Adroddiad Cryno Profion casglu a monit tro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod Cod prosiect: EEE520-021 Dyddiad yr ymchwil: Tachwedd 2015 Chwefrorr 2016 Dyddiad: Mawrth 2016
Gweledigaeth WRAP yw byd ble caiff adnoddau eu defnyddio n gynaliadwy. Ein cenhadaeth yw cyflymu r symudiad tuag at economi sy n gynaliadwy ac yn effeithlon gydag adnoddau drwy ailddyfeisio sut rydyn ni n dylunio, cynhyrchu a gwerthu cynhyrchion; ailfeddwl sut rydyn ni n defnyddio ac yn bwyta ac yfed cynnyrch; ac ailddiffinio'r hyn sy n bosibl trwy ac ailgylchu. Am ragor o wybodaeth: www.wrap.org.uk Ysgrifennwyd gan: Carys White a Hugh McCoach Ffotograff clawr blaen: Nwyddau gwynion Er i ni wneud ein gorau i sicrhau cywirdeb yr adroddiad hwn, ni fedrwn dderbyn cyfrifoldeb na chael ein dal yn atebol yn gyfreithiol am unrhyw golled, difrod na chost a achosir gan neu mewn cysylltiad â bod yr wybodaeth hon yn anghywir, anghyflawn neu n gamarweiniol. Mae r deunydd hwn yn destun hawlfraint. Caniateir i chi ei gopïo heb dâl cyn belled a bod y deunydd yn gywir ac na chaiff ei ddefnyddio mewn cyd-destun camarweiniol. Mae n rhaid i chi nodi ffynhonnell y deunydd a chydnabod ein hawlfraint. Ni chewch ddefnyddio r deunydd i gefnogi nac i awgrymu ein bod ni wedi cefnogi cynnyrch neu wasanaeth masnachol. Am fanylion pellach gweler ein telerau ac amodau ar ein gwefan www.wrap.org.uk
Crynodeb gweithredol Mae r gwaith hwn yn archwilio r gweithgaredd offer trydanol ac electronig presennol a gynhelir gan awdurdodau lleol (ALl). Mae n adlewyrchu ymarfer yn nogfennau Gwahoddiad i Dendro (Invitation to Tender/ITT) ALlau a r cytundebau sy n deillio ohonynt gyda Chynlluniau Cydymffurfio Cynhyrchwyr (Producer Compliance Schemes/PCS). Rydym wedi adolygu 21 dogfen ITT gan ALlau a chytundebau â PCS i adnabod sut mae ALlau yn mynd i r afael ag wrth gaffael gwasanaeth ar gyfer casglu a thrin Cyfarpar Trydanol ac Electronig Gwastraff (Waste Electrical and Electronic Equipment/WEEE) o Ganolfannau Ailgylchu Gwastraff y Cartref (Household Waste Recycling Centres/HWRC). Yng nghanlyniadau r adolygiad, rydym wedi adnabod esiamplau arfer da o sut y gall ALlau gynnwys o fewn eu proses caffael er mwyn sicrhau eu bod yn cadw r budd lleol mwyaf posibl o r deunydd. Cefnogom yr adolygiad drwy gyfweld â deg ALl a monitro gwasanaethau mewn pedwar rhanbarth. Helpodd hyn i ni adnabod y lefelau y gall ALlau eu cyflawni pan gaiff ei gynnwys fel rhan annatod o u proses ITT/cytundebu WEEE. Gellir cyflawni mewn nifer o ffyrdd gwahanol, ond mae r adroddiad hwn yn adolygu r dulliau mwyaf cyffredin, sydd yn cynnwys: gasglu a gwerthu drwy siop ar safle HWRC awdurdod lleol, danfon eitemau i HWRC ar gyfer casgliad gan elusen i w werthu oddi ar y safle, neu gyfuniad o r ddau ddull. Mae r gwaith yn anelu at helpu WRAP asesu r effaith o gynnwys neu beidio cynnwys o fewn manylebau cytundebau casglu a thrin WEEE ar gyfer PCS a r gwasanaethau gweithredol dilynol mewn HWRC. Gallai r esiamplau arfer da o sut y gall ALlau gynnwys o fewn eu prosesau caffael gynorthwyo eraill i gyflwyno neu gynyddu WEEE yn y DU. WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 3
Casgliadau allweddol yr ymchwil yw: Roedd un rhan o dair o r ALlau a gynhwyswyd yn yr adolygiad nad oeddent yn cynnwys fel gofyniad yn eu ITT i PCS Mae r rhesymau dros beidio â chynnwys yn amrywio rhwng yr ALlau, gyda r rhesymau allweddol yn cynnwys: lle cyfyngedig yn y cyfleuster casglu dynodedig (Designated Collection Facility/DCF) neu HWRC i storio eitemau ar gyfer ; agosrwydd at/argaeledd mudiad ; risg o golli refeniw o ailgylchu (er y dylid nodi y byddai gwerth uwch i r rhanbarth o na r refeniw o ailgylchu); dealltwriaeth gyfyngedig o rôl y PCS, h.y. y gellir pasio cyfrifoldeb a rheolaeth lawn i r PCS; costau sefydlu yn cynnwys costau cyfalaf unedau storio; a gellir ystyried fel uchelgais gan na osodir targedau yn yr un modd ag y gwneir ar gyfer ailgylchu. Mae ALlau sydd yn cynnwys o fewn eu ITT yn fwy tebygol o gael yn weithredol yn eu hardal O r ALlau gydag n weithredol, roedd y mwyafrif wedi nodi yn eu ITT. Mae nodi yn caniatáu i r ALl allanoli r cyfrifoldeb a r gost o i redeg yn eu hardal i r PCS. Mae nifer