leygonie). Resultate Voorlopige resultate het getoon dat geen skade waargeneem is by beide behandelings van 30 dae en 45 dae na opkoms met n enkel- of dubbeldosis nie. Met die behandeling op 60 dae na opkoms is geen skade waargeneem met n enkeldosis Select nie, maar skade is wel waargeneem waar n dubbeldosis toegedien is (Figuur 3). Die behandeling 80 dae na opkoms het ernstige skade by beide toedienings-dosisse tot gevolg gehad (Figuur 4). 26 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS FIGUUR 4: Skade waargeneem na enkeldosis-toediening 80 dae na opkoms (links) teenoor kontrole met geen skade (regs) (Bron: Izané Leygonie). JANUARIE FEBRUARIE 2018

27 So veelsydig en aanpasbaar as wat jou boerdery vereis 60 VO LH O U BAAR H EI DOPLOSSINGS VIR JAAR Voergewasse waarop jy kan staatmaak. Ons veelsydige weidingspakket lewer voer met n hoë-drakrag en smaaklikheid en is geskik vir melk-, vleisbees- of skaapproduksie. Ons Voergewaspakket Lusern Dormansieklasse 7 en 9, weiding en hooitipes Intensiewe Grasse Eenjarige Raaigras Meerjarige Raaigras Droëland Wintergewasse Hawer Korog Stoelrog Japannese Radys Eenjarige Subtropiese Gewasse Voersorghum Tef Saam boer ons vir die toekoms infoserve@pannar.co.za Geregistreerde handelsmerke van PANNAR BPK, 2018 PANNAR BPK 2018/WEIDING/A/16COMBO TM

28 Some of the delegates that attended the cultivar evaluation meeting, are: In front: Gerhard Engelbrecht (K2 Agri); Renier Boshoff (K2 Agri); Petru Fourie (Grain SA); Lebogang Jack (Dept Agriculture: North West); Eddie Goldschagg (SANSOR); Dr Toi Tsilo (ARC-Small Grain); and Wandile Ngcamphlala (Grain SA). In the back: Prof Willem Boshoff (UFS); Cornel Bender (UFS); Dr Willem Otto (Sensako); Willem Botes (US); Stephan de Groot (Sensako); Gawie Kotzé (SAB Miller); Willem Kilian (ARC-Small Grain); and Dr Francois Koekemoer (Sensako) Industry experts evaluate new cultivars At the end of every season, everyone involved in the wheat industry meet to discuss cultivar data of the previous season. Newly released cultivars, of which at least two years of trial data are available and which would be commercially available to producers during 2018, are discussed. Dr. Annelie Barnard ARC-SMALL GRAIN, BETHLEHEM W heat production, especially under dryland production conditions in the Free State, has been under tremendous pressure over the past few years. However, wheat can still be a profitable crop if managed correctly. The correct cultivar choice remains one of the most important production decisions for any wheat producer. There is currently a huge variety of cultivars, which all have excellent characteristics. Fortunately, it is not necessary for producers to do their own trials to get the required information. ARC-Small Grain is responsible for the planting of various cultivar evaluation trials in all the wheat production regions. This is done in order to objectively and scientifically evaluate all the recommended cultivars of all three wheat breeding companies with regard to yield potential, quality and adaptability. This programme, the only one of its kind in South Africa, is known as the National Cultivar Evaluation Program (NCEP). Three separate evaluation programmes exist, which individually evaluate specific cultivars in the three production regions. Although ARC-Small Grain has the mandate to conduct the NCEP in South Africa, the inputs and co-operation of other institutions and role-players are of critical importance to successfully conduct this research. In this national endeavour the Department of Agriculture: Western Cape is tasked with the planting, maintenance and harvesting of certain trials in the