!"#2 DIE GEROEP OM GEREGTIGHEID. Sal dit gehoor word? MEI 2012

Transcription

1 !"#2 MEI 2012 DIE GEROEP OM GEREGTIGHEID Sal dit gehoor word?

2 !"#2 GEMIDDELDE OPLAAG UITGEGEE IN 84 TALE DIE GEROEP OM GEREGTIGHEID Sal dit gehoor word? 3 Ongeregtigheid veroorsaak hartseer! 4 Grondoorsake van ongeregtigheid 6 Hoe jy geregtigheid kan beoefen 8 Ware geregtigheid onder God se regering 10 Die Bybel se beskouing Die waarheid sal julle vrymaak Hoe? 12 Kyk net daardie neus! 15 Die Bybel n Boek van akkurate profesie Deel 1 19 Jongmense vra Hoekom verstaan my ouers nie? 22 Is dit ontwerp? Die hidrofiliese vlerkbedekking van die Namibwoestyn-toktokkie 23 n Mylpaal in Malawi Koninkryksale! 26 Kuberaanval! 29 Ons beskou die wereld 30 Vir gesinsbespreking 32 Die vorige dinge sal nie... in die hart opkom nie

3 ONGEREGTIGHEID VEROORSAAK HARTSEER! IN 2010 is Michael vrygelaat nadat hy 27 jaar lank in Texas, VSA, in die tronk was vir verkragting n misdaad wat hy nie gepleeg het nie. Hy is vrygelaat toe DNS-toetse wat nie beskikbaar was toe hy gevonnis is nie sy onskuld bewys het. Die owerheid het later die skuldiges gevind, maar dit was onmoontlik om hulle te vervolg, aangesien die verjaringswet verstreke was. Baie misdadigers ontduik die gereg. Byvoorbeeld, in Brittanje het [die aantal] onopgeloste moordsake in die afgelope dekade verdubbel, wat mense laat vrees dat die polisie en die geregshowe nie die probleem van geweldsmisdade kan oplos nie, het n berig in The Telegraph gese. In Augustus 2011 het die Britse polisie gesukkel om n ander soort misdaad hok te slaan oproere in Birmingham, Liverpool, Londen en ander gebiede. Gewelddadige skares het brande gestig, winkelvensters gebreek en eiendom geplunder, wat nie net besighede, huise en voertuie vernietig het nie, maar ook mense se lewensonderhoud. Die beweegrede? In baie gevalle was dit net gierigheid. Maar party het gemeen dat hierdiedade nreaksieopvermeendeonregtewas. Sommige kommentators het gesedathierdiebe- togers moontlik gefrustreerde jongmense was wat op die kantlyn geskuif is en wat in arm buurte sonder enige toekomsvooruitsigte grootgeword het. Die Bybelkarakter Job het gese: Ek bly om hulp roep, maar daar is geen geregtigheid nie (Job 19:7). Net so roep baie mense vandag om geregtigheid, maar alte dikwels val hulle geroep op dowe ore. Het enigiemand die mag om ongeregtigheid uit die weg te ruim? Of is die hoop op n toekoms sonder ongeregtigheid bloot n ideaal wat deur na ıewe mense gekoester word? As ons n bevredigende antwoord wil he, moet ons n paar van die grondoorsake van ongeregtigheid ondersoek. Ontwaak! Mei

4 Grondoorsake van ONGEREGTIGHEID BYNA tweeduisend jaar gelede het die Bybel n besonder akkurate beskrywing van vandag se samelewing gegee. Dit het gese dat daar in die laaste dae kritieke tye sal wees wat moeilik is om deur te kom. Want mense sal liefhebbers vanhulleselfwees,liefhebbersvangeld,...ondankbaar, dislojaal, sonder natuurlike geneentheid, nie bereid tot enige ooreenkoms nie,... sonder liefde vir die goeie, verraaiers, eiesinnig, opgeblase van trots, liefhebbers van genot eerder as liefhebbers van God. 2 Timoteus 3:1-4. Die meeste mense sal saamstem dat hierdie negatiewe eienskappe in ons tyd algemener geword het. Dit kom op baie maniere na vore, onder meer in die vorm van gierigheid, vooroordeel, antisosiale gesindhede, korrupsie en uiterste finansiele ongelykheid. Kom ons kyk een vir een hierna. GIERIGHEID. Soms hoor ons dalk uitdrukkings soos gierigheid is gesond en gierigheid is goed. Maar dit is leuens. Gierigheid is skadelik! Gierigheid is byvoorbeeld dikwels die beweegrede vir rekeningkundige bedrog, oneerlike beleggingskemas en die roekelose uitleen en leen van geld. Die gevolge, soos finansiele ineenstorting, het baie mense al skade berokken. Toegegee, baie slagoffers is self gierig. Maar onder hulle is daar ook hardwerkende mense, waarvan party hulle huise en pensioengeld verloor het. VOOROORDEEL. Bevooroordeelde mense oordeel ander op onregverdige wyse en diskrimineer selfs teen hulle op grond van hulle ras, velkleur, geslag, sosiale status of godsdiens. n Komitee van die Verenigde Nasies het byvoorbeeld bevind dat n swanger vrou in n Suid- Amerikaanse land in n hospitaal gesterf het omdat daar in n ander fasiliteit teen haar gediskrimineer is op grond van haar ras en sosioekonomiese agtergrond. Uiterste vooroordeel het selfs al gelei tot verskriklike onregte, soos etniese suiwering en volksmoord. ANTISOSIALE GESINDHEDE. n Beknopte oorsig van die Handbook of Antisocial Behavior het gese: Elke jaar word tienduisende gesinne uitmekaargeskeur, honderdduisende lewens verwoes en eiendom ter waarde van miljoene dollar vernietig as gevolg van antisosiale gedrag. Geweld en aggressie is so kenmerkend van ons samelewing dat dit nie moeilik is om jou voor te stel dat toekomstige geskiedkundiges die laat twintigste eeu nie die ruimte-eeu of die inligtingseeu sal noem nie, maar die antisosiale eeu die tyd toe die samelewing teen homself begin oorlog voer het. Sedert hierdie boek in 1997 vrygestel is, was daar geen A Bo links: Adam Dean/Panos Pictures; bo middel: Matthew Aslett/Demotix/CORBIS; bo regs: David Turnley/CORBIS!"#2 4 HIERDIE TYDSKRIF WORD UITGEGEE om diehelegesinintelig.dittoonhoeom vandag se probleme die hoof te bied. Dit lewer verslag oordienuus,vertelvanmenseinbaielande,ondersoek godsdiens en die wetenskap. Maar dit doen nog meer. Dit delf dieper as die oppervlak en wys op die ware betekenis van aktuele gebeure; tog bly dit altyd neutraal wat die politiek betref en verhef dit nie een ras bo n ander nie. Maar bowenal bou hierdie tydskrif vertroue op in die Skepper se belofte van n vreedsame en veilige nuwe wereld wat die huidige bose, wettelose stelsel van dinge binnekort gaan vervang. Hierdie publikasie word nie verkoop nie. Dit word voorsien as deel van n wereld- wye Bybelonderrigtingswerk wat deur vrywillige bydraes ondersteun word. Tensy anders aangedui, kom Skrifaanhalings uit die Nuwe Wereld-vertaling van die Heilige Skrif. Die afkorting NW staan vir die Engelse New World Translation of the Holy Scriptures With References. Awake! (ISSN X) is published monthly by Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.; L. Weaver, Jr., President; G. F. Simonis, Secretary- Treasurer; 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY Printed in South Africa by Watch Tower Bible and Tract Society, 1 Robert Broom Drive East, Rangeview, Krugersdorp, Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Alle regte voorbehou. Vol. 93, No. 5 Monthly AFRIKAANS

5 C B A. Polisie in China neem n man in hegtenis omdat hy by etniese geweld betrokke was B. Die plundering en vernietiging van eiendom in Londen, Engeland C. Volslae armoede in n Rwandese vlugtelingkamp verbetering in mense se gesindhede en gedrag nie. KORRUPSIE. n Verslag oor korrupsie in Suid- Afrika het gese dat meer as 81 persent van die 25,2 miljard rand wat oor n tydperk van sewe jaar aan n provinsiale gesondheidsdepartement gegee is, misbruik is. Geld wat aan die instandhouding van hospitale, klinieke en gesondheidsentrums in die provinsie bestee moes word, is nooit hiervoor gebruik nie, het die tydskrif The Public Manager gese. UITERSTE FINANSIELE ONGELYKHEID. In 2005 is byna 30 persent van Brittanje se jaarlikse inkomste verdien deur die top 5% van verdieners, het n verslag in die tydskrif Time gese. En aan die ander kant van die Atlantiese Oseaan verdien die top 5% van verdieners in Amerika meer as 33% van di elandseinkomste, het Time gese. Omtrent 1,4 miljard mense regoor die wereld moet met R8,00 of minder per dag klaarkom, en kinders sterf elke dag weens armoede. Is daar n oplossing vir ongeregtigheid? In 1987 het die destydse eerste minister van Australie die doelwit aangekondig dat geen kind in Australie teen 1990 in armoede sou lewe nie. Dit het nooit gebeur nie. Trouens, die eerste minister was later spyt dat hy hierdie doelwit gestel het. Ja, ongeag hoeveel mag, rykdom of invloed n persoondalkhet,hyisnogsteedsnet nmens en kan nie ongeregtigheid uit die weg ruim nie. Selfs magtige mense ly onreg, word oud en sterf. Hierdie werklikhede laat n mens dink aan die volgende twee Bybelverse: Dit behoort nie aan die mens wat loop om sy voetstappe te rig nie. Jeremia 10:23. Moenie julle vertroue in edeles stel nie,... aan wie geen redding behoort nie. Psalm 146:3. As ons hierdie wyse woorde ter harte neem, sal ons nie teleurgesteld wees wanneer mense se pogings misluk nie. Maar beteken dit dat daar geen hoop is nie? Nee! Soos ons in die laaste artikel van hierdie reeks sal sien, is n wereld waarin daar werklik geregtigheid sal heers, op hande. Intussen is daar egter iets wat ons kan doen. Ons kan onsself ondersoek. Vra jou af: Kan ek regverdiger wees in my handelinge met ander? Is daar sekere opsigte waarin ek kan verbeter? Die volgende artikel sal jou help om hierdie vrae te beantwoord. TALE: Afrikaans, Albanees, Amharies, Arabies, Armeens, Bislama, Bulgaars, Cebuano, Chichewa, Chinees (Tradisioneel) (oudio net in Mandaryns), Chinees (Vereenvoudig), Chitonga, Cibemba, Deens, Duits, Engels, Estnies, Ewe, Fidjiaans, Fins, Frans, Georgies, Goedjarati, Grieks, Hebreeus, Hiligaynon, Hindi, Hongaars, Ibo, Iloko, Indonesies, Italiaans, Japannees, Joroeba, Kanarees, Kinyarwanda Kirgies, Kirundi, Koreaans, Kroaties, Letties, Lingala, Litaus, Malabaars, Malgassies, Maltees, Masedonies, Mianmees, Nederlands, Noors, Oekra ıns, Oerdoe, Pandjabi, Pools, Portugees, Rarotongaans, Roemeens, Russies, Samoaans, Sepedi, Serwies, Shona, Silozi, Singala, Slowaaks, Sloweens, Spaans, Suid-Sotho, Swahili, Sweeds, Tagalog, Tamil, Thai, Tok Pisin, Tongaans, Tsjeggies, Tsonga, Tswana, Turks, Twi, Vietna- mees, Xhosa, Yslands, Zulu CD is ook beskikbaar. CD (MP3-formaat) is ook beskikbaar. Oudio-opnames is ook beskikbaar by WIL JY GRAAG VERDERE INLIGTING OF N GRATIS TUISBYBELSTUDIE HE? Stuur asseblief jou versoek aan Jehovah se Getuies by een van die adresse hieronder. Vir n volledige lys adresse, sien Amerika, Verenigde State van: 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY Australie: PO Box 280, Ingleburn, NSW Brittanje: The Ridgeway, London NW7 1RN. Ghana: P. O. Box GP 760, Accra. Kanada: PO Box 4100, Georgetown, ON L7G 4Y4. Kenia: P.O. Box 21290, Nairobi. Malawi: Box 30749, Lilongwe 3. Mosambiek: Caixa Postal 2600, Maputo. Nigerie: P.M.B. 1090, Benin City , Edo State. Suid-Afrika: Privaatsak X2067, Krugersdorp, Zambie: Box 33459, Lusaka Zimbabwe: Private Bag WG-5001, Westgate. Ontwaak! Mei

