O Tala o le Feagaiga Fou

Transcription

1 O Tala o le Feagaiga Fou

2 O Tala o le Feagaiga Fou Lolomiina e le O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai Aai o Sate Leki, Iuta

3 Faavaa o le pito i luma: O Le Fanau Mai o le Faaola, saunia e Paul Mann. IRI Faavaa o le pito i tua: O Maria i le Tuugamau, saunia e Paul Mann. IRI 1980, 2005 Puletaofia e le Intellectual Reserve, Inc. Ua taofia aia tatau uma. Lomiga lona lua Toe Iloiloga 2008 Lolomi i le Iunaite Setete o Amerika Faamaonia le faaperetania: 6/08. Faamaonia le faaliliuga: 6/08. Faaliliuga o le New Testament Stories. Samoan

4 Faasino Mataupu Mataupu Autu Itulau: Folasaga: O Le Fuafuaga a lo Tatou Tama Faalelagi O Elisapeta ma Sakaria O Maria ma le Agelu Ua Fanau Mai Ioane le Papatiso O Iosefa ma le Agelu Ua Fanau Mai Iesu Keriso Ua Tuuina atu [Iesu] i le Malumalu O Le Au Makoi O Le Tupu Amioleaga o Herota O Le Tamaitiiti o Iesu Ua Papatisoina Iesu Ua Faaosoosoina Iesu O Le Faaipoipoga i Kana O Iesu ma le Maota o Lona Tama Faalelagi Nikotemo O Le Fafine i le Vaieli O Le Atalii O Le Taitai Tagata Feita o loo i Nasareta Ua Filifilia e Iesu Ana Aposetolo O Le Lauga i luga o le Mauga Ua Aoao Mai Iesu e uiga i le Tatalo Ua Faatonu e Iesu ia Matagi ma Galu O Le Tagata ua i ai Agaga Leaga O Le Tagata Na Le Mafai Ona Savali Ua Faatu Mai mai le Oti le Afafine o Iairo Ua Pa i Atu se Fafine i Ofu o Iesu Ua Faamagalo e Iesu se Fafine O Le Faia o le Galuega a Lona Tama i le Lalolagi Ua Fafaga e Iesu Tagata e 5, Ua Savali Iesu i luga o le Vai...71

5 30 O Le Areto o le Ola Ua Faamalolo e Iesu se Tagata Tutuli Ua Molimau atu Peteru e uiga ia Keriso O Le Faaali Atu ma le Mamalu: O Le Liua O Le Tamaitiiti ua i ai le Agaga Leaga O Le Samaria Agalelei Ua Faamatala e Iesu Faataoto e Tolu...85 O Le Mamoe Na Leiloa O Le Tupe Na Leiloa O Le Atalii Na Leiloa O Lepela e Toasefulu O Le Faresaio ma le Telona Ua Faamalolo e Iesu se Tagata Tauaso O Le Leoleo Mamoe Lelei Ua Faamanuia e Iesu ia Tamaiti O Le Alii Talavou Mauoa Ua Toe Faaola Mai e Iesu ia Lasalo Ua Alu le Faaola i Ierusalema O Tupe Iti a le Fafine Ua Oti Lana Tane O Le Afio Mai Faalua O Taupou e Toasefulu O Taleni O Le Faamanatuga Muamua O Isi Aoaoga i le Talisuaga Mulimuli Sa Puapuagatia Iesu i le Togalaau o Ketesemane O Faamasinoga o Iesu Ua Faasatauroina Iesu Ua Toetu Mai Iesu Ua Taitai e Aposetolo le Ekalesia Ua Faamalolo e Peteru se Tamaloa Ua Fasioti e Tagata Leaga ia Setefano O Simona ma le Perisitua Ua Aoao Saulo e uiga ia Iesu Ua Toe Faaola Mai Tapita e Peteru O Paulo ma Sila i le Falepuipui Ua Usitai Paulo i le Agaga Paia Ua Faamaea e Paulo Lana Misiona

6 Pe a Mavae le Feagaiga Fou O Upu e tatau ona Iloa O Nofoaga e tatau ona Iloa O Tagata e tatau ona Iloa O Ata o le Nuu Paia O Le Faasologa o Taimi o Mea na Tutupu i le Feagaiga Fou

7 O Punavai o Faamatalaga O nisi o faamatalaga i lenei tusi sa maua mai i punavai e lē o ni tusitusiga paia e pei ona ta ua i lalo. Lomifefiloi o le Tusi Paia i le lomiga a le Au Paia o Aso e Gata Ai o le Faaliliuga a King James o le Tusi Paia (1979) James E. Talmage, O Iesu o le Keriso, Lomiga lona 3 (1916) Aoaoga a le Perofeta o Iosefa Samita, filifilia e Iosefa Filitia Samita [1976], 345).

8 Mo Lē e Faitauina O Tala o le Feagaiga Fou ua tusia faapitoa lava mo oe. Ua aumaia nei tala mai se tusi e paia. A e faitauina nei tala, ia manatua e faatatau i tagata moni lava sa ola i aso anamua. Faitau ma faitau pea seia o o ina e iloa lelei nei tala. O le a e manao foi e faitauina nei tala mai le Tusi Paia. I lalo o le tele o ata, o le a e vaai ai i faamatalaga e faasino i le mea e te maua ai lena tala i le Tusi Paia po o nisi tusi. Fai i lou tama, tina, faiaoga, po o sau uo e fesoasoani ia te oe e saili se tala i totonu o tusitusiga paia. Afai e te le iloa le uiga o se upu, vaai i le vaega O Upu e tatau ona Iloa i le pito i tua o le tusi. Afai e te fia suesue atili e uiga i se nofoaga, vaai i le vaega O Nofoaga e tatau ona Iloa. Afai e te le iloa se tagata po o ai, vaai i le vaega O Tagata e tatau ona Iloa. O lenei tusi e i ai foi se vaega o loo i ai ata o nofoaga i le Nuu Paia ma se faasologa o mea na tutupu i le Feagaiga Fou. Mo Matua ma Faiaoga E mafai ona fesoasoani lenei tusi ia te oe e aoao atu ai tusitusiga paia. Ia faaaoga le vaega o O Upu e tatau ona Iloa, O Nofoaga e tatau ona Iloa, ma O Tagata e tatau ona Iloa e fesoasoani ai i tamaiti ia masani i upu, tagata, ma nofoaga o i totonu o lenei tusi. O nisi fesoasoani e maua i lenei tusi e aofia ai faafanua, ata, ma se faasologa o mea na tutupu. Pe a e aoao atu, faasoa atu lau molimau e uiga i le Tusi Paia. Ia faamalosi atu ia i latou o loo e aoaoina ina ia saili ma le agaga tatalo a latou lava molimau e uiga i tusitusiga paia faapea foi ma le Faaola, o Iesu Keriso. O le a faateleina le malamalama o i latou o loo e aoaoina pe a e faitau atu ia i latou tala latou te fiafia i ai mai i totonu o le Tusi Paia.

9

10 Folasaga O Le Fuafuaga a lo Tatou Tama Faalelagi Sa tatou nonofo i le lagi ma le Tama Faalelagi ae tatou te le i o mai i le lalolagi. O i tatou o Ana fanau agaga ma sa i ai o tatou tino agaga. Sa tatou alolofa ia te Ia, ma sa Alofa o Ia ia i tatou. Aoaoga a le Perofeta o Iosefa Samita, 354 Sa aoaoina i tatou e le Tama Faalelagi e uiga i Lana fuafuaga mo i tatou. Ua faaigoa o le ata o le faaolataga. Afai tatou te mulimuli i Lana fuafuaga, e mafai ona avea i tatou e faapei o le Tama Faalelagi. O le fuafuaga e mo tatou ia o mai i le lalolagi ma maua ni tino o aano ma le toto. O le a tofotofoina i tatou e iloa ai pe o le a tatou filifili e usitai i tulafono a le Atua. Aperaamo 3:

11 O le ata o le faaolataga e saunia ai le ala mo i tatou tatou te toe nonofo ai faatasi ma le Tama Faalelagi. O le a manaomia lo tatou tausia o poloaiga. Peitai o le a tatou manaomia foi se fesoasoani. O le a tatou manaomia le aveesea o a tatou agasala, ma o le a tatou manaomia ni tino toetutu. Talu ai e le mafai ona tatou aveesea a tatou lava agasala pe toe faatutu mai o tatou lava tino, o lea ua tatou manaomia ai se Faaola e faia lenei mea mo i tatou. 2 Nifae 2:5 9 Na filifilia Iesu Keriso e le Tama Faalelagi e avea ma o tatou Faaola. Sa alofa Iesu i le Tama Faalelagi. Sa alofa foi Iesu ia i tatou. Sa malie o Ia e sau i le lalolagi e faaali mai ia i tatou le ala e mafai ai ona tatou amiotonu. O le a Ia saunia le ala e faaolaina ai i tatou uma. Na malie o Ia e puapuagatia mo a tatou agasala. O le a maliu foi o Ia ma toetu ina ia tatou toetutu foi. 2 Nifae 2:8 9; Mose 4:1 2 2

12 Na manao foi Satani e avea ma o tatou faaola. Peitai e le i alofa o ia i le Tama Faalelagi. E le i alofa o ia ia i tatou. Na manao o ia e suia le fuafuaga a le Tama Faalelagi ina ia maua e ia le mana ma le mamalu o le Tama Faalelagi. Mose 4:1 2 O nisi o fanau agaga a le Tama Faalelagi na filifili e mulimuli ia Satani. O le mea lea sa faanoanoa tele ai le Tama Faalelagi. Na tuliese e Ia mai le lagi ia Satani ma lana au. O Satani o le tiapolo. E manao o ia ma agaga sa mulimuli ia te ia ia tatou agasala. Mose 4:3 4 Na ta u atu e le Tama Faalelagi ia Iesu e fai se lalolagi mo i tatou. Na faia e Iesu. Na faia e Ia le la, ma le masina, ma fetu. Na tuu e Ia o laau ma manu i le lalolagi. O lenei ua i ai le lalolagi tatou te o mai i ai ma o le a tatou maua ai tino o aano ma le toto. Eperu 1:2; Mosaea 3:8; Aperaamo 4 E toatele tagata ua o mai e nonofo i le lalolagi. O nisi o i latou ua filifili e usitai i tulafono a le Atua; o nisi e leai. Na aoao mai e perofeta anamua ia tagata e uiga i le fuafuaga a le Tama Faalelagi ma uiga ia Iesu Keriso. 2 Nifae 2:19 21; Iakopo 7:10 11; Mose 5:

13 Na ta u mai e perofeta o le tamā o Iesu o le Tama Faalelagi. O Lona tina o se tamaitai lelei tele e igoa ia Maria. O le a fanau o Ia i Peteleema. Isaia 7:14; Mika 5:2; 1 Nifae 11:18 21; Alema 7:10 Na ta u mai e perofeta o le tele o tagata o le a le talitonu o Iesu o le Faaola. O le a foliga o Ia e pei o isi tagata ae o le a le mauoa. E toatele tagata o le a inoino ia te Ia. Isaia 53:2 3 Na ta u mai foi e perofeta e uiga ia Ioane le Papatiso. O le a muamua mai o ia ia Iesu e ta u atu i tagata e uiga ia Iesu. O le a papatisoina Iesu e Ioane. Isaia 40:3; Mataio 3:1 3; 1 Nifae 10:7 10; 11:27 Na ta u mai e perofeta o le a agalelei Iesu ma faia ni vavega se tele. A o le i maliu o Ia, o le a puapugatia Iesu mo agasala a tagata uma ina lē puapuagatia i latou pe afai latou te salamo. Mosaea 3:5 8; Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:

14 Na iloa e le tele o perofeta o Iesu Keriso, lo tatou Faaola, o le a faasatauroina. O le a tutu i o Ia i se satauro laau ma tuu atu Lona soifua mo i tatou. Ioane 3:14 15; Mosaea 15:7 9 A mavae aso e tolu, o le a toetu mai o Ia. O le a toe foi mai Lona agaga i totonu o Lona tino. Ona o le a maliu ma toetu mai Iesu, o le a toetutu uma foi i tatou. Isaia 25:8; 1 Korinito 15:22; 2 Nifae 2:8; Alema 33:21 22 O loo faailoa mai e le Feagaiga Fou e moni upu a perofeta. O le tala ia Iesu Keriso ma Ana Aposetolo. Sa nonofo i latou i le Nuu Paia. O le tele o tagata sa nonofo ai iina sa ta u o tagata Iutaia. Sa ave faamalosi e tagata Roma le Nuu Paia, ma sa latou pulea tagata Iutaia. 5

15 Mataupu 1 O Elisapeta ma Sakaria Sakaria ma lona toalua o Elisapeta, o ni O tagata Iutaia sa nonofo lata ane i Ierusalema. Sa usitai i la ua i tulafono a le Atua. E tele tausaga sa la tatalo ai ia maua se la pepe. Ua oo ina ua matutua i la ua, ae le i maua lava se la fanau. Luka 1:5 7, 13 O Sakaria sa avea ma faitaulaga i totonu o le malumalu. I se tasi aso na oo ane ai se agelu e igoa ia Kaperielu ia te ia. Na ta u atu e Kaperielu o le a tali mai le Atua i tatalo a Sakaria ma Elisapeta O le a maua se la pepe. Na ta u atu e Kaperielu e tatau ona la faaigoa le pepe ia Ioane. Luka 1:8 13, 19 6

16 Fai mai Kaperielu o le a avea Ioane ma perofeta amiotonu a le Atua. O le a ia aoao atu i tagata e uiga ia Iesu Keriso. Luka 1:15 17 Sa le talitonu Sakaria i le agelu. Ua matua tele Elisapeta mo le toe fanauina o se pepe. Na fai atu Kaperielu ia Sakaria, ona ua le talitonu o ia i mea na folafola mai e le Atua, o lea o le a le mafai ai ona toe tautala seia fanau mai Ioane. Luka 1:

17 Mataupu 2 O Maria ma le Agelu Na nonofo Maria ma Iosefa i Nasareta. O i la ua o ni tagata lelei tele. Sa alofa le tasi i le isi ma sa la sauni e faaipoipo. Luka 1:26 27 I se tasi aso na sau ai le agelu o Kaperielu ia Maria. Sa ia ta u atu ia Maria o le a faamanuia o ia e le Atua. Luka 1:26,

18 Na ta u atu e Kaperielu ia Maria o le a avea o ia ma tina o le Alo o le Atua. O le a igoa o Ia ia Iesu, ma o le a avea o Ia ma Tupu o tagata amiotonu uma. Luka 1:31 33 Na ta u atu e Maria o le a ia usitai i le Tama Faalelagi ma avea o ia ma tina o Iesu. Luka 1:34 35, 38; 1 Nifae 11:

19 Mataupu 3 Ua Fanau Mai Ioane le Papatiso Na ta u atu e le agelu o Kaperielu ia Maria o le a fanau mai foi se pepe tama a Elisapeta. O Maria ma Elisapeta e aiga i la ua. Luka 1:36 37 Na alu Maria e asiasi ia Elisapeta. Sa ta u atu e le Agaga Paia ia Elisapeta o le a avea Maria ma tina o Iesu Keriso. Na faafetai atu Maria ma Elisapeta i le Atua mo le faamanuiaina o i laua. Sa nofo Maria i le fale o Elisapeta pe tusa ma le tolu masina. Ona alu ai lea o Maria i lona aiga i Nasareta. Luka 1:

20 Sa fanau le tama tama a Elisapeta. Sa fiafia ana uo ma ona aiga. Sa latou manatu e tatau ona tutusa le igoa o le pepe ma lona tamā o, Sakaria. Peitai na fai atu Elisapeta e tatau ona faaigoa o ia ia Ioane. Sa ofo tagata uma. Luka 1:57 61 Sa fesili tagata ia Sakaria po o ai le igoa o le pepe e tatau ona i ai. Sa le mafai lava ona tautala Sakaria, o lea sa ia tusia ai, O lona igoa o Ioane. Luka 1:62 63 Ona mafai ai lea ona toe tautala ia Sakaria. Sa tumu o ia i le Agaga Paia. Na ta u atu e Sakaria i tagata e le o toe umi ae fanau mai Iesu Keriso ma o Ioane o le a saunia tagata mo Ia. Luka 1:64, 67 69, 76 Na tupu ae Ioane e avea ma perofeta maoae. Sa ia aoao tagata e uiga ia Iesu Keriso. Luka 1:67,

21 Mataupu 4 O Iosefa ma le Agelu Iosefa o se tagata lelei ma agaalofa. Sa sauni O o ia ma Maria e faaipoipo. Ina ua ia iloa o le a fanauina e Maria se pepe, sa lē iloa e ia le mea a fai. Ona o le pepe e lē o sana pepe, o lea sa ia manatu ai e le tatau ona ia faaipoipo ia Maria. Mataio 1:18 19 I se tasi po na sau ai se agelu ia Iosefa i se miti ma ta u atu ia te ia o le pepe a Maria o le Alo o le Atua. Na ta u atu e le agelu ia Iosefa ia faaipoipo ma Maria ma faaigoa lana pepe ia Iesu. O Iesu o le a avea ma Faaola o le lalolagi. Mataio 1:20 21 Na usitai Iosefa i le agelu ma faaipoipo ai ma Maria. Mataio 1:

22 Mataupu 5 Ua Fanau Mai Iesu Keriso Na faia e le taitai o Roma se tulafono e tatau ona tusia igoa o tagata uma. Sa nonofo Iosefa ma Maria i Nasareta. E 65 maila (105 km) e tatau ona la o ai i Peteleema e tusia o la ua igoa. Luka 2:1 5 Sa le faigofie ia Maria le malaga i Peteleema. E lē o toe umi ae fanau lana pepe. Luka 2:4 5 E taunuu atu Iosefa ma Maria i Peteleema, ua tutumu uma potu i tagata. Sa nonofo Maria ma Iosefa i se fale o manu. O se fale o manu o se fale lea e tuu ai manu. Luka 2:6 7 13

23 O iina na fanau ai le pepe. Sa afīfī e Maria o Ia i se ie ma faataoto ia te Ia i se faatanoa vao. Na faaigoa e Iosefa ma Maria le pepe ia Iesu. Luka 2:7, 21 14

24 I le po na fanau ai Iesu, sa i ai leoleo mamoe i le vao e lata ane i Peteleema se leoleo ai a latou lafu mamoe. Na oo atu se agelu ia i latou. Na fefefe le au leoleo mamoe. Luka 2:8 9 Na fai atu le agelu ia i latou e aua ne i fefefe. Sa ia te ia se tala fiafia: Ua fanau i Peteleema le Faaola, o Iesu Keriso. O le a latou maua o Ia o taoto i le faatanoa vao. Luka 2:10 12 Na o atu leoleo mamoe i Peteleema, i le mea na latou vaai ai i le pepe o Iesu. Luka 2:15 16 Sa fiafia ia leoleo mamoe e vaai i le Faaola. Na latou ta u atu i isi tagata e uiga i mea uma sa latou faalogo ma vaai i ai. Luka 2:17, 20 15

25 Mataupu 6 Ua Tuuina atu [Iesu] i le Malumalu Ina ua na o ni nai vaiaso le matua o Iesu, sa avatu o Ia e ona matua i Ierusalema ina ia tuuina atu o Ia i le malumalu. Luka 2:22 O Simeona, o se tagata amiotonu sa nofo i Ierusalema, sa i ai o ia i le malumalu. Na ta u atu e le Agaga Paia o le a ia vaai ia Keriso a o le i oti o ia. Luka 2:

26 Na vaai Simeona i le pepe o Iesu i le malumalu. Na si i o Ia i ona lima ma vivii atu i le Atua. Luka 2:27 29 Fai mai Simeona o le a aumaia e lenei tamaitiiti le faaolataga i tagata uma. Sa ofo Iosefa ma Maria i mea sa ia fai mai ai. Luka 2:30 33 O le fafine e igoa ia Ana ua oti lana tane, sa ia iloa fo i Iesu ina ua ia vaai i ai. Na ia tuu atu lana faafetai ma sa ia ta u atu i le tele o tagata e uiga ia te Ia. Luka 2:

27 Mataupu 7 O Le Au Makoi Sa i ai makoi sa nonofo i se isi nuu. Sa latou iloa mea na ta u mai e perofeta e uiga i le fanau mai o Iesu. Ina ua latou vaai i le fetu fou i le lagi, sa latou iloa ua fanau mai le tupu fou. Mataio 2:1 2 Na o atu le Au Makoi e vaai Herota, le tupu o tagata Iutaia, i Ierusalema. Sa latou fesili ia te ia po o fea o i ai le tupu fou. Na fai atu Herota e o e su e i Peteleema. A latou maua le pepe ona latou toe foi mai lea e ta u ia Herota. Mataio 2:1 2, 8 Sa ō le Au Makoi i Peteleema ma maua ai Iesu. Na latou ifo atu ia te Ia ma avatu meaalofa mo Ia. Sa ta u atu ia i latou i se miti e aua nei toe foi i Ierusalema ma ta u ia Herota le mea o i ai le pepe. Sa le i o i latou. Mataio 2:

28 Mataupu 8 O Le Tupu Amioleaga o Herota Na ta u atu e le Au Makoi ia Herota o Iesu o le a avea ma tupu. Sa manao Herota ia na o ia lava le tupu. Na fai atu o ia i ana fitafita e fasiotia pepe uma lava i Peteleema ma nuu lata ane. Mataio 2:3, 13, 16 Na ta u atu e le agelu ia Iosefa e ave Maria ma Iesu i Aikupito, o se nuu e mamao ese atu ma Peteleema. O le a lē saili Herota mo Iesu iina. Mataio 2:13 Sa usitai Iosefa. Sa i ai Iosefa ma Maria ma Iesu i Aikupito a o fasioti e fitafita a Herota pepe uma i Peteleema ma nuu lata ane. Mataio 2:14, 16 19

29 Ina ua mavae le oti o le Tupu o Herota, na ta u atu e le agelu ia Iosefa e ave Iesu ma Maria ma toe foi i lo latou nuu. Na ave e Iosefa ia Maria ma Iesu i Nasareta, i le mea e saogalemu ai Iesu. Mataio 2:19 21, 23 20

30 Mataupu 9 O Le Tamaitiiti o Iesu Na tupu ae Iesu i le nuu o Nasareta. Sa aoao e Ia mea e tele ma sa o o ina malosi lona loto,... sa ia te Ia foi le alofa o le Atua. Luka 2:39 40 Ina ua 12 tausaga o Iesu, na alu o Ia faatasi ma Iosefa ma Maria ma se vaega o tagata i se faafiafiaga i Ierusalema. Sa i ai latou iina mo ni nai aso. Luka 2:

31 Ina ua toe foi Iosefa ma Maria i lo latou aiga, sa manatu i la ua ua savavali faatasi Iesu ma Ana uo e toe fo i i Nasareta. Peitai sa nofo Iesu i Ierusalema. Luka 2:43 44 Ina ua su e e Iosefa ma Maria ia Iesu, sa la lē maua o Ia. Sa leai se tasi o la latou vaega na vaai ia te Ia. O lea na toe foi ai Iosefa ma Maria i Ierusalema. Na la su eina Iesu mo aso e tolu. Sa faanoanoa tele i la ua. Luka 2:

32 Mulimuli ane sa la mauaina Iesu i le malumalu, o talanoa ma nisi o aoao. Sa tali e Ia a latou fesili. Sa ofo nei aoao i le tele o mea sa iloa e Iesu. Luka 2:46 47 (tagai vaefaamatalaga 46c) 23

33 Sa ta u atu e Maria ia Iesu sa la popole ma Iosefa e uiga ia te Ia. Sa tali atu Iesu sa Ia faia le galuega a Lona Tama galuega a le Atua. Sa le malamalama Iosefa ma Maria. Luka 2:48 50 Sa alu Iesu faatasi ma Iosefa ma Maria i lo latou aiga i Nasareta ma sa usitai ia i la ua. Luka 2:51 24

34 Na aoao pea lava pea Iesu e uiga i le galuega a Lona Tama Faalelagi. Luka 2:52 Sa tupu umi ma malosi o Ia. Luka 2:52 Sa alolofa tagata ia te Ia. Na Ia faia le mea e manao le Atua na te faia. Luka 2:52 Sa alofa le Atua ia te Ia. Luka 2:52 25

35 Mataupu 10 Ua Papatisoina Iesu Sa nofo Ioane i le vao mo le tele o tausaga. Sa ofu o ia i ofu e fai i fulufulu o kamela, ma sa ai o ia i melivao ma sē akerise. Na o mai tagata mai isi nuu e faalogo ao aoao atu o ia. Sa faaigoa o ia o Ioane le Papatiso. Mataio 3:1 5 Na aoao atu e Ioane le Papatiso ia tagata e uiga ia Iesu Keriso. Na ia ta u atu ia i latou ia salamo mo a latou agasala ma ia papatisoina. Na papatiso e Ioane i latou ua salamo mai a latou agasala. Mataio 3:2 3,

36 Na fesili tagata ia Ioane le Papatiso pe faapefea ona ola i ni olaga lelei. Na ia ta u atu ia i latou e tufatufa atu a latou mea mo e matitiva, ta u le mea moni, ma ia agalelei i isi. Na ia ta u atu o le a vave ona o o mai Iesu Keriso. O le a tuu atu e Iesu ia i latou le meaalofa o le Agaga Paia. Mataio 3:2, 11 12; Mataio 3:2,

37 I se tasi aso a o papatiso e Ioane le Papatiso ia tagata i le Vai o Ioritana, na sau ai Iesu Keriso ia te ia. Sa Ia fai atu ia Ioane e papatiso o Ia. Na iloa e Ioane o Iesu e usitai i taimi uma i tulafono a le Atua ma e le manaomia ona salamo o ia. Na manatu Ioane e le manaomia ona papatisoina Iesu. Mataio 3:13 15; 2 Nifae 31:5 7 Peitai na poloai mai le Atua ia papatisoina tagata uma, o lea na fai atu ai Iesu ia Ioane ia papatisoina o Ia. Na faia e Iesu se faataitaiga mo i tatou e ala i le usitai i poloaiga a le Atua ina ia papatisoina. Mataio 3:16; 2 Nifae 31:7 9 28

38 Ina ua alu a e Iesu mai le vai, na oo mai le Agaga Paia ia te Ia. Na fetalai mai le Atua mai le lagi, ua faapea mai, O lo u Atalii pele lena, ua ou fiafia lava ia te ia. Na molimau foi Ioane le Papatiso o Iesu o le Alo o le Atua. Mataio 3:16 17; Ioane 1:33 36; O Iesu le Keriso,

39 Mataupu 11 Ua Faaosoosoina Iesu Na alu Iesu i le vao ia faatasi ma le Atua. Na talanoa le Faaola ma le Tama Faalelagi. E le i ai o Ia mo aso e 40 aua sa anapogi o Ia. Mataio 4:1 2 (tagai i vaefaamatalaga 1E ma le 2C); Luka 4:1 2 (tagai i vaefaamatalaga 2o se) Sa sau le tiapolo ma faaosooso Iesu e faailoa atu pe o Ia moni o le Atalii o le Atua. Muamua, na ia fai atu ia Iesu e tago e faaliu falaoa ni maa. Sa fiaai Iesu, peitai na Ia iloa e tatau ona Ia faaaoga Lona mana e fesoasoani ai i isi tagata. Na te le i faia le mea na fai atu ai le tiapolo. Mataio 4:2 4; O Iesu o le Keriso,

40 Na sosoo ai ma le aveaina o Iesu e le Agaga Paia i se mea maualuga o le malumalu. Na faaosoosoina ai Iesu e le tiapolo mo le taimi lona lua, ma sa ia fai atu ia te Ia e oso ese mai le puipui o le malumalu. Na fai atu le tiapolo afai o Iesu o le Alo o le Atua, o le a lē tuua o Ia e agelu ia lavea. E le i oso ese Iesu. Na iloa e Ia e sese le faaaogaina o Lona mana paia i se auala faapenei. Mataio 4:5 7 (tagai i vaefaamatalaga 5o se ma le 6o se) Ona ave lea o Iesu e le Agaga Paia i le tumutumu o se mauga. Na ia faaali atu ia Iesu malo uma ma oa o le lalolagi. Na fai atu le tiapolo ia Iesu e mafai ona ave mo Ia nei mea uma pe a fai o le a Ia usitai atu ia te ia. Na tali atu Iesu e na o le Tama Faalelagi lava e usitai i ai. Na ta u atu e Ia i le tiapolo e alu ese. Na alu ese le tiapolo. Na o mai agelu ma faamanuia ia Iesu. Na saunia Iesu e amata Lana galuega. Mataio 4:8 11 (tagai i vaefaamatalaga 8o se ma le 9o se) 31

41 Mataupu 12 O Le Faaipoipoga i Kana Na i ai Iesu Keriso ma Ona soo i se taumafataga o se faaipoipoga i Kana. Sa i ai Maria le tina o Iesu, iina. Sa ia ta u atu ia Iesu ua leai se uaina mo malo. Ioane 2:1 3 Na faaaloalo ma alofa Iesu i Lona tina. Sa fesili o Ia [i Lona tina] po o le a se mea e manao Na te faia. Ioane 2:4 (tagai vaefaamatalaga 4a) Na fai atu Maria i auauna sa i ai i le faaipoipoga ia latou faia soo se mea e fai atu ai Iesu e fai. Ioane 2:5 32

42 Sa fai atu Iesu i auauna e faatutumu fagu lapopoa e ono i vai. E i le va o le 18 ma le 27 kalone (68 ma le 102 lita) vai e mafai ona ofi i le fagu e tasi. Ona Ia faaliu uaina ai lea o le vai. Ioane 2:6 7 Sa Ia fetalai atu i auauna e ave le uaina mai fagu ma avatu i le taitai o le taumafataga. Ioane 2:8 Na ofo le taitai o le taumafataga ina ua ia inu i le uaina. Sa masani ona faaaoga le uaina lelei i le amataga o se taumafataga. Peitai o le taimi nei, ua faamulimuli atu ai le uaina lelei. Ioane 2:9 10 O se vavega tusitusia muamua lea na faia e Iesu ao i ai o Ia i lenei lalolagi. Na faia e Ia e fesoasoani ai i Lona tina. Na fesoasoani foi ia malosi ai le faatuatua o Ona soo. Ioane 2:11 33

43 Mataupu 13 O Iesu ma le Maota o Lona Tama Faalelagi Na alu Iesu i le malumalu i Ierusalema. E toatele tagata sa i ai iina e osi a latou taulaga i le fasi o se manu ma susunu i luga o le fata faitaulaga. Sa fesoasoani le taulaga i tagata e mafaufau ai e uiga i le Faaola, o le a ositaulagaina Ia lava e ala i le puapuagatia ma le maliu mo i latou. Levitiko 1:3 9; Ioane 2:13; Mose 5:5 7 O nisi tagata sa leai se manu e osi ai taulaga. Na faatau atu e tagata ia manu ia i latou i totonu o le malumalu. Na mananao le au faatau ia tele ni a latou tupe. Sa le manatu i latou e uiga i le Atua. Ioane 2:14 Na iloa atu e Iesu tagata o loo faatau a latou manu i totonu o le malumalu. Na Ia fetalai atu o le malumalu o le fale o le Tama Faalelagi, o se nofoaga paia. Na Ia ta u atu i tagata e le tatau ona faatau mai pe faatau atu ni mea iina. Ioane 2:16 34

44 Na faia e Iesu se sasa, fuli laulau, tau ai i lalo tupe, ma tutuli ese le au faatau mai le malumalu. Sa Ia le faatagaina i latou e faia ni mea leaga i le fale o le Tama Faalelagi. Ioane 2:

45 Mataupu 14 Nikotemo Nikotemo o se tasi o le au Iutaia e ta ua o le O au Faresaio. O ia foi o se taitai o le au Iutaia. E toatele le au Faresaio sa le talitonu o Iesu Keriso na auina mai e le Atua. A o Nikotemo sa talitonu ona o vavega sa faia e Iesu. Ioane 3:1 2 Na alu ane Nikotemo e talanoa ma le Faaola i se tasi po. Na ta u atu e Iesu ia te ia e le mafai e se tasi ona alu atu i le malo o le Atua pe a le toe fanau o ia. Ioane 3:2 3 36

46 Sa le i malamalama Nikotemo. E mafai faapefea ona toe fanau se tagata? Na faamatala e le Faaola sa talanoa o Ia e uiga i mea faaleagaga. O le toe fanau, e tatau i le tagata ona papatisoina i le vai ma maua le Agaga Paia. Ioane 3:4 7 Na faamatala atu e Iesu sa auina mai o Ia i lenei lalolagi e fesoasoani ia i tatou ia tatou toe foi uma atu i le Tama Faalelagi. Na fetalai o Ia o le a puapuagatia o Ia mo a tatou agasala ma maliu i luga o se satauro ina ia tatou maua le ola faavavau. Ioane 3:12 17 Na Ia fetalai e tatau ona tatou talitonu ia te Ia ma filifili le mea sao. Afai tatou te faia le mea sao, o le a tatou ola e faavavau i le malo o le Atua. Ioane 3:

47 Mataupu 15 O Le Fafine i le Vaieli Na tuua Ierusalema e Iesu ae alu atu i Kalilaia. Sa ui atu o Ia i Samaria ma sa tau atu i se vaieli. Ioane 4:3 6 Sa le lavā o Ia, ma sa Ia malolo ai i tala ane o le vaieli. Sa alu ifo se fafine Samaria e utu vai. Sa fai atu Iesu i le fafine e avatu se vai mo Ia e inu ai. Ioane 4:6 7 38

48 Talu ai e le masani ona tautala tagata Iutaia i tagata Samaria, sa ofo le fafine. Ioane 4:9 Na ta u atu e Iesu i le fafine e mafai ona Ia avatu ia te ia se ituaiga vai e le toe lagona ai e ia se fia inu. Sa Ia faamatala atu o Ia o le Faaola. O le vai e mafai ona Ia avatu ia te ia o le vai ola o le ola faavavau. Ioane 4:10, 13 15, Na alu le fafine i le aai ma ta u i tagata e toatele e uiga ia Iesu. Sa o atu i latou i le vaieli ma faalogologo ai ia Iesu. O le toatele o i latou na talitonu i Ana upu. Ioane 4:28 30,

49 Mataupu 16 O Le Atalii o le Taitai Na i ai se taitai o tagata Iutaia sa ma i tigaina sona atalii. Na manatu tagata uma e le o toe umi ae oti lona atalii. Ioane 4:46 47 Na tuua e le tamaloa lona atalii i le fale ae alu i maila e tele i le aai o Kana. O iina na ia maua ai Iesu. Ioane 4:47 Na aioi le tamaloa ia Iesu pe mafai ona sau e faamalolo lona atalii. Na ta u atu e Iesu o le a malolo lona atalii. Na talitonu le tamaloa ia Iesu, ma sa ia toe foi i lona fale. Ioane 4:

50 Na o mai ana auauna e faafetaui ia te ia. Na latou ta u atu ia te ia ua amata ona manuia lona atalii ma o le a ola o ia. Sa fesili atu o ia ia te i latou po o anafea na amata ai ona manuia lona atalii. Na latou tau atu ia te ia. O le taimi lava lea e tasi na ta u atu ai e Iesu o le a malolo lona atalii. Ioane 4:51 53 Na iloa e le tamaloa sa faamaloloina e Iesu Keriso lona atalii. Sa talitonu o ia ma lona aiga atoa i le Faaola. Ioane 4:53 41

51 Mataupu 17 Tagata Feita o loo i Nasareta Na alu ane Iesu i Nasareta, o le aai sa tupu ae ai o Ia. Luka 4:16 Na alu ane Iesu i le falesa, o se fale e o ai tagata Iutaia i le lotu. Sa tu o Ia i luga ma faitau mai tusitusiga paia. Sa Ia faitauina upu a le perofeta o Isaia. Sa ta u mai e Isaia o le a o o mai le Faaola i le lalolagi ma fesoasoani i tagata uma. Luka 4:16 19 Ina ua tapuni e Iesu tusitusiga paia ma nofo i lalo, sa vaavaai atu tagata uma ia te Ia. Luka 4:20 42

52 Sa ta u atu e Iesu o upu a Isaia na faatatau ia te Ia o Ia o le Faaola. Sa ofo tagata i Ana upu. Sa latou fai mai, Pe le o le atalii ea lea o Iosefa? Sa latou le talitonu o Iesu o le Alo o le Atua. Luka 4:21 22 Sa silafia e le Faaola mea sa latou mafaufau i ai. Sa latou mananao ia te Ia e faia se vavega. Peitai na ta u atu e Iesu ia i latou Na te le faia ni vavega mo i latou aua e leai so latou faatuatua ia te Ia. Luka 4:23 27 O le mea lea na feitai ai tagata. Sa latou ave Iesu i luga o se mauga ma mananao e tulei ifo ai o Ia. Luka 4:28 29 Na sola ese Iesu mai ia i latou ma alu atu i se isi aai. Luka 4:

53 Mataupu 18 Ua Filifilia e Iesu Ana Aposetolo se tasi aso na aoao atu ai e Iesu tagata mai luga I o se vaa i le matafaga o le Sami o Kalilaia. O le vaa o se tagata e igoa ia Peteru. Luka 5:1 3 Na fagogota Peteru ma ana uo i le po atoa ae leai ni i a na maua. Ina ua uma ona aoao atu Iesu, na Ia fai atu ia Peteru e ave le vaa i le mea e loloto ai le vai. Ona Ia fai atu lea ia Peteru ma ana uo e tuu a latou upega i lalo i le vai. Luka 5:4 5 44

54 Sa tele i a na latou maua ma sa amata ai ona masaesae a latou upega. Luka 5:6 Sa valaau Peteru i ana uo sa i le isi vaa e o mai e fesoasoani. Ona ua tutumu uma vaa e lua i i a o lea sa amata ai ona gogoto. Luka 5:7 Sa ofo Peteru ma ana uo. Sa latou iloa o Iesu na mafua ai ona tupu lenei mea. Luka 5:8 9 Sa tootuli Peteru i tala ane o vae o Iesu. Sa ia fai mai e le agavaa o ia ona latalata atu ia Iesu. Na fai atu Iesu ia Peteru e aua le fefe. Luka 5:

55 O uo e toalua a Peteru, o Iakopo ma Ioane, e uso i la ua. Na fai atu Iesu ia Peteru, Iakopo, ma Ioane e mulimuli atu ia te Ia ma avea ma faifaiva o tagata. Sa latou tuua a latou mea uma ae o ma Iesu. Na fetalai atu foi le Faaola i isi tagata e mulimuli atu ia te Ia. Mataio 4:18 22; 9:9; Luka 5:10 11; Ioane 1:

56 Na filifili e Iesu ia Aposetolo e toasefululua e taitai Lana Ekalesia. Na tatalo o Ia i le po atoa ina ia mafai ona Ia filifili tagata sa o. O le taeao na sosoo ai na Ia filifilia ma faauuina alii e toasefululua, ma tuu atu i ai le perisitua ma le pule e avea ai ma Aposetolo. Mareko 3:14; Luka 6:12 16; Ioane 15:16 Na feoai Aposetolo i le tele o aai. Sa latou aoao atu le talalelei ma faamalolo i tagata. Na latou toe foi mai e ta u atu ia Iesu mea na latou faia. Mareko 6:30; Luka 9:1 6, 10 47

57 Mataupu 19 O Le Lauga i luga o le Mauga se tasi aso na aoao atu ai e Iesu le talalelei i I Ona soo i autafa o se mauga e latalata i le Sami o Kalilaia. Mataio 5:1 Na Ia ta u atu ia i latou auala e mafai ona latou ola ai ina ia latou maua le fiafia ma toe nonofo faatasi ai ma le Tama Faalelagi. O mea na Ia aoao atu ia te i latou e mafai foi ona tatou maua ai le fiafia. Mataio