Western Cape. Other institutions, such as the University of the Free State, Stellenbosch University and SA Barley Breeding Institute, also plays an important role in the gathering and presentation of additional information to the small grain industry. At the end of every season, everyone involved in the wheat industry in South Africa, meet to discuss the data of the previous season. This group of expertise consist of representatives of all the seed companies, Grain SA, the universities of the 28 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS Free State and Stellenbosch, SANSOR, SAB Miller, the respective departments of agriculture and others. The aim of this meeting is to ensure that the trials were conducted on a scientific basis and that the results are presented in an accurate and objective way. The latest cultivar evaluation meeting was held on 7 February 2018 at the premises of ARC-Small Grain, outside Bethlehem in the Free State. At this meeting newly released cultivars, of which at least two years of trial data are available and which would be commercially available to producers during 2018, were discussed and will be included in the annual Production Guidelines. Apart from cultivar recommendations, these guidelines also consist of information with regard to general agronomical practices, soil cultivation guidelines, plant nutrition, as well as the latest information on weed, insect and disease control. Through funding by the Winter Cereal Trust the guidelines are made available free of charge to all wheat producers in South Africa. Production practices and cultivar recommendations vary from region to region and therefore two separate guidelines, one for the summer rainfall area, where both dryland and irrigation areas are discussed, as well as a separate guideline for the winter rainfall region, are published. The guidelines are available in Afrikaans and English. User friendly guidelines, which present the data in a practical way for new emerging commercial farmers, are available in English, Sotho and Xhosa. The guidelines will be available from the second week in March. Please contact ARC-Small Grain at to get hold of the guidelines or visit the webpage ( agric.za/arc-sgi) for the electronic edition. All the information with regard to the performance of cultivars during the 2018 wheat season will be made available to wheat producers through various popular publications. JANUARIE FEBRUARIE 2018

29 Soos by enige graan speel bestuur n groot rol om n kultivar se potensiaal te ontsluit. Produksiepraktyke, wat kultivarkeuse, bemesting en blaarvoedings insluit, lewer n bydrae tot die finale opbrengs. Nuwelinge en staatmakers vir n koringpakket Dr Willem Otto, Stephan de Groot en Driecus Lesch SENSAKO E lke produsent besef terdeë dat die regte kultivarkeuse, wat opbrengs, graankwaliteit en stabiliteit in opbrengsreaksie oor jare insluit, n krities belangrike produksiebesluit vir winsgewende produksie is. Benewens nuwe presteerders het Sensako bekende en beproefde kultivars wat steeds die ruggraat van enige kultivarpakket uitmaak. As n eg Suid-Afrikaanse maatskappy fokus Sensako op die ontwikkeling van verbeterde koringkultivars met hoë opbrengsvlakke en goeie kwaliteitseienskappe. Die maatskappy se jongste Kultivargidse vir die Winter- en Somerreëngebiede bevat inligting oor die koringkultivars wat tans beskikbaar is. Winterreëngebied SST 096 is in 2018 kommersieel beskikbaar. Dit lewer goeie opbrengste in die Swartland, veral in die Hermon-, Malmesbury- en Moorreesbug-streek. SST 0167 is in 2016 vrygestel en het n uitstekende opbrengspotensiaal. n Beperkte hoeveelheid van hierdie