FAAMALOSIA O LE AIGA. Tusi Taiala a le Faiaoga _890_StrengtheningFamily.indd 1

Size: px
Start display at page:

Download "FAAMALOSIA O LE AIGA. Tusi Taiala a le Faiaoga _890_StrengtheningFamily.indd 1"

Transcription

1 FAAMALOSIA O LE AIGA Tusi Taiala a le Faiaoga 36613_890_StrengtheningFamily.indd 1 6/21/12 1:04 PM

2

3 FAAMALOSIA O LE AIGA Tusi Taiala a le Faiaoga Lolomi ma faasalalauina e Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai Aai o Sate Leki, Iuta 2006 Puletaofia e le Intellectual Reserve, Inc. Ua taofia aia tatau uma. Lolomi i le Iunaite Setete o Amerika. Faamaonia le faa-peretania: 8/02 Faamaonia le faaliliuga: 8/02 Faaliliuga o le Strengthening the Family: Instructor s Guide Samoan

4 ia TaTalo atu e le aunoa i le Tama, i o outou aiga, i lou igoa, ina ia Faamanuiaina a outou ava ma a outou Fanau. 3 Nifae 18:21

5 ANOTUSI O Le Aiga: O Se Folafolaga i le Lalolagi iv Taiala mo le Faiaoga v 1. Mataupu Faavae Faamatua ma Faatinoga 1 2. Malamalama i le Tuputupu ae o le Tamaitiiti Fesootai atu i le Alofa Faafaileleina o Fanau Atiina Ae o le Lototele Faatoilaloina o le Ita Foiaina o Feteenaiga Aoao Atu o le Amio Pulea Faaaogaina o Taunuuga 95 Faaopoopoga 106 Faamatalaga o ata Vagana ua faailoa atu i lalo, o ata uma na pueina e Robert Casey. Robert Casey. Aua nei kopiina. Itulau xiv: Christina Smith. Itulau 12 (luga): Superstock. Aua nei kopiina. Itulau 24 (luga): Matt Reier. Itulau 48 (luga): Steve Bunderson. Aua nei kopiina. Itulau 48 (lalo): Dynamic Graphics, Inc.

6 O I O LE AU PERESITENE SILI MA LE AUFONO A APOSETOLO E TOASEFULULUA O LE EKALESIA A IESU KERISO O LE AU PAIA O ASO E GATA AI MATOU, O LE AU PERESITENE SILI ma le Aufono a Aposetolo e Toasefululua O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai, matou te ta utino atu ma le faamaoni, o le faaipoipoga i le va o se alii ma se tamaitai, ua faauuina e le Atua, ma o le aiga o le totonugalemu lea o le fuafuaga a Lē Foafoa, mo le taunuuga e faavavau o Lana fanau. O TAGATA UMA tane ma le fafine ua foafoaina i le faatusa o le Atua. O i latou taitoatasi o se atalii po o se afafine agaga faapelepele a ni matua faalelagi, ma, o lea ua tofu ai ma se natura paia ma se taunuuga. O le tulaga tane po o le fafine [o le tagata] o se vaega taua lea o le mua i olaga, olaga faitino, ma le faasinomaga e faavavau ma le faamoemoega. I LE MUAI OLAGA, sa iloa ma tapua i atalii ma afafine agaga i le Atua o lo latou Tama e Faavavau ma sa [latou] talia Lana fuafuaga e mafai ai e Lana fanau ona maua se tino faaletino ma maua le tomai faalelalolagi latou te maua ai le atoatoaga ma iloa tino ai lo latou taunuuga paia o ni suli o le ola e faavavau. O le fuafuaga paia o le fiafia, ua mafai ai ona faaauau fegalegaleaiga faaleaiga i tala atu o le tuugamau. Ua mafai i sauniga paia ma feagaiga ua maua i malumalu paia ona toe foi atu ai tagata taitoatasi i le afioaga o le Atua ma toe faatasia ai aiga e faavavau. O LE ULUAI POLOAIGA na tuuina e le Atua ia Atamu ma Eva, e faatatau i lo la agavaa mo le tulaga faamātua, o se tane ma se ava. Matou te ta utino atu o le poloaiga a le Atua i Lana fanau ia fanafanau ma uluuluola ai le lalolagi, ua faamalosia ma faatumauina. Matou te toe ta utino atu foi ua poloai mai le Atua, o mana paia o le foafoaina o fanau, ua na o le va lava o le alii ma le tamaitai ua faaipoipoina faaletulafono, o se tane ma le ava, e tatau ona faaaogaina ai. MATOU TE TA UTINO ATU o le ala ua foafoaina ai le ola faitino, ua faatuina i le finagalo paia. Matou te faamaonia le paia o le ola ma lona taua i le fuafuaga e faavavau a le Atua. O LE TANE MA LE AVA ua i ai se tiutetauave paia e alofa ma tausi e le tasi le isi ma a la fanau. O fanau o le tofi lea mai O LE AIGA O SE FOLAFOLAGA I LE LALOLAGI le Alii ( Salamo 127:3 ). Ua i ai i matua se tiute paia e tausia a latou fanau i le alofa ma le amiotonu, ia tuuina atu i ai mea e manaomia faaletino ma le faaleagaga, ma ia aoao i latou e alolofa ma feauaunaa i, ia tausia poloaiga a le Atua ma avea ma tagatanuu usiusitai i tulafono i soo se mea latou te nonofo ai. O tane ma ava tina ma tamā o le a latou tali atu i le Atua mo le faataunuuina o nei mea e ao ona faia. O LE AIGA ua faauuina e le Atua. O le faaipoipoga i le va o le alii ma le tamaitai e taua i Lana fuafuaga e faavavau. E tatau ona fanauina fanau i totonu o feagaiga o le faaipoipoga, ma ia tausia e se tamā ma se tina o ē ua faamamaluina ma le faamaoni atoatoa feagaiga faaleulugalii. E maua le fiafia i le olaga faaleaiga pe a faavae i aoaoga a le Alii o Iesu Keriso. O faaipoipoga ma aiga manuia, e faavae ma tumau i mataupu faavae o le faatuatua, tatalo, salamo, faamagaloga, faaaloalo, alofa, agalelei, galuega, ma gaoioiga faafiafia tuufaatasi. I le fuafuaga paia, e tatau ona pulefaamalumalu tamā i o latou aiga i le alofa ma le amiotonu ma o i latou e tuuina atu mea e manaomia o le olaga ma le puipuiga mo o latou aiga. O le uluai matafaioi a tina o le faafaileleina lea o a latou fanau. O nei matafaioi paia, e ao i tamā ma tina ona fesoasoani le tasi i le isi o se paaga tutusa. O mea e faaletonu, oti, po o nisi mea e tula i mai, e alagatatau ai ona fetuutuunai tagata taitoatasi. E tatau i aiga lautele ona tuuina atu le lagolago pe a manaomia. MATOU TE LAPATA I ATU o tagata taitoatasi o ē ua solia feagaiga o le ola mama, o ē faasaunoa i taitoalua po o fanau, o ē ua faatalalē i le faataunuuina o tiutetauave faaleaiga, o le a i ai se aso tou te tutū atu ai e tali atu i luma o le Atua. E le gata i lea, matou te lapata i atu foi, o le faamalepeina o le aiga o le a aumai ai i tagata taitoatasi, alaalafaga, ma malo, faafanoga ia na ulua i ta u mai e perofeta anamua ma aso nei. MATOU TE VALAAU ATU i tamalii ma failauga ma taitai o malo i soo se mea ina ia faalauiloa atu na fua faatatau ua fuafuaina ina ia faatumauina ma faamalosia le aiga o se iunite faavae o malo. Sa fofogaina lenei folafolaga e le Susuga a Peresitene Gordon B. Hinckley, o se vaega o lana savali i le Sauniga Aoao a le Aualofa sa faia i le aso 23 o Setema, 1995 i le Aai o Sate Leki, Iuta.

