Tai a Chartrefi yn Amser y Tuduriaid

Similar documents
Archwiliad Tachwedd 2016 / November 2016 Review. Gwasanaeth Cyfnewid/ Mutual Exchange Service

Pecyn Gwersi 1 / (Bl 3 Lefelau 1-3) Disgrifio r Eisteddfod. Llwyfan y Maes. Pynciau & agweddau: Sgiliau: Adnoddau cefnogol: Llythrennedd Digidol

Beth oedd newidiadau crefyddol y Tuduriaid - Pam y cafodd Abaty Tyndyrn ei chau?

Buy to Let Information Pack

Beth oedd newidiadau crefyddol y Tuduriaid? - Pam y cafodd Abaty Tyndyrn ei gau?

Adran 3 Cydberthyniad ac Atchweliad - Taflen Waith

Côd Ymarfer ar gyfer Gweithwyr Gofal Cymdeithasol

Adran 3 Cydberthyniad ac Atchweliad - Nodiadau Athrawon

HM Land Registry. Completion of registration THRINGS LLP DX6204 SWINDON 1. Date 08 May Your Ref DLA/P Our Ref RCS/WA922497

MONITRO TLODI AC ALLGÁU CYMDEITHASOL YNG NGHYMRU 2015

Cyflwyniad cyflym i Parkinson s

Criw Celf 2017/18. Celebrating and creating opportunities for young artists Yn dathlu a chreu cyfleoedd i artistiaid ifanc

Sut rydym yn delio â ch cwynion a ch canmoliaeth

Ceisiadau Cynllunio Newydd ~ New Planning Applications

Business development support and networking platform Cefnogaeth i ddatblygu busnes a llwyfan rhwydweithio

DEVELOPMENT LAND FOR SALE Merthyr Tydfil

A: Property Register / Cofrestr Eiddo

Call For Offers. An HSF Revolving Fund Property. 1316/18 Price St.

Yr Athro Emeritws Prys T. J. Morgan mewn ymgom â Richard Glyn Roberts

Fullbridge, Maldon, Essex OFFERS OVER 300,000

Family Housing Annual Review

Agenda Item 3. Public Accounts Committee. Inquiry into Regulatory oversight of Housing Associations. January Pack Page 1

Cynhadledd a Gwobrau r Gymraeg mewn Iechyd, Gwasanaethau Cymdeithasol a Gofal Cymdeithasol Darparu gwell gofal i genedl ddwyieithog

Lessons Learned on Cooperative Government/Industry Appraisals aka Registered Appraisals

Tystysgrif Ganolradd mewn Cymraeg Ail Iaith: Defnyddio r Gymraeg

W32 05/08/17-11/08/17

Pecyn Gwersi 3 / (Bl 5 Lefelau 3-5) Nwyddau, Dyfeisio Gêm a Mentergarwch. Llwyfan y Maes. Pynciau & agweddau: Sgiliau: Adnoddau cefnogol:

CYNGOR CYMUNED LLANWENOG COMMUNITY COUNCIL

Llenydda a Chyfrifiadura

Anatomi cydnerthedd: Pecyn cymorth. Heading. Datblygwyd yr adnodd hwn yn wreiddiol gan yr Asiantaeth Gwella Gwasanaethau Cymdeithasol.

PR and Communication Awards 2014

Deddf Awtistiaeth i Gymru

Ymgynghoriad ar safonau addysg a hyfforddiant cychwynnol technegwyr fferyllol

14 th September 2017 The ninth meeting of the Mynydd y Gwair Wind Farm Community Liaison Group Felindre Welfare Hall

My Square Mile Fy Milltir Sgwâr

Brwydr Iaith, Brwydro Iaith: Terminoleg y byd pop Cymraeg fel dull protestio yn y 1960au a r 1970au

Beech House Red Gables Hilperton Road BA14 7JE

Hawliau n gwreiddio Adroddiad Sicrwydd Comisiynydd y Gymraeg

Cycle Tracks Traciau Beicio & Butterflies & Glöynnod Byw. WREN projects in Wales Prosiectau WREN yng Nghymru

Cyfarwyddiadau i Gyfranwyr. Wrth baratoi eu cyfraniadau dylai awduron ymgynghori â r cyfarwyddiadau a geir yn Elwyn

Atrium Building, University of South Wales, Cardiff, April 2018/ Adeilad Atrium, Prifysgol De Cymru, Caerdydd, Ebrill 2018

real estate agency rental agency verbal agreement lease security deposit

Grwp Rheoli Adeiladu canllawiau rheoli adeiladu 2018

Edexcel TAG. Mehefin Edexcel TAG mewn Iechyd a. Gofal Cymdeithasol. Papurau enghreifftiol gyda chvnlluniau marcio. dysgu uwch, newid bywyd

DYFED ARCHAEOLOGICAL TRUST NEWSLETTER SUMMER 2014 NEWYDDLEN HAF 2014 YMDDIRIEDOLAETH ARCHAEOLEGOL DYFED

Llogi Cyfleusterau Venue Hire

Housing Assistance Payment (HAP) Landlord Information Booklet Your questions answered.

Sir Ddinbych / Denbighshire Phil Lord. Sir y Fflint / Flintshire Phil Lord

Y DON A R FFENESTR WYLOFUS GAN YR ARTIST PAUL CUMMINS A R DYLUNYDD TOM PIPER

CYNGOR CYMUNED LLANWENOG COMMUNITY COUNCIL

PWYSEDD GWAED UCHEL. Sut allwn ni wneud yn well? Dyddiad adolygu: Chwefror 2018

Material For Reference Only

CYNGOR CYMUNED LLANGERNYW LLANGERNYW COMMUNITY COUNCIL

Confensiwn y Cenhedloedd Unedig Ar Hawliau Pobl ag Anableddau Beth mae n ei olygu i chi?

Gan Heini Gruffudd a Steve Morris

Anhwylderau r Sbectrwm Awtistig. Adnodd i Deuluoedd yng Nghymru

Cefnogi gwaith eich eglwys

Development Impact Assessment

Yr hyn a ofynnir: I chi gymryd sylw o r cyngor a gynigir yn y ddogfen hon.

SAETHU YNG NGHYMRU. er budd cefn gwlad a chymuned. y r ac h o s dro s gefnogi

Welsh Conservative Manifesto for Local Government

NEWS. Gwefan NEWYDD AVOW ewch arno heddiw!

