ENIGE LOS GEDAGTES OOR BEROEPSOPLEIDING

Transcription

1 EXTERNAL STUDENT worth of gold from the patch before Rinck found them out. There was a terrible quarrel, in which revolvers were almost drawn. The culprits fled to the Bushveld and only returned years later. In the mountains there is still a hill called Golden Kopje. Will, m Schoeman was given the right to prospect there. but he found nothinq worth while. A tramp who was walking en the Kop]e after a heavy rain found a small nugget in the footpath, which he showed to Schoeman. Schoeman, on investigation. found that the kopje was a piece of unchartered ground, and, therefore. free to diggers. The T.G.M.E. Company. however. proclaimed it as their ground and a quarrel ensued in which police help was necessary. Whr.e the police, rather afraid of the ferocious looking diggers, threatened them, they sluiced the gold as fast as they could and made a good 5,000. Drama of some sort is nearly always enacted on the ooldfields. Language, an employee of the T.G.M.E.. struck an exceptionally rich patch of gold in the mountains, but kept the knowledge to himself. Years later he decld ~d to show the spot to his son, Charles. They started off on horseback with six boys on a cold winter's morning. Language had a severe cold, which became worse as the day wore on. The next morning Charles found the old man dead. His secret died with him. Many men have looked for the treasure, but all their efforts have been unsuccessful. The diggers were an honest lot. They left their shovels and picks just where Poge Fifty-three thev had used them without fear of their being stolen. They made enormous fortunes. Some held on to them, but ethers souandered them on liquor. De Lcme struck a rich patch and took about worth of oold. He went to Lydenburg and soent his fortune in a month's time. The onlv thing he could show for it was a drill. The good old days are past. Almost everv oatch of nold bearino grot nd now belon~s to the T.G.M.E. Company. The alluvial digolnos at Pilorlms have given place to ornanised m'nes. Th<'se at Fynnsburv which are still workino are difficult to operate because they are high up in the mountains. Never again will a dioger stand on a barrel and, heartened bv the applause of his mates, hold off the world with a long miner's shovel. ENIGE LOS GEDAGTES OOR BEROEPSOPLEIDING n Mens kan die twintlgste eeu 'n eeu van noodkrete noem, want seldc In die geskiedenis van die mens het die geroep om hervorming op soveel gcbiede en so luid opgeklink. Die afgrysllkheld van twee w~reldoorloi! binne een geslag het sy dee! in 'n mate bygedra om die stemme harder te laat opklink. maar die eintllke oorsaak moet in die verrelkende veranderlng wat die opkoms van die mas]len in die loop van die negentlende eeu In die menslike samelewlng meeaebrlng het. gesoek word. Toenemende lndustrialisasie, arbeldsverdellng en die steeds enger wordende spesiallsasle wat daarop volg, beteken die ondergang van opvattlnge oor die arbeld wat eeuelank die wysgerlge lnsig van die mens ver sler het. Vir tallose werkers is dit nie meer moontlik om die ewige waarheid In Kahlil Gibran se gevleuelde beskrywing van die arbeld in te sieo ole:.. 'rou work that you may keep pace with the earth and the soul of the earth... For to be idle is to b~come a stranger unto the seasons, and to step out of life's procession, that marches In majesty and proud submission towards the inrnlte. When you work you are a flute th;~ugh whose heart the whispering of the hours turns to music." ( The Prophet," page 30). Die fabriekswerker wat uur na uur dieselfde slnnelose beweging moet maak. die l..antoorklerk wie se ganse bestaan tydens werksure die eindelose manlpula sle van kolom op kolom Jewelose syfers i.s-vlr hierdie mense is dit moeillk om te olo dat.,work is love made visible." Too bly.,werk" eo.,)ewe" oog steeds sin~" niem en om wf'rk a 'n v <'Pk te beskou. Is om die!ewe self te vervloek. Die Utopiese droom van lewe sander werk Is 'n verloi!ning van die werklikheld van die!ewe self, want geeo veranderlng van die lewensomstandlghede van die mens doen enigsins aan d'c ver oo tlf'lim van Pa,h s <~f nie. Wie die liefde vir sy arbeld nie bet ole. het lnderdaad 'n klinkende metaal qeword. En hierln I~ die eintlike vraagstuk W. J. d V. Prlnsloo waarvoor die opvoedlng vandag staan. Die mensdom het begin lnslen dat sy beskawing 'n proses van vervlakking ondergaan en, wat erger Is, dat wanaanpassing op maatskapllke en ekonomlese oebied 'n onrusbarende verkwlstlng van mensemateriaal nie a leen ole, maar 'n patetiese massa kranksinniges en neurotic! tot gevolg bet. Wat Is dan natuurliker as om hulp by die opvoeding te soek? Die opvoedlng, en beroepsopleldfng In die besonder, moet vir bale van die soekers na hervorming die oplosslng van 'n ontsaglike vraagstuk voorslen. Hoe moeilik die vraagstuk werklik Is, kan 'n mens insien as dit besef word oat dte keuse tussen beroeps- en,.liberate" opvoeding opvoedkundlges dwarsdeur die geskiedenls beslg gehou het. Getrou aan hul opvatting dat die na]aag van die nuttige 'n onwaardige tydverdryf is, bet die ou Grieke met hul strenge stanastelsel die klem by die opvoeding op die bevordering van die vrye kunste laat val. Opvoeding was slegs vir die aristokrasie en die enlgste verband wat dit met dle beroep gehad het, was in die beoefening van gimnastlese spele tot ontwikkeling van dle liggaam, waardeur 'n gesonde soldaat gebou moes word. Goeie burgerskap was die ldeaal. Op hierdie grondslag kon die Sofiste opleiding vir n beroep bep&e&t omdat hulle goeie burgerskap as 'n beroep vertolk het-wat ole so ver verkeerd was as wat 'n mens mag dink nle, want deelname aan die politieke!ewe, of lelerskap, was die hoogste strewe van die Griek. Retoriek was dus die hoofvak van die Sofistlese opvoedlngstelsel. Sokrates, Plato en Aristote'es beskou daarenteen opleiding vir 'n beroep as laer kpnnis en vorming van die persoonlikheid as hoer kennls. Oat lemand d.m.v. sy opvoedino oeld kon vcrdlen, was vir hierdie eerbledwaardlge wysgcre ondenkbaar. Hierteenoor vra die Romein steeds: cui bono?, tot walter nut? Sy opvoeding stel sig die nugtere, eenvoudige, kra!ltige, arbeidsame, soslaal bruikbare burger wat In absolute gehoorsaamheid aan die staat en die wet Jewe, ten doe!. Eers met die karns van die Christendom verminder die swaal van die pendule, want die beroep word nou een met die begrip van 'n vrlendelike roeping. Die Christendom soek nog een- nog veelsydigheid in die opvoeding. maar bepaal sig meer by die sedelik-godsdienstige. Belangrik is egter dat die studie van die Klassieke nog steeds as noodsaaklik beskou word. Intussen word Arlstoteles se beklemtoning van -die belangrlkheid van die bloot teoretlese!ewe nle vergeet ole. Tydens die Renaissance kom onder invloed van die humanlstiese studies die idee van 'n liberate opvoedlng weer op die voororond; kennls van die klassieke oudheid en die Grleks Latynse lettere is oou die sine qua non van opvoeding. Maar met die Hervormino krv ons n herbeklemtoolng van die heiligheld van die beroep.,.as 'n vrou die straat skrop en sy doen dit ooed. dan dipo sy God." het Martin Luther qes~. (Wat herinner aan die antwoord deur 'n Duitse straatveer op 'n vraag van 'n verbyqanger tydens die afgelope Nazibewind:.. lch tue das fur Deutschland.") Ongelukkig Is hlerdlc soort beroepstrots vandag die ultlno van fanatisme eerder as van 'n gesonde lewensbeskouing, al bet die klem hiervandaan dwarsdeur dle Kontra-Hervorming, die Realistiese, Naturalistlese en Sielkt ndige Bewegings op die opvoeding vir 'n beroep bly val. Ole ondersteuners van die Sielkundlge Beweglng voer selfs aan dat 'n mens eers werklik deur jou be oep vry kan wees. Vir hulle was beroepsopvoeding die weg tot 'n liberate opvoeding. En dit sou dle ldeaal wees om na te strewe as dit nle was dat allerhande faktore bygekom het om sake te brmoeilik ole. As aevolo vera! van die oenoemde industrialisasle en die arbeidsverdellno hct die daaollkse werk van bale mense In mlndere of meerdere mate 'o betreklik slnnelose bedrywloheid geword as 'n mens die broodwinnings-

2 Blodsy Vier-en-vyftig EKSTERNE STUDENT doe! bulle rekeolng laat. Daarbeoewens is daar op aile beroep&qebtede 'n groeieode nelglng om clle todtvidu altyd 'n groter mate van vryc tyd te gee. d.w.s. tyd waarlo dlt ole van hom verwag word om hom aan die bedrywtghede verbonde aan sy beroep. te wy ole. En hoe mlnder bevredlglng daar vir clle geestelike behoeftea van die werker In sy werkkrlng bestaan, hoe sterker sal die drang by hom weu om In sy vrye tvd hom aan dl~ dlnge te wy waardeur sv!ewe, lndlen dan nle die!ewe In die ;lgemeen ole, betekeols verkry. Ole tweespalt tussen werk en vryt- tyd wat so oud soos ons beskawlng self is, word hterdeur steeds groter: In sy beroep vtnd die werker steeds mlnder wat Dewey sou noem.. bevrydlng van die lntellek" en Adler,.,selfgeldtng." Om die vraaqstuk te bcmocillk, Is daar die grootse demokratlese gedagte wat trag om die beskikbare massa van menslike kennls aan die vocte van elke lndlvidu te 1~. Dte verspreldlng van nuwe felte, nuwe gedagtes, bring die ondergang van bale gevestlgde opvattlnge mee sonder om In die plek daarvan ewe kllnkklare verklarlngs van lewensvraagstukke te stel-'n felt wat sy kumulatlewe ultwerklng In dle groelende onrus van dl ~ mens vlnd. In die llg hlervan doen die huldlge geroep na meer en meer beroepsopleldlng in teenstelling met 'n.. nuttelose," akademlese matrlkulasle. byoa tragles aan. Wle die patos van clle sttuasle lnsleo, kan ole anders as saamstem met Dewey se klag soos Home dtt stel nle:.. Train the many for skill In production and the few for ornamental knowledge--this Is what we do." So bevlnd die De Vllllers-kommlssle nou nlreeds dat haodelstudente In ons tegnlese kolleges ole die volle voordeel ult hul onderrlg trek nle, omdat: l.. (a) bulle hul moedertaal nle doeltreffend kan gebrulk ole; ::::::::::::::::::::::::::::::::::::=::=:=:::::::=::::::::::::::::::::::::::::::::li STEYN SE GARAGE jj I BPK. :: ~, ~ ~ ~.. (b) bulle nle kan spel. bulle leestekens nie behoorlik kan gebrulk of kan paragrafeer nie;.. (c) bulle nie die woorde hardop kan lees of die werklike betekeols van 'n passasle van gemlddelde moellikheid In hul moedertaal kan volg of soap ole;.. (d) bulle ole clle eeovoudl~tste rekeo. kuodige berekenings kan ultvoer ole;.. (e) hul kennls van die wlreld, waarln bulle leef, onbeduldend Is;.. (f) bulle maar 'o bale vae begrlp van ander Iande eo volke het;.. (g) bulle ole geleer Is om hul redeneervermo<! te gebruik nle, eo ole In staat is om onderoemlngs gees of selfs 9 sonde verstdnd aao die dag te I~ ole." (Verslag van clle KommJssle in sake Tegoiese en Beroepsonderwys, 1948, par. 933}. Tog vind genoemde kommissie hom onder druk van die openbare menlng verplig om aan te beveel dat die kind op vyftlenjarige ouderdom na 'n beroepskool oorgeplaas moet kao word. Erken moet word dat so 'o rel!llng, iodleo dlt prakties aaovaarbaar is (wat op die oomblik oowaarskynlik lyk, om die min ste te s~). sou koo help om die baslese vraagstuk waarvoor die ernstlge opvoeder sy hande In magtelooshetd saamslaan. te probeer oplos, omdat cllt ten mlnste kinders wat nou reeds nos std. VI beroepskool toe gaan 'n bletjle meer algemene opvoeding sal besorg. Met clle steeds enger wordende spestalisasie In die nywerheld word die noodsaaklikheld vir lang opleldlngskursusse egter steeds mlnder. Daar besta Ul reeds talle beroepe (die woord ambagte Is mlsldeo 'n beter, hoewel enger, ornskrywlng) waarvoor 'n paar weke opleldlng In die werk genoegsame vaardigheld verleeo, sodat die vyftienjarlge leerllng eeovoudig ole sy tyd in ctie beroepskool sal verkwis ole, maar hom dlrek tot die fabrtek sal wend. Ole maatskappy sal dus ntt soos vandag opgeskeep bly sit met steeds groter getalle jong seuns en dogters met geen werklike mate van ryph~<td :ne, maar met genoeg geld In die saak en genoeg persoonlike vryheld om hul :>D beheerde gang te gaan. Verpllgte ( d eltydse} voortsettingsonderwy4 is die kom- II FORD, I' II MERCURY, LINCOLN, J fl PREFECT, :: I! ANGLIA II 1 1 SCHOEMANSTRAAT 264/280 PRETORIA ji I ~=us :~:- -- Foon /2/3/.C _ij 'I J mlssle se oplosslng hlervoor en, mlts die docl daarvan lnhoudsvouer vrvctydsbestedln~t. doeltreffender aanpassing aan die else van omgaog met clle medemens en lntelllgenter ulllisaste van verbrulksgoedere Is, sal cllt waarskynlik werk- mlts, weer, middele geviod kao word om die student die volle voordeel ult hlerdle beperking op sy vryheid van staatswef te laat trek. Die felt dat die kommlssle sodaoige deelrydse onderwys moet aanbeveel, laat die soeklig helder val op wat die elntltke paradoks van die huldige opvoed. kuodlge sltuaste ultmaak. Op 'n tydstip In die ontwlkkellng van die mens wanneer nle meer beroepsoplelding ole, maar minder daarvan vir die massas die behoeftes van die toekoms skyn te wees. kltnk die geroep om beroepsopleldioq steeds so sterk dat die opvoedingsgesag verpltg is om voor die mag van die opeobare menlog te swig. Ltberale opvocdlng moet verdyn, Is die ets, en hy Is aan die verdwyn. Opvoeding vir die vrye tyd word dus steeds minder wanneer die vryc tyd steeds meer word. Is dlt dan snaaks dat die mens. wanneer hy die so gesogte vrye tyd verkry bet, nle weet wat om daarmee aan te vang nte? En 'n maatskappy wle se materli!le welvaart in 'n steeds groter mate aan clle doeltreffpntie en ekonomi~se verbruik van sy produkte afhang. span hom tot die ulterste toe in om steeds minder tyd aan die opvoeding tot sodanige verbrulk te beste~en steeds meer aan die opleldlng tot vtrvaartllglng van daardie selfde produkte I Op geen ander tydstip In die gesldedenis van die mens was daar 'n drlngender noodsaaklikheid vir 'n dieper lnslg in die brefr verhoudinge in sy beroepsveld. as sy beroepsarbeld ole betekenlsloos wll wees vanwee die kl~<m gedeelte van die geheel waarmee die werker hom beslg hou ole, en juls.'lou moet die verkryglng van daardie lnsij gekortwlek word. Sal dit die sloikus dan kwalik geneem word as vir hom die enlgste vertroostende gedagte In die hele belaglike spul te vlnd Is in die voortbestaan van die snoblstlese houdlng wat die bywoning van 'n beroepskool as vernedereod beskou? Op dt~ manter sal tog 'n gedeelte van ons jeug wat nie universitelt toe gaan ole, naasteby 'n mlnder eensydlge voorberelding vir die werklike!ewe kry. li":::::::::::::::::::::::~:;:::~:::::;~~,~~;~:::::::::::::::::::::::] jj We hove II!! 75 '! ll FULLY STOCKED DEPARTMENTS j 1 II UNDER ONE ROOF. II :,!.:! STUDENTS' STATIONERY REQUIREMENTS :'!!!. specially cotered for I Church Street, PRETORIA ii!!l. c T c BAZAARS II...:::::::::===o=:=::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::!::::::==J

