18 april / maj 2010 / projekti / projects 19. open. tik. frame. elas

Transcription

1 18 april / maj 2010 / projekti / projects 19 elas tik open frame source: design: consultants: client: location: type: facts: international competition, Ymere/NAi Jury Winner Elastik and MAT Studio Elastik Team: Igor Kebel, Mika Cimolini, Freek Dech, Primoz Spacapan, Stefan Martin Jansen MAT Studio: Eriko Watanabe structure: ABT (Bas Wijnbeld) and CC-Studio (Gerald Lindner) Installation: Huygen (Ed Vonk) Landscape: Cristina Polito Physical model: Beatriz Pineda Urban: Gert Urhahn, Joost Beunderman (Urhahn Urban Design) Ymere, Gemeente Amsterdam Amsterdam, The Netherlands Mixed use, Frame Design Centre ca m2 Elastik i MAT Studio pobedili su 2009.godine na takmičenju Open Fort 400-Ymere NAi takmičenje ideja. Žiri je istakao sledeće: Projekat Open Frame nudi solidnu razradu u prvom delu ponude. Dobra osmišljenost položaja i uzimanje u obzir različitih aspekata neposrednog okruženja, su zaista vredni pažnje. Posebno je usavršavanje fasade sa Buiksloteramske strane naišla na dobar prijem kod žirija. Terase na ovoj strani nude prikladan i širok spoljni prostor. Ponuda ima koristi od kvalitetne lokacije uzimajući u obzir pogled, dok istovremeno parira ostalim velikim površinama duž reke Ij. Dizajn uglavnom odgovara postavljenim uslovima, jedino su veličina i područje bili neznatno prilagođeni. Žiri pozdrava inteligentno rešenje ovog zadatka. Elastikov predlog Open Frame pravljen je za galeriju projekata magazina Frame unutar koje će se nalaziti različiti objekti poput hotela, apartmana i studija. Dobro se uklapa u urbanistički plan, a objekat površine m² biće postavljen u Grasvegu u Amesterdamu. Elastik and MAT Studio won the 2009 Ymere NAi ideas competition Open Fort 400. According to the jury: The Open Frame design offers a solid elaboration on the first round proposal. The well thought of placement and consideration for the different aspects of the immediate vicinity are noteworthy. Especially the elaboration of the façade on the Buiksloterham side met with a favorable response of the jury. The terraces on this side offer an agreeable outside spaces, and have a strong spatial effect. The proposal optimally benefits from the location s qualities concerning the view, whilst simultaneously referencing other big volumes along the IJ. The design mostly adheres to the stated limiting condition, only the shape and size of the footprint have been slightly adjusted. The jury applauds the intelligent treaty of this complex task. Elastik s Open Frame proposal offers a home for a design gallery by Frame Magazine within an elaborate mixed use program ranging from a hotel, to apartments, and studios. Neatly fitting into the ata urban plan, the approx m2 building is projected on the Grasweg in Amsterdam.

2 28 april / maj 2010 / arhitektura / architecture 29 U decembru prošle godine smo zamolili arhitektu Maria Botu da nam pošalje svoje crteže koje je radio tokom prethodnih godina za svoje objekte. Ideja da objavimo te crteže mu se dopala, tako da imate priliku da ih vidite. Ovako nastavljamo praksu započetu u ranijim brojevima, kada smo objavili akvarele Stivena Hola, pa nakon toga crteže Ričarda Mejera. Interesantna karakteristika Botinih crteža je velika sličnost konceptualnih crteža sa realizovanim delima, što dokazuje njegovu izuzetnu imaginativnu sposobnost. Crtežima dominira forma, ali se na crtežima jasno raspoznaje izuzetan osećaj za teksturu koju će kasnije, kroz projekat, objekti dobiti. Izabrali smo najinteresantnije crteže bez osvrtanja na to kada su nastali. In December last year, we asked the architect Mario Botta to send us sketches that he made during the past years for his own projects. He liked the idea to present sketches in our magazine, so now you have the opportunity to see them. Thus, we continue the practice started in earlier numbers, when we presented Steven Hall s watercolors, and after that Richard Meier s drawings. An interesting feature of Botta s sketches is big similarity of the conceptual drawings with the accomplished works, which proves his great imaginative ability. Sketches are dominated by form of the design, but on the sketches is clearly discerned an extraordinary sense of texture that the objects will later get through the project. We selected the most interesting sketches without referring to the period in which they were made. Kapela / Chapel Mount Tamaro