o ALlau yn gweld hyn fel cymhelliant allweddol i weithredu gwasanaeth. Nid oedd peidio cynnwys yn yr ITT o reidrwydd yn rhwystro rhag cael ei ddarparu fel gwasanaeth Ar sail canlyniadau r ymchwil, gallai r ALlau hynny nad oeddent yn cynnwys yn eu ITT neu gytundeb fod yn gweithredu beth bynnag. Efallai mai mantais o gael perthynas dda gyda r PCS yw hyn (er bod peth o r y mae ALlau yn ei gynnal yn anghysylltiedig â r PCS). Mae rhai ALlau nad ydynt yn sylweddoli y gallant gael eu PCS i weithredu yn eu hardal; byddai gwybod hyn a gwneud defnydd ohono yn sicrhau bod yr ardal yn cael holl fuddion HEB UNRHYW GOST i r ALl Roedd rhai ALlau nad oeddent yn hollol ymwybodol y gallant basio r cyfrifoldeb dros weithredu a/neu reoli i r PCS a gytundebwyd drwy gynnwys yn eu ITT. Mae pasio cyfrifoldeb i r PCS yn caniatáu iddynt gadw r buddion cymdeithasol, amgylcheddol ac economaidd o yn eu hardal heb y drafferth o i reoli n uniongyrchol. Byddai ALlau yn elwa o fwy o ymwybyddiaeth o r rhan y gall PCS chwarae mewn cefnogi ALl, ac yn y pen draw annog rhagor o ALlau i gynnwys Mae n bosibl pe bai pob ALl yn ymwybodol y gallant basio r cyfrifoldeb dros weithredu a/neu reoli i r PCS a gytundebwyd drwy ei gynnwys yn eu ITT, byddai rhagor ohonynt wedi i gynnwys yn eu ITT. WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 4
Mewn rhai achosion, mae ALlau yn annog yn eu cytundebau gyda PCS gan eu bod yn credu fod y buddion cymdeithasol a ddaw o yn flaenoriaeth i r ardal I rai o r ALlau a gyfwelwyd, roedd buddion cymdeithasol yn flaenoriaeth gadarn dros gynnwys fel gwasanaeth yn yr ardal. Felly, teimlai r rhan fwyaf o ALlau bod partneriaid trydydd sector yn cynnig y cyfle gorau i fwyafu buddion cymdeithasol. Gall PCS helpu i ddod o hyd i bartneriaid addas a rheoli archwiliad y cwmnïau. Gall diffyg lle mewn HWRC gyfyngu gweithgaredd Gofynnom i r holl ALlau a ddewiswyd beth y tybient a allai fod yn eu hatal rhag cynnwys mewn ITT. Dywedodd pob un (p un a ydynt yn ai peidio) y gallai diffyg lle yn yr HWRC fod yn rheswm allweddol. Dywedodd naw allan o ddeg o r ALlau a gafodd eu cyfweld y byddai cael esiamplau testun i w cynnwys yn eu ITT/cytundeb yn eu hannog nhw ac eraill i gynnwys Er bod nifer o r ALlau yn gyfforddus gyda r testun i w gynnwys, mynegwyd y farn y byddai n ddefnyddiol gweld esiampl o r hyn sydd wedi gweithio yn y gorffennol i weithredu yn llwyddiannus. Mae ALlau sydd yn cynnwys yn eu ITT a u cytundeb wedi dangos drwy fonitro bod modd cyflawni cyfraddau uwch na r cyfartaledd Y gyfradd gyfartalog o gyflawni ar draws y pedwar safle a wnaethom eu monitro oedd 8% 1. Mae hyn yn uchel o fewn yr amcangyfrif eang ar gyfer nwyddau electronig ledled y DU o rhwng 4-8%, sydd yn isel. Mae canlyniadau r prosiect hwn yn dangos bod yr ALlau sydd yn cynnwys yn eu ITT yn cyflawni r cyfraddau presennol uchaf yn y DU. Mae hyn yn awgrymu y gellir cyflawni cyfraddau uwch na r cyfartaledd pan fod ALl yn nodi o fewn ei ITT a hynny n cael ei gefnogi gan y PCS yn ymarferol. Cyflawnwyd y niferoedd uchaf o gan elusennau sydd yn casglu o HWRC sydd hefyd yn cynnwys siop ble gwerthir Cyfarpar Trydanol ac Electronig wedi i Ailddefnyddio (Re-used Electrical and Electronic Equipment/REEE) Mae cymhariaeth o gyfraddau cyfartalog rhwng dau ALl sydd yn gwerthu ar y safle, yn erbyn dau nad ydynt yn gwerthu ar y safle yn awgrymu y cyflawnir cyfraddau uwch o pan gaiff ei gyfuno gyda siop ar y safle. Mae hyn yn debygol o fod oherwydd bod y safle wedi i sefydlu i drin eitemau ar gyfer eu h, yn cynnwys hyfforddiant ac ymgysylltu digonol gyda staff. 1 Ar draws yr holl ffrydiau WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 5