kultivar kan in 2018 kommersieel beskikbaar wees. SSG 066V (voergars) Die nuwe kultivar kan vir voergraan en groenvoer gebruik word en sal teen 2018/19 kommersieel beskikbaar wees. SST 087 het n lang groeiperiode, hoë opbrengspotensiaal, goeie stabiliteit en goeie aanpassing vir alle gebiede, ook vir minimum-bewerkingspraktyke. Dit het weerstand teen streep- en blaarroes, is vatbaar vir stamroes en het goeie uitloopweerstand. SST 0127 (nuwe) Die kultivar het n medium-lang groeiperiode, uitstekende opbrengspotensiaal, goeie strooisterkte, pitvaste are, goeie siekteweerstand, kwaliteitseienskappe en uitstekende uitloopweerstand. SST 0117 en SST 0147 het uitstekende opbrengs, aanpassing en uitloopweerstand, is pitvas met medium-lang groeiperiodes, het weerstand teen streeproes, matige weerstand tot matig vatbaar teen stamroes en is matig vatbaar vir blaarroes. SST 0147 presteer onder aanvullende besproeiing in die Kaap. SST 056 het n medium-kort groeiperiode, is pitvas, het uitstekende uitloopweerstand, hoë opbrengspotensiaal en is geskik vir droër gebiede en minimumbewerking. Die kultivar is matig vatbaar vir stamroes en het matige weerstand teen blaar- en streeproes. Die staatmakerkultivars SST 88 en SST 015 is steeds beskikbaar. Somerreëngebied Verskeie kultivars met goeie aanpasbaarheid, opbrengs en gewenste kwaliteits- en siekte-eienskappe is vir droëland-aanplantings beskikbaar, wat die planttydspektrum van vroeg tot laat kan dek. SST 3149 n Nuwe egte winterkultivar met hoë opbrengspotensiaal en n lang groeiperiode vir vroeë aanplantings in die Vrystaat. Beskik oor goeie geelroesweerstand, goeie stabiliteit, staanvermoë, graderingskwaliteit en uitloopweerstand. NA BLADSY 30 Die jongste weerstandsgene teen die heersende en verwagte aar-, wortelen blaarsiektes van kleingrane word in kultivarontwikkeling gebruik om plantweerstand te beskerm. Dit bied voordele soos laer siektebeheerkoste, verlengde rakleeftyd van kultivars en verlaagde risiko van verbouing. JANUARY FEBRUARY 2018 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS 29

30 Nuwelinge en staatmakers vir n koringpakket VAN BLADSY 29 SST 387 het uitstekende stoelvermoë, droogteverdraagsaamheid, goeie weerstand teen geelroes en Russiese koringluis met matige blaar- en stamroesweerstand. Geskik vir die Wes-Vrystaat. SST 347 het n hoë opbrengspotensiaal, n lang groeiperiode, goeie pitvastheid, omvalweerstand en weerstand teen Russiese koringluis. SST 398 n Nuwe intermediêre kultivar met hoë potensiaal vir vroeë en laat aanplantings. Dit het goeie weerstand teen Russiese koringluis en droogteverdraagsaamheid met goeie stabiliteit, graderingskwaliteit en uitloopweerstand. SST 317 is nog n intermediêre kultivar met hoë potensiaal vir vroeë en laat aanplantings. Dit het uitstekende stoelvermoë, korter strooi en goeie omvalweerstand beskik oor geelroes- en Russiese koringluisweerstand, matige weerstand teen blaar- en stamroes en goeie uitloopweerstand. SST 316 vir later aanplantings in die Oos-Vrystaat het hierdie intermediêre kultivar uitstekende geelroes- en Russiese koringluisweerstand, asook kort, sterk strooi en sterk baard wat voëlskade beperk en dit het goeie kwaliteit, uitloopweerstand en hektolitermassa. SST 356 het n medium groeiperiode met wye aanpassing, hoë opbrengspotensiaal, goeie graankwaliteit, omval-, geelroes-, blaarroes- en Russiese koringluisweerstand. Ook geskik vir aanvullende besproeiing. SST 374 het n kort groeiseisoen vir later planttye. Dit het goeie graankwaliteit en pitvastheid en goeie weerstand teen omval, blaarroes en Russiese koringluis. Besproeiing SST 8135 is n nuwe wenkultivar met hoë potensiaal, n medium-kort