7 TAIALA MO LE FAIAOGA O le olaga faaipoipo ma le faaleaiga ua faauuina e le Atua (tagai i le MF&F 49:15). Na ta ua e le Au Peresitene Sili ma le Korama a Aposetolo e Toasefululua lenei mea e faatatau i le faaipoipoga ma aiga: Ua i ai i le tane ma le ava se tiute faamaoni ina ia alofa ma fetausiai le tasi i le isi faapea i le la fanau. O fanau o le tofi lea mai le Alii (Salamo 127:3).Ua i ai i matua se tiute paia e tausia a latou fanau i le alofa ma le amiotonu, ia tuuina atu i ai mea e manaomia faaletino ma le faaleagaga, ma ia aoao i latou e alolofa ma feauaunaa i, ia tausia poloaiga a le Atua ma avea ma tagatanuu usiusitai i tulafono i soo se mea latou te nonofo ai. O tane ma ava tina ma tamā o le a latou tali atu i le Atua mo le faataunuuina o nei tiute. 1 O aiga malolosi ma mausali ua taua i nei aso e gata ai ina ia fetaiai ma faaosoosoga ma luitau o loo feagai ma matua ma fanau. I le talanoa ai e uiga i lo tatou vaitaimi, na saunoa mai ai Peresitene Gordon B. Hinckley faapea: Ua lepetia le aiga i le lalolagi atoa. O fusi tuai na sa fusia faatasi ai le tama ma le tina ma le fanau, ua motusia i soo se mea.... Ua nutimomoia loto; ua fetagisi fanau. Pe le mafai ea ona lelei atu se mea tatou te fai? Ioe, e tatou te mafaia. 2 Ua fatuina lenei kosi e tali atu ai i le manaomia o uiga faamatua e sili atu ona lelei ma ni aiga e sili atu le malolosi. O loo aofia ai aoaoga o le talalelei ma tomai faamatua e fesoasoani ai i tama ma tina ina ia manuia le tausiaina o a latou fanau. Ao aoaoina e matua ma faaaogaina ma le agaga tatalo ia aoaoga o le talalelei ma tomai, i le atinaeina o se faigapaaga ma le Atua i le tausiaina o Ana fanau, o le a Ia faamanuiaina ma fesoasoani i a latou taumafaiga (tagai i le 3 Nifae 18:20 21). Faaaoga faatasi le tusi taiala lenei a le faiaoga ma le taiala o punaoa mo matua. O loo maua ai ni fesoasoaniga faaopoopo e fesoasoani ai ia te oe i le faatinoina ma le manuia o vasega. O le tele o manatu i le folasaga lenei o le Tusi Taiala a le Faiaoga ma i le faaopoopoga na suia mai le Principles of Parenting [Mataupu Faavae Faamatua], o se tusi taiala na tusia e H. Wallace Goddard ma sa lolomi ma faasalalauina e le Alabama Cooperative Extension Service. 3 Faatautaia o le Kosi O le kosi e tatau ona aoaoina i vaega taito a 20 o tagata auai, pe toalaiti ifo foi, e tagata e i ai tomai faapitoa o le ofisa o Tautua a le AAG mo Aiga po o ni volenitia v

8 Taiala Mo Le Faiaoga mai uarota ma siteki. O le kosi masani e iva i le sefululua vasega. O vasega e tele lava ina 90 minute le uumi. E aofia i le Faamalosia o le Aiga: Taiala o Punaoa mo Matua ni autu se iva e ono mafai ona faaaoga i ni fonotaga faavaega. A o e filifiliina ni autu e te manatu o le a sili ona taulimaina ai manaoga o tagata o le vaega, o le vasega 1, Mataupu Faavae Faamatua ma Faatinoga, e tatau lava ona avea ma lesona muamua e aoaoina i le kosi. O nisi autu atonu e manaomia ai ni vasega se lua pe sili atu foi ina ia talafeagai le taulimaina. Mafaufau i fautuaga nei mo le faatautaia o le kosi: Mulimuli i taiala a le ofisa mo le totogiina o pili a vaega, pe afai o loo lagolagoina le kosi e se lala o le Tautua a le AAG mo Aiga. Afai o loo lagolagoina le kosi e se siteki po o uarota, e na o le tau o meaaoga e tatau ona totogi e tagata auai. E tatau ona totogi e sui auai le pili i le faiaoga i le amataga o le kosi ina ia fesoasoani i le faamalosia o le auai. Faamalosiau atu i ulugalii e auai faatasi i vasega pe a mafai. O mataupu faavae la te aoaoina e sili ona taua pe a malamalama ma faaaogaina faatasi e matua. E mafai ona avea ia mataupu faavae ma mafuaaga o se teteaga ma feteenaiga pe afai e le o aafia pe le lagolagoina e se tasi o i laua. Afai e na o le toatasi le matua e auai, taumafai ia faamautinoa o loo lagolagoina e le matua e le o auai le aafia ai o lona toalua i le kosi ma e talisapaia ia faamatalaga fou i tulaga faamatua. Ia tausia se faamaumauga o le aofai o vasega o loo auai tagata taitasi e ala i le faia o se tauvalaauga i taimi taitasi tou te feiloai ai (tagai i le itulau 102 i le faaopoopoga). Faafesootai le ofisa o le Tautua a le AAG mo Aiga o lata ane pe afai o i ai ni au fesili e uiga i le aoaoina o le kosi. E mafai ona maua ia nofoaga ma numera o telefoni i le Faalauiloaina o le Kosi Afai e te faasoaina atu faamatalaga e uiga i le kosi, ia faamatala atu faamanuiaga e mafai ona maua e matua e ala i le auai. O se lisi o faamanuiaga o le aoaoina o mataupu faavae ma tomai faamatua mo se faataitaiga, faateleina le lotogatasi ma faaleleia fesootaiga i le aiga, po o le sili atu ona mafai ona foia feeseeseaiga e aunoa ma le ita o le a sili atu ai le uunaia o matua e auai nai lo se lisi o autu e talanoaina. O le a aoaoina matua pe faapefea ona faalogologo atu ia latou fanau i auala e valaaulia ai ia fanau e faasoa mai ni lagona patino. O le a aoaoina i latou i le ala e faasoa lelei mai ai o latou lava lagona, e tusa lava pe latou te le o fiafia ia latou fanau. O le a aoaoina foi matua i le ala latou te aoao atu ai ia latou fanau amio talafeagai, foiaina o feeseeseaiga, ma le faafaileleina o le lototele ma le tuputupu ae manuia. O le a latou aoao i le ala e faamalosia ai ia fuafaatatau o le aoaiga lea o le a fesoasoani ia latou fanau e aoao ia amio talafeagai. O le a sili atu lo latou loto faafetai mo le taua e faavavau o mafutaga faaleaiga ma le uiga o le avea ai ma ni matua faamanuiaina. O matua e faaaogaina ia mataupu faavae ma tomai e aoaoina i lenei kosi o le a fatuina se siosiomaga sili atu faaleaiga lea e mafai ona afio ai le Agaga o le Alii. O le a latou fiafia i ni mafutaga sili atu ona fiafia ma sili atu ona lotogatasi. vi