Mae Ffigwr ES1 yn rhoi r argymhellion allweddol i ALlau, PCS, cwmnïau rheoli gwastraff, mudiadau/elusennau a sefydliadau r llywodraeth ar gyfer cynyddu cyfraddau yn y DU. Ffigwr ES1 Argymhellion ar gyfer cynyddu cyfraddau Argymhelliad ITT Partneru gyda mudiadau lleol Esiampl testun ar gyfer ITT Cyfleu gwasanaeth i r cyhoedd Gweithred sydd ei hangen gan bob aelod o r gadwyn gyflenwi ALl PCS WMC Ailddefnyddio/ Elusen Cynnwys o fewn yr ITT er mwyn pasio r cyfrifoldeb i r PCS Nodi yn yr ITT y gofyniad i bartneru gyda mudiadau lleol er mwyn gwireddu buddion cymdeithasol a lleihau costau trafnidiaeth Cynnwys testun arfer da ynghylch cyflwyno neu ehangu gwasanaeth Nodi yn yr ITT y dylai r PCS ofalu am y cyfathrebu o fewn y cynnig gwasanaeth Cynnig gwasanaeth o fewn yr ymateb i r ITT Archwilio ac argymell mudiadau lleol o fewn yr ymateb i r ITT Ddim yn berthnasol Ymateb i r ITT yn datgan y bydd cefnogaeth yn cael ei ddarparu Gweithio gydag ALl, PCS a phartneriaid i hyrwyddo Gweithio gydag ALl, PCS a phartneriaid i hyrwyddo Ddim yn berthnasol Gweithio gydag ALl, PCS a phartneriaid i hyrwyddo Cysylltu â r ALl i nodi gofynion Hyrwyddo eu hunain i r ALl/PCS fel partner posibl Cysylltu â r ALl i nodi gofynion i w cynnwys yn yr ITT Cysylltu â r ALl i nodi gofynion i r cyhoedd Llywodraeth Hyrwyddo buddion cynnwys mewn ITT i ALlau Hyrwyddo buddion partneru gyda chwmni lleol i r ALlau Darparu testun arfer gorau i r ALl Hyrwyddo buddion cynnwys cyfathrebu am mewn ITT i r ALlau Cefnogi mewn cyfathrebu cyhoeddus WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 6
Cynnwys 1.0 Cefndir... 9 1.1 Cyflwyniad... 9 1.2 Amcanion... 10 2.0 Darpariaeth Awdurdod Lleol: adolygiad caffael... 11 3.0 Gweithgaredd presennol... 13 4.0 Trafodaeth... 15 4.1 Cymhelliannau i... 15 4.2 Argymhellion ar gyfer cynnwys mewn ITT... 16 4.3 Gweithredoedd i gynorthwyo gyda chynyddu cyfraddau... 17 5.0 Casgliadau... 18 6.0 Argymhellion... 20 Tablau Ffigwr ES1 Argymhellion ar gyfer cynyddu cyfraddau... 6 Ffigwr 1 Proses gytundebu ALl... 12 Ffigwr 2 Manteision ac anfanteision cyfuno siop gyda chasgliadau gan elusen... 14 Ffigwr 3 Manteision ac anfanteision casgliadau elusen yn unig mewn HWRC (dim siop ar y safle)... 14 Ffigwr 4 Argymhellion ar gyfer cynyddu cyfraddau... 20 WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 7
Rhestr Termau DCF Cyfleuster Casglu Dynodedig (Designated Collection Facility) EEE Cyfarpar Trydanol ac Electronig (Electrical and Electronic Equipment) HWRC Canolfan Ailgylchu Gwastraff y Cartref (Household Waste Recycling Centre) ALl Awdurdod Lleol LDA Offer Domestig Mawr (Large Domestic Appliance) NAWDO Cymdeithas Genedlaethol Swyddogion Gwaredu Gwastraff (National Association of Waste Disposal Officers) NEPO North East Procurement Organisation PCS Cynllun Cydymffurfio Cynhyrchwyr (Producer Compliance Scheme) PFI Menter Cyllid Preifat (Private Finance Initiative) SDA Offer Domestig Bach (Small Domestic Appliances) REEE Cyfarpar Trydanol ac Electronig wedi i Ailddefnyddio (Re-use Electrical and Electronic Equipment) WEEE Cyfarpar Trydanol ac Electronig Gwastraff (Waste Electrical and Electronic Equipment) WMC Cwmni Rheoli Gwastraff (Waste Management Company) Cydnabyddiaeth Hoffai Valpak Limited a WRAP ddiolch i r cynghorau a r mudiadau a gyfrannodd i r prosiect. WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 8
1.0 Cefndir 1.1 Cyflwyniad Adolygodd y prosiect hwn ddogfennauu Gwahoddiad i Dendro (Invitation to Tender/ITT) 2 a chytundebauu gyda chynlluniau cydymffurfio cynhyrchwyr (Producer Compliance Schemes/PCS) gan awdurdodau lleol (ALl). Adnabuwyd sut mae ALlau yn ymdrin ag wrth gaffael gwasanaeth casglu a thrin eu Cyfarpar Trydanol ac Electronig Gwastraff (Waste Electrical and Electronic Equipment/WEEE) ) o Ganolfannau Ailgylchu Gwastraff y Cartreff (Household Waste Recycling Centres/HWRC). Yng nghanlyniadau r adolygiad, rydym wedi adnabod esiamplau arfer da o sut y gall ALlau gynnwys o fewn euu proses caffael i sicrhau eu bodd yn cadw r budd lleol mwyaf posibl o r deunydd. Gwnaethom gefnogi r adolygiad drwy gyfweld â deg ALl a monitro gwasanaethau mewn pedwar rhanbarth. Cynorthwyodd hyn i ni adnabod y lefelau y gall ALlau eu cyflawni wrth ei wneud yn rhann annatod o u proses ITT/cytundebu WEEE. Mae adroddiad WRAP, Realising the Value of Household WEEE 3 yn datgan y gallai 23% o gynhyrchion a daflwyd fod yn ddichonadwy yn economaidd i w ailwerthu, gyda u hanner angen mân atgyweirio a r hanner aralll yn gweithio n iawn. Hefyd, mae adroddiad WRAP Re-use off WEEE from Household Waste Recycling Centres (HWRC s) 4 yn amlygu r gofyn am gynhyrchion wedi u h. Er gwaethaf y lefel ymddangosol o ddichonolrwydd economaidd ar gyfer ailwerthu a r gofyn