Prof Kobus Mentz Noordwes-Universiteit (Potchefstroomkampus)

Transcription

1 Die bevordering van adjunkhoofde: Is indiensopleiding nodig? SAOU Hoofdesimposium 2012 Prof Kobus Mentz Noordwes-Universiteit (Potchefstroomkampus)

2 Agtergrond In SA geen formele voorbereiding vir die hoofskap Onderwysers vorder deur die range Bevordering gekoppel aan onderwyser se resultate op akademiese en buite-kurrikulêre gebied Sommige lande vereis formele kwalifikasie wat verwerf moet word voordat n adjunkhoof na hoof bevorder kan word

3 Vrae ter aanvang Is die wyse waarop bevordering na hoof plaasvind in ooreenstemming met beste praktyk in ander lande? Wat dink huidige hoofde van hulle voorbereiding vir die pos? Watter inisiatiewe is in SA aan die gang om die situasie te verander?

4 Wat is die belangrikste uitdagings vir die nuwe hoof? Na n 20 jaar studie kom Earley & Wendling (2004) tot die volgende gevolgtrekking: Probleme veroorsaak deur die styl en praktyke van die vorige hoof Geboue en terrein sake Kommunikasie met personeel Bevordering van die openbare beeld van die skool Hantering van onderpresterende personeel Hantering van oneffektiewe lid/lede van bestuurspan Lae personeel moreel

5 Die SA situasie In 1996 stel die taakspan vir Onderwysbestuur van die Dept van Onderwys voor dat n nasionale instituut vir Onderwysbestuur tot stand kom In 2003 kom die Matthew Goniwe School of Governance and Leadership tot stand In September 2004 stel die Dept van Onderwys die South African National Professional Qualification for Principalship (SANPQP) bekend n Gevorderde Onderwyssertifikaat (GOS) in Onderwysleierskap word as vereiste vir toegang tot die hoofskap voorgestel

6 Die SA situasie (verv) Die GOS sal dien as akkreditering / lisensie en sal n vereiste wees om n hoof te kan word Inhoud van die GOS: Rekenaarvaardighede Taalvaardighede Ontwikkeling van portefeulje om bestuurs- en leierskapvaardighede te demonstreer Begrip an bestuur en leierskap Hoe om te lei en te bestuur Bestuur van stelsels, fasiliteite, beleid, ens.

7 En toe? Die GOS is landswyd geïmplementeer as n loodsprojek, maar by huidige skoolhoofde Program is as suksesvol geëvalueer na 2 jaar GOS sal waarskynlik omgeskakel word na n indiensopleiding program vir huidige skoolhoofde

8 Ondersoek 1: SA-Kanada Ondersoek het deel gevorm van die International Study on the Preparation of Principals (ISPP) waaraan 10 lande deelneem Nuut aangestelde skoolhoofde van die Port Elizabeth omgewing en Calgary in Kanada het aan oudiogesprekke via internet deelgeneem PE hoofde was van sowel voormalige Model C - as ander skole Doel met die gesprekke was om uit te vind of hoofde se indiensopleiding voldoende was en watter tipe opleiding die mees geskikte is

9 Ondersoek 1: SA-Kanada Hoofde is versoek om voor die gesprekke n dagboek te hou van insidente. Die doel hiermee was om te bepaal of hulle voorbereid was om die insidente effektief te hanteer. Die gesprekke is opgeneem en geanaliseer saam met die dagboeke. Vyf nuwe hoofde van beide lande het deelgeneem. In Kanada is n meestersgraad n vereiste ten einde hoof te word.

10 Bevindinge: SA-Kanada ondersoek Die volgende bevindinge is gemaak en in verband gebring met die wyse waarop die hoofde voorberei is op hulle taak toe hulle nog adjunkhoofde was: Die groot aantal verhoudinge is oorweldigend Formele opleiding is belangrik, maar nie voldoende vir n adjunkhoof as voorbereiding vir die hoofskap nie.

11 Bevindinge: SA-Kanada ondersoek (verv.) Mentorskap is baie belangrik. Die skep van informele netwerke is noodsaaklik Konflikhantering op alle vlakke is n uitdaging. Aspiranthoofde moet reeds vroeg hierop voorberei word. Konflik is nie beperk tot die skool nie, maar die onderwysowerhede is deel daarvan. Die noodsaaklikheid van waardegedrewe leierskap Die belangrikheid van onderrigleierskap

12 Die gesigte van mentorskap

13 Die gesigte van mentorskap

14 Die gesigte van mentorskap

15 Die gesigte van mentorskap

16 Waarom is onderrigleierskap nodig? Vrae Fokus ons nie te veel op die strukturele aspekte van die adjunkhoof en hoofskap nie? Wat van onderrigleierskap?

