---'

Transcription

1 H 0 0 F S T UK V. DIE TYDPERK ' PROVINSIALE BESTUUR - If:_!. lc INLEIDING. Gedurende nierdie tydperk het daar op verskeie g~biede veranderings ingetree wat die Transvaal beslis enige agter-... stand by ander lande laat inhaal het, terwyl da~r op ander gebiode geleidellke ontwikke:.li!lg plaasgevind het wat egter ~og n::..e die begeerde hoogtapunt be'reik het nie. Seker die vernaa."n.ste en verreikendste beginsel wat ingevoer is, was die stelsel om hoofde van skole te laat rapporteer oor die skool as 'n geheel sowel as oor die werk van indiwiduele onderwysers. Hierdie stelsel, in ~935 ingevoer,l) het 'n gemengde ontvangs gehad. Aanvanklik i.s di t deur baie onderwysers, Yeral assistente, geopponeef, terwyl die inspekteu~s deurgaans gevino het dat dit uitst.ekend gewerir,het. 2 ) '. Nieteenstaande alle kritiek, is dit die stelsel wat tans nog in swang is.!n Ander ontwikkeling, wat die verwesenliking van In lang-gekoesterne ideaal was, was di~ afskaff.ing van die st. vi-eksamen in 1935, 3 ) en die installing in die plek daarvan van rn beurseksamen, wat egter op sy beurt, tesamo met di~ Hoerskool-toelatingseksamen, in 1942 argeska~ is,4) sodat die 1aerskoo1 geheel-en-a1 van eksterne eksamens bevry is. Gedurende hierdie tydperk is die skoolplig verhoc.g tot die voltoniing van st. VIII of die bereiking van 16 jaar, ~et ujtsondering van sekere gebiede~) Aanvanklik kqn ~l 4) 5) Algemene Omsendbrior No. l6 van 1 Oktober l935. Kyk bla.dsy 2" ~ inf:r>a, voetnoot 2a Alge~en0 OmsenJ..br:tef' l-yo. 9 van 193'5 en Jnarvers1ag T.O.D. 1935, bladsy Departementele Omsendbr:i.o.l:' No. 3 van April,1942, bladsy Kyk bladsy 277 in.t'r.a.

2 hierdie reeling nie uitgevoer word nie as gevolg van die depressie vanaf' 193]. tot maar toe dit in werking gei:il.,ee het;: het dit In geweldige uitbreiding en In verhoging in die peil van voll{sonderwys veroorsaak. In Groot aantal laerskole bet -~o-g i:nterrriediere skole ontwikkel. Ui teindelik het die stelse:..!n verdere ontwikke1ing ondergaan met die j_nstelling van die junior hoerskool, afgeskei van die laer...,k'.,..., 0 37:;_) s oo~, ln ~~. Inmidde:s is die Tranavaaise Juniorsertifikaateksamen in 1932 ingest<:;l as ei!ldeksamen van die vo1kskool en as toelatir:gseksrur..en tot Matrikulasie 2 ). Aanvanklik was di t ~n verpligte eksamen v:'lr al1e leerlinge in st. VIII of' vorm III, maar binne enkele jare is dit vir hoerskoolleerlinge opsioneel gemaak om daaraan deel te neem. in Wysigicg van ingrypendo be1ang is in 1:934 ingevoer.. ~\ i... v.m~ di8 voe:;:'taal~'-'j wat nie lar,ger die moedertaal sou wees nie ~T'.aar we} die huist:aal, en die bepa1ing waarvan ' nie meer ~n die hande van die ouers sou berus nie ~aar wel in die van die onder~jsers en inspekteurs. 'n Vera:ndBrde skema van opleiding van onderwysers is in 1933 ingestel4) vma:::-volgens die ou 0.2 en 0.3 ver~al het e:n a.ile ond.ervvysers die Transvaalse Onderwys ersdiploma moes vervierf. Die. werk sou van ln hoer peil wees as die van 0.3 maar ietwat makliker as die van 0.2. Later is die Oo3-op1eiding weer te Heidelberg ingevoer om redes wat latel" ui'seangesit s&l ~ord. 5 ) I:n 1944 is alle eksamens in Normaalkolleg~s afgeskafe). Dio de pre :5s ie wat vroeg in die, d.ertiger- jare geheers bet, het u.itbreiding o.an ba:nj.e gele, dog later toon die statistieke ~ordering op elke gebied, sowel wa~ die l) Jaarverslag T~O.D. 1:9~7, bl ) Ii)id b}o 2:S ~24:o 3) Ord. No. 9'var , Prov. Kt. No van 22 Augustus ::..934, bladsy 14:6; en Departenentele Omsendbrief' No. 6 van D9sember. 1934, bladsy 3. 4) Provn Kt. No van 1 Nov. 1933, Ad.ministrateul's Kennisgewing No~ 534, bladsy ) Kyk bl. ~<)3 infra. 6) Kyk b inf'ra.

3 aantal leer1i:j.g ~ as die sk - 1e en onderwysers betref Obk het di'3 kwalifi~g~-sies van onderwysers sodanig verbeter dat. daa!> J:>eecls. in 1933 n::l::1der as 1 persen:t van die onderwysers ongekv';alifiscerd was; en d!e hoogtepunt in 1939 bereik is " a :1 1 \ g.e s er t:.r J.se e:r:-ci.. ~ i V"-:-: ai -cstaay'.de bela~g was die v-erskyning. in 1939 van die versl.o.. g van die Transv-aalse Onderwyskommissie2) wa t alle aspekte van die cnderwys ondersoek en aanbeve1ings gec!.oen het ws.. t aou eers; n:1 dj_e -rerstl.. yking van die tydperk wa t in hierdie dissertasie behande:.'_ word 1 trapsgewyse ingevoei' word. Ook di.e inspeksie- en eksamenstelsels is aan In dem::.."tastende ondel,soel{ onderwerp en be1angrike aanbeve1inga gedoeno Natlli,e1le -ond.erwys. afhanklik vir sy finanaiering van die Uniel"'~gering; net met spronge gevorder na gelang die sontrale regering in die posisie was om meer of minder finansiele ste~~ ~e verleen.3) ~ogtans was daar geweldige - vordering., s o<la t d.ie a~:-cnto..l J aerskoo11eer1inge van i.n 1938 toe - 8m het tot l27 l' 799 in Gedurende dieselfic tydperk het die aantal lnspekteurs sowe1 as naturelleopsieners met r. eer u ge1yke t:red toegeneem. Die vermeer- C!.ering van 'die aantal cp1eidingsinrigtings, van 3 tot 9 hat meegebri.ng da -3 die persentasie gesertifiseerde onderwyser& vanaf 51 in 1928 tct 7'7 in 1940 verbeter het. (a) LA.ER 01TDERWYS In~-k~t;-~~~..._In_speks.lewerk: ( l) :!::l]._s_-e~.~}e1..::.~j Die gewone verander ings in die inspekte1u sper'so:nec1 :!:let ~roortgec::.uur : byna jaar1iks het die een of ander :inspekteur afgetree, terwy1 nuwe inspekteurs aangeste is, steeds gerekruteer uit die range van diensdoende 4\ In l929-1 h.et daar vorskeie sodanige,.j_ Kyk blad.sy 27 6, tabel Y..XI. V(:n: s2.ug va~n C:J.e?rovinsiale Onderwyskornmissie - T.P.5/l939 Kyk b lad.sy 306 inf-. e.. JE:.arvers1ag T.O.D" 1929, bladsy 6-7.