3 EXTERNA L STUDENT Page Fifty-five Dr. D. H. CILLIERS. hoof van die department Opvoedkunde, word gelukgewens met die verkryging van sy doktorsgraad. Dr. Cilliers het gepromoveer op die proefskrif: Die Stryd van die Afrikaansspr-ekende in Kaapland om sy eie Skool As promotor het opgetree Prof. Dr. J. Chr. Coetzee van Potchefstroom. Dr. F. M. P. OOSTERHOF. hoof van die departement Frans. word hartlik terugverwelkom in ons midde. Dr. Oosterhof was die afgelope twee jaar in Parys waar hy aan die Sorbonne gestudeer het vir sy doktors~raad in Frans. Hy het die graad met!of behaal op n proefskrif: Les versions en moyenneerlandais de Ia Chanson de Roland. Van harte geluk met die hoe onderskeiding. Mnr. G. VAN N. VILJOEN moes ons ongelukkig verlaat aangesien hy net tydelik waargeneem het in die plek van Dr. Oosterhof. Waar Mnr. Viljoen nou na Engeland vertrl'k om sy studie in die Klassieke te Cambridge te gaan voortsit, vergesel ons beste wense hom. Mrs. P. WARNER. South Africa's many amateurs of the theatre wi)j need no introduction to PhyiJis Warner, whose work as a producer and interpreter of first-rate plays has played a large part in the contemporary revival of theatre in South Africa. Educated at the Birkenhead High School and Liverpool University. in a milieu that was an offshoot of the famous Abbey Theatre group, she turned down a responsible post in the University Extension Board to accompany her husband (Dr. Alan Warner. Senior Lecturer in the Department of English at the University of the Witwatersrand) to South Africa. early in She is now a Senior Lecturer in the Division's Department of English. Something of her quality as a scholar may be gauged from the fact that a paper delivered by her to the 1949 Conference of University Teachers of English in South Africa was greeted by a unanimous resolution that it should be printed and circulated as widely as possible. It appears elsewhere in this issue. Mr. F. D. SINCLAIR. A recent addition to the staff. of the Department of EJ!glish is Mr. F. D. Sinclair, who was born in the Highlands (of Scotland). and educated Arst at the Inverness Royal Academy. later in Germany and France. His home is in South Africa. to which he returned after having served throughout the war. His university studies. which he was prevented by the war from pursuing at the University of St. Andrews. he continued at the University of the Witwatersrand. He contemplates further research under the aegis of the University of South Africa. He has been writing for a number of years, has published three volumes of poetry, "April to March" (1941), "The Nine Altars' (1945). and "The Cold Veld" ( 1946); and has been for some time a contributor of verse and critical prose to periodicals PERSONAL/A such as "Standpunte", "Trek", "John O'London's", and "Scots Writing". Mnr. J. H. VORSTER. lektor in Aardrykskunde, het sy betrekking neergele om 'n soortgelyke pos aan die Universiteit Pretoria te aanvaar. Ons wens hom aile sukses toe in sy nuwe werkkring. Mnr. R. D. TROMP wat aangestel is as lektor in die departement Aardry_kskunde, word hartlik verwelkom. Mnr. B. J. VAN DER WALT is reeds _van~ die begin van die jaar werksaam as lektor 10 d1e department Wiskunde. Mej. C. LABUSCHAGNE is 'n nuwe aanstelling in die departement Sosiologie. Sy is 'n welkome toevoeging tot die klein getal dames op die person eel. Mej. M. M. SCHLEBUSCH wat sedert 1 April 1948 dosente In die sielkunde was. het ons op 31 Julie verlaat om 'n betrekking as sielkundi~e by die Munisipaliteit van Pretoria te aanvaar. Ons wens haar hartlik geluk met die mooi stap vorentoe en hoop dat sy in die nuwe werkkring baie gelukkig sal wees. Mev. L. C. GERDES beklee tans tydelik die betrekking wat deur Mej. Schlebusch se bedanking vakant geword het. Mev. Gerdes is een van ons eie nagraadse studente in Sielkunde. Dis vir ons aangenaam om haar hartlik welkom te heet as lid van ons doserende personeel. f"transva; ;:~~::bels I!l BPK. II!! Transvaliagebou, Pretoriusstraat 286.! I! Telefoon / 2/ 3. PRETORIA.. Bus 748.! ~! ~ i d i I! Vervaordigers en Verskoffers von 1! jj MEUBELS VAN HOE GEHALTE!l II G,~~G=~:~:::RIALE eo 1 aile II.11. HUISHOUDELIKE BENODIGDHEDE Ill. altyd voorhande! ~ I II ~:~~=~=~~,~~,~~~-::~d ~f:::~~:~~ij

4 8/adsy Ses-en-vyftig WIE IS ONS Die redaksie het besluit om 'n bietjie nader kennis te maak met ons studente en hulle voor te stez aan die lesers van ons blad. Die student wat ons hicrdie keer voorstez, is MNR. G. C. VERHOEF, B. A. Hy het verlede jaar die B.A.-graad met dubbeze onderskeiding in aardrykskunde en sielkunde beluujl. Vanjaar is hy besig met nagraadse studie in aardrykskunde. Ons stel ~lnr. Verhoef self aan. die word: Graag voldoen ek aan die versoek om 'n kort skets van my lewensverloop te gee, vera! omdat die Afde~ ling Eksterne Studie van die Universiteit van Suid~ Afrika gedurende die afgelope vier jaar 'n promi~ nente rol daarin gespeel het. en nog speel. In die stad Amsterdam, Nederland, het ek op 14 Oktober 1902 die eerste lewenslig aanskou. Dit was dae van stryd. In Suid~Afrika is toe net die verwoestende Driejarige Oorlog beeindig, en in Nederland was dit toe:.. De Stryd om de School". Hiervoor het my ouers vee! opgeoffer. My v'lder, as Christelike onderwyser, moes tevrede wees met die helfte van die salaris wat kollegas in die Open~ bare of Staatskool gekry het. Op sewejarige leeftyd het ek saam met my ouers hierheen verhuts. Baie gebeurtenisse van hierdie eerste lewensperiode sraan my nog helder voor die gees.vaarvan ek bier net twee wil noem. Die eerste groep omgewingsinvloede het vir my van Godsdiens 'n werk~ likheid gemaak, wat my steeds bygebly en op veler~ lei wyse, onder velerlei beproewings staando: gchou en tot aksie gestimuleer bet, as die Jewenstryd alreeds verlore gelyk bet. Uit eie ervaring kan ek dan ook ten volle beaam wat Prof. Leta Holliogworth se in Psychology of the Adolescent dat Gods~ diens 'n mens 'n lewensbeskouing gee wat die )ewe koersvas maak. Die tweede groep invloede wat ek meer bewustelik ervaar het, was 'n gevoel van gevangenskap as gevolg van tuberkulose, waardeur ek nie kon en mog doen soos ander kinders nie. Ek moes wegbly uit daardie heerlike wit sneeu waarin ander kinders gebaljaar het. Dit het vir my 'n paar dinge geleer: Om my stil en ordelik te gedra en my aan regu~ lasies te onderwerp, dinge wat 'n mens as onder~ wyser meermale nodig kry. Maar ook is ek bewus van 'n hunkering na die natuur daar buite-sy Jig en plante en diere- na daardie aarde waaruit ek geneem is. Die omstandighede het my ook verplig om myself aileen te vermaak en nie afhanklik van ander mense vir my eie plesier te wees nie, ook vanwee die feit dat twee broertjies, na my in Nederland gebore, ook daar dood is en daar dus 'n periode van agt jaar le tussen my en die vols:~ende broer wat in 9'Jid~Afrika gebore is en nog )ewe. Later moes ek my weer spesiaal inspan om van die self~ standigheid in te boet vir 'n meer sosiale lewens~ houding. Dit was all~~n my Jewensbeskouins:J, met die hulp van Bo. wat my tot hierdie wedergeboorte STUDENTE? EKSTERNE STUDENT in staat geste) het. maar daaraan het ek n tweede groot liefde ( na die een vir die natuur) te danke. nl. die liefde vir mense. Toe dit vir my duidelik word watter groot nut die omgang met mense vir my siele- en gedagtelewe het. het ek daarvan 'n JewenseKsperiment gemaak deur my aangebore skugterheid te bestry en elke nuwe mens vriendelik en simpatiek tegemoet te tree. Hierdie resultaat van my besondere lewensuitkyk sal ek vir niks ter wereld wil verloor nie, want dit bring vir my daaglikse vee! wederliefde. Die tering het my so hittete van die gras afge~ maak. Nog net daardie winter.,en ik gee geen cent voor zijn Jeven," het die dokter. gese: Drie~en~twintig jaar gelede het 'n Suid-Afrikaanse dokter waarskynlik dieselfde gedink, nou nie in terme van cente nie, maar van pennies wat hy die staatskas kan bespaar en toe keur hy my af vir die pensioenfonds. Hy het seker gedink ek sal voor my tyd doodgaan. Die mens wik maar God beskik. Ek is doodtevrede want die Departement van Onderwys het my tot dusver nie in die steek gelaat nie. My moeder het toe natuurlik so gou moontlik gemaak om na Suid~Afrika te kom, waar my vader toe al enige maande was. Omstreeks Kersfees 1909 het ons in Kaapstad geland en dit was 'n gans ander kind wat van die boot af kon dans en spring as die een wat so n vier weke vantevore, in 'n kombers toegerol, op die skip gedra is. Ek is heeltemal van die siekte genees, maar hier en daar het nog 'n kraak oorgebly as gevolg daarvan. My vader het dest}'4is in 'n gebied skoolgehou wat in die wandel bekend was as.. anderkant Hartsrivier" in die Wes-Transvaal naby De Ia Rey. In daardie dae was dit daar maar 'n baie rowwe wereld vir die mense wat uit 'n moderne wereld~ stad kom. Vir my ouers, wat baie geriewe moes ontbeer, was dit moeiliker as vir my wat nou die kans van my!ewe gekry het om van die son en veld te geniet. Na 'n jaar of wat het ons nader aan die beskawing getrek. So 'n twaalf my) ten noorde van die dorpie Hartbeestfontein wat wes van Klerbdorp gelee is, was ons nuwe staapplek. Daar het ek verder grootgeword. Ek kan maar se dat daardie deel van die Lichtenburge distrik my tweede tuis~ land op aarde geword het. Daar het ons vyf broers wat nog in lewe is op allerlei maniere Boer geword. Het ons nie lekker op ou Paardeplaats gespeel nie. Met mekaar en met die kaffertjies. Dolosse en kjei-osse was ons goedkoop maar doeltreffende speelgoed. Rusies is met die klei-lat besleg as dit 'n groepvete was, en persoonlike geskille is met die vuis reggemaak. Daar moes ek leer diplomasie gebruik, want as gevolg van die aanhoudende siekte in Nederland was my liggaamskragte maar gering, hoewej 'n mate van ratsheid die nadeel enigsins vergoed bet. Maar ek was vir jare.. geseend" met 'n klompie besonder sterk vyande en dit bet oorleg en taktiek gekos om met 'n mate van eer by

5 EXTERNAL STUDENT Page Fifty-seven hulle verby te kom. Meesal moes my bene my Jyf maar red. Ons skool was vroeg alreeds deur my vader se bemoeiinge voorsien van 'n, vir 'n plaasskool, uit~ gebreide biblioteek. Daarvan het ek 'n gretige ge~ bruik gemaak, en dan die gelesene probeer uitspeel. Lekker ou dae daardie toe die hele plaas ons s'n was. Dit vervul my met weemoed dat my kinders hier op die dorp nie daardie kans het om hulle uit te speel nie. As hulle hier doen wat ons op die plaas gedoen het, gaan hulle tronk-toe. Van daardie ou plaasskooltjie het darem 'n klomp manne gekom wat hul plek in die!ewe volstaan; behalwe 'n menigte suksesvolle boere en ambagsmanne, weet ek van polisiesersante, onderwysers, predikante. 'n inspekteur van skole, 'n voorsitter van die Uitvoerende Komitee van die Transvaalse Provinsiale Raad (nou kort ongelukkig oorlede) en 'n doktor in die Godgeleerdheid wat nou onlangs professor geword het. My vader was van 1911 tot 1933 prinsipaal van die skool. Hy het dit sien groei. blink en versink, want die skool bestaan nie meer nie, maar die oubaas hou op 70~jarige leeftyd nog skool. Toe die Normaalkollege te Potchefstroom op 23 April 1919 deur direkteur Adamson geopen is, was ek een van die klompie eerste studente wat moes aanhoor dat ons nie op 'n maklike manier onderwysers gaan word nie, maar aan aile Hoerskoolen onderwysersvereistes sou moes voldoen. Die skool het naby die stasie gestaan en was van sink. Van sink was ook ons losiesplekke daarbo in die ou troepekamp. Toe ons matriek geslaag het, is ons na die plaaslike Universiteitskollege, ook van sink. Dit het toe die verhewe naam van Bliktempels gekry. Dis daarom te verstaan dat baie van ons oues vandag aan sinkings ly en by tye 'n blikkerige gevoel in die kop het. Die tyd op Normaal was 'n tydperk van harde arbeid. As klas het ons die kompliment van ons onderwysers gekry dat hulle nog nie so 'n hard~ werkende matriekklas gehad het nie. My kamermaat, Pieter Swart, vandag prinsipaal van Yolksrust se Hoerskool (as ek goed ingelig is) was die voorbok. Ons ander kon ons ten barste werk soos ons wil, maar Pietertjie kom eerste en losvoor bouit. Daar het ek ook my eerste liefdespyne gekry. Hartroerende awonture met die skone geslag was die gevolg daarvan. Ek sal maar nie van al die kaskenades vertel nie. Dit is in my oog een van die mooiste opvoedkundige prestasies van ons prin~ sipaal, prof. Van Heerden, dat hy van baie van die kaskenades geweet het. maar nie 'n stomme woord met ons daaroor gepraat het nie. Ek verstaan hy het glo iets moois daarin gesien. Daar is min studente wat hom solank en van so naby ken as ek. Op my opvoeding het hy baie invloed uitgeoefen en ek respekteer hom vandag nog daarvoor, en ek het 'n besonder sagte plek vir hom en mevr. Van Heerden hier binnekant oorgehou. Die ambisies van die Hoe Outoriteite met ons nletige erdwurms was te groot. 'n Hele paar van my maats se senuwees het onder die opvoedkundige druk beswyk. Ek het totaal ingeqee. 1 i Mei 1924 toe dra die trein 'n effens gebreekte student huistoe en kort-kort het 'n verbaasde reisiger sy kop by die kompartement ingesteek en gestaar na die snaakse jongman wat in sy allenigheid le en huil. Hy het hom so 'n rukkie oorgegee aan die verdriet om die mooi gebou van sy verbeelding in stukke te sien!e. Hy het geweet: skeikundige navorser word hy nie meer nie. Hierdie insinking was maar tydelik. Dr. J. H. Bavinck se mos in Persoonlikheid <en Wereldbeskouwing dat 'n mens jou aan jou wereldbeskouing na bo trek. Jou wereldbeskouing of ideele waardes, is gewoonlik op 'n hoer vlak as waar jy beweeg. Miskien se Paulus dieselfde saak ook op hierdie manier:,ek wil graag die goeie doen maar die kwaad le steeds by my". In elk geval was daar in dieselfde trein 'n hele klomp tweedehandse draad en boumateriaal met die plan om in 'n nuwe rigting te begin: ek gaan boer. Het ek nie gewerk nie I Ek was smorens vieruur op en het gaan osse soek, om dan saans so agtnege-uur eers weer by die huls te kom. Partymaal met amper geen kos of water vir die hele dag nie. Met tien osse en 'n swaar ploeg was die vordering ook nie te vinnig nie. Tydens 'n geweldige reenbui het ek en my outa, net deur 'n paar sinkplate beskut, vas teenmekaar en ewe broederlik aan die slaap geraak. Ek was egter per kontrak aan die Normaal veebind en het dus in 1925 teruggegaan en die Derdeklas-onderwyserskursus gevolg. Toe het ek my vir die eerste keer met die idee om onderwyser te word, versoen. Jan Ligthart se opvoedkundige opstelle het vee! daartoe bygedra. In 1926 is die eerstejaarskursus vir onderwysers aan die Potchefstroomse Landbouskool gegee. Daardie kursus sou ek vir geen geld wou mis nie. Dit het al my landbou-ervarings gekoordineer en het vir my die wetenskaplike agtergrond en probleme van ons plattelandse bevolking in 'n baie beter perspektie laat sien. D:it het vir my dan ook verskillende landbouposte onder die Departement van Onderwys besorg en het 'n goeie agtergrond gevorm vir verskillende ander studies wat ek later onderneem het. In 1927 het ek op die Lichtenburgse Delwerye begin onderwys gee en in die volgende jaar die tweedeklassertifikaat deur privaatstudie behaal. Die meeste studie hiervoor het ek gedoen terwyl ek in beheer was van 'n eenmanskool, so 'n nege myl suid-wes van Christiana. Daar het ek o.a. proewe gemaak met die Dalton~plan en Montessouri-metode en in die vrugtetyd het meester en die kinders gedurende speeltyd mekaar met waatlemoenskille ingevrywe. T eenoor die skreiende armoede en verwaarlosing wat ek op die delwerye en op die plekkie gesien het, staan toringhoog die aanhanklikheid van die kinders en die waardering van die ouers. Van die einde van 1928 tot 1936 was ek ver~ bonde aan die staf van die intermediere skool op Ottosdal. Op die plekkie het daar belangrike ge~ beurtenisse in my!ewe plaasgevind. Tydens 'n besoek aan my oorlede oom, die kunsskilder Tinus de Jongh, het ek mej. Christine Kotze van Ronde~ bosch ontmoet. Haar vader was J. J. Kotze, die

