fir Jonker vun 11 bis 18 Joer www.science-club.lu SCIENCE CLUB 3/2005 News
Info: Science live Säit 4 a 5 Cyber Science Säit 6 bis 7 Wéi entsteet Wand? Säit 8 bis 9 Science Quiz Säit 10 Opléisung vum leschte Quiz Säit 11.. An desem News.. fenns du: Trophée de Robotique Säit 12 an13 Aktivitéiten vun Säit 14 bis 30 Umellungsziedel Säit 31
. i. e o j Info Aktiviteiten: Du hues tëschent 11.. an 13 Joer - S a i t 1 4-2 0 Du hues tëschent 13.. a 15 Joer Sait 21-28 Du hues tëschent 15 an 18 Joer.. Sait 29-30 - 3
Ba s s d u u W e s se n s c h a f t a n Te c h n i k i n t r e s s e i e r t? Hu e s d u i w w e r 1 1 J o e r?.. W ells du nei Leit kenne leieren, dei dei selwecht Intressen hu wei s du? - - -.. - - Science live iwwert d ganzt Joer! Wa jo, da kuck der den neie Programm vum Science Club genee un. De Science Club bitt dir nämlech vill flott Aktivi téi ten, wéi zum Beispill verschidden technesch a wëssen schaftlech Workshopen an Experimenter, intressant wëssenschaftlech Ausstellungen am In- an Ausland, Science Camp,. Wann s du un Aktivitéite wëlls deelhuelen, da mell dech beim Science Club per Post (mam Umellungsziedel op der leschter Säit), per E-mail (science-club@mnhn.lu) oder per Internet (www.science-club.lu) un. Mee denk drun, d Zuel vun deenen, déi kënne mat maachen ass limitéi ert. Duerfir, wann s du wierklech un enger Aktivitéit intresséiert bass, da mell dech esou fréi wéi méig lech un.
an Zesummenaarbecht mat der (www.univ.lu) Science-Club 25, rue Münster L-2160 Lëtzebuerg Tel.: 462233-450 Rép. - Fax: 462233-451 (www.science-club.lu) De Science Club ass eng Initiativ vum natur musée (www.mnhn.lu) mat de Jonk Fuerscher Lëtzebuerg (www.ajsl.lu) Mir hunn zesummen dë sen intressante Programm op d Bee gestallt a soen dem Fonds National de la Recherche merci fir seng finanziell Ënner - stëtzung. (www.fnr.lu)
yberscience CyberScienc CyberScience CyberScience rscien ence e C Cy ce ce nc CyberScience Tree world (Op Englesch) E fl otte Site iwwert Beem, mat Experimenter a Spiller. www.domtar.com/arbre/english/start.htm Lwf (Op Däitsch) Eng interessant Säit, wou du villes iwwert de Bam vum Joer gewuer gëss! ( de Käschtebam ) www.lwf.bayern.de/waldinfo/baum-des-jahres/2005/ 6 Beem Beem Beem Beem B
yberscience ye ece Cyb BCB BeB em ScC e cience Cyber rscien Beem CyberScience enc nce Baumveteranen (Op Däitsch) Hei gesäis du déi eelsten, déi gréissten, déi décksten an déi komeschst gewuesse Beem, déi et ginn! www.baumveteranen.de Office nationale des Forêts (Op Franséisch) -- Eng Säit, wous du déi verschidde Beem aus Mëtteleuropa kennenleierst, an nach soss villes iwwert de Bësch gewuer gëss! eem www.onf.fr/foret/flore/arbres/ Dës Linken an nach vill méi fënns du och op der Internetsäit vum Science Club: www.science-club.lu Beem Beem 7
. i. e o j Wat sinn Héich-an Déifdrockgebidder? Grondsätzlech entsteet de Wand duerch d Sonnenenergie. Duerch déi ënnerschidlech Erwiermung vun der Äerdoberfläch Internet: Wéi ensteet Wand? Wéi ensteet Wand? entstinn an der Atmosphär verschidden Drockzoustänn, déi Héich- an Déifdrockgebidder genannt ginn. D Natur gläicht dësen Loftdrockënnerscheed aus andeem d Loft aus der Héichdrockzon an d Déifdrockgebidd stréimt an duerch dësen Drockausgläich entsteet de Wand. www.kidsnet.at/sachunterricht/wind.html Déi dreiwend Kraaft vum Wand sinn also d Sonnestralen. Sie treffen ënnerschiddlech staark op d Äerdoberfläch. D Äerd an d Loftmassen um Äquator erhëtzen sëch, d Loft gëtt méi liicht a klëmmt no uewen. Dës waarm Loft fléisst dohin, wou et méi kal ass: an d Polar regiounen. Mee op Südpol Nordpol Äquator 8 www.3sat.de/3sat.php?http://www.3sat.de/nano/cstuecke/13697/
