*Компьютерлік желілер. Электронды пошта қызметі. Әлеуметтік желілер. Кыдырбекова Айғаным Адлетовна БЖ-515

Size: px

Start display at page:

Download "*Компьютерлік желілер. Электронды пошта қызметі. Әлеуметтік желілер. Кыдырбекова Айғаным Адлетовна БЖ-515"

Augusta Cole
5 years ago
Views:

1 *Компьютерлік желілер. Электронды пошта қызметі. Әлеуметтік желілер Кыдырбекова Айғаным Адлетовна БЖ-515

3 Компьютерлік желілер (Computer NetWork, net - желі, work жұмыс) берілген ереже-лерге сәйкес компьютерлер арасында мәлімет алмасу жүйесі немесе ресурстарды ортақ пайдалану мақсатында бір-бірімен мәлімет алмасу арналарымен байланысқан компьютерлер тобы. Бүгінде әлемде 130 млн-нан аса компьютерлер бар, оларды ң 80 %-дан артығы әр түрлі ақпараттық-есептеу желілеріне біріктірілген. Мәліметтерді тасымалдаудың компьютерлік желілері болашақта коммуникацияның негізгі құралы болады.желілерде ақпаратты тасымал-дау жылдамдығы жоғары, жұмыс орнында отырып-ақ хабарлама алу/жөнелту, жер шары-ның кез келген нүктесінен керекті ақпаратты жылдам алу мүмкіндігі, әр түрлі компьютерлер арасында және әр түрлі программалар арасында мәлімет алмасу, т.с.с. әрекеттер орындала береді.

5 * Компьютерлерді желіге біріктірудің негізгі мақсаты: Әрбір тұтынушыға желідегі барлық компьютерлердің меншікті құрылғыларын пайдалануға потенциалдық мүмкіндік беру. Сол себепті барлық құрылғылардың электрлік және механикалық параметрлері бір-біріне сәйкес келуі керек, оның үстіне информациялық жабдықтама-лардың да (программалар мен мәліметтер) кодталу жүйесі мен бейнелену форматтары бір-біріне ұқсас, әрі үйлесімді болуы тиіс. Желіге қойылатын талаптар: Жұмыс өнімділігінің жоғары болуы; Қауіпсіз және сенімді жұмыс атқаруы; Кеңейтілетін мүмкіндігі болуы; Жеңіл, әрі көрнекі түрде басқарылуы; Құрылғылар мен сигналдардың өзара сәйкестігі болуы тиіс.

7 *Компьютерлік желілердің жіктелуі Желілер мынадай қасиеттеріне қарай жіктеледі: географиялық қамтылу аймағына қарай; өндірістік бөлімдер көлеміне (масштабына) байланысты; топологиясына бір-бірімен байланысу схемасына немесе құрылымына қарай; басқарылуына байланысты. *Географиялық қамтылу аймағына қарай желілер мынадай топтарға бөлінеді: Жергілікті (локальный-local Area Network, LAN) - бір мекеменің ғимараты көлеміндегі немесе жақын тұр-ған ғимараттарда орналасқан компьютерлер жабық желісі. Мұндай желіге шамасында компьютер-лер біріктіріледі (ара қашықтықтары 10 км-ға дейін). Ауқымды, ғаламдық (глобальные-wide Area Network, WAN) бірнеше мемлекетті, континенттерді немесе бүкіл әлемді қамтитын ашық желі түрі. Аймақтық, интранет(региональный -Metropolitan Area Network MAN) бір қала, аудан, мемлекет ішіндегі біртектес мекемелер компьютерлерін біріктіреді. Бұлар бір компанияға, фирмаға не министрлікке кіретін жабық желілер, мысалы, қорғаныс министрлігінің, мұнай компанияларының ішкі желісі.

9 Өндірістік бөлімдер көлеміне (масштабына) байланысты желілер: бөлімдер желісі; кампустар желісі; корпоративтік желілер тәрізді топтарға бөлінеді ТОПОЛОГИЯ бойынша желілердің жіктелуі: Шиналық топология; Сақина топологиясы; Жұлдыз топологиясы; Бұтақ тәрізді топология; Толық байланысты топология; Аралас топология.

