IN DIE HOOGGEREGSHOF VAN SUID AFRIKA (OOS KAAPSE AFDELING) Saak no: 3593/06 MEAGAN HERTRICIA PRINGLE and MEC, DEPARTMENT OF HEALTH, EASTERN CAPE THE MEDICAL SUPERINTENDENT, DORA NGINZA HOSPITAL UITSPRAAK FRONEMAN, R: [1] Die eiseres is ʼn jong 21 jarige vrou wat skadevergoeding van die verweerders eis na aanleiding van die feit dat haar kind op 12 Maart 2005 doodgebore is in die Dora Nginza Hospitaal, Port Elizabeth. Sy beweer die dood van die kind in haar baarmoeder voor die geboorte is te wyte aan die nalatigheid van die hospitaal personeel. As gevolg van die doodgeboorte beweer die eiser sy het skade gely in die vorm van emosionele skok en trauma, toekomstige mediese uitgawes wat daaruit spruit, en verlies aan samesyn en toegeneentheid as gevolg van die afsterwe van die baba, in die bedrag van R211350,00. [2] Voor die aanvang van die verhoor het ek op aansoek van die eiseres (wat nie teengestaan is deur die verweerders nie) beveel dat die sogenaamde meriete van die saak geskei word van die geskilpunt rakende die omvang van die skade wat die eiseres moontlik gelei het as gevolg van die dood van die baba. Wat dus beslis moet
2 word is of die hospitaalpersoneel onregmatig en nalatig opgetree het die betrokke nag by die hospitaal, en of sodanige nalate die oorsaak was van die baba se dood. [3] Die eiseres is die enigste getuie wat direkte getuienis gelewer het oor die gebeure nadat sy by die hospitaal opgedaag het. Twee ginekoloë, dr. Du Toit en dr. Berkowitz, het deskundige getuienis gelewer namens die eiseres en verweerders onderskeidelik. Hul getuienis was grootliks gebaseer op die feite van die eiseres se behandeling soos weergegee in die hospitaal rekords. Geeneen van die hospitaalpersoneel aan diens by die hospitaal die nag is geroep as getuies nie. Dit is gemeensaak dat die enigste gekwalifiseerde doktor by die kraamafdeling, dr. Nel, later in ʼn motorbotsing oorlede is en dus uiteraard nie getuienis in die saak kon aflê nie. [4] Voordat ek in enige besonderhede met die getuienis handel is dit miskien nodig om eers ʼn argument wat mnr. Pretorius, advokaat vir die verweerders, beide in n onsuksesvolle aansoek om absolusie aan die einde van die eiseres se saak en in betoog na sluiting van die verweerders se saak ge opper het, te bespreek. [5] Die betoog, soos ek dit verstaan het, was dat die geskilpunte ten opsigte van die verweerders se nalatigheid beperk was tot die feitelike bepaling of die hospitaalpersoneel die betrokke nag bevind het dat (1) die eiseres fetale nood ondervind het; (2) erge vaginale bloeding ondervind het; en (3) slegs 3 4 cm ontsluit het, en nie tot ʼn bepaling of hulle daardie bevindinge moes, of behoort te, gemaak het nie. [6] Die betoog is gegrond op die basis dat die verweerders, in ʼn versoek om besonderhede vir verhoor, spesifieke gronde van beweerde nalatigheid van die eiseres aangevra het, en dat in antwoord daarop die reël 36(9)(b) kennisgewing van dr. Du Toit se opgesomde getuienis wat die hierbo gemelde besonderhede bevat, deur die eiseres aangebied is. Gevolglik, so is betoog, kon die getuienis by die verhoor nie buite hierdie bloot feitelike geskilpunte beweeg nie.