3 40 april / maj 2010 / projekti / projects 41 Projekat: Hotel u Bulevaru kralja Aleksandra, Beograd Projektovano: god. Autor i glavni projektant: Dipl.Ing.Arh. Mustafa Musić Projektanti: Dipl.Ing.Arh. Ela Nešić Dipl.Ing.Arh. Vanja Panić Dipl.Ing.Arh. Danilo Nedeljković Projektni biro: «ZENIT inženjering», Beograd Arhitektura sama po sebi može predstavljati glavnog proklamatora uspešnog grafičkog dizajna. Razlog je jednostavan. Prezentacija grafičkog dizajna u arhitekturi se dešava u tri dimenzije a ne u jednoj ravni kako smo to najčešće u prilici da vidimo. Kada u savremenoj arhitekturi imamo objekat jednostavne kubične forme ili kombinaciju takvih formi, ono što se izdvaja kao arhitektonski kvalitet je jednodimenzionalna obrada fasada. Takav slučaj arhitekte Mustafe Musića je hotel Bulevar. Mustafa Musić svojom arhitekturom, koju stvara već oko 35 godina, ostvaruje značajne pomake u percepiranju savremene arhitekture u Srbiji. Izdvaja se kao neko ko nije podlegao lokalnim negativnim uticajima. Objekat koji vam predstavljamo je rešenje za hotel u Beogradu, i karakteristično je po tome što autor na jednostavan način uspeva da napravi efektne elemente uz korišćenje dvostruke fasade od kojih je prva ima elemente scenografskog, kao i već pomenutog grafičkog izražavanja. hotel bulevar O svojoj ideji autor kaže: Primarna volumetrija objekta derivirana je iz relativno jednostavnog kompozicionog postupka, koji podrazumeva smicanje dva identična prizmatična tela, najpre u horizontalnom, a zatim i u vertikalnom smislu. Predložena arhitektonska struktura koja uobličuje program hotela viđena je pre svega kao gradski vizuelni reper izrazita vertikala sa skulpturalnim atributima. Arhitektonsko oblikovanje i materijalizacija akcentuju karakter posebnosti objekta kako po mestu, tako i po funkciji koja to podrazumeva. Dvostruka fasada s toga zadovoljava ne samo pomenutu intenciju, već i u funkcionalnom smislu gradi semipermeabilnu membranu, prema vrevi saobraćaja bulevara.

4 56 april / maj 2010 / top Newitalianblood.com kroz godišnju Nagradu za mlade italijanske studije i istraživanja, na svom portalu predstavlja deset najperspektivnijih arhitekata ispod 40 godina, i to na ( h t t p : / / w w w. n e w i t a l i a n b l o o d. c o m / i n d e x. pl?pos=04.01&lang=it), i omogućava vam da pratite rad arhitekata u usponu, kojima je data prilika da budu predstavljeni. Godine 2009-te, prezentacija Top 10, održana je istovemeno sa kolegama iz Španije, na Univerzitetu u Valensiji. Zahvaljujući časopisu Arhitekton, ovogodišnje iskustvo počinje iz Beograda. Međutim, misija NewItalianBlood.com nije promocija talenata, koja bi inače trebala da bude primarna briga svake države (u tom pogledu prednjače dalekovidi francuski i danski programi), nego potraga za trans-nacionalnim mogućnostima za povezivanje, zbog udaljenosti ponude i potražnje, a u cilju stvaranja poslovnih mogućnosti arhitekata, pejzažnih arhitekata i dizajnera. Iz tog razloga, puno energije je usmereno na planiranje, organizovanje i upravljenje takmičenjima, koja su transparentan način predstavljanja konkretnih mogućnosti za razvoj, a sve na osnovu kvaliteta. Put svile ( za OICE (Konfederacija italijanske industrije), čiji rezultati će biti prikazani u italijanskom paviljonu na Expo-u u Šangaju, i Solar Park South (www. solaresud.it), izgradnja laboratorije energetskog resursa u regiji Kalabrija, najnoviji su primeri mnogih takmičenja koja se mogu videti na NewItalianBlood.com. Ostavljajući za trenutak po strani takmičenja, i dobitnika nagrade Top 10 NewItalianBlood.com 2010, mi mediji, kroz stvaranje rang listi analiziramo evoluciju mogućnosti i obećanja koje Italija nudi, u poređenju sa ostatkom sveta. U prošlogodišnjem izdanju Nagrade, 7 od 10 studija su bili aktivni u inostranstvu-parizu, Londonu, Barseloni. Ovog puta su to samo 3 studija, na osnovu istraživanja u Lisabonu, Londonu i Šangaju. Odsustvo italijanske škole dizajna, kao i nemogućnost da se stvori kritičko mišljenje na severu i jugu Italije, kao i kontaminacija iz inostranstva, rezultiralo je činjenicom da se kroz međunarodne škole provlače teme koje su predmet prošlogodišnje i ovogodišnje nagrade. Pre izvesnog vremena, Pjer Luiđi Celi, generalni direktor kompanije Luiss, u provokativnom pismu objavljenom u novinama La Repubblic, ohrabrivao je svog sina da ode i napusti Italiju. Celi je opravdao svoju nemilosrdnu samokritičnost rečima voleo bih da je drugačije u Italiji, ali nismo