9 Taiala Mo Le Faiaoga Mafaufau e faaaoga le pepa o faamatalaga o i le itulau 106 i le faaopoopoga e faasoa atu ai se faamatalaga e uiga i le kosi. O Agavaa e Aoao Atu ai Lenei Kosi Atonu e mafai ona aoao atu lenei kosi e soo se tagata matua o lē ua atinaeina ni tomai o mafutaga lelei ma sē ua sili lona malamalama e uiga i le tausiga o fanau. O ki i le aoaoina atu faamanuiaina e aofia ai le amanaiaina o lagona o isi ma le talisapaia o le paia o le olaga faaleaiga. O le agavaa sili ona taua mo le aoaoina o lenei kosi o lau sauniuniga patino lea ina ia maua le taitaiga a le Agaga Paia. Na fetalai mai le Alii, Ma o le a tuu atu ia te outou le Agaga e ala i le tatalo o le faatuatua; ma afai tou te le maua le Agaga aua tou te aoao atu (MF&F 42:14). O le toatele o tagata ua latou aoaoina mai mea na tutupu, o le tuuta ia i le faagasologa o le lesona ona o manatu e foliga mai e le fesootai ma ua le maua ai le savali ona ua le fia faalogo le vasega. Faatusatusa la ituaiga tulaga na ma taimi na auai ai le Agaga, ina ua o o i le mafaufau faamatalaga ma uunaiga, ina ua solo lelei le tuuina atu o upu ma ua tuuina atu e le Agaga le upu moni i loto ma mafaufau o isi. Aoao Atu Faamanuiaina O le a sili ona faamanuiaina oe pe a e sailia musumusuga ma aumai lou lava silafia, manatu, aafiaga, ma ou uiga lelei i le vasega. Faaalu se taimi e te mafaufau ai e uiga i lou olaga, ma mafaufau i le ala e te mafai ona faaaoga ai ou aafiaga i le aoaoina atu ma le faamalosia o mataupu o lenei kosi. Ia tuu atoa lou loto i lau aoaoga, ona e maua lea o le olioli sili i a outou fegalegaleaiga ma tagata o le vasega. O le oa o mea na tutupu mai soifuaga o sui auai taitasi o se aseta sili lea mo oe a o e aoaoina atu le kosi. Ia mataulia le tiutetauave o matua taitoatasi mo lona aiga, ma ia faasoa atu lou silafia ma tomai e tusa ma le taitaiga a le Agaga. E ao ona e malamalama o lou tiutetauave o le tatalaina lea o le faitotoa mo avanoa fou, ae le o le faalau atu o mea i sui auai o le kosi. O le vasega o se taumafaiga tuu-faatasi, e fefaasoaa i ai oe ma tagata o le vasega i manatu ma malamalamaaga ma ofoina atu le lagolagosua. A o e faasoaina atu lou silafia, aafiaga, ma manatu, ia faamalosiau atu i tagata auai o le vasega e manatunatu i mea na tutupu i o latou lava olaga, atoa ai ma malosiaga. Fesoasoani ia i latou ia iloa mataupu faavae, na e mafai ona fesoasoani e siitia ai i latou, ma faamalosiau atu a o latou atiina ae tomai, ina ia faaaoga ai na mataupu faavae. A o e faatinoina na lava tomai, o le a faatupula ia lou tomai o se faiaoga. E mafai ona e faatulagaina lau lesona e ala i lou mafaufau i mea o lo o moomia e tagata taitoatasi o le vasega mai le mataupu o le a e aoaoina. Taumafai e fesili ifo ia te oe lava, O le a se mea e manaomia ona aoaoina e tagata o le vasega i lenei aso? Atonu o le a e mauaina mai se manatu taua se tasi, pe lua foi. Ona mafaufau lea, po o a ni manatu lagolago o le a fesoasoani i tagata o le vasega e malamalama ai i manatu autu. O le taimi lava e maua ai se manatu autu ma manatu lagolago, ia fuafua loa le auala sili e tuu atu ai. O fautuaga faafaiaoga nei e mafai ona fesoasoani ia te oe a o fuafuaina lau lesona. vii

