П И К А С О P I C A S S O

Transcription

1 П И К А С О цртежи, керамики, графики P I C A S S O drawings, ceramics and graphics уметност на хартија / art on papers

2 ПИКАСО 66 дела од колекцијата на ОСТЕН На 38.Светска галерија на цртеж Скопје 2010 во организација на Остен, добитник на Награда за светско културно наследство беше Пабло Пикасо. Според статутот, Остен се обврзува да има онолку дела од добитниците на Награда за светстко културно наследство, колку што брендот Остен има години во годината кога е добиена наградата. Оттука 66 дела на Пикасо од колекцијата на ОСТЕН. Секако, колкава и да е колекцијата на дела од овој автор, таа го носи епитетот мала, во споредба со севкупниот негов опус. Она што може да го понуди изборот на дела за оваа публикација е увид во бројноста на различните фази, расположенија и пристапи на авторот, во различни периоди од неговиот живот. Освен таканаречените класични медиуми масло на платно и скулптура опусот на Пикасо опфаќа бројни серии графики, керамика, но и миговни цртежи на лице место, толку карактеристични за неговиот стил на работа, во книги, каталози и какви било други публикации, разгледници, писма и сл., нацртани при посвета или во чест на одредени личности, и сето тоа изработено во најразновидни познати и непознати експериментални техники. Кога на разновидноста на техниките ќе се придодаде и разновидноста на темите со нагласок дека одредени теми се провлекуваат низ севкупното негово творештво а, кон тоа и врвното мајсторство во изработката и незапирливиот изблик на креативност, го добиваме делото на Пикасо, еден од најголемите и највлијателни автори на 20 век. Издавачот и трговец со уметнички дела, Амброаз Волар, и е добро познат на уметничката јавност, особено од зачетничката фаза на авангардната уметност, кога целосно ги поддржал новите случувања, спротивставувајќи се на постоечкиот јавен вкус. Волар ја овозможил првата самостојна изложба на Пикасо, во Париз, во 1901 година, како и оние на Сезан и на Матис, меѓу другите. Во периодот од 1930 до 1937 година, Пикасо изработил вкупно 100 бакрорези кои станале сопственост на Амброаз Волар и оттаму насловени според него. Збирката Волар генерално се состои од неколку теми: Љубовна војна (5), Ателјето на скулпторот (46), Рембрант (4), Минотаур (15) и Портрети на Волар (3). Всушност, Збирката опфаќа широк распон на теми и стилови, толку хетерогени што долго време самиот статус на збирка бил под знак прашање. 1 Остен поседува дваесетина графики од овој циклус, изработени во различни техники, но најголемиот број во длабок печат и литографија. Поголемиот дел од графиките претставени во оваа публикација произлегуваат од темата Ателјето на скулпторот и се автобиографско прикажување на Пикасо како скулптор и како љубовник, поточно, ја одразуваат љубовната афера што Пикасо ја одржувал со Мари-Терез Волтер во тој период. Сепак, нивната најголема вредност е во суптилноста на цртежот, чијшто краен исход потсетува на Рембрант и не само поради тоа што неговиот лик се појавува во неколку од графиките, туку и заради тоа што сите графики од Ателјето упатуваат на Уметникот и неговиот модел од Рембрант; но и на севкупната атмосфера регистрирана низ богатството на тоналните ефекти, остварени преку мешање различни медиуми: најчесто започнувајќи со еткање на линијата, потоа со употреба на сува игла, а подоцна и акватинта, со цел да се добие магличавата проѕирност или непроѕирност на претставата. Уште десетина графики од овој период и од оваа Збирка, реализирани во различни техники го истакнуваат богатството на гарфичката