6 Hoe jy GEREGTIGHEID kan beoefen O NS Skepper wil he dat ons gelukkig moet wees, innerlike vrede moet heentotdiege- luk van ander moet bydra. Daarom vra hy ons om geregtigheid te beoefen en goedhartigheid lief te he (Miga 6:8). Hoe kan ons dit doen? Ons moet die slegte eienskappe wat ongeregtigheid bevorder, oorkom deur goeie eienskappe aan te kweek. Kyk hoe die Bybel ons kan help om dit te doen. HOE OM GIERIGHEID TE OORKOM. Die kragtigste wapen teen gierigheid is liefde nie blote sentimentaliteit of romantiese aangetrokkenheid nie maar selfopofferende liefde vir ander. Hierdie liefdeis...goedhartig en soeknie sy eie belang nie, se1korinti ers 13:4, 5. Wat meer is, hierdie liefde is nie beperk tot familie en vriende nie. As julle di e liefhet wat julle liefhet, watter beloning het julle? het Jesus gevra, en hy het bygevoeg dat selfs goddelose mense diegene liefhet wat hulle liefhet. Matteus 5:46. Vooroordeel word oorkom wanneer ons God se liefde navolg HOE OM VOOROORDEEL TE OORKOM. Handelinge 10:34, 35 se: God [is] nie partydig... nie, maar in elke nasie is die mens wat hom vrees en regverdigheid beoefen, vir hom aanneemlik. God voorsien nie redding op grond van ras, sosiale status of geslag nie. In sy oeis daar nie Jood of Griek nie, nie slaaf of vrygeborene nie, nie man of vrou nie (Galasiers 3:28). Wanneer ons God navolg, oorkom ons vooroordeel. Kyk na die voorbeeld van Dorothy, in die Verenigde State. Rassevooroordeel het Dorothy so ontstel dat sy aan n gewapende opstand wou deelneem om die lyding van onderdrukte swart mense te verlig. Maar toe het sy n Christelike vergadering van Jehovah se Getuies bygewoon, en sy is baie beındruk deur die hartlike manier waarop swart sowel as wit mense haar verwelkom het. Kort voor lank het sy tot die besef gekom dat slegs God mense se harte kan verander. Toe sy die opregte liefde ondervind het van wit Getuies mense wat sy gesehetsy sonderhuiwering sou doodgemaak het om n revolusie te probeer bevorder het dit haar hart so geraak dat sy onbeheersd gehuil het. Firoeddin saam met sy vrou, Zahra 6 Ontwaak! Mei 2012

7 HOE OM ANTISOSIALE GESINDHEDE TE OOR- KOM. Party van Jesus se vroee volgelinge was dronkaards, afpersers en kwaadsprekers voordat hulle Christene geword het. Maar met God se hulp het hulle hierdie negatiewe kenmerke vervang met liefde, goedhartigheid en goedheid (1 Korintiers 5:11; 6:9-11; Galasiers 5:22). Vandag is daar eweneens miljoene mense wat hulle lewe ten goede verander het deur hulle tot God te wend. Neem byvoorbeeld Firoeddin, wat in Azerbeidjan woon. Firoeddin het in n weeshuis grootgeword, waar hy dikwels met ander seuns baklei het. As n volwassene het hy n instrukteur in man-teenman-gevegsmetodes geword. Ek was onbeskof, wreed en gewelddadig, sehy. Asmyvrou, Zahra, gedurende etenstyd enigiets vergeet het al was dit net n tandestokkie het ek haar geslaan. En as enigiemand na haar gekyk het terwyl ons saam geloop het, het ek hom ook geslaan! Op n dag het Firoeddin geleer dat Jesus God gevra het om die soldate te vergewe wat hom aan die paal gehang het, en dit het sy hart geraak (Lukas 23:34). Net die Seun van God sou sokonoptree,hethygedink.daarnahethyna God begin soek. Toe Jehovah se Getuies aangebied het om hom te help, het hy sonder aarseling n gratis Bybelstudie aanvaar. Kort voor lank het sy persoonlikheid begin verbeter. Trouens, hy het Zahra so liefdevol begin behandel dat sy ook die Bybel begin studeer het. Vandag is hulle vreedsaam in ware aanbidding verenig. Die veranderinge wat ons as individue maak, sal natuurlik nie die hele wereld verander nie! Maar senoudatditgodsevoornemeisom n nuwe wereld tot stand te bring waarin geregtigheid werklik heers? Hy het immers die mag om dit te doen! En dink hieraan: In 2 Timoteus 3: 1-4, wat aan die begin van die vorige artikel aangehaal is, het ons gesien dat die Bybel duidelik voorspel het hoe mense oor die algemeen in ons tyd sou wees. Hierdie voorspelling is tot in die fynste besonderhede vervul soos baie ander Bybelprofesiee.Onsisdusniegoedgelowig as ons God se belofte om alle ongeregtigheid uit die weg te ruim, ernstig opneem nie. Ja, God sal hierdie voorneme vervul. Hoe? HEIDESESOEKE NA GEREGTIGHEID Rassisme, oorloe, armoede en ander onregte het my ontstel, en ek het na n oplossing gesoek, vertel Heide, wat in die Verenigde State woon. Ek het die burgerregtebeweging probeer bevorder en het uiteindelik by n politieke party aangesluit, maar dit het nie gelyk asof een van hierdie organisasies n betekenisvolle verandering kon bewerkstellig nie. Ek het gevoel dat n drastieser verandering nodig is, en die hippiebeweging het belowend gelyk. Maar dit was ook n teleurstelling. Ek het gesien dat baie hippies eerder belanggestel het in seks, dwelms en ruk-en-rol-musiek en nie soseer die stelsel wou verander nie. Dit het my baie depressief gemaak. Toe het ek een van Jehovah se Getuies ontmoet. Sy het my uit die Bybel gewys watter veranderinge God teweeg sal bring. Sy het byvoorbeeld tekste gelees soos Openbaring21:3,4,wats e dat God die trane van alle oe sal afvee en n einde sal maak aan verdriet, angsgeroep en pyn wat dikwels deur ongeregtigheid veroorsaak word. Kan hierdie beloftes werklik waar wees? het ek gewonder. Alle twyfel het verdwyn toe ek gelees hetwatdiebybeloorgodsekragen liefde se en toe ek die liefde onder Jehovah se Getuies ondervind het. Ek sien nou gretig uit na die vervulling van God se beloftes.

8 WARE GEREGTIGHEID onder God se regering B YBELPROFESIEE openbaar dat die teenswoordige wereld binnekort vervang sal word deur n nuwe wereldwatgodtot stand sal bring. Wat meer is, hierdie nuwe we- reld sal net een regering he God se Koninkryk, met Jesus Christus as Koning (Openbaring 11:15). Hoe sal God se Koninkryk ongeregtigheid verwyder? Op twee maniere. 1. God se Koninkryk sal onregverdige, onbekwame menseregerings uit die weg ruim. Daniel 2: 44 se: In die dae van di e konings [regerings] sal die God van die hemel n koninkryk oprig... Dit sal al hierdie [menslike] koninkryke verbrysel en daar n einde aan maak, en self sal dit tot onbepaalde tye bly staan. 2. God se Koninkryk sal die goddeloses vernietig en die regverdiges behoue laat bly. Psalm 37: 10 se: Nog net n klein rukkie en die goddelose sal daar nie meer wees nie. Vers 28 se: Jehovah het geregtigheid lief, en hy sal sy lojales nie verlaat nie. Tot onbepaalde tyd sal hulle beslis bewaar word. Hierdie lojales sal die vervulling sien van n stelling wat Jesus in sy modelgebed gemaak het. Hy het gese: Laat u koninkryk kom. Laat u wil geskied, soos in die hemel, so ook op die aarde (Matteus 6:10). Wat is God se wil vir die aarde? Wanneer God se Koninkryk oor die aarde heers... Sal korrupsie en onderdrukking tot n einde kom. Hebreers 1:9 se aangaande Jesus Christus: U het regverdigheid liefgehad en u het wetteloosheid gehaat. As n waarlik regverdige Heerser, sal Jesus die arme verlos wat om hulp roep, ook die geteisterde en elkeen wat geen helper het nie.... Van onderdrukking en van geweld sal hy hulle siel verlos, en hulle bloed sal kosbaar wees in sy oe. Psalm 72: Sal almal n oorvloed he. Die aarde sal beslis sy opbrengs lewer; God, ons God, sal ons seen (Psalm 67:6). Daar sal volop graan op die aarde wees; op die top van die berge sal daar n oorvloed wees (Psalm 72:16). By meer as een geleentheid het Jesus duisende mense wonderdadig gevoed n voorskou van wat hy deur middel van God se Koninkryk sal doen. Matteus 14:15-21; 15: Sal geregtigheid nie deur menslike beperkings ondermyn word nie. Daar is nie n skepping wat nie vir [God se] oe sigbaar is nie, maar alles le naak en oop en bloot voor die oevan hom aan wie ons rekenskap moet gee (Hebreers 4:13). Aangaande Christus lees ons: Hy sal nie oordeel net volgens wat sy oesien nie, en ook nie teregwys net volgens wat sy ore hoor nie. En met regverdigheid sal hy die geringes oordeel, en met billikheid sal hy teregwysing gee ten behoewe van die sagmoediges van die aarde. Jesaja 11:3, 4. 8 Ontwaak! Mei 2012