3 [7] Gewoonlik word die geskilpunte in n siviele saak bepaal deur die pleitstukke. Die pleitstukke in hierdie saak omskryf die beweerde nalatigheid aan die kant van die verweerder in wye, algemene terme. In die advokaat vir die eiseres se openingsbetoog het hy die eiseres se saak in hierdie wye terme uitgelig en spesifiek aangedui dat die eiseres begin bloei het, dat hospitaalpersoneel as gevolg daarvan moes opgetree het en dat dit nie gedoen is nie. In antwoord het mnr. Pretorius bloot aangedui dat die verweerders aanvoer alle nodige stappe is geneem en nagekom. In hoofondervraging van dr. Du Toit het dr. Du Toit herhaaldelik verwys na wat die hospitaalpersoneel na sy oordeel moes gedoen het, maar nie gedoen het nie. Mnr. Pretorius het nie beswaar aangeteken teen die lei van hierdie getuienis op grond daarvan dat dit irrelevant en buite die geskilpunte soos in die besonderhede vir verhoor vasgestel, geval het nie. Sy kruisondervraging van dr. Du Toit was daarop gerig om aan te toon dat daar nie in die hospitaalrekords objektiewe kliniese stawing of gegewens was wat op ernstige vaginale bloeding en fetale nood gedui het nie. Hierdie kruisondervraging is vereenselwigbaar met n benadering dat die geskilpunte bloot feitelik van aard is in die besondere sin dat die hospitaalpersoneel nie feitelik die gemelde bevindinge gemaak het nie. Dit is egter ook terselfdertyd vereenselwigbaar met die klassieke metode om ʼn deskundige se opinie getuines te probeer ondermyn, naamlik om die feite basis waarop die opinie gebaseer is te ontbloot as nie bestaande. Die feite gerigtheid van die ondervraging is dus dieselfde, hetsy dit bedoel was om aan te toon dat die hospitaalpersoneel geen sodanige siening van die feite gehuldig het nie, of om aan te toon dat hulle nie redelikerwys sodanige siening van die feite moes, of behoort te, gehad het nie. Ek kon, en kan, geen benadeling sien vir die verweerders
4 in die wyse waarop die kruisondervraging deur mnr. Pretorius gedoen is nie, selfs al het hy dit gedoen met die doel om aan te toon dat die hospitaalpersoneel nie die feitesiening gehuldig het op die manier waarop hy die reël 39(a)(b) kennisgewing van dr. Du Toit interpreteer het nie. Mnr. Pretorius het ook nie betoog dat daar sodanige benadeling was nie. Laastens wil ek net aandui dat na my oordeel daardie interpretasie van die kennisgewing, in die konteks van die pleitstukke in geheel, ook te eng en onregverdigbaar was.1 {8} Ek was by die aansoek om absolusie van die instansie van oordeel dat daar genoegsame getuienis deur die eiseres aangebied is waarop ʼn bevinding in die guns van die eiseres kon gemaak word. Na aanhoor van die getuienis van dr. Berkowitz vir die verweerders is ek van oordeel dat ʼn bevinding in die guns van die eiseres gemaak moet word. [9] Die eiseres se getuienis was dat sy redelik kort na middernag na die hospitaal geneem is deur haar ouers nadat sy vaginaal begin bloei het. By die ontvangsaal het sy verskeie kere na die verpleegster by ontvangs gegaan om te kla dat sy bloei. Sy het 4 of 5 sanitêre doekies ontvang vir die bloeding, maar is telkemale teruggestuur om te wag, met die belofte dat ʼn doktor gekry sou word om haar te ondersoek. Ten einde laaste het sy self vir ʼn dokter gaan soek. Sy het een, ʼn vrou, gevind wat haar toe in die ontvangsaal ondersoek het, waarna sy na die kraamsaal geneem is. Wat verder gebeur het, dra sy nie besondere kennis van nie. 1 1 Die saak waarop mnr. Pretorius vir benadeling gesteun het, Schmidt Plant Hire (Pty) Ltd v Pedrelli 1990(1)SA 398 (D&CLD), te 402 403, steun nie sy betoog nie dit handel oor wanneer nadere besonderhede vir verhoor gelas kan word.