текстура, од една страна, и трансформацијата на човечката фигура, од друга страна. Низ сите нив се провлекува заедничкиот мотив: интимноста, како една од главните преокупации на Пикасо низ целиот негов живот. Оттука ќе произлезе и постојаното навраќање на темата Ателјето на скулпторот, застапена со уште една литографија од 1964 година, на која главниот акцент е во динамичните односи на светло-темното. На мотивот интимност се надоврзува и подоцнежната серија еротски цртежи од 1968 година, насловена според делото на Енгр, Рафаел и пекарката. Додека цртежот е слободен и разигран, со евокација кон неговиот класицистички период, мотивот е повеќеслоен: од персонификација на уметничката потенција, преку трансформација на забранетите желби, сè до пародија проследена со воајерското присуство на Папата, или на Микеланџело. Петнаесет цртежи на Пикасо се објавени во мапа од 1946 година, во тираж од 500 примероци, од кои само 50 се потпишани од Пикасо две од овие мапи со литографии се дел од колекцијата на Остен. Делата го опфаќаат периодот од 1904 до 1937 година и, всушност, ги претставуваат најбитните фази од творештвото на Пикасо. Неколкуте дела од розовиот период се резултат на Пикасовата фасцинација со маргиналните елементи на општеството: работничката класа, кловнови, акробати, и во таа смисла претставуваат продолжение на синиот период во кој главна преокупација на Пикасо биле отфрленоста, изолацијата и очајот. Централното и најважно место од розовиот период го зазема делото Кловнот и девојчето (1905) кое се смета за негово прво ремек-дело. Циркуските изведувачи, поточно луѓето задолжени да ги забавуваат другите, ќе се провлекуваат во творештвото на Пикасо до крајот на неговата кариера. Интимноста и меланхолијата, пак, ќе станат заштитен знак на розовиот период. Во Студија на студент по медицина (1907) може да се препознае развојната патека кон кубистичкиот израз, особено преку барањето на есенцијалните линии доволни за претставување на темата, како и во примената на елементи од ибериските маски во формирањето на ликот. Основните кубистички елементи: геометризација, фрагментација и апстракција ги наоѓаме во Човек со луле (1911). Истите елементи, овојпат сведени на минимум, се присутни и во подоцнежната синтетичка фаза на кубизмот: Корпа (1920), Маса поставена пред прозорец (1922) и потоа во Жена која плаче (1937), кои се поенергични во цртежот за сметка на појасното претставување на темата, но, затоа пак, бојата добива значајна улога во истакнувањето на деталите и на атмосферата. Таканаречениот класицизам на Пикасо, развиен во втората и третата деценија на 20 век, го претставуваат Капачки (1918) и Четири танчарки (1925). Фотографскиот квалитет на овие цртежи кои, всушност, се копии на фотографии на други дела, секако оди во прилог на тврдењето на Розалинд Краус за нивната изразита деперсонализираност [...] автоматизираност, серијалност, механички карактер на линијата. 2 Сепак, токму таквата линија, односно цртањето без да се крене раката од хартија, ќе остане главна специфика на творештвото на Пикасо. Во рамките на класицистичките истражувања, под влијание на антиката и митологијата, Пикасо ја внесува и темата Минотаур (1933), која го симболизира насилството, вината и очајот, но во суштина, го претставува алтер-егото на Пикасо, особено неговиот однос кон жените. 2 1 Florman, Lisa C. (2000). Myth and Metamorphosis: Picasso's Classical Prints of the 1930s. Cambridge: Massachusetts Institute of Technology. 2 Krauss, Rosalind E. (1998). The Picasso Papers. New York: Farrar, Straus and Giroux.

