FACULTADE DE FILOLOXÍA DEPARTAMENTO DE FILOLOXÍA GALEGA. Dialectoloxía galega. Xulio Sousa Fernández

Transcription

1 FACULTADE DE FILOLOXÍA DEPARTAMENTO DE FILOLOXÍA GALEGA Dialectoloxía galega Xulio Sousa Fernández GUÍA DOCENTE E MATERIAL DIDÁCTICO 2018/2019

2 FACULTADE DE FILOLOXÍA. DEPARTAMENTO DE FILOLOXÍA GALEGA AUTOR: Xulio Sousa Edición electrónica ADVERTENCIA LEGAL: Reservados todos os dereitos. Queda prohibida a duplicación total ou parcial desta obra, en calquera forma ou por calquera medio (electrónico, mecánico, gravación, fotocopia ou outros) sen consentimento expreso por escrito dos autores. 2

3 Materia: Dialectoloxía galega Código: G Curso 2018/2019 Tipo: Obrigatoria, segundo curso do GLLG Departamento: Filoloxía Galega Áreas: Filoloxías Galega e Portuguesa Centro: Facultade de Filoloxía Convocatoria: 1º semestre Créditos ECTS: 6.00 o Clase Expositiva: o Clase Interactiva: o Horas de Titorías: 3.00 o Total: 51.0 Horario Aulas expositivas: luns 11:00-13:00. Aula C07 Aulas interactivas: mércores G1 (M-Z) 11:00-12:00; G2 (A-L) 12:00-13:00. Aula D12 Calendario de exames (confirmen na páxina da Facultade) 24/05/2019. Hora: 9:30 Aulas D08 08/07/2019. Hora: 9:30 Aula D08 Datos do profesor Nome Xulio Sousa Fernández Despacho 439 Correo electrónico xulio.sousa@usc.es Titorías (1ºS) luns de 9:00 a 11:00 martes de 9:00 a 13:00 3

4 Obxectivos descritivos da materia Comprender e coñecer os conceptos básicos do estudo das variación lingüística e de xeito específico os da dialectoloxía. Comprender a dinámica lingüística interna de variación da lingua. Coñecer as principais variantes rexionais do galego moderno, as áreas que ocupan e as variedades a que dan lugar. Identificar e analizar as variables que identifican as variedades xeográficas do galego Poñer en relación a variación lingüística co cambio lingüístico. Iniciarse na investigación da variación diatópica. Competencias Busca e contraste de información, manexando fontes tradicionais na disciplina (atlas, artigos, monografías...) e novos produtos e soportes (CD, internet, etc.). Estimulación intelectual: relacionar datos de distintas fontes, emitir e comprobar hipóteses, extraer conclusións contrastables. Comunicación e cooperación interpersoal. Traballo en equipo, con asunción de responsabilidades individuais e colectivas. Familiarización con métodos e programas para o deseño de cadros, gráficos e mapas. Redacción de traballos e informes científicos. Contidos 1. A dialectoloxía: conceptos básicos. Principais correntes e orientacións metodolóxicas. Breve panorámica histórica da dialectoloxía galega. Fontes para o estudo da dialectoloxía galega. 2. A xeografía lingüística. Cartografía lingüística: tipos de mapas; elaboración e interpretación de mapas; os atlas lingüísticos. Exposición e comentario dos mapas dos principais trazos fónicos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos que caracterizan as variedades galegas. 3. Principais correntes e orientacións metodolóxicas en dialectoloxía. Conceptos básicos e comentario á súa luz dalgúns trazos dialectais. Exposición dos resultados relevantes no campo da dialectoloxía galega. 4. Variación e cambio lingüísticos: conceptos básicos. Procesos e difusión dos cambios. A lingüística variacional. 5. Dialectoloxía histórica e dialectoloxía diacrónica: conceptos básicos e principios metodolóxicos. Recoñecemento e estudo de variantes dialectais noutras épocas do idioma. 6. Dialectoloxía e gramática histórica. O estudo da variación sincrónica como auxiliar da gramática histórica. Dialectoloxía e onomástica. 7. Dialectoloxía e lingua de autor. Selección de variantes dialectais no proceso de elaboración do estándar galego moderno. 8. As fronteiras lingüísticas. Os continua xeolectais. O límite oriental: galego fronte a asturleonés. O límite meridional: galego fronte a portugués. Os límites interiores: variedades diatópicas do galego moderno. 9. Novas correntes e orientacións da dialectoloxía. Bibliografía básica e complementaria Bibliografía básica Álvarez, R. & Dubert García, F. & Sousa, X. (eds.) Dialectoloxía e léxico. Santiago de Compostela: CCG / ILG. 4