Traddodiad a newydd-deb. yn nofelau Wiliam Owen Roberts

CYNGOR TREF AMLWCH TOWN COUNCIL. Cyngor Tref Amlwch Town Council

Cwricwlwm Cenedlaethol Cymraeg i Oedolion. Dysgu Learn

Mynwent ganoloesol gynnar a gwersyll adeiladu Rhufeinig o dan Ysgol Yr Hendre, Llanbeblig, Caernarfon

Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd 2018 Y Lle Celf

Adnoddau Llyfrgell ar gyfer Gwleidyddiaeth Ryngwladol

Datblygu r Cwricwlwm Cymreig

NEWYDDION. I gael yr wybodaeth ddiweddaraf dilynwch ni ar:

Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bro Morgannwg Y Lle Celf

1,350,000. Tudor House, St Peter Port GUERNSEY

Arsyllfa Wledig Cymru Wales Rural Observatory ADRODDIAD AR FYW A GWEITHIO YNG NGHEFN GWLAD CYMRU

CYNGOR CYMUNED LLANGERNYW LLANGERNYW COMMUNITY COUNCIL

No 7 Digital Inclusion

Your TDS guide to: Code of Recommended Practice for Deposit Protection

Bwletin i Rieni - Hydref 2014

Gwobrau. Enillwyr. Prif noddwyr 1

Llantwit Major Llanilltud Fawr

Gwaith Cymdeithasol yng Nghymru. Social Work in Wales. Prosbectws i Israddedigion. Undergraduate Prospectus

ISBN digidol Hawlfraint y Goron WG23697

Cynllun Datblygu Lleol ar y Cyd Gwynedd a Môn ( )

RHAN UN: Adroddiad Blynyddol a Chyfrifon 2006/2007. Arolwg ac asesiad Ymddiriedolaeth y BBC

GWOBRAU TAI CYMRU COMPENDIWM ARFER DA. Rhannu r gwersi a ddysgwyd wrth Gwobrau Tai Cymru Cymru. 1

Wreiddio. Crynodeb. Dinas a Sir. yn y pen draw. Abertawee. newydd i CDSA. equivalent/fte) yn. corfforaethol ailddefnyddio, m 2.

Week/Wythnos 13 March/Mawrth 28 - April/Ebrill 3. Pages/Tudalennau:

Pibell Nwy Pwllheli i Flaenau Ffestiniog

ADRODDIAD GAN GOMISIWN ATHRAWIAETH SEFYDLOG YR EGLWYS YNG NGHYMRU YR EGLWYS YNG NGHYMRU A PHARTNERIAETHAU O R UN RHYW

Cor Caerdydd o flaen adeilad y Pierhead yn y Bae noson noson perfformio Ar Waith Ar Daith gweler tud. 13. Dyluniad a lluniau: Irfon Bennett

Week/Wythnos 31 August/Awst 2-8, 2014

GUERNSEY STATUTORY INSTRUMENT. 2017NO. Q'-l. The Land Planning and Development (Fees) (Amendment) Regulations, 2017

Nazareth Chapel. Capel Nasareth. Dyma erthygl a ymddangosodd yn y Drysorfa yn The following article appeared in the Trysorfa in 1869:

Wythnos Gwirfoddolwyr

BIRMINGHAM International Airport, B26 3QD

FOR LEASE 126 MAIN +1,558 SF. Fabens, Texas 79838

FFI LM A R CYFRYN GA U

CYMDEITHAS EDWARD LLWYD. Y Naturiaethwr. Cyfres 2 Rhif 4 Gorffennaf 1999

Datganiad i r wasg: Rwyt ti'n fwy na digon da!

Hydref Ffilmiau Perfformiadau byw Cyflwyniadau Teithiau.

Yarmouth County Registry of Deeds

Transcription:

Tai a Chartrefi yn Amser y Tuduriaid

Tai a Chartrefi yn Amser y Tuduriaid Gwad amaethyddo oedd Cymru yn amser y Tuduriaid. Ychydig iawn o bob oedd yn byw mewn trefi. Cyfoeth a statws teuu oedd yn penderfynu sut gartref fyddai ganddynt. Gan fod Cymru n wad fwy sefydog yn y cyfnod hwn, roedd y bonedd yn rhoi mwy o bwysais ar fyw n gyfforddus nag ar amddiffyn eu cartrefi. Lwyddwyd i fanteisio ar gau r mynachogydd i adeiadu stadau mawrion. Aeth rhai o r bonedd ati i addasu u tai-neuadd canooeso trwy ychwanegu oriau Ffermdy Hendre r-ywydd Uchaf, Sain Ffagan, yn arddangos bywyd ym 1508. ac esgy atynt. Cododd rhai erai gartrefi newydd crand y cyfan yn adewyrchu r ffasiynau Prydeinig diweddaraf. Pan oedd digon o goed, codwyd tai fframwaith du a gwyn. Roedd carreg yn bobogaidd hefyd neu r defnydd diweddaraf, sef bric. Y nodweddion ffasiyno oedd: tacenni grisiog; simneiau uche fe arwydd o statws; orieau hir; efydd tân mawreddog, wedi u haddurno ag arfbais y teuu, a ffenestri pwm o wydrau bychain. Oddi mewn roedd gwaith pastr godidog ar y nenfydau, a r waiau wedi u gorchuddio â thapestrïau neu banei coed. Addasu r hen dai-neuadd bychain canooeso wnaeth y ffermwyr hefyd, ond mae r newidiadau hyn yn adewyrchu ffasiynau rhanbartho, eo. Defnyddiwyd yr adnoddau oedd wrth aw, e.e. carreg yng Ngwynedd a phren neu gom yn y canobarth; gyda thoeon o wet, brwyn neu echi. Wrth addasu, symudwyd efydd tân i waiau aano y tai, a chodwyd simneiau carreg i gario r mwg ymaith. Mae simneiau crwn enfawr yn nodwedd arbennig o rai ffermdai Tuduraidd yn Sir Benfro. Byddai caeadau pren dros y ffenestri i w diddosi. Mae r aewyd hon yn debyg i r hyn fyddai mewn rhai ffermdai yn amser y Tuduriaid. Mewn ardaoedd e câi anifeiiaid eu magu, yn y canobarth a r de-orewin, roedd y tŷ

Tai a Chartrefi yn Amser y Tuduriaid Aduniad o Nannerth-gano. hir yn bobogaidd. Trigai r gwartheg yn y pen isaf a r teuu yn y pen uchaf, dan yr un to, gyda chyntedd rhyngddynt. Roedd hyn yn ymarfero iawn yn y gaeaf ac i warchod y gwartheg rhag adron. Fe u hadeiadwyd ar oedd er mwyn i r carthion ifo o r pen isaf i r côs. Adeiadwyd y tŷ hir o bren, gyda nenffyrch derw praff ar siâp A fawr, a r waiau rhyngddynt wedi u enwi â phethwaith a mwd, gwet a thai gwartheg. Gan amaf byddai r aewyd ar gano awr y brif ystafe a r mwg yn dianc trwy dw yn y to, neu drwy r ffenestri di-wydr. Ffermdy Garreg Fawr, Sain Ffagan, yn arddangos bywyd ym 1544. Ychydig iawn a wyddom am gartrefi todion y gymdeithas Duduraidd, ond gawn fod yn sicr fod eu cartrefi n hofeau wm, aith a difas tu hwnt.