uspeli, i gorko je zaključio to više nije mesto gde možemo da živimo sa ponosom. Takođe je rekao ovo je podeljeno i svadljivo društvo, visoko individualizovano, spremno da proda minimalne vrednosti solidarnosti i pravičnosti u zamenu za ostvarivanje interesa. Daleko od toga da su mladi Italijanski arhitekti sažaljevali sebe, kod kuće ili u inostranstvu, boreći se i živeći sa optimizmom, sa lojalnošću i velikodušnošću, stvarali su dela, u teško vreme za javne radove i ekonomiju. Primećuje se eksponencijalno smanjivanje investiranja država i regija, u okruženje, ali skandal i gubitak Sardinijanskog G8, njihovog poleta i njihovih radova, radi proslave 150 godina od Ujedinjenja Italije, ostavio je gorak ukus u ustima ljudi koji se svakodnevno bore za pošten život. Integrisani ugovori gde se kompanije nekontrolisano takmiče da dobiju posao, a ne bave se kvalitetom projekta, kao što je i konsalting poveren od strane milionera, gde se računaju samo politička prijateljstva, kao i nedostatak konkurencije za strateške projekte kao što su projekat Expo u Milanu, svakako ne pomažu da se vrati osmeh na lice. Ali talenat ne želi da ode, i pre ili kasnije će promeniti ovu balsamovanu zemlju! Luigi Centola ITALIANSKIH 10 ISPOD 40 ITALIAN 10 UNDER 40 N e - witalianblood. com through the Annual Prize for young Italian studies and researches on its portal presents ten,the most promising, architects who are younger then 40 years ( and also, enables you to see the work of emerging architects, offering them opportunity to present themselves. In 2009, the presentation of the top 10 took place at the University of Valencia along with the Spanish colleagues. Thanks to the magazine Arhitekton, the year to date experience starts from Belgrade. However, the mission of the Newitalianblood.com is not the promotion of talents, which should be primary concern of every state (in that regard, French and Danish programs are in the first place), but the research for transnational opportunities for connecting,very often the reason is the distance of demand and supply, to create job opportunities for architects, landscape designers and designers. For this reason, the focus of our energy is, for a long time,directed on planning, organization and management of competitions which are the transparent way for creating concrete opportunities for development based on quality. Silk Road ( for the OICE (confederation of the italian industry), whose results will be shown in the Italian Pavilion on Shanghai Expo, and Solar Park South (www. parcosolaresud.it) for the construction of a laboratory of energy sources in Calabria region, are recent examples of the many competitions which can be seen on Newitalianblood.com. Leaving aside for a moment the competitions and the winner of Top 10 Newitalianblood.com 2010, we,the media, through the construction of the rankings, analyze the evolution of promises and opportunities that Italy offers, compared with the rest of the world. If the last year s edition of the Prize, 7 out of 10 studioes were active abroad, in Paris, Barcelona and London, this time that is only 3 studioes, based on survey conducted in Lisbon, London and Shanghai. The absence of Italian school of design and impossibility to identify critical thinking on the north and the south of Italy, and contaminations from abroad, resulted with getting themes, which are subjects of the last year s and this year s Prize, through international schools. Some time ago, Pier Luigi Celli, CEO of the company Luiss, in a provocative letter to La Repubblica newspaper exhorted his young son to leave Italy. Celli justified his ruthless self-criticism with words: "I would like that in Italy is different but we failed," and concluded bitterly, "this is no longer a place where we can feel proud." He also said: "a divided, quarrelsome, highly individualistic society, ready to sell out the minimal values of solidarity and honesty, in exchange for realization of personal interests. It is far away from the truth that young Italian architects felt sorry for themselves, at home and abroad, fighting and living with optimism, with loyalty and generosity, and not just in a difficult times for public works and economy. Not only that we see the exponential reducing of investments of states and regions in surroundings, but the scandal and lost of Sardinian G8 spirit and works started for celebration of the 150th anniversary of the Unification of Italy, left a bitter taste in mouth of those who every day try to live honestly. Integrated contracts where companies uncontrolled compete to get a job and do not dealing with the quality of the project, and as the consulting is assigned by millionaires where only counts political friendships, lack of competition for strategic projects,like Expo in Milan, surely do not help to get back smile on the face. But talent does not want to leave, and sooner or later it will change this embalmed country! Luigi Centola Nagrada 2010 / Prize 2010