4 246. veranderings plaasge'.i:i.nd, asook in 19311]. In laasgel1oemde jaar is ook verskeie inspekteu.rs na ander kringe oorgeplaatj Gedurende 1932 was C.J. Blom tydelik werksaam op die hoo kantoor2) (in die plek van z. Martins wat na die Unieonderwysdepartement oorgeplaas is) aangesien die rtnansiele druk waaronder die land gebuk gega~n het, paal en perk aan die uitbreiding van landbou-aktiwiteite gestel het. Aangesien hy in 1933 as kring-inspekteur na Wolmaransstad ver- plaas is, 3' 1 s~n dit of die departement van mening was dat landbou-onderwys of op vaste voet georganiseer was, 6 voortaan as van minder beiang beskou sou word. Wellig het dle verander:l.ng van direkteurskap die deurslag gegee.4) Die gebrui'itlike vyf jaarliltse. omruiling van kringe het in 1933 en in 1938 plaasgevind.5) In 1935 is daar 'n pas vir inspektrise geskep, dog na~at die pos herhaaldelik tevergee s geadverteer is, is dit eers in 1937 gevu.l deur die aanstelling van Ma-j. H~E Guffe.6) HoeweJ. die Onderwyskornmissie die aanste11ing van meer inspektrises aap.beveel het, 7) is Mej. Cu fe tans nog die enigste dame wa t so tn po s beklee. D~e aanstelling ven drie addisionele inspekteurs in ) en die reorganisasie van die inspeksiekringe waardeur die kringe k1einer en meer kompak gemaak is, het die - doeltreffendheid van die werk verhoog.9) In 1935 het die aantal inspekteurs 24 ~eloop terwyl die pos van inspektrise nog vakant was.lo) van die ~ ) 2) 3)' 4) 5) 6) 7) 8) 9) J.[)) ~aarversla& T.O.D. 1931, bladsy 7. I~id0 1932, b1adsy 6. Ib:td b1adsy 14.. S.P.E. Boshoff het in April 1932 direkteur geword. Jaarverslag 1933, bladsy 14 dn Departemente1e Omsendbrief' No. 14 van Oktober bladsy 279. Jaar: ::rslag 1937, b1adsy o. -~rsl8.g Onder Nyskommis sie 1939, bladsy 19, paragrae.f' 66. Jaarverslag l935j bladsy 12. Ib~d. 1935~ bladsye 79, 89, , los. Tbid. b18.ci~v 269-2'70.

5 247 ~ was een rn af:'wos- inspektel,l.r. In 1940 was die aantal, :.U.-:!. insluitende die einspektrise en die af'j.os-inspekteur, 241), d.w.s. In vermindering van 1. Interessant is dit om op hierdie stadium die name van die inspekteur~personeel te vergelyk met die wat in die vroegste tydperk ( ) in di~ens was. 2 ) Toe was almal Engelssprckend; tans is die groot meerderheid Afrikaanssprekend. Die inspekteurs met hulle kringe was dan in 19'10 as voj.g ~ 1 ) Ackermann, S.R.. Strukderton Markotter, J~c.,. Middelpurg Blom 1 C.J....., Heidelberg Murray, I. B, Pie tersburg Botha, T.C.,,,... :2:>melo Cuffe, Mejo H.E. Joh'burg 6tten, F.J.,. Joh'burg Schoon, W. F. Potchefstroot de Villie~~~ W.M Wolmaransstad Schumann, P.W.S.~. Lichtenburg de Vos, J v,, Pretoria Schoute-Vanneck,. H.N.... Johtburg Hurter, W.T~ ~ Krugcrsdorp SmutsJ J.A. Lydenburg Jandrell, T.\~.. Nylstroom Lighten, ~.E.~... Boksburg Lynch, J.R.. Rustenburg Mann, c... Boksburg Strasheim, J.J. Joh~~urg Steyn, I<; o. o. Kruger sdorp Viljoen, B.Jo Pretoria Visser, W.A.. Joh burg voss, H.. o.. Pretoria. Aflos-inspekteur: du Toit 1 F.P.J :..... Prptoria. Reeds in Fobruarie 1932 het daar van die kant van Engelssprekende onderwysers beswaar ingekom~) teen die ver- houding 11an Engelssprekende tot Afrikaans-sprekende inspekteurs wat tot nadeel van eersgenoemde was. Die aansteliing van Engelse inspekteurs is deur die redakteur van die Transvaal Educational News bepleitji self's al was hulle l).raarver slag l9i3 5: bladsye :;:eo Q,:::}.83'~:~,, 2) Kyk bladsy 43 supra. 3) Transvaal Education&l News, Feb. 1932, bladsye 3-5.

6 kennis ve.~:1 AL':,_kaans nie so goed as die kennis van Engels van A;t::r-1!-:aans--sprelcendsa nie~ Die Engelssprekendes kon dan vera2_ in d:'le Engelsmediwnskole werk 1 en daar kon weer 'n stelsel van se.mewe::-king ingevoer word soos wat vroeer in swh.ng was,, H:l.erdie be toog he t egter gsen invloed ui tgeoefen nie _ 1 aangesien daar in verhouding m.:tnder Engels-sprekende ins pekteu:.'s in 1940 was as in l932. Hoewel die aant&l inspekteurs vermeerder is, het die 7ermeerdering gaen +;.rec. gehm:~ met die toena.tjle in die aantal leerlinge nie a In 1920 was Liaar 17 inspekteurs vir 106, 9'78 leerlinge_, dew.,.3: ge:mic.'..d~ld 6292 leerj.:i.nge per inspekteur 1 1! wa t toe t;eeds ci.cur die dlrekteur as te veel beskou is. In 1940 was ds.ar 24 inspekteu'i's vi:~ leerlinge wat ge- ' middald 6414 per inspekteur was. Die posisie het dus ietwat verswak. Dit kon egter gedoog WOl'd. daar die onderwyspersoneel in clie laasgenoerrcdg jaar akademies sowel as professioneej.. baie meer belrvmam vva8 as twintig jaar. tevol"o, en daar die inspslctm.:t:..""s in ditl laasge>noemde jaar niks meer met die ocrplasings en eks~1ens i~ die lae~skool te doen gebad bet nie! en bulle werk beeltemal van aard verander het, soos ui t d-5.e vol[;ende paragraai' sal blyl'::~ (i.i) Jns;ee::~~iew_~..Els 1~ Ooupl~sin~ van leerlinge, Uit ~ie vorige hoo~stw{ bet geblyk dat die indiwiduele eksaminering van leerlinge deur die 1.nspekceurs geheel deur klassikale inspekl:jle vervang ls,.e t gelyktydige Q'orplasings wa t onder toesig van die onderwysers plaasgevind bet,, maar wat nog grotendeoll'l deur die inspakteurs gekor..troleer is~ Gedurende dis ee::."ste jare :na 192? het di t noe; vaortgeduur J maar gele idelik :r... e t oolc hier ln verandering ingetree, totda t die l) Kyk b l.ansy ~us:.