Tai a Chartrefi yn Amser y Tuduriaid CYNLLUNIO UNED O WAITH Maes: Hanes Thema: Pa fath o gartrefi oedd gan bob yn amser y Tuduriaid? Tymor: CA 2 Amcanion dysgu Ffocws sgiiau Gweithgareddau gwahaniaetho (Cyf: Cwricwwm Pwnc) (Cyf: Y Fframwaith Sgiiau) (Cyf: Sut i ddatbygu meddw ac asesu ar gyfer dysgu yn yr ystafe ddosbarth) Bydd dysgwyr yn gwybod dyddiadau amser y Tuduriaid; enwau r cartrefi dan syw, e.e. Hendre r -ywydd Uchaf; eoiad y cartrefi dan syw ar fap Casgiad y Werin; nodweddion dau neu dri cartref o r cyfnod, e.e. Hendre r-ywydd Uchaf, Garreg Fawr, Pas Mawr; geirfa: e.e. aewyd, simne, crogofft, neuadd fawr. Bydd dysgwyr yn dea pam oedd pob yn adeiadu tai fe hyn; pam nad yw pob tŷ yr un fath; rô Sain Ffagan/Comisiwm Brenhino. Bydd dysgwyr yn gau gosod y cartrefi ar ine amser persono a dosbarth; cynunio r du ymchwiio er mwyn ateb y cwestiwn aweddo; defnyddio ystod o ffynoneau o Gasgiad y Werin er mwyn chwiio am wybodaeth hanesyddo gywir; disgrifio, esbonio a chymharu tri tŷ Tuduraidd; dewis, dofnodi a threfnu r gwybodaeth am y digwyddiad hanesyddo; cyfeu casgiadau, e.e. trwy greu stori digido ar wefan Casgiad y Werin. Bydd dysgwyr yn gau mynegi barn ar/ gwerthfawrogi myfyrio ar y du ymchwiio a ddefnyddiwyd; y gwahano ffyrdd o gynrychioi a dehongi r gorffenno. Prif gyfeoedd asesu: Cyfathrebu: cyfwyno syniadau a gwybodaeth gan ddefnyddio geirfa, termau perthnaso; gwrando ar arbenigwyr/ tywyswyr; dod o hyd i syniadau a gwybodaeth o wahano ffynoneau a u haidrefnu; daren disgrifiadau; cynunio, trefnu, cyfwyno syniadau a gwybodaeth; ysgrifennu yn gywir, e.e. disgrifiad, esboniad cyfwyno gwybodaeth, e.e. murun, diagram, map, fideo. c/f: Deunyddiau Asesu Sgiiau Dewisio CA2 Cyfathrebu TGCh: dod o hyd i wybodaeth addas o wefan Casgiad y Werin; creu a chyfwyno eu casgiadau at ddiben penodo trwy gyfuno ffurfiau gwahano o wybodaeth, e.e. ffotograff, cip sain, cerddoriaeth, cip fideo, papur newydd. Meddw: gofyn cwestiynau; cywain gwybodaeth; pennu r broses/du gweithio; pennu meini prawf wyddiant; pwyso a mesur tystioaeth; meddw am achos/ effaith, casgiadau; monitro cynnydd; gwerthuso deiiannau, du gweithio a r dysgu. c/f: Deunyddiau Asesu Sgiiau Dewisio CA2 Meddw Rhif: amcangyfrif maint Hendre rywydd Uchaf; defnyddio r cynun o Hendre rywydd Uchaf i ai greu amineiad o r cartref ar iard yr ysgo gan ddefnyddio siac a thâp mesur. c/f: Deunyddiau Asesu Sgiiau Dewisio CA2 Rhif Sbardun Pa fath o gartrefi oedd gan bob yn ystod amser y Tuduriaid? Tynnu un o r cartref. Trafodaeth: Pam ydych wedi tynnu r un hwn? Sut oeddech chi n gwybod mai tai fe hyn oedd ganddynt? Pa mor debyg/wahano yw eich dehongiad i r tai Tuduraidd sydd wedi goroesi yng Nghymru? Cynunio A ydym yn gau ateb y cwestiwn aweddo? Beth ara ydym eisiau gwybod am gartrefi yn amser y Tuduriaid? Lunio, dosbarthu, creu diyniant o gwestiynau hanesyddo (e.e. grid GED/GESD, her Post-it, grid CwAMff). Pa ffynoneau sydd angen arnom? (e.e. ffynoneau gweedo Casgiad y Werin, arteffactau, adeiadau a safeoedd, arbenigwyr, data, ffynoneau ysgrifenedig). Sut y gawn gywain gwybodaeth? (e.e. modeu gweithgaredd DARTs, diagram haenau, mat bwrdd). Sut ydym yn mynd i drefnu r gwaith? (e.e. gwaith unigo, pâr, grŵp, defnyddio indysyn, dai i neu gerrig camu). Sut y byddwn yn gwybod ein bod wedi wyddo? Cytuno ar feini prawf wyddiant stori digido da (e.e. sy n disgrifio, esbonio, defnyddio tystioaeth fe ffotograffiau, dyfyniadau sy n profi..., defnyddio geirfa fe, ymadroddion fe ). Datbygu Pa fath o gartrefi sydd wedi goroesi? (e.e. modeu sut y dyid dadansoddi hen fap/ffotograff/aiadeiadwaith Sain Ffagan). Beth yw prif nodweddion cartref y cyfnod? Oedd pob cartref yr un fath? (Gwaith grŵp: y farchnad pob grŵp i arbenigo ar un cartref o r cyfnod, e.e. mat bwrdd, cyfwyno eu casgiadau i grwpiau erai, defnyddio diagram Venn i gymharu nodweddion). Beth sy n debyg/yn wahano? Beth sydd wedi newid/aros yr un peth? Pa un yw r eithriad? Sut gawch chi ganfod mwy am gartrefi r cyfnod? (e.e. ymweiad, arbenigwr, gwefan, casgiad o ffynoneau cynradd map meddw, diagram cof). Sut y gawn drefnu r gwybodaeth? (e.e. map meddw). Beth ydym wedi gwneud mor beed? (e.e. indysyn, dai ii, cerrig camu). Pa dermau/geirfa sy n bwysig i r ymchwiiad? (e.e. sbat! tab, bingo). Beth ydym wedi dysgu am rô Amgueddfa a/neu Comisiwn Brenhino? (e.e. map cysyniad, rhestru diemwnt, y gadair goch). Oes cartrefi yn yr arda eo sy n perthyn i r cyfnod hwn? Beth yw stori r tŷ? Oes angen ychwanegu rhywbeth at ine amser y dosbarth? Sut gawn gyfeu r gwybodaeth i bob erai? (e.e. stori ar Gasgiad y Werin). Myfyrio Beth ydym wedi gwneud erbyn hyn? Goffen y daith? Pa mor effeithio oedd y du ymchwiio a ddefnyddiwyd? (e.e. indysyn, dai ii, cerrig camu). A ydym wedi wyddo? Cyfeirio nô at y meini prawf wyddiant, (e.e. byrddau gwyn, dwy seren a dymuniad, partneriaid pendroni, her post-it, triongau). Beth nesaf? (e.e. triongau, triong myfyrio). Amser