11 * Толық байланысты топология ең қымбаты, бірақ ең сенімді жұмыс істейтін топология, оның бір байланыс арнасы істен шыққанмен, мәлімет басқа арналық жолдармен жеткізіле береді. * Шиналық топология ең арзан түрі, бірақ бір байланыс арнасы істен шықса, желі жұмысы бұзылады. Оның үстіне, бір мезетте бір ғана арна арқылы бірнеше компьютердің мәлімет алмасуы үшін арнайы программалық жабдықтама жасалуы керек. * Сақина тәрізді топология да қарапайым желі түрі, мұнда информация бір бағытта ғана айна-лыста болады және әрбір компьютер мәліметті қабылдап алып ары қарай жөнелтіп отырады. Желінің компьютерлер арасындағы бір байланыс арнасы істен шықса, желі жұмыс істей алмай қалады. Басқарылу тәсіліне қарай желілер былай жіктеледі: бір орталықтан басқарылатын желі, мұнда бір компьютер сервер желі жұмысын басқарады. Сервер арнайы программалық жабдықтама орналасқан дискілерінің көлемі үлкен, әрі қуатты компьютер. Желідегі басқа қарапайым компьютерлер жұмыс станциялары деп аталады. Жергілікті желілер көбінесе бір сервер арқылы басқарылады. * Бір деңгейлі компьютерлер желісі мұнда желіні басқаруда барлық компьютерлер тең құқықты болып саналады. Басқаша айтсақ, кез келген машина мәлімет алмасу үшін бір-бірімен сәйкес келетін программалармен жабдықталған.

* Желінің негізгі программалық және аппараттық компоненттері Желі құрамындағы негізгі элементтер: Компьютерлер: (ПК; ноутбуктер; мэйнфреймдер).

13 * Желінің негізгі программалық және аппараттық компоненттері Желі құрамындағы негізгі элементтер: Компьютерлер: (ПК; ноутбуктер; мэйнфреймдер). Коммуникациялық жабдықтар: (коммутаторлар; маршрутизаторлар; байланыс арналары). Операциялық жүйелер: (Windows; Novell NetWare; Unix). Желі қосымшалары: (желілік принтер; желілік диск; мәліметтер базасы).

15 Желінің программалық-аппараттық құралдарын бірнеше саты ға б өлінген модельмен беруге болады, олар: А) Компьютердегі стандартты аппараттық жабдықтамалар желі т ұтынушысыны ң шеткі жүйесі болып табылатын компьютер немесе терминалды қ құрыл ғы (кез келген м әлімет енгізушығару немесе информация бейнелеу құрылғысы). Олар хост-машина-мен байланысады. Хостмашина деп желі тораптарында (түйіндерінде) орналасатын негізгі компьютерлерді айтады. Ә) Коммуникациялық жабдықтар. Желідегі м әлімет өңдейтін негізгі элемент компьютер мен оның программалары болғанмен, соңғы кездерде коммуникациялы қ құрыл ғылар да компьютер тәрізді маңызды рөл атқара бастады. Оларға модемдер, кабель жүйелері, көпірлер (мосты), коммутаторлар, маршрутизаторлар, модульдік концентраторлар, т.б. жатады. Қазіргі кезде коммуникациялы қ құрыл ғылар арнайы күрделі мультипроцессор түрінде де кездеседі, сонды қтан олар ға конфигурациялау, оптимизациялау және администрациялау істерін жүргізу керек. Б) Желінің программалық жабдықтамалары - бұлар операциялы қ ж үйелер немесе системалар (ОС). Жергілікті немесе аймақтық желі ресурстарын бас қару негізіне алын ған ОС типіне қарай жалпы желінің жұмыс тиімділігі де өзгеріске ұшырайды Желіні жобалау кезінде таңдап алынған ОС-ті ң басқа ОС-термен қалай д ұрыс байланыса алатындығы, оның мәліметтерді сақтау, қорғау мүмкіндігі, қай де ңгейге дейін т ұтынушылар санын көбейте алатындығы, ОС-тің басқа компьютерге же ңіл к өшірілетіні ж әне т.б. қасиеттері есепке алынады. В) Ең соңғы сатыға желідегі қолданбалы программалар жатады. Олар: желілік м әліметтер базасы, пошта жүйесі, мәліметтерді сы ғу (архивтеу) программалары, ұжымды қ ж ұмысты автоматтандыру жүйелері, т.б.