9 Onder God se Koninkryk sal alle mense n oorvloed kos h e, sal ware geregtigheid heers en sal vooroordeel iets van die verlede wees Koninkryksheerskappy is naby! Verslegtende wereldtoestande bewys dat die eindevandiew ereld naby is. Wanneer die goddeloses uitspruit soos die plante en almal wat skadelike dinge beoefen, bloei, is dit sodat hulle vir ewig verdelg kan word, sepsalm 92:7. Hoe kan jy verseker dat jy jou nie God se misnoee op die hals haal nie en dat jy onder diegene sal wees wat hy behoue laat bly? Jesus Christus het gese: D ıt beteken die ewige lewe, dat hulle kennis inneem van u, die enigste ware God, en van die een wat u uitgestuur het, Jesus Christus. Johannes 17:3. Sal jy graag hierdie kosbare kennis wil he? Indien wel, kan jy, soos Heide, Dorothy en Firoeddin, die saak gerus met Jehovah se Getuies bespreek. Hulle sal jou vrae met graagte beantwoord, gratis en sonder verpligting. WANNEER DIT LYK ASOF DIE LEWE ONREGVERDIG IS Emily, wat in die Verenigde State woon, is met leukemie gediagnoseer toe sy sewe jaar oud was. Terwyl haar vriende nou en dan griep of verkoue gehad het, moes Emily jare lank intensiewe mediese behandeling, insluitende chemoterapie, verduur. Leukemie is verskriklik! sesy. Hoewel die lewe Emily stief behandel het, het sy nie in wanhoop verval nie. Sy sien eerder uit na die tyd, onder God se Koninkryk, wanneer geen inwoner sal se: Ek is siek nie (Jesaja 33:24). My gunstelingteks, se Emily, is Markus 12:30: Jy moet Jehovah jou God liefhe met jou hele hart en met jou hele siel en met jou hele verstand en met al jou krag. Wanneer ek tot Jehovah bid, maak hy my sterk. Ek dank Jehovah vir my gesin, my gemeente en die hoop op die ewige lewe in die Paradys. Hierdie hoop het my baie gehelp.

10 DIE BYBEL SE BESKOUING MILJOENE mense dink dat hulle vry is, maar in werklikheid is hulle nie. Byvoorbeeld, baie is slawe van bygelowe. Ander is bang vir die dooies en probeer hulle met duur offerandes paai. Dan is daar weer ander wat n oordrewe vrees vir die dood het omdat hulle nie seker is wat met n persoon gebeur wanneer hy sterf nie. Kan mense bevry word van hierdie verstandelike, emosionele en selfs finansiele laste? Ja! Jesus Christus se woorde hierbo toon dat die sleutel tot vryheid die waarheid is. Maar watter waarheid? Waarheid oor die algemeen of n spesifieke soort waarheid? Jesus het n duidelike antwoord voorsien. As julle in my woord bly, het hy gese, sal [julle] die waarheid ken, en die waarheid sal julle vrymaak (Johannes 8:31, 32). Jesus se woord, sy leringe, word in die Bybel gevind. Toe Jesus gese het die waarheid sal julle vrymaak, het hy hoofsaaklik verwys na vryheid van sonde en die dood. Maar as ons die waarheid van God se Woord ken, bevry dit ons ook van dinge soos bygelowigheid, vrees vir die dooies en n oordrewe vrees vir die dood. Hoe? 1. Bevry van bygelowigheid. Baie glo dat sekere voorwerpe of nommers op onheil dui. Ander weier om belangrike besluite te neem sonder om eers n goeie voorteken te soek of n horoskoop of geestemedium te raadpleeg. Hoe Bybelwaarheid mense vrymaak: In Bybeltye het party onder God se eie volk bygelowig geword en selfs die Geluksgod en die god van die Noodlot begin aanbid! Hoe het Jehovah God dit beskou? Julle het bly doen wat sleg was in my oe, het hy gese(jesaja65: Die waarheid sal julle vrymaak Hoe? 11, 12). Dit is ook hoe God gevoel het oor mense wat geestemediums vir leiding in die lewe geraadpleeg het. Die Bybel se dat elkeen wat n geestemedium raadpleeg, vir Jehovah verfoeilik is. Deuteronomium 18:11, 12. Bygeloweengeestemediumsisgevaarlik omdat dit sette [is] van die Duiwel, die een wat Jesus die vader van die leuen genoem het (Efesiers 6:11; Johannes 8:44). Sal jy n leuenaar raadpleeg as jy leiding in verband met n belangrike saak soek? Natuurlik nie! Ditisduswysomenigietstevermywatmet die vader van die leuen verband hou. Die sleutel tot goeie besluite in die lewe is wysheidwatgegrondisopjuistekennisvan Bybelbeginsels en God se voorneme vir die mensdom. Jehovah gee wysheid; uit sy mond kom kennis en onderskeidingsvermoe, se Spreuke 2:6. 2. Bevry van vrees vir die dooies. Baie mense glo dat die geeste van dooie voorouers n invloed op hulle lewe kan he. Hulle glo dat hierdie geeste met verskeie offerandes gepaai moet word sodat hulle nie kwaad word nie. Gevolglik maak party mense baie skuld om vir offerandes en oordadige seremonies te betaal. Hoe Bybelwaarheid mense vrymaak: Die Bybel openbaar die waarheid omtrent die toestand van die dooies. Jesus het byvoorbeeld gese dat die dooies slaap (Johannes 11:11, 14). Wat het hy bedoel? Die antwoord word gevind in Prediker 9:5: Die lewendes is daarvan bewus dat hulle sal sterf; maar wat die dooies betref, hulle is bewus van hoegenaamd niks. Ja, dit is asof die dooies in n diep slaap is. Om die waarheid te s e, hulle het ophou bestaan en 10 Ontwaak! Mei 2012

11 Bybelwaarheid bevry mense van bygelowigheid, vrees vir die dooies en n oordrewe vrees vir die dood kan ons dus nie help of kwaad aandoen nie. Party mense beweer egter dat hulle al met die dooies gekommunikeer het. Hoe is dit moontlik? Die Bybel voorsien weer eens die antwoord. Dit vertel ons dat n aantal engele vroeg in die mensegeskiedenis teen God in opstand gekom het (2 Petrus 2:4). Hierdie bose geeste, wat demone genoem word, probeer die mensdom mislei (1 Timoteus 4:1). Een manier waarop hulle dit doen, is deur hulle as die dooies voor te doen en sodoende die leuen te bevorder dat die dooies in n ander vorm of op n ander plek voortleef. 3. Bevry van n oordrewe vrees vir die dood. Die dood is werklik n vyand, net soos die Bybel se (1 Korintiers 15:26). Daarom is ons tereg bang vir die dood en probeer ons dit vermy. Nogtans hoef ons nie n oordrewe vrees vir diedoodteh enie. Hoe Bybelwaarheid mense vrymaak: Die Bybel openbaar nie net die waarheid omtrent die toestand van die dooies nie, maar toon ook dat dit God se voorneme is om die dooies deur middel van n opstanding op te wek. Die uur kom, het Jesus gese, waarin almal wat in die gedenkgrafte is, sy [Christus se] stem sal hoor en sal uitkom. Johannes 5:28, 29; Handelinge 24:15. In watter vorm sal hulle uitkom? Jesus het ons n voorskou gegee toe hy n aantal mense uit die dood opgewek het. In elke geval het die persoon teruggekeer as n mens as die persoon wat hy of sy voorheen was (Markus 5:35-42; Lukas 7:11-17; Johannes 11:43, 44). Hierdie feit stem ooreen met die betekenis van die woord opstanding. Toe God met sy bejaarde kneg Daniel gepraat het, het hy gese: Jy sal rus [of in die dood slaap], maar jy sal opstaan tot jou bestemming aan die einde van die dae (Daniel 12:13). Hoe moes hierdie woorde Daniel tog vertroos het en hom in staat gestel het om die dood met moed en waardigheid tegemoet te gaan! Jesus se opdrag het ingesluit dat hy n vrylating verkondig aan die gevangenes, oftewel diegene wat deur valse leringe gevange gehouis(lukas4:18).aangesiensyleringein die Bybel gevind word, maak dit mense steeds elke dag vry. Dit is ons opregte begeerte dat Bybelwaarheid jou eens en vir altyd sal vrymaak. HET JY AL GEWONDER? Hoe bevry Bybelwaarheid ons van bygelowigheid? Jesaja 8:19, 20; 65:11, 12. vrees vir die dooies? Prediker 9:5; Johannes 11:11, 14. vrees vir die dood? Johannes 5:28, 29; Handelinge 24:15. Ontwaak! Mei

12 Kyk net daardie neus! Neusape het n onmiskenbare neus en boeppens 12 Ontwaak! Mei 2012 Peter Lilja/age fotostock D ITisgewoonlikmenseseeerstereaksie wanneer hulle die neusaapmannetjie met sy hangende, vlesige neus sien. By party mannetjies kan hierdie aanhangsel tot 18 sentimeter lank word omtrent n kwart van die dier se liggaamslengte. Omdat die neus oor die mannetjie se mond en ken hang, moet hy dit eenkant toe stoot wanneer hy eet! As jou neus so groot was in verhouding tot jou liggaam, sou dit byna halfpad teen jou bors afgehang het. Van watter nut is hierdie neus vir die neusaapmannetjie? Daar is verskillende teoriee. Dit is moontlik dat sy neus oortollige liggaamshitte uitstraal of hom n kragtiger stem gee. Of dit dien dalk as n sigbare waarskuwing vir ander mannetjies. Trouens, die dominante mannetjie se neus swel en word rooi wanneer hy kwaad of opgewonde raak. Nog n moontlikheid is dat die neus die teenoorgestelde geslag aantrek en n wyfie se hart vinniger laat klop! Maar die neus vervul heel waarskynlik meer as een funksie, wat dalk n paar insluitwaarvanonsminofniksweetnie. Groot boeppense Neusape mannetjies sowel as wyfies het ook n onmiskenbare boeppens. Trouens, die inhoud van hulle maag kan tot n kwart van hulle liggaamsgewig uitmaak. Gevolglik lyk dit asof mannetjies sowel as wyfies altyd dragtig is! Waarom het hulle sulke boeppense? Die neusaap se maag, soos di evan nbees, is vol van n sopagtige mengsel plante en bakteriee. Die bakteriee laat die kos gis en breek Die neusaap word aangetref op die eiland Borneo. Plaaslike mense noem die dier orang belanda, of Hollander. Wyfies het ook n groot neus, maar dit is nie so groot soos di e van die mannetjie nie.