58 Na fetalai Iesu e tatau ona tatou agamalu, onosai, ma naunau e usitai i le Tama Faalelagi. Mataio 5:5 E tatau ona tatou taumafai i le malosi tatou te mafaia ia amiotonu. Mataio 5:6 E tatau ona tatou faamagalo atu i tagata e faatiga ia i tatou pe faia ni mea tatou te lē fiafia ai. Afai tatou te faamagalo ia i latou, o le a faamagalo i tatou e le Tama Faalelagi. Mataio 5:7 E tatau ona avea i tatou ma e tausi le filemu, alofa i isi tagata, ma fesoasoani i tagata uma ia alofa le tasi i le isi. Mataio 5:9 49

59 E le tatau ona tatou fefefe e ta u atu i tagata e uiga i le talalelei pe faaali atu ia i latou tatou te alolofa i le Tama Faalelagi. Pe a vaai mai isi tagata ua tatou faia mea lelei, o le a fesoasoani ia i latou e talitonu ai foi i le Atua. Mataio 5:14 16 E tatau ona tatou tausia pea a tatou folafolaga. Mataio 5:33 37 Ma e pei ona tatou mananao i isi ia agalelei mai ia i tatou, e tatau foi ona tatou agalelei atu ia i latou. Mataio 7:12 Na ta u mai e Iesu pe a tatou faia nei mea, o le a tatou fiafia, o le a faamanuia i tatou e le Tama Faalelagi, ma o le a tatou toe nonofo faatasi ma Ia. Mataio 5:

60 Mataupu 20 Ua Aoao Mai Iesu e uiga i le Tatalo Na aoaoina e Iesu Ona soo i le auala e tatalo ai. Na Ia fai mai o nisi tagata e tatalo ia tau lava ia iloa mai e isi o latou la e tatalo. Na aoao mai Iesu e tatau ona faia tatalo a le tagata lava ia pe a na o ia, pe a tatau ai. Mataio 6:5 6 Na Ia fai mai o nisi tagata e fai faafia upu lava e tasi pe a latou tatalo. Latou te le o mafaufau moni lava i mea latou te ta ua. Na ta u mai e Iesu e tatau ona tatou tatalo ma le faamaoni mo mea tatou te manaomia. Mataio 6:7 8 51

61 Sa faia e le Faaola se tatalo e faaali atu ai i Ona soo le ala e tatalo ai. Na Ia amata i le faapea mai, Lo Matou Tama... o i le lagi. Na Ia viia le Tama Faalelagi ona aioi atu lea ia te Ia mo se fesoasoani. Na Ia fai mai amene i le faaiuga o Lana tatalo. Mulimuli ane, na ta u atu e Iesu i Ona soo ia tatalo atu i le Tama i Lona igoa. Na Ia folafola atu o le a tali mai a latou tatalo e le Tama Faalelagi. Mataio 6:9 13; 21:22; Ioane 16:23 52

62 Mataupu 21 Ua Faatonu e Iesu ia Matagi ma Galu Na i ai Iesu ma Ona soo i totonu o se vaa i le Sami o Kalilaia. Sa moe Iesu. Na amata ona agi malosi le matagi, ma ua faatumuina e galu totonu o le vaa i vai. Na fefefe le au soo ne i goto. Na latou fafagu Iesu ma aioi atu ia te Ia e fesoasoani mai. Luka 8:22 24 Na faatonuina e le Faaola le matagi ia taofi le agi ma galu ia pe i lalo. Na pe le matagi, ma sa malū le sami. Luka 8:24 Sa fesili Iesu i le au soo pe aisea na latou fefefe ai. Sa fetalai atu o Ia ia te i latou e tatau ona tele lo latou faatuatua. Sa latou mafaufau po o le a le ituaiga o tagata e mafai ona ia faatonu e oo lava i le matagi ma le sami. Mareko 4:40; Luka 8:25 53

63 Mataupu 22 O Le Tagata ua i ai Agaga Leaga Sa i ai se tamaloa sa nofo i se fanuatanu e lata ane i le Sami o Kalilaia, sa ia te ia se agaga leaga ma o lea sa ia faia ai ni amioga mata utia. Sa saisai o ia e tagata i filifili e taofiofi ai, peitai sa ia momotuina filifili. Mareko 5:1 4 Sa i ai pea lea tagata i mauga ma ana i le ao atoa ma le po. Na tagi o ia i taimi uma ma selei o ia lava i maa. Mareko 5:5 I se tasi aso na oo atu ai Iesu ma Ona soo i se vaa i le isi itu o le Sami o Kalilaia. Ina ua alu ese le Faaola mai le vaa, na tamoe atu le tagata ia te Ia. Mareko 5:1 2, 6 54

64 Na fai atu Iesu i le agaga leaga e alu ese mai le tamaloa. Na iloa e le agaga leaga o Iesu o le Alo o le Atua. Na fai atu o ia ia Iesu e aua nei faatiga ia te ia. Mareko 5:7 8 Ina ua fesili le Faaola i le agaga leaga po o ai lona igoa, na ia tali mai, O Lekeono lo u igoa, o lona uiga e toatele. E toatele agaga leaga sa i totonu o le tamaloa. Na latou aioi atu ia Iesu e tuu i latou e ulu i tino o ni puaa sa latalata ane. Mareko 5:9 12 Na ioe Iesu. Na o ese agaga leaga mai le tamaloa ma ulu i tino o puaa pe tusa ma le 2,000. Na taufetuli ifo puaa i lalo o se mauga ma agai atu ai i le sami ma malelemo ai. Mareko 5:13 55

65 Sa o atu tagata na tausia le lafu puaa i le aai ma ta u atu i tagata le mea na tupu. Na o mai tagata ma vaai ia Iesu ma le tagata sa i ai agaga leaga. Ae ua lelei ma atamai le tamaloa. Mareko 5:14 15 Na avea lenei mea ma mea ua fefefe ai tagata ia Iesu. Na latou fai atu ia te Ia ina ia alu ese. Na toe foi o Ia i le vaa. Mareko 5:15 18 O le tagata sa faamaloloina na manao e o ma Ia. Na fai atu le Faaola ia te ia e alu i lona aiga ma ta u atu i ana uo le mea na tupu ia te ia. Mareko 5:18 19 Na faamatala e le tamaloa i ana uo, ma ua ofo tele i latou i le matautia o le mana o Iesu. Mareko 5:20 56

66 Mataupu 23 O Le Tagata Na Le Mafai Ona Savali S a aoao atu Iesu i se tasi aso i se vaega o tagata i totonu o se fale. Luka 5:17 Sa amo mai e ni tagata i luga o se moega la latou uo e vaai ia Iesu. Sa le mafai ona savali lenei uo. Sa le mafai e tagata ona aumai o ia i totonu o le fale ona o le tele o tagata. Luka 5:

67 Na ave e tagata le latou uo i luga o le tumutumu o le fale. Sa latou aveesea se vaega o le tumutumu o le fale ma tuu ifo ai i lalo le latou uo i totonu o le fale. Mareko 2:4; Luka 5:19 Ina ua vaai atu o Ia i le tele o le faatuatua o nei tagata, o lea na fetalai atu ai Iesu i le tagata ma i ua faamagaloina ana agasala. Na Ia fai atu ia te ia e ave lona moega ma alu i le fale. Na tu i luga le tamaloa. Ua malosi o ia. Na ia sii i luga lona moega ma savali i le fale. Sa matua faafetai atu o ia i le Atua. Luka 5:20,

68 Mataupu 24 Ua Faatu mai le Oti le Afafine o Iairo se tasi aso na faapau ifo ai Iairo, le taitai o se I fale tatalo, i vae o le Faaola. Mareko 5:21 22 Na fai atu Iairo o lona afafine e 12 tausaga ua ma i tigaina. Sa ia aioi atu ia Iesu e sau e faamanuia lona afafine. Sa talitonu o ia e mafai e Iesu ona faamalolo ia te ia. Mareko 5:23, 42 59

69 Sa amata ona mulimuli atu Iesu ia Iairo, peitai sa tu o Ia e faamalolo se fafine. Ao talanoa atu o Ia i le fafine, na sau se tagata ma ta u atu ia Iairo ua tuai ua oti lona afafine. Mareko 5:24 35 Sa lagona e Iesu upu na fai mai. Na Ia fai atu ia Iairo e aua le fefe ae ia talitonu ia te Ia. Mareko 5:36 Ona o lea o Iesu ma Iairo i le fale o Iairo. Sa tumu le fale i tagata o loo fetagisi ona o le oti o le teineitiiti. Mareko 5:37 38 Na ta u atu e Iesu ia i latou e le o oti le teineitiiti ae o loo moe. Sa taliē tagata ia te Ia. Sa latou mautinoa ua oti le teineitiiti. Mareko 5:

70 Sa fai atu le Faaola i tagata uma e o ese mai le fale ae tuu lava na o i latou ma Ona soo, Iairo, ma le toalua o Iairo. Sa latou o atu i le potu o loo taoto ai le teineitiiti. Mareko 5:40 Sa tago atu Iesu i le lima o le teineitiiti. Sa Ia fai atu ia te ia e nofo i luga. Sa tu i luga le teineitiiti ma savali. Sa ofo ona matua. Na fai atu Iesu e aua nei ta uina i nisi le mea na tupu. Ona Ia fai atu lea i matua o le teineitiiti e aveane i ai sana mea e ai. Mareko 5:

71 Mataupu 25 Ua Pa i Atu Se Fafine i Ofu o Iesu Sa ma i tigaina se fafine mo le 12 tausaga. Sa tele fomai na alu i ai, peitai sa le mafai ona latou fesoasoani ia te ia. Mareko 5:25 26 I se tasi aso sa ia vaaia ai Iesu o loo si o mai e le tele o tagata. Sa ia talitonu o le a malosi o ia pe a na o le pa i atu lava i Ona ofu. Sa ia savali atu i le itu o loo tumu ai tagata ma pa i atu i Ona ofu. Mataio 9:20 22; Mareko 5:

72 Sa malosi o ia i le taimi lava lea. Sa faliu Iesu i tua ma fesili atu O ai lea na pa i mai i o u ofu? Mareko 5:29 30 Sa fefe le fafine. Sa tootuli le fafine i luma o le Faaola ma faapea atu o ia lea na pa i atu ia te Ia. Na fai atu Iesu o lona faatuatua ia te Ia ua malolo ai. Mareko 5:

73 Mataupu 26 Ua Faamagalo e Iesu se Fafine S a aioi atu se Faresaio i le Faaola e sau i lona fale la te aai ma ia. Luka 7:36 E i ai se fafine e tele ana agasala sa nofo i le aai. Sa iloa e ia o loo taumafa Iesu i le fale o le Faresaio. Sa manao o ia e fai se mea faapitoa mo Iesu. Luka 7:37 64

74 Sa tootuli o ia ma fufulu vae o le Faaola i ona loimata. Ona ia solo lea o Ona vae i lona lauulu ma kisi i ai. Sa tuu foi e ia i ai le suauu manogi. Sa iloa e le Faresaio e tele mea sese sa faia e le fafine. Sa mafaufau o ia sa le tatau ona faataga e Iesu lenei fafine e pa i atu ia te Ia. Luka 7:

75 Sa iloa e le Faaola le mea sa i le mafaufau o le Faresaio. Sa ta u atu e Ia i le Faresaio sa tele atu mea na faia e le fafine e tausi ai o Ia nai lo le Faresaio. E le i tuuina mai e le Faresaio se apa vai e fulufulu ai Ona vae po o se suauu mo Lona ulu, e pei ona masani ai mo malo. Luka 7:44 46 Na ta u atu e Iesu i le Faresaio ua faamagaloina agasala a le fafine aua sa alofa o ia i le Faaola ma faatuatua ia te Ia. Na fai atu Iesu i le fafine e alu ia o ia ma le manuia. Luka 7:47 50; Mataupu Faavae ma Feagaiga 58:42 43; O Iesu o le Keriso,

76 Mataupu 27 O Le Faia o le Galuega a Lona Tama i le Lalolagi le aso o le tausamaaga a tagata Iutaia, na I alu ane ai le Faaola i le vaitaele o Petesa i Ierusalema. Sa manatu tagata a minoi le vai o loo i totonu o le vaitaele, o le tagata muamua e alu i totonu o le vai o le a malolo. Ioane 5:1 4 Sa iloa atu e Iesu se tamaloa i tala ane o le vaitaele ma ua 38 tausaga e le mafai ona savali o ia. O le Aso Sapati lea. Sa fesili atu Iesu i le tamaloa pe manao e faamalolo o ia. Sa fai mai le tamaloa e le mafai ona faamalolo o ia aua e le mafai lava ona muamua ifo o ia i le vai. Ioane 5:5 7 Na fai atu Iesu i le tamaloa, Ina tu ia i luga, ma ave lou moega, ma ia e savali. Sa malosi ai loa lava le tamaloa. Ioane 5:8 9 67

77 Sa toatele tagata Iutaia na talitonu o se agasala le faia o vavega i le Sapati. Sa latou mananao e fasioti Iesu. Ioane 5:10 16 Sa tali atu Iesu o loo Ia faia i le Sapati na o le mea e faia e Lona Tama. Ioane 5:17 68

78 Mataupu 28 Ua Fafaga e Iesu Tagata e 5,000 Na faamatala e nisi o uo a Ioane le Papatiso ia Iesu, ua fasiotia Ioane e le tupu. Mataio 14:1 12 Ina ua faalogo Iesu i lenei mea, ona alu ai lea o Ia i se nofoaga e lata ane i le Sami o Kalilaia ina ia i ai na o ia. E toatele tagata sa latou iloa le mea sa i ai o Ia. E sili atu ma le 5,000 tagata na mulimuli atu ia te Ia ma le manatu o le a Ia aoaoina i latou. Mataio 14:13; Mareko 6:44 E tele mea na aoao atu e Iesu ia te i latou. Ua oo i le taimi e aai ai, peitai sa toatele tagata na leai ni meaai. Na mananao soo o Iesu e Na te auina atu tagata i nuu lata ane e faatau ai ni a latou meaai. Mareko 6:

79 Sa fai atu Iesu i le au soo e vaai pe i ai se tasi na aumai ni meaai. Sa latou maua se tamaitiiti sa i ai ni potoi areto e lima ma tamai i a e lua. Mareko 6:37 38; Ioane 6:9 Sa fai atu Iesu i tagata uma e nonofo i lalo. Sa Ia faamanuia le areto ma i a ma vaevae i ni fasi meaai. Mareko 6:39 41 Sa avatu e le au soo meaai i tagata. Sa lava ma totoe mo tagata uma. Mareko 6:

80 Mataupu 29 Ua Savali Iesu i luga o le Vai Ina ua uma ona fafaga le 5,000, sa alu a e Iesu i luga o se mauga e tatalo ai. Na ave e Ona soo le vaa e o atu ai i le isi itu o le Sami o Kalilaia. Ina ua oo mai le po, ua amata ona agi le matagi, ma ua maualuluga galu. Mataio 14:22 24 I le leva o lena po, na sau ai Iesu e faatasi ma Ona soo. Sa savali o Ia i luga o le vai e alu atu ai i le vaa. Mataio 14:25 Sa iloa atu o Ia e le au soo o loo savali i luga o le vai. Sa fefefe i latou. Sa manatu i latou o Ia o se agaga. Sa valaau atu Iesu ia i latou, O A u lenei; aua tou te fefefe. Mataio 14:

81 Sa manao Peteru e savali foi o ia i luga o le vai. Sa fai atu Iesu ia Peteru e sau ia te Ia. Sa alu i fafo Peteru mai le vaa. Sa amata ona savali o ia i luga o le vai e agai atu i le Faaola. Mataio 14:28 29 Ona sa agi malosi le matagi, o lea na amata ai ona fefe Peteru. Sa amata ona goto ifo o ia i le vai ma sa ia tagi atu ia Iesu e lavea i o ia. Mataio 14:30 Sa tago atu le Faaola i le lima o Peteru. Sa fesili atu o Ia ia Peteru pe aisea na le lava ai lona faatuatua. Mataio 14:31 Ina ua o mai Iesu ma Peteru i le vaa, sa pe le matagi. Na vivii uma atu le au soo i le Faaola. Sa latou iloa o Ia lava o le Alo o le Atua. Mataio 14:

82 Mataupu 30 O Le Areto o le Ola le aso na sosoo ai sa taumafai tagata e toatele I e saili ia Iesu. Sa latou mulimuli atu ia te Ia i Kapanaumi i vaa. Ioane 6:22, 24 Na iloa e Iesu sa latou mananao ia te Ia e toe fafaga i latou. Ioane 6:26 73

83 Sa aoaoina i latou e Iesu e mafai ona latou ola i le areto i sina taimi itiiti. Sa Ia ta u atu e i ai le isi ituaiga areto e tatau ona latou sailia o le Areto o le Ola lea. Sa Ia ta u atu ia i latou o Ia o le Areto o le Ola. Ioane 6:27, Sa aoao atu e Iesu ia tagata o le a Ia tuuina atu Lona ola mo i latou. Sa ia ta u atu afai latou te mulimuli atu ma talitonu ia te Ia, o le a latou maua le ola faavavau. Ioane 6:

84 Mataupu 31 Ua Faamalolo e Iesu se Tagata Tutuli Sa aumai e tagata se tamaloa ia Iesu. O le tamaloa e tutuli ma sa le lelei lana tautala. Sa mananao tagata i le Faaola e faamalolo o ia. Mareko 7:32 Sa aveese mai e Iesu le tamaloa mai isi tagata. Sa Ia tuu Ona tamatama ilima i taliga o le tamaloa. Sa pa i atu o Ia i le laulaufaiva o le tamaloa ma faamanuia o ia. Mareko 7:33 34 O lea na mafai ai ona faalogo ma tautala le tamaloa. Ua mafai ona malamalama tagata ia te ia. Na aioi atu Iesu i tagata e aua nei ta ua i nisi le mea na tupu, peitai sa latou ta u atu i tagata uma. Mareko 7:

85 Mataupu 32 Ua Molimau atu Peteru e uiga ia Keriso Sa fesili Iesu i Ona soo po o le a le manatu o tagata po o ai Ia. Mataio 16:13; Mareko 8:27; Luka 9:18 Na tali mai le au soo o nisi tagata sa latou manatu o Iesu o Ioane le Papatiso. O nisi sa latou manatu o Ia o se perofeta o le Feagaiga Tuai ua toe ola mai mai le oti. Mataio 16:14; Mareko 8:28; Luka 9:19v 76

86 Sa fesili Iesu i Ona soo po o le a so latou manatu po o ai Ia. Sa fai mai Peteru, O oe o le Keriso, o le Alo o le Atua soifua. Mataio 16:15 16; Mareko 8:29; Luka 9:20 Sa faamatala e Iesu o le molimau a Peteru e lei maua mai ona o le poto o tagata. O lana molimau na maua mai e ala i le faaaliga mai le Atua. Mataio 16:17 Na folafola atu e Iesu ia Peteru o le a Ia tuu atu ia te ia le perisitua ma le pule e taitai ai Lana Ekalesia. Ma o le a maua ai e Peteru ma le au soo le pule e faatulaga ai le Ekalesia a Iesu i le lalolagi. Mataio 16:18 19 Na fai atu Iesu i Ona soo e aua nei vave ta ua i nisi tagata o Ia o le Keriso. E tatau ona puapuagatia muamua o Ia, fasiotia, ma toetu mai le oti i le aso lona tolu. Mataio 16:20; Mareko 8:30 31; Luka 9:

87 Mataupu 33 O Le Faaali Atu ma le Mamalu: O Le Liua Sa ave e Iesu ia Peteru, Iakopo, ma Ioane i luga o se mauga maualuga e tatalo ai. Mataio 17:1; Mareko 9:2; Luka 9:28 A o tatalo Iesu, na oo ifo i Ona luga le mamalu o le Atua. Sa susulu Ona foliga e pei o le la. E toalua perofeta o le Feagaiga Tuai o Mose ma Elia na faaali atu ia te Ia. Sa latou talatalanoa e uiga i Lona maliu o le a oo mai ma lona toetu mai. Mataio 17:2 3; Mareko 9:3 4; Luka 9:29 31 (tagai vaefaamatalaga 31a) 78

88 A o tatalo Iesu, sa momoe ia Aposetolo. Luka 9:32 Ina ua ala mai i latou, sa latou vaai i le mamalu o Iesu Keriso, Mose, ma Elia. Sa latou faalogoina le leo o le Tama Faalelagi o molimau mai, O lo u Atalii pele lena, ou te fiafia ia te ia, ia outou faalogo ia te ia. Mataio 17:5; Mareko 9:7; Luka 9:32, 35 Sa fefefe ia Aposetolo ma sa pauu i lalo. Sa pa i atu Iesu ia te i latou ma fai atu i ai e aua le fefefe. Ina ua latou vaai a e i luga, ua leai ni avefeau mai le lagi. Sa ta u atu e Iesu i Aposetolo ia aua ne i o latou ta u atu i nisi le mea sa latou vaai i ai sei mavae Lona maliu ma ua toetu mai. Mataio 17:6 9; Mareko 9:8 9 79

89 Mataupu 34 O Le Tamaitiiti ua i ai le Agaga Leaga Na aioi atu se tagata i le Faaola i se tasi aso ia fesoasoani atu i lona atalii. Sa i ai i le tamaitiiti se agaga leaga. Ua uma ona taumafai le au soo e faamalolo lona atalii, peitai sa le mafai ona latou faia. Mareko 9:14 18 Sa fai atu Iesu i le tamaloa e aumai lona atalii ia te Ia. Ina ua oo mai le tamaitiiti, sa faapau o ia e le agaga leaga i lalo. Mareko 9:19 20 Sa fesili le Faaola po o le a le umi na i ai le agaga leaga i le tamaitiiti. Fai mai le tamā sa i ai ia te ia talu mai lona laitiiti. Mareko 9:21 80

90 Na fai atu Iesu e mafai ona Ia faamalolo le tamaitiiti pe a i ai i le tamā le faatuatua. Sa amata ona tagi le tamā. Na fai atu o ia e i ai lona faatuatua. Peitai sa ia aioi atu ia Iesu ia fesoasoani atu ia te ia e faateleina lona faatuatua. Mareko 9:23 24 Sa faatonu e Iesu le agaga leaga e alu ese mai le tamaitiiti ma aua nei toe alu atu ia te ia. Sa ita le agaga leaga. Sa ia toe faatiga i le tamaitiiti. Ona ia usitai lea ia Iesu ma alu ese. Mareko 9:25 26 Sa matuā le pisa le tamaitiiti ma sa fai mai le tele o tagata ua oti o ia. Peitai sa tago atu Iesu i lona lima ma fesoasoani e faatu o ia i luga. Sa manuia le tamaitiiti. Ua alu ese le agaga leaga. Mareko 9:26 27 I se taimi mulimuli ane na fesili le au soo ia Iesu pe aisea na le mafai ai e i latou ona tuliese le agaga leaga mai le tamaitiiti. Sa fai atu Iesu ia i latou o nisi tami e manaomia ona latou tatalo ma anapogi ina ia mafai ai ona faamalolo se tagata. Mataio 17:20 21; Mareko 9:

91 Mataupu 35 O Le Samaria Agalelei Sa faamatala atu e Iesu le tele o tala, po o faataoto, e fesoasoani ai i tagata ia iloa le upumoni. Sa fesili se taitai o le au Iutaia ia Iesu i se tasi aso po o le a se mea e tatau ona ia faia e maua ai le ola faavavau. Sa fesili le Faaola ia te ia po o le a se mea o loo fai mai ai tusitusiga paia. Na fai mai le taitai e tatau i le tagata ona alofa i le Atua ma alofa foi i lona tuaoi. Na fai atu Iesu e sa o o ia. Ona fesili lea o le taitai, O ai lo u tuaoi? Luka 10:25 29 Sa tali Iesu e ala i le faamatala atu i le taitai o se tala. Na savali se tagata Iutaia i le ala e alu atu i le aai o Ieriko i se tasi aso. Sa gaoi ana mea ma fasi o ia e tagata gaoi. Sa tia i o ia i le ala, toeitiiti a oti. Luka 10:30 82

92 E lei leva ae alu ane se faitaulaga Iutaia ma sa ia iloa atu le tagata. Sa savali atu le faitaulaga i le isi itu o le auala. E le i fesoasoani o ia i le tagata. Luka 10:31 Sa alu ane se isi tagata Iutaia e galue o ia i le malumalu. Na ia iloa atu le tagata manu a. Peitai e le i fesoasoani foi o ia i le tagata ma sa ia savali atu i le isi itu o le auala. Luka 10:32 Ona alu ane lea o se tagata Samaria. O tagata Iutaia ma tagata Samaria e le fealofani. Peitai ina ua iloa atu e le Samaria le tagata, sa ia lagona le alofa mo ia. Sa ia fusifusia manu a o le tamaloa ma faaofu ia te ia. Luka 10:33 34; Ioane 4:9; Bible Dictionary, Samaritans,

93 Sa ave e le Samaria le tamaloa i le fale talimalo ma tausi ai o ia seia oo i le aso na sosoo ai. Ina ua oo i le taimi e alu ai le tagata Samaria, sa tuu e ia i le pule o le fale talimalo se tupe ma sa fai atu i ai e tausi ai le tamaloa. Luka 10:34 35 Ina ua uma ona faamatala atu e Iesu lenei tala, sa fesili atu o Ia i le taitai Iutaia po o fea o nei alii e toatolu sa avea ma tuaoi o le tagata lea sa manu a. Luka 10:36 Sa fai mai le taitai o le Samaria aua sa fesoasoani o ia i le tamaloa. Sa fai atu Iesu i le taitai Iutaia ia faapei o le tagata Samaria. Luka 10:37 84

94 Mataupu 36 Ua Faamatala e Iesu Faataoto e Tolu se tasi aso sa aai faatasi ai Iesu ma talanoa ma I ni tagata sa toatele nisi sa manatu o ni tagata agasala. Sa iloa atu o Ia e nisi o le au Faresaio. Luka 15:1 2 Sa talitonu le au Faresaio o tagata lelei e le tatau ona talanoa i tagata agasala. Sa latou manatu o Iesu e le o se tagata lelei aua sa ia talanoa i tagata agasala. Luka 15:2 Sa manao le Faaola e fesoasoani i le au Faresaio ia malamalama i le mafuaaga na i ai faatasi o Ia ma tagata agasala. Sa Ia faamatala atu ia i latou faataoto e tolu. O le faataoto muamua e uiga i le mamoe na leiloa. Luka 15:3; Aoaoga a le Perofeta o Iosefa Samita,

95 O Le Faataoto Muamua O Le Mamoe Na Leiloa Sa i ai i se leoleo mamoe lelei mamoe e 100. Sa leiloa le tasi. Luka 15:4 Sa tuu e le leoleo mamoe le 99 ae alu e su e le mamoe e tasi ua leiloa. Ina ua ia mauaina, sa fiafia tele o ia. Luka 15:4 5 Sa sii e le leoleo mamoe le mamoe i le fale. Sa valaau e ia ana ana uo uma ma tuaoi e o mai e fiafia faatasi ma ia. Ua ia maua lana mamoe sa leiloa. Luka 15:5 6 86

96 Sa faamatala atu e Iesu Keriso i le au Faresaio le uiga o le faataoto. Sa Ia fai atu o i latou o e agasala e pei lava o le mamoe na leiloa. Luka 15:7 E pei lava ona manao le leoleo mamoe e lavea i le mamoe na leiloa, e faapena foi ona manao Iesu e lavea i i latou o e agasala. Mareko 2:17 Fai mai Iesu o le mea lea sa Ia talanoa ai ma tagata agasala. Mataio 18:11 (tagai vaefaamatalaga 11c); Mareko 2:17 Ma e pei ona sa matua fiafia le leoleo mamoe ina ua ia maua lana mamoe sa leiloa, e faapena foi ona fiafia tele Iesu pe a tatou salamo. Luka 15:6 7 87

97 O Le Faataoto Lona Lua O Le Tupe Na Leiloa se fafine sa i ai ni tupe siliva e 10. Sa leiloa ia O te ia lana tupe e tasi. Sa su e solo e ia le tupe i totonu o le fale. Luka 15:8 Mulimuli ane sa maua e ia le tupe. Sa fiafia tele o ia. Sa ia valaau ana uo ma tuaoi e ta u atu ia i latou. Sa fiafia foi i latou ina ua maua lana tupe sa leiloa. Luka 15:9 88

98 O taitai ma tagata o le Ekalesia e pei foi o le fafine i le tala; o le tupe na leiloa e pei o se tagata o le Ekalesia e le o toe alu i le lotu pe e le o toe taumafai e ola i tulafono. E pei lava ua leiloa i latou mai le Ekalesia. E manao Iesu Keriso i tagata o le Ekalesia e sue ni uso po o ni tuafafine ua leiloloa ma fesoasoani ia i latou ia toe o mai ia te Ia. E fiafia tele o Ia pe a tupu lenei mea. O Iesu o le Keriso, O uo ma tuaoi i le tala e pei o agelu a le Atua. E fiafia tele agelu pe a salamo se tagata. Luka 15:10 89

99 O Le Faataoto Lona Tolu O Le Atalii Na Leiloa Sa i ai i se tamaloa ni atalii se toalua. Sa folafola atu e le tamaloa e tuu atu ana tupe mo i la ua pe a oti o ia. E le i manao le atalii laitiiti e faatali. Sa ia aioi atu i lona tamā mo lana vaega o le tupe. Sa tuu atu e lona tamā ia te ia. Luka 15:11 12 Sa ave e le atalii le tupe ma alu ese loa mai lona aiga. Sa alu atu o ia i se tasi nuu. Sa agasala le atalii ma ua fai ai pea lava. Sa faaalu uma e ia ana tupe. Luka 15:13 90

100 Na iu lava ina leai se tupe a le atalii e faatau ai ni meaai. Sa fiaai tele o ia. Sa ia aioi i se tasi tagata mo se fesoasoani. Sa faafaigaluega e lea tagata e fafagaina ana puaa. Luka 15:14 15 Sa fiaai tele le atalii ma o lea sa manao ai e ai meaai a puaa. Sa iloa e ia e sili atu mea e aai ai auauna i le fale o lona tama nai lo ia. Luka 15:16 17 Sa filifili o ia e salamo ma aioi atu ia avea o ia ma se auauna i le fale o lona tama. Ina ua alu le atalii i lona aiga, sa iloa mai e lona tama lona alu atu. Luka 15:18 20 Sa tamoe mai le tama e faafeiloai i lona atalii. Sa ia fusi atu ma kisi ia te ia. Luka 15:20 91

101 Sa ta u atu e le atalii i lona tama ua agasala o ia. Sa ia lagona ua le agavaa o ia e ta u o sona atalii. Luka 15:21 92

102 Na fai atu le tama i lana auauna e aumai ni ofu aupito sili ma faaofu ai lona atalii. Na tuu e le auauna seevae i vae o le atalii ma se mama i lona lima. Luka 15:22 Sa fai atu le tamā i lana auauna e sauni se aiga. Sa manao o ia e o mai tagata uma i le fiafia. O le atalii sa agasala ua salamo ma ua toe foi mai i le aiga. Luka 15:23 24 Sa galue le atalii matua i le faatoaga. Ina ua foi mai o ia i le fale, sa ia faalogo i pese ma siva. Sa ta u atu e le auauna ia te ia ua toe foi mai i le fale lona uso laitiiti. Sa manao lona tamā e o mai tagata uma i le fiafia. Luka 15:25 27 Sa ita le atalii matua ma sa le manao e alu i totonu o le fale. Sa sau i fafo lona tamā e talanoa ia te ia. Luka 15:28 93

103 Sa loto faafetai le tamā i lona atalii matua aua sa la nonofo lava ma ia. O mea uma lava a lona tamā o le a fai mo ia. Na fai mai foi le tamā o se mea sa o le faia o le fiafia. Ua fiafia o ia ua salamo ma toe foi mai i le fale lona atalii laitiiti. Luka 15:31 32 Na faamatala atu e Iesu i le au Faresaio faataoto e tolu aua sa manao o Ia latou te iloa le alofa o le Tama Faalelagi i tagata uma. E alofa o Ia i tagata e usitai ia te Ia. E alofa foi o Ia i tagata agasala, peitai e le mafai ona faamanuia i latou e le Tama Faalelagi seiloga ua latou salamo. E manao o Ia i tagata agasala ia salamo ma toe foi mai ia te Ia. Ma e manao o Ia ia tatou fesoasoani ia i latou e faia lena mea ma tatou fiafia pe a toe foi mai i latou. Ioane 3:

104 Mataupu 37 O Lepela e Toasefulu Sa alu atu Iesu i se nuu laitiiti i le mea sa Ia vaai ai i lepela e toasefulu. O lepela o tagata e mama i. O o latou ma i e mafua ai ona i ai ni po u mataga i vaega uma o o latou tino. Luka 17:12 Sa le mafai ona fesoasoani fomai i tagata lepela. Sa fefefe tagata e latalata atu ia i latou. Sa le mananao i latou e mama i foi. Luka 17:12 Sa aioi atu lepela ia Iesu e faamalolo i latou. Sa latou iloa e mafai e Ia ona aveese o latou po u. Luka 17:13 95

105 Sa manao Iesu ia malolosi i latou. Sa Ia ta u atu ia i latou e o ma faaali atu i latou lava i faitaulaga. Luka 17:14 Sa faamaloloina ia lepela e toasefulu, a o latou aga i atu i faitaulaga. Sa leai ni o latou po u. Luka 17:14 Sa iloa e se tasi lepela o Iesu sa faamaloloina i latou. Sa toe foi o ia e faafetai atu ia te Ia. Sa fesili Iesu po o fea o ai isi lepela e toaiva. E le i toe foi mai i latou. Sa ta u atu e Iesu i le lepela lea sa toe foi mai e faafetai ia te Ia, o lona lava faatuatua na mafai ai ona malosi o ia. Luka 17:

106 Mataupu 38 O Le Faresaio ma le Telona se tasi aso sa talanoa ai le Faaola ma nisi o I tagata sa latou manatu ua sili atu lo latou amiotonu nai lo isi tagata. Sa faamatala atu e Iesu se tala ia i latou. Luka 18:9 E toalua ni tagata sa o i le malumalu e tatalo ai. O le tasi o se Faresaio. O le isi o se telona, po o se ao lafoga. E le fiafia tagata i ao lafoga. Sa latou manatu o ao lafoga e le faamaoni. Luka 18:10 97

107 Sa tu le Faresaio i luma o isi ma tatalo. Sa ia faafetai atu i le Atua aua ua sili atu o ia na lo isi tagata. Sa ia faapea atu e anapogi faalua o ia i vaiaso taitasi ma totogi lana sefuluai. Sa tu le telona na o ia, punou lona ulu, ma tatalo, Le Atua e ia alofa mai ia te au le tagata agasala. Luka 18:

108 Sa manatu le Faresaio ua atoatoa o ia ma sa le manaomia e ia se fesoasoani a le Atua. Peitai sa iloa e le telona e le o ia o se tagata atoatoa ma sa manaomia e ia le fesoasoani a le Atua. Sa lotomaulalo o ia ma aioi atu i le Atua e faamagalo o ia. Luka 18:14 Sa ta u atu e Iesu i tagata e tatau ona latou faapei o le telona. E le tatau ona latou manatu ua sili i latou nai lo isi tagata. E tatau ona latou salamo i a latou agasala ma aioi atu i le Atua e faamagalo i latou. Luka 18:14 99

109 Mataupu 39 Ua Faamalolo e Iesu se Tagata Tauaso se tasi aso sa savavali faatasi ai Iesu ma Ona I soo. Sa latou iloa atu se tagata na fanau mai e tauaso. Sa fesili le au soo pe na ala ona tauaso lenei tagata ona sa agasala o ia po o ona matua sa agasala. Ioane 9:1 2 Sa fai atu le Faaola e le o matua po o le tagata na agasala. Na tauaso lenei tagata ina ia mafai ona faamalolo o ia e Iesu ma faaali atu ai i tagata le mana o le Atua. Ioane 9:3 5 Na faia e Iesu se kelei [clay] mai le palapala. Na tuu e Ia i mata o le tagata tauaso. Sa fai atu Iesu i le tauaso e alu e fufulu ona mata. Ioane 9:

110 Ina ua uma ona fufulu ese e le tamaloa le kelei mai ona mata, sa mafai ona ia vaai! Ioane 9:7 Ina ua vaai ona tuaoi ia te ia, sa latou le iloa po o ai ia. Sa ia ta u atu ia te i latou na faamaloloina o ia e Iesu. Sa ave e ona tuaoi lea tagata i le au Faresaio. Sa ta u atu e le tagata i le au Faresaio sa faamaloloina o ia e Iesu. Ioane 9:8 11 Sa manatu nisi o le au Faresaio o Iesu o se tagata amiotonu. Sa manatu nisi o Ia o se tagata agasala. Ina ua fai atu le tagata lea sa tauaso o Iesu o se tagata amiotonu, sa feitai nisi o le Au Faresaio ma togi o ia i fafo. Ioane 9:13 16, Na maua e Iesu le tagata. Sa fesili atu o Ia i le tagata pe talitonu o ia i le Alo o le Atua. Sa fesili le tagata po o ai le Alo o le Atua. Sa fai atu Iesu o Ia o le Alo o le Atua, ma sa vivii atu le tagata ia te Ia. Ioane 9:

111 Mataupu 40 O Le Leoleo Mamoe Lelei se leoleo mamoe na te tausia mamoe. Na te O fesoasoani ia i latou e sue meaai ma vai. Na te le tuua i latou ia lavevea pe leiloloa. Na te iloa ma alofa ia i latou ma na te tuu atu lona ola e lavea i ai i latou. Ioane 10:11 15 E ta u e Iesu Keriso o Ia lava o le Leoleo Mamoe Lelei. O Ia o lo tatou leoleo mamoe. O i tatou o Ana mamoe. E alofa o Ia ia i tatou. E fesoasoani o Ia ia tatou iloa le upumoni. Na te aoao i tatou i ala e tatau ona tatou ola ai ina ia mafai ona tatou toe foi i le Tama Faalelagi. Sa Ia tuu atu Lona soifua mo i tatou. 102 Ioane 10:11 15 Sa ta u atu e le Faaola i tagata i Ierusalema e i ai foi isi Ana mamoe. Na fetalai o Ia o le a Ia asiasi i isi mamoe. Sa le i malamalama tagata. Ioane 10:16; 3 Nifae 15:21 22, 24

112 Ina ua mavae le toetu mai o Iesu, sa asiasi atu o Ia i Ana mamoe i Amerika. O loo faamatala mai i le Tusi a Mamona Lana asiasiga iina. Sa nofo Iesu i le tele o aso, e faamalolo i e mama i ma famanuia i tagata. Sa Ia tuu atu ia i latou le perisitua ma faatulaga Lana Ekalesia. Sa aoao atu e Iesu i nei tagata mea foi sa ia aoao atu i tagata i Ierusalema. 3 Nifae

113 Mataupu 41 Ua Faamanuia e Iesu ia Tamaiti Sa sauni Iesu e alu i Ierusalema. Ao alu atu i le ala sa mananao nisi tagata ia Iesu e faamanuia a latou fanau. Sa fai atu le au soo i tagata e aua le faalavelave ia Iesu. Mareko 10:13 Peitai e alofa Iesu Keriso i tamaiti. Sa Ia fai atu i le au soo e tuu tamaiti e o mai ia te Ia. Sa fai atu foi Iesu i le au soo e tatau ona avea i latou e faapei o tamaiti laiti. Ona mafai lea ona latou nonofo faatasi ma le Atua i le lagi. Mareko 10:

114 Mataupu 42 O Le Alii Talavou Mauoa se tasi aso na sau ai se alii talavou mauoa ia I Iesu ma fesili atu ia te Ia po o le a se mea e tatau ona ia faia e alu ai i le lagi. Mareko 10:17 Sa ta u atu e le Faaola ia te ia ia alofa ma usitai i lona tama ma lona tina ma aua ne i fasioti tagata pe pepelo pe gaoi. Sa fai mai le alii talavou mauoa o ia e usitai lava i tulafono. Mareko 10:19 20 Sa ta u atu e Iesu i le alii talavou mauoa e toe tasi lava le mea e tatau ona ia faia. E tatau ona ia faatau atu ana mea uma ma avatu tupe i e matitiva. Ona tatau lea i le alii talavou ona mulimuli atu ia te Ia. Mareko 10:21 105

115 Sa le manao le alii talavou mauoa e aveese atu mea uma sa ia te ia. Sa sili lona alofa i ana oa nai lona alofa i le Atua. Sa alu ese atu le alii talavou ma le faanoanoa. Mareko 10:22 Sa ta u atu e le Faaola i Ona soo e faigata ia i latou o e alolofa i oa ona o atu i le lagi. Sa le malamalama le au soo. Sa latou fesili po o ai e mafai ona nonofo faatasi ma le Atua. Sa ta u atu e Iesu o tagata e talitonu i le Atua ma alolofa ia te Ia nai lo se isi lava mea, e mafai ona nonofo faatasi ma Ia i le lagi. Mareko 10:23 30 (tagai vaefaamatalaga 27a) 106

116 Mataupu 43 Ua Toe Faaola Mai e Iesu ia Lasalo se tasi tagata e igoa ia Lasalo e nonofo O i Petania ma ona tuafafine o Maria ma Mareta. E alofa Iesu ia Lasalo ma ona tuafafine, ma e alolofa foi i latou ia Iesu. Ioane 11:1 2, 5 Sa oo ina ua ma i tigaina Lasalo. Sa i ai le Faaola i se tasi aai. Sa auina atu e Maria ma Mareta se feau ia te Ia o loo ma i Lasalo. Ioane 11:3 Sa fai atu le Faaola i Ona soo latou te o ma Ia e fesoasoani ia Lasalo. Sa fefefe le au soo e o i Petania. Na lata ane i Ierusalema. Sa i ai ni tagata i Ierusalema sa mananao e fasioti Iesu. Ioane 11:6 8,

117 Sa ta u atu e Iesu i Ona soo ua oti Lasalo. Sa Ia fai atu o le a Ia toe faaola mai o ia. O lenei vavega o le a fesoasoani i le au soo e iloa ai o Ia o le Faaola. Sa alu Iesu i Petania. E taunuu atu o Ia iina, ua fa aso talu ona oti Lasalo. Ioane 11:11 17, 19 Sa fai atu Mareta ia Iesu pe a na vave mai o Ia semanu e ola lava Lasalo. Sa fai atu Iesu o le a toe ola Lasalo. Sa fesili atu o Ia ia Mareta pe talitonu ia te Ia. Sa tali Mareta ioe. Sa iloa e ia o Iesu o le Faaola. Ioane 11:20 27 Sa tuua Iesu e Mareta ae alu e aumai lona uso o Maria. Sa alu atu foi Maria ma feiloai ia Iesu. Sa toatele tagata na mulimuli atu ia te ia. Sa tootuli Maria, ma tagi, i vae o le Faaola. Sa fetagisi foi i latou sa i ai iina. Sa fesili Iesu po o fea o i ai le tino o Lasalo. Ioane 11:

118 Sa alu Iesu i le tuugamau o loo tanu ai Lasalo. Sa i ai se maa i luma o le tuugamau. Sa fai atu o Ia i tagata e ave ese le maa. Ioane 11:38 39 Sa vaai Iesu i luga. Sa faafetai o Ia i le Tama Faalelagi mo le tali mai i Ana tatalo. Ioane 11:41 42 Ona fai atu lea o Iesu ma le leotele ia Lasalo, e sau i fafo mai le tuugamau. Sa savali mai Lasalo i fafo. O le tele o tagata sa latou vaai i le vavega ua latou talitonu nei o Iesu o le Faaola. Ioane 11:

119 Mataupu 44 Ua Alu Le Faaola i Ierusalema Sa ta u atu e nisi o tagata i le au faitaulaga ma le au Faresaio sa toe faaola mai e Iesu ia Lasalo. Sa manatu le au Faresaio o le a talitonu tagata uma ia Iesu. Sa latou fefefe ne i le toe faalogo nisi ia i latou. Ioane 11:46 48 Sa fuafua e le au Faresaio se auala e fasioti ai Iesu. Sa latou faatalitali se i sau o Ia i Ierusalema mo le Paseka. Ioane 11:49 51,

120 Sa alu Iesu i Ierusalema. E toatele tagata na latou faalogo o le a sau o Ia ma sa latou o atu e faafeiloai ia te Ia. Sa tietie atu Iesu i le aai i se tamai asini. Sa tusia e se perofeta o le a faia e le Alo o le Atua lenei mea. E toatele tagata sa talitonu o Iesu o le Alo o le Atua. Sa latou tuu lala pama ma ni o latou ofu i luga o le ala e ui atu ai o Ia. Sa latou alalaga osana ma fai mai o Iesu o lo latou tupu. Sakaria 9:9; Mataio 21:4 9; Ioane 12:1,

121 Sa o mai tagata Ierusalema e vaai po o le a se mea o loo tupu. Sa latou fesili po o ai Iesu. Sa ta u atu ia i latou e tagata sa i ai iina o Ia o se perofeta mai Nasareta. Mataio 21:10 11 Sa feitai le au Faresaio. Sa le mananao i latou e talitonu tagata o Iesu o le Faaola. Sa iloa e Iesu sa mananao le au Faresaio e fasioti o Ia. Ioane 11:53; 12:19, 23 Sa ta u atu e Iesu i Ona soo e le o toe mamao ae maliu o Ia. O le a puapuagatia o Ia mo agasala a tagata uma ona maliu ai lea i luga o se satauro. O Ia o le Faaola o le lalolagi. O le mea lea sa sau ai o Ia i le lalolagi. Ioane 12:23 25, 27, 32 33,

122 Chapter 45 O Tupe Iti a le Fafine Ua Oti Lana Tane Sa alu atu Iesu i le malumalu i Ierusalema. Sa vaavaai atu o Ia a o foai atu tupe a tagata mo le ekalesia. O le tele o tagata mauoa sa latou foai atu tupe e tele. Mareko 12:41 Sa tuu atu e se fafine mativa ua oti lana tane ni tupe iti e lua e ta u o kotane. E le o se tupe tele, peitai na o le pau lea o se tupe sa ia te ia. Mareko 12:42,

123 Sa iloa atu e Iesu le fafine ua oti lana tane ma sa faamatala atu i le au soo le mea sa ia faia. Mareko 12:43 Sa Ia faapea atu o tagata mauoa sa latou foai atu le tele o tupe nai lo le fafine, peitai sa tele mea e mafai ona latou foai atu. Mareko 12:43 44 O le fafine ua oti lana tane sa leai lava se isi tupe. Sa ia foai atu mea sa ia te ia. Sa sili atu lana foai mo le Atua nai lo tagata mauoa uma. Mareko 12:44 114

124 Mataupu 46 O Le Afio Mai Faalua Sa i ai Iesu i luga o le Mauga o Olive. Sa mananao Ona soo e fai atu ia Iesu ni fesili. Sa latou fesili po o afea o le a fasiotia ai tagata amioleaga. Sa latou mananao foi e iloa po o afea o le a toe afio mai ai Iesu. Mataio 24:3; Iosefa Samita Mataio 1:4 Sa tau atu e Iesu ia i latou a o lei Afio Mai Faalua o Ia, o le a i ai perofeta pepelo e fai mai o i latou o Keriso. E toatele tagata o le a mulimuli ia i latou. Peitai afai e usitai Ona soo i Ana upu, o le a lē faaseseina i latou e perofeta pepelo. O le a faasaoina i latou. Mataio 24:4 5, 24 27; Mareko 13:21 22; Iosefa Samita Mataio 1:21 22,

125 Sa ta u atu foi e Iesu a o lei toe sau o Ia, o le a tele taua, oge, faama i matautia, ma mafuie. E toatele tagata o le a le toe fesoasoani i isi ma o le a avea ma tagata amioleaga. Mataupu Faavae ma Feagaiga 45:16, 26 27, 31 32; Iosefa Samita Mataio 1:23, O le a talai atu le talalelei i le lalolagi atoa, peitai o le tele o tagata o le a le faalogo. Mataupu Faavae ma Feagaiga 45:28 29; Iosefa Samita Mataio 1:31 O le a pogisa le la, o le a le susulu le masina, ma o le a pauu mai fetu mai le lagi. Mataio 24:29; Mareko 13:24 25; Iosefa Samita Mataio 1:33 116

126 Pe a toe afio mai Iesu Keriso, o le a vaai tagata ia te Ia o afio mai i lalo mai i ao i le mana ma le mamalu tele. O le a Ia auina mai Ana agelu e tuu faatasia e amiotonu. Mataio 24:30 31; Mareko 13:26 27; Iosefa Samita Mataio 1:36 37 E mafai ona tatou saunia mo le Afio Mai Faalua e ala i le faia o le mea sa o. Pe a tatou vaai i faailoga na folafola mai e Iesu, ona tatou iloa lea ua lata le afio mai o le Faaola. E leai lava se isi e iloa tonu po o afea o le a toe afio mai ai Iesu. Afai tatou te saunia, e mafai ona tatou faatasi ma Ia. Mataio 24:44; Luka 21:36; Iosefa Samita Mataio 1:

127 Mataupu 47 O Taupou e Toasefulu Sa faamatala e Iesu se tala e uiga i tamaitai talavou e toasefulu sa o i se faaipoipoga. Sa latou faatali mo le alii faaipoipo e sau e avatu i latou i totonu. Sa latou le iloa le taimi e sau ai o ia. Mataio 25:1, 13 Sa i ai i nei tamaitai e toasefulu ni moli e faaola i le suauu. E toalima i latou sa popoto. Sa i ai ni a latou suauu faaopoopo. Mataio 25:2, 4 O le isi toalima sa valea. Sa na o suauu sa i totonu o a latou moli. Mataio 25:3 118

128 Sa umi se taimi e le i sau lava le alii faaipoipo. Sa uma suauu sa i totonu o moli. O tamaitai popoto e toalima sa i ai isi suauu e utu i totonu o a latou moli. O tamaitai valea e toalima sa toe o e faatau mai ni suauu. Mataio 25:5 9 Ina ua o i latou, sa sau le alii faaipoipo. Sa ave e ia tamaitai popoto e toalima i totonu o le faaipoipoga. Mataio 25:10 Ina ua toe foi mai tamaitai valea e toalima, ua tapuni le faitotoa. Ua latou le mafai ona o i totonu i le faaipoipoga. Mataio 25:

129 Ua faatusa Iesu i le alii faaipoipo i lenei tala. O tagata o le Ekalesia e faatusa i tamaitai e toasefulu. Pe a toe afio mai Iesu, o nisi tagata o le Ekalesia o le a saunia. O le a latou usitaia tulafono a le Atua. O nisi o le a le saunia. O le a le mafai ona latou faatasi ma le Faaola pe a toe afio mai o Ia. Mataio 25:13; Mataupu Faavae ma Feagaiga 45:56 57; 88:86, 92; O Iesu o le Keriso,

130 Mataupu 48 O Taleni Na faamatala e Iesu i Ona soo se tala e uiga i se tamaloa sa tuu atu i ana auauna ni taleni. O se taleni o se vaega tupe tele. Mataio 25:14 15 Sa tuu atu e le tamaloa i le tasi auauna taleni e lima. Sa ia tuu atu taleni e lua i le isi auauna. Sa ia tuu atu i le auauna lona tolu le taleni e tasi. Ona alu lea o le malaga a le tamaloa. Mataio 25:15 Sa galue malosi le auauna lea sa tuu i ai taleni e lima. Sa ia toe maua ai nisi taleni e lima. Ua sefulu nei ana taleni. Mataio 25:16 121

131 O le auauna na tuu atu i ai taleni e lua na galue malosi foi o ia. Sa ia toe maua ai isi taleni e lua. Ua fa nei ana taleni. Mataio 25:17 O le auauna sa i ai le taleni e tasi sa tago ua tanu i le palapala. Sa fefe o ia ne i leiloa. E le i galue o ia ia maua ai nisi taleni. Mataio 25:18 Ina ua toe foi mai le tamaloa, sa ia fesili atu i auauna po o le a se mea na latou faia i ana taleni. Mataio 25:19 Na avatu ia te ia e le auauna muamua ia taleni e sefulu. Sa fiafia le tamaloa. Sa ia faia le auauna e avea ma taitai i le tele o mea ma sa fai atu ia te ia ia fiafia. Mataio 25:

132 Sa avatu e le auauna lona lua i le tamaloa ia taleni e fa. Sa faapea foi ona fiafia le tamaloa. Sa ia faia foi le auauna lona lua e avea ma taitai i le tele o mea ma sa fai atu ia te ia ia fiafia. Mataio 25:22 23 Sa toe avatu e le auauna lona tolu i le tamaloa lana taleni lea sa tanu. Sa lē fiafia le tamaloa. Sa fai mai o ia e paie le auauna. Sa tatau ona ia galue malosi ia maua ai nisi taleni. Mataio 25:24 27 Sa ave ese e le tamaloa le taleni mai le auauna lona tolu ma tuu atu i le auauna muamua. Ona ia tulieseina lea o le auauna paie. O le tamaloa i le tala e faatusa ia Iesu. O i tatou e faatusa i auauna. O le a faamasino i tatou e Iesu pe na faapefea ona tatou faaaoga ia meaalofa na tuu mai ia i tatou. Mataio 25:

133 Mataupu 49 O Le Faamanatuga Muamua tausaga uma e faia ai e tagata Iutaia se aiga e I ta u o le Paseka. E fesoasoani lea i tagata Iutaia ia manatua sa faasaoina mai e le Atua o latou augatama i le taimi o Mose. Esoto 12:27; Luka 22:7 Sa manaomia e Iesu ma Aposetolo e Toasefululua se nofoaga e fai ai le Paseka. Sa auina atu e le Faaola ia Peteru ma Ioane e sue se potu ma vaai po o ua saunia mea uma mo le aiga. Luka 22:8 124

134 Sa la maua se potu ma sa saunia loa le aiga. Luka 22:9 13 Sa o Iesu ma Aposetolo uma iina. Sa latou aai faatasi i le aiga o le Paseka. Luka 22:14 Sa tuu atu e Iesu i Ana Aposetolo le faamanatuga mo le taimi muamua. Sa tago o Ia i le areto, ma faamanuia, ona tofitofi ai lea faalaiti. Sa fai atu o Ia i Aposetolo e aai i le areto. Mataio 26:26; Luka 22:19 Sa fai atu foi Iesu ia te i latou e mafaufau i Lona tino pe a latou aai i le areto. Sa ta u atu e Ia ia te i latou ina ia manatua o le a maliu o Ia mo i latou. Mataio 26:26; Luka 22:19 125

135 Sa liligi e Iesu le uaina i totonu o se ipu. Sa faamanuia e Ia le uaina ma ta u atu i Aposetolo ina ia latou feinu ai. Mataio 26:27 Sa ta u atu e Iesu ia i latou e mafaufau i Lona toto pe a latou inu i le uaina. Sa fai atu o Ia ia te i latou ia manatua o le a tafe Lona toto ma puapuagatia mo agasala a tagata uma. Mataio 26:28; Luka 22:20 Sa ta u atu foi e Iesu i Aposetolo e le o toe mamao ona fasiotia lea o Ia e tagata amioleaga. Sa faanoanoa tele Aposetolo e toasefulutasi. Sa latou alolofa i le Faaola ma sa lē mananao e oti o Ia. Sa iloa e Iesu o se tasi o Aposetolo o le a fesoasoani i tagata amioleaga. O lona igoa o Iuta le Sekara. Mataio 26:2, 14 16,

136 Mataupu 50 O Isi Aoaoga i le Talisuaga Mulimuli Ina ua uma ona latou aai, sa fai atu Iesu i Ana Aposetolo e tatau ona alofa le tasi i le isi e pei ona Ia alofa atu ia te i latou. Afai latou te faia lenei mea, o le a iloa e tagata o Ona soo i latou. Ioane 13:34 35 Sa Ia faapea mai afai e alolofa le au Aposetolo ia te Ia, o le a latou tausi i Ana poloaiga. Sa Ia folafola atu ia i latou le meaalofa o le Agaga Paia. O le a aoao atu e le Agaga Paia ia i latou mea uma e tatau ona latou iloa. O le a fesoasoani le Agaga Paia i Aposetolo ia manatua mea na aoao atu e Iesu ia i latou. Ioane 14:15 18,

137 Sa ta u atu e Iesu e faatusa o Ia o se vine. O Ona soo e faapei o lala o le vine. Ua na o se lala o loo mau lelei i le vine e mafai ona fua mai ni fua lelei. Ioane 15:1 2, 5 Sa folafola atu e Iesu i Ana Aposetolo pe a fai o le a latou ola i le talalelei, o o latou fua (latou galuega) o le a lelei. Pe a fai latou te le mulimuli ia te Ia, o le a pei i latou o lala e tipi ese mai le laau ma lē fua mai. Ioane 15:3 8 Sa tatalo Iesu Keriso ia toe faatasia Ana Aposetolo. Sa Ia manao ia i latou e aoao tagata ia talitonu ia te Ia ma ia iloa e alofa le Tama Faalelagi ia i latou. Ioane 17:1 4, 6, 11, Ona usu lea e Iesu ma Aposetolo o se pese ma sa latou o ese ai mai le potu. Mataio 26:30 128

138 Mataupu 51 Sa Puapuagatia Iesu i le Togalaau o Ketesemane Na o ane Iesu ma le au Aposetolo i le Togalaau o Ketesemane. E le i alu Iuta ma i latou. Sa alu o ia e ta u i taitai Iutaia le mea sa i ai Iesu. Mataio 26:36; Mareko 14:43; Ioane 18:2 3 Sa valaaulia e le Faaola ia Peteru, Iakopo, ma Ioane latou te o ma Ia i le togalaau. Sa Ia fai atu ia i latou e faatali ae se i alu o Ia e tatalo. Mataio 26:36 39; Mareko 14:

139 Sa iloa e Iesu e tatau ona puapuagatia o Ia mo agasala a tagata uma. Sa le manao o Ia e puapuagatia, peitai sa Ia filifili e usitai i le Tama Faalelagi. Mataio 26:

140 Sa momoe Peteru, Iakopo, ma Ioane a o tatalo Iesu. Na sau Iesu ma maua i latou o momoe. Sa Ia aioi atu ia te i latou ina ia mataala. Mataio 26:40 41 Sa alu o Ia e toe tatalo. Sa mananao Peteru, Iakopo, ma Ioane e ala, peitai sa vaivai tele i latou. Sa toe momoe i latou. Sa toe maua mai foi e Iesu o loo momoe. Sa Ia toe alu e tatalo mo le taimi lona tolu. Mataio 26:

141 A o tatalo Iesu, sa amata ona tete o Ia ona o le tiga. Na oo mai se agelu e faamalosi ia te Ia. Sa tiga tele o Ia o lea sa afu toto ai o Ia. Sa puapuagatia o Ia mo a tatou agasala uma ma ina ia mafai ona faamagaloina i tatou pe a fai tatou te salamo. Luka 22:41 44; Mataupu Faavae ma Feagaiga 19:16 19 Sa fafagu e Iesu ia Peteru, Iakopo, ma Ioane. Sa Ia ta u atu ia i latou o le a faalataina ma fasiotia o Ia. Sa ta u atu e Iesu o le a o mai tagata amioleaga ma aveese atu o Ia. Mataio 26:

142 Mataupu 52 O Faamasinoga o Iesu Sa auina atu e le taitai o tagata Iutaia ia tagata ma pelu ma laau i le Togalaau o Ketesemane. Mataio 26:47 Sa i ai faatasi Iuta le Sekara ma i latou. Sa totogi Iuta e le au faitaulaga sili ia faaali atu i tagata le mea o i ai ia Iesu. Mataio 26:14 16,

143 Sa faasino atu e Iuta i tagata ia Iesu e ala lea i le kisi atu ia te Ia. Sa taitai ese atu Iesu e tagata. Sa latou aamu ma fasi ia te Ia. Ona latou ave lea o Iesu i le faitaulaga sili o, Kaiafa. Mataio 26:48 49, 57; Luka 22:54, Sa fesili taitai Iutaia ia Iesu. Sa latou fai atu ua Ia solia le tulafono e ala i le fai mai o Ia o le Alo o le Atua. Sa ta u atu e Iesu ia i latou o Ia o le Atalii o le Atua. Sa latou fai mai ua agasala Iesu ma ua tatau ona oti. Luka 22:66 71 Sa leai se pule i taitai Iutaia e fasioti ai Iesu. Sa latou ave atu o Ia ia Ponotio Pilato, o le e mafai ona aumaia le faatagaga e fasiotia ai Iesu. Sa ta u atu e taitai Iutaia ia Pilato sa aoao e Iesu ia tagata e aua ne i usitai i tulafono o le malo o Roma. Luka 23:1 2 Sa le manatu Pilato na faia e Iesu se mea sese. Sa manao Pilato e tuu Iesu e alu. Sa mananao le motu o tagata e faasatauro ia Iesu. Luka 23:

144 Sa manao pea Pilato e faasaoloto Iesu. Peitai sa tauvalaau atu pea faitaulaga ma tagata e mananao e faasatauro ia Iesu. Luka 23:22 23 Sa fafano lima o Pilato. Sa fai mai o ia e le pa ū ia te ia le maliu o Iesu. Sa fai mai tagata ia pa ū i o latou luga Lona maliu. Na fai atu Pilato i ana fitafita ia faasatauro Iesu. Mataio 27:

145 Mataupu 53 Ua Faasatauroina Iesu Sa sasaina e fitafita ia Iesu i sasa. Sa latou faaofu ia te Ia i le ofu pāuli. Sa latou faia se pale i laau tuitui ma tuu i luga o le ao o Iesu. Sa latou aamu ia te Ia ma feanu ia te Ia. Sa latou faaigoa o Ia o le Tupu o Tagata Iutaia. Mareko 15:15 20 E toatele tagata sa mulimuli i fitafita a o latou aveina atu Iesu i le mauga e lata ane i Ierusalema. Sa latou tuu atu ia te Ia e amo Lona lava satauro. Sa latou tutu i Ona lima ma vae i le satauro ma tuu i luga. Sa latou faasatauro foi isi tagata e toalua, o i laua o tagata gaoi. Luka 23:27, 33; Ioane 19:

146 Sa tatalo Iesu. Sa Ia aioi atu i le Tama Faalelagi ia faamagalo i fitafita sa faasatauroina o Ia. Sa latou le iloa o Ia o le Faaola. Luka 23:34 O Maria, le tina o Iesu, sa tutu i tala ane o le satauro. Sa i ai foi iina ma le Aposetolo o Ioane. Sa fai atu Iesu ia Ioane e vaai Lona tina. Sa ave e Ioane i lona fale le tina o Iesu. Ioane 19:

147 Sa pogisa le nuu. Sa tigaina le Faaola i luga o le satauro mo le tele o itula. Ona alu ese lea o Lona agaga mai Lona tino, ma ua maliu o Ia. Mataio 27:45, 50 Ina ua maliu o Ia, na ta ei papa tetele i se mafui e ma ua nuti. Na saeluaina le veli o le malumalu. Sa fefefe fitafita Roma. Mataio 27:51, 54 Na aveese mai e se tasi o soo o Iesu le tino o le Faaola mai luga o le satauro. Sa ia afifi i se ie ma tuu ai i le tuugamau, o se nofoaga e tanu ai tagata. Sa fuli atu se maa tele i luma o le tuugamau. Mataio 27:

148 Mataupu 54 Ua Toetu Mai Iesu Sa i ai i le tuugamau le tino o le Faaola seia oo i le taeao o le Aso Sa. Ona o mai ai lea o agelu e toalua ma fuli ese le maa mai le tuugamau. Mataio 28:1 2 (tagai vaefaamatalaga 2a); Luka 24:1 4 Sa i ai se fafine sa faamalolo e Iesu e igoa ia Maria le Makatala sa alu atu i le tuugamau. Sa ofo o ia ina ua vaai atu ua ave ese le maa. Ua leai se tino o Iesu i totonu o le tuugamau. Ioane 20:1 2 Sa tamoe o ia e ta u atu ia Peteru ma Ioane ua ave e se tagata le tino o le Faaola. Sa le iloa e ia po o fea o i ai. Ioane 20:2 139

149 Sa tamomoe Peteru ma Ioane i le tuugamau. Sa la maua ie sa tanu ai o ia, peitai sa le i i ai iina le tino o Iesu. Sa le iloa e Peteru ma Ioane le mea a fai. Sa la o i le fale. Ioane 20:3 7, 10 Sa nofo ai Maria le Makatala i tala ane o le tuugamau, ma tagi ai. Ina ua ia toe vaai i totonu o le tuugamau, sa ia iloa atu agelu e toalua. Ioane 20:11 12 Sa la fesili atu ia Maria le Makatala pe aisea ua tagi ai o ia. Sa ia fai mai ua ave ese e se tagata le tino o Iesu. Sa le iloa e ia po o fea o i ai. Ioane 20:13 Sa faliu o ia i tua ma sa iloa atu ai se tagata. Sa manatu o ia o le leoleo o le fanua. Sa Ia fesili atu ia te ia pe aisea ua tagi ai. Sa ia fesili atu ia te Ia pe Na te iloa o fea o i ai le tino o Iesu. Ioane 20:

150 Ona fai mai lea o le tagata, Maria e, ma ua iloa ai e ia o Iesu. Sa Ia fai atu ia te ia e ta u atu i le au Aposetolo ua toetu mai o Ia. Ioane 20:

151 Sa ta u atu e Maria le Makatala ma nisi o fafine i le au Aposetolo ua toetu mai Iesu. Sa le i talitonu muamua le au Aposetolo ia i latou. Luka 24:10 11; Ioane 20:18 Mulimuli ane, a o talatalanoa le au Aposetolo, sa oo ane Iesu i totonu o le potu. Sa fefefe le au Aposetolo. Sa latou manatu lava ua maliu o Ia. Luka 24:

152 Sa fai atu le Faaola ia i latou e tagotago i Ona vae ma lima. Ua toetu mai o Ia ua toe tuu faatasi Lona tino ma le agaga. Luka 24:

153 Sa fiafia le au Aposetolo e vaai ia te Ia. Sa Ia fesili atu ia i latou mo se meaai. Sa latou avatu ia te Ia se i a ma le melikerio. Sa ai o Ia. Luka 24:41 43 O Iesu Keriso o le tagata muamua lea na toetu mai. E toatele isi sa toetutu mai ma sa iloa e tagata sa nonofo i Ierusalema. Sa ta u mai e Iesu, O Au nei o le toetu, ma le ola. Aua ua Ia manumalo i le oti, o le a tatou toe tutu uma mai i se aso. Mataio 27:52 53; Ioane 11:25 144

154 Mataupu 55 Ua Taitai e Aposetolo le Ekalesia Ina ua mavae Lona toetu mai, sa nonofo Iesu ma Ana Aposetolo mo aso e 40. Sa Ia aoao atu ia i latou le tele o mea e uiga i le talalelei ma Lana Ekalesia. Galuega 1:1 3 Sa Ia ta u atu ia i latou ia aoao atu le talalelei i tagata uma. Sa Ia ta u atu foi o le a Ia tuua i latou i se taimi e le o toe mamao, peitai o le a oo mai le Agaga Paia e fesoasoani ia i latou. Galuega 1:

155 Sa vaavaai atu le au Aposetolo ao siitia a e Iesu i ao. Sa ta u atu e agelu e toalua sa oofu i ofu papae i le au Aposetolo o le a toe afio mai Iesu mai le lagi i se aso. Galuega 1:

156 Ua avea nei le au Aposetolo ma taitai o le Ekalesia a Iesu Keriso i le lalolagi. O Peteru sa Peresitene, ma o Iakopo ma Ioane o ona fesoasoani. Mataio 16:18 19; Mataupu Faavae ma Feagaiga 81:1 2; O Iesu o le Keriso, Sa na o le sefulutasi Aposetolo ua oti Iuta. Sa ta u atu e le Tama Faalelagi i Aposetolo e filifili ia Matatia e avea ma se tasi o le Au Aposetolo e Toasefululua. Sa i ai valaauga taua i le perisitua o Aposetolo uma. Mataio 27:3 5; Galuega 1:15 17, 21 26; Mataupu Faavae ma Feagaiga 102:8 Sa faatuatua ia Aposetolo ma isi soo i le Alii. Sa latou usitai i Ana poloaiga. Sa alofa le tasi i le isi. Galuega 2:41 47 E mafai e Aposetolo ona faia soo se mea, i le perisitua ma le mana o le Agaga Paia. Sa latou faamalolo i e mama i ma sa avea ma faifeautalai. Sa latou aoao atu e uiga ia Iesu Keriso ma Lana talalelei. O le tele o tagata sa latou talitonu i upu a Aposetolo ma liliu mai i le Ekalesia. Sa faaigoa tagata o le Ekalesia o le Au Paia. Galuega 2:2 4, 32 33, 36 43, 47; 3:1 8; Roma 1:7 147

157 Mataupu 56 Ua Faamalolo e Peteru se Tamaloa Sa i ai se tamaloa e le mafai ona savali sa sii atu i le malumalu i aso taitasi. Sa nofo o ia i tala ane o faitotoa o le malumalu ma aisi tupe ai. Sa ia iloa atu Peteru ma Ioane i se tasi aso o le a o atu i totonu o le malumalu. Galuega 3:1 3 Sa aioi atu o ia ia Peteru ma Ioane mo se tupe. Sa fai atu Peteru e leai sana tupe. Sa fai mai Peteru o le a ia avatu i le tamaloa se isi mea. Galuega 3:3, 6 Sa faamanuia e Peteru le tamaloa i le suafa o Iesu Keriso ma faamalolo ia te ia. Ona ia fesoasoani lea e faatu i luga le tamaloa. Galuega 3:

158 Sa savali le tamaloa mo le taimi muamua i lona olaga. E toatele tagata sa latou iloa atu le tamaloa o savali ma tuuoso. Sa latou iloa o se vavega. Sa latou iloa ua ia Peteru le mana o le Atua. Sa ta u atu e Peteru ia i latou sa tuuina atu e Iesu Keriso ia te ia le mana e faamalolo ai le tamaloa. O Peteru o se faifeautalai maoae. Sa ia fesoasoani i le tele o tagata ia talitonu ma mulimuli ia Iesu Keriso. Galuega 3:8 13, 16; 4:4 149

159 Mataupu 57 Ua Fasioti e Tagata Leaga ia Setefano toatele taitai Iutaia sa latou manatu o le a le E toe i ai ni vavega pe a maliu Iesu. Ae peitai, sa faia foi e Aposetolo ia vavega. O le tele o tagata sa talitonu ia Iesu Keriso ma liliu mai i le Ekalesia. Galuega 4:1 4, 13 16; 5:14 Sa avea lea ma mea sa feitai ai le tele o taitai Iutaia. Sa latou tuu Peteru ma Ioane i le falepuipui. Sa faatonu e le tupu o Herota Akeripa ia fasiotia le Aposetolo o Iakopo. Galuega 4:3; 12:1 2 Sa tofia e Aposetolo tagata e toafitu e fesoasoani e taitai le Ekalesia. O se tasi o i latou o se tagata amiotonu e igoa ia Setefano. Sa aoao atu e ia le talalelei i tagata e toatele. O nisi o tagata amioleaga sa pepelo ma faapea mai o Setefano sa tau faaleaga i tulafono a Iutaia. Sa latou avatu o ia e faamasino e taitai Iutaia. Galuega 6:

160 Sa ta u atu e Setefano i taitai o i latou o ni tagata amioleaga. Sa fai atu o ia sa latou fasiotia Iesu Keriso, o le Alo o le Atua. Galuega 7:51 54 Ona vaai a e lea o Setefano i le lagi ma ia iloa atu ai le Tama Faalelagi ma Iesu Keriso. Ina ua ia ta u atu i taitai le mea sa ia vaai i ai, sa matua feitai i latou. Galuega 7:55 56 Sa latou ave Setefano i tua o le aai ma fasioti ia te ia e ala i le tauai o ia i maa. Sa tuu o latou ofutele i vae o se alii talavou e igoa ia Saulo. Ina o le a oti Setefano, sa ia aioi atu i le Atua e ave atu lona agaga i le lagi. Sa ia aioi atu foi i le Atua ia faamagalo i latou sa latou fasioti ia te ia. Ona oti ai lea o ia. Galuega 7:

161 Mataupu 58 O Simona ma le Perisitua toatele tagata i Samaria sa latou faalogo ma E talitonu i le talalelei. Sa papatisoina i latou, peitai sa le i ai ia i latou le Agaga Paia. Galuega 8:5, Sa o Peteru ma Ioane i Samaria. Sa tuu o la ua lima i luga o ulu o tagata ma tuu atu ia i latou le meaalofa o le Agaga Paia. Galuega 8:

162 Sa vaai se tagata e igoa ia Simona o tuu atu e Peteru ma Ioane i tagata le meaalofa o le Agaga Paia. Sa iloa e Simona e mafai e Aposetolo ia e toalua ona tuu atu i tagata le meaalofa o le Agaga Paia aua sa i ai ia i laua le perisitua. Sa manao foi o ia i le perisitua. Galuega 8:9, Sa ofo atu e ia ia Peteru ma Ioane se tupe mo le perisitua. Sa ta u atu e Peteru ia Simona e le mafai ona faatau e se tagata le perisitua. E tuu atu e le Atua i tagata amiotonu. Sa iloa e Peteru o Simona e le o se tagata amiotonu. Sa ia fai atu ia te ia ia salamo. Galuega 8:

163 Mataupu 59 Ua Aoao Saulo e uiga ia Iesu Sa matamata Saulo i tagata a o fasiotia Setefano. Sa savavali atu Saulo ma nisi o ana uo i le aai o Tamaseko i se tasi aso. Sa manao o ia e ave nisi o soo o Keriso i le falepuipui. Galuega 7:58; 9:1 2 Sa te i ina ua siomia o ia i le susulu mai o se malamalama mai le lagi. Sa pau o ia i lalo. Ona faalogo lea o Saulo i le leo o Iesu o loo fesili mai pe aisea ua ia saua ai i le Au Paia. Sa fefe Saulo. Sa fesili o ia ia Iesu po o le a se mea e tatau ona ia faia. Sa fai atu le Faaola ia Saulo e alu i Tamaseko. O iina o le a ta u atu ai ia Saulo le mea e tatau ona ia faia. Galuega 9:

164 Sa pupula mata o Saulo, peitai sa ia le iloa se mea. Ua tauaso o ia. Sa ave o ia e ana uo i Tamaseko. Galuega 9:8 9 Sa nofo i Tamaseko se soo o Iesu Keriso e igoa ia Anania. I se faaaliga, sa ta u atu ai e Iesu ia Anania e alu ia Saulo. Galuega 9:10 11 Sa i ai le perisitua ia Anania. Sa tuu ona lima i le ulu o Saulo ma faamanuia o ia ina ia mafai ona toe vaai Saulo. Ina ua maea ona faamalolo, sa papatisoina ia Saulo ma mauaina le meaalofa o le Agaga Paia. Galuega 9:17 18 Sa sui e Saulo lona igoa ia Paulo. Sa valaauina o ia e avea ma Aposetolo. Na avea o ia ma faifeautalai mo le Ekalesia. Sa ia tusia le tele o tusi. Sa alu atu o ia i le tele o nuu ma aoao atu le talalelei. Galuega 26:16 23; Roma 1:1 155

165 Mataupu 60 Ua Toe Faaola Mai Tapita e Peteru Sa i ai se fafine lelei e igoa ia Tapita sa nofo i le aai o Iopa. O ia o se soo o Iesu Keriso. Sa fesoasoani o ia i le tele o tagata ma faia mea lelei e tele. Galuega 9:36 Sa ma i o ia ma ua oti. Galuega 9:37 Sa aumaia e ana uo ia Peteru. Ina ua taunuu o ia iina, sa ia fai atu i uo a Tapita e o ese mai le potu. Galuega 9:

166 Sa tootuli Peteru ma tatalo, ona ia fai atu lea ia Tapita e tu i luga. Sa pupula ona mata ma nofo i luga. Galuega 9:40 Sa fesoasoani Peteru e faatu o ia i luga. Sa ia valaau i ana uo. Sa latou o mai ma iloa ua ola o ia. Sa faaaoga e Peteru le mana o le perisitua e toe faaola ai Tapita. E toatele tagata i Iopa sa talitonu ia Iesu Keriso ina ua latou iloa sa toe ola mai Tapita. Galuega 9:

167 Mataupu 61 O Paulo ma Sila i le Falepuipui Sa i ai se teine sa i ai se agaga leaga i totonu ia te ia. Sa fiafia tagata e faalogologo i tala a le agaga leaga e ala mai i le teine. Sa latou totogia tagata sa faigaluega ai le teine ina ia latou faalogologo ai ao tautala mai le agaga leaga. Galuega 16:16 Soo se taimi lava e savavali ifo ai Paulo ma Sila, e mulimuli ai lava le teine. A o ia faia lena mea, e tautala mai le agaga leaga. I se tasi aso sa faatonu ai e Paulo le agaga leaga e alu ese mai le teine. Sa alu ese. Sa feitai tagata sa faigaluega ai le teine. Sa le mafai ona latou toe maua ni tupe. Galuega 16:17 19 Sa ave e nei tagata ia Paulo ma Sila i taitai o lo latou aai. Sa latou fai atu ua faatupu e Paulo ma Sila le vevesi. Galuega 16:

168 Sa faatonu e taitai e sasa ia Paulo ma Sila ma tuu i le falepuipui. Galuega 16:22 24 Sa tatalo Paulo ma Sila ma usu a la pese i lena po i le Tama Faalelagi. Sa lagona e tagata uma sa i le falepuipui. Sa faafuasei ona amata ona lūlū le laueleele. Ua matala faitotoa o le falepuipui. Galuega 16:

169 Sa ala i luga le leoleo o le falepuipui ma iloa atu ua matala ia faitotoa. Sa manatu o ia ua sosola ese pagota. Sa ta u atu e Paulo i le leoleo o le falepuipui e aua le popole. Sa i ai uma lava pagota iina. Sa tootuli le leoleo o le falepuipui i tala ane o Paulo ma Sila ma aioi atu pe mafai faapefea ona laveai o ia. Galuega 16:27 30 Sa aoao atu e Paulo ma Sila le talalelei i le leoleo o le falepuipui ma lona aiga. Sa papatiso i lena po le leoleo o le falepuipui ma lona aiga. Galuega 16:31 33 O le aso na sosoo ai sa faasaoloto ai e taitai o le aai ia Paulo ma Sila. Sa o Paulo ma Sila i le isi aai e faia nisi galuega faafaifeautalai. Galuega 16:

170 Mataupu 62 Ua Usitai Paulo i le Agaga Paia Sa ta u atu e le Agaga Paia i le Aposetolo o Paulo e alu i Ierusalema. Sa ta u atu e le Agaga Paia ia Paulo o le a tuu o ia i le falepuipui. Sa lē fefe Paulo. Sa alofa o ia i le Faaola ma sa ia faia le mea sa ta u atu e le Agaga Paia ia te ia e fai. Galuega 20:22 24 Sa faatofa Paulo i ana uo. Sa ia fai atu o le a lē toe vaai o ia ia i latou. Sa ia ta u atu ia i latou ina ia ola i le talalelei ma usitai i tulafono a le Atua. Sa lapatai atu Paulo ia i latou e aua nei faalogo i tagata o loo taumafai e aoao atu ia i latou mea e le moni. Galuega 20:25, Sa fai atu Paulo ia i latou ia alolofa ma tausi le tasi i le isi. Sa ia tootuli ma tatalo faatasi ma i latou. Sa fetagisi tagata uma. Sa latou o ma ia i le vaa ma vaavaai atu ao alu ese atu Paulo mo Ierusalema. Galuega 20:

171 Mataupu 63 Ua Faamaea e Paulo Lana Misiona Sa alu Paulo i le malumalu i Ierusalema. Sa manatu nisi o tagata Iutaia ua ave e Paulo ni tagata e le o ni tagata Iutaia i le malumalu. O le mea lea na feitai ai tagata Iutaia. Sa latou ave Paulo i fafo o le malumalu ma fasi o ia. Galuega 21:26 32 Sa pu eina Paulo e fitafita Roma. Sa latou tuu atu ia te ia e tautala atu i tagata Iutaia. Sa molimau atu Paulo i tagata sa ia vaai i se malamalama mai le lagi ma faalogo i le leo o le Faaola. Sa fai atu o ia sa ta u e Iesu ia te ia e talai le talalelei. Galuega 21:33 40; 22:1 15 Sa le i talitonu tagata ia Paulo. Sa latou mananao e fasioti o ia. Sa tuu Paulo e fitafita Roma i le falepuipui mo le po. Galuega 22:

172 Sa asiasi atu le Faaola ia Paulo i le falepuipui ma ta u atu ia te ia e aua le fefe. Sa Ia fai atu o le a alu Paulo i Roma e aoao atu le talalelei iina. Galuega 23:11 163

173 Ina ia puipuia Paulo, sa auina atu ai e Tagata Roma o ia i se isi aai. Sa i ai iina le Tupu o Akeripa. Sa ta u atu e Paulo i le Tupu o Akeripa o ia sa avea ma Faresaio ma sa ita o ia i tagata sa talitonu ia Iesu. Sa ia tuu foi i latou i totonu o le falepuipui. Ona vaai lea o Paulo i se malamalama mai le lagi ma faalogo i le leo o le Faaola. I le taimi nei ua ia talitonu ia Iesu. Galuega 23:12 35; 25:13 23; 26:

174 Ua molimau atu Paulo i le Tupu o Akeripa e moni le talalelei. Sa ia ta u atu ua toetu mai Iesu. I se faaaliga, sa ta u atu ai e Iesu Keriso ia Paulo e aoao atu Lana talalelei. Aua sa usitai Paulo, sa toatele tagata sa feitai ia Paulo. Galuega 26:16 23 Sa fai mai le Tupu o Akeripa toeitiiti lava a faatalitonu o ia e Paulo ia Iesu. Sa le i manatu le tupu e tatau ona fasiotia Paulo. Peitai e tatau ona ia auina atu Paulo i Roma, o iina o le a faamasino ai o ia. Galuega 26:

175 Sa falepuipui ia Paulo i Roma mo le lua tausaga. E toatele tagata sa o mai e vaai ia te ia. Sa ia aoao atu ia i latou le talalelei. Sa tusi atu e Paulo ni tusi i Au Paia i isi nuu. O nisi o nei tusi, ua ta ua o tusi e paia, o loo i totonu o le Feagaiga Fou. Galuega 28:16 31 Sa iloa e Paulo o le a fasiotia o ia. Sa lē fefe o ia Sa usitai o ia i le tulafono a le Atua. Sa aoao atu e ia le talalelei. Sa faamaeaina e ia lana misiona. Sa iloa e Paulo e alofa le Tama Faalelagi ia te ia. Sa iloa foi e ia a mavae ona oti o ia, o le a nofo faatasi o ia ma le Tama Faalelagi ma Iesu Keriso. 2 Timoteo 4:

176 Pe a Mavae le Feagaiga Fou Sa galulue malosi taitai o le Ekalesia e aoao atu tagata e uiga ia Iesu Keriso. Sa latou asiasi atu i Au Paia ma tusi atu tusi ia i latou. Sa liliu mai tagata i le Ekalesia i le tele o atunuu. Sa le mananao tagata amioleaga e talitonu tagata ia Iesu Keriso. Galuega 6:2 4, 7; 11:19 21 Sa mananao tagata amioleaga e sui ia tulafono. Sa faalogo nisi o le Au Paia ia i latou. E toatele sa lē toe talitonu ia Iesu ma lē usitai i Ana tulafono. Kalatia 1:6 8; Tito 1:10 11; 1 Ioane 2:

177 Sa fasiotia ia Aposetolo ma le tele o le Au Paia. Sa leai se tasi na totoe e taitaiina le Ekalesia. Sa ave ese ki o le perisitua mai le lalolagi. Sa leai ni perofeta e taitaiina tagata. Sa le i toe i ai Le Ekalesia a Iesu Keriso i le lalolagi. Sa ta u mai e Aposetolo o Peteru ma Paulo o le a tupu lenei mea. Mataio 23:34; 24:8 10; Roma 8:36; 1 Korinito 4:9 13; 1 Peteru 4:12; O Iesu o le Keriso, Ua mavae atu tausaga e tele. Sa tele ekalesia eseese. Sa leai se tasi o na ekalesia sa i ai ni Aposetolo po o le perisitua a le Atua. Sa leai se tasi o na ekalesia o le Ekalesia a Iesu Keriso. Peitai sa ta u mai e perofeta pe a mavae tausaga e tele o le a toe foi mai le Ekalesia a Iesu Keriso i le lalolagi. Galuega 3:19 26; 2 Tesalonia 2:1 4; 2 Timoteo 4:

178 I le 1820 sa i ai se tamaitiiti e igoa ia Iosefa Samita sa fia iloa po o lē fea o ekalesia o le Ekalesia a Iesu Keriso. Sa alu o ia i le vao e lata ane i lona fale ma tatalo ai. Sa aioi atu o ia i le Atua e ta u mai ia te ia po o lē fea ekalesia e sa o. Iosefa Samita Talafaasolopito 2:3, 5, 10, Na o ifo le Tama Faalelagi ma Iesu Keriso ia Iosefa Samita. Sa ta u atu e le Faaola ia Iosefa e aua nei auai i soo se ekalesia aua e leai se tasi o na ekalesia o Lana Ekalesia. Iosefa Samita Talafaasolopito 2:

179 Na filifili le Atua e toe aumai le Ekalesia a Iesu Keriso i le lalolagi e ala mai ia Iosefa Samita. Na auina mai e le Atua agelu e tuu atu ia Iosefa Samita le perisitua. Sa Ia fesoasoani ia Iosefa e faaliliu le Tusi a Mamona. I le aso 6 o Aperila, 1830, sa toe faatulaga le Ekalesia a Iesu Keriso i le lalolagi. Iosefa Samita Talafaasolopito 2:33, E pei ona filifili e Iesu Aposetolo e Toasefululua ao i ai o Ia i le lalolagi, sa fesoasoani foi le Atua ia Iosefa Samita e filifili Aposetolo e Toasefululua e fesoasoani ia te ia e taitai le Ekalesia. Sa tuu atu i nei tagata le mana e aoao atu ai le talalelei ma faia vavega. Mataupu Faavae ma Feagaiga 102:3; 107:22 23, 35 E manao Iesu ia iloa uma e tagata Lana Ekalesia. Sa Ia ta u atu ia Iosefa Samita e auina atu faifeautalai e aoao atu tagata uma e uiga i Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai. Mataupu Faavae ma Feagaiga 1:18, 30 O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai o le ekalesia lava lea sa faatulaga e Iesu ao i ai o Ia i le lalolagi. Mataupu Faavae ma Feagaiga 115:4 170

180 O Upu e tatau ona Iloa aamu ulagia Afio Mai Faalua pe a toe sau Iesu i le lalolagi e laveai tagata amiotonu ma faaumatia e amioleaga agaga o se tasi o fanau a le Tama Faalelagi e leai se tino o aano ma ivi agasala o le le usitai i tulafono a le Tama Faalelagi Agelu o se avefeau faalelagi mai le Atua aiga o se meaai telē e masani lava ona faia i se aso faapitoa alii faaipoipo o se tama o le a faaipoipo amioleaga o se isi e leaga amiotonu usitai i tulafono a le Atua ana o se avanoa po o se pu i autafa o se mauga anapogi o le lē ai pe inu ao saili ni faamanuiaga mai le Tama Faalelagi Aposetolo o se taitai i le Ekalesia a Iesu Keriso e molimau atu ia Iesu Keriso ma aoao atu le talalelei areto [o potoi areto] o le foliga e tao ai le falaoa atamai o se tagata e poto tele ma e malamalama i tagata, tulafono, ma tusitusiga paia; ma o se tagata e fuafua mamao auai o le avea o se vaega o se faalapotopotoga auauna o se tagata e auauna pe galue mo se isi tagata po o le Atua Au Makoi o tagata sa o mai mai sasae e asiasi ia Iesu ao laitiiti o Ia Au Paia o se tagata lotu o le Ekalesia moni a Iesu Keriso e mulimuli mai; o le faia o se mea e faia se isi faaaliga o se mea e ta u mai e le Atua i Lana fanau faaaliga o se ituaiga o faaaliga mai le Tama Faalelagi faafiafia ia manatua ai se aso faapitoa e ala lea i le faia o se mea faapitoa faaipoipoga o se taimi lea e faaipoipo ai se alii ma se tamaitai faalata o le tete e i se uo po o le tuuina atu foi o ia i se fili faaliliu o le suia o upu ua tusia pe tautala i se gagana e tasi i upu e tutusa uiga i se isi gagana faamagalo o le le toe ita i se tasi sa faia se mea leaga po o ni mea faatiga faamalolo o le faia o se mea e toe malosi ai pe toe manuia se tagata ma i faamanatuga o se sauniga o loo faamanuia ai le areto ma le vai ma tufa atu i tagata o le Ekalesia e faamanatu atu ai ia i latou ia Iesu Keriso ma tausi poloaiga. O le sauniga e faia e tagata e i ai le perisitua. faamanuia o le tuu atu o ni mea lelei po o le fesoasoani atu i se tagata faamanuiaga o se tatalo faapitoa e aioi atu ai i le Tama Faalelagi e faamafanafana pe faamalolo se tagata; o le tagata e faia lenei tatalo na te faia e ala i le mana o le perisitua o loo ia te ia. Soo se fesoasoani tatou te maua mai le Atua. faamasino o se mea na tupu lea e taumafai ai tagata e faamaonia pe sa solia e se tasi le tulafono pe leai faaolataga o le laveai mai le agasala ma le oti ina ia mafai ona tatou toe nonofo faatasi ma le Tama Faalelagi faaosooso o le taumafai lea e fai i se tagata na te faia se mea e sese 171

181 faasatauro o le fasioti o se tagata e ala lea i le faatautau o ia i le satauro laau e pei ona latou faia ia Iesu Keriso faatanoa vao o se atigi pusa e tuu ai meaai e aai ai manu faitaulaga o se taitai i se ekalesia falepuipui o se nofoaga e tuu i ai tagata e solia le tulafono faletalimalo o se nofoaga e mafai e tagata ona aai ma momoe ai pe a latou o i se malaga fale tatalo o se fale e feiloai ai tagata Iutaia e tapuai ai i le Atua fata faitaulaga o se laulau paia-e pei o le laulau sa i totonu o le malumalu a o soifua Iesu. E osi e tagata ia taulaga i le Atua i luga o le fata faitaulaga. faataoto o se tala o loo aoao atu ai se mataupu faavae po o se lesona faatonu o le ta u atu i se tasi le mea e fai faatuatua o le talitonu ma faatuatua ia Iesu Keriso faatulaga o le tuu o le Ekalesia a Iesu Keriso i le tulaga e tatau ona i ai faatumuina i le Agaga Paia o le i ai o le Agaga Paia e faatumu ai le mafaufau ma le loto o se tagata i le upumoni faauu o tama tane o loo umia le pule o le perisitua latou te tuu o latou lima i luga o le ulu o se isi tama tane e tuu atu ia te ia le pule ma le mana o le perisitua femalagaaiga o le alu atu mai se tasi nofoaga i se isi fesoasoani o se tagata e fesoasoani pe fautua atu i se isi tagata filifili piki pe filifili fitafita o se tagata e faataunuuina faatonuga a se tupu po o se taitai folafolaga o le ta u mai o le a e faia se mea fua mai o le faia po o le totōina o se mea gaoi o le ave o se mea a se isi tagata faavavau o se mea e leai sona iuga; e faaauau ai pea lava pea faavavau faia pea fafine ua oti lana tane o se fafine ua oti lona toalua faifeautalai o se tasi e alu i se misiona; o nisi o taimi e valaauina le tagata e alu atu i isi atunuu lafoga o tupe e totogi e tagata i le malo lagi o le nofoaga o loo nonofo ai le Tama Faalelagi ma Iesu Keriso lauga o se tautalaga e tuuina atu i se vaega o tagata e uiga i le talalelei laveai o le laveai mai mea mata utia. Sa maliu Iesu ina ia laveai i tatou mai le oti faaletino ma le matautia o le agasala. leaga o se mea e leaga ma e le mai le Atua 172

182 leoleo o se tasi e vaaia tagata i le falepuipui; o le vaavaai o se tagata, nofoaga, po o se mea leoleo mamoe o se tagata e tausia mamoe melikerio faamoega e faia e pi. E faatumu e pi nei faamoega i le meli po o le hani. lepela o se tagata ma i e tumu lona tino atoa i po u liua o se suiga i se tagata mo sina taimi puupuu ina ia mafai ona i ai o ia i luma o le Tama Faalelagi Logonoa po o le tutuli e le mafai ona lagona mafuie o le lulu malosi o le eleele malemo oti ona ua umi ona i lalo o le vai malo o le Atua o le Ekalesia po o se nofoaga e nonofo ai e amiotonu faatasi ma le Tama Faalelagi pe a mae a lenei olaga malumalu o le fale o le Atua i le lalolagi; o se nofoaga e tapuai ai i le Atua; o se nofoaga paia o loo faia ai sauniga paia melivao o se iniseti lapoa e lele ma e faaaoga i nisi o taimi o se meaai misiona o se taimi faapitoa o se auaunaga e alu ai e aoao atu ia tagata e uiga i le talalelei a Iesu Keriso ma faamalosia le malo o le Atua i le lalolagi molimau o se lagona po o se manatu mai le Agaga Paia e moni le talalelei molimau atu o le ta u atu i isi tagata ua tatou iloa se mea e sao ofu talaloa o se ofu umi, ma talaloa e ofu i luga o isi lavalavala mana o le mafai ona faia o se mea. Tagai foi perisitua manu a o se lavea i se tino o se tagata matuitui o se vaega matuituia o se laau e mafai ona lavea ai se isi pe a tago iai mauga o se mauga po o se mapuepue telē meaalofa o se mea lelei na aumai e le Atua po o isi ia i tatou meaalofa o le Agaga Paia o le aia e maua ai le fesoasoani a le Agaga Paia; e tuuina atu i se tagata pe a mavae le papatisoga e ala mai i se tagata o loo i ai le pule o le perisitua 173

183 oge o le lē lava o meaai ona e lē tele ni mea toto e fafaga ai tagata uma ola faavavau ia avea e pei o lo tatou Tama o i le Lagi ma nofo faatasi ma Ia e faavavau o le tagata e faatupuina le filemu o se tasi e fesoasoani i tagata ia aua nei ita le tasi i le isi paia o se mea e atoatoa ma mama ma ua vavae ese mo le faaaogaina e le Atua paia soo se mea e tuu mai e le Atua ia i tatou lea e tatau ona faaaloalo ma migao i ai paie o le leai o se naunau e galue pale tuitui o ni mea matuitui sa fai faalapotopoto ma tuu i le ao o Iesu po u o se vaega o le tino e tiga pe o toto puapuagatia o le lagona o le tiga tele pue [pueina] o le aveina faamalosi o se atunuu po o se tagata pule o le aia e faaaoga ai le mana e pei o le perisitua po o le i ai o le aia e faasala ai i latou o e le usitai i le tulafono pule o le faletalimalo o le tagata e vaaia le faletalimalo punou [sa punou] ifo i lalo le ulu i le tulaga o le faaaloalo papatisoga [papatiso] o se sauniga po o se tapuaiga e tago ai se tagata o i ai le pule o le perisitua mai le Atua ma tuuina ifo atoa se isi tagata i lalo o le vai ma toe aumai i luga. O le papatisoga e manaomia ia avea ai ma se tagata o le Ekalesia a Iesu Keriso. Tagai foi meaalofa o le Agaga Paia. salamo o le lagona o lou sese mo se mea sa e faia ma ua e folafola atu o le a e le toe faia Sapati o se aso faapitoa o le vaiaso e tapuai ai tagata i le Atua e ala lea i le o i le lotu ma aoao atili e uiga ia te Ia sasa o se manoa manifinifi po o se maea; e faaaoga e sasa ai pe ta ai se isi tagata po o se mea sefuluai o tupe e tuuina atu i le Atua e fausia ai Lana Ekalesia soo o se tagata e talitonu ia Iesu Keriso ma taumafai ia pei o Ia Paseka o se faafiafiaga faapitoa e manatua ai e tagata Iutaia le laveaiina e le Atua o o latou tagata mai tagata Aikupito i le taimi o Mose pepelo o le lē ta uina o le mea moni perisitua o le pule e galue ai i le suafa o le Atua perofeta o se tagata ua valaauina e le Atua e ta u atu i tagata le mea e manao le Atua latou te faia tagata agasala o se tagata e le usitai i tulafono a le Tama Faalelagi tagata gaoi [au gaoi] o se tagata e gaoi mai i isi tagata lotu o se tagata e auai i le ekalesia po o se isi faalapotopotoga taitai o le taialaina o isi taitai o se tasi e avea ma taiala ma vaaia se vaega o tagata 174

184 talalelei o aoaoga a Iesu Keriso e uiga i le ala e tatau ona ola ai tagata ina ia mafai ona latou toe foi e nonofo faatasi ma le Tama Faalelagi; o le ata o le faaolataga a le Tama Faalelagi talitonu ia lagona e sa o pe moni se mea tanu [tanumia] o le tuuina o le tino o se tagata oti i le tuugamau po o i lalo o le eleele ma ufi i le palapala; o le tuuina o se mea i le eleele lea e manao se tagata e nana tapuai ia vivii, alofa ma usitai i le Atua tatalo talanoa ma le Atua, tuuina atu ia te Ia o le faafetai ma aioi atu mo ni faamanuiaga tatalo o mea e ta u pe a tatalo se tagata taua o se misa i le va o ni fili tauaso lē mafai ona vaai taulaga o le tuuina atu lea o se mea taua mo le Atua po o nisi tagata tiapolo o se tasi igoa o Satani tino o aao ma le toto o tino o loo i ai i tagata i le lalolagi e i ai pa u, ponaivi, musele, ma le toto toafa o se laueleele e laitiiti lava se vai po o laau ma manu e maua ai toetu o le toe tuu faatasi o o tatou tino ma agaga pe a mavae lo tatou oti togavao o se nofoaga e leai ni taulaga po o ni aai ma e le tele ni tagata e nonofo ai tootuli [sa tootuli] o le alu i lalo i ou tulivae tupe siliva o se fasi tupe uamea, mafolafola tusitusiga paia o tusi o loo i ai upu a le Atua e aumai e ala mai i Ana perofeta tuugamau o se nofoaga e tanu ai tagata oti uaina o se meainu e fai mai i le vine upumoni o se mea e moni ma sa o usitai o le faia o se mea sa faatonuina ai pe na poloaiina ai vavega o se mea tulaga ese e tupu ona o le mana o le Atua viiga o se pese lotu po o se pese e vivii atu ai i le Atua vine o le ogalaau autu o le laau, e pei o se vine, e i ai lala e tatupu mai ai. O le vine e ola ai lala. tuaoi o se tasi e nofo lata ane i lou fale; po o se isi lava o fanau a le Atua tulafono o se mea e ta u mai e le Atua i tagata e fai ina ia latou fiafia vivii ta u atu o ni mea lelei e uiga i se isi tagata 175