5 Álvarez, R. & Dubert García, F. & Sousa, X. (eds.) Lingua e territorio. Santiago de Compostela: CCG / ILG. Auer, Peter & J. Schmidt, J. (eds.) Language and space: an international handbook of linguistic variation. Vol. 1 Theories and method. Berlin: Mouton de Gruyter. Boberg, Charles & Nerbonne, John & Watt, Dominic The handbook of dialectology. Malden, MA: Wiley-Blackwell. Chambers, J. K. & Trudgill, G La dialectología. Madrid: Visor. Chambers, Jack & Schilling, Natalie (eds.) Handbook of Language Variation and Change (second edition). Oxford: Wiley-Blackwell. Fernández Rei, F Dialectoloxía da lingua galega. Vigo: Xerais. Lameli, Alfred & Kehrein, Roland & Rabanus, Stefan (eds.) Language and Space: An International Handbook of Linguistic Variation. Vol. 2: Language Mapping. Berlin: De Gruyter Mouton. Petyt, K.M The study of dialect: an introduction. London: André Deutsch. Pop, S La dialectologie. Aperçu historique et méthodes d'enquetes linguistiques. Gembloux : Duculot Santamarina, A Dialectoloxía galega: historia e resultados. En Lorenzo, R. & Kremer, D. (eds.): Tradición, actualidade e futuro do galego. Actas do coloquio de Tréveris, Santiago: Xunta de Galicia. Veny, Joan & Massanell i Messalles, Mar Dialectologia catalana. Barcelona: Fundació per a la Universitat Oberta de Catalunya. Fontes de datos Álvarez, Rosario (coord.). Tesouro do léxico patrimonial galego e portugués. Boullón Agrelo, A. I. & Sousa, X. (coords.) Cartografía dos apelidos de Galicia. Fernández Rei, F. & Hermida, C A nosa fala: bloques e áreas lingüísticas do galego. Fernández Rei, F. (dir.) Arquivo do galego oral. García Gondar, F. (dir.). BILEGA. Bibliografía informatizada da lingua galega. García, C. & Santamarina, A. (dirs.) Atlas Lingüístico Galego. Vol. I: Morfoloxía Verbal. A Coruña: Barrié / ILG. García, C. & Santamarina, A. (dirs.) Atlas Lingüístico Galego. Vol. II: Morfoloxía non verbal. A Coruña: Barrié / ILG. García, C. & Santamarina, A. (dirs.) Atlas Lingüístico Galego. Vol. III: Fonética. A Coruña: Barrié / ILG. García, C. & Santamarina, A. (dirs.) Atlas Lingüístico Galego. Vol. IV: Léxico. Tempo atmosférico e cronolóxico. A Coruña: Barrié / ILG. García, C. & A. Santamarina, A. (dirs.) Atlas Lingüístico Galego. Vol. V: Léxico. O ser humano (I). A Coruña: Barrié / ILG. García, C. & Santamarina, A. (dirs.) Atlas Lingüístico Galego. Vol. VI: Léxico. Terra, plantas e árbores. Santiago de Compostela: Barrié / USC. García Mouton, Pilar (coord.) & Fernández-Ordóñez, Inés & Heap David & Perea, Maria Pilar & Saramago, João & Sousa, Xulio ALPI-CSIC [ 5