13 Juniors Bildarchiv/Alamy sellulose af, sowel as sekere gifstowwe in plante wat ander diere sou doodmaak. Danksy hulle verbasende spysverteringstelsel kan neusape blare en die suikerlose vrugte en saad van peulplante, palms en ander plante eet voedselsoortewaarvanapemet nandersoort maagniesoukonlewenie. Die neusaap se sterk spysverteringstelsel hou egter ook n nadeel in. Die dier moet wegbly van soet vrugte, wat vinnig gis. Sulke soet vrugte sal die aap se maag laat opswel en dalk selfs tot n pynlike dood lei. Omdat hulle dieet ryk is aan sellulose en hulle n komplekse maag het, het neusape baie tyd nodig om hulle kos te verteer. N a n stewige ontbyt geniet hulle dus n slapie soms ure lank voordat hulle weer eet. n Sosiale dier Hetsy hulle eet of rus, neusape is byna nooit alleen nie. Dominante mannetjies het n harem van tot agt wyfies en hulle kleintjies. Mannetjies wat in hierdie groep gebore word, word uitgeskop wanneer hulle oud genoeg is om vir hulleself te sorg. Hierdie jong mannetjies sluit aan by ander jong mannetjies en vorm groepe waarin daar ook een of twee groter mannetjies is. Vir iemand wat nie n kenner is nie, lyk sulke groepe dalk na n harem. Neusape het n buitengewone sosiale gewoonte harems meng dikwels met mekaar, veral wanneer hulle in die aand saam by riviere is. As n mannetjie dan voel dat n ander mannetjie belangstelling in sy wyfies toon, sal hy n vertoning van sy krag maak. Gewoonlik sal die mannetjie wat omtrent 20 kilogram kan weeg op al vier pote vorentoe leun en sy teenstander met sy mond wyd oop aanstaar. As dit nie die gewenste uitwerking het nie, se die boek Proboscis Monkeys of Borneo, sal die mannetjie skielik en onverwags deur die bome begin spring, dikwels met n harde gebrul terwyl hy op dooie takke land wat met n skerp klapgeluid breek, wat tot die rumoer bydra. Soms veg die mannetjies wel, maar dit gebeur blykbaar selde. Neusape het nie net n buitengewone voorkoms nie; hulle maak ook die vreemdste geluide, sedieboekwatvroe er aangehaal is. Die diere grom, kwetter, brul en skreeu, veral in die aand wanneer hulle naby riviere bymekaarkom. Te midde van al die rumoer sal die wyfies moontlik rustig sit en hulle kleintjies, met hulle blouerige gesiggies, voer en versorg. Uiteindelik, teen die tyd dat skemer oor die woud daal, het die diere al gerieflike slaapplekkies gevind in die bome gewoonlik hoebomeby n rivier waar hulle die nag sal deurbring. Ape met gewebde pote! Benewens hulle neus het neusape nog n eienaardige kenmerk gedeeltelik gewebde pote.ditsteldiedierenienetinstaatom goed te swem nie, maar ook om veilig op die Die mannetjie se neus hang oor sy mond. Hy moet dit eenkant toe stoot wanneer hy eet Ontwaak! Mei

14 Hetsy hulle eet of rus, neusape is selde alleen modder van wortelboommoerasse te loop. Wanneer jy aan tropiese wortelboommoerasse dink, dink jy natuurlik ook aan krokodille. Krokodille is volop in die neusaap se gebied. Wat doen hierdie ape sodat hulle nie krokodilkos word nie? Een strategie wat hulle gebruik, is om stilletjies in n rivier in te glip en in n ry na die oorkant te swem terwyl hulle skaars n rimpel op die water maak. Maar daar is al gesien dat hulle n ander strategie gebruik as die rivier smal is. Hulle klim hoog in n boom op, hardloop op n tak, wat tot nege meter bokant die water kan wees, spring dan deur die lug en val op hulle maag in die rivier, waarna hulle so vinnig as wat hulle kan na die oewer swem. Selfs wyfies met kleintjies gebruik hierdie taktiek. Somssal nheletropindiewaterspringen inderhaas na die ander kant toe swem! Hulle grootste vyand is egter nie die krokodil nie. n Bedreigde spesie Neusape is amptelik op die lys van bedreigde spesies, aangesien daar net n paar duisend in hulle natuurlike habitat oor is, en hulle getalle bly afneem hoofsaaklik as gevolg van mense. Die menslike oorsake is onder meer brande, houtkappery, onbeheerde toerisme en 1. Tent waarin die Ark was. 2. Harp. 3. Trompet C. ANTWOORDE OP VRAE OP BLADSYE 30 EN Ontwaak! Mei 2012 die ontbossing van woude om oliepalmplantasies aan te plant. Nog n faktor is dat daar op neusape jag gemaak word. Party mense maak neusapesommervirdiesportdood.ander maak hulle dood vir kos of vir gebruik in tradisionele medisyne. Omdat die diere dikwels in bome langs riviere slaap, waar hulle duidelik sigbaar is, is hulle n maklike prooi. In een gebied waar jagters dikwels vanuit motorbote jag, het die aantal ape in vyf jaar met 50 persent afgeneem! Natuurbewaarders probeer mense bewus maak van die dier se dilemma, en in Borneo word neusape deur die wet beskerm. Maar is hierdie maatreels voldoende? Net die tyd sal leer. Hoe tragies sal dit tog wees as hierdie dier uit die natuur verdwyn, aangesien die neusaap n interessante dier met talle eienaardige kenmerke is! Wat meer is, die dier vaar gewoonlik nie goed in aanhouding nie. Die neusaap is natuurlik net een van baie diere wat n duister toekoms in die gesig staar. Tallose ander spesies het reeds verdwyn. Maar dit is God se voorneme om volle beheer oor die aarde oor te neem, die goddeloses te verwyder en sy volk te leer hoe om op die regte manier na hulle aardse tuiste om te sien (Spreuke2:21,22). Hullesalgeenkwaad doen of enige verderf aanrig op my hele heilige berg nie, belowe Jehovah God, want die aarde sal beslis vol wees van die kennis van Jehovah soos die waters die see bedek. Jesaja 11:9. Peter Lilja/age fotostock

15 DEEL DIE BYBEL N BOEK VAN AKKURATE PROFESIE Ek sal jou n groot nasie maak In hierdie reeks van agt dele sal Ontwaak! n uitsonderlike kenmerk van die Bybel bespreek die profesiee, of voorspellings, daarin. Die artikels sal jou help om die volgende vrae te beantwoord: Is Bybelprofesiee bloot die werk van slim mense? Of is daar rede om te glo dat hierdie voorspellings deur God geınspireer is? Ons nooi jou om die bewyse te ondersoek. TWYFEL en skeptisisme hierdie gesindhede is kenmerkend van ons tye en weerspieelhoepartymensediebybelbeskou.ongelukkig het baie mense nog nooit die tyd geneem om dit eerlik te ondersoek nie. Hulle baseer hulle opinie hoofsaaklik op hoorse. Hopelik is dit nie met jou die geval nie. Ons nooi jou saam op n reis deur die geskiedenis, wat sal help om lig te werp op feite wat die egtheid van die Bybel staaf. Ons reis begin by n man wat nog steeds deur Christene, Jode en Moslems geeer word. Hy was n Hebreer en het van 2018 tot 1843 VHJ gelewe. Sy naam was Abraham. Van die eerste profesiee in die Bybel profesiee wat ons vandag nog raak hou met Abraham verband. (Sien die venster n Seen vir al die nasies.) Volgens die Bybelboek Genesis sluit hierdie voorspellings die volgende in: (1) Abraham se nakomelinge sou n magtige VHJ beteken voor die huidige jaartelling. Abraham is eers Abram genoem. nasie word. (2) Gedurende hierdie proses sou hulle slawe in n vreemde land wees. (3) Hulle sou verlos word en die land Kanaan in besit neem. Kom ons bespreek hierdie voorspellings nou in groter besonderhede. Drie merkwaardige profesiee Profesie 1: Ek sal jou [Abraham] n groot nasie maak. Genesis 12:2. Vervulling: Abraham se nakomelinge deur Isak en Jakob (wat ook Israel genoem is) het die eertydse nasie Israel geword n selfregerende staat met sy eie konings. Wat die geskiedenis toon: Die Bybel bevat n gedetailleerde uiteensetting van Abraham se geslagslyn, insluitende sy nakomelinge deur Isak, Jakob en Jakob se 12 seuns. Die geslagslyn sluit ook al die konings in wat in Israel of Juda regeer het. Sewentien van hierdie heersers word in Ontwaak! Mei

16 onafhanklike, nie-bybelse bronne gemeld, en dit stem ooreen met die Bybelverslag van hoe Abraham se nakomelinge deur Isak en Jakob n nasie geword het. Profesie 2: Weetdatjou [Abraham se] saad n inwonende vreemdeling sal word in n land wat nie hulle s n is nie, en hulle sal hulle moet dien... Maar in die vierde geslag sal hulle hierheen terugkeer. Genesis 15:13, 16. Vervulling: As gevolg van n hongersnood in Kanaan het vier geslagte van Abraham se nakomelinge in Egipte gewoon, eers as vreemdelinge, maar later as slawe wat stene uit klei en strooi moes maak. As n mens byvoor- Sien 1 Kronieke 1:27-34; 2:1-15; 3:1-24. Gedurende die heerskappy van Rehabeam, die seun van koning Salomo, het die nasie Israel in n noordelike en n suidelike koninkryk verdeel. Van toe af het twee konings tegelykertyd in Israel geheers. 1 Konings 12:1-24. beeld net een stamlyn neem di evanabraham se agterkleinseun Levi, wat saam met sy bejaarde vader na Egipte getrek het is die vier geslagte (1) Levi, (2) sy seun Kehat, (3) sy kleinseun Amram en (4) sy agterkleinseun Moses (Eksodus 6:16, 18, 20). In die jaar 1513 VHJ het Moses die Israeliete uit Egipte uitgelei. Sien die tydlyn hieronder en die venster Presiese tydsaanduidings. Wat die geskiedenis toon: Volgens James K. Hoffmeier, n professor van Ou Testamentiese en Nabye-Oosterse Argeologie, dui Egiptiese geskrifte sowel as argeologiese getuienis daarop dat Semiete (soos die eertydse Hebreers) toegelaat is om Egipte met hulle kuddes binne te gaan wanneer daar hongersnood was. Maar het die Israeliete daar slawe geword, wat stene moes maak? Hoewel Egiptiese verslae die Israeliete nie spesifiek meld nie, bevestig Egiptiese graf- TYDLYN VAN ABRAHAM SE SAAD (VHJ) Abraham sterf Jakob trek met sy familie na Egipte Josef sterf Moses gebore Moses lei Israel uit Egipte uit Moses sterf. Josua lei die Israeliete in die land Kanaan in Jakob sterf Vier geslagte van Abraham se nakomelinge Levi Kehat Amram Moses 16 Ontwaak! Mei 2012

