fir Jonker vun 11 bis 18 Joer www.science-club.lu SCIENCE CLUB 5/2005 News
Info: Science live Säit 4 a 5 Cyber Science Säit 6 bis 7 Wat ass d Kindchenschema? Säit 8 bis 9 Science Quiz Säit 10 Opléisung vum leschte Quiz Säit 11 Science Festival vun Säit 12 bis 13.. An desem News.. fenns du: Firwat net Fuerscher Säit 14 Aktivitéiten vun Säit 16 bis 42 Umellungsziedel Säit 43
Info 3
Ba s s d u u W e s se n s c h a f t a n Te c h n i k i n t r e s s e i e r t? Hu e s d u i w w e r 1 1 J o e r?.. W ells du nei Leit kenne leieren, dei dei selwecht Intressen hu wei s du? - - -.. - - Science live iwwert d ganzt Joer! Wa jo, da kuck der den neie Programm vum Science Club genee un. De Science Club bitt dir nämlech vill flott Aktivi téi ten, wéi zum Beispill verschidden technesch a wëssen schaftlech Workshopen an Experimenter, intressant wëssenschaftlech Ausstellungen am In- an Ausland, Science Camp,. Wann s du un Aktivitéite wëlls deelhuelen, da mell dech beim Science Club per Post (mam Umellungsziedel op der leschter Säit), per E-mail (science-club@mnhn.lu) oder per Internet (www.science-club.lu) un. Mee denk drun, d Zuel vun deenen, déi kënne mat maachen ass limitéi ert. Duerfir, wann s du wierklech un enger Aktivitéit intresséiert bass, da mell dech esou fréi wéi méig lech un.
an Zesummenaarbecht mat der (www.univ.lu) Science-Club 25, rue Münster L-2160 Lëtzebuerg Tel.: 462233-450 Rép. - Fax: 462233-451 (www.science-club.lu) De Science Club ass eng Initiativ vum natur musée (www.mnhn.lu) mat de Jonk Fuerscher Lëtzebuerg (www.ajsl.lu) Mir hunn zesummen dë sen intressante Programm op d Bee gestallt a soen dem Fonds National de la Recherche merci fir seng finanziell Ënner - stëtzung. (www.fnr.lu)
CyberScience CyberScience nceeeee c - - - Mulhoseum (Op Franséisch) E multimedia Internetsite fi r ze entdecken an ze spillen. www.mulhouseum.univ-mulhouse.fr/jeux/ Vickivolta (Op Franséisch) Alles iwwer Vulkaner www.vickivolka.uqam.ca/ 6
CyberScience enc bs rnce rce ryb y SySyScience Syb SeSyb crs e ecie y S c e - - c ea (Op Franséisch) Entdeckt duerch Animatiounen a Spiller d Atomer, d Radioaktivitéit an d Strahlung. www.cea.fr/fr/pedagogie/science.htm Chimie. com (Op Franséisch) Op dësem Internetsite kanns du online chemesch Experimenter maachen. www.lachimie.com/ Dës Linken an nach vill méi fënns du och op der Internetsäit vum Science Club: www.science-club.lu 7
n b D Kindchenschema Mënsche suerge sech ëm hier Kanner a beschütze si. Dëst maache si ënner anerem, well d Kanner hieren Elteren Signaler ginn, déi si dozou opfuerdere, sech hinnen zouzewenden. Wéi eng Roll spillt d Kannergesiicht? Am Verglach mam Gesiicht vun engem Erwuessenen huet e Kannergesiicht folgend Charakteristiken: - eng breet Form - grouss Aaen, déi méi déif am Gesiicht leien - gouss Pupillen - eng héich, gewölbte Stir - eng kleng, stupseg Nues - eng mëll, elastesch Haut - ronn Baken - e klenge Kënn j th ä i 8S w Fir weider Informatiounen:
De ganze Kapp ass am Verglach zum Kierper vill méi grouss wéi bei engem Erwuessen, séng Ärem a Bee si proportionell méi kuerz an doduerch si seng Kierperbewegungen och méi tapseg. D Reaktioun vun den Erwuessenen? Zesummen mat der Gréisst vum Kand léisen dës Signaler eng staark Mamme- bzw. Pappereaktioun aus: e grousst Bedürfnis, dem klenge Kand ze laachen, et ze beréieren, ze hemelen, ze ëmaarmen an ze bemutteren. Dës Mammen- a Pappen-Gefi ller sinn immens staark, a si kënne souguer duerch nët-mënschlech Objekter ervirgeruff kënne ginn. Hausdéieren, Poppen, Spilldéieren, Marionetten an Comic-Figuren mat groussen Aan, platte Gesiichter, e ronne Kierper oder anere typësche Kannercharakteristiken hunn déi selwecht Wierkung op d Mënschen. Morris, D. (1977). Der Mensch mit dem wir leben. München / Zürich: Droemer Knaur. p @
Science Quiz Quastenflosser... A) si kleng Kriebsen déi Mieresfësch parasitéieren. B) si schons laang ausgestuerwen. D) gëllen als méigelech Virfare vun de Landwierbeldéieren a liewen nach haut z.b. virun der Küst vu Südafrika Schréif deng Äntwert op d Umellung, oder schéck eis se per Post oder per E-mail. D Gewënner gi gezunn a kréien e schéine Präis.