Tai a Chartrefi yn Amser y Tuduriaid Cynunio Gwers Sut gartrefi oedd gan bob yn amser y Tuduriaid? Gweithgaredd 1 Cwestiwn aweddo: Sut dŷ yw Hendre r-ywydd Uchaf? Dyma gyfe i chi: ddefnyddio ffotograffau a chynuniau o amser yn Tuduriaid; ddysgu geirfa newydd; ddatbygu eich sgiiau disgrifio ac esbonio. Adnoddau: nodiadau athro cynun gwaith; nodiadau athro tasg 1; gwybodaeth am Hendre r-ywydd i athrawon; gwybodaeth am dai a chartrefi yn amser y Tuduriaid i athrawon; ffotograffau a sioe seidiau am Hendre rywydd Uchaf; cynun awr Hendre r-ywydd Uchaf; hyperinc Stori Nannerth-gano. Beth fydd eich meini prawf wyddiant? ee. defnyddio r geiriau cywir i ddisgrifio r ystafeoedd a r adeiad e.e. adeiad unawr, ystafe waith, neuadd, aewyd agored, ystafe fyw, awr pridd a tho gwet; defnyddio ond, fodd bynnag, tebyg a gwahano wrth gymharu cartrefi. Beth fydd yr athro/athrawes yn ei wneud? Beth fydd y disgybion yn ei wneud? Sbardun Cynunio Ysgogi sgiiau, gwybodaeth a deatwriaeth faenoro Cynunio Gofyn cwestiynau Pennu r broses/ du gweithio a r strategaeth Datbygu Meddw yn rhesymego a chwiio am batrymau; Myfyrio Gwerthuso eu dysgu a u meddw eu hunain Pa fath o gartrefi oedd gan bob yn amser y Tuduriaid? Hoi Pam ydych wedi tynnu r un hwn? Sut oeddech chi n gwybod mai tai fe hyn oedd ganddynt? Ydy ch un chi yn debyg/gwahano i uniau disgybion erai? Pam? Sgwn i os yw eich dehongiad yn gywir? Sut gawn fynd ati i wirio ch dehongiad? Gosod y cyd-destun Mae Sain Ffagan yn amgueddfa arbennig iawn. Mae ymwewyr yn cerdded yn yr awyr agored er mwyn dysgu am gartrefi r gorffenno. Symudwyd Hendre rywydd Uchaf o Langynhafa, Sir Ddinbych i Sain Ffagan ar ddechrau r 1960au am ei fod yn enghraifft dda o ffermdy Tuduraidd. Adeiadwyd ef yn wreiddio ym 1508. Defnyddiwch y sioe seidiau am Hendre r-ywydd Uchaf i gywain gwybodaeth am un o gartrefi amser y Tuduriaid. Sut mae Nannerth-gano a Thyddyn Lwydion yn debyg i Hendre r-ywydd Uchaf? Oes yna bethau sy n wahano? Bydd tasg 2 a thasg 3 yn rhoi mwy o wybodaeth i chi am dai yn amser y Tuduriaid. Os ydych wedi cwbhau r tasgau beth am fynd ati i unio eich sioe seidiau eich hun. Gaech ganobwyntio ar brif nodweddion tai o amser y Tuduriaid. Le i ddisgybion ymateb ar wefan Casgiad y Werin. Meddw eto? A yw eich casgiad ar ddiwedd yr ymchwiiad yn debyg i ch un cychwynno? Hoi: Pam mae rhai ohonoch wedi newid eich barn? Pam mae rhai ohonoch heb newid eich barn? Yn unigo: tynnu un o gartref o amser yn Tuduriaid. Disgrifio nodweddion tŷ o amser yn Tuduriaid. Esbonio Pam ydych wedi tynnu r un hwn? Sut oeddech chi n gwybod mai tai fe hyn oedd ganddynt? Ydy ch un chi yn debyg/gwahano i uniau disgybion erai? Pam? Sut gawn fynd ati i wirio ch dehongiad? Gwaith pâr i drafod: Meddw Paru Rhannu syniadau Beth a wyddom am gartrefi pob yn amser y Tuduriaid? Beth yw r ffordd gorau o gywain gwybodaeth o sioe seidiau ar wefan Casgiad y Werin? Sut ydych yn gwybod mai dyma r ffordd orau? A ydym am ddefnyddio fframwaith i n hepu i roi trefn ar y wybodaeth? (e.e. mat bwrdd, map meddw, grid, post-its). Gwaith pâr i drafod: Meddw Paru Rhannu syniadau Beth yw r ffordd gorau o gymharu gwybodaeth o sioe seidiau ar wefan Casgiad y Werin? Sut ydych yn gwybod mai dyma r ffordd orau? Oes angen geirfa arbennig wrth gymharu dau neu dri thŷ? A ydym am ddefnyddio fframwaith i n hepu i roi trefn ar y wybodaeth? (e.e. creu tab, defnyddio diagram Venn). Beth sy n gyffredin am Hendre r-ywydd Uchaf, Nannerth-gano a Thyddyn Lwydion? Lunio sioe seidiau ar wefan Casgiad y Werin. Tynnu ffotograff, unio disgrifiad byr er mwyn cyfrannu at Gasgiad y Werin. Defnyddio map Casgiad y Werin i chwiio am enghreifftiau eo o gartrefi Tuduraidd. Paratoi mewnbwn ar y dudaen o Gasgiad y Werin Prif nodweddion cartrefi yn amser y Tuduriaid oedd Chwiio am nodweddion tebyg a gwahano: Tebyg Annhebyg Ansicr Cyfiawnhau eu penderfyniad.

Tai a Chartrefi yn Amser y Tuduriaid Hendre r-ywydd Uchaf (rhif 7) y Sain Ffagen Beth yw e? Ffermdy yw Hendre r-ywydd Uchaf. Fe i hadeiadwyd yn Langynhafa, Sir Ddinbych ym 1508. Mae r ffermdy wedi ei rannu n ddwy. Roedd y teuu n byw ar y nai ben, â r gwartheg a cheffy ar y a. Pwy oedd yn byw yma? Robert Fouks a i deuu oedd yn byw yma. Arhosodd y tŷ yn ei deuu am ddwy genhedaeth. Ffeithiau difyr Mae r ffermdy hwn yn nodweddiado o sut y byddai r mwyafrif o gartrefi iwmyn wedi edrych yn y cyfnod pan roedd Harri r V11 yn frenin. Cynhaiwyd y to a r muriau gan bedair set o nenffyrch derw, sef trawstiau mawr crwm sy n estyn o r ddaear at y to mewn siâp A anferth. Mae r tŷ wedi i rannu n bum rhan. Defnyddiwyd dwy ran i gadw gwartheg a cheffyau a r tair rhan ara ar gyfer y teuu. Rhannwyd rhan y teuu n arda ar gyfer gwaith, arda ar gyfer byw ac arda ar gyfer cysgu. Mae n debyg roedd tân agored yng nghano y neuadd. Byddai mwg yn mynd aan drwy r ffenestri agored. Nid oes simnai yn y tŷ. Gwnaed y muriau o bethwaith a dwb, sef ffrâm bren wedi i wehyddu a i enwi â chymysgedd o fwd, gwet a thai gwartheg wedi i gynna â ffrâm bren. Mae r muriau wedi u gwyngachu, sy n rhoi iw gwyn i r tŷ. Roedd hyn yn gyffredin yn y cyfnod. Am ragor o wybodaeth? Ewch i wed Ffermdy Garreg Fawr i gymharu r ddau adeiad. Ewch i wed Egwys Sant Teio i ganfod sut roedd pob yn addoi yn y cyfnod hwn.