17 немесе электрондық почта нақты абоненттерге желi арқылы хабарлар жiберу жолымен мәлiмет алмасу тәсiлi. Басқа да байланыс қызмет түрлері сияқты, электрондық пошта қызметі программалар жұбы мен олардың өзара қарым- қатынас хаттамаларының көмегімен жүзеге асырылады. Интернет жағынан программа-сервер, тұтынушы жағынан программа-клиент жұмыс атқарады.электрондық поштаның жұмысы екі қолданбалы хаттамаға негізделген: 1)шығатын хабарды жіберуге SMTP (SMTP Simple Mail Transfer Protocol пошта жіберетін қарапайым хаттама) хаттамасымен; 2)келіп түсетін корреспонденцияны қабылдауға - РОРЗ (Post Office Protocol 3 протокол почтового отделения, версия 3) хаттамасымен жүргізіледі.

19 Электрондық поштаның ең елеулі ерекшелігі оның жылдамдығы. Бірақ оны көпшілік біле бермейтін басқа да ерекшеліктері бар. Электрондық поштаның жылдамдығы телефонмен бірдей, бірақ м ұнда екі жақтағы абоненттердің бірі сәтті болу қажет емес. Оған қоса м ұнда хабарламаның көшірмесі жазбаша түрде жеткізілетіндіктен, оны сақтап қоюға, бірден бірнеше абонентке беруге немесе ары қарай тағы да басқаларға жеткізуге болады. Электрондық поштаның хаттан да басқа сурет, бейнелік мәлімет, дыбыс, программа т.б. ақпарат түрлерін де тасымалдай алатын айту керек. Осылардың бәрі де жер шарының кез келген нүктесіне бірнеше минут ішінде міндетті түрде жылдам жеткізіледі. * Электрондық пошта жүйесі үш бөліктен тұрады: - қолданушы агенті - әрбір тұтынушыға мәліметтерді оқуға және жаңасын құрастыруға мүмкіндік береді; - тасымалдау агенті мәліметтерді бір компьютерден екінші компьютерге жеткізеді; - жеткізу агенті мәліметтерді оның алушылардың пошта жәшігіне салып кетеді.

Компьютерге пошта қызметін орнатып оны пайдалану операциялық жүйені алғаш рет компьютерге жазғанда немесе кейінен қажет болғанда қосымша жүргізуге болады.

21 Компьютерге пошта қызметін орнатып оны пайдалану операциялық жүйені алғаш рет компьютерге жазғанда немесе кейінен қажет болғанда қосымша жүргізуге болады. * Поштаны орнатып оның жұмыс істеуі үшін: - ақпараттық құралдар модем керек немесе өз пошта сервері бар жергілікті желіге қосылу қажет. - Компьютеріңіз электрондық пошта протоколдарын сүйемелдейтін болуы тиіс, ол үшін компьютерде ТСР/ІР протоколы бұрын орнатылғандығы тексерілуі керек. Электрондық пошта (ЭП) компьютері арқылы қашықта орналасқан абоненттерге хат түрлі басқа мәліметтер жіберумен оларды қабылдау программасы.мәліметті сервер арқылы тез таратып қабылдауға болады.

26 * Әлеуметтік желіні «әлеуметтік медиа» деп те атайды. Бұл адамдардың бір-бірімен ғаламтор арқылы өзара байланысын қамтамасыз ететін интернет сайт(тар). Жалпыға ортақ сөзбен айтар болсақ, әлеуметтік желі дегеніміз бұл адамдар мен олардың бір-бірімен қарым-қатынасы.