6 Blodsy Agt-en-vyftig EKSTERNE STU DENT Die gesin Verhoef. bekende krieketspeler van 'n vorige geslag. Ons is einde 1929 getroud. Wei, om 'n lang storie kort te maak, is feitlik presies 'n jaar daama ons eerste seun gebore. En van toe af het ek moes leer hoeveel boontjies vyf maak. Om pa te wees is darem nie 'n saak wat enige een regkry nie, maar toe ek pa was van drie seuns, toe voel ek beter. Desember 1935 het my vrou my ontval. Op haar grafsteen het ek die woorde van die Spreukedigter laat uitkap oor die deugsame huisvrou wie se waardy kosteliker as die korale is. Laag het die grou wolke die dag oor die begraa ~ plaas getrek en laag oor my!ewe. By daardie graf het ek darem 'n paar lewensprobleme uitgedink... en troos gekry. My gesondheid het toe een van sy laagwater~ merke bereik en my gewig was 127 pond. Die oudste kind was 5 en die jongste, met wie ons baie gesukkel het, 2 jaar oud. Later is ek met mej. Annie Venter getroud. Ons huwelik is met twee seuns en vyf dogters geseend, sodat die spannetjie nou altesame tien tel, vyf seuns en vyf dooters. Sedert 1937 het ek my aandag aan Handwerk~ onderrig gewy en in hierdie rigting gespesialiseer. In 1940 het vier van ons die eerstejaarkursus vir die Transvaalse Handwerkdiploma aan die Pre~ toriase Normaalkollege gevolg. Die volgende faar het ek 'n intensiewe kursus in spin~en~weef aan die W eefskool in Bloemfo'ntein gevolg en gelyktydig klasse in algemene kuns aan die Tegniese Kollege aldaar geloop. Tot my spyt kon ek nie lank daar~ mee volhou nie. In 1942 het ek deur privaatstudie die Onderwyserstweedeklassertiflkaat in Hand~ werk onder die Unie~Onderwysdept. behaal. Toe die Afdeling Eksterne Studie van die U ni~ versiteit van Suid~Afrika 1947 in die!ewe geroep is, het ek onmiddellik besef dat daar 'n moontlik~ heid bestaan om my B.Sc.~graad wat ek in die tweede jaar, 23 jare tevore, aan die P.U.K. vir C.H.O. moes prysgee, nou in terme van 'n B.A.~ graad te kan voltooi. Vir die herorientasie van my kursus het die hoof van die Administrasie my waardevolle en gewaardeerde hulp gegee. En toe volg drie jaar van harde werk en baie opoffering. Ek het egter die sterk steun van my vrou en my groter kinders agter my gehad, en met die seen van Bo is die graad verlede jaar verwerf en wat was dit vir my 'n genoegdoening om verlede Mei, tydens gradedasj, weer te Potchefstroom.. gekappietjie" te word tot die graad B.A. Dit deur my vroeere professor in Taalkunde, prof. S. P. E. Boshoff. Behalwe prof. Kamp, wat intussen oorlede is, was al my vroeere professore daar aan~ wesig. Dit stem my ook tot dankbaarheid. 'n Ideaal van 26 jaar gelede het toe in vervulling gegaan en hulle kon in my vreugde dee!. Dit val my moeilik om my dankbaarheid teenoor professor Van der Walt en die dosente van die Eksteme Afdeling onder woorde te bring. My erkentlikheid is ook verskerp toe die Departement van Transvaalse Onderwys op tasbare wyse blyke gegee het dat hulle my inspanning waardeer. Die Eksterne Afdeling bet nie net 'n geweldige hoeveelheid kosbare kennis en 'n waardevolle sertiflkaat my dee! laat word nie, maar bowenal my

7 EXTERNAL STUDENT Page Fifty-nine geleer om te studeer en wetenskaplik te dink. Onder hulle Ieiding het ek 'n vermoe ontwikkel om uit 'n groep skynbaar losstaande feite. versprei in verskillende studieboeke. 'n sintese saam te stel en 'n eenheidsgedagte daaruit te abstraheer. Ek het 'n gevoel van selfvertroue ontwikkel Die hulle nou. Met die uitbreiding van die vakansieskool en die vermeerdering van studiegroepe sal die eksterne student nog klinkende prestasies!ewer. abstrak-filosofiese vakke was steeds vir my 'n ver. Plea for a Return to the Old Order skrikking; ek sien nou kans vir enige een van bulle. Maar van die student se kant moet daar geen lui haar op sy kop wees nie, siekte of teespoed moet hom nie afsknk en geen moeite of koste vir hom te groot wees nie. En, jou vrou moet agter jou staan. (In watter sin?-red.) Mag die Universiteit van Suid-Afrika uitgroei tot 'n groot, selfstandige onderneming wat sy eie akademiese Stempel kan druk op die honderde wydverspreide, onversorgde sukkelaars wat, soos ek, vir jare rondtas in 'n Egiptiese duisternis van koersloosheid en daardeur waardevolle geleenthede vir bevordering en selfverwesenliking moes laat verby gaan. Mag die universiteit sodoende 'n inte~ grale deel word van 'n nasionale onderwysstelsel Die wetenskaplike standaard van die leerkragte is onbetwisbaar en die studente is daar by hulle honderdtalle. Die meerderheid van die studente is al mense wat 'n bietjie lewenswysheid bekom het en a] 'n vaste lewenskoers ingeslaan het. Soveel van hulle as wat ek ken, waardeer een en alma! wat die universiteit vir hulle doen. Hulle het al die jare net op die regte Ieiding gewag en dit kry TWEE BRIEWE IS GELEENTHEID VIR EKSTERNE UNIVERSISEIT Noudat die toekoms van die Universiteit van Suld-Afrika in die gedrang is, doen die vraag hom vanself voor: is die geleentheid wat hierdie inrigting vir sovee! jare gebied het om.. ekstern" te studeer vandag nog nodig7 My antwoord is dadelik~,ja, ongetwvfeld", en my redes kan ek min o.f meer as volg opsom. In my eie geval het ek in 1931 my B.Sc.-graad in Landbou as interne student bchaal en ls gedurende 1932 as uitbreidingsbeampte in 'n ko<iperatiewe Jandbouorganisasic aangestel. Toe die jongste wereldoorlog 'n paar jaar aan die gang was. is daar besluit om my op te roep na die hoofkantoor en in bevel te plaas van die organisasle se pasgestigte bemarkinqsafdeling. Plaas u uself nou In my plek. Nou was die vereistes nie meer tegniese ondersoekwerk in die veld nie, maar wei die nodige vereistes vir 'n ekonoom. Kennis van beplanning. organlsasie, kontrakte, distribusie, ens. het nou 'o vereiste geword. Ek koo onmoontlik weens die skaarste aan oersoneel gedurende die oorlog terug uoiversiteit toe, en moes buitendien onmiddellik my nuwe verpligtinge aanvaar. Finansleel kon ek dlt ook nie bekostig nie, want wle sou v{r vroutjle en die kleinspan sorg. We~:ls huislike en sosiale pligte was middag- en aandklasse geheel buite die kwessie. STUDIE NODIG? Ek begin toe met 'n korrespondensiekursus en toe die Universiteit self sy opleiding begin verskaf, bet ek my laat inskrywe as student omdat die studiegidse in sulke vakke soos Ekonornie, Sielkunde en lodustriele Organlsasie en Bestuur baie doeltreffeod is. Sander bierdie opleiding sou ek oooit die vereiste mate van sukses in my werk kon behaal het nie, en sou ek ook nie vir my organisasie soveel werd gewees het as wat die geval vandag is ole. l!k voel dus dat vir die man wat A well-informed colleague has given me the most interesting information concerning certain primitive customs on the island Buka in the Mela-nesian oroup. He states that those customs have it that mother-in-law and sonin-law may not sleep in the same house; may not eat together; may not engage in direct conversation : indeed, when dear mother-inlaw sees her son-in-law approaching. she must cover her face with her hands and flee. Alas! that modern civilisation should have discarded such an idyllic state of affairs! Or must civilisation be cruel to be kind? Anyway, my plea for a removal of the External Division to Buka has fallen on deaf ears. I have accordingly resigned and have cabled for a grant of land on the said island. Multafero. P.S.-It is no use asking me regarding the other aspects of life on Buka, for as yet I have no further particulars.-m. alreed5 werk, en dit finansieel nie kan bekostig om sy opleidinq aan die residensiele universlteite van ons land te voltooi nie. die fasiliteite vir eksterne opleiding van die Universiteit van Suid-Afrika van die allergrootste belang is, eo dat dit 'n diens aan die volk en staat lewer wat ole Jig oor die hoof gesleo kan word nie. Die eksterne student geniet 'n bale deeglike opleidlng.. Ek voel dat daar nog honderde ander studeote in on.~ land in dieselfde posisie, of selfs 'n moeiliker posisie as ek Is, wat begerig is om bulleself verder te bekwaam. Terwille van hlerdie mense pleit ek ernstig dat die geleentheid vir eksterne studie, vera! soos dit nou deur die Uoiversiteit georganiseer Is. sal bly voortbestaan. KAALKOP. 'N OPE BRIEF AAN DIE DIREKTEUR Geagte Direkteur, Volgens wat oor die Radio en in die pers aangekondig is, is die toekoms van die Universiteit van Suid-Afrika in die weeoskaal. Ek en duiseode van my medestudeote (want die studente wat verbonde is aao die Uoiversiteit van Suid Afrika beloop werklik duisende) was geweldig geskok oor hierdie ouus. As die Universiteit van Suid-Afrika, en vera] die Afdeling Eksteroe Studie. moet ophou om te bestaao, sal dit oie slegs 'n persoonlike verlies vir my beteken ole, maar dit sou 'n nasionale (in die breedste sin) ramp wees. Bale meose dweep met ooderwys vir volwassenes, maar myns insieos is daar nie oog 'o beter UggaaJTl as die Eksteme Afdeli!l9 om hierdie groat saak te dlen nie. Graag wil ek kortliks vertel wat die Ekstcrne Afdeling van die Universiteit van Suid-Afrika vir my beteken het. maar ek Is ook oortuig daarvan dat daar honderdtalle ander persone is wat die Qrootste dank verskuldig is aan die Eksterne Afdelin11. ru 'n arm plaasseun moes ek met behulo van 'n lenin!lbeurs die Hoerskool bvwoon Na die Matrikulasie-eksameo was daar nie vir my 'n ander beroepskeuse as om onderwyser te word nie. want weer kan ek met 'n leninqbeurs verder studeer--studeer wou ek! Nadat ek die kortste, en daarom die goedkoopste onderwysersdiploma verwerf het. het ek 11aan skoolhou. In die hartjie van die bosveld, waar die dae warm en lank is.

8 Blodsy Sestig EKSTERNE STL:DEN T hct ~k my heelhartig gewy aan my werk. My kwalifikasies was te swak om my 'n ~ter ~trekking te ~sorg en ek het tot die ~sef gekom dat die cnlgste uitweg sou wces om met behulp van korrespondensle tc probeer studeer om sodoende my beter te bekwaam. Ek het ingeskrywe by ecn van die talle korrespondensiekolleges, want volgens die advertensies in al die tydskrlfte van die,.parmer's Weekly" tot.. Die Kerkbode", was daar 'n legio waaruit gekles kon word, en die een het (volgens die advcrtensies) net sulke skouspclagtige rcsultate voorgeskilder as die ander. En toe het die pakke en pakke lesings daar aangekom en ek het weggeval. Ag, llewe wt!reld, en bet ek nie oestudeer ole 1 Teen die einde van die jaar het ek ge druip soos 'n baksteen, alhoewel ek nmper boekdele geskryf het tydens die cksamen. lntussen bet die betrokke korrespondensiekollege my gedagvam omdat ck nie al die ou geldjies vinnlg gcnoeg aangestuur bet nie. Die voloende jaar bet ek met hernudc moed, maar met minder cntoeslasme, vir minder vakke en by 'n ander korrespondenslckollegc ingeskryf. Weer het die Jan!! vaak aande gevolg. Met elke pos was 'n pak lesings en tussen in 'n rekening. Aan die einde van die jaar bet ek vol selfvertroue weer weggebuk In die eksamen en heeltemal ander vrae gekry as wat ek tot in die fynste ~sonderhede geleer bet. Die uitslag van die ek.samen het my onwrikbaar Jaat ~sluit dat ek. of te onnoscl is om te studeer, of dat At the moment I am writing, the Examiner's blue pencil is already at work. commending the little bursts of originality discernible in our answers and makin" havoc of our--probably far more numerous-attempts at presenting the thinly disguised opinions of others as our own. Wishing to reserve judgment till I had completed the study of the entire series of lectures surmlied by the Division, I have omitted till now to comment on the merits or de:nerits of those lectures. Any further delay would be unwise. since, in the event of my passing. the views expressed in this article may be receive~ in a tongue-inthe-cheek spirit and pronounced to ~ the natural result of a burst of relief rather than that of considered thought In the course of ray studies I came across a remark of Milfs to the effect that in his time education in England was a suppression of all originality and aimed at acquainting the pupil with the opinions of others rather than at teach Ing him to think for himself. Can the body of teachers. to which I myself belong, in all sincerity claim that we have progressed much in the c~:ntury that has nassed since Mill voiced this oolnlon7 Is it not a fact that in our tenchlnq of language we adopt a system of Instruction which justifies the verdict that what should be the means to an daar geen heil in korrespondensle-onderig skull nie. Ek bet nie weer gepro~er ole. Dit was net tevergeefse marteling. ON ORIGINALITY P. J. DE MUNNIK. Twee jaar gelede het ek gehoor van die Eksterne Afdeling van die Unlversitelt van Suid-Afrika. Ek het gehoor van aantekeninge wat deur voltydse dosente opgestel word, ek het gehoor van 'n vakansieskool waar student en dosent mekaar leer ken en verstaan, en ek bet ingeskryf. Tot my groot verbaslng was my studie nou ole meer 'n martellng nle. Nee, deur die 11ocie biblioteek van die Eksterne Afdeling het ek self boeke nageslaan en self begin studeer. Die Eksteme Afdeling het my die waarde van boeke laat besef, en onder die Ieiding van die ulters ~kwame dosente is my studie vir my 'n groot plesier. Ek het drie vakansieskole bygewoon en elke keer het ek nog meer die geweldlge waarde van hierdie mooi ondernemlng ~sef. My studie was nou nle meer vrugteloos nie, want elke jaar nog hct ek geslaag en aan dlt elnde van hlerdle jaar hoop ek om my graad te bchaal. Volgcnde jaar sal ek weer by dl~ Eksterne Afdeling inskrywe. Graap bring ek dankbare hulde aan die Eksterne Afdeling eo aan die slmpatieke Oirekteur met sy gawe personeel. Man die Eksterne Afdeling van krag tot krag gaan en bloel tot n magtige oovoedkundige inrigting wat buite die grense van ons land geroem en geeer sal word.. Lank )ewe die Eksterne Afdeling van die Universiteit van Sutd-Afrika.,DANKBARE STUDENT'. end has come to be regarded as the end itself? In concentrating on grammar, spelling lessons. ready-made crltlcl'sm of prescribed works, and similar devices, have we not lost sight of the fact that our ultimate end is, after au, to teach the pupil how to use the command of language intelligently. to teach him what to read and how to read and write? In exploring all the bypaths which lead to Rome we are content to roam the outskirts. and have lost sight of the fact that our initial destination was Rome. Many may answer: "This Is so. but we are forced into this system by the examinations. "The examiner tests a pupil's knowledge of English by setting him a spelling test or an analysis test. He a ks the pupil for an opinion of works which call for a greater command of the language than the pupil has yet achieved, and we are compelled to insist on the pupil's keeping his nose to the grindstone of grammar. and we must supply him with ready-made opinions. We are the victims of the system, not Its originators." There is some truth In this. but let us imagine the unlikely event of the examiner taking up the following attitude: "In future no questions will be set on the usual grinds. They shall be a pure test of the pupil's command of language as reflect~d by his opinions on the pre- scribed works. which shall be of moderate difficulty." I have little doubt that such a pronosed innovation would meet with the bitterest opposition from those who profess themselves victims of the pr~sent system. The reason Is not far to seek. Under the present system the subject matter is conaned to an area of more or less ascertainable dimensions. outside which the examiner will not stray. unless he enjoys being pilloried. The practice of "question spotting" Is rendered fairly effective as a means of passing the examinations. Under the proposed new system there is no teiung what the examiner is going to ask, and who indeed will have the temerity to claim on ~half of his pupils (or on his own for that matter): "I have a command of English. Ask me anything you like?"' Examiners sometimes do set questions off the ~aten track. being careful, however, not to make them compulsory. Consider the following question set on "Oliver Twist" in a recent Matriculation paper. which I did not see myself. but was told about by a colleague: A day In the company of Fagin and his minions would be far more interesting than a day spent with Rose and her mother. Discuss." Truly a golden opportunity for a brilliant pupil to display originality, since such a question could hardly have ~en anticipated by either pupil or teacher. Yet it is a safe guess that few teachers welcomed it and still fewer pupils attempted it. These remarks refer to education in the schools. but the educational principle involved applies no less aptly to University education. The professor is dealing with maturer Intellects than the teacher, but has to cover a Aeld of greater difficulty and area and can no more afford to neglect sound educational principles than the teacher can. Those who have studied the lectures on En!!lish (Course III) will agree at once that the compiler has resolutely abandoned the system In which many of our schools and certain courses of tuition are still stagnating. The stud~nt is constantly adjured to analyse, to pro~. to think for himself, to consider any ready-made opinion critically, and, above all. to read the relevant works themselves rather than what others say about them. A considerable part of the subject matter supplied is unreproducible (and the eagerness with which we seize on the parts which arc not, affords proof that we are still being educated towards appreciation of the system) and the recommended exercises set at the end of each lecture are not calculated to invite a slavish repetition of Its contents. I am not pretending that the methods of analvsis recommended are easy to grasp or that I have mastered the technique. but I do maintain that a conscientious study of these methods will assist us towards attainlnl! at least some small measure of originality In our views. Those who have made an earnest attempt at mastering the technique must have found that as they worked through the lectures on "English Prose" the views they arrived at independently seemed to come more and more effortlessly and If these did not always agree with the