Opléisung vum leschte Science Quiz An eisem leschten Science News hate mir dech gefrot, aus wat fi r engem Land d Gromper ursprünglech kënnt. 95 % hu richteg geäntwert a soten Südamerika A) 2 % hu falsch geäntwert mat Nordeuropa B) 0% hu falsch geäntwert mat Westafrika C) 3% hu falsch geäntwert mat Ostasien Aus ären Äntwerten hu mir 3 Gewënner gezunn: Nina Hentzen (14 Joer) Cédric Scleich (13 Joer) Yannick Wagner (14 Joer)
2
22.-30.10.2005 MUSÉE NATIONAL D HISTOIRE NATURELLE ET CENTRE DE RENCONTRE CULTUREL ABBAYE DE NEUMÜNSTER, Luxembourg-Grund Plus de 90 ateliers, spectacles, expositions, visites et conférences pour tous les âges et pour tous les goûts. Mehr als 90 Workshops, Shows, Austellungen, Führungen und Konferenzen. Für jeden ist etwas dabei. Réservation obligatoire pour groupes et classes scolaires! Anmeldung erforderlich für Gruppen und Schulklassen! www.science-festival.lu www.science-festival.lu Informations et inscription au : Informationen und Anmeldung unter :
Firwat net Fuerscher? Firwat ass d Wieder hei sou schlecht? Firwat liewe mir net éiweg? Firwat stierwen Aarten aus? Firwat sinn Dreem wichteg? Firwat verléiwe mir ons? Alles Froen, déi virwëtzeg Leit sech stellen! Vill Leit hu sech d Froestellen an d Äntwertesichen zum Beruff gemaach a si Fuerscher ginn.well Fuerscher si virun allem virwëtzeg! D Kampagne Firwat net Fuerscher? ass duerfi r geduecht fi r de Jonken tëscht 15 a 25 Joer dëse spannende Beruff méi nozebréngen an ze weisen, datt Fuerscher Leit si wéi s du an ech. Lëtzebuerg brauch Fuerscher! Vum September 2005 un ass all méigleches um Internet-Site www.fuerscher.lu gewuer ze ginn: Portraiten, Interviewe mat Fuerscher. Dir hutt och d Méiglechkeet Fuerscher an är Schoul z invitéieren, fi r datt se Iech erzielen, wat et heescht Fuerscher ze sinn, fi rwat ee Fuerscher gëtt a wat dëss Leit esou alles man.
Informatiounen ginn et beim: Sandrine oder Patrick Musée national d histoire naturelle Communication et Relations publiques Tel.: 46 22 33-432/433 researchersineurope@mnhn.lu - Aktiviteiten: tëschent 11 an 13 Joer.. S a i t 1 6-2 7 tëschent 13 a 15 Joer.. Sait 28-38 tëschent 15 an 18 Joer.. Sait 39-42 Firwat net Fuerscher? ass eng Kampagne am Kader vun der Europäescher Initiative Researchers in Europe. Matschaffen dinn d Ministèren, d Fuerschungsinstituter aus Lëtzebuerg a vill Fuerscher aus der Industrie.