sydd am y cynhyrchionn hyn, amcangyfrifir mai dim ond o rhwngg 4% ac 8% yw r ffigwr ar gyfer nwyddau trydanol yn y DU. Prif ffynhonnell WEEE domestig yw casgliadau ALl, sydd yn aml a wedi i gytundebu i gynlluniau cydymffurfio cynhyrchwyr (PCS) WEEE ar gyfer ei drin. Fodd bynnag, mae yna amrywiaeth yn y lefelau o WEEE rhwng ALlau (nid oes gan rai ohonynt ddarpariaeth o gwbl). Gall pob ALl gontractio eu triniaethh WEEE allan a chynnwys o fewn cytundeb consesiwn gwasanaeth 5 gyda PCS. Golyga hyn fod yna gyfle sylweddol i annog WEEE domestig heb unrhyw gost i r ALl. Ar ddiwedd mis Chwefror 2012 pasiwydd y Ddeddf Gwasanaethau Cyhoeddus (Gwerth Cymdeithasol), ac 2 Ar gyfer 21 awdurdod lleol ledled Cymruu a Lloegr 3 http://www.wrap.org.uk/ /sites/files/wrap/wrap%20weee%20hwrc%20summary%20report.pdf 4 http://www.wrap.org.uk/ /sites/files/wrap/zero%20waste%20scotland%20re-use%20of%20weee%20from%20hwrcs.pdf 5 Trefniant consesiwn gwasanaeth yw trefniant ble mae llywodraeth neu gorff arall yn caniatáu cytundeb ar gyfer cyflenwi gwasanaethau cyhoeddus i weithredwr preifat WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 9
mae n berthnasol i r holl gyrff cyhoeddus yng Nghymru a Lloegr. Mae r Ddeddf yn ei gwneud yn ofynnol i r cyrff hyn ystyried sut mae r gwasanaeth y maent yn ei gaffael yn gallu gwella llesiant cymdeithasol, economaidd ac amgylcheddol eu hardal ddaearyddol ddiffiniedig. Er nad yw gofynion y Ddeddf hon yn ymestyn i gytundebau consesiwn gwasanaeth (fel cytundebau casglu a thrin WEEE), gellir cwrdd â naws y Ddeddf yn ogystal â gwerth gorau drwy gynnwys o fewn cwmpas gofynion gwasanaeth y cytundeb. Er enghraifft, gallai cytundeb casglu a thrin WEEE gynnwys gofyniad i r cwmni sy n rhoi r cynnig llwyddiannus 6 weithio gydag elusen WEEE wedi i lleoli n lleol. Fel hyn, byddai r ALl yn cyflawni budd gwaelodlin driphlyg 7 drwy hwyluso atgyweirio WEEE ar gyfer ei werthu neu ei ddosbarthu i aelodau economaidd-ddifreintiedig o r gymuned leol, ac ar yr un pryd yn cefnogi elusen leol ac yn lleihau gwastraff. Mae un o ganlyniadau allweddol y prosiect hwn yn amlygu bod nifer o ALlau yn ymwybodol o r budd hwn ac wedi gweithredu am y rheswm hwn. Fodd bynnag, mae amcangyfrifon ffigurau nwyddau trydanol ledled y DU yn isel, er gwaethaf y buddion clir y gall eu cynnig i ranbarth. Mae WRAP yn cydnabod y broblem hon yn ychwanegol i gydnabod y budd a ddaw pan fo ALlau a PCS yn cyfleu arfer da mewn datblygu ITT i gynyddu darpariaeth ledled y wlad. Mae WRAP yn rhagweld y bydd canlyniadau r ymchwil a monitro hwn yn amlygu r buddion ac yn galluogi ALlau eraill i gynnwys o fewn eu ITT/cytundebau yn y dyfodol. 1.2 Amcanion Mae r gwaith hwn yn archwilio gweithgaredd presennol sydd eisoes yn digwydd mewn sampl o ALlau drwy adlewyrchu mewn cytundebau ALl. Mae r prosiect, fel rhan o gyfres ehangach o brosiectau sy n rhan o r gwaith Profion Casglu a Monitro WEEE, yn anelu at gynorthwyo WRAP i: arddangos y cyfleoedd i ALlau fwyafu WEEE drwy ddangos y gwerth o i gynnwys o fewn manylebau cytundebau casglu a thrin WEEE ac o ganlyniad o fewn y gwasanaeth gweithredol; ac adnabod esiamplau o arfer da o sut y gall ALlau gynnwys o fewn eu proses caffael, gan eu cynorthwyo i gynyddu WEEE yn y DU. 6 Y PCS yn yr achos hwn 7 Fframwaith cyfrifon yw gwaelodlin driphlyg, sydd â thri rhan: cymdeithasol, amgylcheddol ac ariannol. WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 10
2.0 Darpariaeth Awdurdod Lleol: adolygiad caffael ADOLYGIAD DOGFENNAU Mae r adran hon yn rhoi adolygiad o r dogfennau ITT a r cytundebau dilynol gyda PCS a oedd ar gael gan 21 ALl ledled y DU. Rydym wedi archwilio r dogfennau i weld sut maent (neu nad ydynt) yn cynnwys fel rhan o u gwasanaethau caffael WEEE, gan adnabod: esiamplau arfer da i sicrhau bod ALlau yn cynnwys WEEE o fewn y gwasanaeth; esiamplau o ffactorau ychwanegol fel sicrhau bod unrhyw ddarpariaeth gwasanaeth yn gweithio gyda mudiadau neu elusennau sydd eisoes yn bodoli; esiamplau o sut mae ALlau yn sicrhau bod yr WEEE a nodir yn yr ITT gwreiddiol yn cael ei weithredu yn ymarferol; a rhwystrau sy n atal ALlau rhag cynnwys o fewn y cytundeb neu r gwasanaeth terfynol. CYFWELIADAU Cefnogwyd yr adolygiadau gan gyfweliadau gyda deg awdurdod lleol a thri mudiad er mwyn deall eu hymagwedd tuag at. Roedd yr ALlau a ddewiswyd yn cynnwys sampl cymysg o r rhai a oeddent a r rhai nad oeddent yn cynnwys yn eu ITT a r rhai sydd yn a r rhai nad ydynt yn darparu gwasanaeth. WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 11