9 EX T ER N AL ST U D EN T views expressed In the lecture this proves that the views arrived at were no mere reflections of the minds of the compilers. The resoonslble lecturers have exploded the fallacy Inherent In t'he argument that such a system will Involve greater eff.)rt on the part of the tutor. It will not. It will make the student more and more independent of guidance, the more he learns to exploit the posslb!uties fully. The phenomenal growth of the number of students who avail themselves of the courses offered by the Department of Ensdish seems to point to the fact that an ever-increasing number of students is be!linnln!l to realise that second-hand opinions are worthless and that It is high time that we started Improving on a system which Mill condemned a century ago. It is my considered opmton that the system, based as It Is on sound educational principle.s, cannot but bear good fruit. If it should prove that the excdlence of the system is not reflected In the percentage of passes, we should att.ribute this seeming Jack of success to our inability at present to adapt oursdves to It This argument may savour somethin!! of ''Heads I win, tails you lose", but need not on that account be modi8zd. Mav I presume to utter a few words of warning thou11h? The lecturers wlll have to be on their 11uard against a possible excess. They may come to lx pect the student to be more widely read than be can reasonably be expected to be. A lecturer remarks:.. It would not be lmoossible to deal with the complete works of Tennyson", and, by Implication, with the complete works of the Page Sixty-one host of others equally important. Please bear In mind that Enqlish is not the ony subject we are studying, that some of us sit down to our studies after a tryinll da", that we have visitors sometimes. that many of us have wives and chldreo who clamour for an occasional outln11; wives and children whom it is not always easy to convince that the continuous poring over books they detest so cordially ts an effort directed towards obtaining the means of supplying them with their fair share of that very entertainment (at some vague, unstipulated future date, be it added). which at present they murmur at being deprived of. Yes. the external student is admirably situated to discover that wives and children are wen aware of that important prlnclole of Economics:.. Present goods are more valuable than future goods." SPES IN I take up my pen with frozen feet- or, to be more accurate, crouch over my t- pewrlter as cold-nosed and ravenous as an-- wolf--to solicit the sympathy of any other External Students who may have some to spare. For I Jlod myself at present in one of the more advanced outworks of that far-flung battle-line which our Forlorn Hooe of Musketeers maintains all over the world, and I am heavily engaged with superior forcu. First, there Is my old adversary the English climate-the Cambridge climate, which at this season of the year suggests the lowest regions of Dante's Inferno, which, as you know, are composed of ice ----where under a dark cloud of fog there Is concealed not only Soclallsm and Starvation (as the Conservatives call it) but an appalling shortage of cigarettes and cruellv little brandy- and nearly two pounds the bottle at that. Also I have under my feet and In my pockets, poor and always with me, my wife and family,. and from certain oblt r dicta in his lecture notes you will be aware that E.D. of the English Department, who may be your Guru as well as mine, has little charity for students with families. (Or so he pretends, at any rate.) Back to Cambridge, to frosts and fens and piratical landladies. but this time to take a degree In the Uolveulty of South Africa: that Is the picture. (It is framed in rime, and this morning, somehow, It falls to rhyme with anything I'd reco9- oise as sense). And as I feed the sllghtly obooev cupro-nickel coinage of this country into a gas-meter to earn a little devalued heat, and meditate with a rum- ARDUIS bling stomach on ways and means of robbing hen-roosts after dark. I wonder whether you wonder why. Why should a member of both Universities read at the senior one for a degree in the junior? Especially now? The answer should be familiar to you, if you're at all like the majority of us-lack of funds. I'm here because it's only here that certain books I need can be bad; but I have just been soaked 27/ 10/ - for ten days in local lodgings-four of us in one top bedroom, with beds like hammocks and no towels, soap or hot water-and at such a rate I shall be able to manage only a ftw months on these Parnasslan heights. Time was when Cambridge was the bountiful mother of poor scholars. She Is no longer. And so my anchor must be the anchor which the University of South Africa displays in her arms, 'O{Iether with the motto Spes In ArduJs or, ns I would construe It, A Hope In Adversl~y. I do not mean to imply by this that our hope and stay in Pretoria Is mer~ly a rather second-rate alternative. What we keep concealed in Box 392 Is not as junior as some of us might think. It was as recently as 1912 that CambrldiJe first set up a Chair of English. and tre co-eds with Coca-Cola complexions whom one sees flitting about in gowns became full members of the University only a couple of years back--there were no such comforts provided in my palmy days as an undergraduate only a decade back. when it was unheard-of for persons In statu pupillari to canoodle publicly in academic dress or for solemn Bachelors of Arts to go about pushing prams. It is true that only 300 yards from where I sit there is that self-same MIIJ which figures in one of Chaucer's livelier tales, and that within a radius of half a mile are au those hoary Colleges which were the haunts of Tennyson. Herrick, Byron. Wordsworth. Milton. Coleridge. Thac- keray, Dryden, Pepys, and of Newton, Eddington and Jeans. It is true that behind all this crystallised history with Its tradition and glamour there are coocealed the great laboratories where the atom was split and radar was invented - and which, Incidentally are going full blast all night as well as all day, hinting that something pretty big is being hatched there again. It Is true that I am only a short walk from that great library-the real reason for my being here----which houses a mijijoo and a ha'f books maps and charts, MSS. and more else than I can list. on 28 miles of shelves. And It is true that when my hollow tummy rumbles it does so In tune with the bellies of some of the greatest scholars now living, and that a dozen times a day I hug myself and I think.. Is It really true that I'm back In this utterly wonderful place after all?" But the only difference between this University and our own-i mean, the only Irremovable difference--of which I am conscious, apart from this atrocious weather, Is that Cambridge has had 700 years In which to become what it is, and that It owns more books. For the rest. what a University Is depends not on what but on who It is. In Cambridge one Is conscious at every tum that the University and the colleges are not to be thou11ht of as groups of buildings but as a Corporation of.. Masters and Scholars". As a Master In this ancient Corporation I have all sorts of valuable privilepes, including the right to a certain number of free meals (Memo: Must do somethin~t about that, prootlsslmo) and am made to feel like ooe of the owners. Which in fact Is what I am. And there, Mesdames, Messieurs, is the thing that's really important. Once we of the University of South Africa. whether we And ourselves in Blaauwv.;Jdebeestefootein or Buenos Aires, get to thinking of ourselves as a Society, we shall be In essence all that Cambrid1e is. W. D. TERRY (Nigel. Tv!.).

10 Bladsy Twee-en-sestig In Septembu, 1948, my husband. a doctor, decided to }oln the B.uutoland Medical Service, a decision which was to change the course of our young lives, our mode of living and to a lesser degree, our sense of values and perspective... My family and I climbed into the very little aeroplane which w;u to fly us over the ' mysterious" Malutls to our Rrst new home. We left the warm Pree State to land an hour later In a bitter, Icy blast. The place. If one could call It a place at all, w.u barren and desolate: not a tree, not a flower. only a howling wind to bid us welc:ome... To sit alone day after day with only despondency and loneliness at one's ~Ide and those tall bleak mountains cutting one off from our outside world. What was left for me to do? Suddenly I was possessed of a longing to read. to read the beautiful and to draw strrnrth and courage from the words of the great writers. In case despair should rob me of that life I now held so dear. I decided to take a course through the University of South Africa. I. too. In my hermitage, could be an External Student and perhaps with perserverance. some day obtain a degree. I did not always Bod It easy to work in those conditions. Besides the usual. dreary dally routine. my two children needed a great deal of my time. In spite of all this. the months slipped by and DE PROFUNDIS with the permission to write my exam Inations hiqh-up on tbls mountain outpost. I looked forward to being perhaps a fortunate student with two subjects behind me on the eve of a new year. lmaqine my dismay to learn that my husband was to be posted to a lowland station the very day before the date of my first examination. This meant another airtrfp out of the camp, moving Into a new home amidst new surroundings. all brin!llng about an unsettled and tired state of mind. I have learnt not to Bght against late and to accept the Inevitable with rulg nation. Only after one has conquered and become master of the turmoil within one's soul, can this philosophy be acroulred. We sent off our personal belongings by pack-animal six weeks before our departure-the only means of transport In that part of the world and also the onlv means of sending and receiving letters. Many a poor horse carried my study-notes across the deep waters of the OranQe River-but not all my notes reached their destination as they were lost along with many a post-bag In the flooded waters. Now we were ready to say farewell. P!lteen months of life amongst the Basuto had tauaht us much and had helped us to know ourselves better and to have a more atable and settled out look on life. EK Si ERNE S TU DENT Our plane flew us Into a foreboding and troubled sky. A great storm broke alter an hour In the air and the pilot said he was lost. He dedded to fly down from feet and only when we were down to 700 feet did we see the ground and even then It w;u very vague. The puot still shook his head. During these arudous moments. I learned the difference between life and death. Fortunately, we were to live. Pate must have something else in store for us, whatever It may be. We made a safe forced-landing many miles from our destination and were picked up by a car a few hours later. The next morning at nine o'clock I sat down to write my first examination paoer. My experience of the previous day had dulled my brain and the questions meant ab.~lutely nothing. The min utes slipped by and at last. by Rnally drawing on all mv reserves, I completed th<' Arst paper lor that day. Three more paoera had to be answered. and by the tim. the last paper was completed, every ounce of energy had been drained from my being. Pour days later, my third child. a son. was born. If this Is to be the only reward lor my endeavours. I shall have been richly rt'warded. I did learn a lew weeks later that I had been successful In au mv aublects. Perhaps my experiences and the dlfbcultlea under which I studied will bring hooe and eocouraaement to some external student who may fe~'l that th.. t;,.k Is too hard. YVONNE SMIT... Simpllclw" ('Mathabo) sit op 'n bankle na<u haar eggenoot.. Onkundlg" (Rakwena). So sal ons bulle maar noem. Ole!tamer wat as kombuls. eetkamer, slaapkamer. spens. ensovoorts dlen. slen daar maar armoedlg en eenvoudlg gemeublleerd ult. Hulle praat hlervan en daarvan, lag hleroor en daaroor. Die ultdn kklng op bulle gesiqte laat 'n mens tot die gevolgtrekklng kom dat die gesprekke maar llg en oopervlakkiq Is. Hulle agtervenster kyk ult op.die hoofstraat van daardle deel van die lokasle. In groepe van twee tot vier stap die mense ultgedos In bulle Sondagsgewaad daar verby. Met die hoof oarmantlg hoog In die lua. die neus effens ooaetrek en 'n watdlnk-jy-daarvan-houdlng vertel sy aan haar man hoe bulle ole vir.. hlerdle" en.. daardle" omgegee bet gedurende bulle dae ole. So gaan die gesprek maar eenvoudlg voort. VIr bulle bet die IE'we maar min eros. Wat beteken die styg'np en d"ling van lewen~koste vir huh~? Wilt beteken die nuusblad se aankondlalng van.. Apartht'ld" vir bulle? Waarom moet bulle bulle bekommer oor vltam'ne, groente, vruqte. Qesontiheldsrel!ls. maat skaplike probleme7 Waarom slaap1ose naate deuraebrfna deur te sit en pelns oor die toekoms? By bulle geld net tf'n wet:.. D!r m6re sal vir homself sorg." Ultelndelik kom daar 'n klonkle verby, DORINGS IN DIE PAD.. Groenmielles. twee vir 'n tleklel" roep hy ult. Slmplldtas haas haar oa dje waentjle, koop 'n tiekle se gaar groen mlelies (Lehoetla}. Haar man kry e«~. sy krv eeo. Nou begin hut te smut aan die mlelles. }a. maar ole sooder pret olel.. Ag maonetjle.'' begin sy,.. Die een wle se mlelles eerste opraak. moet die ander te hulp komi Sy begin haar mond tot oorlopens vol te prop haar wanae soos 'o dlk gevrete bees se maaq uitbol. Intusseo lag sy en mompel sy lets onduldellks. Ole mao orobeer sy bes om die wed~tryd te wen. 0 weel daar is Slmplicltas klrar; sy aryp na haar mao se mlrlie. br<'ek 'n stuk daarvan af. Sy laq haar 'n ertjle oor die Qrap. Sy bet gewenl Dlepgesonke. lngedaqte sit ek die spel en aanskou. My gewete begin mv te kwel. Is my verstand dan so benewel dat ek ole meer belang stet in die wfreld waarin ek leef ole? Is mv siel so verkluim dat rk ook nle 'n qrap kan Qeniet nle? Slen ek d"n net die sorae. ems l'n kommer van tile lewf'? Ek verkeer tussen twee wfrrlde: Ole boonste, die Is te hooo vir my om te b<>reik. dip ondpr<te. di.< Is te laag vir my om in te leef. Inderdaad, nle n posisie om in te verher nle. Walter pat<'tiese flauur kom ek nle voor nle? By mv Is dit 'n gedurfge worsteling om te 1Pef. Wat hinder mv dan? Dorings In die pad. Ek moet die opbrulslngs van my gemoed beteuel; dje dlepste emosies In my slel kan ek nle opeobaar ole. Ek Is dus 'n lafaard en n slaal. Wat verhoed my om my ult te apreek7 Ole magtige bande waarmee ek vasgeblnd Is; die magtige wette, waaraan ek onderworpe Is. Ek verlang na vryheld wat die geboortereg van elkeeo Is, maar waarvan ek ultgesluit Is. Hulle noem my,.jim", bulle noem my,.fohn", andere noem my.. outa" en dergellke name meer. Hulle besef oie watter verdr!et en pyn bulle ootrede veroorsaak nle. Met Cham se merk is ek gebore -die vervloekte kioders van die land. Ole bultestander bet seker al gesien walter brandende verlange daar In die blik van die koolnkllke leeu agter die tralies Is wanneer hy staar na die blou hemet, die velde, die vryheid aan die gesiqselnder. Hy moet ongevoelig wees wat dlt gevoelloos aanskou wanneer die IE'eu die opqekropte verlange In sy siel, of wat dlt ook mag beet. uit~tort. Hoeveel te meer brand In my ole die verlange na vryheid nle! Ek wat die dlen te slelsverlanae moet ooderdruk eo In die dlepe hoeke van my siel moet smoor. Daar Is qeen uiting vir die horrelende strome wat drelg om oor dje walle tf' sooel nie, aeen ultlng vir die Innerlike stryd In mv bors nie. M""k ek nle ml klen 'n farfmi!r van mvself ole:..'n Glimlaa om mv mond eo donker wraakgedaates In mv sleit' Deur JOSEPH A. N. RORO.

