Maak n kopskuif vir sukses

Transcription

1 Die sluipmoordenaar in ons midde OKTOBER 2017 Maak n kopskuif vir sukses Skaak met die vyand Vergelyk appels met appels Vrees maak jou oorversigtig POPI: Die oomblik van waarheid

2 RADAR/115409L/A WEES SO SEKER OOR ONS SOOS ONS OOR JOU IS. Wanneer jy n versekeraar aanbeveel, wil jy seker wees dat jou kliënt uitstekende diens gaan ontvang. Daarom maak ons n diensbelofte waaraan jy ons kan hou. Dit sal jou gemoedsrus gee dat jy elke dag uitnemende diens aan ons gemeenskaplike kliënte kan lewer. Gemoedsrus bou vertroue en vertroue baan die weg vir die ongelooflike. n Goedgekeurde Finansiële Diensverskaffer (FDV12)

3 Redakteur Rianet Whitehead Tel Sel Joernalis Jonathan Faurie Sel Navorser/Joernalis Myra Rego Cell Advertensies & Subskripsies Michelle Schreuder-Rankin Tel Sel Ontwerp & Uitleg Noël Schreuder Tel WEBWERF en daaglikse gratis e-nuusbrief Kry al jou versekeringsnuus by Teken in op ons daaglikse gratis e-nuusbrief en bly op hoogte van sake. Tegnologie moet ek regtig? Ons leef in opwindende tye en die veranderinge en dit wat nog op ons wag vanuit n tegnologiese oogpunt klink so half verlangs verlangs want ek wonder hoeveel van hierdie baie tegnologiese veranderinge die makelaar en adviseur wat nie deel is van die groot maatskappye nie, regtig verstaan? Ek wonder hoeveel van hulle het al tyd gehad om regtig daaraan te dink en aandag daaraan te gee tussen kliënte diens en regmaak vir al die regulatoriese veranderinge wat om die hoekie staan en wag want wat is nou eintlik belangriker? Uit die aard van wat ons hier by FAnews doen kry ons geweldig baie inligting en artikels oor innovasie, tranformasie, milleniërs, langslewendheid en regulatoriese veranderinge. Dit is soms oorweldigend en ek kan nie help om te wonder hoe makelaars en adviseurs op datum bly nie? Wat verkies jy om te lees, wat woon jy by en wat los jy eerder of maak jy staat op dit wat jou konsultante vir jou sê. Dit is oorweldigend en alhoewel jy heel moontlik eerder jou kop in die sand wil druk, kan jy nie en moet jy op hoogte bly want anders kan jy groot moeilikheid optel ons wil help en ons wil seker maak ons gee jou al die inligting wat jy nodig het. Laat ons asseblief weet wat ons beter kan doen om op n plek te kom waar jy voel jy kry die meeste informasie wat jy nodig het op een plek ons hart is vir die onafhanklike makelaar; so help ons om jou te help. Rianet Whitehead - Redakteur Uber is onlangs in London verban omdat geel taxi eienaars gekla het dat Uber hulle werk by hulle wegvat, en hulle was ongelukkig omdat Uber bestuurders nie aan dieselfde lisensiereëls as hulle moet voldoen nie. Voor Uber was daar ongeveer voertuie te huur op straat, en saam met Uber het dit vermeerder na voertuie. Hulle verwag n verdere toename van voertuie. Die hoeveelheid passasiers bly egter dieselfde. Blykbaar het die hoeveelheid ongelukke ook toegeneem wanr Uber bestuurders skroom nie om tegnologie te gebruik sommer terwyl hulle bestuur nie. Wanneer ek hierdie lees dink ek aan die situasie met Uber wat ons hier ervaar... en ek wonder wat hier by ons gaan gebeur. Ten minste word Uber-karre in London nie afgebrand nie... Die jaar is besig om aan te stap maar ek kry die gevoel dat almal se werk net meer raak... Sterkte vir die laaste deel van 2017! FAnuus word uitgegee deur Insurance Publications cc Posbus 2342 Wilropark 1731 Tel Faks info@fanews.co.za z IN DIE NUUS 4 n Dag in die lewe van n finansiële beplanner INHOUD z KORTTERMYN 11 Skaak met die vyand 12 Die werklike koste van n kliënte-misverstand Die opinies en advies in hierdie tydskrif, hetsy in n artikel, advertensie-artikel, of advertensie, is nie noodwendig die opinie en advies van die eienaars, publiseerder of werknemers van FAnuus nie. z REGULERING 6 Maak n kopskuif vir sukses z VOLDOENING 8 POPI: Die oomblik van waarheid z TEGNOLOGIE 9 Groot Data dis n proses 10 Tegnologie gee die pas aan vir die industrie z LEWENS 14 Bolyn risiko s veroorsaak hoofbrekens 15 Die sluipmoordenaar in ons midde 18 Vergelyk appels met appels z BELEGGINGS 19 Tradisionele aftrede: iets van die verlede? 20 Stokvels: Die krag van n gesamentlike onderneming 22 Vrees maak jou oorversigtig 3

4 n Dag in die lewe van n FINANSIËLE BEPLANNER Wat doen finansiële beplanners? Die basiese vereiste, volgens Mark P. Cussen, Gesertifiseerde Finansiële beplanner en outeur van A Day in the Life of a Financial Planner, is dit tegniese kennis in die areas van finansies waarin hulle praktiseer, maar werklike professionele bevoegdheid vereis baie meer. Om die waarheid te sê, Cussen stel dit dat finansiële adviseurs verskillende hoedens moet dra om hulle werk doeltreffend te doen, en diegene wat dit oorweeg om hierdie veld hulle beroep te maak, moet die dag-tot-dag lewens fyn bestudeer om te bepaal wat hulle werk werklik behels. Die daaglikse skedule Die gemiddelde finansiële beplanner se dag, volgens Cussen, begin gewoonlik vroeg en hou aan tot in die nagtelike ure, veral vir diegene wat nog nuut is in die industrie. Cussen noem die daaglikse skedule van n tipiese adviseur sal die volgende insluit: Prospekteerdery Die metode sal grootliks afhang van die omstandighede van die adviseur. n Nuutaangestelde professionele adviseur met geen besigheidsboek om vanuit te trek nie kan verwag om ten minste die helfte van elke dag te spandeer om hard te werk op een of ander manier, hetsy dit is om n verwysingsnetwerk te ontwikkel of om moontlike kliënte persoonlik te besoek. Diegene wat alreeds in n bestaande mark intree waarin hulle kan prospekteer, sal n groot deel van hulle tyd gebruik om interaksie te hê met hierdie mense. Ander moderne metodes sal wees om n sterk digitale teenwoordigheid te vestig en n blog te skryf. 4 IN DIE NUUS

