MS DOS/Windows,UNIX,LINUX

MS DOS/Windows,UNIX,LINUX

Мазмұны 1.Файл 2.MS Dos/Windows ож 3.Желілік ОЖ 4.Windows NT/2000 ОЖ 5.Linux 6.Unix Қорытынды

Файл - байттарды ң әлдебір атауы бар тізбегі. Әр файлды ң атауы болады. Windows опрециаялы қ жүйесінде файл атыны ң ұзындығы 255 символға дейін болуы мүмкін. Файлды ң атын жазғанда мына символдарды қолдануға болмайды: \, /,:,*,<>,,?,". Файл компьютерді ң бір дерек жинағын екіншісінен айыруына мүмкіндік береді. Мәтін жазылған немесе суреті бар кез келген қағаз құжат сияқты, файл дерек жинағы болып табылады, ондағы деректі бөліп алуға, өзгертуге, жоюға, сақтауға я болмаса басып шығарғыш немесе электронды қ пошта бағдарламасы сияқты шығару құрылғысына жіберуге болады. Файлдарды ң ішінде бағ дарлама, бағдарламада қолданылатын деректер немесе пайдаланушы жасаған құжат болуы мүмкін. Файл типтеріні ң кейбір негізгі «құжат ретінде» белгіленулеріні ң тізімі төменде келтірілген: *.bmp Paint *.doc Word WordPad *.txt Блокнот қолданбасыны ң құжаты *.wav Фононграф қолданбасыны ң дыбысты қ файлы. *.avi Бейне клип *.xls Excel кестелік процессорыны ң құжаты *.ppt PowerPoint қолданбасыны ң тұсаукесері

Файлдармен жұмыс істеу Қазіргі кезде қолданылатын операциялы қ жүйелерді ң барлығы файлдармен жұмыс істейді. Windows бұл жұмысты ң қомақты бөлігін өзіне қаратып алды деуге болады, яғни ол әрбір адамды дискідегі файлдармен қатынас жасау оларды үнемі қадағалау қажеттілігінен босатты. Мысалы, қандай да бір программа белгісіне тышқан курсорын апарып, оны екі рет шертсек, соған сай келетін программалы қ файл іске қосылады, бұл сәттерде файлды ң қай жерде орналасқанын әркімге білу міндет емес. Мұны ң өзі Windows жүйесіні ң және ондағы барлы қ қолданбалы программаларды ң файлды қ жүйемен қатынас құра алатыныны ң айғағы болып табылады. Әдетте әрбір адам дискіден файл оқу үшін не оған басқа файл жазу үшін, сондай-а қ қолданбалы программаларды іске қосу үшін файлды қ жүйеге жүгінеді.

MS DOS операциялы қ жү йесі 1981 ж ІВМ дербес компьютерімен бір мезгілде пайда болып, әрбір компьютерге орналастырылған болатын. Қазіргі кезерде стандартты операциялы қ жүйе ретінде, Windows есептеледі, біра қ MS - DOS жүйесіні ң негізгі қағидалары операциялы қ жүйелерді ң барлығында толы қ пайдаланылады. MS - DOS операциялы қ жүйесі дскетті ң түпкі каталогында немесе С: дискісінде файлдар түрінде сақталады да, мынадай бөліктерден тұрады: - BIOS модулі - компьютерді ң тұрақты жадында жазылған мәліметтерді енгізу шығаруды ң негізгі жүйесі. Бұл модуль компьютер шыққан заводта жазылып өшірілмей тұрақты сақталады. Ол ЭЕМ іске қосылған сәтте құрылғыларды ң жұмыс істеу қабілеттілігін тексеріп, мәліметті енгізу-шығаруға байланысты ОС-ті ң қарапайым және әмбебап қызметтерін орындайды: - Операциялы қ жүйені ң жү ктеуіші - бұл өте қысқа программа, компьютерді ң жедел жадында тұрақты сақталып қалатын DOS операциялы қ жүйе модульдерін компьютер жадына (IO.SYS, MSDOS.SYS) оқуды іске асырады;