11 EXT ER N AL S T UDEN T Department of Engl ish : The prize goes to the following exercise in irony. ON EXAMINATIONS. Once, long ago, when the world was young, men were uneducated and undvillsed. They held learning In Inordinate respect; all souqht after It with ual. and the wisest and most learned of men were held In greatest esteem. These people studied the ways of nature, the operations of the human mind and the traditions of their race. But, alas! their learning was sdllsh. They souqht after knowledge for Its own sake: for the pleasure It qave them. They were never satisfied: they always yearned for more, and whole lives were often dedicated to the search for knowledge. Aqes rolled by, Empires collapsed, monarchs rose and fell, and conditions improved. No longer was leamlnq so universally popular. Very few men pursued studies. but. unhappily. the few who did, nursued them with the same mistaken ardour. They revelled In study and spent fortunes procuring the books of their learned predecessors. Gradually they began to Influence their contem- COMPETITION No. 3. 'n Rinosofiese poraries and through the years the pursuit of learning was growing more pooular. It was at this critical juncture that the Pates intervened. "Tbe world Is growing old," they said. "It Is time man learnt that study Is not to be enjoyed. Too long have students devoted their lives to study, their craze must be checked." "I have it!' excja m d the youn..,est of the Pates, "Let us introduce examinations." Examinations were introduced and the Golden Age of Education set ln. No more was learning a pleasure, to be pursued at one's leisure and according to one's inclinations; it became a duty to be performed in a set time and a set manner. No lonqer did students observe all that was notable In life and nature; thpir studies became well regulated by syllabi. No longer did wise men potter round in libraries for years on end, readloll and diqestin!l the wisdom of the ages and perhaps leavioq behind them a book recording their own discoveries. No I to-day we do not study for pleasure, but for fame, position. and remuneration. Nabetragting (Eie berig: uit Dagreise i.v:m. Studiegroepe} Onder In Zoeloeland, waar die water van die Mfolozl stll voortgly see-toe, in eeo van die rulgste hoeklu van bierdie land van heuwels en klowe waar die Staat aslel verleen aan een van ons laaste skakels met die vroegste tyedaar het dlt gebeur. Hluhluwe Is die tulste van daardie diere wat mlsklen gerlnq geag kon gewees het toe daar nog reuse op aarde was. maar vir die homo sapiens Is die swart renoster 'n besliste aanmoedlglng om ult die laer klowe te ont~oap na boer hooqtes. desnoods deur snelle gebruikmaking van geboomtes wat die natuur kwistlg laat groel In hierdie land, teo elnde sy meer teogere moderne klnders te beskerml Ole Dlrekteur Is beslis 'n ondernemeode persooo, lemand wat. omrede sy besoodere verlede. vee! waarde hcg aao die analatiese deurskouinq van nuwe moontlikhede. Vir die Afdeling voer hy qroot toekomsplanoe In die skild. Plaas die Afdeling op sy ele bene eo maak die inriqtino: onafhanklik (lndlen moontlik), en seifversorgeod ( lndlen praktles mooot Uk). Wit sou dus kon beweer dat hy, by die aanbllk van 'n rustlne (7) renoster. ole gedink het aao die moontllkheld daarvan om hlerdle diere voor die vlerskaar van die opvoedlng te span om te help met die omdowung van die geestesakker nle7 Met die wind van voor sou die drywer agter tog sekerllk die to en die oeo kon vereolg tot 'n komblnasie van oerkragtfqe modernlsme. en sodoende die evolusieleer ombulg om daardie ewlge slrkel te vorm wat 'n mens selfs in 'n vak soos moderne oudheidkunde aantref! I So 'n moment Is egter ook van taalkundiqe belang want die Zoeloe-gids se tong het begin werk. Hy was gewilllg om die insittendes (dit was 'n nuwe donkerrooi Ford I, te voet nader te bring. as hulle dan oou ole tevrede Is met die felt dat 'o oog wei oor 'n vol rlvler kan sien ole. Naby is natuurlik 'n relatlewe f>eqrip, ten nouste in samehang met die aard eo die inhoud van die denker! Ole tussenspel was saal. Ole glds het sy normale pos, ol. op die regterflank gelei totdat dit syos insiens beter was om te volg. Ole Oirekteur was toe weer voor. Die orgaoiseerder het begin plckke aanwys (bo in die bome)-en sodoeode effe agtergeraak. En toe Mohammed nou nabv die berq was. het daar sklellk 'o belangrlke versldl tussen mens en reooster voorendag gekom. Ole menslike oorlogskreet is luid. en word versterk deur gebruikmaking van trammel en tamboer, maar die menslike stormloop is hoogstens 'n llgte getrappel van voete. En hierteenoor staan die swartreooster ae Ugte. katagtige, snorrende pfrrrrr... wat gevolg word deur die bars en die kraak van die bosse, en die dreuning van 'n oorvol rivier. Oit was dan ook hierdie gevolg van die krenldng van renosterwaardlgheid op 30 tree wat die drie verteenwoordigers van die Afdeling 'n langgekoesteerde ideaal weer laat nastreef het, nl. die drang om ult te styg bokant die alledaagse. om die sliogerbos en die moeras te verlaat, om boom te Page Sixty-three Having set aside a number of years for the attainment of a degree, our goal being accomplished. we shut our books. put down our pens and sigh. " It is enough!" Moreover. examinations have simplified the problem of judging students' abilities. Formerly the pupils were judged by those with whom they had spent some years studying. Only those who knew the student well could judge. To-dav. however. by the examination system a student is able to record the sum total of all his mental attainments on paper. during three hours, and an examiner who knows nothing of him Is able to Judge whether he Is suffideotly prepared for a degree. Do you ask, what If a student Is ill or unnerved at the examination? Well, all life Is a gamble, lo any case. A. M. BOARDMAN. COMPETITION No. 4. The Department of English offers a prize of one guinea for the best poem (of any length or metre) on the theme of "Dust". This competition Is open to any registered student of the Division. Closing date, August 30th E.D. kum. om perspektief te kry en om plek te maak vir 'n stoomroller wat nogole aan die onbetwlsbare superioriteit van die gees erkennlng verleen ole. Dlt waardlgheid van die amp Oirekteur het egter geen skade gely nie. Daar was geeo geskarrel na die hoogste topple ole. Een van die redes hiervoor was dat die naaste boom te kort van stam was I Die glds was beter af. Wie kan nou nle 'o paar swaar stewels losmaak eo ulttrek terwyl jy volstoom vlug. en na die hooqste hemele roep dat hierbo met die dood self gespeel word nie? En as 'n boom 60 vt. hoog Is, waarom sal daar ole tot daar geklim word tot waar die dun takktes breek sodat 'n mens weer terugval op die dlk stamme wat tog ook veillg is nle7 Eo waarom sal jy dan ole weer opklim na die dun takkles toe nie, steeds roepeo~c na hulle wat daarbo woon- ezulwlol... I Net so sklelik as wat die renoster se kop verskyn het waar sy stert 'n oomblik tevore was, net so skielik was alles verby. Die namlddagsoo het grsteek eo die sonbesles het hui ou-ou lied voortgesit terwyl lae mlsbanke oor die heuwels aaostoot van die groot meer se kant af - alles net soos dit was toe Malandela die eerste Zoeloe oor die Mfolosi gelei het. toe hlerdle oer-dlere se oer-oupa nog bale jook was. Daar was tyd om ult die borne te klim, dorings ult te trek. te Jaq of te bewe volgens jou ele aard en inhoud.... Wat baat dlt d1e mens dat hy met.sestlen renosters voor 'n ploeg aie aarde omdolwe op 'n plek waar hy die noodsaaklikste van dit alles. die bo:ne. moet ultroel voordat by Iande Kan maak7 I!.P. \

12 Bladsy Vier-en-sestig EKSTERNE STUDENT Bilk op die krater met 'n bo-deursnit van omtrent vt., 'o onder-deursnit van omtrent ioo vt. en 'n dlepte van ongeveer 200 vt. Op die kraterbodem Is die swart putte met die soutoplosslng en die pomphulsies sigbaar. Die oaturelle-opslgter (Shangaan) is een van die oorgebleweoes van 110wat lio naturelle-arbelders wat oorwegeod van butte die Unle afkomsug was. en so 'n heenkome geviod bet nadat die stedellke geblede vir bulle geslult is. FABRIEKSRUMOER DIE SWYE OPGELE Tot ons spyt moes ons. kollega Potgieter en ek, die jagtog na Suid-Wes gedurcode die wlntervakansie kanselleer. Oos bet toe die skletgoed gelsi!e eo ge~re. ult 'o ander laai die kamera gaan baa!, en met bierdle.. wapengoed" 'n ander.. jagekspedlsle" begin. Tussen Ondcrstepoort en Bon Accorddam, benoorde Pretoria. draa! 'n sypad ult die groot Noordrocte, en na mlndcr as 20 my!, waar die veld begin heuwels vorm en 'n bosvcldkarakter aanneem. I~ teen die hang 'n ncdersettlng tussen dorlng- en maroelabome met lndrukwekkende fabrlcks1cboue en drie groot skoorstene as middelpunt. Ons verwag polsende!ewe en bedrywlgheld, en vind die naturellekampong verlate, die aantr<'klike hulsles vir blanke-werknemers leeg en die fabrlek stil. Slegs 'n paar donkies dwaal verlore tussen die gt'boue rood om die indruk van verlattnheid te versterk. Voor die kantoor ontmoet ons mnr. West, die bestuurder van die onderneming. en met geduldlge bereldwilligbeid Qt'e bv aotwoord op al ODS vrae. S.A. Alkali bet bier soda lnat-lum-karbonaat) eo sout (oatrlum-klorled), wat Dr. F. E. RAuEL. in die boonste laag van omtrent 30 voet grood op die basis van 'o ou vulkaniese krater aangetref word. geproduseer. Deur die water, wat gedeeltelik uit die kraterbasis self opstyg, of wat na reens saamstroom, of wat gedurende die droe seisoeo uit sowat 10 boorgate rondom die krater gepomp word, word die soda en sout opgelos en gee 'n swart v'oelstof wat in donker kolle op die kraterbasis staan. Langs die kolle Is die grond deur die sout-uit.sweting wit soos 'n sneeuveld. Hierdie vloeistof Is uit dle krater uitgepomp na 'o opgaart nk bo op die wal van die krater en blervand 1an na die fabriek afoelei. Hier word die socta en sout in groot ketels geskei van grondbestanddele gesuiwer, die water verddmp en die klaar produkte in 200 pd. sakke veroak. Die soda is aan stt>"nkool- en goudmvne eo glasfabrieke qelewer, terwyl die minder waardevolle soul, wat slegs as byoroduk ontqin word en w~~ ns sy bruin kleur as tafelsout ongosk k Is, deur die papierindustrie opgeneem as. Foto: F. Radel. Die redakteur bet my gevra om 'n foto-artike1 te!ewer. Ek sal my des moet onts~ om meer oor al die int. rc~sante besonderhede van die produksleproses, geologiese teorie omtreot die ontstaan van die krater en die ekonomlese aspekte van die bedryf te vertel. Die ooderncming moes sy bedrywighede op 31 Desember 19i9 staak. Die rede I~ In die volgeode syfers opges~uit. Hlerdie syfers gee tegelykertyd die verklarint'l van die atmosfeer van verlatenbeld, toon die ystere wet van mededlnnlno waarvolgens die swakkere moet uitskel. en dit loon ook ho2 Suid-Afrika meer en meer In die net van wereldhandelsbctrekkinge ingeskakel word, en die isolasle waaraan menige pi~ niersbcdryf van blerdie land sy ontstaan te danke bet, verbygaao. Die laagsmoontlikse prys per ton soda bv S.A. Alkali Is , terwyl Amerlka. waar soda M 'n byproduk 11oedkoop ontgin word, epn ton vir in enlge Suld-Afrikaanse hawe kan!ewer. Met 'n veelseqgende glimlag bet ODS mnr. West daarop gewvs dat die k tels blink en die pype en oonde gereed gebou word. en dat die 11rond op die krnterbmis DOll steeds ryk aan soda en sou! is. Wie weet of die skoorstene nie eendag weer rook en dlt> kt>tels weer stoom ole. Die koerantber!rte oor Korea 1aat dit zm oowaarskynlilt lyk nle. "

13 EXTERNAL STUDENT Langs die kant van die groot swart waterput op die kraterbodem met eeo van die pomp~ta5i~~. Die grond laogs die water is met sout- en sodakristallc oortrek. Foto: F. Radel. Die opgaardam op die kraterwal waarvaodaan die vloeistof na die fabriek afgelel word. Die dlgte bosse rondom is die tuiste van 'n merkwaardige verskeidenheld vol!ls, sodat die ht>lc kratergebied offisieel tot 'n vol!lreserwe veklaar is. Foto: F Radel.

14 8/adsy Ses en.sestig EKSTERNE STUDENT Die hoofvleuel van die fabriek waar die vloeistof gesuiwer, geskel en tot die elndprodukte verwerk word. In normale tye was die jaarllkse produksie sowat 1,800 ton soda en 2,000 ton sout. (Sien bl. 6-t.) RESENSIES LOUW, S. A.: DIALEKVERMENGING EN TAALONTWIKKELING. (A. A. Balkema, Kaapstad Amsterdam, 1948: pp. 138.) Weens gebrek aan ruimte kan ek nie 'n gedetail~ leerde bespreking van hierdie werk gee nie. Eintlik vind ek dit jammer, omdat dit op hierdie wyse (nl. 'n oorsigtelike beklemtoning van enkele gesigs~ punte) nie heeltemal tot sy reg kan kom nie. Met hierdie taalgeograflese werk het ons 'n wetenskaplik~gedokumenteerde bydrae oor die ont~ staan en ontwikkeling van Afrikaans. Na aanleiding van die navorsingswerk van Schirmunski e.a. in verband met die dialekte van Duitse nedersettingsgebiede, maar vera) die van Franztal in Joego~Slawie, het die skrywer homse!f afgevra in hoeverre dit lisj kan werp op Afrika?nse toestande. In die nedersettin!jsgebiede is naamlik gevind dat 'n groot aantal dialekte bymekaargebring is, en deur uitskakeling en gelykmaking van wissel~ vorme het binne anderhalwe eeu 'n nuwe dialek ontstaan wat nie aan een of ander van die same~ stelllende dialekte gelyk is nie. Met die volks~ planting aan die Kaap in 1652 het ons hier dus in hoofsaak met 'n analoe geval te make: ook hier het ons Hollandssprekende voorouers gekom uit verskillende dialekgebiede en ook hier het binne hon~ derd jaar 'n nuwe taal ontstaan. (Louw is egter Foto: F. Radel. deurgaans uiters versigtig om hom nie daaraan te waag om presies vas te stel hoe lank hierdie ontwi~ kelingsproses geduur het nie! ) Die verskil is egter dat ons in die nederc;ettingsgebiede slegs met uitskakeling en gelykmaking te doen het, terwyl dit in Suid~Afrika versterkende invloed van ander faktore ondervind het, waardeur die ontwikkeling moontlik versnel kon word. Teen die tyd dat die uitbreiding van die Afrikaanse Koloniste ooswaarts en noordwaarts al selfs ver gevofder was, moes die wesenskenmerke van Afrikaans dus reeds voltrek gewees het, ofskoon afgehele gelykmaking nog nie 'n voldonge feit was nie. Later is hierdie beweging verder uitgebrei deur die Groot Trek. Met sy kaarte en die gevolgtrekkinge daaruit is hy nou daartoe instaat om die beweging en ver~ spreiding van bepaalde taalvorme vas te stel. d.w.s. om isoglosse aan te toon, en hierdie gegewens stel hom instaat om die bakermat van Afrikaans vas te stel as die ou woon!jebied vanwaaruit voort~ durende uitstraling plaasqevind het. Vir sy stof is die Afrikaanse taalgeograaf in groot mate afhanklik van Nederlandse gegewens, maar mens moet soms.. ploeg met die osse wat jy het", en dat die skrywer selfs hiermee mooi resul~ tate gelewer het. wil mens dadetik toe!lee; tog voel jy aan die ander kant tiat daar darem heelwat esse makeer vir 'n behoorlike trekspan. Die grootste