17 Israel Museum, Jerusalem/The Bridgeman Art Library International skilderye en boekrolle dat die Egiptenaars uitlanders gebruik het om stene uit klei en strooi te maak. In ooreenstemming met wat die Bybel se, toon Egiptiese verslae ook dat taakgewers boekgehou het van die aantal stene wat gemaak moes word (Eksodus 5:14, 19). Egiptiese bronne, se Hoffmeier, bevestig dat uitlanders...dwangarbeidopgel e is omstreeks die tydperk toe die Israeliete onderdruk is. Kortom, dit wil voorkom asof die eertydse Hebreers Egipte wel gedurende n hongersnood... binnegegaan het en later daar slawe geword het. Profesie 3: Eksalaan...jousaad...die hele land Kanaan [gee]. Genesis 17:8. Vervulling: Hoewel Moses die jong nasie Israel uit Egipte uitgelei het, het Josua, die seun van Nun, die volk in 1473 VHJ in die land Kanaan ingelei. N SE EN VIR AL DIE NASIES God het belowe dat mense van al die nasies hulleself deur middel van Abraham se saad sou seen (Genesis 22:18). Die hoofrede waarom God toegesien het dat Abraham se nakomelinge n nasie word, was om die Messias voort te bring, wat sy lewe vir diehelemensdomsou gee. Ja, God se beloftes aan Abraham raak jou! Johannes 3:16 se: God het die wereld so liefgehad dat hy sy enigverwekte Seun gegee het, sodat elkeen wat geloof in hom beoefen, nie vernietig sal wordniemaardieewigelewekanh e. Profesie e wat spesifiek oor die identiteit van die Messias handel, sal in Deel 3 en 4 van hierdie reeks bespreek word. EN ISRAEL SE UITTOG UIT EGIPTE Tyd van die rigters Samuel salf Saul as Israel se eerste koning Dawid gebore Salomo begin tempel bou Dawidwordkoning van Israel Hierdie oorwinningstele, met die inskripsie Huis van Dawid, is een van die bronne wat verwys na konings watvanabrahamafgestameninisrael of Juda regeer het PRESIESE TYDSAANDUIDINGS n Voorbeeld van hoe nuttig dit is dat die Bybel presies aandui wanneer gebeure plaasgevind het, word gevind in 1 Konings 6:1, wat verwys na die tyd toe koning Salomo die tempel in Jerusalem begin bou het. Ons lees: In die vierhonderd-en-tagtigste jaar [479 volle jare] nadat die kinders van Israel uit Egipteland uitgetrek het, in die vierde jaar [van Salomo se bewind] nadat Salomo koning oor Israel geword het, in die maand Sif, dit is die tweede maand, het hy die huis vir Jehovah begin bou. Volgens Bybelchronologie was 1034 VHJ die vierde jaar van Salomo se bewind. As ons 479 volle jare van daardie datum af terugtel, bring dit ons by 1513 VHJ as die jaar van Israel se uittog uit Egipte.

18 Wat die geskiedenis toon: Argeoloe verskil nou wel oor die datums, maar ons moet erken dat die Israeliete Kanaan binnegegaan het en hulle daar gevestig het, skryf K.A. Kitchen, n emeritusprofessor van Egiptologie. Die Bybel sedatjosuadiekana anitiese stad Hasor met vuur verbrand het (Josua 11: 10, 11). In die ruınes van die stad het argeoloedriekana anitiese tempels opgegrawe wat heeltemal vernietig was. Hulle het ook bewyse gevind dat die stad in die 1400 s VHJ verbrand is. Hierdie feite stem met die Bybel ooreen. Nog n Kanaanitiese stad wat van belang is, is Gibeon, wat ongeveer 9,6 kilometer van Jerusalem af gelee is. Argeoloehetdiestadge- identifiseer toe hulle sowat 30 kruikhandvat- sels gevind het waarop die stad se naam gegraveer is. In teenstelling met die inwoners van Hasor het die eertydse Gibeoniete met Josua vrede gemaak. Hy het hulle toe die taak gegee om as waterdraers te dien (Josua 9:3-7, 23). Waarom het hy hulle hierdie werk gegee? Die beskrywings in 2 Samuel 2:13 en Jeremia 41: 12 toon dat Gibeon baie water gehad het. In ABRAHAM N GESKIEDKUNDIGE PERSOON Kleitablette uit die vroee tweede millennium VHJ verwys na stede waarvan die name ooreenstem met di evanabrahamse familielede. Hierdie stede sluit Peleg, Serug, Nahor, Tera en Haran in. Genesis 11: In Genesis 11:31 lees ons dat Abraham en sy familie uit Ur van die Galdeers getrek het. Die ruınes van hierdie stad is in die suidooste van Irak ontdek. Die Bybel se ook dat Abraham se vader, Tera, gesterf het in die stad Haran, wat waarskynlik in hedendaagse Turkye is, en dat Abraham se vrou, Sara, gesterf het in Hebron, een van die oudste stede in die Midde-Ooste wat nog bewoon word. Genesis 11:32; 23:2. ooreenstemming met die Bybelverslag se Archaeological Study Bible, New International Version: Die opvallendste kenmerk van Gibeon is sy oorvloedige watervoorraad: een groot en sewe kleiner fonteine. Onafhanklike bronne bevestig dat tientalle mense wat in die Bybel gemeld word, werklik bestaan het. Soos ons vroeer gemeld het, sluit hierdie lys 17 konings in wat van Abraham afgestam het en in Israel of Juda regeer het. Dit sluit Agab, Agas, Dawid, Hiskia, Manasse en Ussia in. Die bestaan van koninklike dinastiee lewer kragtige bewys dat n nasie met die naam Israel die land Kanaan binnegegaan het en dit in besit geneem het. In 1896 het navorsers die Merneptahstele in Tebe, Egipte, gevind. Op hierdie relief word daar gespog met farao Merneptah se militere veldtog teen Kanaan in ongeveer 1210 VHJ. Die eerste bekende nie-bybelse verwysing na Israel word op hierdie relief gevind, wat verdere bewys voorsien dat hierdie nasie bestaan het. Die voordeel van spesifieke besonderhede Soos ons gesien het, bevat die Bybel tallose spesifieke besonderhede oor mense, plekke en gebeure. Hierdie besonderhede stel ons in staat om wat die Bybel se, met nie-bybelse bronne te vergelyk, wat ons help om die vervulling van Bybelprofesieetebevestig.Diefei- te toon dat God se beloftes in verband met Abraham en sy saad vervul is Abraham se saad het wel n nasie geword, was slawe in Egipte en het later die land Kanaan in besit geneem. Dit alles laat ons dink aan die woorde van die Bybelskrywer Petrus, wat nederig erken het: Profesie is nooit deur die wil van n mens voortgebring nie, maar mense het uit God gespreek namate hulle deur heilige gees meegevoer is. 2 Petrus 1:21. In die eeue nadat Israel Kanaan in besit geneem het, het die nasie se geskiedenis n dramatiese wending geneem, wat tragiese gevolge gehad het. Hierdie gevolge is ook deur Bybelskrywers voorspel, soos ons volgende nommer sal toon.

19 JONGMENSE VRA Hoekom verstaan my ouers nie? STEL JOU HIERDIE SITUASIE VOOR. Dit is sesuur op n Vrydagaand, en die 17- jarige Chris is haastig op pad na die voordeur toe. Sien julle later! roep hy uit in die hoop dat sy ouers nie die gevreesde vraag sal vra nie. Hy moes van beter geweet het. Hoe laat sal jy terug wees, Chris? vra sy ma. Chris steek in sy spore vas. Um...uh..., stotter hy, jullehoefnieopteblynie, okei? Chris maak die deur oop en is amper bydiedeuruittoesypauitroep: Wag n bietjie, Chris! Chris steek weer vas, en dan hoor hy sy pa se streng stem: Jy weet wat die reel is. Jy moet tienuur by die huis wees niks later nie! Aag, Pa, kla Chris terwyl hy omdraai, weet Pa hoe skaam ek voel wanneer ek vir my vriende moet se dat ek so vroeg by die huis moet wees? Sy pa het geen simpatie nie. Op die kop tienuur, herhaal hy, en niks later nie! DALK was jy al in n soortgelyke situasie. Hetsy dit te doen gehad het met jou inkomtyd, jou musiek, jou vriende of jou klere, jou ouers het die wet neergele en hulle wou eenvoudig nie toegee nie. Byvoorbeeld: Nadat my stiefpa met my ma getrou het, het hy my verbied om na die musiek te luister waarvan ek hou. Op die ou end moes ek al my CD s weggooi! Brandon. Van die name in hierdie artikel is verander. Ontwaak! Mei

20 KOMMUNIKASIEWENKE Om te luister, is baie doeltreffender as om te skreeu. As jy na jou ouers luister en hulle beskouing probeer verstaan, sal hulle waarskynlik dieselfde vir jou doen. Rianne. Lees Filippense 2:3, 4. Moenie teepraat nie! Ek het dit keer op keer gedoen totdat ek uiteindelik besef het dat ek n stryery (en straf) kon vermy het as ek net my tong in toom gehou het! Danielle. Lees Spreuke 17:27; 21:23. Wag totdat daar n ontspanne atmosfeer is en jy weet jou ouers bereid sal wees om te luister. Collette. Lees Spreuke 25:11. Jou ouers moet weet dat jy hulle respekteer en dat jy werklik luister na wat hulle se. Voordat jy vir hulle sehoejyvoel, moet jy hulle dus verseker dat jy gehoor het wat hulle gese het en dat jy dit verstaan. Emily. Lees Spreuke 23:22; Jakobus 1:19. My ma kritiseer my omdat ek nie vriende het nie. Maar wanneer ek vir haar vra of ek met iemand kan uithang, se sy nee omdat sy die persoon nie ken nie. Dis so frustrerend! Carol. My pa en stiefma laat my nie toe om n T-hemp te dra tensy dit n nommer te groot is nie. En my pa sedatmy kortbroek te kort is as dit bokant my knie sit! Serena. Wat kan jy doen as jy en jou ouers nie oor iets saamstem nie? Kan jy met hulle daaroor praat? My ouers wil gewoonlik nie luister nie, sejoanne,17.amy,15, se: Wanneer ek voel dat my ouers my nie verstaan nie, hou ek liewer my mond. Maar moenie so gou tou opgooi nie! Jou ouers is dalk meer bereid om te luister as wat jy dink. Dink hieraan: Selfs God luister wanneer mense hulle saak aan hom stel. Jehovah het byvoorbeeld na Moses geluister toe hy ten behoewe van die opstandige Israeliete met Hom gepraat het. Eksodus 32:7-14; Deuteronomium 9:14, 19. Dalk voel jy dat jou ouers nie so redelik soos God is nie. En daar is wel n groot verskil tussen Moses se gesprek met Jehovah oor die lot van n hele nasie en n gesprek met jou pa of ma om n bietjie later in te kom. Maar daar is n beginsel wat in al twee situasies geld: As jy n geldige punt het, sal mense in gesagsposisies in hierdie geval jou ouers moontlik bereid wees om na jou te luister. Die sleutel tot sukses is hoe jy jou saak stel! Die volgende stappe sal jou help om dit op doeltreffender wyse te doen: 1. Identifiseer die probleem. Skryf hieronder die kwessie neer waaroor jy en jou ouers blykbaar net nie kan saamstem nie. LEWENS- WAARHEID Julle hoef nie alle meningsverskille te bespreek nie. In sommige gevalle kan jy sewatjytes e het in jou hart en stilbly (Psalm 4:4). n Jong meisie met die naam Beatrice se: Wanneer ek soms dink aan hoe min die probleem more sal saak maak, lyk dit nie meer so belangrik nie. Ek kan net daarvan vergeet.