- IO.SYS сыртқы құрылғылармен (пернелік тақта, дисплей, принтер, байланыс адаптері және динамик) информация алмасуды ң барлы қ операцияларын атқарады; - MSDOS.SYS файлдар даярлауға мүмкіндік береді және ЭЕМ жедел жадын басқарады, оған әрқашанда жедел жадта қанша бос орын бар екені белгілі; - COMMAND.COM пайдаланушы жұмысы үшін тағайындалған командалы қ процессор. Ол ЭЕМ іске қосылған кезден бастап пайдаланушыны ң талабы бойынша процессор орындайтын барлы қ резидентті немесе ішкі командаларды қамтамасыз етеді. Ал транзитті сыртқы командаларды орындау үшін ол дискіден соларға сәйкес программалы қ файлды іздеп, егер табылса, оны жедел жадқа жүктеп, оған басқаруды береді. Программа жұмысы аяқталған со ң командалы қ процессор оны жадтан жойып, экранға әрі қарай жұмысқа даяр екендігін білдіретін шақыру мәліметін (DOS шақыруы) шығарады.

DOS ты ң сыртқ ы немесе кірме (транзитті) командалары операциялы қ жүйемен бірге бөлек-бөлек модульдер түрінде берілетін программалар, кейде утилиттер деп те айтыла береді. Олар кірме командалар ретінде әр түрлі қызметтер атқарады, мысалы, дискетті форматтау, дискілерді тексеру және т.с.с. Құрылғ ылар драйвері - DOS жүйесін толықтырып, жаңадан қосылған шеткері құрылғыларды басқару ісін орындайтын арнайы программалар. Драйверлер компьютерді ң жедел жадына операциялы қ жүйемен бірге жүктеледі де, оларды ң аттары CONFIG.SYS деген арнаулы файлда жазылады. Операциялы қ жүйе жедел жадқа жүктелгеннен кейін дискіден конфигурациялы қ ( құрамды қ) файл CONFIG.SYS оқылып құрылғылар драйверлері де жедел жадқа орналасады. Мұнан кейін командалы қ COMMAND.COM файлы оқылады, ол басқару ісін атқарады. Бұл командалы қ процессор тағы бір командалы қ AUTOEXEC.BAT файлын іске қосып, оны ң ішіндегі командалар мен программаларды біртіндеп орындай бастайды.

MS - DOS командалары Резидентті (ішкі, бірге құрылған) командалар қосымша COMMAND.COM файлыны ң құрама бөлігі болып табылады. Олар - қарапайым және жиі колданылатын командалар. Бұл топқа: DIR, MD, CD, RD, TIME, DATE, REN, DEL, TYPE, COPY және т.б. командалар жатады. Транзитті кірме (сыртқы, жүктелінетін) командаларға дискідегі программалы қ файлдар жатады. Оларды іске қосып орындаудан бұрын дискіден оқу керек. Бұл топқа мына командала жатады: FARMAT, ATTRIB, TREE, MODE, DISKCOPY және т.б.

Каталогтармен жұмыс істейтін командалар. Бұл топқа : DIR, CD, RD, MD командалары жатады. 1. DIR командасы каталогтар мен файлдарды ң толы қ аттарыны ң, көлеміні ң және құрылған уақыты мен мерзіміні ң тізімін береді. DIR командасын параметрсіз жай қолданғанда экранға ағымдағы каталогты ң мазмұнын шығарады. Ішкі каталогты ң мазмұнын қарау үшін DIR командасын және ішкі каталогты ң атын жазса қ жеткілікті. Параметр деп түпкі каталогты немесе кез келген деңгейдегі ішкі каталогты көрсететін маршрутты айтады. Каталог мазмұныны ң тізімі үлкен болған жағдайда - информацияны парақтап экранға шығару үшін қосымша /Р параметрі қолданылады. Бұл жағдайда экран беті информацияға толған со ң информацияны экранға беру тоқтайды, жалғастыру үшін кез келген пернені басу керек. Информацияны экранға жинақты түрде шығару үшін /W параметрі қолданылады. Бұл жағдайда файлдарды ң аттары мен типі ғана шығады. 2. MD (Make Directory - каталог жасау) - ағымдағы кез келген каталог ішінен жаңа каталог ашу командасы, мысалы: C:\md student C дискісіні ң түпкі каталогынан STUDENT атты жаңа каталог ашу.