5 58 april / maj 2010 / top 10 Patrik Pedó rođen je godine 59 MONOVOLUME u Bozenu. Arhitekturu je studirao na Arhitektonskom fakultetu Univerziteta u Insbruku (mentor mu je bio prof.arh. Kjetil Thorsen Snøhetta) i na La sapienza Univerzitetu u Rimu. Sarađivao je sa nekoliko arhitektonskih firmi u Bozenu, Insbruku i Gracu (prof.arh. Volker Giencke). Juri Pobitzer je rođen 1974.godine u Meranu. Arhitekturu je studirao na Arhitektonskom fakultetu Univerziteta u Insbruku (mentor mu je bio prof.arh. Kjetil Thorsen Snøhetta). Sarađivao je sa nekoliko arhitektonskih firmi u Meranu, Insbruku i Gracu (prof.arh. Volker Giencke). Arhitektonski biro MONOVOLUME Patrik Pedó born 1973 in Bozen. Architecture studies at posluje u sektoru arhitekture i dizajna the Faculty of architecture, University of Innsbruck (diploma od 2003.godine, predstavljajući thesis supervision by prof. arch. Kjetil Thorsen - Snøhetta) and at the La Sapienza University in Rome. Collaboration with several architecture firms in Bozen, Innsbruck and Graz (prof. projekte vezane za urbani dizajn, ali i za unutrašnji dizajn i nameštaj. Ova dvojica arhitekata upoznali su arch. Volker Giencke). se na Arhitektonskom fakultetu Juri Pobitzer born 1974 in Meran. Architecture studies at the Faculty of architecture, University of Innsbruck (diploma thesis supervision by prof. arch. Kjetil Thorsen -Snøhetta). Collaboration with several architecture firms in Meran, Innsbruck and Graz (prof. arch. Volker Giencke). The architecture office Monovolume has been working in the sector of architecture and design since 2003 piloting projects that go from urban design to interior design and furnishing. Univerziteta u Insbruku, gde su i sarađivali na nekim projektima. Učešće na nekoliko državnih takmičenja dalo im je šansu da predstave veliki broj uspešnih projekata, koji su postavili kamen temeljac sadašnje saradnje i početak zajedničke profesionalne aktivnosti. The architects met at the Faculty of architecture at the University Naše radno okruženje postaje of Innsbruck where they have already collaborated and worked together on projects. The participation at several national contests has given them the opportunity to carry out a number of successful projects which laid the foundation stone of the actual teamwork and the beginning of the mutual professional activity. Our workplace becomes an innovative scene. How is it possible to create an innovative site and how do architecture and design react thereon? Engagement the common object is the way to succeed. Complexity people who are faced with many impressions and opinions nowadays, need a well-linked mental activity which reduces complexity, develops a sense for important factors and which is able to concentrate on synergies and contents. inovativna scena. Kako je moguće stvoriti inovativno gradilište i kako arhitektura i dizajn na to reaguju? Povezanost- uobičajen objekat je put ka uspehu. Kompleksnost- ljudi koji su suočeni sa brojnim impresijama i razmišljanjima u svakodnevnom životu, imaju potrebu za dobro povezanom mentalnom aktivnošću koja umanjuje kompleksnost, a razvija osećaj za bitne faktore i pri tom je sposobna da se koncentriše na sinergiju i sadržaj. ITALIANSKIH 10 ISPOD 40 ITALIAN 10 UNDER 40 Fotografije/Photos: Simson Constantini, Marion Gelmini, Oskar Da Riz