10 Taiala Mo Le Faiaoga Faaaogaina o Tala e Faapupula ai se Mataupu Faavae Ina ia amataina se vasega, atonu e te manao e tusia le manatu autu, po o le mataupu faavae i luga o se laupapa, ona faamatala lea o se tala e faapupula ai. E aoga tele ia tala, aua e mafai ona latou pa i atu i loto ma suia olaga; e mafai ona latou faapupula atu mataupu faavae pupuu ma faigofie ona malamalama ai. O le olaga e tumu i tala, ma e faigofie atu i tagata ona manatua tala ma mataupu faavae ia latou te aoao atu. Na sili ona mamana le aoao atu a le Faaola, e ala i le faaaogaina o tala. Taumafai e faapupuu tala e te faamatalaina, ma ia faafaigofie i le mea e gata ai le mafai. Ia faaeteete ia aua ne i tele naua tala patino ia te oe e faamatalaina. E ono osofaia ai tulaga patino o lou aiga, pe faatiga ai foi isi. O le a faigata i tagata o le vasega ona fesootai atu i au tala patino, pe afai ua foliga mai o lou aiga ua atoatoa naua. O le tele o ituaiga tala faapena, atonu e faavaivaia ai tagata o le vasega i a latou lava taumafaiga ina ia suia. Pe a foliga mai ua talafeagai ai, ia faasoa atu ni tala e uiga i luitau na feagai ma oe, ma faafitauli na oulua feagai, faapea foi tala e uiga i mea na faamanuiaina ai oe. Pe a e faasoa atu nei tala, faamatala mea na e aoaoina mai na mea na tutupu. Ia taula i atu i itu lelei, ma faamatala mea na e faia e faaleleia ai. Afai o au tala o le a aliali atu ai le tele o faafitauli, atonu o le a aveesea ai le moni, ma e ono manatu sui auai, e le aoga ia mataupu faavae o lo o e aoaoina atu. Faatino i Taga Pe a mae a ona e aoaoina tagata o le vasega i se auala e faaaoga ai se mataupu faavae i le faaipoipoga, atonu e te faamautuina le mataupu faavae i le faatinoina i taga. O le faatinoga sili i taga, e masani ona tupu pe a amata i lou faapea atu, O le a le mea e masani lava ona tupu i tulaga faapea? Ia tofi se tasi e faatinoina. Ona talanoa lea o tagata o le vasega i mea sese a matua i tulaga faapea. A maea se talanoaga, e mafai ona e fai atu: Se i tatou toe faatinoina la le tulaga lea i taga, ae o le taimi lenei, ia faaaoga le mataupu faavae lea na tatou talanoaina. Ona tatou vaavaai lea po o a mea na aoga a o a foi nisi mea e manaomia ona faaleleia. O lenei metotia faaleaoaoga e masani o se auala sili ona lelei e fesoasoani ai i matua ia aoao i mataupu faavae ma suia a latou amio. Aoao atu se mataupu faavae ma le auala e mafai ona faaaoga ai i se tulaga faamatua. Valaaulia se tasi e faatinoina se amio masani. Ia talanoaina le faatinoga i taga ma pe mafai faapefea e matua ona faaaoga le mataupu faavae i lenei tulaga ma isi tulaga talitutusa faamatua. Valaaulia se tasi e faatino i taga le faaaogaina sili atu o le mataupu faavae. Ia talanoaina le faatinoga i taga ma pe faapefea ona faaleleia le auala faamatua. Faaauau le faagasologa o faatinoga i taga ma le talanoaga seia masani matua i auala sili ona lelei e faaaoga ai le mataupu faavae. 4 E le tatau ona faamoemoe atu i sui auai ina ia atoatoa le faatinoga. Atonu o le a latou mauaina, o le a lelei lo latou faatinoina o nisi mea, a o nisi vaega e manaomia ai le faaleleia atili. Atonu o le a latou iloaina foi, e le faapea e tatau lava ona atoatoa i latou i le taimi lava lea; e mafai ona siitia o latou tulaga i le faagasologa o taimi. viii

11 Taiala Mo Le Faiaoga A o e matauina mea ua lelei ona latou faatinoina, faailoa atu o latou malosiaga. O nisi tagata o le vasega atonu e mananao e faatino i taga le tulaga e tasi a o faagasolo le vasega, pe, atonu foi latou te mananao e filifili se tasi o tulaga mai o latou lava soifuaga. E mafai e sui auai ona faaauau ona faataitaia le faaaogaina o se mataupu faavae, seia latou malamalama i tomai latou te manaomia ona aoaoina. Afai e foliga mai e le lelei lagona o tagata o le vasega i le faatinoina i taga, faaauai i latou i se talanoaga e uiga i auala e faaaoga ai le mataupu faavae i le tele o tulaga eseese, a le o tulaga faale-tagata lava ia, po o tulaga e aofia ai ulugalii latou te iloa (e aunoa ma le faalauiloaina o nisi o faamatalaga ua mataulia po o le faaaluina o le taimi e faitatala ai). Valaauliaina ma le Taialaina o Talanoaga Faavaega O talanoaga faavaega o se meafaigaluega faafaiaoga taua tele. Pe a e valaauliaina talanoaga, ua e faaali atu e te faatauaina tele manatu ma mea na tutupu i isi, ma e te le lagonaina faapea o oe ua iloa tali i faafitauli uma. Ua e faaali atu foi, o luitau e mafai ona foia i ni auala se tele. Faalagolago i le Agaga ina ia fesoasoani ia te oe a o e aoao atu, ma ia e iloa o le Agaga o le a musuia foi isi. Fesili atu i tagata o le vasega mo a latou fautuaga. O le a aoga ia i latou le faalogologo atu i manatu eseese. O nisi tagata o le vasega o le a vave ona lagonaina le fiafia e auai ai i talanoaga. O isi, e fai si matamumuli ma e le mananao e ofoina mai o latou manatu ma mafaufauga. O le a sili atu ona anoa le vasega mo tagata taitoatasi, pe a maua e i latou se avanoa e auai ai i le faatinoga. O le a aoga foi o latou manatu i isi tagata o le vasega. Ia saunia se siosiomaga saogalemu mo le vasega, e ala i le faaalia o le faaaloalo mo tagata uma o le vasega. Ia faailoa atu e te faatauaina manatu ma mea na tutupu i tagata taitoatasi, ma ia aua ne i faatagaina se tasi e ula i manatu o isi. O taiala nei o le a fesoasoani ia te oe e valaaulia ma taialaina le auai faavaega ma o le a fesoasoani e fausia ai se siosiomaga lelei mo tagata o le vasega. 1. Ia faatutuina tulafono faavae manino e fesoasoani ai i tagata taitoatasi e lagonaina le saogalemu e faasoa mai. Ia aofia ai mea nei: Le Faalauaiteleina. O faamatalaga patino ia e fetufaai i le taimi o le vasega, e gata ai lava i le vasega. Pupuu. O faamatalaga mai tagata o le vasega e ao ina faapupuu. Paleni. E mafai e tagata o le vasega ona talanoa mai i soo se taimi e mananao ai, ae ia mautinoa o loo maua foi e isi tagata o le vasega se avanoa laugatasia e faasoa mai ai. Onosai ma Agalelei. O le a manaomia e tagata auai se taimi e aoao ma fefaasoaai ai tomai fou. E ao i matua ona onosai ma agalelei le tasi i le isi, faapea ia i latou lava. Faamalosiauga. E ao i tagata o le vasega ona faamalosiau le tasi i le isi, a o latou faaaogaina faamatalaga mai le kosi i le aiga. Faamagaloga. E fai e tagata taitasi mea sese, e tusa lava pe ua uma ona aoaoina ni auala fou e faatinoina ai ni mea. E manaomia e sui auai taitoatasi ona malamalama i le taua o lona faamagaloina o ia lava ma isi.* * O tusitusiga lanu o lo o faailoa atu ai faamatalaga o lo o maua i le Faamalolosia o Faaipoipoga:Taiala o Punaoa mo Ulugalii. ix