7 ins;>elttst..:..r s ~J.~). :,_~,:;:::l1ee2..-c:-j.-r..:i. ::,an die promosie van laerskoolj.ee:::'linge cut er~ met st, V onttrek het (behalwe waar sto V le'3l'l:.nge dj.9 H. SnT. -e:'-cs~.:..rnen moes skryf). Hulle enigste kontroj.e daa:cona was om tae te sien dat die kla.ssifikasie in orde was by bulls in3p3ksiebasgek. So het die laerskool tan opsigi::;e van sy ::!.atg:r:.'~1.8 ':>rganisasie~ meer vryheid verkry en k ko!'l g<svolglik ba ::el" Joo:es ienlng maak vir die indiwiduele behoe.ftes van riic v-e:c'sl:i.l:.erj.cie J.eerline;e veral in die laerkla.ssa, wa!'lt. si:--c'3 no tw:: ~-''J..p:'l..:!.s ;;;tart from pl'ecisely the same pl:ace_, emp::!.0y ~h~ sax.0 mean::: of' t.;i."'&vel.., nc1.. expect to arrive at 1c.entica3. g )a ls r set o':rvicus ly they ounno i:; follow the same Hoe mee:r v:c>yheid skole dus geniet, hoe butel.' can hulle id.diwldugle versx].lle in ag neem. Wat mee::> is, as..::j -1 -~ I.,A.k.,<..; damok:ratie~~e beginsels vryheid verkondig, dan beteke:::j. ciit ::.'1~ t:; )::'yhe5.g. v".:;r ~io leerlinge nie maar ook vi.r d:le.u:."ld'.:.':c'wyser. ;i..,nhat he (the progressive teacher) ' e.x.pect8 bebwben p'.lpi:l. and. t;3aclj.er) he alsa recommends between Ui t cue il1speks5.everslao IJlyk hoe verskiller:d die ontt~ekking van die inspekteurs in die verskillende kringe was t. o a v ~ die oorplasing van. 0.ie leerlinge o Reeds in 1929 he t vlj~ Gee~ :>l_ngj ge:.!."'appcrtser dat daar in sy kring geen gelyktydig-1 inspel-:.sie mee:~ was nie; m.. a.w. dat hy hom hoegenaamd nie meer met die oorplas ing bemoei het n5.e. Ook was geen eksmnens m0ep 1rerwag nifj,. Oorplasing het dus geheel-en-al by die hoof en dio klasonderwysers berus na aanleiding van \ die werk -.lan die jaa::.". ::::: het die dipel;:teur gemeld 1 dat die inspekteurs al die vorige jaar of twee nie meer die gelyktydigh eksg.c.yj'le:ns gekontroleer het nie.. Nogtans het 1) Dodd, M.R.! Int r.oducing the Supervisory ProgJ;"am, in Educationa::. J~d.m.:.:Cl::tstration and Supervision,~~ Jan. 1937, clads:r 63~ B:::'ubacher, ~Tohn 3.,: Modern Philosophies of Education, bladsy 33i. JaaJ'VElr sla;;;r l90 -~ bladsy Ibi

8 1) 2) k Ja::;J,r-ye'rslag 1935J biadsy 112. I~id. 1939, b:adsy 80. Ibid. l929,, bj.., 43.!bid. ~ bl Ibid., bl.,. 40,, ']8.alherne,' 'E.a. g Ec.ucation e,nd the Poor White.t bl. la.s Markotter tn 1935 nog gemeldl) dat hy 1n al sy ekole kon- I trole uitgeoefen het; en die finale beslissing by ho.m berue het. In 1939 is corplasine-st::.etse in sy kring nog deur komitees opgest3l8 2 ) -Hierdie twee voorbeelde qui die uiterstes aan. Hiertuss.en het al die ander kringe geval. Die afneem van die eindeksamen (s~. VI)en die H.S.T. (st. V) is deur die inspekteura gelei 3 ) en hulle moes die proeflesse en die mondelinge werk van kandidate vir 0.2 en 0.3 afneam. Dit het soveel inbreuk op hulle tyd gemaak dat daar nie voldoende tyd vir die inspeksie van skole oor- 'gebly het nie. 4.). Botha en Stephen het in 1929 gekla dat hulls so.mmige skole slegs een keer in drie jaar kon inapekteer5l 11 Dit spreek vanself dat d~t glad nie rn bevredigende stand van sake is nie. As d ie inspekteur enige invlo~d op leermetodes en qie algemene ontwikkel~g yan 'opvoedkundigei. sake in sy kring 'sal ui toefen, nioet li.y'-'. noodwendig in gedurige en noue aanraking.met die skole bly.'i Me~r inspekteurs was. dus. volg'ens hulle meniiig I fn d:j:: irigende no od~ aakl ilche ld 2. Stande.rd-Oorplasirig Die' geworie' prosedu:re "'om leerlings net.taarliks van diaeen sta:tiderd'na die volgende' oor. te :pl&as, he t ~ ge durerld.e hierdie' tydperk dikwei~ ond:er q.:fe. soeklig gekom en is 'van verskil_lende kante' heftig 'g'ekriti.;. seer., In J:932 'het Malhetobe die voigeride treur:ege toe stand aan die j,'lig. gebring!:6): Uit 'die 348,808. leer'linge 'in dle skole van die "Unie op5 NOvember 19~o'was 44,144 of 12~8% vertraag, d.w... s1 1 m:ins'tens tw~e van.. hierdie aantal het ~ n'gevear jaar t e. olld vir huffe ste.nde.rd. 40,000 reeds een kee'r ge~ ~. - ' 1 : ' l, 'l' 1 '1 I druip in hulle skoollewe I 32,0.00 twe'e keer ~ 7 I 200 dri'e keer

9 251~ en 1,200 vier of meer keer.l) NThe reason for this very serious situation is to be found in the lockspep system of promotion, initiated by the system of individual inspection which prevailed in this country from the time that the Pay.mentby-Results system was inaugurated in England in the sixties It is true that class inspection has to a large extent replaced individual inspection in recent years, and principals and teachers practically effect the promotions In any case, standards to be reached whether the promotion is made by the inspector or by the teacher, and the demands of the curriculum are inelastic. They are the same' for dull and bright alike. Therefore, these school examinations act as a selective agency with the result o that the number of retarded pupils pile up in a heap towards stds. IV, and V, until they reach the 16 years compulsory age limit and manage to esca~~ this soul destroying process of repeated failure.n.::.j Malherbe het aangetoon dat die morele nadeel vir die kinders geweldig groot was. Kinders het so gewoond geword om te druip, en is~ so d ikwels vertel ' hoe 'n mislukking hulle was, dat dit hulle naderhand nie meer gekwel het nie. 11 A boy who has it t~own at his head that he is the' failure of the class, t:omes to believe that he is a failure and acts accordingly. :t H~wkes stel die saak nog baie ernstiger voor.?:) Hy haal Senator Copeland se woorde aan, en onderskryf dit heelhartig, dat die mislukkings dikwels misdadigers kweek, en besluit: ; 1 We did not foresee when we made up our beautiful Standards and proceeded to enforce them so firmly that we were about to contribute to a wave of juvenile cr~el But even worse, because much more widespread, is the less lurid effect on the vast masses of children who are not driven to crime but only to partial frustration, discouragement, futility, boredom, and various kinds of "escape," into daydreams or into frivolous and unsatisfying distractions outside of school hours 11 Qok inspekteurs Robb en Kloppers (Oos-Rand) het in die jaarlikse oorplasing veroordeel. :4) " MaJ.he:rbe, E.G. : Educa-tion and the Poor, White, bladsy l;ig Malberbe, E.G.: t.a.po bladsy 157. ' Hawkes; HQE~, e~aa~ The Construction ~~d use of Achievement Examine:.ri!.t.cilns, bladsy ) Jaarverslag T.O.D3, 1933, bladsy 64, Ook 1931, bladsy 64.

10 D1e tempo van vordering in 1 n klas is min of meer die van die swakker leerltnge ; en in groot skole is dit wenslik dat die skoo1hoofde meer aandag da~aan sal gee o.m hulle klasse te organiseer in ooreenstermn1ng ~t die bekwaamheid van hulle leerlinge. 11 Leerlinge moes, volgens hulle, op enige tyd gedurende die jaar bevorder word, nie alleen op grond van reeds opgedane kennia nie maar ook op grond van hulls bekwawmheid om meer gevorderde.werk te kan behartig. Hulls is 1n hulle sienswyse ondersteun deur Strasheim wat ook n vryer kl~ssifikasie voorgestaan het. 1 ) In 1935 het inspekteurs Viljoen en Gardiner dieselfde beginsel beklemtoon.2) 19~9 m&tl~56 essor J.Chr. Coetzee dit betreur 3 ) dat 95% van die leerlinge slags jaarliks bevorder word. In 1928 het die re~akteur van Th~ New Era geskryt 4 ): MPsychologists and pedagogues have demonstrated that individuals develop at different rates and in different ways; they have revealed the waste of time involved in schools which still retain ordinary forms and atds. There are pioneers and rebels in every country, 1n every type of sohool, but at present they are overwhelmed by system. 11 Keyter sa : 5.) udie ou klassisteem met,sy knellende uniformiteit en sieldodande passiwiteit verkrag geheel, of bele~r op ernstige wyse, die nakom van die eise van byna al daardie grondbeginsels, maar veral van die van Totaliteit, Aktiwiteit, Indiwidualiteit, Sosialiteit en Vryheid. 11 Die klagtes skyn uiters gegrond te wees, Volgens huidige indeling van die leerstof in standards behoort die gemiddelde leerlinge waarskynlik die werk in n jaar af te handel. Moontlik sal dit egter slega 50% van die leerlinge 1nsluit. Die boonste 25% behoort na 6 of 9 maande oorgeplaas te word, terwyl die onderste 25% na 15, 18 o~ 21 maande oorgeplaas behoort te word. In die Onder huidige amstandigl) Jaarverslag T.O.D., 1933, bladsy 68. 2) Ibid 1935, bladsy ) Tydskrif vir Middelbare Onderwys, Sep. 1939, bladsy 27 e.v~ 4) The New Era, Jan. 1928, bladsy 2. 5) Key~er, J. dew.: Opvoeding en Onderwys, bladsy