3 Во периодот од 1948 до 1955 година Пикасо живеел во Валори, денес дел од Антиб, во близина на Кан. Валори е место познато во светот по производството на грнчарија, особено во доцниот 19 век, кога бил центар на оваа индустрија во југоисточна Франција и кога се развиени голем број работилници. Учејќи го процесот, експериментирајќи со техниките и создавајќи стотици дела во грнчарската работилница Мадура, Пикасо извршил огромно влијание врз локалното население и придонел за повторниот развој на грнчарството во овој регион, што резултирало со стекнување на титулата - главен град на керамиката во Франција, до денешни дни. Во книгава се претставени десет керамики на кои Пикасо експериментирал со техниките, а претставувал добро познати мотиви што се провлекуваат низ неговото творештвото, како што се борби со бикови или претстави на Пан. Воедно, работата со глина за Пикасо претставувала особен предизвик и инспирација за обликување на формите во самиот процес на изработка, од што ќе произлезат разновидни асоцијации на животински форми, како риба, гулаб или був, а во најголемиот број случаи женско торзо дополнително нагласено со неколку разиграни потези на четката. Токму ведрината и иновативноста се клучниот белег на керамичкото творештво на Пикасо, истакнато со композиции(те) чии теми ја изразуваат радоста и љубовта кон животот 3, како што истакнува Георг Блох. За редовните годишни изложби на керамика, што се одржувале во Валори (денес оваа манифестација е биенална), Пикасо изработил низа плакати, од кои еден дел, оние од 1951 до 1956 година, се застапени и во оваа публикација. Всушност, заедно со уште неколку плакати од други периоди и за други поводи тие се дел од книгата Плакатите на Пикасо, која содржи вкупно 24 графички отпечатоци од плакатите своерачно потпишани од авторот. Покрај постојаното поигрување со типографските решенија, кои, за возврат, секогаш се во согласност со вкупното дизајнерско решение, Пикасо, вообичаено, внимателно пристапува и кон изборот на боите за одреден плакат. Особено внимание привлекува плакатот за изложбата во Валори, од 1956 година, со симетричното композициско решение изведено со едноставни потези збогатено со контрастен колорит. Едноставноста, пак, на идејата е, можеби, најдобро изразена во плакатот за изложбата на керамика на самиот Пикасо (27 ноември јануари 1949), на кој печат му дава спиралниот цртеж, поддржан од типографската инвентивност. Дополнително, посветувајќи ја книгата Плакатите на Пикасо на својот пријател Феликс Пита Родригез, на првите две страници Пикасо извел цртежи на Пита, во разнобоен пастел на првата (вклучително со посветата) и во туш на втората страница. Пикасо уште еднаш ја демонстрира вештината за одлучни и јасни опсервации преточени во брзопотезен цртеж. Репродукциите на овие цртежи се, исто така, дел од објавените примероци. За време на престојот во Валори, Пикасо во 1952 година подготвил серија скици за мурал во некогашната романескна капела, којшто бил изработен две години подоцна. Поттикнат од војната во Кореја, муралот Војна и мир се смета за последно отворено политичко дело на Пикасо. Се состои од два спротивставени дела: предупредувачки слики на војната и идилични претстави на мирнодопското време. Дел од оваа публикација е и своерачно потпишана разгледница на која е прикажан мотивот Војна. Во летото 1956 година, на покана од Пабло Пикасо, во неговата вила Калифорнија, во Кан, престојувал Давид Даглас Данкан, фотограф, особено познат по својот воен опус фотографии од Кореја. Резултат на повеќемесечниот престој на Данкан се илјадници фотографии на Пикасо, безмалку во секој миг од денот, во најразлични ситуации, при работа во неговото студио, при бројните посети на пријатели, но и при одмор со неговото семејство, при посета на локални борби со бикови итн. Две години подоцна, во чест на Пикасо, Данкан ја објави книгата Приватниот свет на Пабло Пикасо, со повеќе од 300 фотографии. Во голем број случаи, при подарување на книгата на свои блиски пријатели, Пикасо на првата страница од книгата, покрај посветата, правел брзи, едноставни и единствени цртежи. Во посед на галеријата Остен се две од овие книги, своевремено подарени на Феликс Пита и на Хуан Маринело. На првата е нацртан пикадор, во мигот кога го прободува бикот со копје; на втората тореадор и бик во акција. Двата цртежа се направени во разнобоен пастел, со што дополнително е нагласена разиграноста на линиите. Уште еден еднопотезен цртеж со молив (1966), направен врз страница од книга на којашто, меѓу другото, се репродуцирани два цртежа од Пикасо е дел од публикацијава. Главата на бикот е до тој степен сведена на симбол, на знак, што неодоливо потсетува на реди-мејд скулптурата од 1942 година, насловена Глава на бик. Во книгава се претставени и шест линорези од година. Издлабени во брзи, остри и широки потези, тие го оживуваат мигот во кој се случува акцијата. Доминантна тема се борбите со бикови, но и баханалии, па дури и еден приказ на гроздоберачи. Непотпишувањето на графиките се должи на фактот дека Пикасо не ги потпишувал непродадените отпечатоци. Не е претерано да се каже дека сите дела на Пикасо претставуваат соодветни коментари исполнети со симболка коишто се однесуваат на состојби, ситуации или на личности, кон кои авторот го изразува својот став. Во најголемиот број случаи коментарите се директна реакција на политичките случувања; јасно искажување почит кон мајсторството и делата на уметниците кои Пикасо особено ги ценел; или, пак, резултат на моменталните релации со најблиските луѓе од неговото окружување. Не е претерано ниту да се каже дека е невозможно хронолошки да се дефинираат различните стилски фази што авторот ги применувал пред сè во зависност од своето расположение од причина што Пикасо постојано се навраќал на претходно испробаните и навидум довршени истражувачки процеси. Всушност, кај Пикасо била постојана потребата од преиспитување и постојано била отворена можноста нешто да се додаде или одземе... Конечно, најбитната нишка што го поврзува и карактеризира вкупниот опус на Пикасо е антропоморфноста: дури и, навидум, најапстрактниот негов израз содржи акцент што упатува на човечка фигура. м-р Сафет Ахмети Историчар на уметноста мај Bloch, Georges (1972) Pablo Picasso: Catalogue of the Printed Ceramics / Catalogue de l'œuvre Gravé Céramique / Katalog des Graphischen Keramikwerkes, Tome III Berne: Kornfeld et Klipstein. 3