Tai a Chartrefi yn Amser y Tuduriaid Ffermdy Garreg Fawr (rhif 33) y Sain Ffagen Beth yw e? Dymfa ffermdy a adeiadwyd ym 1544 yn Waunfawr, Gwynedd. Pwy oedd yn byw yma? Nid ydym ni n gwybod pwy oedd yn byw yma, ond gawn ddyfau eu bod yn deuu cyfoethog. Ffeithiau difyr Roedd Wiiam Morgan, cyfieithydd y Beib, yn byw mewn tŷ tebyg iawn i hwn. Daw r enw Y Garreg Fawr o r graig fawr oedd y tu ô i r tŷ yn ei eoiad gwreiddio. Adeiadwyd y tŷ o ddarnau mawr o echfaen a meini mynydd. Gwnaed y to o echi hefyd. Edrychwch ar y ffenestri, nid oes gwydr ynddynt. Defnyddiwyd caeadau derw i gadw r oerfe aan, ond roedd hyn yn gwneud y tŷ n dywy iawn. Mae gan y tŷ ddwy simnai. Pan adeiadwyd y tŷ roedd simneiau n symboau o statws, ac roedd cae dwy yn arwydd o gyfoeth. Roedd gan y mwyafrif o dai o r cyfnod un e tân yng nghano y awr, a byddai r mwg yn mynd aan drwy r ffenest. Am ragor o wybodaeth? Ewch i wed Ffermdy Hendre r-ywydd Uchaf (rhif 7) i gymharu r ddau adeiad. Ewch i wed Egwys Sant Teio i ganfod sut roedd pob yn addoi yn y cyfnod hwn.

Tai a Chartrefi yn Amser y Tuduriaid Nannerth-gano, Powys Beth yw e? Ffermdy a adeiadwyd ym 1556 yn Rhaeadr Gwy, Powys. Gewir y math hwn o ffermdy yn dŷ hir. Roedd y teuu n byw yn un rhan o r tŷ a r gwartheg yn y rhan ara. Pwy oedd yn byw yma? Ffeithiau difyr Bedo (neu Meredudd) ap Steven a i deuu oedd yn byw yma. Darenwch eu stori ar y wefan: http://beta.peopescoection.org/story/145-a-wesh-onghousenannerth-gano Tŷ a beudy o dan yr un to y geir ei goi o r tu mewn yw tŷ hir. Mae r to a r waiau n cae eu cynna gan dair set o nenffyrch derw. Coed mawr crwm sy n ymestyn o r ddaear i ben y to yw r rhain, sy n ffurfio siâp A anferth. Awch chi wed y nenffyrch yn yr aduniad o Nannerth-gano? Mae r waiau wedi u gwneud o gerrig gyda grisiau carreg ger y e tân. Adeiadwyd y e tân a r simnai ar ô y tŷ, tua diwedd yr unfed ganrif ar bymtheg mae n debyg. Dangosodd perchennog Nannerth-gano ei fachder yn ei dŷ cynnes newydd trwy adeiadu simnai anarfero o da a thenau. Y gegin/neuadd oedd y brif ystafe gyda e tân ynddi a thu hwnt i honno roedd yna barwr a phantri ochr yn ochr. Mae siambrau neu ystafeoedd gwey i fyny r grisiau. Mae r tŷ wedi i rannu n ddwy ran gyda chyntedd yn y cano: defnyddiwyd y rhan isaf i gadw gwartheg gyda r teuu n byw yn y rhan uchaf. Am ragor o wybodaeth? Edrychwch ar wefan Casgiad y Werin neu Cofein (www.cofein.gov.uk) i wed enghreifftiau erai o dai a adeiadwyd yn amser y Tuduriaid. Awch chi ddod o hyd i dai hir erai?

Tai a Chartrefi yn Amser y Tuduriaid Pas Mawr, Conwy Beth yw e? Tŷ mawr yn nhref Conwy yw Pas Mawr. Adeiadwyd y tŷ trefo hwn gan Robert Wynn rhwng 1576 a 1585. Pwy oedd yn byw yma? Ffeithiau difyr Robert Wynn, ei wraig a u saith o bant. Roedd gweision a morynion yn byw yno hefyd a byddai gwesteion yn dod i aros yn am. Roedd Robert Wynn yn ŵr cefnog ac yn un o deuu pwysig oedd yn byw yng Nghaste Gwydir. Roedd ei ŵyr, Robert Wynn hefyd yn byw yma. Aeth Robert Wynn ati i greu estyniad i r tŷ trwy brynu r tŷ drws nesaf. Adeiadodd borthdy ysbennydd i greu argraff ar ei ymwewyr. Pas Mawr oedd un o r tai cyntaf yn y Gogedd i gae tacenni grisiau brain. Edrychwch ar frig y waiau e maen nhw n cyrraedd y to. Awch chi wed eu bod fe grisiau yn hytrach na ine syth? Gewir waiau fe hyn yn dacenni grisiau brain. Roedden nhw n syniad newydd yng Nghymru adeg adeiadu Pas Mawr. Roedden nhw n gyffredin yng Ngwad Beg, yr Isediroedd a r Amaen, a byddai Robert wedi u gwed nhw yno pan yn ifanc. Roedd gwaith pastr addurnedig mewn awer o r ystafeoedd. Mae r waiau a r nenfydau wedi u gorchuddio â phatrymau o bastr. Dyna oedd y ffasiwn ddiweddaraf ar y pryd. Roedd rhywfaint o waith pastr yr ystafeoedd pwysig iawn, fe y neuadd a r siambr fawr, wedi i beintio mewn iwiau achar. Roedd e tân ym mhob un o ystafeoedd pwysig Pas Mawr, fey roedd y tŷ n cae ei gadw n gynnes. Nid oedd ystafe ymochi na thapiau dŵr yn nhai r Tuduriaid. Ym Mhas Mawr roedd yna gos gyda ffynnon ynddi. Roedd ho ddŵr y tŷ yn dod o r ffynnon. Awch chi wed y poyhedron ar ben tacenni r tŷ? Am ragor o wybodaeth? Gawch ymwed â Phas Mawr. Cadw sy n gofau amdano. http://www.cadw.cymru.gov.uk/defaut.asp?id=6&paceid=110

Tai a Chartrefi yn Amser y Tuduriaid Hen Gaste y Bewpyr Beth yw hwn? Pwy oedd yn bye yma? Ffeithiau diddoro Maenordy yn Lanfair, Bro Morgannwg. Adeiadwyd y maenordy hwn yn yr unfed ganrif ar bymtheg. Syr Rice Manse ddechreuodd adeiadu r maenordy yn amser y Tuduriaid. Parhaodd Wiiam Bassett â r gwaith a chafodd ei orffen gan ei fab Richard. Mae Hen Gaste y Bewpyr wedi i adeiadu o gwmpas cos. Adeiadwyd y porthdy ym 1586. Adeiadwyd y porth casuro ysbennydd ym 1600. Mae r neuadd y tu ô i r porth yn adfai ond mae r e tân mawr a r ffenestri i w gwed o hyd. Roedd Ioo Morganwg yn credu i r porth gae ei adeiadu gan saer maen o Forgannwg o r enw Twrch a oedd wedi bod yn yr Eida. Mae r enw n dod o r gair Ffrangeg, Beau-repaire, ac yn cae ei ynganu fe Bewper. Mae r ysgrifen ar y porth yn dweud bod Richard Basset yn 65 oed a i wraig yn 55 oed adeg adeiadu r porth. Be aa i gae rhagor o wybodaeth? Gawch ymwed â Hen Gaste y Bewpyr. Cadw sy n gofau amdano. http://www.cadw.cymru.gov.uk/defaut.asp?id=6&paceid=101# Edrychwch ar wefan Casgiad y Werin neu Cofein (www.cofein.gov.uk) i wed enghreifftiau erai o dai a adeiadwyd yn amser y Tuduriaid.