11 253~ hede vind oorplasings vir 95 of meer persent slegs plaas na. 12 en dan na in verdere 12 maande. Om oorplasing op enige tyd 7a.n oj.e jaar moontlik te maak-.:: sal 'n warboel van dis organisasie van 'n skool maak, tensy ln indiwiduele stelsel soos d:te Daltonplan ingevoer word. Verskeie proe!' neming9 met so n stej.sel :?..:n ons land het egter bewys dat dit geen ingang op g::;."oot slcanl vind nie.,'n Ander uitweg sou myns insiens wees om elke 6 maande die bevoegde leerlinge oor te plaa/s, Die standards kan behou wor.d socs dit teenswoordig i.s, mao.::." vs.:.,d0al i.n :1.oer en :;_aer-,. bv. van st. II-hoer word di~ -.. g:jwone leerling na st. III-laer oorgeplaas; terwyl die skranderste leerlinge 1..,egstreel5s na.!.!l -hoer kan gaan. In groat skole behoort di t nie dle minste moe ilikhede in verband met organisasie mee te bring ~ie, aangesien daar gewoonlik twee of meer klasse van elke standard is. 1 ) 3. Inspel_f_i?~.F~~ Na elke inspeks~e oor die skoal t::t treik ~ moes die inspekteur ln rapport Da t die onderwysers die rapporte nie altyd as billj_k >eskou het nie, blyk uit artikels in die ond&rwysersorgo.ne. In 1929 het i1looker-on 11 die aandag geve stig 2 ) op die g:r:oot verske idenh.e id wa t die. inspeksieverslae oor esn en dieselfds kring vertoon het. u Some inspectors praise very lavishly,. others chaff a little kindly~ while others are very severe in their c~iticisms. Indeed~ one area seems to have!back slid' so seriously that. the timely atrival of the :1ew inspector was the only thing that ss..ved it!'rom educational disaster." Jaro later~ naamlik 'in 1937: het :n hoof gewys3} op die algehele gebrek _aan kont:tnu!teit tussen opvolgende inspe~.tteu1.s in!n krin.g e Die eerste rapport van 'n nuwe inspekteur was byna altyd sleg, die tweede redelik en 1) Kyk ook bladsy infra. 2) Transvaal Educational News, Januarie 1929, bla~sy 42. 3) Tbid, Oktober 1937, bladsy 7.

12 254. daarna baie goed. Een 1nspekteur het die betrokke hoof in November van 'n sekere jaar meegedael da t hy sy s.kool nie sou ondersoek nie 1 daar dit in so 'n goeie toestand. was dat dit In verspilling van tyd sou wees. Kort daarna het die nuwe inepekteur rn rapport uitgebring wat eenvoudig_ alles in die skool veroordeel het. Die hoor het dan gevra of die standaard van beoordeling foutief was; of die inspekteur verkeerd was dan wel die onderwyser; indien die ihspekteur, watter een? Hierdie gevalle word hier aangehaal, nie om inspekteurs te benadeel of te vgroordeel nie, maar slegs om aan te toon welke invloed die. subjektiewe, mens like faktor 1~.-y d:te beoordeling van skoolwerk speel, en am daardeur aan te toon (i) dat die stelsel van rapportering deur hoofdo, wat hieronder beskryf word, nie op grond van subjektiwiteit as swakker beskou moet word as die rapportering deur :tnspekt:eurs nie; en (ii) dat die graderingstelsel van onderwysers deur inspekteurs, waarop ook later gewys word, nie as alleen geldig by die departement behoort te tel nie. Die kwessie van eenvormigheid van inspeksiemetodes is op rn inspekteurs-konferensie 1n Mei 1933 bospreek.l) Die standpunt van die departemgnt hierteenoor was: (a) dat inspekteurskonferensies tot doel het om deur gedagtewisseling 'n sekere mate van gelykvormigh8id te bereik; en (b) dat dit nie wenslik is om 'n groter mate van gelykvormigheid te handhaaf' as wa t deur m:tddej. van insp~~:. :-,,?l:::on.ferensies bereik kan word nie. Om tog tot 'n sekere mate te grote uiteenlopendheid van inspeksiemetodes en beoordeling die hoof te bled, het 1) Jaarverslag T.o.n. 1933, bladsy 15.

13 die Ortderwysk~~issie (1937) die benoeming van n Hoorinspekteu::- aanbeyeel 1 ) 255 om beheer oor die hele inspeksieafdeling uit te oefen en 'n skakel tussen die afsonderlik& ir.spe'ktel~rs sowel as tussen die inspekteurs en die direkteur te vorm. So Tn hoof-inspekteur is tans in diens van die depar.tement 4 3 R~_p_9rte deu't' Hoof'de. In ;n omsendbriof' te dian ef'f'ekte2) k~m o.a. die. volgende voor : In 1935 is die hele stelsel van inspeksierapporte verander~ I,Die vorm waarin inspeksierapporte tans opgestel word, is deur die Departement, 1n oorleg met die Algemene Komitee van Inspekteurs, in hersiening geneem. Die behoef'te aa~ so Tn hersien1~g is grotendeels te wyte aan die vermeerdering van die aantal onbevredigeride rapporte oor die werk van assistent-onderwyse~s. Die sisteem waardeur die inspekteur In lndividuele rapport t:.itb:ping oc:r: die werk van elke assistant, het blykbaar s.anleidj..ng gegee tot die neiging wat by ~ommige prinsipale ontstaan het om hulse~f vry te spreek van die '"V'era~,1.twoordelikheid vir die werk van hul assistente. Die Departement wil prinsipale graag help om grater kontrole oor hul skole te kry sodat hulle beskou word as die gesaghebbende persoon, nie alleen oor die leerl:tngg!lie, maar ook oor die lede van die persone~l van die skoal.. Prinsipale s~l nou die reg he om getuigskeifte uit te reik aan hul.assistente. Prinsipale sal ook in di~ loop van elke jaar tn rapport aan die inspektelll' voorle, op 'n datum wat deur hom vasgestel moet word, oor die skoal as 'n geheel en oor e.ll{e lid van die personeel~ Vanaf' die begin van die v:i,e:t.'de kwartaal van hierdie jae,r sal die rapport van die inspekteur' oor tn skoal in die algemeen wees. en so opgestel wees dat dit In du1delike en bondige indruk van die algemene doeltref'f'endheid van die skool as In geheel sal gee. Dit sal nie oor persoonlike sake rakende assistende handel nie Die Departement vertrou dat die grater verantwoordelikheid en gesag wat nou aan prinsipale toevertrou word, tot grotar doelt:r.ef'f'endheid in die skole sal lei." Later instruksies 3 ) het vereis dat afskrif'te van l) Verslag Onderwyskommissie 1959, bladsy 206, paragraaf 731, e:r: bladsy 19, paragraa1' 65. 2) Algemene Omsendbrie!' No. 16 van.l935, dd. 1 Okto~er ) Depa:rteman-t sle Omsendbrief' No. 6 van Oktober 193 ~, bj.adsy 97.