6 78 april/ maj 2010 / publikacije / publications 79 Vrlo često smo uskraćeni za informacije o radu ery often we are deprived for information about work of ne-kog produktivnog arhitekte. Dobar način da some productive architect. A good way for professional stručna javnost sazna detalje o radu jednog arhitekte public to learn the details about work of an architect is a publication of his work in a given period. We had a chance to read je pu-blikacija o njegovom radu. Mi smo imali priliku da jednu takvu publikaciju u izdanju Arhitektonskog such a publication, published by the Faculty of Architecture in fakulteta u Beogradu pročitamo i ovom prilikom vampredstavljamo ono što je na nas ostavilo najjači utisak. sion on us. What stands out as a characteristic of these two Belgrade and we present you what left the strongest impres- Ono što se izdvaja kao karakteristika ova dva autora, a authors, and we learned it from this publication, is the unusual high level of productivity on the most diverse types of saznali smo iz ove publikacije, je nesvakidašnje visoki nivo produktivnosti i to na najraznovrsnijim tipovima objects, but not at the expense of the quality of the projects. objekata, ali ne na uštrb kvaliteta projekata. Authors Igor Rajkovic and Nebojsa Fotiric at the beginning Autori Igor Rajković i Nebojša Fotirić na početki kažu: say: Knjiga koja je pred Vama nastala je u eri površnosti "The book that is in front of you, was created in an era of i instant informisanja, u vremenu sve većeg jaza superficiality and instant information, at the time of the između stručnog i studentskog poimanja stvarnosti, u growing gap between the professional and student comprehension of reality, at the time of transition in education. It doba tranzicije u edukaciji. Predstavlja pokušaj popularizacije projektantskog procesa, od ideje do realizacije, kroz neposrednu komunikaciju sa čitaocem. U idea to realization, through direct communication with the presents an attempt to popularize the design process, from njoj su naša razmišljanja, komentari, preispitivanja i reader. In it you can find our thoughts, comments, review and iskustva. experience. Zamisao je da se knjiga može čitati kao zbirka priča, The idea is that the book can be read as a collection of stories, prelistavati kao katalog, ili tretirati kao celina za sebe. leaf through as a catalog, or treated as a whole for itself. " O izboru projekata kažu: Projekti koji su prikazani su About the selection of projects they say: "Projects that are radovi koje smo odabrali zbog nekih posebnih karakteristika, ili zbog toga što smo bili emotivno vezani features, or because we were emotionally connected to shown are the works that we have chosen for some special za njih. Ima ih iz domena urbanizma, projektovanja, them. There are projects from the field of urban planning, enterijera i dizajna. interiors and design. " Za projekat fitnes centra autori kažu: Imali smo odrešene ruke (!). U projektantskom smislu nije bilo nikakvih ograničenja (!!). Forma je nekako iz ruke izletela na papir i bez zamerki prihvaćena od investitora. Međutim javio se veliki problem u parkiranju vozila zbog postepenog povećanja korisnika. Rodila se ideja o podizanju čitavog objekta na noge i time je rešen problem parkiranja. Korisnici su dobili natkriveni parking prostor, a objekat nove vizuelne kvalitete. For the project of the fitness center authors say: "We had a free hand (!). In designing sense there were no restrictions (!!). Form is somehow from the hand went to the paper and it was accepted without objections from investors. But the major problem was in the parking of vehicles due to a gradual increase in users. The idea of getting the entire building on one s feet was born and with that the problem of parking was solved. Users got a covered parking space, and the building a new visual quality." XV

7 86 april / maj 2010 / projekti / projects Arhitekta / Architect: Prof.arh. Miodrag Mirković 87 Tekst/Tekst: Arhitekton Foto: Insomnia Može se reći da se savremena arhitektura u Srbiji razvija relativno sporo, i može se reći bez previše hrabrih pokušaja. Ovo se često opravdava nedostatkom sredstava i nezrelošću investitora. Ali, nije li integralni deo ličnosti velikog arhitekte, osim da isprojektuje delo, i da ubedi investitora u pravilnost njegove ideje pa i da istraje do kraja u svojim funkcionalnim i estetskim razlozima. Pozitivan primer jedne ovakve priče je pred nama. I to na samom završetku. Luksuzni stambeni objekat, nazvan Infinity. It can be said that contemporary architecture in Serbia is developing relatively slowly, and without many brave attempts. This is often justified by lack of funds and crudeness of investors. But, isn t it an integral part of the personality of a great architects, except to project an building, to convince investors to the correctness of his idea and to persevere to the end in his own functional and aesthetic reasons? A positive example of such a story is in front of us. And at the very end. Luxury residential building, called Infinity.

