FACULTADE DE FILOLOXÍA DEPARTAMENTO DE FILOLOXÍA GALEGA. Lingua Galega 1. Rosario Álvarez Blanco. Mª. Beatriz Domínguez Oroña

Transcription

1 FACULTADE DE FILOLOXÍA DEPARTAMENTO DE FILOLOXÍA GALEGA Lingua Galega 1 Rosario Álvarez Blanco Mª. Beatriz Domínguez Oroña Elisa Fernández Rei Mª Sol López Martínez (coord.) Vítor Míguez Rego María do Carme Silva Domínguez (Campus de Lugo) GUÍA DOCENTE E MATERIAL DIDÁCTICO 2017/2018

2 FACULTADE DE FILOLOXÍA. DEPARTAMENTO DE FILOLOXÍA GALEGA AUTORES: María Álvarez de la Granja, Elisa Fernández Rei e Mª Sol López Martínez Edición electrónica ADVERTENCIA LEGAL: Reservados todos os dereitos. Queda prohibida a duplicación total ou parcial desta obra, en calquera forma ou por calquera medio (electrónico, mecánico, gravación, fotocopia ou outros) sen consentimento expreso por escrito das autoras. 2

3 LINGUA GALEGA 1 [G ] DESCRICIÓN DA MATERIA Tipo: Materia Básica Titulación: Lingua e literatura galegas Curso: 1º Cuadrimestre: Primeiro Rosario Álvarez Blanco (rosario.alvarez@usc.es) Profesoras: Elisa Fernández Rei (elisa.fernandez@usc.es) Mª Sol López Martínez (msol.lopez@usc.es) (coordinadora) María do Carme Silva Domínguez (campus de Lugo) Lingua na que se dispensa Galego Titorías: Rosario Álvarez Blanco: luns e mércores de 9-11 e (despacho 202) Elisa Fernández Rei: martes e mércores de 10 a 13 (despacho vicedecanato) M. Sol López Martínez: luns e mércores de (despacho 209) SENTIDO DA MATERIA NA TITULACIÓN A materia básica Lingua Galega divídese en Lingua Galega I (primeiro curso, primeiro cuadrimestre) e Lingua Galega II (primeiro curso, segundo cuadrimestre). Lingua Galega I concíbese como unha materia introdutoria á análise lingüística, pensada para sentar os alicerces conceptuais, e sobre todo metodolóxicos, precisos para achegarse con garantías á materia Introdución á Gramática Galega (obrigatoria tanto para alumnos que cursan o maior en Lingua e Literatura Galegas como para alumnos que cursan o minor nesta titulación). Estas dúas materias fornecen uns principios básicos de análise lingüística do galego (fonéticos, textuais, pragmáticos, morfolóxicos e sintácticos), que serán desenvolvidos con maior profundidade polos alumnos do maior en Lingua e Literatura Galegas nas materias específicas Fonética e Fonoloxía do Galego, Gramática Textual do Galego, Análise do discurso e Pragmática do Galego, Morfoloxía do Galego e Sintaxe do Galego. OBXECTIVOS XERAIS DA MATERIA Coñecer os distintos niveis de análise gramatical, as diferentes perspectivas de estudo e as correspondentes disciplinas lingüísticas. Comprender a complexidade do feito lingüístico e a interrelación entre as distintas compoñentes gramaticais. Iniciarse na reflexión lingüística sobre o galego (nas diferentes compoñentes gramaticais) a través da análise de cuestións concretas e, esencialmente, daquelas en que o alumnado ten traballado desde un punto de vista descritivo. Coñecer conceptos e métodos fundamentais de análise gramatical do galego (sintáctica, morfolóxica e fonética). 3