j Fir weider Informatiounen: hierem Wee verléiert si souvill u Wäermt, dass se schliesslech méi schwéier gëtt an nees op den Buedem fällt. Doduerch entsteet e Kreeslaf: uewen an der Atmosphär drängt waarm Loft zur Polarregioun, um Buedem stréimt déi kal Loft zréck a Richtung Tropen.. i. e o am Dag: Wand Firwat ass beim Mier ëmmer Wand? De Wand op der Plage entsteet duerch déi ënnerschiddlech staark Erwiermung vu Land a Mier. Am Dag, wann d Sonn schéngt, gëtt d Land an d Loft iwert dësem méi staark erhëtzt wéi d Mier an d Loft déi driwer läit. Déi waarm Loft deent sech aus a Nuets: cc ccccc cccc cc ccccc cc ccccc ccccc cccc cccc c cc c c cccc cccc cccc cc c cccc cccc cccc c c c c c c c ccc ccccc c ccccc u klëmmt no uewen, kal Loft stréimt no: d Loft bewegt sech also vum Mier aus a Richtung Land. An der Nuecht ass et ëmgedréint: d Land killt méi séier of wéi d Mier, also bléist elo de Wand vum Land an Richtung Mier. Wand oo,. Land Mier Land Mier
0 Science Quiz Wéi laang ass den ADN vum Mënsch, wann en auserneegerullt ass? A) 2 mm B) 20 cm C) 2 Meter D) 20 Meter Schréif deng Äntwert op d Umellung, oder schéck eis se per Post oder per E-mail. D Gewënner gi gezunn a kréien e schéine Präis.
Opléisung vum leschte Science Quiz An eisem leschten Science News hate mir dech folgendes gefrot: Wéi gëtt d Verwandlung vun der Raup an e Païperléck genannt? 100 % hu richteg geäntwert a soten Metamorphose Aus ären Äntwerten hu mir 3 Gewënner gezunn: Armborst Christophe (12 Joer) Ben Berns (16 Joer) Pasca Schilz (16 Joer) 11
- Trophees de Robotique 2005: Komm laanscht den 9. Abrëll op d Trophée de Robotique! Héi kriss du eng ganz Rei Animatiounen zum Thema Robotik gebueden. Science Haw Wou: Uni Lëtzebuerg, Kampus Kierchbierg (6, rue Coudenhove-Kalergi, L-1359 Lëtzebuerg Kierchbierg) D a g e s o f l a f : -8.00 bis 9.00 : D Equipen treffen an -8.30 bis 10.00 : Homologatioun vun de Roboter 2 Et gëtt gekuckt op d Roboter de Reegelen entspriechen. -10.00 bis 10.15: D Spillreegele gi nach eng Kéier erkläert Cerveaux Moteurs -10.15 bis 11.30 : 1. Serie Matcher -12.30 bis 13.00 : Mëttespaus Alien Attaque
k - Trophees de Robotique 2005: -13.00 bis 14.30 : 2. Serie Matcher -14.45 bis 16.15 : 3. Serie Matcher D Punkte vun den 3 Matcher ginn addéiert, an déi 16 éischt Equipe komme wieder an 1/8 Finale. Vun elo u ginn nëmmen nach Ausscheedungsmatcher gespillt : dat Team wat verléiert, ass eraus. -16.30 bis 17.30 : Final-Matcher -17.30 bis 18.00 : Präisiwerreeschung les Vainqueurs: Robojump Robojump 13 www.science-club.lu/robot
vum Aibo, Asimo, Banryu.. VUn 11 BIS 13 JOER Donneschdes, den 21. Abrëll 2005 6 Euro 15.00 Auer (bis 17.00 Auer) am Galileo Science Mobil virum LTB Organisatioun: 'natur musée' chemikerin Responsabel: Aline Fischer Patrick Delhalt Biolog D Natur als Inspiratiounsquell fi r de Mënsch: Fortbewegungsroboter nom Virbild vum Mënsch (op 2 Been), vum Hond (op 4 Been) oder vun den Insekten (op 6 Been). Bau selwer en 2 oder 4 beenege Roboter, deen zesumme mat dir heem geet!!!! www.science-mobil.lu www.naturmusee.lu
Brécke bauen aus Pabeier VUn 11 BIS 13 JOER Dënschdes, den 26. Abrëll 2005 4 Euro 15.00 Auer (bis 18.00 Auer) an der Haaptentrée vun der Uni Lëtzebuerg, Campus Kierchbierg Organisatioun: Université du Luxembourg, Campus Kierchbierg Responsabel: Danièle Waldmann Bauingenieurin An dësem Workshop léiers du verschidde Bréckentype kennen. Du kanns selwer eng Bréck vun denger Wiel aus Pabeier bauen. Um Enn gëtt dann all Bréck op hir Stabilitéit getest. www.uni.lu
Roboday -VUn 11 BIS 13 JOER 6 Euro 09.00 Auer (bis 16.00 Auer) an der Haaptentrée vun der Uni Lëtzebuerg, Campus Kierchbierg Responsabel: Patrick Delhalt, Dënschdes, de 17. Mee 2005 Biolog Claude Hostert Uni Lëtzebuerg Du kanns bannt dësem Dag e Roboter programméieren an op enger Maquette mat Tunnel, Bierger, Brécken, Hindernisser... fuere loossen. www.uni.lu Organisatioun: Université du Luxembourg Campus Kierchbierg
www.naturmusee.lu 17 Natur-Katastrophen VUn 11 BIS 13 JOER Mëttwochs, den 18. Mee 2005 4 Euro 14.30 Auer (bis 17.00 Auer) am 'natur musée' am Gronn Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Claude Heidt Biolog Mat e puer Experimenter probéiere mir rauszefannen, wouduerch Natur-Katastrofen (Äerdbiewen, Vulkan-Ausbroch, Tsunami, Tornado an anerer) enstinn.