Tai a Chartrefi yn Amser y Tuduriaid Ffermdy Hendre r-ywydd Uchaf, Sir Ddinbych, nawr yn Sain Ffagan Dehongiad o Ffermdy Hendre rywydd Uchaf yn amser y Tuduriaid. Gwartheg oedd yn byw yma yn amser y Tuduriaid. To gwet oedd gan y ffermdy yn amser y Tuduriaid. Dyma aewyd debyg i r hyn fyddai mewn rhai ffermdai yn amser y Tuduriaid. Anifeiiaid oedd yn byw ar y chwith a phob ar y dde yn amser y Tuduriaid. Heb simdde gaai r ystafe fod yn fygyd yn amser y Tuduriaid. Cennin, un o r ysiau oedd ar gae yn amser y Tuduriaid. Tu mewn i r ystafe waith yn Ffermdy Hendre r-ywydd Uchaf. Edrych trwy r drws i r neuadd a r offt yn Ffermdy Hendre r-ywydd Uchaf. Ystafe wey mewn ffermdy o amser y Tuduriaid. Anifeiiaid oedd yn byw y tu ô i r ddau ddrws cyntaf, ac roedd y teuu n defnyddio r drws ara yn Ffermdy Hendre r-ywydd Uchaf. Cynun awr Ffermdy Hendre r-ywydd Uchaf.

Tai a Chartrefi yn Amser y Tuduriaid Ffermdy Garreg Fawr, Gwynedd, nawr yn Sain Ffagan Dehongiad o Ffermdy Garreg Fawr yn amser y Tuduriaid. Dehongiad o Ffermdy Garreg Fawr yn amser y Tuduriaid. Roedd simnai yn arwydd o statws yn amser y Tuduriaid. Drws cadarn i amddiffyn y trigoion yn amser y Tuduriaid. Dehongiad o neuadd ffermdy cyfoethog yn amser y Tuduriaid. Ar y tŵn agored yr oedd trigoion yn coginio eu bwyd yn amser y Tuduriaid. Gwey trigoion cyfoethog yn amser y Tuduriaid. Grisiau i r ai awr a ddaeth yn bobogaidd yn amser y Tuduriaid. Pantri i storio bara yn amser y Tuduriaid. Bwtri a e i storio casgenni yn amser y Tuduriaid.

Tai a Chartrefi yn Amser y Tuduriaid Nannerth-gano, Powys; Tyddyn Lwydion, Powys; Tŷ Mawr, Wybrnant; Pas Mawr, Conwy ac Hen Gaste y Bewpyr, Bro Morgannwg Tŷ hir o amser y Tuduriaid yw Nannerth-gano. Aduniad o Nannerth-gano. Adeiadwyd y tŷ hir hwn yn tua 1555. Dyuniad o ffermdy Tyddyn Lwydion. Adeiadwyd y tŷ hir hwn yn tua 1533 ac fe i dymchwewyd yn 2001. Tŷ Mawr, Wybrnant, man geni yr Esgob Wiiam Morgan. Dyuniad o Dŷ Mawr. Tŷ tref yw Pas Mawr. Robert Wynn adeiadwyd y tŷ a gorffenwyd y gwaith ym 1585. Ystafe y Frenhines, Pas Mawr. Aduniad o Hen Gaste y Bewpyr wedi ei ddehongi yn tua 1600. Dyuniadau o Hen Gaste y Bewpyr.

Tudor Houses and Homes

Tudor Houses and Homes In Tudor times, Waes was an agricutura country. Few peope ived in towns. A famiy s home was dictated by their weath and status. As Waes was a more stabe country by this time, the nobiity gave more emphasis to comfort than defending their homes. They managed to take advantage of the dissoution of the monasteries to buid arge estates. Some nobemen began to adapt the medieva ha houses by adding foors and wings. Others buit brand new homes An interpretation of Hendre r-ywydd Uchaf Farmhouse in the time of the Tudors. showing the atest British fashions. When there was enough wood, homes with back and white frameworks were buit. Stone was popuar too, and the atest materia, brick. The fashionabe eements were: a stepped gabe-end; ta chimneys as a status symbo; ong gaeries; grand firepaces, decorated with the famiy s coat of arms, and eaded windows with sma panes of gass. Inside, there was beautifu paster work on the ceiings, and the was were covered with tapestries or wood panes. The farmers aso adapted their sma od medieva ha houses, but these changes refect oca, regiona fashions. They used the avaiabe resources, e.g. stone in Gwynedd and wood or com in mid Waes; with straw or reed thatched roofs, or sate. The firepaces were moved to the outer was, and stone chimneys were buit to carry the smoke away. Large, round chimneys are a specia feature of some Tudor farmhouses in Pembrokeshire. The windows woud have wooden shutters in order to be waterproof. A hearth simiar to those found in some farmhouses in the time of the Tudors. In areas where animas were kept, in mid and south-west Waes, the onghouse was popuar. The catte ived at the owest end and the famiy at the upper end, under the

Tudor Houses and Homes A reconstruction drawing of Nannerth-gano. same roof, with a passage between them. These were very practica in the winter, and to protect the catte against thieves. They were buit on a sope, so that the sewage fowed from the ower end to the farmyard. The onghouse was buit from wood, an A-shaped cruck of oak, the was between them fied with watte and mud, hay and catte manure. Usuay the hearth woud be in the midde of the foor, and the smoke woud escape out through a hoe in the roof, or through the gass-ess windows. An interpretation of Garreg Fawr Farmhouse in the time of the Tudors. We know very itte about the homes of the poor during Tudor times, but we can be sure that their homes were bare, damp and miserabe hoves.