4 Coñecer ferramentas e recursos aos que poder acudir para a resolución de dúbidas, para a ampliación de coñecementos ou para a obtención de datos de cara á reflexión lingüística. Iniciarse na lectura de traballos de investigación lingüística. Iniciarse na elaboración de traballos de análise gramatical sobre o galego. Consolidar un dominio avanzado na produción de textos galegos orais e escritos. COMPETENCIAS XERAIS DA MATERIA Capacidade para asignar un problema lingüístico a un nivel concreto de análise ou, no seu caso, a diferentes niveis de análise. Capacidade para distinguir entre descrición e explicación e mais entre descrición e prescrición. A un nivel básico, capacidade para realizar análise gramatical do galego (sintáctica, morfolóxica e fonética). A un nivel básico, capacidade para formular hipóteses explicativas de determinados feitos lingüísticos galegos. Capacidade para buscar e atopar solucións a distintas cuestións lingüísticas a través de diferentes recursos (dicionarios, gramáticas, bases de datos...). Capacidade para comprender e extraer os obxectivos e as conclusións principais de traballos de investigación con pouco nivel de dificultade comprensiva. Capacidade para elaborar pequenos traballos de análise gramatical, correctamente estruturados. Neste sentido: o Capacidade para ordenar e plasmar adecuadamente as ideas, tanto no nivel oral como no escrito. o Capacidade para distinguir entre obxectivos, metodoloxía, análise e conclusións. o Capacidade para elaborar traballos adecuados desde un punto de vista formal (ortografía técnica, bibliografía...). Capacidade para elaborar un discurso coherente e ben cohesionado. Capacidade para elaborar un discurso que responda ás características do código normativo galego e aos trazos fónicos e prosódicos do galego. BIBLIOGRAFÍA BÁSICA DA MATERIA REPERTORIOS BIBLIOGRÁFICOS García Gondar, F. (dir.) (1995): Repertorio bibliográfico da lingüística galega: desde os seus inicios ata 1994 inclusive. Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades (pódese consultar unha versión actualizada en 4

5 DICIONARIOS DE LINGÜÍSTICA Alcaraz Varó, E. (2004): Diccionario de lingüística moderna. Barcelona: Ariel. Câmara. Júnior, J. Mattoso (1985): Dicionário de linguistica e gramática: referenteà língua portuguesa. Petrópolis: Vozes. Crystal, D. (1987): The Cambridge encyclopedia of language. Cambridge: University. Moreno Cabrera, J. C. (1998): Diccionario de Lingüística neológico y multilingüe, Madrid: Síntesis. Simpson, J. M. Y. (1994): The Encyclopedia of language and linguistics. Oxford : Pergamon Press. Trask, R. L. (2007): Language and linguistics: the key concepts. London/New York: Routledge. Werner, W. (1985): Lingüística moderna: terminología y bibliografía. Madrid: Gredos. Xavier, M. F. / M. H. Mateus (1990/1992): Dicionário de termos linguísticos, Lisboa: Cosmos. GRAMÁTICAS GALEGAS E OUTRAS OBRAS DE REFERENCIA Álvarez, R. / X. Xove (2002): Gramática da lingua galega. Vigo: Galaxia. Freixeiro Mato, X. R. ( ): Gramática da Lingua Galega I, II, III. Vigo: A Nosa Terra. González González, M. / A. Santamarina (coord.) (2004): Vocabulario ortográfico da lingua galega (VOLGa). A Coruña: RAG / Santiago: ILG. Hermida Gulías, C. (2004): Gramática práctica (morfosintaxe). Santiago de Compostela: Sotelo Blanco. ILG / RAG (2003): Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego. Santiago: ILG / RAG. Ramallo, F. / X. P. Rodríguez Yáñez (eds.): Manual de ciencias da linguaxe. Vigo: Xerais. Regueira Fernández, X. L. (coord.) (1998): Os sons da lingua. Vigo: Xerais. 5