MONITRO AILDDEFNYDDIO Gwnaethom fonitro gweithgareddau 4 ALl fel rhan o r gwaith er mwyn cynnig safbwynt cyfannol o ddatblygiad d ITT hyd at y gwasanaeth ymarferol a ddarperir. Mae Ffigwr 1 yn dangos y camau allweddol i ALlau gytundebu gyda PCSS WEEE i gasglu WEEE o safleoedd ac ym mha gamau y gallant nodi. Ffigwr 1 Proses gytundebu ALl ITT Cytundeb Gwasanaeth Dylai r ITT nodi gofynion r awdurdod lleol Dylai r cytundeb adlewyrchu gofynion r awdurdod lleol fel y nodir yn yr ITT gwreiddiol Dylai r gwasanaeth gyflawni gofynion rr awdurdod lleol fel y nodir yn yr r ITT gwreiddiol a r cytundeb Cam yr ITT yw r rhan gyntaf yn y broses ble gall ALl nodi os yw n dymuno cynnwys o fewn ei wasanaeth. Ble nodir, dylai PCS gynnwys darpariaeth yn yr ymateb tendro. Y gwasanaeth yw r rhan gweithredol o r broses, a ddylai gynnwys os cafoddd ei nodi yn yr ITT gwreiddiol a r WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 12
3.0 Gweithgaredd presennol O r 21 ITT ALl a adolygwyd ar gyfer yr astudiaeth hon, roedd 67% yn cynnwys yn benodol yn eu ITT. Mae n amlwg bod ALlau sydd yn cynnwys o fewn eu ITT yn fwy tebygol o weithredu yn eu hardal. Dylid nodi hefyd y gallai r rhai nad oeddent yn cynnwys fod yn ei weithredu beth bynnag. Efallai mai mantais o gael perthynas dda gyda r PCS yw hyn (er bod peth o r y mae ALlau yn ei gynnal yn anghysylltiedig â r PCS). Wrth fonitro gweithgaredd, roedd yr eitemau a welsom yn cynnwys offer domestig mawr (large domestic appliances/lda), offer oeri, offer domestig bach (small domestic appliances /SDAs) a theledai. Y ffrydiau hyn yw r ffrydiau mwyaf cyffredin sydd yn gysylltiedig ag WEEE oherwydd y buddion cymdeithasol o ddarparu cynnyrch ail-law i r farchnad. Maent hefyd yn hawdd i w gwahanu (LDA yn enwedig) o fewn HWRC ar gyfer eu h. Mae gan rai ALlau siop ar eu safle, ble gellir cynnal rhywfaint o brofi offer cludadwy (portable appliance testing/pat) 8 ar SDA. Gall y contractwr neu r ALl reoli r rhan hon o r broses ar y safle ochr yn ochr ag ffrydiau eraill fel LDA ac offer oeri, sydd yn digwydd oddi ar y safle drwy gyfrwng partner sector preifat neu drydydd sector. Roedd y gyfradd ar draws y pedwar safle yn 8% 9. Mae hyn ar ben uchaf yr amcangyfrif a dderbynnir yn eang o nwyddau trydanol ar draws y DU o rhwng 4% ac 8%. Mae hyn yn dangos y gellir cyflawni cyfraddau uwch na r cyfartaledd o pan fod ALl yn nodi o fewn ei ITT ac y cefnogir hwnnw yn ymarferol gan y PCS. Ymddengys bod digon o gyflenwad a digon o alw am ddeunydd wedi i, ond mae trafodaethau gyda mudiadau yn dangos bod yna ddiffyg adnoddau i gasglu, cludo ac atgyweirio r offer, sydd yn rhwystr. Dangosir hyn gan un mis o weithgaredd wedi i fonitro yn profi cynnyrch o hyd at 30% i LDA (sydd yn dangos yr hyn y gellir ei gyflawni) o i gymharu gyda mis arall ble r oedd y mudiad yn methu casglu unrhyw beth o ganlyniad i fod dros eu capasiti. 8 Y term a ddefnyddir i ddisgrifio archwilio offer a chyfarpar trydanol i sicrhau eu bod yn ddiogel i w defnyddio. 9 Ar draws holl ffrydiau WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 13
Opsiynau arfer gorau ar gyfer casglu Mae canlyniadau r dadansoddiad yn awgrymu y ceir cyfradd uwch na r cyfartaledd o gynnyrch pan fod siop ar y safle sydd yn gweithredu ar y cyd â chasgliadau gan elusennau. Gall hyn awgrymu bod hyfforddi gweithredwyr safleoedd i wahanu eitemau o fudd i gynyddu cyfraddau cyffredinol yr ardal, gan y caiff blaenoriaethu gwahanu ar gyfer ei ymgorffori yn y diwylliant. Mae Ffigwr 2 yn rhoi r manteision a r anfanteision o gyfuno siop ar safle r HWRC gyda chasgliadau gan elusen. Ffigwr 2 Manteision ac anfanteision cyfuno siop gyda chasgliadau elusen Manteision Staff hyfforddedig ar y safle Mannau storio dynodedig Mynediad hawdd at nwyddau ail law ar gyfer cwsmeriaid Buddion cymdeithasol o weithio gyda thrydydd parti Targedu eitemau ar gyfer yn barhaus