27 * Әлеуметтік желілер тарихы 1970-ші жылдардың соңында адамдар бір-бірімен әңгімелесе алатын алғашқы электронды хабарландыру тақталары пайда бола бастады. Әрине, сол кезде бүгінгідей ыңғайлы болған жоқ, бірақ адамдарды ғаламторда біріктірудің бұл алғашқы қадамдары еді. Келесі кезең, алғашқы «on-line» сервистердің пайда болуы еді. Әңгімелесуге арналған чатты жасаған бірінші компания «CompuServe» болды. Сервисте әңгімелесудің бір сағатына 30 доллар төлеу керек еді, б ұл осы компанияның негізгі кемшілігі болды. Кейін жедел хабарламалар жүйесі пайда болды. Файлдарды жіберетін және чаттағы жедел әңгімелесудің бірінші сервисі, 1988 жылы «MultiUser Talk» программасын алмастырған IRC (Internet Relay Chat) болды жылғы «Шөлдегі дауыл» әскери операциясын «on-line» режимінде бүкіл әлемнен келген хабарламалар трансляциясынан кейін «IRC»-дің кең танымла болды. «IRC» дің негізгі кемшілігі - шектеулі қолдану болды жылдардың ортасында «ICQ» құрылды, ол жеке компьюерлерге арналған жедел хабарламалар жеткізудің бірінші жүйесі болды. «ICQ»-ді ң негізін «Mirabilis» компаниясы қалады. Бүгінгі таңда ICQ «Mail.Ru Group»-тың құрамына кіреді, 2012 жылдың наурыздағы көрсеткіш бойынша әлем бойынша 23.4 млн. қолданушысы бар.

29 Интернеттегі әлеуметтік желінің бірінші аналогі 1995 жылы Рэнди Конрадс іске қос қан «Classmates» болып табылады. Сайтты ң аудармасы «Сыныптастар». Сайтты ң ма қсаты, сыныптастарды және мектептегі достарды табуға м үмкіндік жасау. Бастап қыда сайт танымал емес еді, өйткені профильді жасау және достарды қосу функциялары болмады. Ал сайт қолданушылары тек білім беру мекемелерінің және сонда о қы ған о қушыларды ң тізімін ғана к өре алатын. «Classmates» әлеуметтік желілердің пайда болуына т үрткі болды. Жоба н әтижелі болды, ж әне де өз иелеріне табыс әкелді. Осыған қызы ғушылы қпен қара ған бас қа адамдар өз әлеуметтік желілерін ойлап табуға кірісті. Бүгінгі күні сайт өз жұмысын жал ғастыруда. Әлем бойынша сайтты ң қолданушылар саны 50 млн. Бүгінгі күні, біздің түсінігіміздегі бірінші толы ққанды әлеуметтік желіні Эндрю Вейнрейх 1997 жылы іске қосқан «SixDegrees»-деп айтуға болады. Әлеуметтік желіні ң ма қсаты «алты қолалысу» теориясын дәлелдеу еді. Келесі әлеуметтік желілер «AsianAvenue», «MiGente», «BlackPlanet» 1997 ж әне 1999 жылдары аралығында пайда болды. Функционалды ғы жа ғынан алдында ғылардан қатты өзгешелік болмады жылдың 18 наурызында америкалық студент-программист Брэд Фицпатрик «жанды журнал» - Livejournal-ды құрды. Ол ТМД елдерінде ке ң танымал болды. «Livejournal»» бірінші болып топтарды құрып, хат алмасу мүмкіндігін е ңгізді. Осыны біз б үгін барлы қ әлеуметтік желілерден байқай аламыз жылы Марк Цукерберг «TheFacebook» әлеуметтік желісіні ң негізін қалады жылдан бұл желі «Facebook» деп атала бастады жылы «Facebook» әлеуметтік желісі әлемдегі е ң танымал әлеуметтік желіге айналды, ж әне де б үгінгі к үнге дейін к өшті ң басында. Б үгінгі к үні «Facebook» әлем бойынша «Google»-дан кейін е ң к өп танымалдылы ққа ие екінші интернет сайт жылы Джек Дорси - «Twitter» жобасын іске қосты. Ол тез дамып келе жат қан жа ңа әлеуметтік желіге айналды. «Twitter»-ді ң ерекшелігі, тек 140 символдан ғана т ұратын хабарлама жаза аласыз жылдан бастап сайттан видео, фото к өруге м үмкіндіктері пайда болды. Б үгінгі та ңда «Twitter» әлем бойынша ең көп қаралатын сайттарды ң 10-на кіреді.

31 Назарларыңызға рахмет!!

Қазақ стан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Семей қаласыны ң Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті.

Қазақ стан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Семей қаласыны ң Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті. Тақырыбы:Компьютерлік желілер. Орындаған:Кенжегалиева А.Р Тобы : Тж- 505 Тексерген:Жаксыгулова