5 Bedien huidige kliënte Soos adviseurs hulle besigheidsboek opbou, sal hulle fokus geleidelik begin verskuif van die verskryging van kliënte na die diens van huidige kliënte. Baie gevestigde adviseurs sal hulle dag begin met die hernuwing van kliënte portefeuljes, die beantwoording van kliënte navrae en die aanpreek van kwessies voordat hulle aanbeweeg na nuwe besigheid. Die meeste gevestigde adviseurs sal jou vertel dat hierdie benadering die beste manier is om nuwe besigheid te genereer, aangesien kliënte wat uitstekende diens ontvang gelukkige kliënte is (wat verwysings sal doen). Administratiewe take Alhoewel dit dikwels onder die kategorie van kliëntediens val, moet enige voornemende adviseur bereid wees om n wesenlike segment van sy werksdag te gebruik om burokratiese take soos voldoeningsverslae, opdatering van kliënte-verslae, die prosessering van besigheidskaartjies en die hantering van ander verslaghoudingsprosedures te doen. Dit moet seker hier genoem word dat die meerderheid van die suksesvolle adviseurs in staat is om n taamlike groot hoeveelheid detail op n konstante basis in hulle koppe te bêre. Finansiële beplanning Alhoewel dit voor-die-handliggend mag lyk, sal jy tyd moet maak om jou kernbesigheid en diens aan jou kliënte te lewer - en dit kan met tye moeilik wees om by jou skedule in te pas. Om data in finansiële beplanning of belastingprogramme te stoor kan n lang en vervelige proses wees en dit vereis uitstekende aandag aan detail. Selfs diegene wat ander betaal om die datastorings gedeelte hiervan te doen moet die proses baie deeglik monitor. Volgehoue opleiding Hierdie onontbeerlike element van finansiële beplanning kan baie verder gaan as die blote bevrediging van industrie- of getuigskrifen opleidingsvereistes om belegging en produknavorsing in te sluit. Baie sekuriteit- en versekeringsvoertuie vereis spesifieke opleiding voordat die verkoper die adviseur sal goedkeur om die produkte te verkoop. Sommige adviseurs woon dikwels weeklange seminare by wat gespesialiseerde onderwerpe dek of hou aan om nuwe doelwitte te bereik ten einde die vlak van diens te lewer wat die kliënte nodig het. Dis nie net tydrowend nie, dit kan soms baie duur wees ook. Soos n mens sou verwag, die ander en mees belangrike element van enige finansiële adviseur se werk, sê Cussen, is die bou en bestuur van kliënte-verhoudinge. Dit begin met die skep van n professionele indruk gedurende die propekteringsfase, die lewering van jou belofte tydens die beplanningsfase en om in aanraking te bly met hulle op n voortgesette grondslag. En dit kan natuurlik n werklike uitdaging by tye wees. Die kern van alles Jou werk as finansiële adviseur kan baie meer behels as die bestuur van beleggingsportefeuljes of afsluitng van verkope. Prospekteerdery, bemarking, kliëntediens, voldoening, administrasie en opleiding sal ook deel wees van jou daaglikse roetine, en jou vermoë om hierdie dinge doeltreffend in jou skedule te integreer sal uiteindelik jou vlak van sukses in die besigheid bepaal. n Voorbeeld n tipiese dag Michael Solari, n Gesertifiseerde Finansiële Beplanner en bydraer van Business Insider, sê sy werksdag as n finansiële beplanner begin tuis, en, anders as met ander tradisionele firmas, word 99% van sy beplanning aanlyn gedoen. Virtuele beplanning word al hoe meer akkommoderend soos verbruikers al hoe meer ywerig raak in hulle soektog vir n toepaslike adviseur. Die soektog is glad nie meer beperk tot jou dorp nie, en dis baie geriefliker om op n Google Hangouts te spring as wat dit is om n in-persoon vergadering te skeduleer, sê Solari. So lyk Solari se tipiese dag: 7:15 Kyk na eposse, maak seker of daar iets is wat ek dink is dringend. Ek neem hierdie tyd om te reageer, want baie van hulle is op streng spertye. 7:30 Na my oggend koffie begin ek om artikels in my outomatiese toevoer te lees. As die artikels my interesseer, deel ek dit op my netwerk deur middel van verskillende sosiale media platforms. 8:15 Ek probeer om twee of drie mense met invloed per maand vir koffie te ontmoet. Dit kan enigiemand wees van wie ek iets kan leer of wat ek miskien kan uithelp. Dis altyd interessant om te leer hoe ander adviseurs hulle praktyke opgebou het en wat hulle tans vir sagteware gebruik, en hulle is weer geïnteresseerd in my benadering tot die sosiale media. Indien ek nie koffie drink nie, is dit waar ek my kontrolelys uittrek en my top twee prioriteite vir die dag omkring. Die een is kliënte-gefokus en die ander een is besigheids- gefokus. Die kliënte take bestaan gewoonlik uit projekte soos die hersiening van portefeuljes, my kliënte se vordering en hulle doelwitte. Die besigheidstake bestaan uit die analise van my besigheid en hoe om dit te verbeter, hetsy dit deur middel van bemarking (gewoonlik inkomend) of die skepping van meer doeltreffendheid in my praktyk. 11:30 Kontroleer eposse en reageer op daardie wat die meeste aandag nodig het. 12:00 Etenstyd/ontspan. Teen hierdie tyd het ek n blaaskans nodig. Tipies sal ek wegbeweeg van werk af. 13:00 Na ete probeer ek vanaf Maandag tot Donderdag die meeste van my kliëntevergaderings te skeduleer, of ek reik uit na kliënte met wie ek nie onlangs in kontak was nie. Ek help om my kliënte se finansies te navigeer sodat hulle kan fokus op dit wat vir hulle belangrik is, vanaf vervelige goed soos aftrede-beplanning of hoe om studenteleningskuld te hanteer tot meer opwindende dinge soos die verandering van beroepe of die begin van n nuwe besigheid. Ek los altyd my Vrydae oop om my te help om die week se gebeure te organiseer en te beplan vir die volgende week. Indien geen vergaderings geskeduleer is nie, probeer ek my tyd vul met dinge wat my professioneel sal help ontwikkel. Ek skryf in vir opleidingskursusse, seminare en netwerksessies. 15: - 16:00 Teen hierdie tyd is my brein al op maksimum kapasiteit. Ek mag dalk n paar administratiewe take doen, maar ek is dan gewoonlik klaar. Een van die lekkerste dinge om n finansiële beplanner wees is buigbaarheid. Ek is nie gebonde aan n klein hokkie of kantoor vanaf 9 tot 5 nie. Ek hou nou op met werk as as klaar is. Ek werk as ek kan. Soms kan dit laatnagte of naweke wees, maar op my voorwaardes. So daar het jy dit dis wat die dag-tot-dag lewens van die meeste adviseurs behels. Is jou dag amper dieselfde? Ons sal baie graag van jou wil hoor as jou dag regtig anders verloop; en indien dit doen, wat is die ware differensieerder vir jou? IN DIE NUUS 5

6 Maak n kopskuif VIR SUKSES Een van die grootste gesprekspunte in die finansiële dienstebedryf die afgelope twee jaar was die beweging na die Twin Peaks reguleringsmodel en die aanvaarding van die voorstelle oor die hersiening van kleinhandel distribusie (RDR). Hoe hierdie ontwikkeling die advieslandskap gaan verander asook die wyse waarop adviseurs hulle sakemodelle benader, was een van die onderwerpe by die 2017 Old Mutual Advice for Life -se reeks van aanbiedings. Vertrouensbasis geskep Bruce Fleming CFP, FPI, die 2016 Finansiële Beplanner van die Jaar, het gesê die beweging na RDR is nie n slegte ding nie. Dié hersiening is onderneem in reaksie op kommer dat ondanks omvattende regulatoriese vereistes vir finansiële advies en distribusie, swak kliëntediens en wanverkope steeds voorkom. Ek sal virseker gelukkig wees as RDR in werking tree en kliënte my nie beskou as iemand wat produkte vooropstel nie. Die meeste adviseurs werk onverpoos om toe te sien dat hulle die beste advies aan kliënte verskaf. Dit is ietwat onregverdig as kliënte ons enigsins anders as professioneel beskou en enige stappe om dit reg te stel kan net n baie goeie ding wees, het Fleming verduidelik. Hy het ook gesê dat dit n stewige fondament vir vertroue in die bedryf sal skep. Moenie oor môre bekommerd wees nie Vanuit die perspektief van n finansiële diensteverskaffer is een van die grootste bekommernisse betreffende RDR dat adviseurs onseker is oor hoe die vergoedingstruktuur gaan werk en of kliënte vir advies sal betaal. Hoewel sommige adviseurs oortuig is dat kliënte tevrede sal wees om daarvoor te betaal, is ander bekommerd dat hulle uit die mark geprys gaan word. Groot kliëntebasisse se dae is getel. Die adviseur van die toekoms moet gefokus wees om in die behoeftes van al hulle kliënte te voorsien en n pad saam met elkeen te stap. As dit beteken dat adviseurs n kleiner kliëntebasis gaan hê, dan moet dit maar so wees. Dit is nie n slegte ding nie, het Fleming gesê. Fleming het met n tarief-gebaseerde praktyk begin nog lank voor die Raad op Finansiële Dienste (FSB) aangedui het dat hy na RDR wil beweeg. Fleming het daarop gewys dat dit sy ervaring is dat kliënte meer as bereid is om vir advies te betaal as hulle waarde sien in die advies wat hulle ontvang. Advies wat saak maak Fleming het ook daarop gewys dat indien adviseurs die nuwe benadering oor advies aanvaar, dit n groot stap vorentoe sal wees om n stewige fondament van vertroue te bou wat nodig is om in die toekoms welvarend in die finansiële dienstebedryf te kan wees. Daar is ook twee ander aspekte wat -in ag geneem moet word om die siklus van vertrouensbou te voltooi. Adviseurs moet voortdurend hulle vaardighede verbeter en hard aan voortgesette professionele ontwikkeling werk. Professionele advies maak gewis op die ou end saak. Kliënte hou ook daarvan om geassosieer te word met handelsmerke wat hulle herken en vertrou. Die bedryf is aan die verander en dit is tyd dat adviseurs daarmee saam moet verander. Bruce Fleming 2016 Finansiële Beplanner van die Jaar 6 REGULERING

7 IS DIE STERREHEMEL DIE GRENS, OF NET DIE BEGIN? Ons sien die sterrehemel nie as n plafon nie, maar as n venster na grenslose moontlikhede. Die kragte wat die sterre geskep het is dieselfde as die wat dit uitmekaar skeur. Wat ons onderskei, is hoe ons kies om dié kragte in te span. Hoe groter die uitdaging, hoe groter is ons inspirasie. As n fasiliteerder van besigheid, bied die Fulcrum-groep pasgemaakte lenings-, beleggings- en bestuursdienste en ons spesialiseer in versekeringsmarkte. FAN001 Image Coutesy of NASA, ESA Ons is gedrewe om produkte en dienste te skep wat n verskil maak ongeag hoe groot of klein jou besigheidsuitdaging, want ons glo daar is altyd n beter manier. The Fulcrum Group FULCRUM Group Capital Delta Fulcrum Collections (Pty) Ltd en Fulcrum Treasury (Pty) Ltd is gemagtigde verskaffers van Finansiële Dienste. 7