6 BLOQUES TEMÁTICOS TEMA 1. A GRAMÁTICA 1. A Gramática 1.1 Delimitación das súas disciplinas 1.2 Orientacións descritiva vs. prescritiva. b. Lectura obrigatoria Álvarez, R. (1994): "Gramática descritiva e gramática prescritiva", Cadernos de Lingua 10, c. Bibliografía complementaria Monteagudo, X. Henrique (2005): "Do uso á norma, da norma ao uso: variación sociolingüística e estandarización no idioma galego"; en Rosario Álvarez / Henrique Monteagudo (eds.): Norma lingüística e variación: unha perspectiva desde o idioma galego. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, Tusón ( ): El lujo del lenguaje. Barcelona: Paidós, 1986 (Orixinal en catalán, El luxe del llenguatge. Barcelona: Empùries, , 1986). TEMA 2 MORFOLOXÍA 2.1. Unidades e procesos morfolóxicos 2.2. Flexión de palabras vs. creación de palabras b. Lectura obrigatoria Álvarez, R./ X. Xove (2002): Palabras e morfemas, en Gramática da lingua galega. Vigo: Galaxia, pp c. Bibliografía complementaria González Pereira, M. / G. Rei-Doval / F. Albertuz Carneiro (2000): "Morfoloxía", en F. Ramallo / X. P. Rodríguez Yáñez (eds.): Manual de ciencias da linguaxe.vigo: Xerais, Matthews, P. H. (1991): Morphology. Cambridge: Cambridge University Press. Existe traducción española da primeira edición (1974): Morfología, Madrid: Paraninfo, Pena, J. (1991): La palabra: estructura y procesos morfológicos, Verba 18,

7 TEMA 3 SINTAXE 3.1. Unidades sintácticas e unidades comunicativas Funcións sintácticas, semánticas e informativas Constituíntes sintácticos. Análise sintáctica. b. Lectura obrigatoria García-Miguel, J. M.ª / C. Cabeza (2000): Relacións sintácticas, en F. Ramallo / X. P. Rodríguez Yáñez (eds.): Manual de ciencias da linguaxe. Vigo: Xerais, pp c. Bibliografía complementaria Cuenca, M. J. (1996): Sintaxi fonamental: les categories gramaticals. Barcelona: Empúries. Duarte, I. / A. Mª. Brito (1996): Sintaxe, en I. Hub Faria et alii (org.): Introdução à linguistica geral e portuguesa. Lisboa: Caminho, García-Miguel, J. M.ª (1995): Las relaciones gramaticales entre predicado y participantes. Santiago de Compostela: USC. TEMA 4 FONÉTICA 4.1. Divisións da fonética 4.2. A fonética articulatoria 4.3. O Alfabeto Fonético Internacional e a transcrición fonética b. Lectura obrigatoria. Martínez Celdrán, E. (2002): Introducción á fonética e A clasificación articulatoria dos sons en Introducción á fonética: o son na comunicación humana. Vigo: Galaxia, pp c. Bibliografía complementaria Catford, J. C. (1988): A practical introduction to phonetics. Oxford: Clarendon. Fernández Planas, Ana María (2005): Así se habla. Nociones fundamentales de fonética general y española. Apuntes de catalán, gallego y euskara. Barcelona: Horsori. Ladefoged, P./ I. Maddieson (1996): The Sounds of the World's Languages. Oxford: Blackwell. Martínez Celdrán, E. (2002): Introducción á fonética: o son na comunicación humana. Vigo: Galaxia. Martínez Celdrán, E./ A. M. Fernández Planas (2007): Manual de fonética española: articulaciones y sonidos del español. Barcelona: Ariel. Regueira Fernández, X.L. (coord..) (1998): Os sons da lingua. Vigo: Xerais. 7