12 Taiala Mo Le Faiaoga 2. Ia fai fesili e valaaulia ai manatu, ae le o fesili e na o le tasi le tali sao. Mo se faataitaiga, e mafai ona e fesili atu, O le a sou manatu, o a nisi o uiga sili ona taua o se tama po o se tina lelei? nai lo le O le a le uiga sili ona taua...? O le a sili atu ona mananao tagata e faasoa mai o latou manatu pe a latou iloa e te le o saili atu mo na o le tasi le tali. 3. Faaaloalo i faamatalaga a tagata uma. Mafaufau e tusi faapuupuu se aotelega o tali taitasi i luga o le laupapa, e faailoa atu ai lou amanaia o tali na tuuina mai. Vaai mo avanoa e tuuina atu ai ni faamatalaga faamalosiau anoa e pei o le, O ni manatu lelei tele ia. Faafetai atu ia i latou na tuuina mai faamatalaga, e tusa lava pe o i ai se faamatalaga e ono fesiligia le moni. 4. Ia poto e taulai atu fesili i isi, pe a foliga mai ua fepalepaleai e se toatasi le talanoaga. O lenei toe faatonutonuina e masani lava e le faigofie, aua o nisi sui auai e mananao e talanoa mo se taimi umi e uiga i faafitauli o loo feagai ma i latou. E ui o o latou faamoemoega atonu e foliga mai e lelei, e le tatau ona e faatagaina latou e faaaluina atoa le taimi manaomia mo aoaoga po o le aveesea foi o le avanoa mo isi matua e faasoa mai ai o latou aafiaga. Ia faalogo ma le toto a, ma aloaia lagona, peitai ia taulai atu i isi tagata o le vaega. E mafai ona e fai atu faapenei: E foliga mai o lena mea ua avea ma luitau moni lava mo oe. Ou te fia manao lava e iloa pe faapefea ona fesoasoani ia te oe mataupu faavae ma tomai ua e aoaoina i lenei aoga. O ai se isi e i ai sana mataupu po o se luitau e fia faasoa mai? po o le Ua e tuuina mai ni fesili faigata atonu o le a sili ona talanoaina i vasega o loo mulimuli mai. 5. Atonu o nisi sui auai o le a latou fautuaina mai ni amioga le talafeagai. Nai lo le teenaina o le ala ma faamaasiasia ai, fesoasoani i le tagata e saili ni manatu fou. E mafai foi ona e faapea atu: E foliga mai o se luitau moni lena. O le a ou faasoa atu ni manatu, i se taimi mulimuli ane, e uiga i lena mataupu atonu o le a e iloa ai e faapitoa lava le aoga. O le a i ai foi ni manatu o le vaega. Aua ne i finau ma tagata o le vasega e uiga i le eseesega o auala. 6. Pe a lagona e sui auai le saogalemu, faatauaina, ma faaaloalogia, o le a mafai ona e fesoasoani ia i latou ina ia sili atu ona malamalama i lagona o a latou fanau. A o faamatala mai o latou aafiaga, ia fai atu fesili e pei o le Ana faapea o oe o lau tama ua i ai i lena tulaga, faamata o le a sou lagona? Faamata o le a se mea atonu na mafaufau i ai lau tama? po o le Faamata o le a se tulaga o le a faigata ai lenei mea mo ia? Ia fai atu nei fesili i se auala e le tuuaia ai. A o faamatala mai e tagata taitoatasi lagona o a latou fanau i o latou lava aafiaga, atonu o le a sili atu ai lo latou malamalama i a latou fanau. 7. Fai atu fesili e fesoasoani ai ia te oe e iloilo manaoga o tagata auai. Taitai le talanoaga i auala e talafeagai ma o latou manaoga. Fetuunai le polokalama ma gaoioiga e aoao ai e tusa ma o latou malosiaga. 8. Fesoasoani i matua e saili tulaga lea na latou fai ai ni amioga le talafeagai po o le le faamanuiaina. Tuu atu latou te talanoaina ma tusia se fuafuaga mo se isi auala e tali atu ai i na tulaga. 9. Ia faaaoga tausuaga talafeagai, ma ia mataalia ma tiotio. 10. Ia vaevae le taimi o le lesona i ni ituaiga eseese o gaoioiga valaaulia talanoaga faavaega, faamatala se tala, pe fai se gaoioiga faavaega e ola ai le lesona. 11. A maea vasega taitasi, ia faafetai atu ia i latou na auai. x