4 - sixty-six artworks from OSTENs collection At the 38 th World Gallery of Drawing - Skopje 2010 organized by Osten, the winner of the World Cultural Heritage Award was Pablo Picasso. According to the Statute, Osten is obliged to provide as many works by the awarded winners as the Osten brand has years in the year the award has been assigned. Therefore: sixty-six artworks by Picasso, owned by Osten, are presented in this book. Yet, however large a collection of works by this particular artist might be it bears an epithet of being 'small' referring to his complete opus. It is an insight into the capacity of various stages, moods and approaches of the artist in different periods of his life that the selection made for this exhibition can offer. Apart from the so called 'Classical' mediums, such as oil painting and sculpture, the Picasso opus comprises of numerous series of graphics, ceramics, as well as instantaneous sketches made 'in situ' and becoming a trade mark of his working style. We find them in books, in catalogs, in all kinds of publications, postcards, letters etc., being part of an inscription, or honoring certain people. Those drawings have been created in various known and unknown-experimental techniques. Adding to the variety of techniques a variety of themes yet, emphasizing that some of them persist throughout his creation as well as being the highest masterstroke and an unstoppable outburst of creativity, brings us to the work of Picasso, one of the twentieth century s most important and influential artistic figures. Publisher and art dealer Ambroise Vollard is a well known figure to the art world particularly for his support of the early avant-garde art therefore defying the public taste. It was Vollard who gave the first one-man show in Paris, in 1901, for Picasso. He also gave the first solo shows for Cézanne and Matisse, among the others. Between 1930 and 1937 Picasso created a total of one hundred plates that were acquired by Vollard, thereby receiving the title 'Suite Vollard'. The Suite Vollard images are generally categorized by several themes: The Battle of Love (five images), The Sculptor's Studio (forty-six), Rembrandt (four), The Minotaur (fifteen), and the Portraits of Vollard (three). But, in fact, they cover a broad range of subjects and styles, 'so heterogeneous that, for a long time, its very status as a suite was called into question. 1 More than twenty plates representing this collection, printed in different techniques, are owned by Osten. Most of the exhibited lithographs are from the Sculptor's Studio theme and they autobiographically display Picasso as a sculptor as and a lover. Even more they reflect the love affair he was having with Marie-Thérèse Walter at that time. Yet, the greatest value of this collection is the subtlety of the drawing, the ending result of which resembles Rembrandt and not just for his visage appearing in some of the plates, but because all of the 'Studio' etchings allude to Rembrandt's The Artist and His Model; and in the entire atmosphere registered through the richness of tonality effects, realized by mixing diversity of media: starting with line etching, then adding drypoint and later aquatint, in order to achieve a haze-like transparency or non-transparency of the image. A dozen more plates in this selection, realized in various techniques, further accentuate the richness of the graphical texture, on the one hand, and the transformation of the human figure, on the other. All of them seem to be unified by the everlasting motif of Picasso: intimacy. Therefore, a continual recurrence to the subject of Sculptor's Studio is represented by another lithograph from 1964, focused on the dynamical interplay of light and dark. The motif of intimacy is likewise closely related to another series of erotic drawings (1968), referring to Ingres' masterpiece Raphael and the Fornarina. While the drawing is unconstrained and playful, evoking his Classical period, the motif is multi-layered: from personification of the artistic potency, through the transformation of forbidden desires, all the way to the voyeuristic parody including both the Pope and Michelangelo. An album of Fifteen drawings by Picasso was issued in 1946, in 500 sets, only fifty of which have been signed by the author. Two of them are part of Osten's collection. Plates span the years from 1904 to 1937, hence representing some of the most important periods of Picasso's work. Several prints from the Rose period are a result of his fascination with the marginal elements of society: the working class, harlequins or the acrobats, therefore being a continuation of the Blue period when his main preoccupation was the outcast, isolation and despair. Saltimbanque (1905) was the central and most important work of Picasso's Rose period, and was quickly acknowledged as his first true masterpiece. The circus performers, those devoted to amuse other people, would reappear in his work throughout his career. Intimacy and melancholy would become a trade mark of his Rose period. In the Study for a Student of Medicine (1907) we can recognize the process leading toward the Cubist expression, particularly through the search for essential lines sufficient to represent the subject, as well as through the application of elements from Iberian masks. We also find the basic Cubist elements, such as geometrization, fragmentation and abstraction in the Man with Pipe (1911). The same elements, this time reduced to their minimum, appear in the later synthetic period of Cubism: The Basket (1922), Table Afront Window (1922) and than again in Weeping Woman (1937). As the strokes become more robust in the expense of the subject becoming clearer, the color obtains an important role in emphasizing the details and the whole atmosphere. The so called Classical period of Picasso, developed through the second and third decade of the twentieth century is represented by Bathers (1920) and Four Ballet Dancers (1925). The 'photographic' quality of these drawings, being produced by tracing a photograph of another work, certainly approves Rosalind Krauss' claim of the extraordinarily depersonalized [ ] the automated, serialized, mechanical character of this line. 2 Yet, it is exactly that 'line', made without lifting the pencil from the page, that became a main characteristic of his work. During his Classical explorations, strongly influenced by antiquity and mythology, Picasso also introduced the subject of The Minotaur (1933), a figure that symbolized violence, guilt and despair. Yet, it rather represented his alter-ego and especially his relationship with women. Between1948 and 1955 Picasso settled in Vallauris, today part of Antibes, near Cannes. Vallauris is known across the world for its production of pottery, particularly in the late nineteenth century when the area grew to be pottery center of south-eastern France, when many workshops flourished there. While learning the process, experimenting with techniques 4 1 Florman, Lisa C. (2000). Myth and Metamorphosis: Picasso's Classical Prints of the 1930s. Cambridge: Massachusetts Institute of Technology. 2 Krauss, Rosalind E. (1998). The Picasso Papers. New York: Farrar, Straus and Giroux.