Ailddefnyddio yn weladwy i r cyhoedd Anfanteision Angen yr adnodd ar y safle Angen i fwy o bobl ymweld â r safle Cyflwyno diwylliant arian mewn llaw Mae Ffigwr 3 yn dangos y manteision a r anfanteision o fodel ble mae yn digwydd trwy gasgliadau elusen yn unig. Ffigwr 3 Manteision ac anfanteision casgliadau elusen yn unig mewn HWRC (dim siop ar y safle) Manteision Angen cyfyngedig am adnoddau Mannau storio dynodedig Buddion cymdeithasol o weithio gyda thrydydd parti Anfanteision Ailddefnyddio yn llai gweladwy i r cyhoedd Mwy o angen cyfathrebu Yn ddibynnol ar argaeledd yr elusen WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 14
4.0 Trafodaeth 4.1 Cymhelliannau i Cymhelliannau ALl i gynnwys mewn ITT/cytundebau gyda PCS Y rhesymau allweddol bod ALlau yn cynnwys yn eu ITT a u cytundebau yw: cwrdd â gofynion cymdeithasol yr ALl drwy bartneru gyda mudiad trydydd sector (sydd yn creu cyflogaeth) a darparu offer ail law i gartrefi difreintiedig; pasio r cyfrifoldeb dros weithredu a/neu reoli Atal i w PCS cytundebol drwy gynnwys yn eu ITT. Mae pasio cyfrifoldeb i r PCS yn Ailgylchu caniatáu iddynt gadw buddion cymdeithasol, amgylcheddol Adfer ac economaidd yn eu hardal heb y drafferth o i reoli yn uniongyrchol; a Gwaredu chwrdd â gofynion yr Hierarchaeth Gwastraff. Paratoi ar gyfer Rhesymau ALlau dros beidio cynnwys mewn ITT/cytundebau Roedd y rhesymau a ddatganwyd gan ALlau dros beidio cynnwys yn eu ITT neu gytundebau yn cynnwys: lle cyfyngedig mewn DCF/HWRC i storio eitemau ar gyfer eu h; agosrwydd/argaeledd mudiad ; perygl o golli refeniw o ailgylchu (er y dylid nodi y byddai mwy o werth i ranbarth o na r refeniw o ailgylchu); dealltwriaeth gyfyngedig o rôl y PCS; h.y. y gellir pasio r cyfrifoldeb a r rheolaeth yn llawn i r PCS; costau sefydlu yn cynnwys costau cyfalaf unedau storio; gellir ystyried yn uchelgais gan na osodir targedau ar gyfer yn yr un modd ag y gwneir ar gyfer ailgylchu; a perygl o gyhoeddusrwydd negyddol yn gysylltiedig ag WEEE yn mynd o i le 10. Mae nifer o r heriau hyn yn adlewyrchu r rhai a drafodwyd yn y gyfres WRAP How to Guides, astudiaethau achos a fideos sydd ar gael ar wefan Partnerships are the Key to Success. Anogir ALlau i adolygu r dogfennau hyn. 10 Ystyriwyd gwarchod data a straeon negyddol yn y cyfryngau fel problemau sy n gysylltiedig ag, a gallai hyn fod yn anghymell awdurdodau lleol; felly gall gweithio gyda Chynlluniau Cydymffurfio Cynhyrchwyr helpu awdurdodau lleol ennyn hyder yn y system. WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 15
4.2 Argymhellion ar gyfer cynnwys mewn ITT Rhoddir esiamplau isod o destunau arfer da a ellid eu defnyddio gan ALlau sydd yn bwriadu cyflwyno neu gynnal gwasanaeth yn eu hardal. Mae r Cyngor yn gweithio gyda mudiad lleol i gasglu eitemau addas o r DCF ar gyfer eu hatgyweirio a u hailwerthu. Byddai r Cyngor yn awyddus i barhau r trefniant hwn o dan y Cytundeb hwn. Mae r Cyngor yn dymuno blaenoriaethu offer cyflawn a bydd y Darparwr yn datblygu a chynnal perthnasau gyda mudiadau sy n arbenigo mewn atgyweirio ac offer trydanol ac electronig. Bydd y Darparwr yn gweithio gyda r Cyngor i gynyddu r nifer o eitemau o offer trydanol ac electronig a ailddefnyddir yng nghymunedau r Cyngor, drwy r dulliau amrywiol sydd ar gael i r ddau Barti a r dulliau hynny y gellir eu datblygu rhwng y Partïon hynny dros Gyfnod y Cytundeb. Manylwch eich cynigion ar gyfer blaenoriaethu a chyflawni offer WEEE cyflawn a gânt eu casglu o dan gytundeb gyda r Cyngor. Cynhwyswch fanylion perthynas eich cwmni gyda mudiadau sy n arbenigo mewn atgyweirio ac offer trydanol ac electronig; dull eich cwmni o ddatblygu perthynas gyda mudiadau newydd sy n gallu/a allai arbenigo mewn atgyweirio ac offer trydanol ac electronig; a sut y gall eich mudiad chi sicrhau r gwasanaethu hyn. Mae cwestiynau allweddol eraill y gellir eu gofyn yn yr ITT yn cynnwys: o o o o o o Allwch chi nodi, os gwelwch yn dda, pa gynwysyddion a fydd yn cael eu gosod ar y safle i sicrhau bod WEEE yn cael ei storio n ddiogel er mwyn mwyafu ei botensial ar gyfer? Sut rydych chi n bwriadu rheoli r berthynas rhwng y mudiad a staff y safle i sicrhau gwasanaeth llyfn? Pa farchnadoedd terfynol a ddefnyddir a pham? Pa gynlluniau wrth gefn sydd gennych mewn lle i sicrhau y caiff ein WEEE ei? Pan gaiff eitemau eu tynnu o r safle ar gyfer eu h, ond nad oes modd eu h yn y pen draw, rhowch fanylion o sut y rheolir yr eitemau hyn, h.y. a fyddant yn cael eu trin ar gyfer eu hailgylchu mewn AATF a u cynnwys yn ein hadroddiadau? Sut fyddwch chi n adrodd data perfformiad i ni? Pethau eraill i ALlau eu hystyried wrth ddatblygu eu ITT: WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 16