8 POPI: Die oomblik van waarheid Met die onverwagse aankondiging deur die Suid-Afrikaanse Inligtingsreguleerder dat die effektiewe datum vir die volle inwerkingtreding van die Wet op die Beskerming van Persoonlike Inligting (POPI) waarskynlik vroeg in 2018 sal wees, kan mens net hoop dat organisasies nie hulle voldoeningskwessies onder die mat ingevee het nie. Die POPI-wet is in November 2013 geproklameer so dit is nie ongewoon dat bykans vier jaar later baie mense geglo het dit nooit in werking sou tree nie. Maar met die Inligtingsreguleerder wat bestendige vordering gemaak het met die implementering van die wet, sal versigtige eienaars van sakeondernemings n plan moet maak om onbedoelde nie-nakoming gou te hersien. Het jy die nodige gedoen? Dit is die moeite werd om die situasie te oorweeg waarin jou onderneming hom sou bevind, sou die POPI-wet môre in werking tree. Sal die Inligtingsreguleerder n wit vlag na jou uitsteek of sal jy met R10m beboet word? Dit mag oorweldigend klink, maar die POPIwet hoef nie jou onderneming se ergste nagmerrie te wees nie. Daar is pro-aktiewe maniere om dit aan te pak. Die bedoeling van die wet is om te verseker dat alle Suid-Afrikaanse instellings wat betrokke is by die insameling, verwerking en berging van ander mense se data aanspreeklik gehou word, sou hulle skuldig bevind word aan die misbruik of uitlek van persoonlike inligting. Die wetgewing is van ander lande met soortgelyke wette oorgeneem en dit is veral voordelig vir instellings wat by oorgrens- en buitelandse transaksies betrokke is. Die snelle vooruitgang van byvoorbeeld tegnologie en die merkbare toename in kubermisdaad is n aanduiding dat ondernemings se beheer oor netwerksekuriteit, inligtings- en databestuur nie so doeltreffend is as wat voorheen gedink is nie. Om dié punt te bewys net twee jaar gelede het 974 miljoen maatskappyrekords net in Suid- Afrika alleen verdwyn of is dit gesteel. Dit is haalbaar om binne 18 maande te voldoen aan die vereistes van die Reguleerder en dit is makliker bereikbaar deur die bepalings van die wet dadelik in die dag-tot-dag bestuur van die onderneming in te sluit. Verskuilde voordele Volgens Candor Governance Specialists sluit maatskappye se grootste sorge met top korporatiewe nakomings die volgende in: die bestuur van n dinamiese en immerveranderende IT-omgewing; n begrip en bestuur van korporatiewe ondernemingsrisiko; die risiko-berekening van taktiese regulatoriese nie-nakoming; die bestuur en begrip van korporatiewe nakoming in internasionale markte; en die bestuur van n formele en robuuste korporatiewe nakomingsprogram. Die inwerkingtreding van die wet kan organisasies effektief help om hulle bekommernisse oor nie-nakoming te verminder deur n omgewing te skep waar: daar n verbetering in die gehalte van data is; die bestuur binne die onderneming verbeter word; kliënteverhoudings in stand gehou word nie gekompromitteer word nie en daar onderlinge vertroue tussen die kliënt en die onderneming is; aanspreeklikheid bevorder word en almal bewus is van die rol wat hulle speel in die onderneming se nakomingspraktyke; en nakoming in die onderneming se DNS ingebou is en dit deel word van die waardes wat ook regdeur die maatskappy gekommunikeer word. Trek voordeel uit POPI Die voordele van volle nakoming vir n onderneming is eindeloos en strek verby die toekenning van n sertifikaat met n goue ster. Nakoming kan tot n positiewe balansstaat bydra n inkomstestaat met stygende syfers. Terwyl mededingers gestraf word met nie-nakomingsboetes en n plek laag op die ranglys, kan n organisasie wat die wet nakom, nuwe kliënte lok wat meer gemaklik daarmee sal wees om hulle waardevolle persoonlike inligting in veilige hande te laat. Dié voordele hang uiteraard af van n organisasie met die nodige opleiding en bewustheid. Dit is dus belangrik om pro-aktief te wees en personeel-opleiding oor die nuwe wetgewing te verskaf. So in plaas daarvan om weerstand teen die POPI-wet te bied moet dit met n goeie koppie koffie verwelkom word. Erken al die inherente voordele van nakoming wat aan kliënte se vereistes voldoen en beskerming aan mense en organisasies bied. Meer nog, trek voordeel uit die geredelik beskikbare instrumente wat sin maak van die wetgewing. Boitumelo Moate Junior onderskrywer: Kommersiële Misdaad & Kuberrisiko s Camargue 8 VOLDOENING

9 Groot Data DIS N PROSES Groot Data (Big Data) is n groot bedryfsbeïnvloeder. Dit is belangrik dat alle ondernemings die voordele van dié data erken en die ondersteuning wat dit bied om sakebesluite op strategiese en taktiese vlak te neem. Besluite wat egter op data gegrond is wat óf onakkuraat óf onvolledig is, kan erger wees as om hoegenaamd enige data aan te wend. Besluitnemers moet daarom n duidelik-omlynde proses volg voor hulle data en verwante uitsette in die besluitnemingsproses gebruik. Skeiding van pilare Die proses van data-insameling, -stoor, -onttrekking en interpretasie wat verband hou met enige onderneming, kan in drie primêre pilare geskei word: Data-platform; Data-ontleding; en Data-wetenskap. Data-platform Dit verwys na die struktuur waar intydse, transaksionele data gestoor word. Die data-platform is die kern van enige dataprogram. Soos enige struktuur het dit n argitektuur nodig wat verseker dat die data veilig en op n doeltreffende en koste-effektiewe manier gestoor word. Dit is op enige onderneming van toepassing, ongeag grootte. Die koste van data-opberging is besig om een van die grootste komponente van IT-besteding te word. Optimalisering van die dataplatform is n area waar aansienlike IT kostebesparing bereik kan word deur die stoorkapasiteit wat benodig word, te verminder. Data-ontleding Enige data wat gestoor word, is net so bruikbaar soos die vermoë om die data te kan onttrek. Data-ontleding verwys na die metode om inligting van die data-platform te ontgin ten einde daarvan gebruik te maak. Die ontginning kan so eenvoudig wees soos die onttrekking van n paar lyne data en so kompleks soos die skepping van multi-dimensionele datakubusse vir intydse analitiese verslagdoening. Data-ontleding volg n tipiese proses van data-onttrekking, transformasie en oplaai. Die transformasie van die data is belangrik om te verseker dat dit in n formaat aangebied word verstaanbaar is vir die uiteindelike gebruiker. Platformdata is nie altyd in die vereiste format nie. Die data wat so onttrek word, kan in tabelle gelaai of visueel geïllustreer word sodat dit makliker verstaanbaar is. Die aanbieding van analitiese data is onontbeerlik om te verseker dat die uitsette gebruik kan word. As data-gebruikers nie die analitiese uitsette verstaan nie, dan het die proses misluk. Data-ontleding toon uiteindelik die geskiedenis van data. Dit is in essensie n terugwaartse blik en verseker dat die verlede verstaan word. In hierdie stadium is subjektiewe beramings, gegrond op historiese data-ontleding, moontlik. Ten einde vorentoe te beweeg en objektiewe insig in die toekoms te verkry, word data-wetenskap relevant. Data-wetenskap Nadat die data onttrek is en voorgelê is, moet sakebesluite geneem word deur die data te gebruik. Data-wetenskap bevorder die akkuuraatheid van besluite deur tegnieke te gebruik om van bestaande data te leer vir die maak van oorwoë voorspellings oor die toekoms. In die verlede was data-wetenskap n relatiewe meganiese proses. Groter toegang vandag tot die gebruik van aanpasbare wolkplatforms (cloud) soos Amazon Web-dienste en Microsoft Azure, beteken dat ontledings wat voorspellings kan maak, masjienleer kan gebruik om meer ingewikkelde voorspellingsmodelle te skep, te toets en te implementeer. Masjienleer laat datawetenskaplikes toe om tendense in data te identifiseer. Hierdie tendense word gebruik om modelle met aangepaste algoritmes te skep wat uitkomste met n hoë mate van sekerheid kan voorspel. Data vir finansiële advies Elkeen van die datapilare is van toepassing op alle vlakke van die Suid-Afrikaanse finansiëledienstemark asook finansiële advies. Deur die gebruik van data te optimaliseer, kan finansiële adviseurs uitkomste vir kliënte met groter sekerheid beraam en so optimale resultate met verminderde risiko s verseker. Vir talle mense kan die gebruik van gevorderde ontledings en datawetenskap oorweldigend wees. Maar, deur n geleidelike benadering in stadiums te volg en intellektuele eiendom rondom data op te bou, kan finansiële adviseurs hulle onderskei met gedifferensieerde dienste. Dit sal adviseurs help met die behoud van kliënte en uiteindelik winsgewendheid, deur die adviesproses doeltreffender en meer voorspelbaar te maak. Jason Sharp Uitvoerende Beampte First Technology TEGNOLOGIE 9

10 TEGNOLOGIE gee die pas aan vir die industrie Tegnologie transformeer alreeds die versekeringsindustrie, wat n innovasierippeling in sy aantog veroorsaak. Hierdie tegnologiese vooruitgang ontwrig elke skakel in die versekeringswaardeketting wat kostes verbeter, die kliënte-ervaring verbeter, deursigtigheid maksimaliseer, alle prosesse vereenvoudig en wrywing verminder. Daarbenewens bemagtig en skep dit kliëntetevredenheid, dit minimaliseer morele gevaar en bedrog, gebruik groot data, en maak selfs die eise-proses aangenaam. Belê in InsurTech n Artikel oor die onderwerp van InsurTech deur Lucy Hook: 80% of P&C Firms Worlwide Will Invest in InsurTech by 2018 suggereer dat amper twee derdes van die wêreld se vyf-en-twintig grootste versekeraars in InsurTech belê het. Nuwe navorsing deur Gartner is van mening dat teen 2018 die meerderheid versekeraars by hulle sal aansluit. Vier-en-sestig persent van wêreldwye hoofversekeraars het alreeds in InsurTech belê, hetsy dit direk of indirek via hulle waagkapitaalvertakkings. Teen 2018, word daar bereken, dat n ongelooflike 80% van P&C versekeraars wêreldwyd in vennootskap sal wees met, of InsurTech nodig sal hê. Volgens aparte navorsing deur Gartner, het die aantal nuwe tegnologie-besighede oor die laaste drie jaar dwarsoor die wêreld verdubbel, waar die mees algemene tegnologiese areas waarop besighede fokus digitale kliënte-skakeling, mobiele versekeringsbestuur en analises is. Wees op die uitkyk vir tendense n Ander artikel deur The Financial Brand sê dat die opkoms van InsurTech aangewakker is deur die moontlikhede van die Internet van Dinge, toestelle wat kostes verminder, sisteme en prosesse wat verander, asook die kliënte-ervaring wat verbeter. Hier is n paar belangrike InsurTech tendense: Mikro-versekering om gebruiksgebaseerde behoeftes te hanteer: Soos met alle finansiële dienste lyne van besighede, is versekeringsverskaffers besig om gesofistikeerde data en insigte te benut om hoogs persoonlike produkte te bied om aan kliënte se toenemende spesifieke verwagtigs te voldoen. Die delende ekonomie vereis niche produkte, en slegs daardie produkte wat relevant is vir verbruikers se gebruiks- en gedragspatrone sal suksesvol bly; Nuwe toerusting en kanale: Met die groei van tegnologie waar firmas op IoT, slim sensors en outomatisasie van prosesse fokus, is hierdie sektor van plan om n groot oplewing te bewerkstelling om banke en versekeraars te ondersteun met die mees relevante data wat kostes kan verminder, kliënte- asook versekeraarsdoeltreffendheid kan verskaf, en konstante ervarings by alle takke kan skep. Die opkoms van Blockchain as n sleuteldrywer: Amper soos die digitalisering van kantoorpapierwerk in die bankwese, is die ontstaan van slim kontrakte die ideale manier om hoogs handgeskrewe prosesse soos eisebetuur en onderskrywing te outomatiseer. Dit het die potensiaal om miljarde rande se besparings op die medium- tot langtermyn te skep. Samewerking tussen Erflatingsfirmas en InsurTech: Soos ons in die FinTech rewolusie gesien het, het die meeste beginnerbesighede van FinTech van hulle vroegste ondersteuning en belangstelling van tradisionele banke gekry. Hierdie tendens herhaal homself met InsurTech, met die top versekeraars wat die die grooste beleggers in die vroeë stadia van die InsurTech inisiatiewe is; en Die ontstaan van nuwe produklyne: Die versekeringsindustrie en kliënte behoeftes rondom versekering sal ongetwyfeld anders wees in die toekoms. Kubermisdaad en terrorisme het uitgekom as een van die grooste nuwe spasies die afgelope paar jaar wat versekering vereis, en InsurTech firmas stel niche-produkte bekend wat draers en makelaars bemagtig en in staat stel om aan spesifieke behoeftes te voorsien. Nou is die tyd Innovasie in versekering is hoogs streeksgebonde, draagbares en toerusting word byvoorbeeld meerendeels in die VSA gebruik en innovasie in gesondheidsorgversekering is populêr in Asië. Sommige InsurTech maatskappye het sukses bereik met vriend tot vriend onderskrywing en risikobestuur in sommige lande in Afrika, maar nêrens anders nie. Maar, dit bied n persoon met een van die beste InsurTech innovasie landskappe, met die aantal spelers en die hoeveelhede beleggings wat verwag word om dié van FinTech binnekort verby te steek. Dis die beste tyd om van mekaar te leer en potensiële leerervaringe te kombineer vir n geïntegreerde finansiële portefeulje namens die kliënt. Nou is die tyd. Thomas Kieck Besigheidsontwikkelingsdirekteur Tial Technologies 10 TEGNOLOGIE