6 edición digital de Navarro Tomás, Tomás (dir.), Atlas Lingüístico de la Península Ibérica, Madrid, CSIC. Navarro Tomás, T Atlas lingüístico de la Península Ibérica. Madrid: CSIC, Regueira Fernández, X. L. (dir.). Dicionario de pronuncia da lingua galega. Santamarina, A. (ed.) Dicionario de dicionarios. Santiago de Compostela: ILG. Santamarina, Antón (dir.). Tesouro informatizado da lingua galega. Sousa, X. Índices do Atlas Lingüístico Galego. < Varela Barreiro, Xavier. (dir.). Tesouro medieval informatizado da lingua galega. Metodoloxía da ensinanza A exposición apóiase sempre en casos prácticos, con exemplos, gráficos, análises, mapas, etc. Esta orientación esixe a participación activa do alumnado. Na aula de clase ou na aula virtual ofrécense as referencias necesarias para complementar o traballo desenvolvido nas aulas. As dúas horas semanais expositivas, que combinan teoría e casos prácticos, van acompasando un programa de clases prácticas presenciais. Todas as prácticas deseñadas teñen relación directa co desenvolvemento do programa e gardan relación cos traballos de pescuda obrigados. O traballo non presencial ten dúas orientacións, ambas obrigadas: (a) as lecturas prescritas, das que se debe render conta no momento e tipo de proba deseñada ao efecto en cada caso; (b) os traballos tutelados de iniciación á investigación, realizados ao longo do período lectivo. O desenvolvemento do traballo ten controis periódicos, para garantir e facer efectiva a tutela. Na aula virtual ofreceranse as referencias e materiais precisos para o seguimento destas tarefas. Ademais, manterase contacto regular por correo electrónico. Sistema de avaliación da aprendizaxe Por principio, realízase avaliación continua. Para ser avaliados por este procedemento, os estudantes están obrigados a asistir de maneira regular ás clases expositivas e de seminario (asistencia controlada: máximo 6 faltas): 1. Asistencia e rendemento continuo individual na aula de clase, en calquera das súas modalidades (10%). 2. Control das lecturas marcadas e doutras encargas puntuais para o uso na aula (10%). 3. Comentarios de textos dialectais (15%). 4. Traballos de iniciación á investigación (25%). 5. Probas escritas, en data anunciada previamente (40%). Quen non poida asistir ás clases ou rompa a continuidade de asistencia pode realizar o exame final, nas datas oficiais sinaladas, onde renderá tamén conta das lecturas programadas (75%); os traballos de iniciación á investigación, obrigados, supoñen o 25% restante e deben ser entregados antes do remate do período de clases. Quen queira optar por este sistema deberá poñerse en contacto coa profesora antes do 30 de outubro. Segunda oportunidade Os alumnos e alumnas queiran acudir á oportunidade do mes de xuño deberá presentar por escrito, quince días antes da data do exame, as actividades obrigadas marcadas pola profesora (comentarios e outros exercicios programados, traballos de iniciación á 6

7 investigación). A puntuación acadada con estes exercicios suporá un 40% da nota final. O exame escrito suporá o 60% do total da materia; inclúe o control das lecturas programadas. Para superar a materia é imprescindible ter unha cualificación non inferior a 5 en cada unha das partes (prácticas / exame escrito). Advertencia En todas as probas terase en conta para a avaliación a adecuación e corrección lingüísticas e a presentación consonte as convencións científicas de uso na disciplina. Tempo de estudo e de traballo persoal 50 horas para o estudo e preparación de actividades programadas na clase, acompañando o desenvolvemento do programa. 15 horas para as lecturas programadas, á marxe das actividades recollidas no parágrafo anterior. 25 horas para a realización de traballos de iniciación á investigación. 10 horas para a preparación de exame. Recomendacións para o estudo da materia Os estudantes deben esforzarse por activar todos os coñecementos adquiridos noutras disciplinas lingüísticas da súa formación. 7