Bau däin eegene Modelfliger -VUn 11 BIS 13 JOER 25 Euro 09.00 Auer (bis 16.00 Auer) am 'natur musée' Responsabel: Patrick Delhalt amschdes, den 10. September 2005 Biolog Jeannot Behm Modellbauer Hei kriss du erkläert firwat e Fliger flitt a wéi een e Modellfliger zesummebaut! (Bei guddem Wieder gi mir Mëttes domadde fléie, bei schlechtem Wieder ass de Workshop um 14.00 eriwwer) Remarque: Däin eegene Modellfliger kanns du natirlech mat heem huelen! Organisatioun: 'naturmusée' www.fly.to/mcps
Grammophon VUn 11 BIS 13 JOER Méindes, de 26. September 2005 685678685678 9 10 Euro 15.00 Auer (bis 17.00 Auer) am 'natur musée' Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Patrick Delhalt Biolog Bau selwer e Grammophon! 685678 5678876558 Remarque: De Grammophon mat enger Plack kanns du mat heem huelen! 9 ww.naturmusee.lu
8www.naturmusee.lu Mad Lab for girls only: Wee Beastie VUn 11 BIS 13 JOER Donneschdes, den 29. September 2005 6 Euro 15.00 Auer (bis 17.00 Auer) am 'natur musée' Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Aline Fischer Chemikerin An dësem Atelier léide mir e wëlld Déier zesummen. Du muss et ënnert enger Lut fi dderen an dann hopst et wäerend 2 Minute ronderëm. FOR GIRLS ONLY!!
Robot Duck VUn 11 BIS 13 JOER Dënschdes, de 4. Oktober 2005 6 Euro 15.00 Auer (bis 17.00 Auer) am Galileo Science Mobil virun der Schoul zu Kielen Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Aline Fischer Chemikerin Patrick Delhalt Biolog www.naturmusee.lu www.science-mobil.lu D Natur als Inspiratiounsquell fir de Mënsch: Fortbewegungsroboter nom Virbild vum Mënsch (op 2 Been), vum Hond (op 4 Been) oder vun den Insekten (op 6 Been). Bau selwer eng 2 beenege Roboterint, déi zesumme mat dir heem geet!!!! 19
0 www.naturmusee.lu Hieschtdeko VUn 11 BIS 13 JOER Donneschdes, de 6. Oktober 2005 4 Euro 15.00 Auer (bis 17.30 Auer) zu Manternach Organisatioun: 'natur musée' Resp: Michelle Grosbusch Léierin Aus Naturmaterialien mache mir e Kranz fir un t Dier ze hänken.
Science Festival 2005 VUn 11BIS 13 JOER Dënschdes, de 25. Oktober 2005 0 Euro 14.00 Auer (bis 17.00 Auer) am 'natur musée' Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Patrick Delhalt Biolog Hei gi vill fl ott Experimenter aus der Wëssenschaft an der Technik gebueden. Hei kanns du selwer experimentéieren, fuerschen, bauen a bastelen. mat fi nanzieller Ënnerstetzung vum FNR www.science-festival.lu
Chimie an der Kichen VUn 11BIS 13 JOER Freides, de 4. November 2005 4 Euro 14.00 Auer (bis 16.00 Auer), am 'natur musée' Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Maria Ursone Biologin Experimenter mat Nahrungsmëttelen, Botzmëttelen an alles, wat mir an der Kichen sou fannen. www.naturmusee.lu
Tuk-tuk Boot VUn 11BIS 13 JOER Dënschdes, den 8. November 2005 6 Euro 15.00 Auer (bis 17.00 Auer) am 'natur musée' Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Patrick Delhalt Biolog Bau däin eegent Dampfboot zesummen! o www.naturmusee.lu 23
Responsabel: Claude Heidt Physiker Biolog 4 Euro Hecke planzen VUn 11 BIS 13JOER 14.30 Auer (bis 16.30 Auer) Donneschdes, den 10. November 2005 Organisatioun: 'natur musée' Mir bedreiwen aktiven Naturschutz: dofir planze mir Hecken an engem Naturschutzgebitt. www.naturmusee.lu
Specksteen VUn 11 BIS 13JOER Donneschdes, de 17. November 2005 4 Euro 15.00 Auer (bis 17.30 Auer) zu Manternach Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Michelle Grosbusch Léierin Aus Specksteen raspelen a feile mir eng kleng Déierefigur. www.naturmusee.lu 25
6 www.naturmusee.lu Mikro-Kosmos VUn 11 BIS 13 JOER Dënschdes, de 27. Dezember 2005 4 Euro 14.30 Auer (bis 17.00 Auer) am 'natur musée' am Gronn Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Claude Heidt Biolog Enner dem Mikroskop gesäis du: deng eegen Zellen, Mikro-Champignonën, Waasserfl éi an aner Mikro-Béischten.