13 Taiala Mo Le Faiaoga Mulimulitaia o se Faatulagaga O talanoaga e mafai i nisi taimi ona manaia ma malie, ma e ono faigata ai ia te oe ona tata i le vasega i le isi gaoioiga e sosoo ai. O le taimi lava e malamalama ai tagata o le vasega i se mataupu faavae ma iloa ona faaaoga, o nisi talanoaga faaopoopo atonu o le a maimau ai le taimi e manaomia mo isi gaoioiga. Toe tata i le talanoaga i se isi mea, po o le aga i i le isi gaoioiga pe a ua oo i le taimi e fai ai. O se faagasologa tusitusia i luga o le laupapa, e mafai i nisi taimi ona fesoasoani ia te oe e faatumauina se lesona solo lelei. O le faagasologa e mafai ona auiliili, pe lautele foi e tusa ma lona aoga. Atonu e mafai ona e tusia se faagasologa e pei ona tuuina atu i lalo. 7:00 i le 7:15 Toe faamanatu manatu faavae ma gaoioiga ua tuanai 7:15 i le 7:30 Manaomia o le faafaileleina ma auala e faafailele ai 7:30 i le 7:45 Laasaga e fesoasoani ai i matua e faafailele a latou fanau 7:45 i le 8:30 Faataitaiina o tomai o le faafaileleina 5 Afai ua e saunia mo le agai atu i le isi mataupu aoaoina, ae o lo o mananao lava le vasega e talanoaina le mataupu ua te a, atonu e mafai ona e faasino i le faagasologa ma faapea atu: E manaia tele o outou manatu ma malamalamaaga. Atonu e mafai ona tatou toe talanoaina i se isi taimi o mulimuli mai. Mo le taimi nei, tatou se e atu i le isi autu. Peitai, afai e te lagona o le a sili atu ona faamanuiaina ai tagata o le vasega mai le faaauauina o le talanoaga i se autu, e mafai ona e suia le faasologa. Faaaogaina o Faasalaulauga Pe a tatau ai, ia filifili ata pupuu mai CD, DVD, po o kaseti vitio, e fesoasoani ia te oe e aoao atu ai manatu faavae ma aumai ai mafaufau o tagata o le vasega. E fautuaina ina ia faaaoga ata ua faatagaina mai e le Ekalesia. O ata pupuu e sili atu nai lo ata uumi e faatumauina ai le fiafia o sui auai. Ia mautinoa e te le solia le tulafono o le kopiina o ata. A i ai ni fesili i le faaaogaga, ia valaau i le Church Intellectual Property Office at Faataitaiga o Mea E Te Aoao Atu O le sini a lenei kosi o le aoaoina atu lea o tomai aoga ma uunaia matua e faaaoga na tomai e fausia ai se siosiomaga mafanafana, ma alofa mo a latou fanau. O le siosiomaga o le vasega o se avanoa lelei lea e faataitai ai, e faapea foi i le aoao atu, o mataupu faavae, uiga, ma tomai o tulaga faamatua lelei. Aoao atu tama ma tina ia agalelei ma agamalu e ala i le faia lelei o i latou. Ia amanaia lagona o isi, agaalofa, ma loto alofa, aemaise pe a manaomia e sui auai le toe faatonutonuina. Faaaoga tomai mo fesootaiga lelei. O nisi tagata e seasea ona fesootai ma se isi tagata o le a faalogo atu ma le toto a ia i latou. O le auala tou te fesootai ai atonu e taua tele e pei o le faamatalaga e te tuuina atu. O lau faataitaiga lelei e mafai ona fesoasoani ia i latou e suia le auala latou te fesootai ai i tagata o o latou aiga. O nisi tagata o le vasega atonu, i nisi taimi, e loto vaivai pe feita foi ma saua. O ou uiga faaalia e tali atu ai e mafai ona faia ai se eseesega atoa i le tele o le aoga o le kosi i nei tagata o le vasega. A o e tali atu ma le agalelei, o le a e faailoa atu tomai lelei o le faalogo ma le foiaina o faafitauli. Aua e te faatagaina se tasi o lo o ita e pulea, pe faumālo i fetufaaiga a le vasega. xi

14 Taiala Mo Le Faiaoga Amataina ma le Faamae aina o le Kosi O fautuaga o loo i lalo, o le a fesoasoani ia te oe e amata ma faauma ai le kosi i se tulaga lelei. O Le Amataina Ina ia fesoasoani ia sologa lelei le ulua i vasega, atonu e te manao e faia mea nei: Afai e le masani tagata o le vasega i le fale e fai ai le vasega, mafaufau e faatutu ni faailoilo e faailoga ai le auala i le potu aoga ma falelēta ua. Aumai ni kopi o le Faamalosia o le Aiga: Taiala o Punaoa mo Matua mo sui auai. E mafai foi ona i ai ni au pepa o igoa ma maka po o peni ina ia mafai ai e tagata o le vasega ona fai ma faaaoga o latou pepa o igoa seia o latou iloa le igoa o le tasi ma le isi. Afai o le vasega o loo lagolagoina e se lala o le Tautua a le AAG mo Aiga, tuu atu i sui auai le numera o le telefoni a le ofisa, ina ia mafai ona valaau atu i ai pe a i ai ni a latou fesili. Ia mautinoa ua tuu atu le 15 i le 30 minute i le amataga o vasega taitasi e toe iloilo ai manatu faavae ma gaoioiga na tuuina atu i le vasega ua faatoa maea atu. Lesona tulitatao ma le Iloiloga I le vasega faaiu, atonu e te manao e faia mea lenei: Tufatufa atu kopi o le Pepa o Iloiloga (tagai i le itulau 110 i le faaopoopoga), ma tuu atu i sui auai taitasi e faatumu. Ia faailoa taumafaiga ma le alualu i luma o sui auai. (Itulau 111 i le faaopopoga o loo i ai se tusi faamaonia atonu e te manao e faaaoga.) xii

15 Taiala Mo Le Faiaoga FAAMATALAGA 1. O Le Aiga: O Se Folafolaga i le Lalolagi, Liahona, Oke. 2004, I le Conference Report, Oke. 1997, 94; po o le Liahona, Ian. 1998, Parent Educator Training: A Guide for Instructors, Principles of Parenting, Circular HE-711, Alabama Cooperative Extension Service, Auburn University, Alabama. 4. Otootoga mai le Parent Educator Training, itulau Fetuunai mai le Parent Educator Training, itulau 6. xiii

16 ua i ai i matua se TiuTe paia e Tausia a latou Fanau i le alofa ma le amiotonu,... e aoao i latou e alolofa ma Feauaunaai. O Le aiga: O Se folafolaga i Le LaLOLagi