15 EXTERNAL STUDENT leemte is, soos hy self dit herhaaldelik beklemtoon, die gebrek aan 'n Nederlandse (en Afrikaanse) Taalatlas vir Afrikaans, want slegs hieruit sal mens gegewens kan vind om baie probleme insake die Afrikaanse taal te kan oplos. Was die verskillendsprekendes aan die Kaap werklik so 'n bonte span soos meermale gesuggereer word ( ook deur Nienaber in sy jongste werk), sodat uit die grater chaos grater orde en reelmaat kon kom? Sovele vrae in hierdie verband sal onbeantwoord bly totdat ons die broodnodige aanvulling van gegewens uit die genoemde taalatlasse kan vind (wanneer bulle eendag verwesenlik is I). Hoe lank het die uitskakelingsproses geduur wat gelei het tot die bewerkstelliging van die wesenskenmerke van Afrikaans? Kloeke stel dit op die eerste tiental(le) jare. Louw gee geen uitsluitsel hieroor nie, en tog is dit die kern van die vraagstuk. As dit nie binne die eerste tientalle jare nie, d.w.s. voordat die uitbreiding van die kolonisasie in cosen noordwaartse rigting plaasgevind het. voltrokke was nie, hoe moet mens dan die groot eenvormigheid van Afrikaans verklaar? Dat daar nog wisselvorme voorkom. besef alma) wat enigsins die skry. wer se taalkaarte onder oe gehad bet, maar baie van hierdie wisselvorme word selfs in die bakermat van Afrikaans gevind; dus nie net op die voorposte nie, wat vir my baie duidelik wys op grater gelykmaking voor die uitbreiding as wat Louw eintlik genee is om aan te neem. Dit wil soms voorkom of hy effens terugdeins vir die ou beswaar van 'n te snelle ontwikkelingstempo vir Afrikaans. Vandaar dat Kloeke se teorie van 'n superieure taallaag vir my aanneemliker voorkom. Uit die aard van die saak het Louw hom gehou aan sy taalgeografiese uitkomste en nie ingegaan op ander faktore soos die moontlikbede van 'n.. Oberschicht", die invloed van Vreemdeling-Nederlands, kinderrykheid van die eerste gesinne ens. nie; hy noem die meeste hiervan, maar meestal slegs in die verbygaan. En tog, om die )ewe van taal in sy volle omvang te kan begryp en vertolk, moet ook elke aspek terdee in oenskou geneem word om so die nodige aanvulling te kry om hierdie komplekse verkeersmiddel. taal nl., in sy ontstaan, ontwikkeling en volle werking te kan begryp. Uit die voorgaande sal dit dan ook duidelik wees dat mens meermale die skrywer se gegewens verder uit ander bronne.sal moet aanvul. Dat ons egter met hierdie werkie 'n waardevolle bydrae tot die ontwikkelingsprobleem van Afrikaans het, wil elkeen erken. Dat dit nie grater duidelikheid en presiesheid gebring het oor die kernvraagstukke van hoe en wanneer nie, stel mens effens teleur, maar nietemin bly dit 'n wetenskaplik verantwoorde bydrae en elkeen wat belangstel in die vroee geskiedenis van Afrikaans sal wei deeglik met hierdie nuwe gesigspunte moet rekening hou. H. J. J. M. VANDER MERWE. OOR AFRIKAANS-deur G. S. Nienaber. (Uitgewers: Afrikaan.se Persboekhandel, Johannesburg. 19i9; 177 bll., 7/10 posvry.) Toe hierdie werkie teen die einde van 1949 ver- Page Sixty-seven skyn het, bet 'n mens dit met heelwat verwagting ter hand geneem, vera) na dieselfde skrywer se konstruktiewe bydrae in sy vroeere Oor die Afrikaanse Taal. In hierdie werkie wat uit 6 hoofstukke bestaan, word mens allermins bevredig deur die eerste wat 'n,.uitstippeling" van die historiese lyn van Afrikaans gee. Dis werklik slegs 'n aanstipping (53 bll.) en jy voel dadelik d"t dit vir die student nie veel waarde bet nie-hy vind trouens baie meer in Lecoutere-Grootaers se werk wat reeds 'n bondige samevatting is. Ons sou egter nog dankbaar gewees het oor hierdie samevatttng in Afrikaans as daar minstens in grater besonderhede getree is oor die vroee geskiedenis van Nederland en sv bewoners ( uit die aard van die saak tog die belangrikste vir die herkoms van Afrikaans), maar juis hierin skiet die werkie besonder ver te kort. In hierdie eerste hoofstuk word allerlei kwessies, wat vir die Taalkunde van fundamentele belang is, slegs aangeroer in plaas van om dit breedvoeriger te bespreek, bv. klankwette (p. 4), die indeling in satem- en kentumtale (p. 12)-dinge wat die student gewoonlik maar nie te maklik vind nie. Die morfologiese indeling word na 'n kort verduideliking ( een paragrafie) sender meer verwerp ( p. 6) en tog besef mens dat die inboorlingtale van Afrika baie moeilik genealos:~ies in te deel val, en juis daarom kon hierdie onderskeidingsbeginsel (vera! in sy toepassing) breedvoeriger bespreek gewees het. Op bl. 8 se die skrywcr ( oor die indeling van tale):.. Hamito-Semitif':se tale (na die twee seuns van Noag. naamlik Gam en Sem)." So 'n parentetiese stelling moet tog SJekwalifiseer word. want soos dit daar staan, is dit taalwetenskaplik aanvegbaar, indien nie heeltemal onjuis nie. So ook op bl. 9:.. Vandag is Arabies vrywel die enigste lewende Semitiese taal van betekenis." Abessyns dan? Miskien kan mens die voorgaande opvatting nog as rekbaar beskou. maar dat op bl. 30 staan dat sa-tjan ( dus met lang vokaal) die uitspraak van Goties sat-jan is, moet seker beskou word as 'n momentane vergissing, anders kan hierdie voorbeeld ter illustrasie van umlaut en geminasie in Wes Germaans seer seker nie SJebruik word nie. Verder, afgesien van die losse, kursoriese behandeling van die vroee geskiedenis van die Nederlande, vind mens in hierdie hoofstuk nog beweringe soos:.. Na die vorm (d.w.s. van die woorde-skrywer hiervan) is dit soms moontlik om die tydperk van oorname uit Latyn aan te gee. Ook uit Frans... " (p. 41) -sommerso, sender enige voorbeelde! Na bierdie boofstuk wat minder bevredig, soms glad nie, doen die tweede hoofstuk beter aan, bebalwe par. 13. In bierdie boofstuk gaan dit oor die verskil tussen Nederlands en Afrikaans. en slegs enkele kere voel mens geneig om 'n groot vraagteken te skryf. bv. op p. 69 oor die meervoudsvorm op -s. ( Graag verwys ek hie.r na Van Haering en se brosjure: De Meervoudsvorming in bet Nederlands, 1947, p. 15.) Waar dit blykbaar die boofgedagte was (mens moet maar self raai! ) om in bierdie werk die verskillende gesigspunte te koordineer en dit mr k'ik binne die bereik van die student te plaas, voel jy

16 8/adsy Agt-en-sestig EKSTERNE STUDENT dat juis hierdie aspek meermale minder goed versorg word. Op bl en 78 gaan dit bv. oor funda. mentele geskilpunte (van die dae van Hesseling a ), soos oor die Afr. ons teenoor die Ned. wij, die dubbele nie, pa hulle, reduplikasie ( verbaal en andersins). deurgaans sonder verklaring (of 'n poging daartoe) of selfs juis die verwagte koorde nasie van vorige opvattinge hieroor. Liggies word daaroorheen gestap, net soos die klankstelsel van Afrikaans met die van Nederlands sommerso met 'n paar reels afgehandel word. Van die 3de hoofstuk af vind ons 'n samevatting van die verskillende teoriee oor die ontstaan van Afrikaans. Die enigste waarde van hierdie hoof stukke is daarin gelee dat die verskillende teoriee sistematies in hooftrekke weergegee word met die klem op die kern van elke hipotese, waardeur die rigting waarin die student sy gedagtegang moet stuur, duidelik word. Maar origens bring dit niks nuut nie. Die hele opset van die werk (en bedoeling?) was blykbaar om 'n flitsbeeld van die herkoms (histories gesien) van Afrikaans, sy ontwikkeling in vergely king met Nederlands en die teoriee oor sy ontstaan te laat sien. Maar soos met aile flitse is dit momen taan van aard, sonder om vee) indruk te laat. Daar. benewens bring die werk niks nuuts en geen eie insigte nie (of kom dit in die.. tweede deeltjie"?). Nietemin het die werkie waarde versover studente dit aan die einde van die jaar kan gebruik (d.w.s. nadat hulle gedurende die jaar al die aspekte breed.. voerig bestudeer het) by wyse van 'n kort saam vatting oor die hele jaar se werk, versover dit natuurlik daardeur gedek word. Ek kan nie afsluit sonder 'n opmerking oor die swak versorging van vera! die spelling in hierdie werk nie. In.die oog.jopende spelfoute soos hierar gie, argaisme, twee duisend, vondse, soorgelyke, wysinge (lees: wysiginge), volksneming (lees: volksmenging), 17de eeuse e.s.m. kom so dikwels voor dat dit naderhand verveel. Ook pleonasmes soos soort tipes en selfs anglisismes soos in die eerste instansie word meermale teengekom. Waar. om die spelling kronologies (met 'n k) teenoor behoud van c in centum? Dit versterk die vermoede by my dat die proeflees (nes die hele opset) te haastig afgehandel is. En ten slotte sou mens min. stens 'n taamlik uitvoerige bibliografte verwag het, d.w.s. as hierdie werkie vir die gebruik van univer. siteitstudente bedoel is. H. J. J. M. v.d. M. P. H. de V. UYS: 'N EKSAMENGIDS VIR LEERLINGE VAN AFRIKAANS (Senior sertiflkaat., Skooleind. Vorm v., Matriku. lasie en die Hoer Taaleksamen.) In sy voorwoord se die skrywer:.. Die doe! met hierdie boek is om die werk van onderwysers van Afrikaans gedurende die laaste ses maande van die jaar te help verminder, deur matrikulante ( skool eind, seniorsertillkaat en hoertaaleksamen kandi. date) van genoeg tipiese eksamenvrae en 'n klomp'e treffende eksamenantwoorde te voorsien... Verder het ek 'n aantal monsters van baie verdienstelike stelwerk (opstelle en briewe), asook puik antwoorde op ou eksamenvraestelle i.v.m. die taalkunde en stylstudie ens. bygevoeg. waardeur menigeen mis. kien kan leer wat wei gelewer word." As sodanige hulpmiddel sal hierdie werkie onge twyfeld vir die onderwyser meermals van groot waarde wees. H. J. J. M. v.d. M. T. GEERLING en E. P. VAN SCHOOR: SENIOR-BEGRIPSTOETSE VIR STAN DERS 9 EN 10 (by die onderrig van Afri, kaans as Tweede Taal). (Afrikaans Pers-Boekhandel, Johannesburg. 1949; pp. 124.) Elke onderwyser wat belas is met die taak om Afrikaans as tweede taal te doseer, weet maar alte goed uit ervaring van watter groot waarde begrips toetse in sy onderrig kan wees. Dikwels sit mens in die verleentheid om geskikte stukke vir oefening; juis hierin voorsien hierdie werkie ruimskoots. Die gekose stukke is van verskillende aard. sodat ver veling heeltemal uitgeskakel word. Daarbenewens is hulle prikkelend en in menige geval sal hulle seker stimuleer tot wyer leeslus. Die onderwyser behoort dankbare gebruik te kan maak van hierdie werkie as aanvulling by sy onderrig. H. J. J. M. v.d. M. GESKffiDENIS VAN Dffi SUID-AFRIKAANSE REPUBLffiK, Deel I (Wordingsjare) deur A. N. Peiser, M.A. D.Phil.; uitgewers, A. A. Balkema, Kaapstad-Amsterdam; 'n Nuwe land stel altyd eise aan die intrekker. en hy reageer daarop na gelang van sy stoflike vermoens en geestelike inslag. In ons ~teskied skrywing is daar in die verlede nog te selde inge. gaan om omgewingsfaktore en hulle uitwerking op die wordende volkgemeenskappe in Suid.Afrika, of op die wisselwerking tussen mens en omgewing. Want net soos 'n volk sy omgewing kan omvorm, net so word die volksaard in sekere mate bepdal deur die aard en die graad van sy aanpassing by die omgewing. In aksie en reaksie ontwikkel die politieke. ekonomiese en sosiale instellinge in oor eenstemming met die eise, beperkinge sowel as moontlikhede, wat die omgewing bied. Dit is vera! hierdie aspek van die Transvaalse geskiedenis wat dr. Pelzer nagevors en uitgebeeld het. Sy werk bestaan uit drie dele. Hx skets eers die pioniersomstandighede in die Oor Vaalse ge hied. met beklemtoning vera! van die ekonomiese toestande en die uitwerking daarvan op die stofl:ke en geestelike bestaan. In die beperkte bestaans moontlikhede vind hy 'n verklaring vir die materie'e nood en geestelike verarming wat die vroee boere gemeenskap kenmerk. Tweedens ondersoek hy die uitwerking hiervan op die volkslewe as geheel. Die oordrewe selfstandigheidsgevoej wat onder hierdie omstandighede ontwikkel (eintlik net 'n voortsetting en verskerping van 'n neiging wat reeds op die oosgrens van die Kaapkolonie aanwesig was) gee

17 EXTERNAL STUDENT aanleiding tot maatskaplike en politieke groep~ vorming_ en verklaar die persone~ en konstitusionele stryd. Die is vera! op hierdie belangrike probleem dat dr. Pelzer sy navorsing toegespits het; die oor~ sake en uitwerking van die onderlinge verdeelheid, van die party~ en persone~tryd as struikelblokke op die moeisame weg na gemeenskap~ en staats~ ordening. In die laaste dee! van die werk behandel hy dan die tostandkoming van 'n sterk sentrale bestuur, die vooruitgang op ekonomiese en geeste~ like gebied. die daarstelling van meer geordende gemeenskapsvorme, en uiteindelik die versterking van die nasionale gevoel en die samesluiting van die strydende groepe en partye in 'n groter staatsen volksverband. Met sy saaklike en objektiewe behandeling van hierdie veelbewoe tydperk in die SJeskiedenis van die Republiek, het dr. Pelzer nie aileen nuwe wee gebaan nie, maar reeds 'n werk van hoogstaande gehalte gelewer. Die hoek is goed versorg en keurig gebind. Dit sal 'n plek moet vind in die boekery van elke student van die Suid-Afrikaanse geskie~ denis, maar ook alma! wat in die "olksverlede be~ langstel, sal dit met vrug en genot kan lees. Daar word uitgesien na die ander dele van hierdie geskiedenis. T. v. W. Dr. C. F. J. MULLER:,Dffi BRITSE OWER. HElD EN Dffi GROOT TREK." (Juta, Kaapstad. Prys 25/-) Dit is nie dikwels dat mens 'n akademiese proef~ skrif met soveel voldoening as hierdie een ter hand neem nie. Dit geld sowel vir die inhoud en die aanbieding van die stof as vir die metode van behandeling. Oor die onderwerp self is voorheen al heelwat geskryf deur tydgenote van die Trekkers en deur latere skrywers. Sommige akademiese proefskrifte raa~ die onderwerp sydelings, maar bier word dit nou vir die eerste keer as sodanig beskryf en geanaliseer. Die werk van dr. Muller val in twee dele nl. eerstens die Britse beleid en die Gro::t Trek waarin behandel word die grondslae van die ko'o niale beleid in die eerste helfte van die 19de eeu, faktore in die beleid t.o.v. die Kaapkolonie voor die Trek, en die Trek as reaksie van die Afrikaanse srensboere. In die tweede dee! het ons 'n ontled'nll van die werking van die vernaamste faktore in die Britse beleid t.o.v. die Trekkers self. Hier word noukeurige behandej die finansiele, kommersiej., Imperiale en filantropiese faktore en motiewe in die bepaling van die houding wat die Britse owerhede teenoor die Trekbeweging ingeneem het. Mens het aile lof vir die Y\Ner en nougesetheid waarmee die skrywer die stof versamel en verwerk het. Sy navorsing het hom gelei deur 'n massa gepubliseerde eerste en tweedehanse bronne sowel as ongepubliseerde materiaal in die Kaapse en Londense argiewe, teveel om hier selfs 'n aandui~ ding te gee. Die resultaat van die navorsing is vir ons geskied~ skrywing van groot belang omdat hier gepoog word om aile faktore in verband met mekaar te bring anders as voorheen toe 6 die nasionale aspek van die Trek. 6 die filantropiese, 6 die politieke aspek in die Britse beleid steeds oorbeklemtoon is. Beson- Page Sixty-nine der interessant is hier juis die betekenis wat d:e skrywer heg aan die finansiihe sy van die saak. Volgens sy beskouing dra hierdie faktor op sigself meer gewig as die kommersiele, imperiale en filantropiese saam. Hy kom tot die volgende slotsom:.. Die Groot Trek het plaasgevind omdat die finan~ siele en filantropiese faktore in die Britse beleid die Afrikaanse grensboer weerloos gestel het teenoor die inboorling op sowel stoflik as geestelik gebied en hom as pionier van die Europese beska~ wing tot in sy diepste wese deur die Britse kontro!e bedreig Ia at voel het." As ons dr. Muller een punt van kritiek ten laste mag le. is dit dat hy in sy strewe na objektiwiteit. in sy besef dat die wese van die historiese wetenskap is.. the search, unhasting. unresting. undeviating. for the objective truth", miskien te koud teenoor sy onderwerp voorkom, maar dit is 'n kwessie van aanleg. In die tegniese afwerking is hierdie proefskrif feitlik 'n model vir ander navorsers en dit word ten sterkste aanbeveel by aile lesers. D. W. KROGER. ( Oorgeneem uit Koers met die vriendelike toe~ stemming van die Redaksie.-Red.) THE PROBLEM OF EUROPEAN PROSTI TUTION IN JOHANNESBURG A Sociological Survey by L. F. Freed, M.B.. Ch.B. D.Phil., D.P.H. D.T.M. & H. Die bogenoemde werk is 'n intensiewe sosiolo~ giese ondersoek i.v.m. blanke prostitusie in Johan nesburg deur dr. Freed. 'n spesialiteit in veneriese siektes. Dit is 'n proefskrif vir die Graad D.Phil. in Sosiologie aan die Universiteit Pretoria. Die ondersoek staan i.v.m. 89 vroulike en 770 manlike prostituee wat gedurende 1939~1940 deur die skry~ wer onder behandeling geneem is en 'n vergely~ kende polisiegroep van 450 vroulike prostituees wat gedurende 1932 tot 1940 geregtelik aangek 'a is. Aangesien daar 'n baie groot aantal geheime prostituees is, bepaal die ondersoek nie die omvang van die probleem nie, maar dit wys ons op die erns daarvan asook die faktore wat daartoe aanleiding _JJee. Dr. Freed het o.a. gevind dat 70% verstandelik normaal is, dat 71.4% van die vergelykende polisie~ groep van die platteland afkomstih is en dat 90% van die voltydse professionele prostituees bestaan uit onderbetaalde onopgeleide arbeiders in fabrieke. winkels, teekamers. privaathuise ens. wat minder as 1 per week verdien. Die skrywer wys verder daarop dat hoewel wetsjewing feitlik elke aspek van prostitusie in Suid-Afrika dek, dit niks gedoen het om die probleem te stuit nie. Ofskoon bordele verbied is, floreer bulle in die digbewoonde agter~ buurtes om die middestad. Behalwe die sosio~geografiese opname gee dr. Freed ook 'n sosiaal~historiese oorsig van die ontstaan en ontwikkeling van die probleem aan die Rand, asook metodes i.v.m. die rehabilitasie van die prostituees. Dr. Freed kan gelukgewens word met die siste-