3. RD (Remowe Directory - каталогты жою) - ішінде файлдары жо қ бос каталогтар мен ішкі каталогтарды жою командасы, мысалы: C:\STUDENT\ BASIC > rd tecno2 STUDENT каталогты ң ішіндегі екінші дәрежелі BASIC каталогын жою. 4. CD (Change Directory - каталог ауыстыру) бір каталогтан екінші каталогқа өту командасы. Жоғары дәрежедегі каталогтарға өту мына параметрлер «..», «\» арқылы іске асады.

Файлдармен жұмыс істейтін командалар: Бұл топқа COPY, REM, DELETE, TYPE, DATE, TIME және т.с.с. командалар жатады. 1. COPY - файлдарды көшіру командасы. Файлдарды көшіргенде файлды ң бұрынғы атын сақтап (егер олар басқа каталогқа көшірілетін болса) немесе атын өзгертіп көшіруге болады. Параметр ретінде қандай файл, қайдан, қайда және қандай етпен көшірілетіні көрсетіледі. Файл атауларында оларды топтап белгілеуге мүмкіндік беретін нұсқа (*және?) таңбаларды пайдалануға рұқсат етілген, мысалы, C:\> copy_a:\*.*_c:-a: дискісіндегі барлы қ файлдарда С: дискісіндегі жұмыс істеп тұрған ағымдағы каталогқа көшіру. 2. REN (RENAME) файлдарды ң аттарын өзгерту командасы, параметрлері файлдарды ң ескі және жаңа аттары, мысалы, C:\>ren_port.txt- dora.txt PORT.TXT атты файлда DORA.TXT деген атқа ауыстыру. 3. DEL (DELETE) - ағымдағы немесе көрсетілген каталогтағы файлды немесе файлдар тобын жою командасы. 4. TYPE командасы - мәтінен тұратын файлды ң ішкі мәтінін экранға шығару. C:\>type_program.txt- PROGRAM.TXT файлыны ң мазмұынын экранға шығару.

5. DATE командасы - үстіміздегі (ағымдағы) ай, күн және жыл мерзімін экранға шығару және оны өзгерту. Қайтадан жаңа мерзімді енгізу үшін, пернелермен DATE_MM_DD_YY командаларын теру керек, мұндағы ММ-ай нөмірі (1-12), DD - күн саны (1-31), YY жылы. 6. TIME командасы - ағымдағы уақытты экранға шығару және қайтадан өзгерту, бұл команда форматы алдынғыға date командасына ұқсас. 7. РАТН (жол) командасы керекті файлдар автоматты түрде ізделетін каталогтар тізімін алдын ала көрсетуге арналған. MSDOS жүйесі қажет болған файлды ағымдағы каталогтан таба алмаса, осы команда параметрлері ретінде келтірілген каталогтарын іздейді. Бұл команда көбінесе компьютер іске қосылғанда бірден автоматты түрде орындалуға тиіс autoexec.bat файлында болады. Ол жиі қолданылатын қызмет жасау файлдары орналасқан каталогтарды көрсетеді, мысалы: path c:\, c:\ dos; c;\nc, c;\windows; d: \utilit; d:\my; d:\text. 8. CLS (Clean Screen - экран тазарту) экранды тазартып операциялы қ жүйені ң жұмысқа шақыру жолын экранны ң сол жа қ жоғарғы бұрышына орналастырады. Бұл команда cls түрінде параметрсіз теріліп, соңынан Enter пернесін басылады.

Желілік операциялы қ жүйе пайдаланушыларға желілі ң бір компьютерінен басқасына файлдар көшіруге, желіні ң бір компьютерінен басқасында орналасқан деректерді өңдеуге, ал кейбір жағдайларда басқа компьютер жадында орналасқан программаны қосуға мүмкіндік береді. Түрлі стандарттарды желілік құрылғылы қ қолдау Ethernet, Token Ring, ARCnet, FDDI желіні басқару стандартын қолдау.