17 V A S E G A M U A M U A MATAUPU FAAVAE FAAMATUA MA FAATINOGA Faamoemoega o le Vasega I lenei vasega, fesoasoani i matua: Ia malamalama i lo latou matafaioi paia o le tausiaina o a latou fanau. Ia malamalama i mataupu faavae o le talalelei lea e fausia ai le faavae mo le faatinoina o tiute faamatua. Ia matau manatu o fanau e uiga i le lalolagi ua faaseseina ai matua ma faaleagaina ai fanau. Ia malamalama pe faapefea ona fesoasoani ia feagaiga i matua e laveai a latou fanau. Ia nofouta i aoaoga faavae i le fuaina o le manuia i tiute faamatua. Puipuiga Faasaga i Aiga ua Malepelepe E leai se isi taimi na sili ai ona manaomia ni matua alolofa, ma mataalia. I le 1997, na faailoaina mai ai e Peresitene Gordon B. Hinckley ua malepelepe aiga i le lalolagi atoa. O fusi tuai na sa fusia faatasi ai le tama ma le tina ma le fanau, ua motusia i soo se mea.... Ua nutimomoia loto; ua aue fanau. 1 Ua osofaia e Satani le aiga aua e taua tele i le fuafuaga a le Foafoa mo le fiafia ma le faaolataga o Lana fanau. Ua tusia e le Alii Lana vaifofo mo osofaiga a Satani: Ua ou poloaina outou ia tausi ae a outou fanau i le malamalama ma le upumoni (MF&F 93:40), aua o le malamalama ma le upu moni e lafoai i le toatasi leaga lena (MF&F 93:37). Na faamamafaina mai e Peresitene Hinckley ua manaomia vave ina ia faamalosia, alofa, ma puipui fanau: O lau aioiga ma ou te moomoo maimau pe ana i ai nisi upu lelei sili atu ou te faaupu atu ai o le aioiga ia laveai fanau. Ua toatele naua i latou ua ola i le tiga ma le matau, i le faaesea ma le faanoanoa. E manaomia e fanau le susulu o le la. Latou te manaomia le fiafia. Latou te manaomia le alofa ma le tausiga lelei. Latou te manaomia le agalelei ma le faafouga o lagona ma aafiaga. E mafai e aiga uma, e tusa po o le a le tau o le fale, ona maua se siosiomaga o le alofa lea e avea ma se siosiomaga o le faaolataga. 2 O aiga fiafia, ma lotogatasi o se faamanuiaga i matua ma fanau; o na ituaiga aiga ua saunia foi mo le ola faavavau. E moni, o le ola favavau o se olaga faaleaiga e faatasi ai ma se Tama alofa i le Lagi ma faatasi ai ma o tatou tuaa ma a tatou fanau. 3 1

18 Mataupu Faavae Faamatua ma Faatinoga O Uiga Faalauaitele i Tiute Faamatua O le tele o amioga faamatua e tosina mai manatu faalauaitele faapea, o fanau e (1) fanau mai e leaga; (2) fanau mai e lelei; (3) e pei o se maatusi avanoa ; (4) e fausia mai amio a matua; po o le (5) mafai ona faauigaina lo latou siosiomaga, faatulaga a latou lava amio, ma suia po o le lafoaia foi o tulaga faatauaina faamatua. Fanau mai e Leaga. O nisi tagata e manatu faapea o fanau e fananau mai e leaga ona o le pau o Atamu ma Eva. O le mea lea, e talitonu ai i latou, e manaomia e fanau se faasalaga mamafa e aveese ai le tiapolo mai ia i latou. O matua e talitonu faapea e seasea lava faaalia le alofa ia latou fanau ma e oo lava ina talitonu o le agalelei e matautia. Atonu o uiga eseese o lenei manatu o loo i ai i mafaufau o matua na e sauaina a latou fanau. 4 Fanau mai e Lelei. O le isi manatu e faapea o fanau e fananau mai e lelei ma amio lelei, faatoa faaleaga lava ese lalolagi o tagata matutua leaga. Na fautua mai le tagata Farani faapitoa i le mafaufau o Jean-Jacques Rousseau faapea afai e tuu fanau latou te filifili mo i latou lava, o le a latou ausia lo latou malosiaga sili. O lea la, ua taumafai ai matua e tuu atu i latou e aoao mai mea e tutupu ma mulimuli i o latou lava manao. O tagata popoto faapitoa i mafaufau o tagata, e pei o Carl Rogers ma Abraham Maslow, e tutusa o latou manatu. 5 Maatusi Avanoa. Na faalauiloa mai e John Locke le manatu faapea o fanau e pei lava o se maatusi avanoa, e le leaga pe lelei. Na ia manatu, o fanau, na tele lava ina fofoa mai i o latou aafiaga. O tagata faapitoa o amio, e pei o John B. Watson ma B. F. Skinner, ua ioeina, i le faamaninoina mai o matua e mafai ona fausia pe mamanuina se tamaitiiti i soo se ituaiga tagata lava latou te mananao ai e ala i le puleaina ma le suia o le siosiomaga. 6 Mai Matua. O lenei manatu, na lauiloa mai le senituri e 20, e aofia ai le tupuga mai manu, natura, ma talitonuga e mai matua. O nei talitonuga ua faapea mai o fanau e pei lava o se maatusi avanoa i le fanau mai ma o eseesega ao latiti e mafai lava ona faamalamalamaina mai le natura o matua. O le tele lava o vaega o lenei manatu e faapea o amio e maua mai le natura ma faaitiitia ai le matafaioi o le saolotoga o le tagata. Fausia e le tamaitiiti lava ia. O lenei manatu, na lagolagoina e se tagata tomai faapitoa o le mafaufau mai Suitiselani o Jean Piaget ma isi, na taulai atu i le gafatia o le tagata ona faauigaina po o le fausiaina foi o lona siosiomaga. E sili atu ona ia amanaia le saolotoga nai lo isi manatu ma fautuaga faapea e mafai e tagata ona fetuunai le aoga o faatosinaga mai matua ma le siosiomaga. Ae e le mafai ona faamatalaina ai le mea e maua mai ai lenei malosiaga, pe mafai foi ona fesoasoani i se matua po o se tamaitiiti ia iloa po o fea le mea sao po o le sese. O i latou e talitonu i lenei manatu e talitonu e faaaoga e fanau a latou lava faauigaga i mea o loo aoaoina ai. O le mea lea, e masani ona latou fautua mai faapea e ono masani lava ma e le maalofia le tuua po o le suia o tulaga faatauaina na aoaoina mai e matua ma isi. O loo aofia ai i le tele po o nei manatu uma lava ia ni elemene o le upu moni. Mo se faataitaiga, e ui lava ina mama ma le agasala fanau, o loo i ai i tagata le tulaga pau, ma le siosiomaga, natura, ma le saolotoga patino e faatosina uma lava i o tatou olaga i le lalolagi. Ae ui i lea, a aunoa ma le poto mai le Atua, o nei manatu taitasi po o se tuufaatasiga uma e leai se atoatoaga o le mea moni. O le mea sili ona taua, e le o ofoina mai e nei manatu ni taiala mautu mo le amio pulea. O matua e faapea o a latou fanau e fananau mai e leaga o le a saili ma 2