5 [10] Wat enigsins opvallend is van haar weergawe is dat dit inpas, tydsgewys, met die hospitaalrekords. Daarvolgens is daar wel toetse om die baba se hartklop te bepaal op haar gedoen tussen 03:35 en 03:50, maar is sy vir die eerste keer om 06:00 deur ʼn vroulike intern ondersoek, in die ontvangsaal, waarna sy na die kraamsaal verwys is. Ook haar klagtes van voorafgaande vaginale bloeding en 4 deurweekte sanitêre doekies vind stawing in die hospitaalrekords. [11] Wat toon die hospitaalrekords van haar toestand aan? Vir doeleindes van hierdie uitspraak beperk ek my slegs tot daardie relevante inskrywings op grond waarvan dr. Berkowitz, die hoof ginekologiese spesialis by die hospitaal, sekere toegewings gemaak het, waarna ek later sal verwys. [12] Die eerste is die grafiek (die CTG ) van wat ek in leketaal sal beskryf as die uitslae van die toetse om die baba se hartklop te bepaal. Daar was meningsverskil tussen dr. Du Toit en dr. Berkowitz oor die gevolgtrekkings wat uit die grafiek gemaak kon word. Dr. Du Toit het die grafiek interpreteer as aanduidend van ernstige potensiële probleme, dr. Berkowitz het dit as redelik normaal beskou. Albei was dit egter eens dat ʼn verstadiging of deselerasie van die hartkloppings tot onder 90 per minuut dui op bloedverlies. Indien sodanige verstadiging voortduur beteken dit dat die baba al hoe minder bloed verkry (wat suurstof aan die baba verskaf) en indien die proses nie gekeer word nie sal die baba sterf weens ʼn gebrek aan suurstof. In noodgevalle word ʼn keisersnit uitgevoer sodat die baba uit die baarmoeder verwyder kan word om vrylik in die buitelug lug (en suurstof) in te asem. Die grafiek geneem
6 om 03:35 tot 03:50 toon verskeie klein dalings van die hartklop tot onder 90 per minuut, met ʼn enkele ernstige daling wat egter gou herstel het. [13] Om 04:30 verskyn die eerste inskrywing in die kliniese notas in die hospitaalrekords, gemaak deur ʼn verpleegster: Patient admitted in ward... Complaining of labour pains since 23h00. PV bleeding 24h00. BP 130/81. Pulse 79. Urine blood ++. SF 32cm. FHR monitored per CTG machine ranges between 100 130 bpm. Os 3 4cm dilated. Doctor to assess further... [14] Om 06:00 is die eiseres volgens die kliniese notas deur ʼn intern ondersoek. Sy het aangetoon dat daar voorgeboortelike bloeding was en het ʼn ultra sonar toets laat doen, vermoedelik om die ligging van die plasenta vas te stel ( u/s for placental lie ). Die uitslag daarvan was ʼn singleton, longitudinal lie, die aanwesigheid van fetale hartkloppings, en die gevoltrekking van not praevia. Ek sal later terugkeer na die belang van hierdie diagnose. [15] Na die ondersoek deur die intern is die eiseres oorgeplaas na die kraamsaal waar die baba se hartklop weer gemonitor is. Die grafiek van hierdie toets toon aan dat die telling gewissel het van meer as 200 tot minder as 90 per minuut. Die toets het geduur van 07:09 to na 07:20. Om 07:10 toon die kliniese notas ʼn inskrywing van CTA ranges between 90 180 with decelarations, Oxygen per face mask given. Ordered the patient to lie on the left side. Doctors in theatre. Vaginal bleeding still noted.
7 [16] Om 07:50 is dr. Nel meegedeel van die eiseres se toestand. Hy het haar ondersoek en gereël dat voorbereidings vir ʼn keisersnit gedoen moet word ingeval die baba nie voor die tyd wat nodig was om voorbereidings daarvoor te tref, gebore word nie. Om 08:15 het die geboorte normaal plaasgevind, maar die baba was reeds dood. [17] Vir doeleindes van hierdie uitspraak is dit nie nodig om verdere aandag te skenk aan die hospitaalpersoneel se optrede vanaf 07:10 daardie oggend nie. Teen daardie tyd was die baba in uiters fetale nood en kan aanvaar word dat selfs as dr. Nel vroeër uit die teater gekom het en ʼn keisersnit uitgevoer het, die kanse op die baba se oorlewing skraal was. [18] Onder kruisondervraging het dr. Berkowitz toegegee dat indien hy bewus gemaak is van die verpleegster se inskrywing om 04:30 dat die fetale hartklop op die CTG 100 130 slae per minuut was, hy sou toegesien het dat, ideaal gesproke, die fetale hartklop voordurend op die masjien gemonitor moes word, maar in die lig van die omstandighede wat by die ontvangsaal geheers het, dit elke 2 uur sou gedoen moes word. Op die aanname dat die intern hierdie inskrywing eers om 06:00 gesien het, sou dit beteken het dat ʼn onmiddelike toets vir fetale hartklop dan moes gedoen gewees het. Dit is nie gedoen nie. Hy het ook toegegee, hoewel hy later ietwat daarvan weggeskram het, dat indien ʼn keisersnit op daardie stadium uitgevoer is, die baba se lewe waarskynlik gered sou gewees het. Na my oordeel is hierdie getuienis genoegsame bewys, op ʼn oorwig van waarskynlikhede, van die eiseres se saak van nalatigheid aan die kant van die hospitaalpersoneel.