Tudor Houses and Homes PLANNING A UNIT OF WORK Area: History Theme: What kind of homes did peope in the time of the Tudors have? Term: KS 2 Learning objectives Skis focus Differentiated activities (Ref: Subject Curricuum) (Ref: Skis Framework) (Ref: How to deveop thinking and assessment for earning in the cassroom) Learners wi know dates of the time of the Tudors; names of the homes invoved, e.g. Hendre r-ywydd Uchaf; ocation of the reevant homes on the Peope s Coection Waes map; features of two or three homes of the period, e.g. Hendre r-ywydd Uchaf, Garreg Fawr, Pas Mawr; vocabuary: e.g. hearth, chimney, attic, arge ha. Learners wi understand why peope buit houses ike this; why not a houses are the same; the roe of St Fagans/Roya Commission. Learners wi be abe to pace the homes on a persona and cass timeine; pan the investigative approach to answer the key question; use a range of sources from the Peope s Coection Waes to search for correct historica information; describe, expain and compare three Tudor houses; seect, record and organise the information about the historica event; communicate coections, e.g. by creating a digita story on the Peope s Coection Waes website. Learners wi be abe to express opinions about/ appreciate refect on the investigative approach adopted; the different ways of representing and interpreting the past. Communication: present ideas and information using vocabuary, reevant terminoogy; isten to experts/guides; find ideas and information from different sources and reorganise them; read descriptions; pan, organise, present ideas and information; write correcty, e.g. description, expanation; present information, e.g. wapainting, diagram, map, video. c/f: Optiona KS2 Skis Assessment Materias Communication ITC: find suitabe information from the Peope s Coection Waes; create and present their findings for a specific purpose by combining different forms of information, e.g. a photograph, sound cip, music, video cip, newspaper. Thinking: ask questions; gathering information; determine the process/method of working; determine criteria for success; evauate evidence; think about cause/effect, findings; monitor progress; evauate outputs, method of working and earning. c/f: Optiona KS2 Skis Assessment Materias Thinking Number: estimate size of Hendre r-ywydd Uchaf; use pan of Hendre r-ywydd Uchaf to recreate an outine of the home on the schoo yard using chak and a tape-measure. c/f: Optiona KS2 Skis Assessment Materias Number Stimuus What kind of homes did peope in the time of the Tudors have? Draw a picture of the home. Discussion: Why have you drawn this picture? How did you know that they had homes ike this? How simiar/different is your interpretation to the exampes of Tudor homes found in Waes? Panning Are we abe to answer the key question? What ese do we want to know about houses in the time of the Tudors? (Formuating, distributing, creating a sequence of historica questions e.g. KWL/KWHL grid, Postit chaenge, QUADS grid). What sources do we need? (e.g. visua sources from the Peope s Coection Waes, artefacts, buidings and sites, experts, data, written sources). How can we gean information? (e.g. mode DARTs activity inference diagram, board mat). How are we going to organise the work? (e.g. individua, pair, group work, use caterpiar, iypads or stepping stones). How wi we know that we ve succeeded? Agree criteria for the success of a good digita story (e.g. that describes, expains, uses evidence such as photographs, quotations that prove, use vocabuary such as, phrases ike ). Deveop What kind of homes have survived? (e.g. mode how an od map/ photograph/st Fagan s re-erection shoud be anaysed). What are the main features of homes of this period? Was every home the same? (Group work: the market each group to speciaise on one home from the period, e.g. board mat, present their findings to other groups, use a Venn diagram to compare features). What s simiar/different? What s changed/remained the same? Which is the exception? How can you find out more about the homes of the period? (e.g. visit, expert, website, finding from primary sources use mind map, memory diagram). How can we organise the information? (e.g. mind map). What have we done so far? (e.g. caterpiar, iy eaves, stepping stones). What terms/vocabuary are important to the investigation? (e.g. spat! taboo, bingo). What have we earned about the roe of St Fagans and/or Roya Commission? (e.g. concept map, diamond ranking, hot seating). Are there homes in the oca area from this period? What s the story of the house? Does anything need to be added to the cass timeine? How can we convey the information to other peope? (e.g. story on the Peope s Coection Waes). Thinking What have we done by now? Finished the journey? How effective was the investigative approach used? (e.g. caterpiar, iypads, stepping stones). Have we succeeded? Refer back to the criteria for success, (e.g. whiteboards, two stars and a wish, pondering partners, post-it chaenge, trianges). What next? (e.g. trianges, thinking triange). Main assessment opportunities: Time

Tudor Houses and Homes PLANNING A Lesson What kind of homes did peope in Tudor times have? Activity 1 Key question: What kind of house is Hendre r-ywydd Uchaf? Here s an opportunity for you to: use photographs and pans of Tudor houses; earn new vocabuary; deveop your descriptive and expanatory skis. Resources: teacher s notes scheme of work; teacher s notes task 1; information about Hendre r-ywydd Uchaf for teachers; information about houses and homes in the time of the Tudors for teachers; digita photographs/sideshow about Hendre r-ywydd Uchaf; Hendre r-ywydd Uchaf foor pan; hyperink Story of Nannerth Gano. What wi be your success criteria? e.g. use the correct words to describe the rooms and buiding e.g. singe-storey buiding, work room, ha, open hearth, iving room, beaten-earth foor and thatched roof; use but, however, simiar and different when comparing homes. Stimuus Panning Stimuating previous skis, information and understanding Panning Asking questions Determining the process/method of working and the strategy Deveoping Logica thought and searching for patterns; Thinking Evauating their own earning and thinking What wi the teacher be doing? What kind of homes did peope in the time of the Tudors have? Ask Why have you drawn this picture? How did you know they had houses ike these? Is your picture simiar/different to those drawn by other pupis? Why? I wonder whether your interpretation is correct? How can we check your interpretation? Setting the context St Fagans is a very specia museum. Visitors wak around in the open air and earn about homes in the past. Hendre r-ywydd Uchaf was moved from Langynhafa, Denbighshire to St Fagans at the start of the 1960s because it is a good exampe of a Tudor farmhouse. It was originay buit in 1508. Use the sideshow about Hendre r-ywydd Uchaf to gean information about a home from the time of the Tudors. How are Nannerth Gano and Tyddyn Lwydion simiar to Hendre r-ywydd Uchaf? Are there differences? Task 2 and task 3 wi provide you with more information about houses in the time of the Tudors. If you ve competed the tasks, what about devising your own sideshow? You coud concentrate on the main features of houses in the time of the Tudors. Space for pupis to respond on the Peope s Coection Waes website. Think again? Is your concusion at the end of the investigation simiar to your initia picture? Ask: why have some of you changed your opinions? why have some of you not changed your opinions? What wi the pupis be doing? Individuay: drawing a picture of a home in the time of the Tudors. Describing the features of a house in the time of the Tudors. Expain Why have you drawn this picture? How did you know that they had houses ike these? Is your picture simiar/different to those drawn by other pupis? Why? How can we check your interpretation? Pair work to discuss: Thinking Pairing Sharing ideas What do we know about peope s homes in the time of the Tudors? What s the best way of geaning information from a sideshow on the Peope s Coection Waes website? How do you know that this is the best approach? Are we going to use a framework to hep us to arrange the information? (e.g. board mat, thinking map, grid, post-it). Pair work to discuss: Thinking Pairing Sharing ideas What s the best way of comparing information from a sideshow on the Peope s Coection Waes website? How do you know that this is the best approach? Is specia vocabuary needed when comparing two or three houses? Are we going to use a framework to hep us to arrange the information? (e.g. creating a tabe, using a Venn diagram) What s common to Hendre r-ywydd Uchaf, Nannerth Gano and Tyddyn Lwydion? Devising a sideshow on the Peope s Coection Waes website. Photographing, writing a short description to contribute to the Peope s Coection Waes. Using the Peope s Coection Waes map to search for oca exampes of Tudor houses. Prepare input on the Peope s Coection Waes website. The main characteristics of homes in the time of the Tudors were Search for simiar and different characteristics: Simiar Different Unsure Justify their decision.

Tudor Houses and Homes Hendre r-ywydd Uchaf (no 7) at St Fagans What is it? Hendre r-ywydd Uchaf is a farmhouse, first buit in 1508 in Langynhafa, Denbighshire. This farmhouse has a dividing wa. The famiy ived on one side and the cows and horses in the other. Who ived here? Robert Fouks and his famiy ived here. The house stayed with his famiy for two generations. Points of interest This farmhouse is what a yeoman farmer s home woud have ooked ike when Henry VII was king. The roof and was are supported by four sets of oak crucks. These are arge curved wood timbers reaching from the ground to the top of the roof, making a giant A shape. The house is divided into five parts: two are used to keep cows and horses and the other three are for the famiy. The three rooms used by the famiy were probaby a workroom, a ha or iving room and a bedroom. There was probaby an open fire in the midde of the ha or iving room. Smoke woud eave through the open windows - the house does not have a chimney. The was are made from watte and daub, a woven wooden frame fied with a mixture of mud, straw and cow dung. The was are imewashed, giving the house its white coour. This was common in the period. Where can I find more information? Visit Garreg Fawr farmhouse to compare two buidings from the Tudor period.