11 SKAAK MET DIE VYAND Volgens Europol het wêreldwye losprysware aanvalle met 11 % toegeneem die afgelope 12 maande wat in Maart 2017 geëindig het. Daarbenewens het n onlangse IBM Security and Poneman Institute studie bevind dat die gemiddelde koste van data-oortreding in Suid-Afrika n 12% toename toon sedert n Toenemende bedreiging Hierdie beduidende toenames beklemtoon die groeiende bedreiging van kubermisdaad en die belangrikheid vir besigheid om n kuberaanspreeklikheids- versekeringspolis in plek te hê om beskerming te bied teen finansiële verlies. Hierdie is n ernstige aangeleentheid. Wanneer n losprysaanval plaasvind; is die tipiese gevolg die onderbreking van besigheid, wat n negatiewe impak op n maatskappy se finansiële welstand as n geheel kan hê. Die verlies van sensitiewe data of kritieke maatskappy informasie wat noodsaaklik is vir die dag tot dag verloop van n maatskappy, sal heel waarskynlik n maatskappy se kernbesigheid negatief knou. Hierbenewens kan n losprysaanval ernstige skade aan n maatskappy se reputasie doen. Dis dikwels moeilik om te bepaal of te kwantifiseer, maar kan katastrofiese nagevolge hê wat die maatskappy se bestaan kan bedreig. Die grootste slaggat vir die aangetasde partye is dikwels die werklike koste van die losprys self. Enkripsie bekommernisse Een van die grootste uitdagings is die enkripsie van lêers en dokumente. Die ge-enkripteerde dokumente mag van n sensitiewe aard wees of aan n derde party behoort, byvoorbeeld dokumente wat handelsgeheime bevat, of mediese en finansiële inligting. Die losprysware vereis betaling van n losprys, soms in die vorm van iets soos Bitcoin, in ruil vir n digitale sleutel wat vereis word vir die hertoegang tot die lêers. In die meeste gevalle is daar geen waarborge dat die inligting herwin sal word na die betaling nie en die waarskynlikheid van n herhaal-aanval is groot. Algemene wanpersepsies Daar is n algemene wanpersepsie dat slegs groot maatskappye onder hierdie aanvalle ly, maar die realiteit is dat hierdie aanvalle heel dikwels lukraak plaasvind met geen spesifieke agendas of teikens nie. Die aanvalle kan deur Klein, Medium Ondernemings (KMO s), groot korporatiewe maatskappye asook deur individue in hulle private hoedanigheid beleef word. Enige maatskappy van enige grootte is vatbaar vir n losprysaanval, veral diegene wat ouer bedryfstelsels gebruik en diegene wat nie die kwesbaarhede regstel met bygewerkte korreksies en opdaterings nie. n Tipiese kuberversekeringspolis waarborg dat dit die versekerde vryskeld van afperskostes en afpersgelde wat deur die versekerde betaal word, wat die direkte gevolg is van n erkende bedreiging of reeks bedreigings wat afpersgelde tydens die polistydperk eis. Die aard en omvang van dekking betreffende n kuberaanspreeklikheidspolis verskil van een diensverskaffer tot die ander. Dis hier waar die voordeel van n versekeringsmakelaar of tussenganger in werking tree omdat hulle kan help om die vlak en tipe versekeringspolis wat die beste sal pas nadat n deeglike behoefte-analise gedoen is, te bepaal. Maak jou dekking nommerpas As gevolg van die aard van die produk, is dit noodsaaklik dat n mens nie n een pas benadering het nie. Deeglike aandag moet gegee word aan die behoefte-analise van die besigheid, waar die tempo en graad van ontwikkelings in n gedurig-veranderende groeiende tegnologiese wêreld in ag geneem moet word. Omvattende alleenstaande kuberversekeringspolisse moenie verwar word met kuberaanspreeklikheids-uitbreidings wat by gewone aanspreeklikheidspolisse gevoeg word nie. Om n kuberpolis in plek te hê is hoogs voordelig, eerstens om die verwante finansiële verliese te dek en tweedens, om n versekeraar te hê wat n hoogs gekompliseeerde insident bestuursproses te kan help hanteer. Die voordele van kuberaanspreeklikheidsversekering weeg swaarder as die koste. Die risiko van handeldryf sonder kuberversekering is heeltemal te hoog, veral as n mens databeskermings-wetgewing, regulasies en tegnologiese vooruitgange in ag neem. Santho Mohapeloa Onderskrywer Kuberrisiko s SHA Spesialisonderskrywers KORTTERMYN 11

12 Die werklike koste van n KLIËNTE- MISVERSTAND Hoe kan daar soveel verwarring oor n enkele polis wees as die woorde waarna jy kyk presies dieselfde lyk? Ongelukkig vind hierdie tipe misverstande baie meer gereeld plaas as wat jy dink. Verskillende interpretasies van polisbewoording, uitsluitings en selfs n algemene misverstand van wat by oorskryding en hoe dit werk bedoel word, kan beteken dat baie eise botweg afgewys word. FAnews het onlangs n uitspraak in n nuusbrief op die FAnews webwerf Wording of Exclusion; More Than one Interpretation gepubliseer, wat taamlik baie belangstelling onder ons lesers gelok het en hulle het n paar kommentare daaroor gedeel. In die saak wat in die Ombudsman se Quarterly Briefcase gepubliseer is, was die kwessie vir die Ombudsman of die klousule wat aanspreeklikheid beperk het ten opsigte van goedere wat vanuit n voertuig gesteel is toepaslik is in omstandighede waar die goedere gesteel is tesame met n item (bv. die sleepwa) waarin dit geberg is. 12 KORTTERMYN