Argymhellir Cod Ymarfer yr Adran Arloesi Busnes a Sgiliau 11 fel canllaw ar gyfer geirfa i w gynnwys yn yr ITT. Galluogi r hyblygrwydd i newid rhwng mudiadau ac elusennau. Byddai n ddefnyddiol rhoi esiamplau testun i w cynnwys mewnn ITT sydd yn adlewyrchu r hyblygrwydd hwn ac nad yw n eu cyfyngu i weithdrefnau a phartneriaid penodol. Ennyn dealltwriaeth o gyfraddau cynnyrch cyfartalog/arfer da mewn gan ALlau eraill fel y gallant awgrymu targedau yn yr ITT. Pasio rheolaeth a chyfrifoldeb gweithgaredd ailddefnydd dio i r PCS. 4.3 Gweithredoedd i gynorthwyo gyda chynyddu cyfraddau Ymgysylltu ag allfeydd lleol i dderbyn, atgyweirio a gwerthu r offer i gadw logisteg a chostau mor isel ag sy n bosibl; gall y PCS helpu gyda hyn. Sicrhau cyfathrebu digonol, yn cynnwys cyfeirio at allfeydd lleol neu gyfleusterau ar y safle. Gall yr ALl wneud hyn neu ei gynnwys yn yr ITT fel rhan o gytundeb gwasanaeth y PCS. Sicrhau y caiff staff eu hyfforddi a u haddysgu n dda. Cynnwys adrodd data (a ellir ei allanoli i r PCS) a fydd yn caniatáu gosod meincnod fel y gall ALlau weithredu targedau gwelliant o flwyddyn i flwyddyn. Gweithio gyda r PCS i ennyn hyder yn y system a gwybodd y caiff ei reoli n gywir. 11 https://www.gov.uk/government/publications/waste-electrical-and-electronic-equipment-weee-collection-code-of- practice/collection-of-waste-electrical-and-electronic-equipment-weee-from-designated-collection-facilities-dcfs-code-of-practice WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 17
5.0 Casgliadau Rhestrir casgliadau allweddol yr astudiaeth isod: Nid oedd 33% (7 o 21) o r ALlau a gynhwyswyd yn yr adolygiad hwn yn cynnwys yn eu ITT i PCS Nid oedd traean o r ALlau a adolygwyd yn cynnwys yn eu ITT. Roedd y rhesymau dros beidio â chynnwys yn amrywio rhwng yr ALlau, a r rhesymau allweddol oedd: lle cyfyngedig yn y DCF/HWRC i storio eitemau ar gyfer ; agosrwydd at/argaeledd mudiad ; risg o golli refeniw o ailgylchu (er y dylid nodi y byddai gwerth uwch i r rhanbarth o na r refeniw o ailgylchu); dealltwriaeth gyfyngedig o rôl y PCS, h.y. y gellir pasio cyfrifoldeb a rheolaeth lawn i r PCS; costau sefydlu yn cynnwys costau cyfalaf unedau storio; a gellir ystyried fel uchelgais gan na osodir targedau yn yr un modd ag y gwneir ar gyfer ailgylchu. Mae ALlau sydd yn cynnwys o fewn eu ITT yn fwy tebygol o gael yn weithredol yn eu hardal O r ALlau gydag n weithredol, roedd y mwyafrif wedi nodi yn eu ITT. Mae nodi yn caniatáu i r ALl allanoli r cyfrifoldeb a r gost o i redeg yn eu hardal i r PCS. Mae nifer o ALlau yn gweld hyn fel cymhelliant allweddol i weithredu gwasanaeth. Nid oedd peidio cynnwys yn yr ITT o reidrwydd yn rhwystro rhag cael ei ddarparu fel gwasanaeth Ar sail canlyniadau r ymchwil, gallai r ALlau hynny nad oeddent yn cynnwys yn eu ITT neu gytundeb fod yn gweithredu beth bynnag. Efallai mai mantais o gael perthynas dda gyda r PCS yw hyn (er bod peth o r y mae ALlau yn ei gynnal yn anghysylltiedig â r PCS). Mae rhai ALlau nad ydynt yn sylweddoli y gallant gael eu PCS i weithredu yn eu hardal; byddai gwybod hyn a gwneud defnydd ohono yn sicrhau bod yr ardal yn cael holl fuddion HEB UNRHYW GOST i r ALl Roedd rhai ALlau nad oeddent yn hollol ymwybodol y gallant basio r cyfrifoldeb dros weithredu a/neu reoli i r PCS a gytundebwyd drwy gynnwys yn eu ITT. Mae pasio cyfrifoldeb i r PCS yn caniatáu iddynt gadw buddion cymdeithasol, amgylcheddol ac economaidd yn eu hardal heb y drafferth o i reoli n uniongyrchol. Byddai ALlau yn elwa o fwy o ymwybyddiaeth o r rhan y gall PCS chwarae mewn cefnogi ALl, ac yn y pen draw annog rhagor o ALlau i gynnwys Mae n bosibl pe bai pob ALl yn ymwybodol y gallant basio r cyfrifoldeb dros weithredu a/neu reoli i r PCS a gytundebwyd drwy ei gynnwys yn eu ITT, byddai rhagor ohonynt wedi i gynnwys yn eu ITT. WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 18