5 During his stay in Vallauris, indignant because of the war in Korea, in 1952 Picasso created a series of sketches that were to become a mural, and two years later the War and Peace mural was installed in the former fourteenth century chapel in the town. It is considered to be his last overtly political work of art, composed of two juxtaposed parts: sinister images of war and idyllic scenes of peacetime. A postcard signed by Picasso, representing the motif of War is also part of the exhibition. In the summer of 1956, David Douglas Duncan a photographer, most renowned for his war photography whilst in Korea, stayed at his villa La Californie, in Cannes, at the invitation of Pablo Picasso. As a result of several months residency Duncan took thousands of photographs of Picasso, taking almost every moment of the day, most different situations, shooting him while working in the studio, during numerous visits by friends, but also resting along with his family, visiting local bullfights etc. Two years later The Private World of Pablo Picasso was published, in tribute to Picasso, containing over 300 photographs taken by Duncan. Pablo Picasso, Juan Marinelo and Prof. Duvois, First World Peace Congress, Paris 1949 and producing thousands of works in the Madoura workshop, Picasso made an enormous influence on the local people and contributed to the renaissance of the pottery industry in the region, thus bringing it back the 'title' of pottery center of France a title that still holds true today. In this exhibition ten ceramics represent Picasso's technique novelties, composed of well-known motifs, such as bullfights, or Pans. The work in clay used to be a challenge and inspiration for Picasso to shape different forms during the production process that would result in various associations of animal forms, such as fish, dove or owl, yet, mostly a female torso comes out, additionally emphasized with a few colorfully playful brush-strokes. It is the vivacity and innovation that mark the ceramic creation of Picasso, highlighted with compositions whose themes express the joyous, life-loving side of Picasso's work. 3 For the purpose of the annual pottery exhibitions held in Vallauris (today this manifestation is being held biannually) Picasso created a series of posters part of this exhibition are posters covering the years Along with few more posters, covering other periods and different occasions, they belong to the book The Posters of Picasso, which contains a total of twenty-four prints. Besides the regular 'playing' with the typography, always in accordance to the final design solution, Picasso, usually, very carefully approached the color selection, which brings forward the poster for the 1956 Vallauris exhibition: a symmetrical composition, created in large strokes, and enriched by contrasting colors. Simplicity, on the other hand, is, probably, best expressed in the poster for his own exhibition (November 27 January 5, 1949) given the spiral drawing mark, further supported by the inventiveness of typography. In addition, dedicating the book to his friend Felix Pita Rodriguez in 1969, Picasso made two drawings of Pita on the first two pages of the book: color pencils on the first one, including the dedication; and ink on the second page. Picasso once again demonstrated his skill for decisive and clear observation conveyed into a rapid sketch. Reproductions of those drawings are part of the exhibition as well. On many occasions Picasso inscribed the book to numerous friends, making quick, simple and unique drawings, along with the dedication. Osten owns two of those books, assigned to Felix Pita and to Juan Marinelo. The former contains a drawing of a picador spearing the bull, the latter a toreador and a bull in action. Both drawings were made in colored pencils which additionally emphasized the line - playfulness. Another rapid sketch in pencil (1966), created on a book page containing two reproductions of his drawings is part of this exhibition. T he bull's head has been reduced to such an extent as to become a symbol, a sign, that irresistibly reminds us of Picasso's 1943 ready-made sculpture Bull's Head. Six more lithographs (created as linoleum cuts) from 1959 are present in the exhibition. Crafted in swift, jagged and wide strokes, they evoke the moment of the action. The prevailing subject of those prints is the bullfights, but also bacchanals, as well as one scene of The Vintagers. Being unsigned is due to the fact that Picasso didn't sign the unsold prints. It is not overrated to say that all of Picasso's artworks indicate respective commentaries full of symbolism referring to conditions, situations or persons, to whom the author expresses his own point of view. In most cases 'commentaries' stand for a direct reaction to political affairs; a loud and clear respect toward the mastership and the artworks of certain artists; or an impromptu reaction to the relations with the people who surround him. Neither is it overrated to say that it is impossible to chronologically 'determine' the different stylistic periods that the artist had applied principally in accordance with his mood since he always returned to previously established and seemingly completed investigations. In fact, Picasso had a permanent need to re-examine, thus keeping all the possibilities open to add or to exclude something... Finally, the most important strand to connect and characterize Picasso's opus is anthropomorphism. Even his most abstract expression includes an accent that refers to a human body. Safet Ahmeti (MA) Art Historian May Bloch, Georges (1972) Pablo Picasso: Catalogue of the Printed Ceramics / Catalogue de l'œuvre Gravé Céramique / Katalog des Graphischen Keramikwerkes, Tome III Berne: Kornfeld et Klipstein. 5