Операциялы қ жүйені кластарға бөлу Операциялы қ жүйені кластарға бөлу параметрлері Бір мезгілде орындайтын міндеттер саны бойынша Компьютерде бір мезгілде жұмыс істейтін пайдаланушылар саны бойынша Интерфейс, яғни пайдаланушыны ң коампьютермен қатынас жасау тәсілі бойынша Операциялы қ жүйе түрлері Бірміндетті Көпміндетті Бір адам пайдаланатын Бірнеше адам пайдаланатын Командалы қ интерфейс Графикалы қ интерфейс көптерезелі

Windows NT/2000 операциялы қ жүйесі. Windows NT 32 разрядты, алғашында 1993 жылы одан са ң 1998 жылы жарыққа шыққан бірінші версиясы болып табылады. Бұл жүйе жоғары сенімді және тұрақты болып тек жұмыс жасауға арналған болатын. Сол себептен Windows NT-де түрлі қателіктер өте аз кездеседі. Бұны ң себебі NT OS/2 сияқты өзіні ң барлы қ программаларын басқаруын қадағалап отырады. Windows 3.1. 95/98/МЕ жүелерінде әрбір іске қосылған программа өзін басты санап және жедел жадтағы кез келген орынға ие болу үшін күресті, сол себептен операциялы қ жүйені ң қызметі нашарлады. NT бұл жағдайды кеңінен қарастырып әрбір программаға өзіне лайықты жедел жадтан орын береді. Бұл орындарда арнайы адрестер арқылы орнылысты. Бұдан бастап NT Windows 98 қарағанда компьютер ресурстарына кез келген программаларды ң мүмкіндігін шектеді. Біра қ NT - мен жұмыс жасаудан көптеген программалар бас тартты. NT артықшылы жүйелік режимде жұмыс жасауда ғана, басқаша айтқанда кез келген компьютерлермен байланыс жасауда белгілі болады. 1998 жылды ң аяғында Microsoft корпорациясы 1999 жылы шығуға болжаған Windows NT 5.0. версиясы жаңа атпен, яғни, Windows 2000 шығады деп жариялады. Біра қ оны ң тек қана аты өзгеріп қоймай бұл операциялы қ жүйе тек бірлескен саудада емес, сонымен қатар үйді ң дербескомпьютері болуы тиіс еді.

UNIX 80-ші жылдарды ң ортасында UNIX операциялы қ жүйесі мини-компьютерлерде және инженерлі жұмыс станцияларында қолданылды. UNIX дербес жүйе. UNIX жүйесі С жоғарғы деңгейдегі тілге жазылғаннан кейін, жаңа машинаға көшіру мәселесі жеңіл процесс бола бастады. Жүйені көшіруде алдымен С тілінен жаңа машина үшін компилятор жазу қажет болды. Содан кейін жаңа машинаны ң еңгізу-шығару құрылғысы үшін, яғни терминалдар, принтерлер және дискілер үшін құрылғылар драйверін жазу қажет болды. UNIX операциялы қ жүйесі PDP 11 машинадан ауыстырылған алғашқы компьютер Interdate 8/32 мини-компьютері болыды. Мұнда, UNIX жүйесінда бүтін сандар 16-разрядты, адресі 16- битті, және негізгі айнымалыларды сақтау үшін үш регистр болды деген тұжырым пайда болды. Біра қ бұл тұжырымны ң біреуіде ақиқатты болғанжа қ. UNIX жүйені ақиқатты етіп жасау үшін біраз еңбектену керек болды. UNIX жүйесінде желімен жұмыс істеуді ң барлы қ жұмыстары екі машинаны қосудан басталды. Interdate кейін UNIX жүйесі VAX- қа ауыстырылды, ал содан кейін басқа компьютерлерге ауыстырылды.