14 getuigskrifte, deur die hoof aan assistente uitg~reik, aan die departement gestuur moes wordo \ Die rapport yan die ~oof oor die skool moes onder die 70lgende afdelings vers~rek wordl): A. G~onde, geboue en uitrusting. B. Administrs.8i.e en organisasie, hoof se werk, ens. C. Bibl:Loteek) skoolklubs, verenigings ~ bui te-skoolse aktiwiteit.e van onderwysers, ouerkomitees, gebruik van rolprente; ens" D. RappOl.,te oo::.., ind.iwiduele onderwysers en klasse. Die volgende wenke is aan die hand gegee vir die opstelling -van rapporte onder D: Gereeldheid van skoolbesoek, klasbe~eer, voorbereiding van werk, onderwysbekwaaffiheid en doeltreffende vervolgwerk 1 beheer van skriftelike werk, bekwaamheid var- die klas in verskillende leervakke, aantreklikheid van klaslokaal,.netheid en gedrag van leerlinge, spesiale werk wat ond~rneem word, i.v.m. binne-.en buite- ' \ muurse aktiwiteite:- aspekte van werk in die klaska.mer ten ops :tgt.e wa.arvan dle ondervtyser ( es) nog leiding en hulp nodig het en hoe hierd:i.e hulp verleen of aangebied word. Die nuwe stelsel is met gemengde gevoelens deur die onderwysers ontvang, maar die inspekteurs was eenparig in hul mening da t di t grot_er doel treffendhaid in die hand sou werk. 2 ) Die volgende aanhaling uit die rapport van inspekteur W.A. Visser3) in 1935 word volledig weergegee omdat dit die voordele sowel as di~ duidelik epsom: I gevare van die stelsel 11Die nuwe stelsel van inspeksierapporte waardeur die hoof meer. direk verantwcordelik gehou word vir die werk van sy assistente, is slegs vir 'n kort tydjie in werking en derhalwe is dit tn bietjie gewaagg om nou reeds daaroor uit te wei. Die algemene gevoel _ ~-- 1) 2) 3) vo:gens tn omsendbriaf van die Inspekteurs van Onderwys va:::1. die Rand-Sentraal dd. 11 November Of' die besondere indelings cor die hale provinsie geldig was, weet ek nio, hoewe~ die hoof'indelings oral dieself'de was. Jaarverslag 1935, bladsy 83, 104 ' 114:..115; 1937, bladsye 45, 34, 61, 94:" ~id. 1935, bladsy

15 ...,5-, &;; I., onder d:l P OY"~r:IE-r'"--<rsers is egte::;tlat di t tn groot '~tarbe ~ar ing op die ou mo-~d.~, e.:':l -or:.getwyf'ej.d 'n s tap in die regte rigting is. Die g:r:>cter v eran'twoor delikheid wat nou op:r;rinsipale :ms, eal ongetwyfeld tot groter doelt~effendheid L~ ons onderwys lei~ Die hoof' sal, weens die i:n.tensiewer kontrole en toesig; onwj.llekeurig i:n. nouer aanraking kom met sy assistente en leerl:i..n.ge. Hy sal dus meer belang moet stel in die werk v~~ sy nkool as geheel en sal dus gretiger wees om aan sy assintente leiding en hu~p te verskaf. Daar kan gevalle -rool"kcm waar In hoof' 1 weens een of ander grlef, misbruik sal maak van sy seggenskap en In onverdiemde stre'?-:j rappox t- ui treik oor 'n assistant, of met opset gu.nstig rapportee-r oor 'n assistent, van wie hy graag onts1ae wil raak, L':l albei gevalle sou dit' baie dwaas wees v:o~n 1n hoof em sy goeie naam te beklad en om openlik aan sy k-:>11egas en Inspekteur te toon dat hy onbevoeg is om die we:;: k va.'1 sy ass is tent' te beoordeel. Dit l:y geen twyfel dat ook die assistent-onderwyser deur. die nuwe st;elael gej.:aat sal vrord nie. Van alle vooruit gang en verbeteri~g in sy werk gedurende die jaar word verslag gehou en op sy krediet geplaas. Die assistent besef dadelik dat. die troue vervulling van sy pligte tot sy eie voo~ceel lei. Die nuwe manle!" van inspeksie ~-s seker tn groot sprang vooru5.t ten opsig1;e van die tydej.tke krag wat, se vir drie maande of selfs langer, ~an rn skool verbonde is. Vroeer kon so!n per soon m.aar taamlik laks L"1 sy werk gewees het sona.e:::> c:n juis in warm water te beland. vandag i.s clio pi)sisie hee:'..wat anders. Die tydelike onderwyser west nou. dat :J.;_r :;:1.cukeu.:rig wa.argeneem word deur In hooi' vs.:1 wie verle.ng wo!'d om tn rapport Oo:i."' sy werk a an die Inspeli.:teu.r te lewer. Hy ko.m dus tot die I..Jese.f da t 1 a:!.h.oewel hy tydej.ik in die sl-:ool werksaam is, dei.artog In rapport; oor sy work ingedien word. Die gevolg is dat ook hy goeie werk probeer lewer. Die veelvuld:lge werksaamb:eda van die Inspekteur.en die verwisselings \ran person 1el -:CElt dit moontlik gems.ak vir trae of' swa.k ass:i.::~tente om vir tn gerul.-:11.~ t,yd nie in rnoeilikhcde te beland nie. Dic..~oelmatiger en 1ntensiewer kon.tto=-o :.::.:_-_ ()._;_"-' ::::oo.:l sal nou egter die genade-..1:. J:!x -nierdie g:!:'oep aan:merklik inkort. In d~e verlede moes L~speksierapporte aan tn tweeledige ~~r~;':f'l beantwoord, naa.."nlik as get1.1.i.gskri.fte vir die ondertfysers as hul::le aansoek doen vir nuwe be trekking a, en as maa tsta!' om d:1.e pel~ van In skool te bepaal. Die gevolg 'fres dat skooh'ade en. skoollto:mrn.issies dit soms moeilik gevind he;t om so tn.:aappoz't korrek te vertolk en te beoordeel. Onder die nu.we s,.:;elsel sal dit ~gter moontlik we~s om :::>a:ppo:rt.a van algemone sard bondiger en doelmatiger op te stel. Die Ir~spekteut' snl in staat gestel word om betel" beheer EHl ltontrol.e in sy kl--ing uit te oe.fen, en sal tyd v-l.nc.. om skole garee_lder en in sonunige gevalle meer dikwels te besoek,. Hy sal ook: ruimer geleentheid kry om werk van tn meer opbouende en permanente aard te verrig., Saam met die h::>oi' sal hy in nouer aanraking gebring word n:et die kl0inste bgsonde:c-hede i.ran die skoolwe rk, en sal d-u.s in staat gestel word om In juister oordeel te vol~"