E geckeschen Schleek am Ouer VUn 11 BIS 13JOER 4 Euro 10.00 Auer (bis16.00 Auer), am 'natur musée' Mëttwochs, den 28. Dezember 2005 Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Maria Ursone Biologin Wéi gesäit en Ouer vu bannen aus a wéi funktionnéiert et? Wat sinn Amboss, Hummer a Steigbügel? Schanken oder Handwierksgeschirr? Ass wierklech e Schleek am Ouer? Mir bastelen en Ouer, dat dir mat heem kënnt huelen. www.naturmusee.lu 27
Kosmetika-Chimie richen a spieren VUn 13 BIS 15 JOER Samschdes, de 24. september 2005 4 Euro 14.00 Auer (bis 16.00 Auer) am 'natur musée' Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Joseph Rodesch Chemiker Joao Martin Chemiker Entdeckt déi faszinéierend Welt vun de Kosmetika! www.chimie.lu An dësem Atelier kritt der en Abléck an d Chimie vun dëse Produkter an dir kennt är eege Gamm vun Hautcremen, Shampoing, Lëppestëfter a souguer en eegenen Deo mat selwer hiergestallte Gerécher man. (Widerhuelung)
Wéi gët e Fliger gebaut? VUn 13 BIS 15 JOER Samschdes, den 1. Oktober 2005 10 Euro 14.00 Auer (bis 16.30 Auer) um Findel Organisatioun: Aero-Sport asbl. Responsabel: Marco Merens Jos Winandy Mir ginn an den Hangar vum Findel, gesi Fligeren déi am gaangen si gebaut ze ginn a kréien erkläert wéi a woumat een e richtege Fliger baut. www.aerosport.lu
Nuddelsbreck Challenge VUn 13 BIS 15 JOER Samschdes, den 8. Oktober 2005 4 Euro 14.00 Auer (bis 17.00 Auer) am 'natur musée' Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Eric Corrigan Physiker Bau selwer an enger Grupp eng Breck aus Spaghetti! Fir déi schéinsten an déi stabilste Bréck gëtt et e fl otte Präis! Weider Infoe kriss du no der Umeldung gescheckt a fënns du um intenet: www.science-club.lu/nuddelsbreck
Mad Lab: Mr.Baird s TV VUn 13 BIS 15 JOER Méindes, den 10. OKtober 2005 20 Euro 15.00 Auer (bis 17.30 Auer) am 'natur musée' Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Patrick Delhalt Physiker Biolog An dësem Atelier kanns du eng mechanesch Televisoun zesummebauen. D Televisioun kanns du natierlech mat heem huelen! www.naturmusee.lu
Trophée de Robotique 2006 Trophée de Robotique 2006 Responsabel: Eric Corrignan Physiker Physiker VUn 13 BIS 15 JOER vun Oktober 2005 bis Abrëll 2006 Bau mat anere Jonke e Roboter, an huel 2006 op engem Robotiksconcour deel! Enkadréiert vun Animateure vum Science Club kanns du an enger Grupp e Roboter bauen. 25 Euro Déi Interesséiert treffe sech réigelméisseg, fi r zesummen e Roboter ze bauen. Am ganze wäerend +/- 25 Stonne www.ajsl.lu www.naturmusee.lu weider Infoen no der Umeldung zu Betebuerg an de Säll vun de Jonke Fuerscher Organisatioun: 'natur musée' Jonk Fuerscher Lëtzebuerg
Science Festival 2005 VUn 13 BIS 15 JOER 0 Euro 14.00 Auer (bis 17.00 Auer) am 'natur musée' Donneschdes, de 27. Oktober 2005 Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Patrick Delhalt Biolog Hei gi vill fl ott Experimenter aus der Wëssenschaft an der Technik gebueden. Hei kanns du selwer experimentéieren, fuerschen, bauen a bastelen. mat fi nanzieller Ënnerstetzung vum FNR www.science-festival.lu
Starwatch VUn 13 BIS 15 JOER 4 Euro De Rendez-vous kriss du no der Umeldung matgedeelt Méindes, den 31. Oktober bis Freides, de 4. November 2005 Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Eric Buttini Physiker Mat Teleskopen a Spektiven erfuersche mir Planéiten, Galaxien a Stären. Ee vun dësen Owender bei totalschéinem, klorem Himmel!!! www.naturmusee.lu
Zauberei oder einfach nëmme Mathe? VUn 13 BIS 15 JOER Mëttwochs, den 2. November 2005 4 Euro 14.00 Auer (bis 16.0 Auer) am naturmusée Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Patrick Delhalt Biolog Mir verwandlen e Mann an e Béierglaass, machen aus 12 Leit der 13 a maachen allerhand Zaubertricker mat Würfelen a Kaarten. www.naturmusee.lu
Waasserrakéit VUn 13 BIS 15 JOER 25 Euro 09.00 Auer (bis 16.00 Auer) an de Säll vun der AJSL zu Betebuerg Freides, de 4. November 2005 Responsabel: Patrick Delhalt Biolog Organisatioun: 'natur musée' Bau deng eege Waasserrakéit mat Startramp! www.naturmusee.lu
Resp: Michelle Grosbusch Léierin Aus Lehm Déiere modeléieren! www.naturmusee.lu 37 Déirenskulptur VUn 13 BIS 15 JOER 4 Euro 14.00 Auer (bis 18.00 Auer) am naturmusée Samschdes, de 5. November 2005 Organisatioun: 'natur musée'
8 www.pch.public.lu Tunnel Grouft VUn 13 BIS 15 JOER Samschdes, den 12. November 2005 0 Euro 14.00 Auer (bis 16.00 Auer) bei der Entré vum Tunnel bei Lorentzweiler Organisatioun: Ponts et Chaussées Responsabel: Roland Fox Ingénieur Wéi gëtt en Tunnel gebaut? Wat fi r eng Maschinne ginn agesat fi r dësen 3 km laangen Tunnel ze bauen? Duerch wat fi r eng geologesch Schichte geet den Tunnel? Dëst an nach vill méi kriss du bei dëser Visit erkläert.