Tudor Houses and Homes Garreg Fawr Farmhouse (no 33) at St Fagans What is it? This is a farmhouse first buit in 1544 in Waunfawr, Gwynedd. Who ived here? We don t know who ived here, but we can guess it was a weathy famiy. Points of interest Wiiam Morgan, who transated the Bibe into Wesh, ived in a house very simiar to this one. The name Garreg Fawr, meaning the big rock, comes from a arge outcrop of stone found behind the house in its origina ocation. The house has been buit of arge pieces of sate, stone and mountain bouders. The roof is aso made from sate. Look at the windows, they have no gass in them. Oak shutters were used to keep out the cod, but this made the house very dark. The house has two chimneys. During the Tudor period chimneys were seen as a status symbo, so to have two of them was a sign of weath. Most houses at this time had one fire in the midde of the foor and smoke woud eave through the windows. Where can I find more information? Visit Hendre r-ywydd Uchaf (no 7) to see an earier house from the Tudor period. Visit St Teio s Church to earn how peope worshipped in this period.

Tudor Houses and Homes Nannerth-gano, Powys What is it? Nannerth-gano is a farmhouse, buit in 1556 near Rhaeadr, Powys. This farmhouse type is caed a onghouse. The famiy ived in haf of the house and cows ived in the other haf. Who ived here? Points of interest Bedo (or Maredudd) ap Steven and his famiy ived here. Read their story on the website: http://beta.peopescoection.org/story/145-a-wesh-onghousenannerth-gano A onghouse is a house and cowshed under one roof which can be secured (ocked) from inside. The roof and was are supported by three sets of oak crucks. These are arge curved wood timbers reaching from the ground to the top of the roof, making a giant A shape. Can you see the crucks in the reconstruction drawing of Nannerth-gano? The was are buit of stone with a stone stair by the firepace. The firepace and chimney were buit ater than the house, probaby towards the end of the sixteenth century. The owner of Nannerthgano expresses his pride in his new heated house by buiding an unusuay ta and sender chimney. The main room, with a firepace, was the kitchen/ha and beyond it was a parour and pantry side by side. Upstairs there are chambers or bedrooms. The house is divided into two parts with a centra passage: the ower end was used to keep cows and the upper end was for the famiy. Where can I find more information? Search the Peope s Coection Waes website or Cofein (www.cofein.gov.uk) to find further exampes of houses buit in the time of the Tudors. Can you find any other onghouses?

Tudor Houses and Homes Pas Mawr, Conwy What is it? Pas Mawr is a arge house buit in the town of Conwy. This townhouse was buit by Robert Wynn between 1576 and 1585. Who ived here? Points of interest Robert Wynn, his wife and their seven chidren ived here. Aso there woud have been servants iving in the house and guests woud often come to stay. Robert Wynn was a rich man and came from an important famiy who ived in Gwydir Caste. His grandson, Robert Wynn aso ived here. Robert Wynn extended the house by buying the house next door. He buit a grand gatehouse to impress his visitors. Pas Mawr was one of the first houses in north Waes to have crow-stepped gabes. Look at the tops of the was where they meet the roof. Can you see that they come down in steps instead of in a straight ine? Was ike these are caed crow-stepped gabes. They were a new idea in Waes when Pas Mawr was buit. They were common in Begium, Hoand and Germany, and Robert woud have seen them there when he was a young man. A ot of the rooms in the house had decorated pasterwork. The was and ceiings are covered with patterns made in the paster. It was the atest fashion at the time. The reay important rooms, ike the ha and the great chamber, had some of the pasterwork painted in bright coours. A the important rooms in Pas Mawr had firepaces in them, so the house was kept warm. In the times of the Tudor, houses did not have bathrooms, or even water taps inside. At Pas Mawr there was a courtyard with a we in it. A the water used in the house had to be taken from the we. Can you spot the poyhedron on top of the gabes? Where can I find more information? You can visit Pas Mawr. It is ooked after by Cadw. http://www.cadw.waes.gov.uk/defaut.asp?id=6&paceid=110

Tudor Houses and Homes Od Beaupre What is it? Od Beaupre is a manor house in Lanfair, The Vae of Gamorgan. This manor house was buit in the sixteenth century. Who ived here? Points of interest Sir Rice Manse (d. 1559) started the buiding during the time of the Tudors. This was continued by Wiiam Bassett and finished by his son Richard. Od Beaupre is buit around a courtyard. The gatehouse is dated 1586. The eaborate cassica porch is dated 1600. The ha behind the porch is ruined but you can sti see the great firepace and windows. Ioo Morganwg beieved that the porch was buit by a Gamorgan stonemason caed Twrch who had been to Itay. The name is from the French Beau-repaire but is pronounced Bewper. The inscription on the porch says that Richard Basset was aged 65 and his wife 55 when they buit the porch. Where can I find more information? You can visit Od Beaupre. It is ooked after by Cadw. http://www.cadw.waes.gov.uk/defaut.asp?id=6&paceid=101# Search the Peope s Coection Waes website or Cofein (www.cofein.gov.uk) to find further exampes of houses buit in the time of the Tudors.

Tudor Houses and Homes Hendre r-ywydd Uchaf Farmhouse, Denbighshire, now at St Fagans An interpretation of Hendre r-ywydd Uchaf Farmhouse in the time of the Tudors. Catte ived here in the time of the Tudors. This farmhouse had a thatched roof in the time of the Tudors. A hearth simiar to those found in some farmhouses in the time of the Tudors. Animas ived on the eft and peope on the right in the time of the Tudors. Without a chimney, the room coud be smoky in the time of the Tudors. Leeks, one of the vegetabes avaiabe in the time of the Tudors. Inside the workroom in the farmhouse. Looking through the door into the ha and bedroom in the farmhouse. A bedroom simiar to one in the time of the Tudors. Animas ived behind the first two doors and the famiy used the other door. Foor Pan Hendre r-ywydd Uchaf Farmhouse

Tudor Houses and Homes Garreg Fawr Farmhouse, Gwynedd, now at St Fagans An interpretation of Garreg Fawr Farmhouse in the time of the Tudors. An interpretation of Garreg Fawr Farmhouse in the time of the Tudors. Chimneys were status symbos in the time of the Tudors. A heavy door to defend the inhabitants in the time of the Tudors. An interpretation of a weathy farmhouse ha in the time of the Tudors. Peope cooked food on an open hearth in the time of the Tudors. Weathy inhabitant s bed in the time of the Tudors. Stairs to the second foor were popuar in the time of the Tudors. A pantry to store bread in the time of the Tudors. A buttery and pace to store barres in the time of the Tudors.

Tudor Houses and Homes Nannerth-gano, Powys; Tyddyn Lwydion, Powys; Tŷ Mawr, Wybrnant; Pas Mawr, Conwy and Od Beaupre, The Vae of Gamorgan Nannerth-gano was a onghouse in the time of the Tudors. A reconstruction drawing of Nannerth-gano. This onghouse was buit of stone in about 1555. Drawing of Tyddyn Lwydion farmhouse. This onghouse was buit c.1533 and was demoished in 2001. Tŷ Mawr, Wybrnant, the birthpace of Bishop Wiiam Morgan. Drawing of Tŷ Mawr. Pas Mawr is a townhouse buit by Robert Wynn and competed in 1585. The Queen s room, Pas Mawr. Reconstruction drawing of Od Beaupre as it woud have been c. 1600. Measured drawings of Od Beaupre.