13 Die kern van die saak Terwyl hy met vakansie was, het Mnr X sy voertuig en n sleepwaentjie in die parkeerarea by n koffiewinkel parkeer. Hy het familie by die koffiewinkel ontmoet op pad terug vanaf sy vakansie. Toe Mnr X uit die koffiewinkel kom, is die sleepwaentjie met n inhoud van R se goedere gesteel. Omdat hy staatgemaak op die R beperking in die polis vir verlies van inhoud van n voertuig, het die versekeraar aangebied om die eis vir n bedrag van R te skik. Mnr X het die versekeraar se beslissing uitgedaag en het vryskelding vir die volle waarde van die verlies geëis. Onder die Alle risiko s wat gedek word, het die polis voorsiening gemaak vir inhoud enige plek in die wêreld. Die polis het gelees, (Ons) sal jou kompenseer vir enige verlies of skade vanuit jou blyplek enige plek op aarde tot en met n bedrag wat nie meer is as 25% van die inhoud se somtotaal van die blyplek se inhoud nie of die bedrag wat gestel is in die skedule - watter een ookal die minste is. Die polis het verder gelees dat Kompensasie onder hierdie dekking is spesifiek uitgesluit soos volg: 3.7 verlies van inhoud vanuit n voertuig (insluitende karavane en sleepwaentjies) tot en met R Mnr X se weergawe Mnr X het geargumenteer dat, as n leek, het hy bevind dat die bewoording van die uitsluiting onduidelik, dubbelsinnig en onvoldoende was vir hom om die volle omvang van die uitsluiting te verstaan. Hy het dit vervolgens gestel dat verlies van n voertuig n verskillende betekenis het as verlies van n voertuig met al sy inhoud. Hy was van mening dat die uitsluiting nie van toepassing was op van n voertuig met sy inhoud nie. Hy het dit gestel dat verlies vanuit en verlies van verskillende betekenisse het. Hy dit verstaan dat dit die uitsluiting sou beteken dat waar daar n verlies was vanuit die voertuig/sleepwaentjie en nie waar die voertuig/waentjie met sy inhoud gesteel is nie. Die versekeraar se weergawe Die versekeraar, in sy formele reaksie aan die kantoor, stel dit dat ten einde die gemak van verstaanbaarheid te verbeter, is die polis in gewone Engels geskryf. Dit is op so n wyse opgestel dat n normale, letterlike betekenis van die woorde aan hulle toegeskryf kan word. Die versekeraar het tot die gevolgtrekking gekom dat die verlies wel vanuit n sleepwaentjie plaasgevind het en dat die beperking toepaslik was. Die versekeraar het gestel dat dit binne die voorwaardes van die poliskontrak tussen homself en Mnr X opgetree het deurdat daar R as kompensasie vir die verlies wat geëis is, aangebied is. Die Ombud se uitspraak Die Ombudsman het die punt geopper dat die woord vanuit nie net die punt in die ruimte aandui waar n tog, beweging of aksie begin nie, maar dit beteken ook skeiding of weglating. In die Ombudsman se opinie was daar geen skeiding van die gesteelde inhoud vanuit die waentjie nie; die inhoud is tesame met die waentjie gesteel en derhalwe was die uitsluitingsreël waarop die versekeraar staatgemaak het, nie van toepassing nie. Aangesien Mnr X dekking gehad het onder die inhoud se alle risiko afdeling van die polis tot en met n beperking van 25% van die inhoud se somtotaal wat verseker is, was Mnr X se eis betaalbaar onder hierdie afdeling van die polis. Die Ombudsman het verder gesê dat die feit dat die woord vanuit oop was vir meer as een interpretasie, het dit hom in staat gestel om die contra preferentum reël te gebruik teen die opsteller van die polis, dus die versekeraar. Die Ombudsman het daarby bly staan dat die versekeraar nie die reg gehad het om die R beperking op Mnr X se eis te plaas nie en het aanbeveel dat die versekeraar die eis ten volle moes uitbetaal, waartoe die versekeraar ingestem het. Die lesers se reaksie Hierdie uitsprake veroorsaak dikwels gemengde reaksies met hewige debatvoering en soos verwag is, het hierdie nuusbrief baie reaksie by ons lesers ontlok. Een leser het gesê, ek is besorg dat die dekking stel inhoud verwyder van n blyplek..., want n waentjie wat aan n voertuig vas is en in n parkeerarea of motorhuis staan, is nie n blyplek nie. So wat ookal die uitsluiting was, daar was eintlik geen dekking nie. Die bewoordings wat deur versekeraars gebruik word, verskil aansienlik en daar is n paar bewoordings waar die Ombudsman se opinie nie sal water dra nie, was n ander leser se kommentaar. n Ander leser het gesê Inhoud wat verwyder word vanaf n blyplek het gewoonlik talle ander dekkings wat nie verband hou met voertuie nie. Die versekeraar het die geleentheid gehad om die beperking in die skedule neer te pen wat die 25% van die inhoud sou verwerp het. Dit is geïnterpreteer dat die inhoud nooit vanuit die voertuig gesteel is nie, omdat dit op geen stadium geskei is van die voertuig nie. Die woord vanuit het die diefstal van die voertuig, tesame met die inhoud as n geldige eis met betrekking tot die polis bewys. KORTTERMYN 13

14 BOLYN RISIKO S veroorsaak hoofbrekens Alhoewel risikobestuur nog altyd n belangrike deel van die finansiële dienstebedryf was, is dit onlangs uitgelig deur n rits plaaslike en globale katastrofiese gebeure. Besighede identifiseer ekonomiese en sosiale risiko s as die ernstigste met kubermisdaad wat al hoe groter risiko raak volgens die mees onlangs gepubliseerde navorsingsdata van die Wêreld Ekonomiese Forum (WEF). Bolyn risiko s Werkloosheid, fiskale krisisse en die mislukking van n nasie se regering om stabiliteit te verskaf is die top risiko s wat besighede vandag wêreldwyd in die gesig staar, terwyl kuberrisiko in belangrikheid styg. Die data is getrek vanuit die WEF se Executive Opinion Survey, wat n unieke blik gee op globale besigheidstoestande. Dit vra, onder andere, vir respondente om die vyf grootste risiko s met betrekking tot die doen van besigheid in hulle onderskeie lande, te identifiseer. In 2017 is die ondersoek tussen Februarie en Junie van stapel gestuur en die vrae oor risiko s met betrekking tot die doen van besigheid is deur uitvoerende beamptes dwarsoor 136 lande beantwoord. Uitvoerende beamptes se reaksies het ekonomiese, geopolitieke, sosiale en tegnologiese risiko s geïdentifiseer as die grootste gevare vir hulle besighede oor die volgende tien jaar. Bydraers tot onsekerheid Alhoewel ekonomiese groei en tegnologiese ontwikkelings nuwe geleenthede vir besighede en lande skep, het geopolitieke risiko s en gebeure tot onsekerheid gelei wat vrae na vore bring oor hoe om lewenskragtig te bly in onseker tye. Dis kritiies vir besighede om duidelike risikobestuurstrategieë in plek te hê, wat opsies ontwikkel vir regsstrukture en operasionele keuses wat onsekere beleidsuitkomste in ag neem. Dis frustrerend en hulpbronintensief, maar dit is die tipe strategiese denke wat besigheid nodig het, om die onskerheid te hanteer en op lewenskragtigheid te bou ten opsigte van die risiko s wat dalk mag ontstaan in verskillende scenario s. As n mens na die navorsingsresultate kyk, blyk dit dat besigheidsleiers in die meduimtermyn fokus op sosiale en ekonomiese risiko s, maar hulle moet ook nie die potensiële impak van omgewings- en tegnologiese risiko s onderskat nie. Operasionele bedreigings John Drzik, Pesident van Global Risk & Digital, Marsh & McLennan Companies, wat kommentaar lewer oor die risiko-verslag, het gesê dat terwyl die breekbaarheid van die globale ekonomiese herstel nog die hoof besigheidsbekommernis bly, raak uitvoerende beamptes al hoe meer bekommerd oor die potensiaal van kuber- en ander tegnologiese verwante risiko s wat hulle vermoë om werksaam te wees, bedreig. Besigheidsleiers in baie van die wêreld se grootste ekonomieë plaas kuber heel bo op hulle risiko s. Maatskappye moet ywerig analiseer hoe hierdie bedreigings hulle werksaamhede kan impakteer en hulle moet toepaslike risikoverminderings en lewenskragtigheidsmaatreëls in plek stel, het Drzik gesê. Sedert 2006 het Forum wêreldleidende analise verskaf van die ontwikkelende globale risikolandskap in sy eerste Global Risks Report, wat elke jaar geproduseer word in samewerking met strategiese vennote Marsh & McLennan Companies en Zurich Insurance Group. Die volgende uitgawe van die Global Risks Report sal in Januarie 2018 vrygestel word. (Vervolg op p.16) 14 KORTTERMYN

15 Die sluipmoordenaar IN ONS MIDDE Een van die stille doders van die versekeringsindustrie is eise en die koste van eise. In n poging om kostes in bedwang te hou, het versekeraars oor die afgelope paar jaar n grootse poging aangewend om praktiese metodes n plek te bring wat eise kan verminder. Finansiële bestuur is een van hierdie keuses. Wêreldwye navorsing bewys dat finansiële wanbestuur nie net jou sak en lewenstyl beïnvloed nie dit het ook n beduidend negatiewe invloed op jou fisieke gesondheid. Sodra dit gebeur mag dit n negatiewe effek op jou finansiële situasie hê, wat n siklus skep wat homself oor en oor kan herhaal. Ons hoor baie van die sneeubal-effek van skuld en hoe kliënte dit moeilik vind om skuld te delg as gevolg van die akkumulasie effek. Die daaglikse bydraer Stres oor die algemeen wat finansiële bekommernisse tot gevolg kan hê is n risiko-faktor vir geestelike en fisiese toestande. Diegene wat daardeur geaffekteer word, beleef dikwels toestande soos angs, depressie, migraines, maagsere, slaapsteurnisse en hartaanvalle. Finansiële stres kan in besonder een van die moeilikste risiko s wees om te bestuur aangesien dit normaalweg verbruikers n lang ruk neem om bloot net te erken dat hulle finansiële probleme het. En teen daardie tyd het finansiële stres alreeds homself in die vorm van swak gesondheid gemanifesteer. Dit affekteer die hele gesin en kan lei tot ongesonde hanteringsmeganismes. n Duidelike verband Navorsing wys n duidelike verband tussen verbruikers se finansiële gesondheid en hulle fisieke gesondheid. Om dit anders te stel, daar is n verband tussen die graad en toestand van verbruikers se skuldlas en hulle waarskynlikheid om aan chroniese siektes te ly. Dit sal n negatiewe gevolg op hulle finansiële situasie tot gevolg hê, sê Professor Ina Shaw van die Universiteit van Johannesburg. Sy voeg by dat studies by n hoof lewensversekeraar hierdie punt verder bewys. Verbruikers wat konstant agterstallig is met skulddelging sal meer waarskynlik ly aan abnormale hoë bloeddruk as diegene wat nie is nie. Dis n aanduiding dat finansiële kwessies gesondheidprobleme veroorsaak. Daarbenewens is verbruikers wat gedurigdeur agterstallig is met hulle skuldbetalings ook meer geneig om hoë glukose metings te hê as diegene wat nie is nie. Dit veroorsaak moontlike diabetes probleme. Probleme vir mediese skemas Hierdie finansiële stresverwante gesondheidsrisiko s manifesteer ook in die mediese skema eise van verbruikers. Die navorsing deur die versekeraar wys dat as verbruikers se onversekerde skuld 20 keer hulle bruto maandelikse inkomste bereik, hulle chroniese mediese skema eise amper verdubbel vir alle ouderdomsgroepe en inkomstegroepe. Onversekerde skuld bereik gewoonlik n punt waar verbruikers in n groot verknorsing is, omdat hulle moet leen om hulle ander skuld te betaal; dis n aanduiding van finansiële stres, sê Shaw. Die swerwer Wat nog meer kommer wek is dat swak gesondheid ook kan lei tot finansiële stres as verbruikers nog boonop buitengewone uitgawes het soos om bybetalings aan dokters, medisyne en hospitaalbehandeling te maak. Dit affekteer gewoonlik verbruikers se kontantvloei en lei daartoe dat hulle agterstallig raak met rekeninge en skuld. Dit lei daartoe dat hulle nog meer leen om hierdie rekeninge en skuld te betaal. Maar, dit sal verbruikers se kontantvloei nog verder affekteer omdat hulle selfs nog meer geld moet uithaal vir skulddelgings, wat nog minder geld los vir ander uitgawes soos kos of vervoerkoste. Dit verhoog die finansiële stres wat die siklus van meer gesondheidsuitgawes en stres laat voortduur. Die strewe na finansiële welstand Die eerste stap om algehele finansiële gesondheid te bekom is om finansies te beplan en te bestuur met n begroting, finansiële plan en finansiële advies van kundiges. Dit sal hulle bystaan in die vroeë bespeuring van probleme en moedig kliënte aan om professionele advies so gou as moontlik te (Vervolg op p.16) LEWENS 15