21 2. Identifiseer die gevoel. Skryf hieronder n woord neer wat beskryf hoe jou ouers se standpunt oor die saak jou laat voel hetsy seergemaak, hartseer, verlee, dat hulle jou wantrou of iets anders. (Byvoorbeeld: In die scenario aan die begin van hierdie artikel sechris dat sy ouers se streng reels oor inkomtyd hom skaam laat voel voor sy vriende.) 3. Dink soos n ouer. Stel jou voor dat jy die ouer is van n tiener met dieselfde probleem as wat jy in Stap 1 genoem het. Waaroor sou jy as ouer die meeste besorg wees, en waarom? (Byvoorbeeld: In die scenario aan die begin is Chris se ouers miskien besorg oor sy veiligheid.) 4. Kyk weer na die saak. Beantwoord die volgende vrae: Waarom is jou ouers se beskouing moontlik geldig? Wat kan jy doen sodat hulle hulle minder sal bekommer? 5. Bespreek die saak met jou ouers en probeer saam oplossings vind. As jy die bogenoemde stappe volg en die wenke in die venster Kommunikasiewenke probeer toepas sal jy dalk vind dat jy op n volwassener manier met jou ouers kan kommunikeer. Kellie geniet so n verhouding met haar pa en ma. Dit help niks om te stry nie; en jy sal in elk geval verloor, sesy. My geheim is om sake met my ouers uit te praat. Ons bereik byna altyd n ooreenkoms waarmee ons almal tevrede is. Nog artikels uit die reeks Jongmense vra kan gevind word op die webwerf VRA JOU OUERS Hoe het julle meningsverskille met julle ouers opgelos? Is daar enigiets wat julle wens julle anders gedoen het? Indien wel, wat? WAT JOU PORTUURS S E Wyndia Ek probeer dink voordat ek praat. Ek neem my ouers se beskouing in ag, en ek bid voordat ek iets se. As ek weet dat wat ek wil se, n stryery sal begin, bly ek stil totdat ek my kan uitdruk sonder om te stry. Ross Wanneer ek voel dat ek ontsteld begin raak, seekge- woonlik vir myself dat ek die res van my dag weens n onnodige stryery kan bederf. Ek vind nou dat ek nie meer so maklik kwaad raak as toe ek jonger was nie. Ramona Ek vind dat dit altyd goed is om na my ouers se beskouing te luister. Dalk verskil hulle beskouing nie soveel van myne nie en sal ons oor meer saamstem as wat ek gedink het. Ontwaak! Mei

22 IS DIT ONTWERP? Die hidrofiliese vlerkbedekking van die Namibwoestyn-toktokkie Waterdruppels vorm en rol in die toktokkie se mond in Sowat 900 miljoen mense dwarsoor die we- reld het geen toegang tot veilige drinkwater nie. In baie gebiede is dit vroue en kinders wat ver moet stap om water te vind en dit dan na hulle huise terug moet dra. Ek dink dis verskriklik dat die armes elke dag ure lank moet stap net om n basiese benodigdheid te verkry, se Shreerang Chhatre, n ingenieur by die Massachusetts-instituut van Tegnologie. Om verligting te voorsien, ondersoek Chhatre en sy medewerkers tegnieke om misdruppels op te vang, en hulle inspirasie is die Namibwoestyn-toktokkie. Dink hieraan: Elke oggend trek n miswolk oor Afrika se Namibwoestyn. Die Namibwoestyn-toktokkie benut hierdie vlugtige geleentheid deur teen net die regte hoek in die wind te staan. Boggeltjies op die vlerkbedekkings be- Daar is al gesien dat ander kewerspesies op n soortgelyke manier water opvang. staan uit n hidrofiliese (wateraantrekkende) stof wat die vog aantrek. Die vog bou op en begin waterdruppels vorm wat al hoe groter word. Dan kry swaartekrag die oorhand, en die druppels loop in waterwerende troggies tussen die boggeltjies teen die vlerkbedekkings af en in die toktokkie se mond in. Chhatre en sy medewerkers wil n soortgelyke beginsel gebruik om drinkwater vir mense te bekom. Maar mense het natuurlik meer water nodigomteleweasdienamibwoestyn-toktokkie. En om finansiering vir so n projek te verkry, is baie moeilik. Om deur middel van hierdie tegniek drinkwater aan mense te voorsien, is nog net n ideaal, se Chhatre. Wat dink jy? Het die hidrofiliese vlerkbedekking van die Namibwoestyn-toktokkie deur middel van evolusie ontstaan? Of is dit ontwerp? Foto: Chris Mattison Photography/photographersdirect.com

23 1 000 K HET nooit gedink dat dit in Malawi moontlik sou wees nie, het Augustine uitgeroep. Hy het verwys na die bou van n groot aantal Koninkryksale, soos Jehovah se Getuies hulle plekke van aanbidding noem. In 1993 het die Getuies wat daar destyds in Malawi was, n klein land in die suidooste van Afrika, geen geskikte plekke gehad waar hulle kon aanbid en die Bybel kon bestudeer nie. Die situasie is vandag egter baie anders. In Blantyre in September 2010 het die Getuies in Malawi hulle duisendste Koninkryksaal voltooi! Waarom het die Getuies eers plekke van aanbidding begin bou toe hulle getalle bereik het? En hoe kon hulle, toe hulle eers begin het, sale in n betreklike kort tydperk bou in n land met beperkte middele? Watter uitwerking het hierdie merkwaardige bouprogram op die Getuies en hulle bure gehad? E Tye van beproewing In die vroee1900 shetjehovahsegetui- es,watdestydsasbybelstudentebekendge- staan het, Bybelwaarheid in Malawi begin verkondig. Teen 1967 het die aantal Getuies tot omtrent toegeneem. Soos die eersteeeuse Christene, was hulle bekend as wetsgehoorsame burgers wat regeringsamptenare respekteer. En hulle het ook, soos die vroee Christene, streng neutraliteit in politieke aangeleenthede gehandhaaf. Johannes 18:36; Handelinge 5:29. Daar is nou meer as Koninkryksale. N MYLPAAL IN MALAWI Koninkryksale! Teen die middel-1960 s het die Getuies se Bybelse standpunt hulle ongelukkig met die regeringlaatbots,enin1967ishullewerkverbied. Kort voor lank is baie voor die voet by hulle werk afgedank en is hulle eiendom deur wettelose elemente gekonfiskeer of vernietig. As gevolg van intense vervolging en die vrees dat hulle uitgewis sou word, het duisende Getuies na die naburige Mosambiek en Zambie gevlug. Maar uiteindelik het sake vir Jehovah se Getuies in Malawi begin verbeter, en die meeste van hulle is teen die vroee 1990 s daar hervestig. Hoe verheug was hulle tog toe die 26 jaar lange verbod op hulle werk op 12 Augustus 1993 opgehef is! Hulle het egter voor n nuwe dilemma te staan gekom. Daar was meer as van hulle in 583 gemeentes, maar hulle het geen geskikte plekke van aanbidding gehad nie! Wat het hulle te doen gestaan? Liefde in aksie! In die eerste ses jaar nadat die verbod opgehef is, het plaaslike Getuies hulle op prysenswaardige wyse van die taak gekwyt om Koninkryksale met hulle beperkte middele te bou. Maar dit was nie maklik nie, want die Getuies se getalle het elke jaar vinniger toegeneem as wat Koninkryksale gebou kon word. Die oplossing? Die Bybelbeginsel in 2 Korintiers 8:14 is toegepas. Die finansiele oorvloed in ander lande is aangewend om deur middel van n gelykmaking die tekort aan te vul in Ontwaak! Mei

24 Voordat daar met die Koninkryksaalbouprogram begin is, was vergaderplekke dikwels net n skuiling met n grasdak Nou hou gemeentes vergaderinge in Koninkryksale soos hierdie een ( lande soos Malawi. Met di e doel in gedagte het die Bestuursliggaam van Jehovah se Getuies in 1999 n spesiale program van stapel gestuur om plekke van aanbidding in lande met beperkte middele te help bou. Hierdie liefdevolle bystand het die Getuies in Malawi se Koninkryksaalbouprogram n taamlike hupstoot gegee. Voorheen het gemeentes in Malawi Christelike vergaderinge in klaskamers, tydelike skuilings of selfs onder bome gehou. Nou kan die gemeentes in netjiese geboue wat uitsluitlik vir die bevordering van ware aanbidding gebruik word, vir aanbidding en Bybelonderrig bymekaarkom. Soos jy jou kan voorstel, het die meer as Getuies in Malawi groot waardering vir die ondersteuning van hulle geestelike broers en susters regoor die wereld. Nog n faktor wat die Getuies gehelp het om soveel plekke van aanbidding in so n kort tydjie te bou, was die feit dat hulle beskeie, praktiese sale wou he,nieswierigegeboue nie. Hierdie eenvoudige, netjiese geboue sou God tot eer strek en n gerieflike plek voorsien waar hulle die Bybel kon bespreek en bestudeer. Sedert 1999 het Jehovah se Getuies w ereldwyd Koninkryksale gebou in 151 lande met beperkte middele. Plaaslike gemeenskappe word bevoordeel Jehovah se Getuies in Malawi is voorheen bespot as die godsdiens wat geen plekke van aanbidding het nie. Gevolglik was party Getuies soms skaam om belangstellendes na die vergaderinge te nooi. Stel jou dus voor hoe hulle gevoel het toe hulle hulle eie pragtige Koninkryksaal gekry het. Nou was hulle trots om hulle bure en belangstellendes na die Christelike vergaderinge te nooi. Trouens, in een gebied was die plaaslike gemeente verheug toe 698 mense n vergadering by n nuwe Koninkryksaal bygewoon het! Baie Getuies en ander het gese dat hulle nooit gedink het dat hulle so n pragtige en stewige saal in hulle gebied sou he nie. Augustine, wat aan die begin gemeld is, kan een gemeente onthou wat hulle vergaderinge onder n boom gehou het. In die droe seisoen was dit baie aangenaam, se Augustine. Maar in die reenseisoen was dit n ander storie! As jy al ooit n tropiese reenbui ondervind het, sal jy weet waarvan Augustine praat. Augustine vertel van een van sy besoeke aan die Chimwanje-gemeente. Ons het die vergadering gehou onder n klein skuiling wat bestaan het uit houtpale en n grasdak, verduidelik hy. Ons het egter nie besef dat n groot, giftige spinnekop die grasdak sy tuiste gemaak 24 Ontwaak! Mei 2012