8 106 april/ maj 2010 / urbanizam / urbanism 107 GUILDFORDkora arhitekti arh. Ines Radović arh. Vladimir Konjević Ideja ovog konkursnog rešenja predstavlja teritoriju projektovanu prvenstveno za ljude svih uzrasta i potreba. Naspram njih su razmatrani i projektovani sledeći aspekti: društevno - socijalni, Specifičnost ambijentalni poteza ( mikro i osetljivost i makro celine), prostorni Characteristic (arhitektonski, urbanistički, pejzažni, funkcije likovni, kojoj aspekti projekat univerzalnog daje dizajna, delicacy aspekti održivog of function, which got of this area and dizajna). okvir zahtevali su parametarski integralni pristup pri deo projektovanju okoline i kao sa takva pruža direktne quired parametrical odgovore approach to its framework by the project, re- Teritorija je postala za potrebe ljudi. naglašenim estetskim zahtevima i formom javni prostor koja (TRG), bi kao koji takva bi svojim sadržajima thetic requirements i različitim and layout, projecting with emphasized es- Dobija se nov linerani ambijentalnim celinama ostvarila pružio novi sve identitet ono što ulice. je neophodno za which njegove should korisnike release a new identity of nedvosmisle- the street. ali i istovremeno Linearnost, dao nov identitet dinamika, okruženju promenjljivost, reper za univerzalni Guildford i dizajn ceo Surrey su i time postigao Linearity, osećaj dynamics, pre- changeability. Svojim dizajnom no bi predstavljao poznatljivosti. Mogućnost svakako jedni transformisanja od glavnih motiva u vidu natkrivanja proširuje and universal program design are some of trga bez obzira na ovog vremenske linijskog uslove. parka, centra Guilforda. ugrađivanjem posebnih instalacija trg bi se linear integrisao park, Guildford u već centre. the most important motifs of this Projektovanjem i postojeće ciljeve koji se direktno tiču razvitka društva i društvene svesti o održivom razvoju Surrey-a. Drvo kao i različiti proizvodi od drveta bi bili glavni i osnovni materijal u izradi svih elemenata ovog projekta. Time bi se postigao visok koeficijent recikliranja. Prostor bi putem ugrađenih instalacija koristio prirodne resurse kako bi sam proizvodio električnu energiju potrebnu za funkcionisanje rasvete i ostalih programskih potreba. Trg je jedan poetičan prostor prilagođen svakom u pravom smislu te reči.

9 116 april / maj 2010 / prilaz za sve / access to all 117 Просечни људи не живе у зградама. Они не путују метроом. Они не користе степениште нити лифтове. Где год да погледамо нећемо наћи просечну особу. Једноставно зато што просечна особа не постоји. Нико не живи у стану са 2,3 собе, путује 3,7 пута годишње, нити има 1,7 деце. Ове особе постоје само у статистикама. Пут до друштва где сви Average people do not live in an apartment building. They don t travel on the subway. They don t use the stairs or the elevator. No matter where we look, we will not find the average person. Simply because the average person does not exist. No one lives in a 2.3 room apartment, takes 3.7 trips per year or has 1.7 children. имају једнаке могућности мора почети од чињенице да смо сви различити. Ниски. Високи. Слаби. Јаки. Млади. Стари. ДИЗАЈН ЗА СВЕ ставља пред изазов све планере, архитекте и дизајнере да учине слободне покрете и побегну од загушљивих стега просечности. prilaz za sve tašmajdan acces to all Those figures only exist in statistic. The path to a society where everyone has the same possibilities must start from the fact that we are all different. Short. Tall. Weak. Strong. Young. Old. Design for all challenges all planners, architects and designers to ride the freedom movement and escape the stifling confines of average.