70 Meter ënnert der Äerd: op der Sich no Antimon VUn 11 BIS 13 JOER Freides, den 20. Mee 2005 0 Euro 10.00 Auer (bis 16.00 Auer) am 'natur musée' Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Mich Thoma Patrick Delhalt Biolog Mir ginn an eng Minn, bis 70 Meter ënnert de Buedem, op der Sich no Antimon a begéinen eng ganz Rei vu Stalagmiten a Stalagtiten. Hei gëss du och gewuer, wat alles mat Antimon zënter 6000 Joer op der ganzer Welt gemaach ginn ass. Haut gëtt Antimon ënner anerem an der Formel 1 an an der Raumfaart agesat. 8 www.naturmusee.lu
Faraday Star VUn 11 BIS 13 JOER 15 Euro 15.00 Auer (bis 17.00 Auer), zu Betebuerg an der Gare (an de Säll vun de Jonke Fuerscher) Donneschdes, de 26. Mee 2005 Organisatioun: Association Jeunes Scientifiques Responsabel: Roland Damiani Elektrotechniker An dësem Atelier kanns du eng Täschelut zesummebauen. De Faraday Star wandelt Beweegung a Liicht ëm. 30 Sekonne rëselen si 5 Minutte Lut. www.asjl.lu 19
Mab Lab: Bagpipes VUn 11 BIS 13 JOER Dënschdes, den 14. Juni 2005 6 Euro 15.00 Auer (bis 17.00 Auer) am 'natur musée' Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Patrick Delhalt Biolog 0 An dësem Atelier léide mir en elektroneschen Dudelsak zesummen, deens du natierlech mat heem huele kanns! www.naturmusee.lu
www.naturmusee.lu 21 Neimäerder-Juegd VUn 13 BIS 15 JOER Responsabel: Claude Heidt Dënschdes den 21. Juni 2005 Biolog De klénge Neimäerder ass eng Vullenzort, déi a ganz Europa op de roude Lëschte steet. Mir probéiere rauszefannen, wéivill Koppelen an der Geméng Schëtter bréien. 4 Euro 14.30 Auer (bis 16.00 Auer) op der Gare zu Mënsbesch Organisatioun: 'natur musée'
Land-Art VUn 13 BIS 15JOER Donneschdes, de 21. abrëll 2005 4 Euro 15.00 Auer (bis 17.00 Auer), am 'natur musée' Organisatioun: 'natur musée' Léierin Responsabel: Michelle Grosbusch Freed um eegene Schafen, d Begräife vun der Natur, d Schafe vu Bezéiungen zur Natur, Konscht an der Natur a mat der Natur. Mir kucken eis Beem un, lossen se op eis wierken a probéieren am Respekt zu hiere Formen an hierer Natur mat Leem an natiirleche Pigmenter drop ze molen. www.naturmusee.lu
Reedkontaktmotor bauen VUn 13 BIS 15 JOER 4 Euro 15.00 Auer (bis 17.00 Auer) zu Betebuerg an der Gare (an de Säll vun de Jonke Fuerscher) Donneschdes, de 12. Mee 2005 Responsabel: Roland Damiani Elektrotechniker Mat einfache Materialie baue mir e speziellen Elektromotor zesummen a léiere säi Fonktiounsprinzip kennen. www.asjl.lu Organisatioun: Association Jeunes Scientifiques 23
Starwatch VUn 13 BIS 15JOER Mëttwochs, den 18.Mee bis Freides,den 20. Mee 2005 4 Euro De Rendez-vous kriss du no der Umellung matgedeelt Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Eric Buttini Physiker Physiker Mat Teleskopen a Spektiven erfuersche mir Planéiten, Galaxien a Stären. Ee vun dësen 3 Owender bei totalschéinem kloren Himmel!!! www.naturmusee.luu
Orchideeën-Expeditioun VUn 13 BIS 15JOER 4 Euro 14.00 Auer (bis 17.00 Auer) P+R Howald Donneschdes, den 19. Mee 2005 Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Claude Heidt Biolog Programm: Mir sichen op den Dréchewisen vu Monternach no Orchideeën (Gehaangene Männchen, Bocksbaart, Bommel-Orchidee) a no Insekten (Päiperlécken, Käferen) www.naturmusee.lu 25
6 www.naturmusee.lu Alles ronderem d Päerd VUn 13 BIS 15JOER Samschdes, de 21. mee 2005 10 Euro 09.00 Auer (bis 18.00 Auer), am 'natur musée' Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Carla Welter Biologin Faszinatioun Päerd. Moies Theorie : Evolutioun, Zuucht, Genetik, Ernährung... Mëttes: d Päerd kenne léieren a selwer reiden.