16 Die onderwysers wa~ nie so eenparig ten gunste van die nuwe stelsel nie. Op die ka.ng~es van die V.O.T.M.S. is in 1937 besluit 1 ) om die direkteur te vra dat die stelsel van geheimhouding prysgegee moes wo!-d en dat die rapport van die hoof aan die betrokke assistants getoon moes word.2) Die departement wou eg;,.er hieraan geen gehoor gee nie, alvorens die stelael nie behoorlik op die proef gestel was nie. Terloop~ kan vermeld word dat die geheimhouding vandag nag nie e;)gehe :'" is nie In die orgaan van die T.T.A. 3 ) het in Januarie 193& tn artikel verskyn van 11 Qulcumque 11 wat beweer het dat, waar seksie 33(4) van die diensvoorwaardes bepaal het dat tn inspekteur tn onderwyser so gou mobntlik, en in die reel op dieselfde dag van inspeksie, in kennis moes stel van sy voorneme om Tn rapport van onbevredigende werk uit te reik, terwyl hy sy rede hiervoor moes gee, die nuwe metoda tn rugwaartse stap was daar die rapport van die hoof konfidens1ee1 was en ontoegan:-dik vir di~ ass istente.. Verder het hy geskryf': 11 Whereas a report from an inspector would have to be ini.'llediately substantia ted by facts 1 otherwise be 1ng construed as slanderous, a principal's report, when prejudicial, is defective by reason of its con~idential nature and the time element introducing 'delay, and material alteration of circumstances and fact which come from delay. It is unsatisfactory from the point of view of the assistant as well as the principal. The system of principals' reports is bound to bring about an undesirable spirit in our schools, by engendering an attitude of suspicion which is detrimental to efficiency." Die T.O. bet verder gegaan en 'n vrre~~s aan sy lade gestu~~,4) waarop 1,058 antwoorde ontvang is, naamlik 359 van hoofde en 699 van assisten~e. 1) 2) 3) 4) Hier volg enkele van ~ ' Tydskri!' vir Mid.delbare Onderwys, September 1937, bladsy l6,- besluit Dl. Die geheimhouding is VElrva t in Departementele Omsendbrief No. 12 van De sember J.935; bladsy 2~. ' Transvaal Educational News 1 JanuB.ri e 1938, bladsy 6-7. Die Chri.stelike Skoolb:Lad, Maart 1939, bladsy 9 e.v.

17 die bevindings: opgawes dwing ons tot die gevolgt:eekking dat die huidige stelsel hom bater by grater skole as by kleiner skole aanpas~ Ons skryr hierdie verskil in sienswyse toa nie aan die verskil. in bekwaamheid van hoorde nie, maar wel aan hul verskil in rang Die meerderheid assistente is bereid om die valle verantwoordelikheid toe te vertrou aan hoorde van grater skole, maar beida hoorae en assistente weier dit aan hoorde van kleiner skole met 'n meerderheidsstem.n ~Die Veral in'klas IV-skole was daar In sterk konrlik. Daar dian verder op gej:et te word dat bostaande geyolgtrekkings nie eenparig de~r die onderwysers onderskryr is nie 1 aangesien.daar telkens In aansienlike a~tal in die minderheid gestem het. Oor een punt was, die groot meerder- held dit eens (929 teen 80), narunlik dat die hoar sy rapport aan die assistente meos voorle " vir bespreking. Op die kongres van die T.o. in April 19391) is die aanbevelings van die rapport-stelselkommissie voorgele en aangeneem, behalwe die aanbeveling dat hoorde van klas IVA en IVB geen rapporte moes uitbring nie 1 wat met 77 teen 22 ste:tmna vel" werp is. Alle hoofde moes dus 1 volgens die ' meerderheld, rapports uitbring. Aangesien die stelsel toe reeds meer as 3 jaar in werking was, kan aangeneem word dat dit 'n goeie verandering in die o~ van die meeste onderwysers was, en geko.m het om te bly. Die onderwyskommissie (1937) het dan ook aanbe~eel 2 ) dat met die stelsel voortgegaan moes word, aangesien dit dieselfde rlgting gevolg het as die van die eksamens, naamlik die rigting van minder strongs beheer van buite en derhalwe in die rigtlng van grater vryheid vir die skole. ndie inspekteurs' se verhouding tot die skoal verander gelyk Jbydig van die van die kritikus tot. die van gids en :raadgewer" het die verslag gelui. 1) Die Christelike Skoolblad, Mel 1939 bladsy 23. 2) Verslag van Onderwyskommissie, 1939, bladsy

18 260, wat.eintlik ngt 'n voortsetting van die nuwe rapportstelsel, en 'n noodsaaklike a~~vulling daarvan was, was die instruksie aan hoofdel) ln 1940 om aan die einde van elke kwartaal op In voorgeskrewe vorm 'n rapport by ~ie inspekteur in te dien oor die werk van elke tydelike onderwyser(es). Die instruksie is sedertdien2) gewysig sodat 'n rapport nou slegs ingedien hoef te word as die tydelike persoon die ekool verlaat. Hierdie stelsel wat in die Transvaal in ~935 ingevoer is, was geen oorspronklike nie. In 11 The.Journal of Educational Method 11 van April 1922 het T,.W. Gosling reeds geskryf3): nnow if there is ever to be adequate supervision, the work must be done mainly by the ~incipals. This statement applies to large schools as well as to small ones. The most ef'fective method of securing adequate supervision is to exalt the office of principal, to invest the principal with greater responsibility, and to expect in return a large measure of initiative, of leadership and of helpfulness 11 In Madison, Wisconsin was die toesig geheel-an-al in die hande van die hoofde, terwyl die superintendent n groot deel van sy tyd f'_,:'n samesprekings met hoof'de bestee het. Hiermee het die skole in die Transvaal nog 'n grater mate van outonomie erlang. 5. Gradering van Onderwysers. 'n Ander saak waarmee inspekteurs belas is, is die gradering van alle onderwysers in hulle kringe, hoofde sowel as assistente 1 in klasse A, B, C en D. Hierdie gradering word streng geheim 'gehou en geen onderwyser weet waar hy staan nie, behalwe as hy in klas D, die onbevredigende groep, gegradeer is, wanrieer hy volgens artikel 33 van die Diensvoorwaardes4) kennis kry am binne ses maande ) 2) 3) 4) Departementele Omsendbrief' No. 2 van April 1940, bladsy 49 Ibid No~ 2 van Februarie 1944, bladsy 12. Aangehaal deur Barr, A.Se, en Burton, W.H.: The Supervision of Instruction, bladsy 40. Handboek VEm Onderwys"C :Jtte 1929, bladsy

19 26:, te verbeter of gestraf te wordn werk deur In inspekteur ondersoek. Na ses maande word sy Paragraaf 3(c) van artikel 33 meld dat, as!h latere inspeksierapport aantoon dat die onderwyser se werk nog steeds of weer onbevredigend is, hy verplaas kan word, sy pos in graad verlaag kan word, sy jaarlikse verhogings ingehou kan word, d.w.s. ashy nie onts2.aan word nie. Die gradering van onderwysers geskied op grond van die v olgende oorweging~.:~.) ~ Gehal te van werk in die klaskamer, verhouding van die onderwyser tot die kinders, die hoof, sy kollegas en die ouers, deelname aan buitemuurse aktiwtteite~ studie, pcrsoonlikheid. Kwalifikasie en dienstyd tel nie mee nie. Die inspekteur wat die bogaande inligting aan my verstrek het, het toegegee dat die standaarde kan verskil as gevolg van subjekt~ewe oordeel; maar het bygevoeg dat 'n onderwyse!' baie selde sal ly as gevolg van onder-gradering. Die gradering het, volgenij my informant, hoofsaaklik te doen met die promosie van in onderwyser. Hierdie beleid van geheimhouding, hoe onskuldig dit ook mag wees, wek maklik agterdog, en dit is dan ook geensins b'evreemdend nie dat verteenwoordigers van die Gesamentlike Komitee van die drie Onderwysersverenigings hulle in 1941 tot die direkte'ur gewend het met die versoek dat die gradering afgeskaf moes word 2 ) D~e geen gehoor gee nie. direkteur wou egter Onder andere het hy gese: ""' uthe I system of grading is an honest attempt at arriving at a t~lle and fair estimate of a teacher r s ability and of his worth to the profession." Hy het daarby gevoeg dat die graad maar as een van die faktore vir promosie gegeld het. -r ) In mondelinge onderhoud meegedeel deur 'n T.Qepekteur van Onderwys op 20 Mei ) Tydskrif' vir Middelbare Onderwys, September l941, bladsy.. 13.