6 Ц р т е ж и D r a w i n g s

7 Цртеж, молив во боја, прва страница од книгата Постерите на Пикасо. Посветен на неговиот пријател Феликс Пита Родригез. Потпишан и датиран ,6 x 26,7 cm. Drawing, color pencils on paper, first page of book The Posters of Picasso. Dedicated to his friend Felix Pita Rodriguez. Signed and dated ,6 x 26,7см. 7

8 8 Цртеж, молив во боја, прва страница од книгата Приватниот живот на Пикасо. Посветен на неговиот пријател Феликс Пита Родригез. Потпишан и датиран x21см. Drawing, color pencils, first page of The Private World lf Pablo Picasso book. Dedicated to his friend Felix Pita Rodriguez. Signed and dated x21cm.

9 Цртеж, молив во боја, прва страница од книгата Приватниот живот на Пикасо. Посветен на неговиот пријател Хуан Маринело. Потпишан и датиран x21см. Drawing, color pencils, first page of The Private World of Pablo Picasso book. Dedicated to his friend Juan Marinelo. Signed and dated x21 cm. 9

10 Цртеж, Еротска сцена, туш на хартија. Потпишан и датиран со туш. 30,3x21,2см. Drawing, Erotic Scene, ink on paper. Signed and dated in ink. 30,3x21,2cm. 10

11 11

12 12 Цртеж, Еротска сцена, туш на хартија. Потпишан и датиран IV со туш. 25,3x15,7см. Drawing, Erotic Scene, ink on paper. Signed and dated IV in ink. 25,3x15,7cm.

13 Цртеж, Еротска сцена, туш на хартија. Потпишан и датиран со туш. 15,7x25,3см. Drawing, Erotic Scene, ink on paper. Signed in ink, bottom right. 15,7x25,3cm. 13

14 14 Цртеж на страница од книга, потпишан и датиран ,3x20см. Sketch on the page of the book, signed and dated ,3x20cm.

15 Цртеж, портрет на Ф.П.Родригез, туш на хартија, втора страница од книгата Постерите на Пикасо потпишан и датиран ,6x26,7см. Drawing, Portrait of F.P.Rodrigez, ink on paper, second page of book The Posters of Picasso, signed and dated ,6x26,7cm. 15

16 К е р а м и к и C e r a m i c s

17 Риба, керамички сад од теракота Печат на Мадура и Едиција Пикасо 15/ x21,5см. Fish, pottery pitcher, terra cotta Stamped Madoura and Edition Picasso 15/ x21,5cm. 17

18 18

19 Пикадор и бик, керамички бокал, делумно глазиран Впишано Мадура и Едиција Пикасо. 13,5x10см. Picador and Bull, ceramic pitchery, partially glazed Inscribed Madoura na Edition Picasso. 13,5x10cm. 19

20 20

21 Црна панделка, бокал од црвена керамика насликан со црна боја Печат на Мадура и Едиција Пикасо 45/ ,4х17,8см. Black Headband, red ceramic pitcher painted in black Stamped Madoura and Edition Picasso, 45/ ,4x17,8cm. 21

22 22

23 Млад шумски був, бела керамичка вазна, насликана во боја, надворешно глазирана Печат на Мадура и Едиција Пикасо. 24,5х10,5см. Young Owl of Wood, white ceramic vase, painted in colors, glazed on the interior Madoura signatured and stamped. 24,5x10,5cm. 23

24 24

25 Ликови (Глави), бел керамички бокал, насликан со црна боја, делумно глазиран Печат на Мадура и впишано Едиција Пикасо. 13,9х15,2см. Faces (Heads), white ceramic jug painted in black, partially glazed Madoura stamped and inscribed Edition Picasso 13,9x15,2cm. 25

26 26

27 Лик, длабок сад насликан во боја и глазиран Впишано Едиција Пикасо и Мадура. Дијаметар 13см. Face, ceramic bowl, painted in colors and glazed Inscribed Edition of Picasso and Madoura. Diameter 13cm. 27

28 28

29 Пикадор, бела керамичка чинија, насликана и делумно глазирана Печат на Мадура и Едиција Пикасо Дијаметар 19,6см. Picador, painted and partially glazed white ceramic plate Stamped Edition Picasso and Madoura. Diameter 19,6cm. 29

30 30

31 Елипса со коњаник, керамичка плочка со рељеф Печат за оригиналност на Пикасо и Мадура, 6/ х15см. Oval With a Horseman, sculptured ceramic tile Stamp for original Picasso and Madoura 6/ x15cm. 31