16 BOLYN RISIKO S veroorsaak hoofbrekens (Vervolg vanaf p.14) waarskynlik die grootste gevaar staan om onder hierdie bedreigings deur te loop in die volgende tien jaar uit die 20 ekonomieë wat ons vandag bespreek, het slegs Kanadese uitvoerende beamptes klimaatsverandering op hulle top risiko-lys geplaas, alhoewel dit laer aangeslaan was as sommige ander risiko s. Op die ou einde moet elke rolspeler in die finansiële dienstebedryf op sy hoede wees wanneer dit kom by risikobestuur. Risikopersepsie deur streke Uitvoerende beamptes in die meeste omgewings het werksloosheid, onderwerkgewing en fiskale krisisse as die twee grootste risiko s uitgelig, alhoewel diegene in streke van Noord-Amerika, Oos-Asië en die Stille Oseaan baie bekommerd oor kuberaanvalle en bateborrels is. Nadat daar n styging in geopolitieke risiko is, wat soms aangehits word deur beskermingbeleide, is besigheidsleiers in Europa, Suid- Asië, Latyns-Amerika en die Karibbiese Eilande en Sub-Sahara Afrika bekommerd oor die potensiële mislukking van die nasionale regering. In Europa het besigheidsleiers die mislukking van finansiële meganismes of instellings by die lys van dringende risiko s gevoeg. In Suid-Asië het die snelle ontwikkeling van stedelike sentrums uitvoerende beamptes in daardie streek gelei om die mislukking van stadsbeplanning en mislukking van kritieke infrastruktuur as die sleutel potensiële bedregings op hulle besighede gesien. Risiko s wat geassosieer word met die mislukking van klimaatsveranderings-aanpassing wek baie min bekommernis onder diegene wat John Scott Hoof Risiko Beampte Kommersiële Versekering Zurich Rangorde Boonste globale risiko-bekommernis Werkloosheid en onderwerkgewing 2 Fiskale krisisse 3 Mislukking van nasionale regering 4 Energie prysskok 5 Ernstige sosiale onstabiliteit 6 Mislukking van finansiële meganisme of instelling 7 Mislukking van kritieke infrastruktuur 8 Kuberaanvalle 9 Tussen-staat konflik 10 Terrorisme aanvalle Die sluipmoordenaar IN ONS MIDDE (Vervolg vanaf p.15) soek. Die belangrikheid van finansiële kundigheid is sigbaar in die versekeraars se studie wat openbaar het dat die boonste 5% van Suid-Afrikaners met n goeie krediettelling kundige advies gesoek het, sê Shaw. Finansiële stres kan ook verminder word deur beter gesondheidsgewoontes te hê, soos om gereelde oefening te doen, en n gebalanseerde dieet te volg. Dit het n sigbare verbetering in die gemiddelde lewensverwagting tot gevolg. In Suid-Afrika is die gemiddelde lewensverwagting vir die versekerde bevolking 76, terwyl die gemiddelde lewensverwagting vir lede van n spesifieke versekeraar se gesondheidsprogramme, op hoër statusvlakke, 89 is. Dis selfs langer as dié van die Japanese bevolking, wat op 85 jaar die langste gemiddelde lewensverwagting in die wêreld het, sê George Kolbe, Hoof van Bemarking vir Lewensversekering by Momentum. Gesondheids- en beloningsprogramme wat kliënte aanmoedig en beloon om gesond te leef en fisies aktief te wees, kan help om die risiko van n eisevoorval aansienlik te verlaag. Die navorsing wat in hierdie artikel bespreek is, is saamgestel deur Professor Ina Shaw, Hoof van Momentum Multiply Rewards, Nico- Louis Minnie, en Momentum Navorser en Ekonoom, Johann van Tonder. Gesondheidsprogramme Die hoofneiging in die lewensindustrie is om die leefstyl van kliënte te bestuur deur gesonde leefstyl gewoontes aan te moedig. Dit word gedoen in die hoop dat mediese eise verminder of bestuur kan word. Daar is gemengde reaksies oor of dit werk; maar, dit lyk asof dit populêr genoeg is vir versekeraars om daarmee voort te gaan en dit n belangrike deel van die waarde-proposisie wat hulle vir kliënte aanbied, te maak. Die meeste versekeraars poog altyd om die finansiële welstand van hulle kliënte te verbeter. Daarbenewens, bly die meeste daartoe verbind om beter finansiële en fisieke gesondheid deur middel van gesondheids- en beloningsprogramme aan te moedig. Prof Ina Shaw Universiteit van Johannesburg George Kolbe Hoof van Bemarking vir Lewensversekering: Momentum 16 LEWENS

17 KINGJAMES 41131/A 1 uit 4 Suid-Afrikaners word deur kanker geraak.* Hoeveel van hulle is jou kliënte? Baie van ons dink kanker is iets wat net met ander mense gebeur. Dit raak egter 25% van Suid-Afrikaners wat beteken dit kan ook oor jou of jou kliënte se pad kom. By Sanlam beskerm ons mense se toekoms. Ons is daarom trots om ons splinternuwe Sanlam Kankervoordeel bekend te stel. Dit is saamgestel om jou kliënte en hul geliefdes behoorlike kankerdekking te bied. Dit betaal 100% vir bepaalde aggressiewe kankers vanaf fase 1 en bied omvattende dekking teen kankers in n vroeë stadium. Jou kliënte kan tot R6-miljoen se dekking kry, onderworpe aan finansiële onderskrywing. Praat met ons oor ons nuwe Sanlam Kankervoordeel wat saamgestel is om jou kliënte omvattende kankerdekking en gemoedsrus te gee. Besoek 1in4.co.za vir meer inligting. * Een uit vier Suid-Afrikaners word deur kanker geraak wat by familie, vriende of hulleself gediagnoseer is. Statistiek deur die Kankervereniging van Suid-Afrika (KANSA) verskaf. Sanlam Reality lede spaar tot Sanlam is n Gelisensieerde Verskaffer van Finansiële Dienste. LEWENS 17

18 Statisties sal een uit vier Suid-Afrikaners gediagnoseer word met kanker of iemand na aan hulle sal gediagnoseer word. Vergelyk appels MET APPELS Die finansiële las om met n gevreesde siekte soos kanker gediagnoseer te word, bo en behalwe mediese kostes, onvoorsiene nie-mediese uitgawes soos tuisversorgers en bykomende kinderoppassers, kan chaos in n gesin se finansies veroorsaak. Verwarring in die ontelbare siektes Die ontelbare siekes wat gedek word deur gevreesde siekte-produkte kan verwarrend wees vir beide verbruikers en finansiële adviseurs. Finansiële adviseurs speel n kritieke rol om te verseker dat hulle kliënte die regte dekking vir hulle behoeftes kies, anders mag hulle opeindig met hoër premies vir n produk wat baie siektes dek, maar waarvoor hulle waarskynlik nooit sal eis nie, terwyl hulle inboet op dekking waar dit die nodigste is. Ten einde kliënte by te staan om appels met appels te vergelyk, moet finansiële adviseurs seker maak dat hulle kliënte die voordele wat die meeste saak maak verstaan. n Paar riglyne vir die vergelyking van produkte Hierdie vier stappe gee finansiële adviseurs riglyne vir die vergelyking van produkte, waarvan stap vier die belangrikste is. 1Element 1 - Die siekte of gebeurte waarvoor die kliënt versekering benodig (word ook die eise-gebeure genoem). Dis die maklikste een en die een waarby die meeste mens stop as hulle gevreesde siekte-dekking analiseer. Dit verwys breedweg na die mediese toestand wat gedek word soos n hartaanval, kanker, beroerte of Alzheimer s. Sommige produkte dek n baie lang lys toestande, terwyl ander n kort lys het, wat hulle na minder omvattende produkte kan laat lyk. Maar dit kan misleidend wees en daarom is dit krities dat die volgende stappe ook gevolg word om die volle prentjie te kry. 2Element 2 Die definisie van n gebeurte of siekte waarvoor die kliënt kan eis. Hou in gedagte dat gevreesde siekte-produkte nie elke stadium of die graad van elke siekte of toestand dek nie. Om produkte bekostigbaar te hou, het elke eise-gebeurte n gedetailleerde beskrywing van hoe die mediese toestand moet lyk voordat n eise uitbetaal word. Sommige definisies kan so streng wees dat n eis eers in baie laat stadiums van die siekte uitbetaal sal word, of slegs wanneer ongewone behandeling ontvang word. Finansiële beplanners moet vir hul kliënte beklemtoon hoe belangrikheid dit is dat hulle die definsie van elke gebeure-eise begryp. 3Element 3 Die ontwerp van die produk. Dit uiters belangrik om n oorsig te hê oor die ontwerp van die produk veral wat die uitleg en betalingstruktuur van die produk is, m.a.w. watter persentasie van totale dekking uitbetaal sal word vir n sekere mediese toestand. Byvoorbeeld, een produk mag slegs 50% van die polis uitbetaal vir n gedefinieerde hartaanval, terwyl n ander 100% sal uitbetaal. Of, een produk sal 25% vir stadium 1 kanker uitbetaal, terwyl n ander produk 100% vir dieselfde stadium sal uitbetaal. Om te bepaal om hierdie persentasies genoegsaam gaan wees al dan nie, moet die volgende element baie deeglik geanaliseer word. 4Element 4 - Die gebeurlikheid, of die waarskynlikheid dat die kliënt die siekte of toestand sal kry. Dis waarskynlik die belangrikste element om te ondersoek. Hoe waarskynlik is dit dat jou kliënt werklik n sekere siekte-toestand sal kry? Ongeveer 85% van alle gevreesde siekte-eise is slegs vir vier mediese toestand: n hartaanval, kanker, beroerte en koronêre omleidingschirurgie. n Produk met n lang lys gebeurte-eise is dan nie noodwendig n beter produk indien een van hierdie vier siektes nie omvattend gedek is nie. n Holistiese benadering In vandag se rowwe ekonomiese tye behoort adviseurs hulle kliënte te ontmoedig om hulle polisse stop te sit as hulle begrotings onder druk is. So aantreklik soos wat dit kan lyk om versekering te kanselleer, wys die statistiek van Suid-Afrikaners dat gevreesde siekte nie in ons guns tel nie. Daar is sekerlik n groot behoefte om seker te maak dat jou kliënte goed voorberei is vir kanker en ander groot siektes. Dr Marion Morkel Hoof Mediese Adviseur Sanlam 18 LEWENS