8 [19] Na my oordeel was die toegewings wat dr. Berkowitz gemaak het, gegrond op behoorlike mediese redes. Hy is klaarblyklik ʼn toegewyde medikus wat onder moeilike omstandighede poog om die kwaliteit van openbare gesondheidsorg op ʼn hoë standaard te hou. Dit was duidelik dat hy nie graag die optrede van jonger medici en personeel wat daardie nag by die hospitaal gewerk het, wou kritiseer nie, maar soos dit ʼn professionele deskundige betaam, was hy genoodsaak om die toegewings te maak wat hy inderdaad in kruisondervraging gedoen het. [20] Die inskrywing om 04:30 dat die baba se harttelling op die masjien gewissel het tussen 100 en 130 slae per minuut was ʼn aanduiding van ʼn moontlike gevaar: verstadiging in die hartklop van die baba weens vaginale bloeding wat die toevoer van suurstof in die bloed na die baba affekteer. Volgens die onbetwiste getuienis van dr. Du Toit kan beduidende voorkraamse bloeding (afgesien van normale voorkraamse bloeding) veroorsaak word deur òf the feit dat die plasenta laag op die baarmoedernek lê ( placenta praevia ), òf dat die plasenta loskom van die baarmoeder ( placenta abruptio ).2 Eersgenoemde oorsaak skep nie onmiddelike gevaar nie en kan vir ʼn redelike lang tyd toegelaat word omdat dit nie die bloedtoevoer na die baba affekteer nie. So ʼn oorsaak kan ook deur middel van ʼn ultra sonar toets vasgestel word, indien aanwesig. Laasgenoemde oorsaak abrupsie van die plasenta hou egter groot gevaar in. Dit het tot gevolg dat nie alleen die bloedtoevoer na die baba deur die plasenta ge affekteer word nie, maar ook dat die baba nou die vrugwater in die baarmoeder sal kan inasem. Slegs ʼn dringende keisersnit kan hierdie kritieke fetale nood verlig en die baba se lewe red. 2 Die mediese terme se korrekte spelling is nie deur my in ʼn mediese woordeboek bevestig nie dit is maar hoe ek dit in my eie notas van die getuienis neergeskryf het.
9 [21] Soos ek dr. Berkowitz se getuienis verstaan (en dr. Du Toit s n ook, maar vir die oomblik beoordeel ek die saak op die verdedigingsgetuienis), is die raadsame en redelike manier om potensiële verstadiging of deselerasie van die hartklop van die baba te monitor, die gebruik van die CTG. Sy getuienis was dat hy dit om 06:00 sou aanbeveel het na aanleiding van die vroeëre lesing tussen 03:35 en 03:50. Dit is nie gedoen nie. Dr. Du Toit se opinie dat die baba se dood in die eiseres se baarmoeder veroorsaak is deur ʼn gebrek aan suurstof wat gevolg het op die abrupsie van die plasenta is nie in kruisondervraging betwis nie. Daar is ook geen feite wat uit die hospitaal rekords blyk wat aandui dat daar ʼn ander, meer waarskynlike, oorsaak van die baba se dood is nie. Gegewe die reeds marginale hartklop lesings om 03:35 to 03:50 wat tot die uiterste lesings om 07h10 gelei het, is die waarskynlikhede na my oordeel oorweldigend dat indien verdere CTG s of hartkloplesings enige tyd tussen 04:30 en 06:15 gedoen is, hulle ʼn verdere verstadiging of deselerasie sou aangedui het wat op enige stadium tussen daardie 2 tye aangespreek kon gewees het deur ʼn keisersnit. Dit sou waarskynlik die baba se lewe gered het. [23] Dieselfde uitkoms sou waarskynlik bereik gewees het, selfs indien ʼn CTG of hartklop toets nie om 06:00 uitgevoer is nie, deur ʼn behoorlike interpretasie van die ultra sonar toets wat placenta praevia as oorsaak van die voorkraamse bloeding uitgesluit het. Die redelike mediese diagnose behoort dan te gelei het na die enigste ander werklike alternatief, placenta abruptio, wat ook ʼn onmiddellike keisersnit sou