32 32

33 Круг и лик, керамичка плочка со рељеф Печат за оригиналност на Пикасо и Мадура, 211/ ,7x14,7см. Circle and Face, sculptured ceramic tile Stamp for original Picasso and Madoura, 6/ ,7x14,7cm. 33

34 34

35 Кокошка, бел керамички бокал, оксид декорација на бела глазура, насликана со плава боја Печат Мадура и Едиција Пикасо. 13х17,5см. Hen, white earthenware jug, oxide decoration on white enamel, painted in blue Stamped Edition Picasso and Madoura. 13x17,5cm. 35

36 Г р а ф и к и G r a p h i c s

37 Мал акт, Кан, Француска ривиера, линорез датиран и рачно потпишан во молив, печатен дел 17,4х5,5см. / хартија 28,2х18,8см. Little Nude, Cannes, French Riviera, linocut dated in print , hand signed in penci. Printed part 17,4x5,5cm / Paper shit 28,2x18,8cm 37

38 38 Уметникот и неговиот модел II, литографија на хартија, датирана , рачно потпишана. 25,4х18,4см. The artist and his model II, lithograph on wove paper, dated , hand signed. 25,4x18,4cm.

39 Марија Тереза како женски тореадор, литографија од збирката на Волар, создадена јуни 1934, печатена ,8х23,8см. Marie-Thérèse as Female Torero, lithograph from the Vollard Suite, created June 1934, printed ,8x23,8cm. 39

40 40 Рембрант со турбан, литографија од збирката на Волар, создадена јануари 1934, печатена х20,3см. Rembrandt with turban, lithograph from the Vollard Suite, created January 1934, printed x20,3cm.

41 Караконџола со глава на бик и четири мали девојчиња на кула со црно знаме, литографија од збирката на Волар, создадена децембар 1934, печатена ,3х29,8см. Harpy with Head of a Bull, and Four Little Girls on a Tower Surmounted by a Black Flag Lithograph from the Vollard Suite, created December 1934, printed ,3x29,8cm. 41

42 42 Силување под прозорецот, литографија создадена 1933, печатена ,5х19,3см. The Rape Under the Window, lithograph created 1933, printed ,5x19,3cm.

43 Прегратка, литографија од збирката Волар, создадена ноември 1933, пeчатена ,9х27,7см. Coupling, lithograph from the Vollard Suite, created November 1933, printed ,9x27,7cm. 43

44 44 Скулптор и неговиот модел со скулптура на Kентаур во прегратка со жена, литографија создадена март 1933, печатена х28см. Sculptor and His Model with a Sculpted Group Representing a Centaur Embracing a Woman, lithograph created March 1933, printed x28cm.

45 Скулптор и неговиот модел со скулптура на атлети, литографија создадена март 1933, печатена х28см. Sculptor and His Model with a Sculpted Group Representing Athletes, lithograph created March 1933, printed x28cm. 45

46 46 Модел, слика и скулптура, литографија создадена март 1933, печатена х21см. Model, Painting and Sculpture, lithograph created March 1933, printed x21cm.

47 Скулптор со неговиот модел и неговата скулптура, литографија создадена март 1933, печатена х21см. Sculptor with His Model and His Sculpture, lithograph created March 1933, printed x21cm. 47

48 48 Скулптор се одмара со разобличен модел и нејзината скулптура, создадена март 1933, печатена х21см. Sculptor in Repose with Unmasked Model and Her Sculpted Image, lithograph created March 1933, printed x21cm.

49 После Пабло Пикасо, литографија во боја, од комплетно пофолио сочинето од 16 литографии во боја создадено х30см. After Pablo Picasso, lithograph in colors, from the complete portfolio comprising 16 lithographs in colors created x30cm. 49

50 Скулптор со пехар и модел кој клечи, графика во длабок печат од збирката Волар, ,7х25,2см. Sculptor with Goblet and Crouching Model, etching on Montval paper, Suite Vollard, ,7x25,2cm. Скулптор и модел кои клечат пред скулптура на глава, графика во длабок печат од збирката Волар, ,7х25,2см. Sculptor and Model Crouching affront the Sculpture of Head, etching on Montval paper, Suite Vollard, ,7x25,2cm. 50

51 Скулптори, модели и скулптура, графика во длабок печат од збирката Волар, ,2х34,7см. Sculptors, Models and Sculpture, etching on Montval paper, Suite Vollard, ,2x34,7cm. Поразениот Минотаур, графика во длабок печат од збирката Волар, ,2х34,7см. Defeated Minotaur, etching on Montval paper, Suite Vollard, ,2x34,7cm. 51

52 Минотаур со пехар во рака и девојка, графика во длабок печат од збирката Волар, ,2х34,7см. Minotaur with the Goblet in His Hand and the Young Woman, etching on Montval paper, Suite Vollard, ,2x34,7cm. 52 Минотаур на умирање, графика во длабок печат од збирката Волард, ,2х34,7см. Dying Minotaur, etching on Montval paper, Suite Vollard, ,2x34,7cm.