Kosmetika-Chimie richen a spieren VUn 13 BIS 15 JOER Samschdes, de 28. Mee 2005 6 Euro 14.00 Auer (bis 16.00 Auer) am 'natur musée' Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: Joseph Rodesch Chemiker Joao Martin Chemiker Entdeckt déi faszinéierend Welt vun de Kosmetika! An dësem Atelier kritt der en Abléck an d Chimie vun dëse Produkter an dir kennt är eege Gamm vun Hautcremen, Shampoing, Lëppestëfter a souguer en eegenen Deo mat selwer hiergestallte Gerécher man. www.chimie.lu
Elektronesch Baudeeler VUn 13 BIS 15JOER Samschdes, den 28.Mee 2005 6 Euro 14.00 Auer (bis 16.00 Auer), am 'natur musée' Organisatioun: 'natur musée' Responsabel: André Stemper Elektriker Hei gëss du gewuer, wéi déi verschidden elektronesch Baudeeler fonktionéieren a fir wat ee se ka gebrauchen. Du kanns selwer domadden experimentéieren an e klenge Bausaz zesumme léiden a mat heem huelen. (Widerhuelung) www.naturmusee.lu
T D K VUn 15 BIS 18 JOER Mëttwochs, den 18. Mee 005 0 Euro 14.00 Auer (bis 15.45 Auer) bei TDK zu Bascharage Organisatioun: TDK Responsabel: Patrick Delhalt Biolog Mir ginn TDK kucken, ginn alles iwwer CDe gewuer a gesinn, wéi se fabrizéiert ginn. www.tdk.com
Dréckerei Faber VUn 15 BIS 18 JOER Dënschdes, de 24. Mee 2005 O Euro 15.30 Auer (bis 17.00 Auer) zu Miersch bei de Imprimerie Faber Organisatioun: 'natur musée',imprimerie Faber Responsabel: Patrick Delhalt Biolog Mir entdecken déi verschidde Maschinnen, déi an enger Dréckerei ze fanne sinn a kréien hire Funktiounsprinzip erkläert. www.faber.lu
Numm:... Virnumm:....Adress:... L-... Tel.:...Gebuertsdatum:.../.../... EMail:... Umellung och per Internet: www.science-club.lu Umellungsziedel Ech melle mech fir folgend Aktivitéiten un:........................ Mat schwaarzem Bic ausfëllen w.e.g.... Opl éi s ung vum ScienceQuiz.............................................................. Wann dësen Ziedel ausgefëllt ass, schéck, fax oder mail e w.e.g. un de: Science-Club - 25, rue Münster - L-2160 Lëtzebuerg Tel.: 462233 450 - Fax: 462233 451 - Mail: science-club@mnhn.lu
D SEKRETARIAT Hei kannst du dech umellen an kriss Informatiounen iwwer d Aktivitéiten: Science Club 25, rue Münster L-2160 Lëtzebuerg Tel: 46 22 33 450 Rép./Fax: 46 22 33 451 E-mail: science-club@mnhn.lu COORDINATEUR AN USPRIECHPARTNER: Patrick Delhalt Tel: 46 22 33-429 E-mail: pdelhalt@mnhn.lu Partner: www.science-club.lu Musée National d Histoire Naturelle 25, rue Münster L-2160 Lëtzebuerg Université du Luxembourg Facultée des Sciences, de la Technologie et de la Communication 6, Rue Coudenhove-Kalergi L- 1413 Lëtzebuerg-Kirchbierg Jonk Fuerscher Lëtzebuerg Boîte postale 1387 L-1013 Lëtzebuerg Luxembourg-1 Port payé P/S.514