19 TRADISIONELE AFTREDE: iets van die verlede? HSBC se Future of Retirement-verslag, n nuwe globale verslag oor aftrede wat die menings van mense oor 16 lande en gebiede wêreldwyd weergee, bevat verskeie interessante feite oor millenniërs en die manier waarop hulle aftrede beskou. Die verslag het, interessant genoeg, bevind dat: slegs 10% van die respondente dink millenniërs is in n beter posisie om gemaklik af te tree, vergeleke met 42% van die respondente wat meen Baby Boomers sal in hul goue jare beter daaraan toe wees; slegs 14% van millenniërs glo dat hul eie generasie in die beste posisie is om gemaklik af te tree; wat betref lewensverwagting en aftreebeplanning meen 63% van die respondente en 59% van die millenniërs dat die milleniërgenerasie baie langer gaan leef en hulself langer moet onderhou; en van diegene wat beplan om af te tree, verwag millenniërs om op die ouderdom van 59 af te tree en tot die ouderdom van 79 te leef, met n gevolglike aftreetydperk van 20 jaar. Die onafwendbaarheid van dit alles Millenniërs sal ongetwyfeld heelwat langer as die generasies voor hulle leef, met die meeste van hulle waarskynlik tot diep in hul 90 s en selfs oor 100. Dit stel die geskatte tydperk van aftrede op n absolute minimum van twintig jaar. Saam met n vroeë uittree-ouderdom van 59 styg dit tot n aftreetydperk van sowat 40 jaar. As mens enigsins op die verslag en verhoogde lewensverwagting kan staatmaak, is dit onvermydelik dat die gemiddelde mens wat tussen 1980 en 1997 gebore is, meer jare in aftrede as by die werk gaan spandeer. Dit mag wel gebeur dat die tradisionele aftrede, waar jy heeltemal ophou werk wanneer jy n sekere ouderdom bereik, iets van die verlede kan word. Aangepaste advies As finansiële beplanners moet ons die advies wat ons aan millenniërkliënte verskaf, in ooreenstemming met hul behoeftes bring. In die verlede was formele aftrede meer geskik vir Baby Boomers en Generasie X. Talle millenniërs gaan egter nie opgewonde daaroor wees om vir 30 tot 35 jaar te werk voor hulle kan aftree nie en vir 40 jaar daarna leef van dit wat hulle geakkumuleer het nie. Dit is egter hoe finansiële beplanning gewoonlik nog steeds werk en vind nie aanklank by millenniërs nie. Wat dalk beter kan werk is om te verstaan wat aftrede vir n millenniër beteken; wat is sy of haar doelwitte vir aftrede; wil n millenniër regtig aftree? Hoeveel bates het hy of sy by aftrede nodig om sy of haar gewenste lewenstyl te befonds? Hierdie is sommige van die vrae wat ons as finansiële beplanners moet vra wanneer ons met die generasie te doen kry. Help millenniërs beplan Millenniërs streef na finansiële onafhanklikheid. Hier is n paar wenke om hulle te help met hul planne vir vervroegde aftrede en te verseker dat hul inkomste volhoubaar vir n langdurige aftrede sal wees: Bou verskillende inkomstestrome. Jy moet hulle help om verskeie bronne van inkomste te skep wat hulle met aftreebeplanning kan help; Begin om dadelik te spaar. As jou kliënte nog nie vir aftrede spaar nie, moet hulle so gou moontlik daartoe begin bydra; Wys jou kliënte die impak van die onttrekking van aftreebeleggings op hulle toekomstige aftree-inkomste sou hulle van werk verander nie net die belastingimplikasies nie; en Moedig jou kliënte aan om soveel risiko te aanvaar as waarmee hulle gemaklik is. Millenniërs is dikwels oorkonserwatief en dit beperk die groei op hulle beleggings op die lang duur. n Begrip van risiko en die konsep van inflasie kan hulle help om meer risiko s waar nodig te neem. Millenniërs het n ander visie van aftrede en daarom sal die huidige konsep van aftrede waarskynlik binnekort uitgedien wees. Hulle lewe in n tyd waar tegnologie vinnig groei en ontwikkel, en soek produkte en dienste wat hul lewens sal vereenvoudig. Dit is dus van kardinale belang dat jou adviesproses en produkinnovering relevant vir hul lewens bly. Yariva Ramdhani Spesialisraadgewer Old Mutual Welvaart BELEGGINGS 19

20 STOKVELS: Die krag van n gesamentlike onderneming Ons is almal bewus van die netelige kwessie rakende aftrede in Suid-Afrika kliënte spaar eenvoudig net nie genoeg nie. Dit is waar stokvels n groot rol speel. Die Suid- Afrikaanse stokvel-ekonomie met meer as 11 miljoen plaaslike lede, is tans R49 miljard werd. Stokvels gaan oor die krag van n gesamentlike onderneming. Die mense binne die stokvel plaas hulle geld in een pot vir n gemeenskaplike doel. Omskrywing van die gemeenskaplike doel Dié besluit hang hoofsaaklik af van die tipe stokvel. Stokvel-lede spaar altyd vir iets spesifiek; hulle gebruik dit om geld in te samel vir kort- en mediumtermyn finansiële behoeftes soos delging van skuld (43%), n noodfonds (44%), studies (25%), kruideniersware (31%); en die res vir klere (18%) en ander spesifieke doeleindes (16%) soos bou- of opknappingswerk en/of die koop van motors of spaar vir n deposito op n motor. Volgens n ekonoom van die nasionale tesourie, Olano Makhubela, is 60% van stokvels beleggings-georiënteerd, terwyl 18% beleggingsklubs is. Twee en twintig present is kruideniersware-stokvels. Makhubela bevraagteken egter of die bank- en beleggingsgemeenskap werklik die ekonomiese krag van stokvels besef. Ten einde hierdie snelgroeiende informele bedryf van diens te wees, moet instellings verstaan hoe dit werk en wie daaraan deelneem. Verander persepsies Daar is n persepsie dat stokvels vir bejaarde vroue in arm gemeenskappe is. Stokvels het egter stelselmatig gewilder begin word, selfs by hoë inkomstegroepe. In 2016, volgens die meegaande tabel, het die meeste huishoudings met n maandelikse inkomste van meer as R aan n stokvel behoort. Hoe meer huishoudings verdien, hoe groter is die kanse dat hulle aan meer as een stokvel behoort. In 2017 het 42% van huishoudings wat R en meer verdien, aan meer as een stokvel behoort. Bron: Old Mutual Savings and Investment Monitor, Julie 2017 Evolusionêre groei African Response marknavorsers (2012) was vyf jaar gelede al van mening dat die bedryf besig is om n evolusie te ondergaan met stokvels wat meer prominent geword het. In 2017 het die peiling van die Old Mutual Savings and Investment Monitor aangetoon dat informele spaar, waarvan stokvels 53% verteenwoordig, na begrafnispolisse die gewildste vorm van spaar en belegging is. Bron: Old Mutual Savings and Investment Monitor, Julie 2016 Navorsing wat deur African Response in 2012 gedoen is, toon dat stokvels deur 42.6% manlike en 57.4% vroulike beleggers gebruik word, met meer mans (53%) wat beleggingstokvels gebruik, terwyl 20 BELEGGINGS