1984 жылы АҚШ басшылары AT&T корпарациясын бөлгеннен кейін компания қаржылы қ инвестицияны компьютерлік өндіріске заңды салуды жүзеге асырды. Ұзамай осыдан кейін AT&T компаниясы UNIX жүйесіні ң бірінші коммерциялы қ вариантын нарыққа шығарды. Оны ң нарыққа шығуы аса сәтті болмады, сондықтан бір жылдан кейін ол жаңа версиясына ауыстырылды. UNIX жүйесіні ң негізгісі процесстер болып табылады. UNIX процесстері классикалы қ процесстерге ұқсайды. Әр процесс бір программаны жүктейді және басқаруды ң бір ағымын алады. Басқа сөзбен айиқанда процессте бір командалар счетчигі бар. UNIX міндеті. UNIX операциялы қ жүйесі бірнеше процесстерді қолдайтын және бірнеше пайдаланушыларды бір уақытта қолду үшін өндірілген интерактивті жүйе болып табылады. Көп жағдайда программистерді ң көпшілігі бір жүйені құруда белсіп қызмет етеді, сондықтан UNIX операциялы қ жүйеде жалпы ақпаратпен бірігіп пайдалануды және программистерді ң бірігіп жұмыс жасауға мүмкіндік береді. UNIX утилиттері. Пайдаланушы UNIX интерфейсі тек қабықшадан ғана емес, сонымен бірге стандартты қамтамасыз ету программалардан, яғни утилиттерден тұрады. Жалпы айтқанда бұл программаларды келесідей алты санатқа (категорияға) бөлуге болады: Файлдар мен каталограрды басқару командалары; Фильтрлер; Программаларды өндіру тәсілдері; Мәтіндік процессорлар; Жүйелік басқару; Әртүрлі.

Windows амалды қ жүйесі және SCO Unix, Solaris немесе DOS сияқты коммерциялы қ АЖ басқа, Linux (Линукс) амалды қ жүйесі де бар. Linux АЖ ашы қ жүйелер стандарттарын қолдайды және Unix,DOS, MS Windows жүйелеррлер мен бірге қолданыла алады. Бастапқы мәтіндермен қоса, жүйені ң барлы қ құрамдас бөліктері еркін көшіруге және саны шектеусіз пайдаланушылар үшін орнатып пайдалануға берілетін рұқсатпен бірге таратылады. Linux басқаруымен сан алуан, кәдімгі дербес компьютерле мен ноутбуктардан бастап, көп процессорлы өнеркәсіп серверлері, кластерлік есептеуіш кешендер, PDA және IBM компаниясы шығаратын қол сағаттарына дейінгі электронды жүйелер жұмыс істейді. Linux қауіпсіз жүйе. Linux-ке лайықталған вирусқа қарсы бағдарламаларды ң барлығы серверлік болып табылады және Windows-машиналарда тіршілік ететін Windows-вирустарын аулауға арналған. Linux UNIX ұясына кіретін амалды қ жү йе.

Жасаушы ОЖ отбасысы Линус Торвальдс Unix Алғашғы шығаруы 1991 жылы Компьютерлік платформасы DEC Alpha, ARM, AVR32, Blackfin, ETRAX CRIS, FR-V, H8/300, Hexagon, Itanium, M32R, m68k, Microblaze, MIPS, MN103, OpenRISC, PA-RISC, PowerPC, s390, S+core, SuperH, SPARC, TILE64, Unicore32, x86, Xtensa Лицензиясы Жағдайы GPL актуалды