18 8/adsy Sewentig E KSTERN E S T UDE N T \ l'n in r,ilril~- Hnt>k " inkrl l'ninr,il~ Rook hop =========~======== ONS ONS NAAM DUI AAN U BOEKWINKEL I' n iwr ilril~ -8ol'k" inkrl IS l'nihr ily Rookshop OAT OUR NAME INDICATES THAT BOOKSHOP! WE ARE YOUR DIE- THE 1951 Wat besonderhede van al u voorgeskrewe boeke en handboeke bevat, sal gedurende November 1950 gereed wees. Gratis op aanvraag verkrygbaar. VADE MECUM Containing particulars of all your prescribed- and textbooks will be available during November Obtainable free on application. PORTLAND PLACE 37, Jorissen Str. 37 BRAAMFONTEIN, JOHANNESBURG Tel l'nivrr~ifril~- Herk winkt>l l'ni\"f'rsify Rookshep ============-

19 EXTERNAL STUDENT matiek van sy werk. Ek wil van die geleentheid gebruik maak om die werk baie sterk aan te beveel by aile studente wat belangstel in die probleem. (Hoof, Dept. Sosiologie en Maatskaplike Werk.) J. A. v.d. WALT. LEGENDES tnt om MISROOK, deur MINNIE POSTMA. Haar intieme kennis van die land en die gewoontes van die Basotho verraai die skryfster soma.u op die heel eerste bladsy van haar geslaagde boek. Met 'n paar opmerkings skets sy die statj.es in die bergagtige Basoetoe-land. wat alma) aan die oostekant van die berge en die heuwels gebou is. waar die rokies opkring, statjies wat feithk alma). hulle gryse grootmoeder, hulle nkhono Mamaru het, wat vir die kinders uit die legende-skat van die volk by die vuur kan vertel. Afgesien van haar groot kennis van die mense wat sy hier onder die soeklig bring, beskik die skryfster oor daardie besondere vermoe van die kunstenaar om 'n situasie te skep. en om 'n beeld te teken met woorde. Heel gou verneem die Ieser van die een hut in die staat met die yl dekgras.. soos die hare van 'n bale ou mens" waarin die ouma woon. Deurgaans word die Ieser getre deur die fyngevoelheid waarmee die skryfster die ewige ritme van die seisoene, die groot ritme van die Skep;>ing self. sien as die golwing waarop die tradis onele Bantoelewe voortbeweeg, die ritmiese maatslag waarvolgens die tyd self verbygaan..... en die oudstes saamneem. terug na hul oorsprong. En terwyl die nkhomo ouer en swakker word, bedel die gretige jongspan by haar daardie kennis van die dinge van baie lanka), en dra sy aan hulle oor die geestesgoed van die vadere. sodat die skakel na agter en na vorentoe nie verbreek word nie. Maar dit is nie net die meer verhewe as;>ek van haar werk wat diep tref nie. Ook die ewigmenslike, gekleurd deur dit wat tipies Bantoe is, kom spontaan en maklik, is ingewee in die geslaagde patroon om so by te dra tot die sukses van die geheel. Die grootmoeder het haar swakbede. sy het haar gunsteling onder die kleingoed, en sy verlang soms na haar potjie bier. En die listige kleingoed ken daar die dinge. Dit word vir bulle 'n ruilmiddel, 'n manier om 'n storie uit te ruil. Deurgaans vergeet die skryfster nie die agtergrond nie. en dit is beslis in die opsig dat hierdie werk 'n unieke plek inneem. Ons het hier nie bloot 'n versameling volksvertellinge en legendes nie, maar ons bet hier 'n werk wat daardie dinge in hul regte perspektief plaas, 'n werk wat vir die Suid. Afrikaner sal help om nader kennis te maak met die verdwynende en merkwaardige kraallewe van die Nature!. Dit is boeke van hierdie gehalte wat, as bulle maar net gelees word. sal bydrae tot 'n beter verstandhouding tussen die twee hoofrassegroepe in Suid-Afrika. E.P. Page Seventy-one T. J. KRIEL: THE NEW SESOTHO-ENGLISH DICTIONARY (Afr. Pers Bpk.). Hierdie Nord-Sotho- Engels- Engels-Noord Sotho woordeboek is die eerste van sy soort en voorsien dus in 'n baie dringende behoefte. Van groot belang is ook die feit dat die nuwe ortografie wat begin 1950 in werking getree het, gebruik is. Hoewel die samesteller ongelukkig nog die tradisionele Sotho-metode volg. waarvolgens woorde onder die voorvoegsel en nie onder die stam aangegee word nie, is hierdie werk tog 'n groot verbetering op sy voris:~e.. Sotho-Afrikaanse Woordeboek" van Elke Noord-Sotho student behoort hierdie werk te besit. C.V.B. FREE STATE.. en stilte en dood le weerkant soos die horlson daar ver". - N. P. van Wyk Louw. Across the empty veld there creep Red dusty roads that follow brave old names, Marched by tall gums sunlit to windy flames. Footless. and shrinkin!l in the vast Where all but wind and tree seems lost in sleep. Here Is more sky than you have seen, Horizons flat and blue, or toothed with hills That ever mock with distance; land that fills Eagerly with light. and Is A loneliness, magnillcent and mean. Beyond this window, vaguely set Where rocks break the dead grass and boulders lie, A wmd-wheel turns and the brown willows die, Point to red dust their stiffened leaves, Defeated, without memory or regret. Only the hard monotony Of sound from the uneven turning wheel Wakes upon unreality the real. Gives the consuming secret out Of brilliance that Is steel and agony. The man who built this house Is dead And all his youth and years gone by In vain, A dull complexity of loss and pain, In trafficking with dead beauty That would not live for him, nor lift Its head. Now the man Is dead, but yet The house Is here and from the window I Can see the red road, the unending sky And more, Invisible to you, By which his bitter labour was beset. Look at this loveliness. and read What heart Is In It that can burst the rock. What warmth this flame-fed arrogance can lock Deep ln Its Jealous dust: and learn What dead dreams In a darkening soul can seed. Bloemfontein 19-ti P.D.S.

20 8/adsy Twee-en-sewentig il.. I ii!i il I! 'I I... -._... ::::::::::;:::::::::::::::::::::!... ~ - STU DENTE koop al u boeke by BOEKHANDEL A. A. BALKEMA KAAPSTAD 11 Die btbuoteke gee " II ij die goeie voorbeeld ll tl:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::~:::::::::::::::::::::::::::::::::.ll '1-:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::=::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::;!, KOOP BY DIE WELBEKENDE FIRMA I 1/ DJPPENA1o~ s~ a!.einecke II :: ii II H H H ii :: u lj al u benodigdhede in j! MANS- DAMES- EN SEUNS- II UITRUSTING Volkome tevredenheid word aan u verseker!! Hier word u voorsien van,monatic-" en,consulate-" HEMDE, ALBA- en PAX-BROEKE, PERSONALITY- en REX TRUEFORM-KLERASIE, WILSON- CHRISTIE- en BATIERSBY-HOEDE Dippenaar en Reinecke H (Edms.) Bpk. PRETORIUSSTRAAT 244 PRETORIA... :::::::==:::::::::::=:::::::::::::::::~::::::::::::::=::=:=::::::::::::'.1!I :: li II n ii H H :: H I! :: :: ~~ II ii i! ii i! II II II!! H EKSTERNE STUDENT rr,-'''""'""= ==::=--= --..,,.,.,,,,"'""= -~ II ======-=... =... _ II II DIE ADVERT!~SIE-w AARDE I! PUIK DRUKWERK mag nie onderskat word nie in die I! besigheidswereld.!! J II 1',: ~! ~ li 1: :: '!, V & R DRUKKERY!! ' i! (Edms.) Bpk. II II BlED u FLINKE EN :: :: :: II GEWAARBORGDE DIENS. II. IIIII n I H/ v. BLOED- & PAUL KRUGERSTRAAT II Posbus 53 T elefoon u PRETORIA.!! I - ooo - oo-oooooo ll L= ==.. ==== == ==================== ==== = === == =====:::=!i,,elke Sig~ret 'n Meesterstuk" l, II ll i!

21 EXTERNAL STUDENT Page Seventy-three DIE DOOD 'N ZOELOELEGENDE-'n vryvertaling Uit walter oord het die dood gekom? die Versllnder slen terwyl hy klein en 11root verswelg en nle versadig raak ole. waar by ou vaal bier wegsluk s1am met die wat noq te vars Is-toe het nulle noukeurig begin agslaan op hierdie saak... Hhawu. Hy. hierdie krokodil. die dood. vir wie daar nit 'n verskll is tussen die gebore kind. die ou man of die stipsienige ou vrou nle. die jong meidjie of die lonaelidq wat nog staan aan die begin van die somer van die Jeug nle--dle qeweldenaar wat hulle alm,l!-al laat verdwyn In sy maag... " Die voorgesla!ltt het mekaar begin afvra en ges~:.. Hheyi, we... manne, die dood tog wat vir ons hierso klaarspeel. uit watter pord het hv Aekom7" Ons kan aanneem dat daar antwoorde In veelvoud was. maar daardle een wat aanvaar Is en 11ebrulk word tot op ale huidlge dag is die volgende een:.. Nadat die mrns geskape was deur Mvellnqangl het Hy, die Skepper, nog nle besluit gehad of die mens vir ewlg sou woon, en of hy sou terugkeer en sterwe ole. So het dlt gebeur dat Hy na 'n tvd nog besia was om te dink, terwyl Hv twee gedagtes In Hom omdra In verband met die dood. al dan ole. van Wavelaphi Kufa na? die mense. Toe kles Hy twee bodes en gee aan hulle twee teenstrydlge boodskappe. Die eerste opdrag het gelui:.. Laat die mense nle sterwe nle." Die eerste boodskap dat bulle uie moet sterwe nie, was gedra deur die verkleurmannetjie, en by is eerste afge stuur. En daar gaan hy toe, dle verkleurmannetjie. en kruip langsaam na daar gunter na die mense. Toe gebeur ait tangs die pad dat sy aandag getrek word deur khwe6ezane-bessies wat ryp was, en hy kruip daarheen en gaan knibbel aan die khwe6ezane... Hierna het die Skeoper weer die anier bode met die tweede boodskap Jaat gaan, die woord wat ReS~ het:.. Laat die mense sterf." Die boodskap was gedra deur die salamander. Die salamander het vln nio laat vat... ntininl, nanslyaa... Hy het die verkleurmannetjie langs die pad gevlnd en verbygegaan terwyl hy nog stadig aankrule vorentoe. Ole salmander het eerste aangekom by die mense en die woord van Mvelinqangl voor hulle gele:.. Laat die mensdcm sterwe." En na 'n klein tydjle toe sterf daar 'n mens! Ugogo 6ethu 6athi nxa 6e6ona ingwe igwinya amatshe amancane namakhulu idlule ingesuthi; iphuza isilaza iphuze nefumuka idlule ingadeli, 6aqala uku6a 6athande ukuyibekisisa 6ayicu6ungule lenda6a yokuthi: "Hhawu! Yona lengwenya engu.. kufa engadiyi ngangane izelwe. engadiyi ngaxhegu nasalukazi osekucimele; engadiyi ngatshitshi Jan* tombi nabungu lansizwa okuhle okusaqhakaze imbali yentwasahlo6o yo6usha-konke nje lengwenya iyakushwambakanqa ikushonise esiswini idlule ikhece, 6aqala ogogo uku6uzana manje 6ethi, "Hheyi, we madoda. kambe ukufa lokhu okusiqe* dayo khona kwavelaphi?" Songathi izimpendulo zavela zaba ziningana. kodwa eyona yathatshathwa yasetshenziswa-kuze ku6e namhlanje, yinansi nokuthi: "Kwathi a6antu se6edaliwe ngumvelinqangi, umvelinqangi wanganquma noma a6antu bazakuhlala ingunaphade yini. noma 6ayaku6uya 6afe. Kuthe nje emva kwesikhathi wayeseca6anga ephe* the imiqondo emibili maqondana nokufa nokungafl kwa6antu. W a6e esekhetha izithunywa ezimbiji ezimumathisa amazwi ama6ili aphikisanayo. Izwi lokuqala lalithi. "Ma6angafi a6antu". lzwi lesi6ili lalithi. "Ma6afe a6antu". lzwi lokuqala lokuthi "Ma6angafi a6antu", laphathiswa unwa6u lwahanjiswa kuqala. Nempela lwasuka unwa6u lwanwa6uzela luqonda khona le. ku6antu. Kuthe endleleni lwakhangwa ukhwe6ezane 6ewuthiwe. lwanwa6uzelela khona lwaququde ukhwe6ezane; li6aliyane! Naderhand toe kom ook die verkleur mannetjie met die boodskap van die Skepper en hy kondlg aan:.. Laat hulle ole sterwe nie." Maar die mense het gese:.. Ahlya. Ons bet reeds die sal- UKUFA mander op sy woord aanvaar. Daar is reeds 'n mens dood." (Die men.~ I Vandag nog steeds bly bulle by dle aanvanklike woord, en lndien 'n mens sy rede verdraal dan s~ hulle:.. Nee. ons aanvaar die woord van die sa!mander.") Hulle het geweler. die mense, en sterwe toe op daardle wyse tot vandag toe... daarom sterwe hulle. Hulle van ander volke, as bulle hierdle geskledenls hoor dan begin hulle ons spot en s~:.. Julie het opsetllk vir julie self die dood gekles.".. Vanwaar kom jy. o doodr.. Ek was gestuur saam met dle salmander." Andere bly weer onbeweeg en l,ou maar aan om die salmander te haat; maar ook die trapsuutjles die haat hu'le, want hv het In gebreke gebly In verband met sulke goele dlnge soos dat die dood nle 11esterf word nie. Sommloe l>lameer weer die Skepper. Mlsklen werp jy ook die blaam. Jy, wle blameer jy? Ole ~rkleudmannetjle of die salmander... 1 of vir Hom die Skepper In ele persoon? of... aanvaar Jy mlsklen die stand van dlnre? So Is dlt maar, die wlreld en dle dinge wat daaraan behoort. Emuva le, umvelingqangi wa6uya wasusa esinye isithunywa nezwi lesi6ili elithi, "Ma6afe a6antu"; lelozwi laphathiswa intulo. lntulo yasuka yathi ntinini nansiya! Y alufica yaludlula endleleni unwa6u lusanwa6uzela luqonde phambili. lntulo yaflka kuqala ku6antu yalethula izwi likamvelenqangi, "Ma6afe A6antu!" Emva kwesikhashana wafa omunye omuntu." Emva kwesikhathi lwafika nalo unwa6u nezwi likamvelenqangi, lwamemezela: "Ma6angafi a6antu!" Pho. a6antu 6athi: "Ahiya! Sesi6ambe elentulo, usefile umuntu". (A6antu nanamuhla lokhu bayanamethela ezwini lokuqala 6asho nokusho uma umuntu eseguqula inkulumo yakhe 6athi "Cha, si6ambe elentulo"). 6ale 6ase 6efake njalo a6antu kuzeku6e namhla kalokhu 6ayafa. A6anye 6ezizwe ezingo6antu e6ezwa lomlando 6ayaye 6asigcone 6athi " Nina nazikhethela ukufa na.a6omu". "Wavelaphi kufa na?'' "Ngathunyelwa ngentulo". A6anye 6ahlezi nje bayayizonda intulo. kepha nalo unwa6u 6ayaluzonda ngo6a lwali6ala nezinda6a ezinhle kangaka zoku6a kungafiwa. A6anye basola yena umvelinqangi: Mhlaumbe nawe uyasola. W ena usola6anl7 Unwa6u7 noma intulo? noma yena umvelinqangl uqobo? noma kamba wanelisiwe lsimo sezinto? Unjalo umhla6a nezinto zawo. P. S. M. MKHIZE.