groeiperiode, goeie weerstand teen geelroes en poeieragtige meeldou, goeie stabiliteit, staanvermoë, uitstekende graderingskwaliteit en graaneienskappe. SST 895 het n medium groeiperiode, goeie staanvermoë en volwasse plantweerstand teen stam-, blaar-, geelroes en poeieragtige meeldou, droogteverdraagsaamheid, goeie fotosinterende kapasiteit, n goeie wortelstelsel en graderingskwaliteit. SST 875 het n medium-kort groeiperiode vir vroeë tot laat planttye, met goeie staanvermoë, droogteverdraagsaamheid, graaneienskappe en fotosinterende kapasiteit. Dit het volwasse plantweerstand teen blaar- en geelroes. SST 835 beskik oor uitstekende opbrengspotensiaal, goeie maal- en bakeienskappe, goeie staanvermoë en weerstand teen geelroes, poeieragtige meeldou en toleransie teen Karnal brand. SST 806 is n bekende kultivar met goeie opbrengspotensiaal, wye aanpassing, omvalweerstand, goeie geelroesen meeldouweerstand en graankwaliteit. SST 866, SST 867 en SST 877 is kultivars met n langer groeiperiode vir vroeë aanplantings. Dit het uitstekende opbrengspotensiaal, goeie staanvermoë, weerstand teen streeproes, goeie graderingskwaliteit en uitloop weerstand. 30 KORINGFOKUS WHEAT FOCUS SST 884 is n semi-dwergkultivar met wye aanpassing. Dit het volwasse plantweerstand teen stam-, blaar-, geelroes en poeieragtige meeldou, besit die stay green -eienskap, goeie droogteverdraagsaamheid, n sterk wortelstelsel en fotosinterende kapasiteit, asook goeie staanvermoë en graderingskwaliteit. SST 843 is n dubbel-dwergkultivar met n kort groeiperiode, aangepas vir laat aanplantings. Die kultivar het omvalweerstand, goeie weerstand teen geelroes en poeieragtige meeldou en toleransie teen Karnal brand. In vergelyking met bestaande kultivars toon dit verdraagsaamheid teen aarskroei en het uitstekende graankwaliteit. Belowende kultivars in die finale fases van kommersialisering is SST 8154 en SST Die durum-kultivars SSD 8154 en SSD 8113, wat met opbrengs, staanvermoë en pastakwaliteit skoonskip maak in die gespesialiseerde nismark, is kommersieel beskikbaar. Sensako se bestaande reeks hawer- (SSH) en rogkultivars (SSR) het hulself reeds in die veld bewys en die produkte is steeds beskikbaar vir weiding en graanproduksie. Sensako herinner produsente dat enige kultivar se genetiese potensiaal bepaal word deur agronomiese praktyke en klimaatsomstandighede tydens die seisoen. Optimale gewasbestuur moet kultivarkeuse ondersteun, veral as die kultivar spesifieke bestuurspraktyke vereis. Die kombinasie van al die kultivar-eienskappe en bestuursinsette word versinnebeeld in die verhoogde opbrengste wat behaal word. Om saam te vat Sensako-koringkultivars het hulself herhaaldelik bewys as staatmakers onder n wye reeks produksietoestande. Sensako-kultivars word deur Senseed versprei, n onderafdeling van die VKB-groep. Benewens nuwe kultivars het Sensako bekende en beproefde presteerders wat die ruggraat van n kultivarpakket kan uitmaak. JANUARIE FEBRUARIE 2018

31 swaargewig beskerming Gee jou kleingraan die vroeë voorsprong teen raaigras met n wen formulasie wat jy kan vertrou. 1. Verlaag die risiko van weerstandsontwikkeling 2. Koste-effektiewe beheer van breëblaar en grasonkruide in kombinasie met LOGRAN 3. Betroubare beheer aangesien BOXER op drie plekke deur teiken onkruide opgeneem word BOXER. Die slim keuse vir vooropkoms onkruidbeheer. LEES DIE ETIKET VIR VOLLEDIGE BESONDERHEDE. BOXER bevat prosulfokarb 800g/L (Reg. nr. L8222, Wet nr. 36 van 1947) SKADELIK. LOGRAN bevat triasulfuron 750g/kg (Reg. nr. L3600, Wet nr. 36 van 1947) Syngenta Suid-Afrika (Edms) Beperk, Privaatsak X60, Halfway House, 1685, Tel: (011) , Syngenta

32