20 262. Hierteenoor kan aangevoer word dat die /oordeel van die inspekteur nie maar as een van die faktore geld by aanatellings nie, maar as. die faktor; d.w.s. as die volgende uitlating van die Onderwyskommissie 1 ) op feite berus, wat wel aangeneem moet word: Die Departement het hierdie moeilikhede van die "applikante an van die skoolraad ingesien en getrag om dit te bowe te kom - (a) (b) (c) (d) deur prinsipale toe te laat o.m getuigskrifte te gee; deur prinsipale opdrag te gee om jaarliks aan die inspekteurs 'n kart ve~ag oor die werk van elke onderwyser te' verstrek; deur aan inspekteurs opdrag te gee om 'n rekord van elke onderwyser aan te hou, gebaseer op die vsrslae van die verskeie prinsipale en op indruk~e wat hulle tydens hul inspeksies opgedoen het; deur inspekteurs te beveel am vrae van kollegas of skoolrade te beantwoord'betreffende applikante vir paste 11 Veral (c) en (d) toon dat die oordeel van die inspekteur deurslaggewend moet wees by aanstellings en bevorderings. Baie noukeurige en wetenskaplike bepaling van die graad van n onderwyser -is dus noodsaaklik. 2 ) 6. Ander Werksaamhede van Inspekteurs. Afgesien van die bogenoomde funksies wat tn inspekteur te vervul het, kan die volgende 'n begrip verakaf van die. werk van 'n teenswoordige inspekteur1 3 ) Die amp van 'n inspekteur is van dri~erlei aard: 1. Hy is die tegniese adviseur van die departement 1n verband met wat werklik in die skole gebeur in sy kring. 2. Hy is met!n groat hoeveelheid administrasiewerk belas - hy moet toesig hou oor geboue, die ond~rwys in sy hele distrik organiseer en doeltreffend maak, vervoerskemas en die stig~ ting van nuwe skole aanb~veel, en ten nouste saamwerk met die skoolraad; hoewel hy en die skoolraad hulle afsonderlike tunksies te vervul het, raak dit mekaar op bale punte ) 2) 3) Verslag vari Onderwyskommissie, 1939, bladsy 206. _Barr, A.S.: An Introduction to the Seientifio study of Classroom Supervision, bladsy 322, 327 en 356. Strasheim, J.J. (Inspekteur van Onderwys, Johannesburg):. Meegedeel in mondelinge onderhoud.

21 3. Hy is fie 0e en partement t.a.v. die ore en die mondstuk van die depublieke mening. Hy moet die departe::j.en-c vertroud hou met pr'obleme wat opduik. inspek~c:nr kan egte::..~ nie die openbare mening reg vertolk n~e Die tersy hy horn verdiep in die maatskaplike lewe va~ l~s OKGewing ~asrin hy gestasioneer is. In j"ohan:;:j.esbu~~f rmar (ie.3r tans 5 inspekteurs staan, is die inspektorant direk verteenwoordig op die Rooikruis, Je'.lt;rac.d, Ve _,_l :.ghe ~V!.--Eerste-vereniging, inrigting,~ liggame en s ):J;J die Eope Home, Kerkraad, Rotarierklub, J.f:d kc.aj:::7e Ku.ltuurve ferdgings 1 te rwyl daar noue samewcrrking is met die Kinderwelvaartvereniging, die.stadsr23.d~ :5.. J..e Kinderhof, proefbeamptes, ens. J.b) D~~ 'l... vvee Tale geniet deurgaans in hierdie verhandeling besondere aandag omdat dit van alle skoolvu::kc '~ Haarskynlik die meeste moeilikheid in twee tal1ge lant!. lewe r. Die in,spekteurs be stee gewgon1j..k baie anndag daaraan in hulle verslae, en. 'fi deurlopen&e ontuikkeling kan bespeur word wat nie die geval met die and.er vakh:e is nie. 'n Gereelde verskynsel t.v.m._, cue l':!nder vakke is dat sommige inspekteurs die onderrig daa::::"in goed gevind het terwyl an C.e,._'e dlt in seen onsekere tnal veroordeel het. Di.e--. selfde geld 1n 'n sekere mate ook vir Engels as tweede tanl. (i) I:n~~~J2_8.S t~_.q~!r~al: In 1929 het Strasheim g~vind1; da~ Engels in die Afrikaansmediumskole van die Vves- :'~anc.'l.; ::1et een u:i tsonder ing, deeglik onderwys is en die resujtate besonder goed was.,, SOITli:lige van die leerlinge van hierdie skole staan in Engels nie ver agter nie vir leeringe in die beste Engelsmediumskole uaar Engels d~e eert1e asook die voertaal is. In el- ke opsig doen hierdie skole baie deeglike werk. dieselfde janr het Geerling (Suidwestelike kring) gerapporteer2) da ::; Engels as tv.reede taal maar die swakste vak in al die klnsse van die skole gebly het. In 1931 is ongunstige I'apporte i.v.m. Engels uitgs=eik ds~r Geerling, Linney, Orban, Viljoen, terwyl gunst i c ~ -,;,,_;~!:- r:>::_--~cer is deur du Plessis, Yates en 1 ).J a a rv e r ~'log rr 0 D , b l 58 ~ 2) Ib~~., hl~dsy 67. " In

22 Bothe. Dit skyn of J.A. 2.muts die saak reg gesien hct to.c hy in 1937 gesl-;:ryf het 1 ): "Dit is moei1ik om presies vas te stcl of Engels vandag qeter en met mecr suksc s..,nde rv.j'ys r.:ord as voorheen, want,die beoordeling is graotliks 'ii subjcktier:r ; saak''. Van Engels as eerste taal ~ard die rappor~c aengetrcf nie. gewoonlik nike in (li) Afr::.kanns is meestal gunstig beoordeel TJaar c.i t die -:;;l'stg taal 1-ras. 2 ) Die vorde ring van die vorigc tydperk is volgehou. Waar dit ogter die tweed.c tao.l ':"as,, -as clie ui t spraak ninde r gunst ig. Yates ~). en Botha... hct in 1931 gemcld dat daar min onder.'1ysors in die Engclse skole van Johannesburg was nat bc.hoorlik Afriko.ans gekcn he t, en ~::at dus die leetlinge tot htilp kon wecs, hoerel beide 1eer1inge en ouers die belangrikheid van 'rt grondigc kennis van Afrikaans bgscf het. (iii) Vocrtaal: Volgens die Rissik-ord. van 1911 kon die ouers kies deur vrattcr medium hu1le kinders ondsrrig moes nord, en, soos in vorig hoofstukke Gangctoon, bet ouers dik r;c1s, tot hadeel -van hulle ldndt:rs, die varkeerdc taal as hu1le huistaal. opgagee. Rierdeur is daar gedurig noeilikhede onder Vlnd4) in die praktyk. konferensie beslui t In 1929 is op 'n inspekteurs~ om die departemen:t te vra om regsadvies t.c.v. die interljrctasie van die wetsbepalinge in tc bin en in 1930 is sodanig~ regsadvies verstrek. Ingevolge 'ft ~esluit van dia Uitvoerende Komitee is 'n omsendbrief (no.l~.vnn 1932) aan inspekteurs, hoofde Gn skoolrae.dsekrt tori sse ge stuur y;aarin daarop gewys is dat die ouers siegs 'fi keuse gehad het in geva11e ~nor die sank t~yfelagtig was. Waar die kind in die beweerde huistaal nie tuis was nie, het die ouer geen keuse gehad nie. 'ft VolgandG omsendbrief (no.89 van 1932) het bgponl ~at die hoof 'n kind by sy eerste t-, J,+;ing tot tn gocrrc:r:r.mntskoo~ moos t~ret--s t.o.v. die i.::1:-"l ':'at hy die bt:.stc vcrsta:=ln het en hom den dagrvo1- gcns moes k1o.ssifiseer. In geva1le van twyre1 moes l) I 2) 3' 4) Jaarvcrs1ag 1937, b1adsy 57. Ibid, 1929, bladsy 76; 1931, b1adsy 80J 1939,bladsy 61 on 107. Jnarverslag T.O.D. 1931, b1ndsy 104. Ibid,1932, blndsy 25J waarsnn die bela paragraaf ont1een is.