10 genoodsaak het. [24] Daar is geen feite te vinde in die hospitaal rekords waarom die gekwalifiseerde doktor aan diens nie die keisersnit sou kon uitvoer tussen 05:15 en 06:15 daardie oggend nie. Daar is ook geen sodanige feite te vind om te verduidelik waarom die intern of die doktor nie die eiseres voor 06:00 kon ondersoek het nie, of waarom die verpleegster nie na 04:30 een of meer van hulle voor 06:00 kon opspoor nie. Soos reeds gemeld, steun die rekords die afleiding dat eiseres die waarheid praat dat sy self, na lang ure van wag, die intern in die hospitaalgange opgespoor het. [25] Gelei deur die deskundige getuienis, van dr. Berkowitz sowel as die onbetwiste aspekte van dr. Du Toit se getuienis,3 kom ek dus tot die gevolgtrekking dat ʼn redelike mediese praktisyn by die lees van die 04:30 kliniese notas redelikerwys die redelike moontlikheid sou voorsien het dat daar verdere verstadiging van die baba se hartkloptelling kon plaasvind; dat hy of sy verdere CTG s of hartkloptelling toetse sou laat doen het, ten laaste teen 06:00; dat die toetse waarskynlik erge fetale nood sou bevestig het; dat ʼn keisersnit dan waarskynlik die baba se lewe sou gered het; en dat so ʼn keisersnit nog op daardie stadium deur die beskikbare mediese personeel uitgevoer kon gewees het. Hierdie bevinding stel nalatigheid aan die kant van die hospitaalpersoneel daar.4 [26] Die eiseres moet dus slaag in hierdie deel van haar eis met koste. Daar is aangevoer dat dit die koste van 2 advokate moet insluit, maar na my oordeel regverdig 3 Van Wyk v Lewis 1924 AD 438, te 444. 4 Kruger v Coetzee 1966(2) SA 428(A), te 430 E F.
11 die aangeleentheid nie so ʼn bevel nie. Die omvang van die eiseres se beweerde skade is nie besonder hoog nie, die verhoor is gemaklik binne 2 dae voltooi; en slegs een deskundige aan elke kant het getuig oor relatief hanteerbare aspekte. [27] Dit word dus gelas dat: 1. Die verweerders aanspreeklik is vir sodanige skadevergoeding as wat die eiseres mag bewys voortspruit uit die dood van die baba op 12 Maart 2005; 2. Die verweerders die koste van die aksie tot op hede moet betaal, welke koste die kwalifiserende fooie, indien enige, van dr. Du Toit sal insluit; 3. Rente, teen die wettige koers, betaalbaar is op die gemelde koste van ʼn datum 14 dae na taksasie daarvan tot datum van betaling. J C FRONEMAN REGTER VAN DIE HOOGGEREGSHOF
12 FORM A FILING SHEET FOR SOUTH EASTERN CAPE LOCAL DIVISION JUDGMENT PARTIES: MEAGAN HERTRICIA PRINGLE and MEC, DEPARTMENT OF HEALTH, EASTERN CAPE THE MEDICAL SUPERINTENDENT, DORA NGINZA HOSPITAL Case Number: 3593/06 High Court: South Eastern Cape Local Division DATE HEARD: 20/03/08, 28/03/80 DATE DELIVERED: 28/03/08 JUDGE(S): FRONEMAN, J LEGAL REPRESENTATIVES Appearances: For the Plaintiff: Adv PH Mouton/Ayres for the Defendant: Adv B Pretorius Instructing attorneys: Plaintiff: Lee Strydom & Fourie Inc Defendant : State attorneys
CASE INFORMATION - Nature of proceedings : Topic: Key Words: 13