53 Баханалии со акробат, литографија, 1959, 32х37см. Bacchanal with Acrobate, lithograph, 1959, 32x37cm. 53

54 54 Пред прободување, литографија, 1959, 32х37см. Before the Lance, lithograph, 1959, 32x37cm.

55 Гроздоберачи, литографија, 1959, 32х37см. The Vintagers, lithograph, 1959, 32x37cm. 55

56 56 Бандериљеро (Забивач на знаменца), литографија, 1959, 32х37см. Banderilleros, lithograph, 1959, 32x37cm.

57 Прободување, литографија, 1959, 32х37см. The Lance, lithograph, 1959, 32x37cm. 57

58 58 Пикадор влегува во арената, литографија, 1959, 32х37см. Picador Enters the Arena, lithograph, 1959, 32x37cm.

59 Литографија, 1959, 32х37см. Lithograph, 1959, 32x37cm. 59

60 60 Литографија, 1959, 32х37см. Lithograph, 1959, 32x37cm.

61 Литографија, 1959, 32х37см. Lithograph, 1959, 32x37cm. 61

62 Г р а ф и ч к а м а п а G r a p h i c m a p

63 Глава на жена, литографија, 1905, 48,5х33см. Head of a Woman, lithograph, 1905, 48,5x33cm. 63

64 64 Арлекин и момче, литографија, 1905, 48,5х33см. Harlequin and Boy, 1905, lithograph, 48,5x33cm.

65 Два акта, литографија, 1920, 48,5х33см. Two Nudes, lithograph, 1920, 48,5x33cm. 65

66 66 Студија на студент по медицина, литографија, 1907, 48,5х33см. Study for a Student of Medicine, lithograph, 1907, 48,5x33cm.

67 Жена која плаче, литографија, 1937, 48,5х33см. Weeping Woman, lithograph, 1937, 48,5x33cm. 67

68 68 Кловнот и девојчето, литографија, 1905, 48,5х33см. Saltimbanque, lithograph, 1905, 48,5x33cm.

69 Мајка и дете, литографија, 1904, 33x48,5см. Mother and Child, lithograph, 1904, 33x48,5cm. 69

70 70 Капачки, литографија, 1918, 33x48,5см. Bathers, 1918, lithograph, 1918, 33x48,5cm.

71 Четири танчарки, литографија, 1925, 48,5х33см. Four Ballet Dancers, lithograph, 1925, 48,5x33cm. 71

72 72 Маса пред прозорец, литографија, 1922, 48,5х33см. Table afront Window, lithograph, 1922, 48,5x33cm.

73 Корпа, литографија, 1920, 33x48,5см. The Basket, lithograph, 1920, 33x48,5cm. 73

74 74 Човек со луле, литографија, 1911, 48,5х33см. Man with Pipe, lithograph, 1911, 48,5x33cm.

75 Минотаур, литографија, 1933, 33x48,5см. Minotaur, lithograph, 1933, 33x48,5cm. 75

76 P l a k a t i P o s t e r s

77 Валори изложба 1956, литографија, 1956, 35x25см. Vallauris Exhibition 1956, lithograph, 1956, 35x25cm. 77

78 78 Валори изложба 1955, литографија, 1955, 35x25см.. Vallauris Exhibition 1955, lithograph, 1955, 35x25cm

79 Валори изложба 1951, литографија, 1951, 35x25см. Vallauris Exhibition 1951, lithograph, 1951, 35x25cm. 79

80 80 Валори изложба 1953, литографија, 1953, 35x25см. Vallauris Exhibition 1953, lithograph, 1953, 35x25cm.

81 Плакат за изложбата Збирка на 180 цртежи на Пикасо, литографија, 1954, 35x25см. Poster for the exhibition Suite de 180 Designsof Picasso, lithograph, 1954, 35x25cm. 81

82 82 Плакат, литографија, 1958, 35x25см. Poster, lithograph, 1958, 35x25cm.

83 Војна, поштенска картичка потпишана од авторот и датирана х13,6см. War, postcard, lithograph, signed by the artis and dated x13,6cm. 83

84 уметност на хартија / art of paper Издавач ОСТЕН - Скопје 8 Ударна бригада 2, Скопје osten@t-home.mk Директор Мице Јанкуловски Уметнички директор Корнелија Конеска Текст и превод м-р Сафет Идризи Графички дизајн МаКфОрМ - Скопје Фотографии Бојан Симовски Печат Европа 92 Тираж 500 Мај, 2012 Publisher OSTEN - Skopje 8 Udarna brigada 2, Skopje osten@t-home.mk Director Mice Jankulovski Art director Kornelija Koneska Text and translation m-r Safet Idrizi Graphic design MAKFORM - Skopje Photo Bojan Simovski Print Evropa 92 Circulation 500 May,

85 85

86 86

87 87

88 88