23 ...?6""'?., di~ lnspoktgur b~slis. In 19?4- is die On de rsys<.'c;t ( Tanl) Wysigingsordonnnnsic dcur d~~ ~rovinsiclc Raad van die Transvaal l) ~- nnngl'nc:cm --:aclri:n hicrdie beginsels bckr3.gtig en Di~ vo~condc t~bcl toon die verdcling v~n leerl~:..l(~c volg'-.'ns voert3~,l e:";edurende d~e tydperk 1928 tot ~940 Gcricflikhcidshal~e uord Nedcrlonds by A~rlkst~G ~cr:kun> c a~r dit gedurende die e~rs~e pnar :~~l:"j~~l x=-.x, Vcr:i,3ling van leerlinge volgons Voertanl ~~unsvanlse skole ) r~;~,:;, le;~:~c~s, l ',1 ~;;~~. 1m~:- I en gel j I deeltej I ~;~n!:ri- Totnn1 Perscntnsie in Enkt::1- mediumsko1e :..- Persentasie in Dubbe1- mediumsko1e.,_ -1;~-2-15:5~~--, ; l-3_3_3_9_ : ,8--f ! i I 1930 I 55103! J f 1931 II I 77( li ~ i 1933 I 531C.e l! ull3g r ( ! i : o os 96.s 3.2 1S: i t l l93d 53018! 10226' o61s~ s7ss 97.4 l _:~~:_15~:!~-0~ ~ = =======-======.::::t Uit die ~2bcl blyk dit dnt die ncnta~ 1eer1inge in :'l,n;:;cls~nc dj_ur:lskolc nie in die se 1f'de mr,te toe gene em het as die in Af'rikusnsmcdiumsko1e nie. Vera1 is dit die gevol c.~, toe d.io Euist~o.1uet gewysig is. Die 2) Prcv. j:.t ' no :::..311 v:cm 22.Aug. l934j b1ndsy 146, Adm~ Kc-nnisgc.;-;,:ing ni'.: 66. Ook vervnt in Departeac.ntE::lc. Omscndbrief' no. 6 V8n Des. 1934, b1adsy 3J en J"scrv8rs1cg 1934, blr.dsy Syf::;rs ontleen ::ten di-e vorslc11lcnde j3.arvers12e vnn d i e '1' CJ Tj

24 266. toepassing van die wet het waarskyn1ik die norma1e aanwas groot1iks geneutra1iseer, Die 1eer1inge met Afrikaans as mediuti het gewe1dig gestyg in aanta1, or:1dat daar, beha1we die natuurlike toename, ook die toename was as gevo1g van die gewysigde ordonnansie, want daardeur kon s1egs die Afrikaansmediumsko1e baat. 7 n. Ar:de:.~ verskynsel van be1ang is die duide1ike toe-. name :Ln die pe:rsentasie 1eer1inge WA.t enke1med'llumsko1e (Engels uf Afrikaans) besdek het en die afno.me in die dubbelmediumsko1e en k1asse4 I~v~m~ enke1mediumsko1e hat die direkteur, H.H.G. Kreft;. in die jaarverslag oor 1939 as vo1g geskryf 1 ) "iiierdie belc:; id is 'n regstreekse ui tv1oe ise1 van die ondersotk en eenp2rige aanbeve1ings van die Onderwyskonmissie var.~. 1917, en b1ykons die vers1ag van die jongs-te kornmtssio wor,d hierdie be1eid ondersteun deur vier (ins1uitcnde die voorsitter) uit die nege 1ede. Nieteenstannde die ingrypende verski1 van opinie oor hicrdle saak, wat_nie uits1uit1ik 'n taa1vracgstuk is.c.ie 1 _y dtt geen twyfe1 nie dat die oorwe1digende meerde:~hel.d van die onden7ysers en togniese raadgewers die enkelmediumskoo1 voorstaan. Dit dwing tot die gevolgtrekking dat van die a~~~er opvoedkundige standpunt beskou, can die enke1mediumskoo1 voorkeur behoort geget: tc word." EksamGns. Soos in vorige jare het die onderwysers ook nou i:-jee:r heftig te velde getrek teen die eindeksamen vnn die loerskoo1 en die hoerskoo1toe1atingseksamen (H.s.T.) met die vcrski1 egter dot hu11e nou hul1e doel bereik het en ~ie nlgehele nfskoffing van n11e eksterne eksamens in die 1aerskoo1 kon nanskdu, (:t.,) Die E1rnle 1 ~~"'M8"11 V"'Tl fl1"' T."'~'.,..<::~k(',-.,1_ (Std.VI,)_., In 1928 bet die depnrtement vir die eerste keer die hu1p van die ~nde~js6rpvere~igings ingeroep by die opste1 van die ekscmen~rf!; eh.dle T~O~ ~et op sy e~v~ kongras -~n 19~9 sy wsnrdering hieroor uitgespreek 2 ). J'aarvers1ag T,.O.D. 1939, bladsy 32. Die Ohriste1ikG Skoolblad, D:Tei 1929, b1adsy 25.

25 267~ Hocscs~: d.ie eksmrrens die skool1..rerk nog steads be!nvloed. e~ oorhe~rs het; blyk uit die voo~sittersrede op die T~T.A. k,)ngrcs van 1929;:).. Hy het o.a. gese:,i feel that teachers a~e dr:;.ve11 to metbois -vlhich c.re ho.inperin g their.v..rork to such nn extent that, to use the wo~ds of a promin~nt educationalist, 'th~ objec~ of education is marks not men, qualificntion not -]_U<:,.l:i_ :~ies, certif'icstes not citizens' " Promosie moes 1 volgens die voors;\.tts~. pl::~~~rv;l~. : 1 soos in cn16t:,jerk, op e;ronci vc.n die hele period.e van 1:-:.:erksanmheid en nie op grand van die uerk van die la~ste week of twee nie. Inspekteur J. G. d~. Vos het ook in 1931 gekla 2 ) dat die de- );ic.~:- ~~::.;;;n",;s e eksnmen ann di(:~ einde van st. Vl die skooh;rerk so oorheers h2t, d::1t die luer stcmdercs se ':!erk vernoarloqs is. Hurter lh:ot i:c. dies2lfdc j&grverslo.g gekle3) dat die eksamengees =:n die lnerslmle die organisasie en 3nder 1iTerk skadelik be1n"'~loed het. Terr.ryl hierdie nn.deel van alle kante besef en beklcmtoon is, is dit werklik bevree~dend dat die departement nog die versoek van die T.O.-kongres om die eksamen af te skaf, in 1931 ge~eier het 4 ). In antwoord op 'n kongresbesluit van die T.T.A. in die volgende joar hat di~ departe~ ment geantvword ds.t die afskaffing van die eksamen in oorweging WGs5) C.us 1 n stap verder. In 1933 is 'n derge-. like besluit van die T.T.A._ egter weer van die hand gewys 6 } omdnt die toekenning van beurse op die uitslae van die eksamcn gegrond was; m a.w~ te:r;wille van die enkeles wat wou meedir.g vir beurse, mo2s almal die los van die eksamen tors. Eindelik, in is die aankondiging gedoen 7 ) dat d1e stand,:rc Vl-ekE'::.men afgeskaf sn in sy plek 'n beurseksamen ) Trensvcc.l "duco:tio:nai!"jer;rs, Mei 1929, 'bladsy 21. 2) Jac.::-ve r::::lng T. 0. D. 1931, bladsy 51. 3) Ibid. 1 bladsy 58. 4) ~ie Christelike Skoolblnd, Jan. 1932, blacsy 53, besluit no. 7. 5) ~he Transvnal Educntional News., Nov.l932, bladsy 5, besluit no. 2. 6~ Ibid.r Jan, 1934, bladsy 23, besluit no. 12.?) ~~~~A~~ln e 1 e e e ~