21 stokvels vir kruideniersware meestal vrouelede het (86%). Die navorsing toon ook dat lede van stokvels oorwegend in die ouderdomsgroep van 25 tot 49 (78.2%) val. Old Mutual se 2013-peiling toon ook aan dat die getal jeugdiges (18 tot 30 jaar) wat informeel spaar, toegeneem het. Moedig spaar aan Stokvels word ook beskou as n doeltreffende meganisme om n spaarkultuur binne die groep aan te moedig; individue wat meen hulle kan nie op hulle eie spaar nie sluit by n stokvel aan want hulle glo die groep oefen druk uit wat hulle help om getrou te bly met hulle bydraes. Die grootste kommer, veral van die korporatiewe sektor, wanneer hulle sake met stokvels doen, is die informele aard daarvan en die opvatting dat stokvels ongestruktureerd is. Stokvels hét egter formaliteite. Talle lede van stokvels het aangedui dat hulle n grondwet het met duidelike riglyne. n Voorsitter, tesouriers en ander portefeulje-houers word gekies om die groep se sake vlot te laat verloop. Vergaderings is formeel en n agenda word gevolg. Vertroue binne die groep is n belangrike aspek om hierdie mark te verstaan sowel as om die gaping met finansiële advies te oorbrug. Talle informele spaarders raadpleeg nie finansiële adviseurs nie want hulle dink die bedrae wat hulle spaar, regverdig dit nie. Daar is beslis n gaping wat oorbrug moet word en finansiële adviseurs kan n rol speel om te verseker dat dié korttermynspaargeld na langer termyn beleggings gekanaliseer word wat meer mag ooreenstem met die belange van die hoër inkomsteverdieners of groepe van laer inkomsteverdieners. Beleggings en stokvels Die grootte van die informele spaarbedryf en die hoeveelheid deelnemers is n bewys van die feit dat dié beleggers ernstig is oor hulle spaargeld en dat hulle finansiële dissipline het en daartoe verbind is om aan te hou om in n finansiële produk te belê. Stokvels is korttermyn van aard. Elke lid van n roterende stokvel kry minstens een keer in die leeftyd van die stokvel n beurt om n enkelbedrag van al die bydraes in die poel te ontvang. Die leeftyd is gewoonlik ses maande of n jaar, afhangend van die aantal lede. Stokvels kan deur individue gebruik word om n aansienlike bedrag bymekaar te maak om in n formele en langer termyn beleggingstruktuur te belê. Lede van n stokvel kan hul kapitaal gebruik om toegang te verkry tot bates met n langer termyn en hoër groei deur produkte soos belastingvrye spaarrekenings of uittree-annuïteite. Stokvelspaargeld behoort erkenning te geniet binne n holistiese finansiële adviesproses. Dit kan beskou word as n manier om in finansiële behoeftes op kort- en mediumtermyn te voorsien, terwyl daar gewerk word aan langer en meer stabiele finansiële doelwitte. Stokvels kan aangewend word om aftreespaargeld te befonds met nagenoeg die helfte van die informele spaarders wat tans nie aan n pensioen- of voorsorgfonds behoort nie. Die meeste mense het begrafnispolisse wat bewys dat mense oor die algemeen meer voorbereid is op gebeure met sekerheid soos sterftes as op gebeure wat afhanklik is van waarskynlikheid (met minder sekerheid), soos aftrede. Elkeen kan baat vind Namate die korporatiewe sektor begin om stokvels te aanvaar en groter begrip daarvoor te ontwikkel, kan Suid-Afrika sy spaarvlakke verhoog. Maatskappye durf nie hierdie snelgroeiende informele sektor onderskat nie; hulle moet dit egter anders bedien as wat hulle die tradisionele, formele beleggings bedien. In dié mark word finansiële advies geassosieer met hoë koste en hoë spaarvlakke en dit word dus nie aktief uitgesoek nie. Finansiële instellings moet dié beskouing ontmasker, na lede van stokvels uitreik en die spaarders help om hulle swaarverdiende geld na volhoubare, langtermyn groei-beleggings te kanaliseer wat oor tyd welvaart skep. As stokvels behoorlik benut word, het dit die krag om groter toegang tot finansiële produkte vir Suid-Afrikaners in die laer- en middelklas te verskaf en om as n katalisator vir volhoubare welvaartskepping te dien. Thobela Mfeti Navorsings- en beleggingsontleder Glacier van Sanlam Verwysings: African Response, 2012, Stokvels - A Hidden Economy: Unpacking the potential of South African traditional saving schemes, viewed: 07 July 2017, from: press/2012stokvelhiddeneconomy.pdf Groenewald, Y. (2017). R49bn stokvel economy could be powerful investment tool. Fin24 [online]. Available at: Savings/News/r49bn-stokvel-economy-could-be-powerful-investmenttool [Accessed: 04/07/2017] Moleko, N. (2017). Designing pension products better suited for our society. Finweek (28105), pp Omarjee, L. (2017). SA s love affair with stokvels still going strong survey. Fin24 [online]. Available at: com/savings/news/sas-love-affair-with-stokvels-still-going-strongsurvey [Accessed: 14/07/2017]. Old Mutual, 2017, Savings and Investment Monitor, viewed: 17 July 2017, from: personal-solutions/financial-planning/savings-and-monitor/latestresearch-results/omsim_2017.pdf Old Mutual, 2016, Savings and Investment Monitor, viewed: 21 July 2017, from: rsn= BELEGGINGS 21

22 VREES maak jou oorversigtig Beleggings word sterk deur emosies beïnvloed. Dit is goed gedokumenteer dat die meerderheid van beleggersbesluite deur hebsug en vrees gedryf word. Die twee emosies hou ernstige gevolge in wanneer dit by die besluitnemingsproses inmeng. Maar, wat dikwels onderskat word is die skade wat vrees kan aanrig, veral met langtermynbeleggings. Vrees is die faktor wat gewoonlik verantwoordelik is vir oorversigtige beleggings. Finansiële welvaartraadgewer As ons die verskillende risiko s verbonde aan beleggings ontleed, kan ons almal saamstem dat die vermindering van die toekomstige koopkrag van byvoorbeeld n aftreespaarplan teenstrydig met sy doel is. Geld word vir toekomstige aankope opsy gesit. Om op die kliënt se kommer oor waardeverlies ag te slaan, is belangrik maar die mate waartoe dit in die strategie ingesluit word, moet versigtig oorweeg word. In Suid-Afrika moet die inflasiekoers as n kritieke faktor in ag geneem word wanneer n langtermynbeleggingsportefeulje saamgestel word en ons, as adviseurs, se werk is om die belangrikheid en die gevare van die risiko aan al ons langtermynbeleggers oor te dra. Dit is hier waar die vreesfaktor bestuur moet word met ons kundige bystand as finansiële welvaartraadgewers. Die harde feite voorgelê Wie het nog nie n kliënt ontmoet wat nie daarop aandring om slegs geldmarkfondse as n portefeulje te gebruik nie, veral wanneer koerantopskrifte ekonomiese en politieke onstabiliteit uitbasuin? Dit kan moeilik wees in die dikwels onstuimige omgewing, maar het jy die argumente om te verseker dat gesonde verstand seëvier? Dit is wanneer die sakrekenaar gebruik en harde feite voorgelê moet word. Die Verbruikersprysindeks (VPI) word as tussen vyf en ses persent aangegee, maar wanneer n omvattende finansiële behoefte-ontleding gedoen word, word dit duidelik dat die inflasie waaraan jou kliënt blootgestel word, aansienlik hoër is. Premies van mediese skemas, die brandstofprys, voedselpryse en water- en elektrisiteitstariewe het sekerlik nie by die VPI gehou nie en dit is dié uitgawes waarvoor kliënte aan die einde van n langtermynbelegging voorsiening moet maak. n Oorversigtige belegging sal nie die tipe groei hoër as die inflasiekoers behaal wat vereis word om noodsaaklike lewenskoste te kan bekostig wanneer die tyd aanbreek nie. n Balanseertoertjie Versigtigheid (of risikobestuur) is belangrik, maar nie oorversigtigheid nie. Risikobestuur kan deur diversifikasie bereik word. Investering is n balanseertoertjie wat kennis, omsigtigheid en navorsing vereis. n Adviseur kan n voorlegging aan n kliënt doen oor die prestasie van portefeuljes wat inflasie oor lang tydperke klop vergeleke met n konserwatiewe lae-risiko portefeulje om die uitkomste van hulle keuses ten volle na waarde te skat. Daar is n rede waarom n aantal portefeuljes n spesifieke opbrengsdoelwit van inflasie plus alfa het. Hulle fokus op die ernstige risiko wat nie geïgnoreer kan of mag word nie die onderbefondsing van n kliënt se toekomstige finansiële behoeftes. Talle van die vereistes is van kardinale belang waar daar verreikende gevolge kan wees as dit nie bekostigbaar is nie. Mens dink in die besonder aan gesondheidsorg. Die goeie nagrus beginsel kan nie geïgnoreer word nie, maar n goeie nagrus vereis nie dat n belegging onder n matras weggesteek word nie. Goed ingeligte kliënte is feitlik bo-aan die lys in die proses om hulle te help met gepaste keuses, wat hulle uiteindelik van voldoende kapitaal sal voorsien om hulle doelwitte te bereik. n Risiko-aptyt kan beinvloed word deur toereikende inligting, aangebied op n maklik verteerbare manier. Dit is ons rol om n belegger te help om die regte besluite te neem en dit is dus noodsaaklik om ons kommunikasievaardighede op te skerp om dit te bereik. Joanne Brown Hoofkonsultant (Verkope) Momentum Consult 22 BELEGGINGS

23 Die veranderende landskap VAN DEBIETORDERS In ondersteuning van voldoening en onderrig het Insure Group Managers n seminaar by die FNB Konferensiesentrum in Sandton aangebied om die veranderende landskap van debietorders in Suid- Afrika te bespreek. n Paneel kundiges in die bedryf, waaronder Leticia Mentz van die Payments Association of South Africa (PASA), sowel as paneellede van twee vooraanstaande Suid-Afrikaanse banke - Carol Evans (Rand Merchant Bank) en Matthew Coaker (Mercantile Bank), het hul standpunte en menings met die gehoor gedeel oor die stappe wat gedoen moet word om die omgewing geloofwaardig te hou, wat die toekoms vir debietorders inhou en die verpligtinge rondom voldoening. Foreign Exchange Service OORSESE FOREX OORPLASINGS B e l e U O o r s e e, E m i g r e e r j y o f k o o p j y E o r s e s e E i e n d o m? Bank-Kloppende Wisselkoerse (Forex Koerse) Gratis SARS Belastingverklarings Geen SWIFT Fooie of Verborge Kostes Nie DOEN AANLYN AANSOEK by of SKAKEL Exchange4free is a Foreign Exchange Broker regulated by the South African Reserve Bank and an authorised Financial Services Provider FSP

24 KINGJAMES Kundigheid maak dit n moontlikheid. Agter elke renjaer staan daar n span deskundiges wat die onmoontlike moontlik maak. Wat versekering en die beskerming van jou besigheid betref, is dit baie belangrik om n vennoot in risiko-oplossing te hê wat jou besigheid net so goed soos jy verstaan. Ons het byna 100 jaar se ervaring in spesialisonderskrywing wat oor n wye verskeidenheid bedrywe strek, en daarom kan ons jou verseker dat dít presies is wat ons sal doen. Santam. Regte, egte versekering. Besoek vir meer inligting. LUGVAART/SWAARVRAGVERVOER/MARIENE/TAXI INGENIEURS/KORPORATIEWE EIENDOM/VASTE EIENDOM GASVRYHEID/ PRIVAAT KLIËNT/REIS WAARBORGE/AANSPREEKLIKHEID GESTRUKTUREERDE VERSEKERING LANDBOU/OES Santam is n gemagtigde finansiële-diensteverskaffer (lisensienommer 3416).