25 het nie. In die middel van my toespraak het die spinnekop skielik afgesak en langs my voet geland! n Verskrikte stem in die gehoor het uitgeroep: Trap op hom, Augustine, trap hom dood! Dis natuurlik presies wat ek gedoen het. Soos julle kan sien, lewe ek nog. Noudat die gemeente n nuwe Koninkryksaal het, is sulke voorvalle iets van die verlede. n Juweel in die gemeenskap Die opwindende Koninkryksaalbouprogram het Jehovah se Getuies die bewondering en respek van baie gemeenskappe en plaaslike hoofmanne gewen, soos die volgende kommentare toon: O Die nuwe plek van aanbidding, tesame met die liefde en eenheid onder Jehovah se Getuies, is n juweel in die gemeenskap. Ander kerke kan hulle voorbeeld gerus navolg. Die plaaslike hoofman in Chabwenzi. O Wat ek die meeste omtrent die Getuies bewonder, is hulle eenheid. Ons het ons kerk tien jaar gelede begin bou, maar dit is nog lank nie klaar nie. Ek wil julle bedank omdat julle so n pragtige gebou in ons gebied opgerig het. Die hoofman van die dorpie Chigwenembe. O Dit is verbasend om te sien hoe julle werk. Julle werk so vinnig en tog so netjies! Julle geniet seker wonderlike eenheid. Die plaaslike hoofman in Chiuzira. Die Koninkryksaalbouprogram was so opmerkenswaardig dat dit selfs onder die aandag gekom het van die redakteurs van die Chichewa/Chinyanja English Dictionary, wat aangaande die Getuies se: Jehovah se Getuies het baie [Koninkryksale] gebou. Hierdie Koninkryksaal is n wonderwerk Op 30 Januarie 2011 het die Manyowe-gemeente in Blantyre, wat vroeer gemeld is, hulle nuwe Koninkryksaal toegewy die duisendste saal wat in Malawi gebou is. Hierdie Koninkryksaal is n wonderwerk, het een van die gemeentelede gese. Ons droom is bewaarheid. Toe ons die saal gebou het, was ek elke dag daar, vertel n jong meisie in die Manyowegemeente. Ek is baie bly dat ek kon help om n geskikte plek van aanbidding in ons gebied te bou. Dit was baie moeilik om by die plaaslike owerheid toestemming te kry om ons Koninkryksaal te bou, het n gemeentelike ouer man gese. Stadsamptenare het verskeie kere geweier om die nodige permitte te teken. Maar mev. Liness Chikaoneka, die plaaslike hoofvrou, het baie hard gewerk om amptenare te oortuig om die permitte te teken. Eendag het mev. Chikaoneka saam met n ouer man gegaan om n permit te laat teken. Ek wil he dat die Getuies hulle Koninkryksaal in my dorpie moet bou, het sy vir die amptenaar gese. Hulle is goeie mense. Hulle was nog nooit betrokke by enige geskille wat ek in my tradisionele hof moes beslis nie. Toe het die amptenaar die papiere geteken. Mev. Chikaoneka was in ekstase toe die Koninkryksaal toegewy is. Ek is baie bly en trots, het sy gese, om hierdie pragtige gebou in my dorpie te he! Dwarsdeur Malawi spreek Jehovah se Getuies en hulle bure steeds hulle waardering uit vir die Koninkryksaalbouprogram. Weens Jehovah se Getuies se voorbeeldige selfopofferende gees en harde werk is daar nie meer so n groot agterstand in die aantal Koninkryksale wat in hierdie land nodig is, as wat daar in 1993 was nie. Daar sal natuurlik altyd meer Koninkryksale nodig wees namate al hoe meer mense gunstig reageer op die goeie nuus van [God se] koninkryk en nuwe gemeentes gestig word (Matteus 24:14). Die Getuies is dus baie dankbaar vir die liefdevolle ondersteuning en ruimhartige bydraes van hulle mede-getuies regoor die wereld. Maar die Getuies is bowenal dankbaar teenoor hulle God, Jehovah. Hulle voel soos die psalmis, wat gesehet: Aldienasieswatuge- maak het, sal kom, en hulle sal hulle voor u neerbuig, o Jehovah, en sal aan u naam heerlikheid gee. Want u is groot en doen wonderbare dinge. Psalm 86:9, 10. Die werk van Jehovah se Getuies word w ereldwyd geheel en al deur vrywillige bydraes gefinansier. Ontwaak! Mei

26 KUBERAANVAL! Kuberkrakers het ontsaglike leers van gekaapte rekenaars onder hulle beheer STEL jou n groep bedrewe rekenaarmisdadigers voor wat die Internet gebruik om netwerke van gekaapte rekenaars te beheer. Hierdie leer van rekenaars, wat as botnets (robotnetwerke) bekend staan, stuur n stortvloed kwaadwillige rekenaarkode uit wat op n spesifieke nasie gemik is. Binne minute stort daardie nasie se militere, finansiele en kommersiele webwerwe ineen. OTM s en telefoonnetwerke hou op werk. Vliegtuie word gehok, en die werking van rekenaar- en veiligheidstelsels by n kernkragstasie word belemmer. Hoe sou mense reageer? Wat sou hulle doen? Wat sou jy doen? Die bogenoemde scenario lyk dalk vergesog. Maar volgens Richard A. Clarke, die VSA se voormalige Nasionale Koordinator vir Veiligheid, Beskerming van die Infrastruktuur en Anti-Terrorisme, kan iets soortgelyks in die werklikheid gebeur. Trouens, daar was alreeds kuberaanvalle. Dalk was jy selfs n slagoffer daarvan. Waarom sou enigiemand n kuberaanval Kuberaanvalle is doelbewuste pogings om rekenaarstelsels of -netwerke of die inligting of programme wat daarop geberg of daardeur oorgedra word, te verander, te vernietig of die werking daarvan te belemmer. Amerikaanse Nasionale Navorsingsraad. wou loods? Hoe word kuberaanvalle uitgevoer? En aangesien kubermisdaad teen individue so algemeen is, hoe kan jy jou daarteen beskerm? Die digitale slagveld Daar is verskeie redes waarom mense kuberaanvalle loods. Terroriste of regerings kan byvoorbeeld die rekenaarnetwerke van hulle vyande probeer binnedring om geheime te steel of om die toerusting te saboteer wat deur daardie rekenaarnetwerke beheer word. In 2010 het die VSA se Ondersekretaris van Verdediging, William J. Lynn III, erken dat buitelandse vyande geklassifiseerde Amerikaanse rekenaarnetwerke herhaaldelik aangeval en binnegedring het en duisende leers [gesteel het], insluitende bloudrukke vir wapens, operasionele planne en waarnemingsdata. Sien die venster n Paar onlangse kuberaanvalle. Rekenaarmisdadigers gebruik soortgelyke metodes om intellektuele eiendom of finansie- le inligting uit korporatiewe netwerke en persoonlike rekenaars te steel. Volgens berig steel misdadigers elke jaar miljarde rande deur middel van Internetbedrog. Kuberkrakers het ontsaglike le ers van ge- 26 Ontwaak! Mei 2012

27 kaapte rekenaars opgebou wat hulle gebruik om hulle aanlyn aanvalle te loods. In 2009 het n Internetveiligheidsmaatskappy n kriminele bende aan die kaak gestel wat n globale netwerk van byna tweemiljoen rekenaars beheer het, waarvan talle aan gewone burgers behoort het. Die Organisasie vir Ekonomiese Samewerking en Ontwikkeling (OESO) het onlangs geskat dat 1 uit 3 rekenaars wat aan die Internet gekoppel is, deur n indringer beheer word. Wat van jou rekenaar? Kan iemand beheer daarvan oorneem sonder dat jy daarvan weet? Stille indringers Stel jou die volgende scenario voor. n Misdadiger stuur n kwaadwillige program oor die Internet uit. Wanneer die program jou rekenaar vind, ondersoek dit jou digitale verdedigingsmiddele sonder dat jy eers daarvan bewus is. Wanneer dit n swakplek vind, fynkam Volgens die OESO word 1 uit 3 rekenaars wat aan die Internet gekoppel is, deur n indringer beheer dit jou hele rekenaar vir nuttige inligting. Die kwaadwillige program kan dan jou rekenaarleers verander of uitvee, homself na ander rekenaars e-pos of wagwoorde, finansiele besonderhede of ander vertroulike inligting aan die indringer terugstuur. Rekenaarmisdadigers kan jou selfs fop sodat jy jou eie rekenaar besmet! Hoe? Jy kan jou eie rekenaar besmet deur n skynbaar onskadelike e-pos-aanhangsel oop te maak, op n webbladskakel te klik, n gratis rekenaarprogram af te laai en te installeer, n besmette geheuetoestel in jou rekenaar in te prop of eenvoudig n twyfelagtige webwerf te besoek. In 2011 was daar na berig meer as bekende swakplekke wat kuberkrakers kon gebruik om rekenaars binne te dring. Hulle gebruik sulke swakplekke gewoonlik om kwaadwillige sagteware (malware) op mense se rekenaars te probeer installeer sonder dat hulle daarvan weet. Deur enige van die bogenoemde te doen, kan jy kwaadwillige sagteware op jou rekenaar installeer en n indringer beheer daaroor gee. Hoe kan jy uitvind of jou rekenaar besmet is? Dit kan baie moeilik wees. Jou rekenaar of Internetverbinding is moontlik baie stadig, jou toepassings werk dalk nie, opspringvensters se miskien dat jy sekere programme moet installeer of jou rekenaar doen dalk iets vreemds. As jy enige van hierdie simptome teekom, moet jy n betroubare tegnikus vra om jou rekenaar na te gaan. N PAAR ONLANGSE KUBERAANVALLE 2003: Die Slammer-rekenaarwurm het vinnig deur die Internet versprei en ongeveer rekenaars binne tien minute besmet. Internetverkeer is byna tot n stilstand gedwing, webwerwe het ineengestort, OTM s is buite werking gestel, vliegtuie is gehok en die werking van rekenaaren veiligheidstelsels by n kernkragstasie is belemmer. 2007: Estland was die teiken van n reeks kuberaanvalle, wat die staat, die media en banke geraak het. Die meeste aanvalle is vanaf netwerke van gekaapte rekenaars (botnets) geloods, wat tot gevolg gehad het dat meer as eenmiljoen rekenaars in 75 lande hulle teikens met valse aanvrae om inligting oorweldig het. 2010: Industriele beheerstelsels by n kernkragstasie in Iran is deur die hoogs gesofistikeerde Stuxnet-rekenaarwurm besmet. n Rekenaarwurm is n kwaadwillige program wat homself outomaties via die Internet van een rekenaar na n ander stuur. Soos ander soorte kwaadwillige sagteware, word n rekenaarwurm gewoonlik n spesifieke naam gegee, soos Slammer. Ontwaak! Mei