Linux операциялы қ жүйесі көптеген жерлерде, яғни ұжымды қ мекемелер мен ғимараттарында оқуда тегін және өте қарапайым OS Unix альтернативінде ке ң таралды. Бүгінгі барлы қ операциялы қ жүйелерді ң жақсы қасиеттерін Linux өзінде қамтып тұр. Оны OS/2 операциялы қ жүйе сияқты жеңіл қондыруға болады. Оны ң графиктік интерфейсі WindowsXP-мен пара-пар және желіні ң жасалу мүмкіндігі WindowsNT-дан жоғары, ал көпқолданбалы жұмыс тәртібі Unix принципі арқылы жасалған. OS Linux-ті ң болашағы жо қ деп айтылуда. Біра қ бұл операциялы қ жүйені ң он бір жылды қ тарихы бізге керісінше ойлануға кепілдік береді. Бұл жұмысты ң мақсаты Linux-ті ң мүмкіндіктері мен жұмыс ережелерімен танысу болып табылады. Бөлімдерде операциялы қ жүйені ң жалпы мағлұматтары және оны дербес компьютерде қондыруды ң процесі келтіріледі. Сонымен бірге операциялы қ жүйеде графиктік және мәтіндік режимдермен жұмыс істеуге болатыны көрсетіледі. Және де кейбір администраторлау мағлұматтары мен OS-ті ң жан-жақты қамтылуы беріледі. Linux те инструменттерді ң жинағы қамтамасыздандырылған, осы инструменттер арқылы, сіз өзіңізді ң жеке қолданбаларыңызды, құжаттарыңызды, WEB парақтарыңызды, презентацияларыңызды, сызбаларды, ойындарды және де компьютерлік графиктерге дейінде қатынас құра аласыз.

Linux операциялы қ жүйесімен танысу Linux Unix операциялы қ жүйесіні ң толы қ функционалды нұсқасы. Бұл операциялы қ жүйеге, Unix операциялы қ жүйесіні ң е ң қуатты мүмкіндіктері кіргізілген, және де Linux ке Unix операциялы қ жүйесіні ң қазіргі кездегі қолданбалары қосылған. Бұл қолданбалар GNU тізбегімен таралып өзіне кәсіби деңгейдегі қолданбаларды кіргізеді. Linux те инструменттерді ң жинағы қамтамасыздандырылған, осы инструменттер арқылы, сіз өзіңізді ң жеке қолданбаларыңызды, құжаттарыңызды, WEB парақтарыңызды, презентацияларыңызды, сызбаларды, ойындарды және де компьютерлік графиктерге дейінде қатынас құра аласыз. Интернетте Linux жүйесі персоналды компьютерлерде жұмыс жасайтындарға негізгі тірек болып табылады. Интернетте жүріп саяхаттаудан тыс, Linux операциялы қ жүйесі интернет тораптарын және FTP серверлерін құруға рұқсат береді. Осыны ң арқасында басқа қолданушылар (мысалы, модемі компьютерге қосылған, сізді ң достарыңыз) сізді ң Linux жүйеңізге көп пайдаланушылар режимінде қосыла алады. Linux-ті ң бірінші түрі шыққаннан кейін екі айдан со ң Линус Торвальдс жаңа оперциялы қ жүйені таратты және басқаларды Linux-ті дамыту жұмысына шақырды. Сондықтан Linux операциялы қ жүйесі бүгінгі күнде көптеген жер шарыны ң программистерімен дамытылуда және оларды ң жемісі көптеген Интернет сайттарында жазылған. Осы топты ң басқарушысы әлі күнге дейін Линус Торвальдс болып саналады. Linux Unix-ті ң жеңілдетілген түріні ң қорында орналасқан, ол Minix деп аталады. Алғашынан бастап Linux тез бейімделген, кіші және арзан операциялы қ жүйе ретінде жасалады. Linux UNIX ұясына кіретін амалды қ жүйе.

Қорытынды Операциялы қ жүйе кез келген компьютерді ң е ң қахет құрамдас бөлігі және ол компьютерді басқаруға, ақпаратты сақтауға, оған қосылған барлы қ құрылғыларды ң жұмысын ұйымдастыруға арналған программаларды ң жиыны болып табылады. Операциялы қ жүйе адам мен компьютерді ң өзара байланысын қамтамасыз етеді. Қазіргі кезде Windows -барлы қ дербес компьютерлерге арналып ке ң таралған операциялы қ жүйе. Windows -ті ң кеңінен таралуына себеп, оны ң қолайлығы, түсініктілігі, графикалы қ интерфейсі, бірнеше программалармен қатар жұмыс жасау мүмкіндігі және жаңа жабдықтарды ң автоматты түрде бапталуы сияқты ерекше қасиеттерін атауға болады. Windows бірнеше операциялы қ жүйелерді біріктіреді, олар бір-біріне ұқсас болғанымен, әр түрлі мүмкіндіетері бар және әр түрлі мақсаттарға арналған.