185 O Nofoaga e tatau ona Iloa (O numera o i totonu o puipui o mataupu ia o loo ta u atu ai ia mea sa tutupu i nei nofoaga.) Faafanua 1: O Le Nuu Paia i le Taimi o le Feagaiga Fou 10 Sami Meititirane Iopa 6 3 Kapanaumi Nasareta 8 Ierusalema 12 Peteleema Kana SAMARIA Petania Sami Mate 9 2 KALILAIA 5 Ieriko Tamaseko Kaisareia Filipi Sami o Kalilaia Vaitafe o Ioritana 1 1. Tamaseko Ao alu atu Paulo i lenei aai sa faaali atu Iesu ia te ia ma sa ta u atu ia te ia ia salamo. (59) 2. Kaisareia Filipi O iinei na molimau atu ai Iesu e uiga i Lona maliu ma le Toetu, ae molimau atu Peteru o Iesu o le Alo o le Atua. (32) 3. Kalilaia Na tele se taimi na faaalu e Iesu i lea itu i le aoaoina atu o le talalelei ma le faamaloloina o ma i. (19 20, 34, 36) 4. Kapanaumi Sa tele ni vavega sa faia e Iesu i lenei aai. (23 25, 30) 5. Sami o Kalilaia Na aoao atu e Iesu le talalelei i le tele o tagata e latalata i i. Sa faafilemu e Iesu le matagi ma savali i luga o le vai o le Sami o Kalilaia. (18, 21, 29) 6. Kana Sa liua e Iesu le vai i le uaina i le aiga o le faaipoipoga sa faia iinei. Sa sau se tagata iinei e aioi ia Iesu e faamalolo lona atalii ma i. (12, 16) 7. Nasareta Sa tupu ae Iesu i lenei aai. (2, 4, 9, 17) 8. Samaria Sa aoao atu e Iesu i lenei nuu se fafine sa i ai i le vaieli e uiga i le vai o le ola. O le tele o tagata Iutaia e feitai i tagata Samaria. (15, 58) 9. Vaitafe o Ioritana Sa papatisoina Iesu e Ioane le Papatiso i le vaitafe lenei. (10) 10. Iopa Ua toe faaola mai Tapita e Peteru. (60) 11. Ieriko I le faataoto o le Samaria Agalelei, sa i ai se tagata sa malaga e agai atu i lenei aai, sa toeitiiti oti i le ala. (35) 12. Ierusalema Sa faaalu e Iesu ma Ana Aposetolo le tele o taimi e aoao atu ai i lenei aai. Sa maliu Iesu ma toetu mai iinei. (6, 39 40, 44 57, 63) Tagai Map 2 mo isi tala na tutupu i Ierusalema. 13. Petania O Lasalo, lea sa faaola mai e Iesu mai le oti, sa nofo iinei ma ona tuafafine o Maria ma Mareta. (43) 14. Peteleema Sa fanau Iesu Keriso iinei. (5, 7) 176

186 Faafanua 2: Ierusalema i le Taimi o Iesu 1. Kolokota Atonu o iinei lea sa maliu ai Iesu Keriso i luga o le satauro. (53) 2. Tuugamau Togalaau Atonu o iinei lea sa tanuina ai Iesu Keriso, ma toetu mai ai, ma talanoa ai ma Maria le Makatala. (53, 54) 3. Vaitaele o Petesa Sa faamalolo ai e Iesu se tagata i le Sapati iinei. (27) 4. Malumalu O iinei sa folafola atu ai e le agelu o Kaperielu ia Sakaria o le a ia maua se atalii, o ia lea o Ioane le Papatiso. Na aoao atu Iesu i lenei malumalu. Sa Ia tutulia i fafo mai le malumalu ia tagata o ē sa faatau atu manu mo taulaga. (1, 6, 9, 11, 13, 45, 56) 5. Togalaau o Ketesemane Na tatalo Iesu Keriso, sa puapuagatia mo a tatou agasala, sa faalataina e Iuta le Sekara, ma sa pu eina i lenei togalaau. (51, 52) 6. Mauga o Olive Na aoao atu Iesu iinei e uiga i Lona Afio Mai Faalua. (46) 7. Fale o Kaiafa Atonu o le nofoaga lenei sa faamasino ai e taitai Iutaia ia Iesu, ma tuuaia o Ia i le solia o le tulafono. (52) 8. Potu Aupito i Luga O le potu lea sa aai ai le Paseka a Iesu ma Ana Aposetolo, atonu o le vaega lenei sa i ai. Sa aoao atu muamua e Iesu Ana Aposetolo e uiga i le faamanatuga mo sina taimi puupuu ae le i alu atu o Ia i le Togalaau o Ketesemane. (49, 50) Tuugamau Togalaau Fale o Kaiafa Kolokota Malumalu 8 Potu Aupito i Luga 4 3 Vaitaele o Petesa Togalaau o Ketesemane 5 Mauga o Olive 6 177

187 O Isi Nofoaga e tatau ona Iloa Aikupito o se atunuu i saute o le Nuu Paia. Sa ta u atu e se agelu ia Iosefa e ave lona aiga i Aikupito ina ia aua nei fasiotia e Herota le pepe o Iesu. (8) Amerika Na asiasi atu Iesu Keriso i tagata o i Amerika ina ua mavae Lona toetu mai ma aoao atu le talalelei ia i latou. Sa Ia valaauina soo e toasefululua e taitaiina le Ekalesia iinei. (40) Lagi o le nofoaga o lo nofo ai le Tama Faalelagi. (Folasaga) Lalolagi o le paneta o loo tatou nonofo uma ai. Na faia e Iesu Keriso le lalolagi mo i tatou. (Folasaga) Nuu Paia o le nuu sa nofo ai Iesu ma aoao atu ai. O Iutaia, Samaria, ma Kalilaia e i totonu uma o le Nuu Paia. (Folasaga) Roma o le taulaga autu o le Malo Roma. Na aoao atu e Paulo le talalelei ao i ai o ia i le falepuipui i Roma. (63) O Tagata e tatau ona Iloa Agaga Paia o se tasi o le toatolu o le Aiga Atua. E fesoasoani o ia ia Iesu Keriso ma le Tama Faalelagi. E i ai lona mana e fesoasoani ai i tagata ia iloa le upumoni. O ia o se agaga ma e leai sona tino o aano ma ivi. Akeripa o se tupu Roma sa pule i Isaraelu. Sa faamatala atu e Paulo ia Akeripa e uiga ia Iesu Keriso. Ana o se fafine faatuatua ua oti lana tane sa vaai ia Iesu ao pepe o ia ma sa ia aoao atu i tagata o Iesu o le Alo o le Atua ma le Togiola Anania o se soo o Iesu Keriso sa nofo i Tamaseko. Sa ia faamanuia ia Paulo ma tausi o ia ina ua tauaso Paulo ona se faaaliga. Atua e mafai ona faasino i le Tama Faalelagi po o Iesu Keriso Elia o se perofeta o le Fegaiga Tuai Elisapeta o le tina o Ioane le Papatiso Faaola O Iesu Keriso o le Faaola. Sa puapuagatia o ia ma maliu mo a tatou agasala. Ona o Ia, ua mafai ai ona magalo i tatou mai a tatou agasala, pe a fai tatou te salamo, ma o le a tatou ola foi e faavavau. Faresaio taitai o tagata Iutaia. O le tele o i latou sa feitai ia Iesu ma Ona soo. Herota o se tupu amioleaga sa pulea Ierusalema i le taimi na fanau ai Iesu. Sa ia faatonu e fasiotia pepe uma i Peteleema ma le faamoemoe e fasioti ai le pepe o Iesu. Iairo o se taitai Iutaia i Kapanaumi. Sa faatu mai e Iesu lona afafine mai le oti. Iakopo o se tasi o Aposetolo e Toasefululua a Iesu. Sa avea o ia ma se tasi o fesoasoani o Peteru ina ua mavae le maliu o Iesu. Iesu Keriso o le Alo o le Atua ma o le Faaola o le lalolagi. Sa puapuagatia o Ia ma maliu mo a tatou agasala. Ioane o se tasi o Aposetolo e Toasefululua a Iesu. Sa avea o ia ma se tasi o fesoasoani ia Peteru ina ua mavae le maliu o Iesu. Ioane le Papatiso o le perofeta sa papatisoina Iesu. O ia o le atalii o Sakaria ma Elisapeta. Iosefa O le toalua o Maria. Sa tausi lelei e Iosefa ia Iesu ma Maria. 178

188 Iosefa Samita Ao tamaitiiti Iosefa Samita, sa asiasi atu le Tama Faalelagi ma Iesu Keriso ia te ia. Sa La ta u atu ia te ia e aua nei auai i se isi ekalesia sa i ai i lena taimi i le lalolagi aua ua sē ese uma i latou mai le upumoni. Na ala mai ia Iosefa Samita, ona toefuataiina mai le Ekalesia moni a Iesu Keriso i le lalolagi. Isaia o se perofeta o le Feagaiga Tuai sa ia tusia e uiga ia Iesu Iutaia O tagata Isaraelu ia sa avea ma vaega o le malo o Iuta. O Iesu o se Iutaia. Iuta le Sekara o se tasi o Aposetolo a Iesu. sa tuuina atu Iesu e Iuta i tagata leaga mo tupe siliva e 30. Kaiafa o le faitaulaga sili a tagata Iutaia lea sa aofia ai i le faasalaina o Iesu i le taimi o Lona faamasinoga Kaperielu o le agelu lea sa asiasi atu ia Maria ma ta u atu ia te ia o le a avea o ia ma tina o Iesu. Sa oo atu foi Kaperielu ia Sakaria ma ta u atu ia te ia o le a ia maua se atalii ma o ia lea o Ioane le Papatiso. Lasalo o se tagata sa faatu mai e Iesu mai le oti Maria o le tina o Iesu Maria le Makatala O le uo a Iesu ma o le tagata muamua lea sa vaai ia Iesu ina ua mavae Lona Toetu Mai Maria ma Mareta o tuafafine a Lasalo ma o uo a Iesu Matatia o se soo o Iesu sa valaauina e sui ia Iuta le Sekara e avea o se tasi o Aposetolo e Toasefululua Mesia o se isi igoa mo Iesu Keriso Mose o se perofeta o le Feagaiga Tuai Nikotemo o se taitai o tagata Iutaia sa talitonu o Iesu o le Faaola. Sa aoao atu e Iesu ia Nikotemo e uiga i le papatisoga. Paulo o se tagata sa le fiafia i soo o Iesu ae sa liua ina ua ia vaai ia Iesu i se faaaliga. Ona auauna atu lea o ia i le Atua ma avea o se tasi o Aposetolo. Sa igoa foi o ia ia Saulo. Peteru o se tasi o Aposetolo e Toasefululua ma Peresitene o le Ekalesia ina ua mavae le maliu o Iesu Ponotio Pilato o le kovana o le malo o Roma i Ierusalema. Sa fai atu tagata Iutaia ia Pilato e faasatauro Iesu, ma sa faataga e Pilato ia fasiotia Iesu. Sakaria o le tama o Ioane le Papatiso Satani o se atalii agaga o le Tama Faalelagi. Sa le usitai o ia i le Tama Faalelagi, o lea sa tuliese ai o ia mai le lagi. Ua avea o ia ma tiapolo. E taumafai Satani e faaosooso tagata ia faia le mea e sese. Saulo tagai Paulo Setefano o se taitai amiotonu o le Ekalesia a Iesu Keriso. Sa fasiotia o ia e le au Faresaio. Sila o se faifeautalai ma o se uo a Paulo Simeona o se tagata amiotonu sa vaai i le pepe o Iesu i le malumalu i Ierusalema Simona o se tagata i Samaria. Sa ia taumafai e faatau mai le perisitua mai ia Peteru ma Ioane. Sa la aoao atu o ia e le mafai e se tagata ona faatau le perisitua. Tagata Roma o tagata sa pulea le nuu lea sa nofo ai Iesu i le taimi o Lona soifua Tagata Samaria o se vaega o tagata sa nonofo i le nuu lea sa nofo ai Iesu. O tagata Iutaia ma tagata Samaria e le masani ona fiafia le tasi i le isi. Tama Faalelagi o le Tama o o tatou tino agaga. Tatou te tatalo ia te Ia. Tapita o se fafine lelei lea sa toe faaola mai e Peteru 179

189 O ata o le Nuu Paia (O numera o i totonu o puipui o numera ia o mataupu o tala ia sa tutupu i le nofoaga tonu o i le ata po o tala ane.) Peteleema Sa fanau Iesu Keriso i le aai lenei. (5, 7) Malumalu O se faatusa lea o le malumalu i Ierusalema i le mea lea sa aoao atu ai le talalelei e Iesu ma tuliese ai tagata sa faatauina ai manu mo taulaga. (1, 6, 9, 11, 13, 45, 56) Sitepu i le Malumalu O sitepu moni ia sa agai atu i le malumalu. Nasareta Sa tupu ae Iesu i le aai lenei. (2, 4, 9, 17) 180

190 Ierusalema Sa faaalu e Iesu ma Ana Aposetolo le tele o taimi i lenei aai e aoao atu ai. Sa maliu Iesu ma toetu mai iinei. (6, 39 40, 44 57, 63) Vaitafe o Ioritana Sa papatisoina e Ioane le Papatiso ia Iesu Keriso i se mea o lenei vaitafe. (10) O Le Vaomatua i Iutaia Na anapogi Iesu Keriso ma sa faaosoosoina e le tiapolo i le vaomatua ina ua mavae Lona papatisoga. (11) Samaria Sa aoao atu e Iesu i le vaieli i lenei nuu se fafine e uiga i le vai o le ola. O le tele o tagata Iutaia e feitai i tagata o Samaria. (15, 58) 181

191 Kalilaia ma le Sami o Kalilaia E toatele tagata e talitonu o le tafa o lenei mauga o le mea lea sa tuu atu ai e Iesu le Lauga i luga o le Mauga. O Le Sami o Kalilaia o loo i tua atu. Na aoao atu e Iesu le talalelei i le tele o tagata, e aofia ai Ana Aposetolo, lata iinei. Sa faafilemu e Iesu le matagi i le Sami o Kalilaia. (18 22, 29, 34, 36) Kapanaumi O mea nei sa faaleagaina i le aai o Kapanaumi. Sa faia e Iesu le tele o vavega i le aai lenei. (23 25, 30) Kaisareia Filipi Sa molimau atu Iesu e uiga i Lona maliu ma le Toetu i le vaega lenei, ma sa molimau atu Peteru o Iesu o le Alo o le Atua. (32) Ieriko I le faataoto i le Samaria agalelei, na toeitiiti lava a oti se tasi o tagata sa malaga i le ala e agai atu i lenei aai. (35) 182

192 Mauga o Tepa Atonu o le mea lea sa Liua ai Iesu Keriso. (33) Togalaau o Ketesemane Na tatalo Iesu Keriso, sa puapuagatia mo a tatou agasala, sa faalataina e Iuta le Sekara, ma sa pueina i lenei togalaau. (51, 52) Kolokota Atonu o iinei lea sa maliu ai Iesu Keriso i luga o le satauro. (53) Tuugamau Togalaau Atonu o le nofoaga lea sa tanuina ai Iesu Keriso, ma toetu mai ai, ma talanoa ai ma Maria le Makatala. (53, 54) 183

193 O Le Faasologa o Mea na Tutupu i le Feagaiga Fou A o Le i Fanau Mai Iesu e oo atu i le T.A. 2 T.A. 11 T.A. 31 T.A O Elisapeta ma Sakaria 2 O Maria ma le Agelu 3 Ua Fanau Mai Ioane le Papatiso 4 O Iosefa ma le Agelu (T.A. 0 2) 5 Ua Fanau Mai Iesu Keriso 6 Tuuina atu [o Iesu] i le Malumalu 7 O Le Au Makoi 8 O Le Tupu Amioleaga o Herota 9 O Le Tamaitiiti o Iesu 10 Ua Papatisoina Iesu 11 Ua Faaosoosoina Iesu 12 O Le Faaipoipoga i Kana 13 O Iesu ma le Maota o Lona Tama Faalelagi 14 Nikotemo 15 O Le Fafine i le Vaieli 16 O Le Atalii o le Taitai 17 Tagata Feita o loo i Nasareta 18 Ua Filifilia e Iesu Ana Aposetolo 19 O Le Lauga i luga o le Mauga 24 Ua Faatu Mai mai le Oti le Afafine o Iairo 25 Ua Pa i Atu se Fafine i Ofu o Iesu 26 Ua Faamagalo e Iesu se Fafine 27 O Le Faia o le Galuega a Lona Tama i le Lalolagi 20 Ua Aoao Mai Iesu e uiga i le Tatalo 21 Ua Faatonu e Iesu ia Matagi ma Galu 22 O Le Tagata ua i ai Agaga Leaga 23 O Le Tagata Na Le Mafai Ona Savali 184 O le numera i luma o se autu o loo faailoa atu ai se mataupu o lenei tusi lea e mafai ona e faitau ai i le tala.

194 T.A. 33 T.A. 34 O Le Vaiaso Mulimuli o le Soifuaga o le Faaola T.A Ua Fafaga e Iesu Tagata e 5, Ua Savali Iesu i luga o le Vai 30 O Le Areto o le Ola 31 Ua Faamalolo e Iesu se Tagata Tutuli 32 Ua Molimau atu Peteru e uiga ia Keriso 33 O Le Faaali Atu ma le Mamalu: O Le Liua 34 O Le Tamaitiiti ua i ai le Agaga Leaga 35 O Le Samaria Agalelei 36 Ua Faamatala e Iesu Faataoto e Tolu O Le Mamoe Na Leiloa O Le Tupe Na Leiloa 43 Ua Toe Faaola Mai e Iesu ia Lasalo 44 Ua Alu le Faaola i Ierusalema 45 O Tupe Iti a le Fafine Ua Oti Lana Tane 46 O Le Afio Mai Faalua 47 O Taupou e Toasefulu 48 O Taleni 49 O Le Faamanatuga Muamua 50 O Isi Aoaoga i le Talisuaga Mulimuli 51 Sa Puapuagatia Iesu i le Togalaau o Ketesemane 52 O Faamasinoga o Iesu 53 Ua Faasatauroina Iesu 54 Ua Toetu Mai Iesu 55 Ua Taitai e Aposetolo le Ekalesia 56 Ua Faamalolo e Peteru se Tamaloa 57 Ua Fasioti e Tagata Leaga ia Setefano 58 O Simona ma le Perisitua 59 Ua Aoao Saulo e uiga ia Iesu 60 Ua Toe Faaola Mai Tapita e Peteru 61 O Paulo ma Sila i le Falepuipui 62 Ua Usitai Paulo i le Agaga Paia 63 Ua Faamaea e Paulo Lana Misiona O Le Atalii Na Leiloa 37 O Lepela e Toasefulu 38 O Le Faresaio ma le Telona 39 Ua Faamalolo e Iesu se Tagata Tauaso 40 O Le Leoleo Mamoe Lelei 41 Ua Faamanuia e Iesu ia Tamaiti 42 O Le Alii Talavou Mauoa O aso ma le faasologa o mea na tutupu e tau latalata lava i ai. 185