8 METODOLOXÍA DO ENSINO Sesións expositivas. Nelas introduciranse os conceptos teóricos e metodolóxicos de análise lingüística. As explicacións das profesoras apoiaranse con frecuencia na lectura e comentario de textos e na exposición e comentario de exemplos. Tamén se lle poderá requirir ao alumnado a lectura dunha serie de textos que reforcen e/ou complementen os contidos expostos. Sesións interactivas. Traballarase en ferramentas e metodoloxía que lle axude ao alumnado a desenvolver a análise lingüística. Estarán dedicadas tamén á elaboración dun traballo de curso. Titorías en grupo. Coma o resto das actividades, serán de asistencia obrigatoria. Dedicaranse a facer seguimento do traballo do alumnado e moi especialmente dos traballos de curso que estean a realizar. Aula virtual. Ofrecerá toda a información relevante do curso, así como o material de lectura e traballo. Así mesmo, as profesoras poderán requirir a través deste medio a presentación de exercicios, cuestionarios, traballos etc. 8

9 SISTEMA DE AVALIACIÓN DA APRENDIZAXE 1ª OPORTUNIDADE Opción A (avaliación continua): poderase acoller a este sistema quen asista regularmente a clase e que siga as actividades do curso. Se o alumno ou alumna non supera esta avaliación continua, terá que presentarse á segunda oportunidade (Xuño /Xullo). Consistirá en: Traballo de curso (50% da cualificación global): Este traballo será guiado e supervisado polas profesoras e profesores nas sesións interactivas e/ou nas titorías en grupo (vid. ANEXO I). 3 probas escritas (50% da cualificación global): Estas probas realizaranse nas datas que se indiquen. Esta porcentaxe só se terá en conta na ponderación da nota final se a media destas probas escritas é de 5 ou superior. Opción B: poderanse acoller a este sistema de avaliación os alumnos e alumnas que obteñan a dispensa de asistencia á clase, as repetidoras e repetidores que o soliciten e os que se incorporasen ás clases máis aló do 12 de outubro. A avaliación consistirá nun exame do conxunto da materia e supoñerá o 100% da cualificación, que se realizará na data oficial fixada polo centro. 2ª OPORTUNIDADE Opción A: Poderanse presentar ao exame fixado polo centro para recuperar os parciais aqueles alumnos e alumnas que suspenderon a avaliación continua polos parciais, pero aprobaron o traballo. Opción B: Os alumnos e alumnas que obtivon dispensa de asistencia á clase, as repetidoras e repetidores que o solicitaron, quen se incorporou ás clases máis aló do 12 de outubro, así como os que suspenderon na avaliación continua polo traballo ou polo traballo e mailos parciais poderán presentarse ao exame fixado polo centro. A cualificación obtida nesta proba supoñerá o 100%. 9

10 CRONOGRAMA (Campus de Santiago) Setembro Outubro Novembro Decembro Presentación Tema 2 Tema 4 expositiva Morfoloxía Estilo e formatado Fonética Tema 3 Recursos Morfoloxía Sintaxe Fonética Tema 1 Tema 2 Exposicións A gramática Morfoloxía Sintaxe Proxecto Tema 3 Tema 4 Exposicións Bibliografía Sintaxe Fonética Proxecto Tema 2 Morfoloxía 19 Morfoloxía 16 Sintaxe 18 (Este día non temos clase) Proba Fonética Tema 3 Tema 4 Morfoloxía Sintaxe Fonética Sintaxe Fonética Proba morfoloxía Proba sintaxe 30 Fonética 10

11 DISTRIBUCIÓN DAS ACTIVIDADES ACTIVIDADES HORAS PRESENCIAIS HORAS NON- PRESENCIAIS TOTAL Sesións expositivas (9TD) 72 Sesións seminario (12TD) 70 Sesións titorías en grupo Sesións de avaliación TOTAL (21TD) 150 OBSERVACIÓNS Para poder superar a materia, os alumnos e alumnas deben amosar dominio do galego oral. No caso de que se observe algún tipo de insuficiencia daranse indicacións para resolvela. Ao final de curso as profesoras e profesores verificarán que o alumno adquiriu o nivel requirido. 11