28 HOE KAN JY JOU BESKERM? Doen wat jy kan om jou aanlyn veiligheid te verseker Gee ag op jou voetstappe Namate nasies en individue afhankliker word van rekenaartegnologie, sal kuberaanvalle waarskynlik algemener raak. Gevolglik wend baie nasies n naarstige poging aan om hulle digitale verdedigingsmiddele te verbeter, en party doen grootskaalse toetse om te bepaal hoe goed hulle rekenaarnetwerke n aanval sal kan weerstaan. Maar met genoeg tyd, motivering en fondse, erken Steven Chabinsky, n senior deskundige op die gebied van rekenaarveiligheid by die Amerikaanse Federale Speurdiens, sal n vasbeslote vyand altyd ja, altyd sy beoogde stelsel kan binnedring. Wat kan jy doen om jou te beskerm wanneer jy die Internet gebruik? Hoewel algehele aanlyn veiligheid dalk nie moontlik is nie, kan jy praktiese stappe doen om jou rekenaar beter te beveilig. (Sien die venster Hoe kan jy jou beskerm? ) Die Bybel se: Die skerpsinnige gee ag op sy voetstappe (Spreuke 14:15). Dit is beslis wyse raad wanneer jy die Internet gebruik! 1. Installeer antivirus-, antispioenasieen brandmuursagteware op jou rekenaar. Installeer gereeld alle sekuriteitsopgraderings vir hierdie sagteware en vir jou bedryfstelsel. 2. Dink voordat jy op skakels klik of aanhangsels in e-posse of kitsboodskappe oopmaak al kom dit van vriende. Wees versigtig, veral as dit ongevraagde e-pos is en dit vir persoonlike inligting of wagwoorde vra. 3. Moet nooit sagteware kopieer of gebruik waarvan die bron onbekend is nie. 4. Gebruik wagwoorde wat uit ten minste agt karakters bestaan en wat nommers en simbole insluit, en verander dit gereeld. Gebruik verskillende wagwoorde vir verskillende rekeninge. 5. Doen slegs sake oor die Internet met gerespekteerde maatskappye wat veilige verbindings gebruik. 6. Moenie vertroulike inligting oor jou of jou rekeninge verstrek wanneer jy onbeveiligde Wi-Fi-verbindings, soos di ein openbare plekke, gebruik nie. 7. Skakel jou rekenaar af wanneer jy dit nie gebruik nie. 8. Maak gereeld reserwekopieevanjou leers, en bere dit op n veilige plek. nsimboolvan nsloten wordindieadresstaaf van veilige webblaaie op weblesers vertoon. Die s staan vir secure, wat beteken dat die verbinding beveilig is. 28 Ontwaak! Mei 2012

29 ONS BESKOU DIE W ERELD Gereed vir n apokalips? n Regshandboek vir n apokaliptiese New York is die titel van n artikel in die New York Times. Dit berig oor die publikasie van n amptelike handboek wat regters en regsgeleerdes sal help om netelige regsvrae te hanteer wat weens nog n terreuraanval, grootskaalse radiologiese of chemiese besoedeling of n wydverspreide epidemie kan ontstaan. Die handboek, wat deur die hofstelsel en die balieraad van die deelstaat New York uitgegee is, is n spoednaslaanwerk wat uiteensit hoe bestaande wette sake soos kwarantyn, massa-ontruiming, deursoeking sonder n lasbrief, die slag van besmette diere en die opskorting van wette reguleer. Binne-in ou kussings Skoon kussingslope steek [moontlik] iets aakligs weg, se Art Tucker, die hoof- kliniese wetenskaplike by die St. Barts-hospitaal, Londen. The Times van Londen, wat oor sy navorsing verslag gelewer het, sedat meer as n derde van die gewig van n kussing n atwee jaar se gebruik uitgemaak word deur lewende en dooie stofmyte, stofmytmis, dooie vel en bakteriee. Kussings is goeie broeineste vir allergene, kieme en myte. n Oplossing? Myte... droog uit en gaan dood wanneer hulle aan sonlig blootgestel word, se The Times, wat beteken dat die ou gebruik om beddegoed lug te gee, help om myte onder beheer te hou. Seep maak myte nie dood nie, maar as kussings teen meer as 60 grade Celsius gewas word, sal dit hulle doodmaak en sal die meeste van hulle uitwas. DiestadNewYorkhetwetgewing aangeneem wat rook verbied op strande, in parke en in voetgangerruimtes. Wetsoortreders sal n boete van $50 (R400) per oortreding opgele word. Amptenare hoop dat die verbod selfhandhawend sal wees. THE WALL STREET JOURNAL, VSA. Die selektiewe aborsie van meisies [babadogtertjies] in Indie, veral in gevalle waar n moeder reeds n eersgebore dogter het, het sterk toegeneem. In gesinne wat alreeds n eersgebore dogter het, het die aantal meisies wat vir elke seuns gebore is, gedaal van 906 in 1990 tot 836 in THE LANCET, BRITTANJE. Die Wereldgesondheidsorganisa- sie het radiofrekwensie-elektro- magnetiese velde soos di ewat deur draadlose kommunikasietoestelle uitgestraal word, as moontlik kankerverwekkend by mense geklassifiseer. DIE INTERNASIONALE AGENTSKAP VIR KANKERNAVORSING, FRANKRYK. Die Verenigde Nasies het die uitroeiing van runderpes gevier. Dit is die eerste dieresiekte wat danksy mensepogings uitgeroei is waar dit van naturevoorkom...enisnaas pokke by mense die eerste siekte van enige soort wat uitgeroei is. DIE VERENIGDE NASIES SE VOEDSEL- EN LANDBOU-ORGANISASIE, ITALIE.

30 VIR GESINSBESPREKING Wat ontbreek in hierdie prent? Lees 1 Kronieke 16:1, 2, Kyk nou na die prent. Watter dinge is nie daar nie? Skryf jou antwoorde hieronder neer. Voltooi die prent deur die kolletjies te verbind, en kleur dit dan in VIR GESINSBESPREKING se antwoorde is op bladsy 14 VIR BESPREKING: Hou Jehovah God daarvan dat musiek en sang deel van ons aanbidding uitmaak? Waarom sejyso?leidraad: Lees 2 Kronieke 5:13, 14; Efesiers 5:19. Kan jy dink aan ander Bybelverslae waarin sang deel was van ware aanbidding? LEIDRAAD: Lees Eksodus 15:1-20; Markus 14:26; Handelinge 16:25. Watter gesindheid kan jou help om vir Jehovah te sing selfs as jy skaam is of dink dat ander beter as jy sing? LEIDRAAD: Lees Psalm 33:1-3. GESINSAKTIWITEIT: Laat elke gesinslid hulle geliefkoosde loflied aan Jehovah kies. Oefen hierdie liedere as n gesin totdat julle dit goed ken BEGIN EINDE As jy nog afskrifte van Vir gesinsbespreking wil druk, kan jy gaan na

31 Versamel en leer Laaste Bybelboek geskryf 98 HJ Knip uit, vou in die helfte en bere TARSIS Nineve 1 HJ Gat-Hefer Adam geskep 17 VRAE A. Jona is gestuur om te gaan preek in, waar meer as mense gewoon het. B. Hoe het Jona dapperheid aan die dag gele om ander te red hoewel hy eers van sy toewysing af weggehardloop het? C. Voltooi die Bybel se stelling: Jona [was] drie dae en drie nagte in VHJ BYBEL K AART JONA Het omstreeks 840 VHJ gelewe Het van Gat-Hefer na Tarsis gevlug J O N A PROFIEL n Profeet van Jehovah wat gedurende die bewind van koning Jerobeam II gedien het (2 Konings 14:23-25). Jehovah het Jona geleer om nie op homself te konsentreer nie, maar om besorg te wees oor die behoeftes van ander (Jona 4:6-11). Jona se ondervindinge leer ons dat Jehovah baie geduldig, barmhartig en goedhartig teenoor sondige mense is. ANT WOORDE A. Nineve, Jona 1:1, 2; 4:11. B. Hy het vir die matrose gese om hom oorboord te gooi sodat die see kon kalmeer. Jona 1:3, C... die ingewande van die vis. Jona 1:17. Volke en lande 4. Ons name is Melissa, 9, en Edilo, 7. Ons woon in Kuba. Omtrent hoeveel Getuies van Jehovah is daar in Kuba? Is dit , of ? 5. Watter kolletjie wys waar ons woon? Trek n sirkel daarom, maak n kolletjie waar jy woon en kyk hoe ver jy van Kuba af is. Prentejag vir kinders Kan jy hierdie prente in die tydskrif vind? Beskryf in jou eie woorde wat in elke prent gebeur. A B D C Ontwaak! Mei

32 Die vorige dinge salnie...indie hart opkom nie Ons Skepper het geopenbaar wat hy in die nabye toekoms gaan doen. Hy se: Ek skep nuwe hemele en n nuwe aarde; en die vorige dinge sal nie onthou word nie, en ook sal dit nie in die hart opkom nie. JESAJA 65:17. Wat is die vorige dinge wat nie in die hart [sal] opkom nie? Volgens die konteks verwys dit na ongeregtigheid, siekte, lyding en baie ander probleme wat die mensdom teister. Hoe sal hierdie probleme uit die weg geruim word? Die geheim le in die voorspelde nuwe hemele en nuwe aarde. Hierdie interessante terme en die betekenis daarvan sal verduidelik word in die openbare toespraak Die vorigedingesalnie...indiehartopkomnie.die toespraak sal gehou word by die Bewaak jou hart! - streekbyeenkomste van Jehovah se Getuies, wat in Suid-Afrika in September sal begin en regoor die we- reld gehou sal word. Jy word hartlik genooi om die streekbyeenkoms naaste aan jou by te woon. As jy spesifieke besonderhede wil he, kan jy gerus met Jehovah se Getuies in jou omgewing in verbinding tree of aan die uitgewers van hierdie tydskrif skryf. n Lys van waar en wanneer streekbyeenkomste regoor die wereld gehou sal word, kan op die webwerf gevind word. g12 05-AF