22 Blodsy Vier-en-sewentig EKSTERNE STUD ENT H A Tlholeho le Bofelo ba Motho-The Origin and End of Man re ntse lekola litaba tsa bobolo~bolo, meqoqo. lipale. le litsomo tsa merafe ea batho ba batso ba phetseng khale~khale pele ho rona lefatseng Ia Afrika re tla fumana hore tlholeho le bofelo ba motho e bile e 'ngoe ea litaba tse neng li lohothoa haholo ho batloa hlaloso e utloahalang e ka amohe~ loang maloka le tlholeho le bofelo ba motho. Lipale tse hlalosang taba ena li fapane ka bo ea ka mefuta~ futa ea lichaba tsa Afrika leba mone le mane rp fumana hlaloso e tsoanang kapa phapano e nyen~ yane feela. Basotbo ba ba hlalosa tlholeko ea motbo oa pete ('me mona re elelloa hore ha ha bua ka "motho" ba bolela e mong oa bona) ba bole) a bore Mosotho kapa motho oa pele o tsoile lehlakeng tulong e bitsoang Ntzoana~ Tsatsi e!eng koana bochabela moo letsatsi le cbabang teng. Hlaloso e kang ena re e fumana hape paleng e 'ngoe ea secbaba sa Mazulu e bolelang hore mohla~ keng oo itseng ha na ha petsoha lehlaka 'me ha tsoa batho ba babeli monna le mosali. Ba blalosa joala tlholeho ea bona batho ba mefuta ena e 'meli. Bakeng sa bofela ba motho re fumana pale e atileng babolo mefuteng e mengata~ngata ea merafe ea Afrika. Pale ena e fumanoa le holimo lebosa ho Afrika lefatseng Ia Uganda. Empa joalekaha K WANGEMINI zamandulo a6antu a6amnyama 6a6eyiqonda into yoku6a isono sakbe siyam~ landela umntu. 6eqonda noku6a umvuso wesono, ngakum6i esoku6ulala, kukufa. Im6hlakalo esentli~ ziyweni yomntu o6ulele omnye i6idla, ngoku6a ema6alini a6o ivezwe yintakana edaleka ngendle~ diana esisimanga, ze. i6e nga6ulawa lentaka ingake itsho ukufa ngokupheleleyo, imana ukuvuka. Enditbi mna lentaka imele isazela sakhe umntu lowo. U~Nyenge6ule ke wayena6afazi a6a6ini. Ngenye imini 6aphuma 6ayekutheza ehlathini. U~Nqanda~ mathe, umfazi omncinane wa6ona i6u6u lenyosi emthini wa6iza umhlo6o wakhe uku6a 6aziphakule. 6akukhov'ukuziphakula 6ahlala phantsi 6atya u6usi. Kanti 6esitya nje. lo amkhulu umana ukonga u6usana, athe 6akugqi6a wa6usonga ngamagqa6i wa6uohlathela owakwakhe. Akufika ekhaya warn~ nika U-Nyenge6ule, wa6ulela watya ecinga uku6a no Nqandamathe. intandokazi yakhe. umpbathele, ngakumbi ngo6a okwelo xeshana wayehlala kwelika Nqandamathe inqugwala. Ku6on~~kala uku6a umfo to noko waye sisidlakudla sesigrovu, aka6i nakuzi~ 6am6a, kwthi emva kwexe fana wathi, "6uphi u6usi?" UNqandamathe wathi "andikuphathelan~ ga". Yeka ke umsindo ka Nyenge6ule I Wam6etha wam6ula. lntsityana ezazisentloko. njengoko unqandamatbe wayethwaslselwa u6ugqi akazi, A SOTHO LEGEND-By G. L. Mangoaela. U-NYENGE6ULE ke se ke boletse pbapano e teng mona le mane ho phetoeng ba eona merafeng ena tulong tsena tse fapaneng. Ka ho ea ka Basotho pale ena e bolela bore Molimo kapa 'Mopi oa lintho tsohle (ha ho boleloe hore na o ne a lula hokae) o ile a romela Leobu, e )eng sebupuoanyana se tsejoang ka lenama Ia sona bore le ee lefatseng 'me le bolelle batbo bore ba shoe ba boele ba tsobe bape. Leobu ka tsoaelo le mokhoa oa lona Ia itsamaela le iketlile le namo~ loha butle. butle, le bile le tsamaea le ipatlela lijo tseleng ea lona. Le boja bo sa hlalosoe lebaka ho boleloa bore Leobu le sa le tseleng joalo le eso fihle moo le romiloeng teng ha boela ha romeloa Mokholutsoane ho laela bore batho ba shoe ba se hlole ba tsoha. Mokholutsoane oa tloha kapele~pele oa nka ka sekaja oa feta Leobu le sa namoloha joalo tseleng oa fihla oa laela bore batho ba shoele ruri ba se hlole ba tsoha. Batho ba amohela taba ena ea Mokholutsoane ba kbotsofala ke eona. Hamoraonyana Leobu Ia fihla le molaetsa oa lona empa batho ba tloha ba li latotse ba re: Che. re se re amohetse molaetsa oa pele oa Mokholutsoane. litaba tsa hao re ke ke ra biola re li amohela 'me batho ba fela ba eshoa ba shoela ruri joalekaha ho sa le joala le kajeno~bokajeno. zawa ko6o6uthu6a, naye unqandamathe wada woyiseka wawa wapbuma umphefumlo. Wakbauleza wamngcwa6a unyenge6ule. Ekucace uku6a wayekbohlakele umfo lo ngo6a yokuqala eyathi tha, engqondweni kukusa um6iko wo6uxoki e6ukhweni 6akhe. 'ze a6ize nelo6olo lakhe. Kaloku xa umfazi esweleke engeka6i namntwana ilo6olo linoku6izwa li6uyiswe. ngaphandle koku6a umyeni unokunikwa enye intombi e6ukhwenl. Wanduluka ke unyenge6ule. Kanti ezantsi6a ziwileyo zijike zayintakana. Lentaka ke nantso nayo imlandela. Engekahambi kuyaphi wa6ona intakana engaqon~ dakaliyo ithe ngcu~u etyolweni icula isithl, "Ndisisalana sika Thezatheza. u~nqandamathe Nyenge6ule, Ndi6ulewe nguye ngama6om, Ngenxa yamanqathanqath' o6usi". Yamthukuthezela wade wayi6ulala. Ya6uye yavuka Yamthukuthezela wade wayi6ulala. Ya6uye xavuka Yamlandela wayiva seyikwatho. Lamya. ' Ndiza~ kuyithini 6ethu lentakana?" Wayi6ulala wayifaka engxoweni yakhe. wayi6opha ingxowa wayiqaman~ gela. Kwathi qa6u kuye Unoqolomb'efile. Kanti aka6uzanga. W agaleleka e6ukhweni kududwa kuxhentswa. Kwathi ngo6a umfo lo neziyunguma uyazithanda, wayili6ala shici eyonanto e6eze ngayo wanikela emdudwenl. 6a6ulisana noo dade '6o Nqandamathe

23 EXTERNA L STUDENT omnye wa6o wancaza igwada. Kaloku ku Nyenge6ule sekuthe!wale engqondweni ngenxa yomdudo. Wathi "likhangel' apho engxoweni igwada". Seyi6ekwe phaya nalonaxowa. Yehl' int1ekele. Umsila wem6ulu waphu uluka. Nantso intaka seyithe ngcu-u emthaneni okufutshanyana. lthini? "Ndisisalana sika Thezatheza" "njalo-njalo". Waqala kaloku u-nyenge6ule ukungazinzi. nokumila amaphiko. Wa6anjwa. "Tyhini u6aleka ntoni, mfondini?" a6uza amadoda. Kwathi ku6a kaloku isezela simenza umta ashwaqe, azityandiqila engaqondanga. waphendula nenga6uzwanga wathi "Mna! hayi mna 6endize emdudwen' apha. Andiyazi lanto ithethwa yilantaka yatsho yacicisisa ngoku intaka no6engayivanga wayiva, "Ndisisalana sika Thezatheza, U-Nqandamathe Nyenge6ule, Ndi6ulewe nguye ngama6om, Ngenxa yamanqathanqath' o6usi". Yaqin "inqawe ku Nyenge6ule, lanqum 'inqatha. Kaloku ingwe ayigqunywa kuphele yingu6o yegusha. Umfundi seleyakuzandisela okwalandelayo. U-Nyengen6ule yena, sathi saku6a isikhuni sesi6uye senjenje nomkhwezeli, amadoda amlandelisa emanyathelweni ka Nqandamathe. Wali shiya eli nento zalo ngephanyazo. M. A. M. MTSHALI. Page Seventy-five "It's an Old English sheepdog and it speaks Anglo-Saxon." GRADUANDI-GRADUANDS List of Graduands of the Division of External Studies for 1949:- Lys van Graduandi van die Afdeling Eksterne Studie vir 1949:- M.A. (Phychology- with Distinction). Carne, Audrey Marion. Thesis: "The scope and Limitations of the Incomplete Sentence Test, with Special Reference to the Quantitative Assessment of Emotional Instability." M.A. (Politics) Felt, Ewald. Thesis: "The International Protection of Minorities from " Hons. B.A. Barnardt. Philippus Theunis ( Geskiedenis). Bosch. Pieter Willem (Geskiedenis). Geldenhuys, Stephanus Mathys (met lof) (Aardrykskunde). Grobler. Paul Christoffel (met lof) (Sielkunde). Gunther. Maria Crause (Hollands). Lamprecht. Gert Johannes (Geskiedenis). Roose. Margaret Austis (Psychology). Schmidt, Barry Otto (Sosiologie). Trengrove. William Edwards (with distinction, awarded Open Exhibition of 60). (English). Uys, John Frederik (Sielkunde). Hons. B.Com. Lowry, George Michael Lawrence (Economics). B.Ed. Bornman, Casparus Jacobus Hendrik. Mentz, Jan Cornelius. LL.B. Beyers. Harold James. Hofmeyr. William Murray. Jackson, John Oswald Malcolmson. B.A. (Major subjects which candidates have obtained with distinction are given in brackets after their names.) (Hoofvakke waarin kandidate met!of geslaag bet, is tussen hakies agter bulle name aangedui. Aucamp, Stefanus Cornelius. Booysens, George. Calenborne. Michael Walter. Cilliers. Albertus van Zyl. Coetzee, Edward George Daniel. Coetzee, Jasper Lodewicus. de Munnik. Frederik Jacobus (English). de Roubaix. David Theodorus Smith. Despeghel. Aus:~usta Maria (Nederlands-Afrikaans, Northern Sotho). de Villiers, Martha. (Continued overleaf)

24 8/adsy Ses-en-sewentig du Buson, Marthinus Stephanus (Nederlands-Afrikaans). du Plessis, Joseph Adrian. Dumbutshena, Enoch. Eva, Raymond Erwin (English). Farrah, Abdullah. Ferris, Frederick. Freiman, Maurice. Gerber, Johan Andries. Hattingh, Dirkie Jacoba (Sielkunde). Hope, Francis Joseph (History, Politics). Jacobs, Francois. Jacobs, Hendrik Rudolf. Jones, Lewis Gwilyn (English). Knott, Raymond Bernard. Maharaj, Dhawpersad Sewnarian. Mahlati, Sydney Samuel Sithembile. Mahomo, David Mojalefa (Psychology). Martins, Gilliaume Jacobus. Mativandlela, James David. Mbete, Price Sipo Thamsanqa. Meyer, Philippus Stefanus. Mlambo, Owbridge Kenneth Aubrey Sinda. Mpapele, Abel Edwin. Mphahlele, Ezekiel. Mvambo, Samuel Chadwick. Naidoo, Applesamy Chinsamy. Nel, Herman Frederik Bosse. Nell, David Jacobus. Oberholster, Coenraad Cornelis. Pakendorf, Konrad Erwin. Pitt, Vernon Htchard Theodore. Ralebitso, Anthony~ Samuel. Reddy. Christian Nelson. Rollnick, Florence Anne. Rossouw, Guilaume Marthinus Steyn. Scholtz, Jan Andries. Schroeder, Herman Frederik. Schulenberg. Heinrich Johannes Ernst. Schwartz, James Philip. Serakoana, George Mabusha. Seseane, Andrew Edward. Snyman, Jacobus Philippus. Steyn, Jacobus Johannes Daniel. Steyn, Philippus Rudolf. Strydom, Johannes Petrus. Theron, Carl David. llnderhay, Johannes Pieter Gysbert. Vander Merwe, Frederik Phillipus. van der Linde, Hendrik Stephanus (Nederlands- Afrikaans, Musiek, Sielkunde). van der Schyff. Willem Gabriel. Veldman, John Sydney. Venter, Christiaan (Staatsleer). Venter, Martin Flores Jacobus Petrus. Verhoef, Gabriel Cornelis (Aardrykskunde, Stelkunde). Vermeulen. Godelieve. Weitz, Charel George. Xaba, Albert Maxwell. Zietsman, Gerrit Frederick. B.A. (S.W.-S.S.) Anderson, John Adams. Classen, Gert Marthinus. de Wet, Christiaan Rudloph. Glynn, Patricia Kathleen. Madge, Elizabeth Margaretha. Matthews, Frieda. Rykaart, Frederik Jacobus. B.Com. Brewin, Lionel Henry. Brummer. Johannes Gerhardus. Burt, Robert. Dave!, Thomas Arnoldus. de Wet, Daniel Jacobus. Gilinsky, Isaac. Gleimus, Rutgert Reinhardt. Israel. Asher Louis. Kachelholter, Gerhardus Cornelius. Paxton, Robert John Wright. Pretorius, Adriaan Stephanus. Raubenheimer. Daniel. Sem, Hermanus Johannes. Swart, Chris de Villiers. T hirion, Sarel Francois. B.Econ. Brits. Schalk Willem Burger. de Jager, Francois Alwyn. Kilian, Joshua Petrus Johannes. U.O.D.-U.E.D. Cheddie, Gopal. Cupido, Jacobus Simon. Law, Frank Alexander Selwyn. Viljoen, Frarlcois Nicolaas. Visagie, Johannes David. EKS TER NE STUD EN T B.Ed. Admission Examination. B.Ed.-T odatingseksamen du Preez, Petrus Hendrik. Letsoalo, Alexander. Naidu, Kaisavelu. Taljaard, Dirk Johannes. (Continued from page 17) Sehnsucht ihm siisser und empfindenswerter erscheint, als die nach den W onnen der Gewohnlichkeit". Gide's much more positive assertion of himself as a man no longer ill, as the only man in step, is compatable with Rimbaud's conception of himself as the seer in the process of emerging (Rilke's theory of "becoming" is applicable to both Gide and Rimbaud), but must work for Gide and not for Rimbaud because of the absence in the one of the doctor, the man who is primarily and constantly aware of what goes on outside himself; and because of his presence in the other. (Continued from page 24) our best efforts put into the preservation of mental health, for "there can be no greater value to the human race, its present and future, than the normal and efficient, the undistorted, and unperverted operation of the mind" (Fisher, op. cit., p-495).

25 EXTERNAL STUDENT NASLAANBOEKE. m volgende die BY u STUD IE Universiteitsvakke Sielkunde : Engels : Catteii-GENERAL PSYCHOLOGY posvry Collinsi Drever-FIRST LABORATORY GUIDE IN PSYCHOLOGY posvry Schlebusch-INLEIDING TOT DIE EKSPERIMENTELE SIELKUNDE posvry Cunliffe-CENTURY READINGS IN ENGLISH LITE- RATURE posvry Davies--OF YOUTH AND AGE I - posvry Brooks-UNDERSTANDING POETRY posvry Wyld-GROWTH OF ENGLISH posvry I! Geskiedenis : :!!i Opvoedkunde : ll' Walker-HISTORY OF S.A posvry Coet:z:ee-INLEIDING TOT DIE ALGEMENE EMPI- Walker-GREAT TREK posvry RIESE OPVOEDKUNDE posvry Trevelyan-ENGLISH AND SOCIAL HISTORY.... Coet:z:ee-OPVOEDKUNDIGE TEORIE EN PRAKTYK 2719 posvry DEUR DIE EEUE posvry Hughes-LEARNING AND TEACHING, posvry Afrikaans : BEGINSELS EN METODES VAN DIE LAER ONDER- Dekker-AFRIKAANSE LITERATUUR-GESKIEDENIS... fi WYS posvry 1319 posvry i li BEGINSELS EN METODES VAN DIE HOE.R ONDER- Nienaber-OPKOMS VAN AFRIKAANS AS KUL- il l!l.: WYS 2216 TUURTAAL posvry.~. i posvry ::l BEGINSELS EN METODES VAN DIE MIDDELBARE Le Roux-AFRIKAANSE TAALSTUDIES, 101- posvry :1'.!! ONDERWYS /6 posvry Coet:z:ee en Hattingh-LETTERKUNDIGE BEGRIPPE Onder redaksie von Prof. J. C. COETZEE 91- posvry 1.. VAN BELANG VIR ELKE STUDENT IS DIE NUWE TWEETALIGE BRIEWEBOEK deur J. Kromhout, 8.Com., M.A., C.l.S. : 'n Groot verskeidenheid voorbeelde van persoonlike en sakebriewe osook " : ~ nuttige wenke, voorbeelde van testamente, prokurasie, persoonlike adver- :!,, tensies, huwelikskaartjies, ens. II Prys I - posvry t 1 1 I! DIE STUDENT SE BOEKHANDEL IS!I DIE VAN SCHAIK-BOEKHANDEL Posbus 724 PRETORIA Librigebou

26 W HEREVER well-groomed men and women meet, wherever manners, cl01 hes and con versarion reflect fine rasce... quier cnbute 1s paid to Viceroy c1garettes. VICEROY Cigarettes PLAIN CORK AND FILTER Gedruk deur die V & R Drukkery, Paul Krugeratraat 26-28, Pretoria.