12 ANEXO I: TRABALLO DE CURSO: Proxecto GLE (Campus de Santiago) 1. PRESENTACIÓN A idea principal é aproveitar o voso coñecemento lingüístico, o que xa tedes e o que ides adquirir no proceso de elaboración do traballo, para levar a cabo un proxecto colaborativo. A profesora ou profesor que vos corresponda no grupo de interactivas será quen titorice e oriente o voso traballo. O obxectivo final é elaborar material e recursos para o ensino de galego como lingua estranxeira, que poidan ser usados polo alumnado de intercambio matriculado nas materias de Lingua, literatura e cultura galegas (G e G ) Requírese imaxinación, espírito crítico e responsabilidade. 2. DESENVOLVEMENTO DO PROXECTO I. TEMAS (véxase o programa das materias citadas en 1.): a) Pronuncia b) Aspectos morfolóxicos c) Aspectos sintácticos II. III. IV. OBXECTIVO a) Elaborar algún material e/ou recurso para o ensino da pronuncia/morfoloxía/sintaxe do galego a alumnado de intercambio. PLAN DE TRABALLO: a) Escoller o tema e delimitar cal será o aspecto concreto a tratar. b) Determinar cal vai ser o tipo de material/recurso que se vai realizar. c) Elixir un/unha coordinador/a do proxecto (vai ser a persoa que actúe de interlocutora coas profesoras). d) Programar as actividades e tarefas que se van desenvolver e distribuír as responsabilidades de cada membro do grupo. e) Completar as actividades e cumprir cos prazos de entrega que se detallan en 3. SEGUIMENTO DO TRABALLO e AVALIACIÓN: a) Realización de tres seminarios en que se traballarán competencias e habilidades útiles para o desenvolvemento do traballo (recursos 12

13 dispoñibles, busca bibliográfica e presentación formal de traballos académicos) (5% por seminario = 15%). b) Elaboración dunha memoria do proxecto, onde se presentará o tema e obxectivos concretos do traballo, así como as persoas responsables de cada unha das tarefas e actividades planificadas (15%). c) Elaboración dunha memoria individual en que cada membro do grupo dará conta do desenvolvemento das tarefas que tiña asignadas (10%). d) Avances nos proxectos: nunha sesión de titoría en grupo, presentarase un borrador do traballo desenvolto ata o momento (10%). e) Presentación oral na clase do material/recurso elaborado (20%). f) Entrega do material/recurso (30%). NOTA: Lembra que este traballo supón un 50% da cualificación final da materia. 3. CRONOGRAMA: SEMINARIOS: 14 e 21 de setembro, 2 de novembro. PRESENTACIÓN DA MEMORIA DO PROXECTO: 10 de outubro MEMORIA INDIVIDUAL: 7 de novembro BORRADOR (avances nos proxectos): última semana de novembro (as sesións de titorías fixaranse de acordo coa profesora). PRESENTACIÓN DOS PROXECTOS: 12 e 14 de decembro 13

14 Táboa de contido DESCRICIÓN DA MATERIA... 3 SENTIDO DA MATERIA NA TITULACIÓN... 3 OBXECTIVOS XERAIS DA MATERIA... 3 COMPETENCIAS XERAIS DA MATERIA... 4 BIBLIOGRAFÍA BÁSICA DA MATERIA... 4 REPERTORIOS BIBLIOGRÁFICOS... 4 DICIONARIOS DE LINGÜÍSTICA... 5 GRAMÁTICAS GALEGAS E OUTRAS OBRAS DE REFERENCIA... 5 BLOQUES TEMÁTICOS... 6 TEMA 1. A GRAMÁTICA... 6 TEMA 2 MORFOLOXÍA... 6 TEMA 3 SINTAXE... 7 TEMA 4 FONÉTICA... 7 METODOLOXÍA DO ENSINO... 8 SISTEMA DE AVALIACIÓN DA APRENDIZAXE... 9 CRONOGRAMA DISTRIBUCIÓN DAS ACTIVIDADES OBSERVACIÓNS ANEXO I: TRABALLO DE CURSO: Proxecto GLE