17 Geletterdheid van SA leerlinge In 2006 word die Progress in International Reading Literacy Survey (PIRLS) in 45 lande gedoen. Doel is om die geletterdheidsvlakke van leerlinge te toets SA eindig 45ste Internasionale gemiddeld = 500 SA gemiddeld vir Gr 4 s = 253 Marokko = 323 Koeweit = 330 Iran = 420 Rusland = 580 Ja, maar. Afrikaanse skole = 335

18 Geletterdheid van SA leerlinge 19% van Russiese leerlinge is op die gevorderde vlak mbt leesgeletterdheid 1% van Afrikaanse leerlinge is op die gevorderde vlak 8% van Afrikaanse leerlinge se vlak is hoog 22% van Afrikaanse leerlinge se vlak is gemiddeld 37% van Afrikaanse leerlinge se vlak is laag

19 Waarom het ons onderrigleierskap in ons skole nodig? Afrikaanse skole vaar buite-kurrikuler uitstekend. En binne-kurrikuler? Hoofde en adjunkhoofde het n duidelike kurrikulere (onderrig) bestuursopdrag

20 Ondersoek 2: n Provinsie in SA Deelnemersprofiel 66 nuwe skoolhoofde in die Noordwes Provinsie 39 manlik, 27 vroulik 48 oor die ouderdom van 44 jaar 6 het n PhD-graad 20 lei skole met meer as 800 leerders Stedelik (19), Voorstedelik (12), Plattelands (21), Afgeleë (10), Ander (4)

21 Ondersoek 2: n Provinsie in SA (verv) Doel met die ondersoek Om vas te stel watter aspekte van hulle werk nuwe hoofde die mees uitdagende vind en hoe goed hulle daarvoor voorberei was

22 Ondersoek 2: Meetinstrument Die meetinstrument (vraelys) het uit 35 vrae bestaan en deelnemers moes op n 6-puntskaal aantoon watter aspekte van hulle pos vir hulle problematies was en hoe goed hulle daarop voorberei was Uittreksel uit vraelys

23 Voorbeeldvrae LINKERKANT Hierdie aspek van my werk was problematies dui op n 6-puntskaal aan hoe groot die probleem was REGTERKANT Ek was voldoende voorberei vir hierdie aspek dui op n 6- puntskaal aan hoe goed voorbereid Om die kultuur van die skool te verstaan Om swak prestasie van personeel aan te spreek Om my tyd te organiseer Hantering van die openbare sigbaarheid in my nuwe pos as hoof

24 Ondersoek 2: Bevindinge Die statistiese verwerking van die resultate het die volgende getoon: Nuwe skoolhoofde ondervind die meeste probleme om die volgende aspekte van hulle taak te hanteer: Die bou van positiewe verhoudinge met personeel Effektiewe organisering van tyd Nuwe skoolhoofde ondervind die minste probleme om die volgende aspek van hulle taak te hanteer: Papierwerk

25 Ondersoek 2: Bevindinge (verv) Die areas wat as probleemareas genoem is, was gewoonlik ook die areas waar hulle aangedui het dat hulle nie voldoende opleiding in gehad het nie. n Statisties betekenisvolle verskil is gevind tussen nuwe hoofde van afgeleë skole en die in voorstedelike skole. Eersgenoemde vind die verstaan van die kultuur in hulle skole glad nie problematies nie, terwyl laasgenoemde groot probleme daarmee ervaar.

26 Ondersoek 2: Bevindinge (verv) n Verder statisties betekenisvolle verskil is gevind tussen hoofde van plattelandse skole en die van stedelike skole. Die verkryging van hulpbronne vir die skool is geensins problematies vir plattelandse hoofde nie, maar n wesenlike probleem vir stedelike hoofde Hoofde ouer as 45 jaar sien hulle as onbekwaam om groot veranderinge aan te bring en die teenoorgestelde is waar vir hoofde jonger as 45 jaar.

27 Ondersoek 2: Bevindinge (verv.) Nuwe hoofde is dit eens dat hulle beter voorberei is vir hulle taak deur aksies wat hulle self geneem het eerder as aksies wat die Dept van Onderwys geneem het. Nuwe hoofde vind meer baat by opleiding wat plaaslik aangebied word as dit wat provinsiaal of nasionaal aangebied word.

28 Ontleding van die oop vrae Nuwe hoofde sien hulle as nie voldoende opgelei om finansies te hanteer en fondse in te samel nie Nuwe hoofde het n behoefte aan formele induksieprogramme Daar is n groot behoefte aan mentorskap vir aspirant skoolhoofde

29 Hoe neem n nuwe hoof beheer? Neem oor (eerste 6 maande) Tydperk van intensiewe leer Teken kaart van die skool en oriënteer Korrektiewe aksies vir ontluikende probleme en omkeer aksies vir ernstige probleme

30 Verdieping (6-12 maande) Dieper kennis en daignose Min organisatoriese veranderinge Leer ken die basiese sake ( issues ) en onderliggende probleme

31 Hervorm (12-21 maande) Groot veranderinge Organisatoriese vernuwing en implementering Maak gebruik van eksterne hulp indien nodig

32 Konsolidering (21-27 maande) Evalueer die veranderinge Beoordeel die gevolge van die veranderinge wat aangebring is Neem regstellende stappe

33 Verfyning (27-36 maande) Fine tuning Nuwe hoof is volledig in beheer Gesagsbasis en geloofwaardigheid is bevestig of nie! Relatiewe kalmte indien voorafgaande goed verloop het

34 Ten slotte Gefokusde opleiding vir aspiranthoofde is nodig rakende sake soos die bou van verhoudings, finansies en adminstratiewe sake n Program van mentorskap behoort ingestel te word vir aspiranthoofde. Identifiseer aspiranthoofde en implementeer n kandidaatskap -program.

35 Die Dept van Onderwys behoort die 4 professionele paaie van onderwysers ten volle te implementeer. Dit kan lei tot n formele program en uiteindelik akkreditering/lisensiëring van geskikte adjunkhoofde Vernuwende denke onder die hoofde- en adjunkhoofde korps is nodig op veral die terrein van onderrigleierskap ten einde SA te laat meeding op die internasionale terrein

36 Dankie en sterkte met u taak kobus.mentz@nwu.ac.za

37