Mewn rhai achosion, mae ALlau yn annog yn eu cytundebau gyda PCS gan eu bod yn credu fod y buddion cymdeithasol a ddaw o yn flaenoriaeth i r ardal I rai o r ALlau a gyfwelwyd, roedd buddion cymdeithasol yn flaenoriaeth gadarn dros gynnwys fel gwasanaeth yn yr ardal. Felly, teimlai r rhan fwyaf o ALlau bod partneriaid trydydd sector yn cynnig y cyfle gorau i fwyafu buddion cymdeithasol. Gall PCS helpu i ddod o hyd i bartneriaid addas a rheoli archwiliad y cwmnïau. Gall diffyg lle mewn HWRC gyfyngu gweithgaredd Gofynnom i r holl ALlau a ddewiswyd beth y tybient a allai fod yn eu hatal rhag cynnwys mewn ITT. Dywedodd pob un (p un a ydynt yn ai peidio) y gallai diffyg lle yn yr HWRC fod yn rheswm allweddol. Dywedodd naw allan o ddeg o r ALlau a gafodd eu cyfweld y byddai cael esiamplau testun i w cynnwys yn eu ITT/cytundeb yn eu hannog nhw ac eraill i gynnwys Er bod nifer o r ALlau yn gyfforddus gyda r testun i w gynnwys, mynegwyd y farn y byddai n ddefnyddiol gweld esiampl o r hyn sydd wedi gweithio yn y gorffennol i weithredu yn llwyddiannus. Mae ALlau sydd yn cynnwys yn eu ITT a u cytundeb wedi dangos drwy fonitro bod modd cyflawni cyfraddau uwch na r cyfartaledd Y gyfradd gyfartalog o gyflawni ar draws y pedwar safle a wnaethom eu monitro oedd 8% 12. Mae hyn yn uchel o fewn yr amcangyfrif eang ar gyfer nwyddau electronig ledled y DU o rhwng 4 8%, sydd yn isel. Mae canlyniadau r prosiect hwn yn dangos bod yr ALlau sydd yn cynnwys yn eu ITT yn cyflawni r cyfraddau presennol uchaf yn y DU. Mae hyn yn awgrymu y gellir cyflawni cyfraddau uwch na r cyfartaledd pan fod ALl yn nodi o fewn ei ITT a hynny n cael ei gefnogi gan y PCS yn ymarferol. Cyflawnwyd y niferoedd uchaf o gan elusennau sydd yn casglu o HWRC sydd hefyd yn cynnwys siop ble gwerthir Cyfarpar Trydanol ac Electronig wedi i Ailddefnyddio (Re-used Electrical and Electronic Equipment/REEE) Mae cymhariaeth o gyfraddau cyfartalog rhwng dau ALl sydd yn gwerthu ar y safle, yn erbyn dau nad ydynt yn gwerthu ar y safle yn awgrymu y cyflawnir cyfraddau uwch o pan gaiff ei gyfuno gyda siop ar y safle. Mae hyn yn debygol o fod oherwydd bod y safle wedi i sefydlu i drin eitemau ar gyfer eu h, yn cynnwys hyfforddiant ac ymgysylltu digonol gyda staff. 12 Ar draws yr holl ffrydiau WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 19
6.0 Argymhellion Mae Ffigwr 4 yn gosod allan yr argymhellion allweddol i ALlau, PCS, cwmnïau rheoli gwastraff, mudiadau/elusennau a sefydliadau r llywodraeth ar gyfer cynyddu cyfraddau yn y DU. Ffigwr 4 Argymhellion ar gyfer cynyddu cyfraddau Argymhelliad Cynnwys yn eu ITT Partneru gyda mudiadau lleol Esiampl testun ar gyfer ITT Gweithred sydd ei hangen gan bob aelod o r gadwyn gyflenwi ALl PCS WMC Ailddefnyddio/ Elusen Llywodraeth Cynnwys o fewn yr ITT er mwyn pasio r cyfrifoldeb i r PCS Nodi yn yr ITT y gofyniad i bartneru gyda mudiadau lleol er mwyn gwireddu buddion cymdeithasol a lleihau costau trafnidiaeth Cynnwys testun arfer da ynghylch cyflwyno neu ehangu gwasanaeth Cynnig gwasanaeth o fewn yr ymateb i r ITT Archwilio ac argymell mudiadau lleol o fewn yr ymateb i r ITT Ddim yn berthnasol Gweithio gydag ALl, PCS a phartneriaid i hyrwyddo Gweithio gydag ALl, PCS a phartneriaid i hyrwyddo Ddim yn berthnasol Cysylltu â r ALl i nodi gofynion Hyrwyddo eu hunain i r ALl/PCS fel partner posibl Cysylltu â r ALl i nodi gofynion i w cynnwys yn yr ITT Hyrwyddo buddion cynnwys mewn ITT i ALlau Hyrwyddo buddion partneru gyda chwmni lleol i r ALlau Darparu testun arfer gorau i r ALl WRAP Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol20
Cyfleu gwasanaeth i r cyhoedd Nodi yn yr ITT y dylai r PCS ofalu am y cyfathrebu o fewn y cynnig gwasanaeth Ymateb i r ITT yn datgan y bydd cefnogaeth yn cael ei ddarparu Gweithio gydag ALl, PCS a phartneriaid i hyrwyddo Cysylltu â r ALl i nodi gofynion i r cyhoedd Hyrwyddo buddion cynnwys cyfathrebu am mewn ITT i r ALlau Cefnogi mewn cyfathrebu cyhoeddus Profion casglu a monitro WEEE: adlewyrchu mewn cytundebau awdurdod lleol 21