Responsabel: Marco Merens Wéi gët e Fliger gebaut? VUn 15 BIS 18 JOER Samschdes, den 1. Oktober 2005 Jos Winandy Mir ginn an den Hangar vum Findel, gesi Fligeren déi am gaangen si gebaut ze ginn a kréien erkläert wéi a woumat een e richtege Fliger baut. 10 Euro 14.00 Auer (bis 16.30 Auer) um Findel Organisatioun: Aero-Sport 'natur musée' asbl. Aerosport ASBL 39 S äs äi ti t www.aerosport.lu 39
DNA Detektives VUn 15 BIS 18 JOER Donneschdes, den 27. Oktober 2005 0 Euro 14.00 Auer (bis 17.00 Auer), am naturmusée Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: John Schollar John Watson Mat fi nanzieller Ënnerstetzung vum FNR ADN extrahéieren, vervielfältegen, trennen, analyséieren... www.science-festival.lu www.ncbe.reading.ac.uk.lu
BASF VUn 15 BIS 18 JOER 25 Euro 08.00 Auer (bis 18.00 Auer) P&R Howald Donneschdes, den 3. November 2005 Organisatioun: Ponts et Chaussées Responsabel: Maria Ursone Biologin Mir ginn op Ludwigshafen bei BASF, eng grouss Chimifabrik. Mir gesinn do, wéi Styropur gemaach gët, wéi d blo Faarf vun den Jeans Boxen gemixt gëtt, den Landeshafen, eng rieseg Kläranlag... www.naturmusee.lu 41
2 www.pch.puplic.lu Tunnel Grouft VUn 15 BIS 18 JOER Samschdes, den 12 November 2005 0 Euro 14.00 Auer (bis 1600 Auer), Mariendall Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Roland fox Ingénieur Wéi gëtt en Tunnel gebaut? Wat fi r eng Maschinne ginn agesat fi r dësen 3 km laangen Tunnel ze bauen? Duerch wat fi r eng geologesch Schichte geet den Tunnel? Dëst an nach vill méi kriss du bei dëser Visit erkläert.
Numm:... Virnumm:... Adress:... L-... Tel.:...Gebuertsdatum:.../.../... EMail:... Umellung och per Internet: www.science-club.lu Umellungsziedel Ech melle mech fir folgend Aktivitéiten un:........................ Mat schwaarzem Bic ausfëllen w.e.g.... Opl éi s ung vum ScienceQuiz.............................................................. Wann dësen Ziedel ausgefëllt ass, schéck, fax oder mail e w.e.g. un de: Science-Club - 25, rue Münster - L-2160 Lëtzebuerg Tel.: 462233 450 - Fax: 462233 451 - Mail: science-club@mnhn.lu
D SEKRETARIAT Hei kanns du dech umellen a kriss Informatiounen iwwer d Aktivitéiten: Science Club 25, rue Münster L-2160 Lëtzebuerg Tel: 46 22 33 450 Rép./Fax: 46 22 33 451 E-mail: science-club@mnhn.lu COORDINATEUR AN USPRIECHPARTNER: Partner: www.science-club.lu Musée National d Histoire Naturelle 25, rue Münster L-2160 Lëtzebuerg Université du Luxembourg Faculté des Sciences, de la Technologie et de la Communication 6, Rue Coudenhove-Kalergi L- 1413 Lëtzebuerg-Kirchbierg Jonk Fuerscher Lëtzebuerg Boîte postale 1387 L-1013 Lëtzebuerg Luxembourg-1 Port payé P/S.514 Patrick Delhalt Tel: 46 22 33-429 E-mail: pdelhalt@mnhn.lu