19 Mataupu Faavae Faamatua ma Faatinoga vaavaai mo o latou leaga, e oo lava i le faamasino-seseina ma le tauleagaina o gaoioiga mama. O nei matua e faapea ua i ai ia i latou le aia tatau e fai ai soo se ituaiga o amioga faamatua, po o le a lava le matautia, ona o lo latou lagona o le pule tatau. O le manatu o le maatusi avanoa e le gata ina aveesea le saolotoga o le tamaitiiti i le faapea mai o ia e mautinoa lava o se fua o le siosiomaga, ua ia faaleaogaina le ofoina atu o le taitaiga tatau ai. O matua e vaai o a latou fanau e fananau mai e lelei atonu e lagona e itiiti se tulaga manaomia e taitai ma aoai ai i latou, i le taliaina o soo se amio e tulai mai le natura o le tamaitiiti. O le i ai o lenei manatu, atonu o le a le amanaiaina ma opogi ai e matua amioga sa masani ona faapea e leaga ma le talafeagai. O matua e talitonu o le natura e pulea amio atonu latou te saunia se siosiomaga e lagona ai e fanau e le pau ia i latou a latou lava gaoioiga. O matua e manatu e mai le tagata lava ia lana amio latou te iloa le malosiaga o a latou fanau e fai filifiliga ma le iloa, ae latou te le tuuina atu se fua faatatau mo le sao ma le sese nai lo le mea e taliaina e tagata. Ma le isi foi, pe a tuua e fanau tulaga faatauaina a matua ona o tulaga faatauaina a tupulaga, e masani ona vaaia i latou ua maualuga mafaufauga. Faatasi ai ma lenei vaaiga, e ono faaigoaina e soo se vaega o tupulaga a latou lava tulaga faatonuina o le sao ma le sese. g a O i O iga e aoa O a i : f aailoain a O TaL i TONuga e u iga i f a N au Fai atu i tagata o le vaega e mafaufau i nisi o o latou talitonuga o loo uunaia ai le auala latou te mafaufau ai ma fesootai ai ma a latou fanau. Fai atu ia i latou e tusi i lalo auala o loo latou tausia ai a latou fanau (itu lelei ma le leaga), e aofia ai ni amioga latou te mananao e sui. Ona fai atu lea ia i latou e tusi i lalo ni talitonuga o ono faatosinaina ai a latou amioga. O Le Malamalama o le Upu Moni o le Talalelei E ala mai faaaliga, ua iloa e le Au Paia o Aso e Gata Ai le natura paia o le tagata ma le auala e tausi ai e matua a latou fanau. I le folafolaga i le lalolagi, na faailoa mai e le Au Peresitene Sili ma le Korama a le Toasefululua: O tagata soifua uma tane ma le fafine ua foafoaina i le faatusa o le Atua. O i latou taitoatasi o se atalii po o se afafine agaga faapelepele a ni matua faalelagi, ma, o lea ua tofu ai i latou taitoatasi ma se natura ma se taunuuga paia O fanau o le tofi lea mai le Alii (Salamo 127:3). Ua i ai i matua se tiute paia e tausia a latou fanau i le alofa ma le amiotonu, ia tuuina atu i ai mea e manaomia faaletino ma le faaleagaga, ia aoao i latou e alolofa ma feauaunaa i, ia tausia poloaiga a le Atua ma avea ma tagatanuu usiusitai i tulafono.... O tane ma ava tina ma tamā o le a latou tali atu i le Atua mo le faataunuuina o nei mea e ao ona faia. 7 Ua faailoa mai e tusitusiga paia o fanau e mama ma e le agasala ona o le Togiola a Iesu Keriso. Na aoao mai le perofeta o Mamona ua maloloina tamaiti laiti, ona ua le mafai ona latou faia se agasala; o le mea lea ua aveese mai ia te i latou le fetuu o Atamu (Moronae 8:8). Ae ui i lea, pe a amata ona latou tutupu ae, ona tuputupu o le agasala i o latou loto (Mose 6:55). Na matauina e Peresitene Tavita O. Makei: O le tagata e itulua faalenatura tasi, e fesootai ma le tulaga faalelalolagi po o le olaga o manu; o le isi, o le olaga faaleagaga, e pei o le faalelagi. O le tino o le tagata ua na o se fale e nofo ai lona agaga. 8 Ua i ai i matua le tiutetauave o le talisapaia o le tulaga 3

20 Mataupu Faavae Faamatua ma Faatinoga matagofie ia latou fanau ma aoaoina i latou ia ola amiotonu ma filifili le lelei (tagai i lemf&f 68:25). O fanau faaleagaga taitasi a le Atua e tulagaese. O agaga taitasi e ulu atu i le tino faaletino, e tulagaese foi i lona tulaga tuufaasolo mai matua. O le mea lea, e faaalia ai e tamaiti taitasi mea e fiafia i ai le tagata lava ia, taleni, uiga patino, manaoga, ma malosiaga. E uunaia foi e matua, uso ma tuafafine, faapea ma isi ia tamaiti taitoatasi o loo tuputupu ae. Ua maua mai suesuega faasaienitisi faapea o uiga mai tuaa e aafia ai uiga ma amioga a fanau, e aofia ai le faananau atu i le... matamuli, vafealoai, ulavale..., tulaga o gaoioiga..., [ma] faalelagona. Ma le isi foi, e mafai e fanau i se isi tulaga ona filifili, suia, ma iu lava ina fausia o latou lava siosiomaga e tusa ai ma o latou faananauga faaleolaga. 9 Mo se faataitaiga, o se tamaitiiti e fiafia i tagata o le a saili avanoa e fegalegaleai ai ma ana tupulaga, i le isi itu o se tamaitiiti matamuli e ono aloese mai mafutaga faamasani; o tamaiti uma nei e faamalosia ni mamanu o amioga e ono oo atu ai lava i le tulaga faatagata matua. A o mafai ona uunaia e mea o le siosiomaga ma uiga tuufaasolo le tuputupu ae o le tamaitiiti, o fanau taitasi a le Atua e i ai lona saolotoga. Na matauina e Elder Neal A. Maxwell o le Korama a Aposetolo e Toasefululua: E moni e taua tele o tatou kene [tuufaasolo], tulaga, ma siosiomaga i le faatinoina o o tatou ituaiga o tagata. Peitai ua i totonu o i tatou se mea tatou te pule atoatoa i ai, vagana ai ua tatou tuu atu le pule i lena mea. O lena mea ua iloa ai lo tatou tagata patino ma le faamasinoina o le tagata lava ia. 10 O le eseesega i fanau e ono manaomia ai le eseese o tali a matua. O fanau e lototoa e ono faaoso ai popolega o matua, tulafono faaopoopo, ma faateleina le tau vaavaaia. O fanau matamumuli atonu e le manaomia tele le vaavaaia po o le gauai i ai. Ma le isi foi, e tali atu fanau i faiga faamatua e tusa ai ma o latou lava manatu tulagaese. Mo se faataitaiga, e ono vaai se tamaitiiti popole i se faatonuga famatua faapea e taufaafefe. Atonu e faataunuu ma le faaaloalo le manaoga e le tamaitiiti ae o loo lagona le vaivai ma le fefe. O se isi tamaitiiti e ono vaai atu i le faatonuga lava lena o se luitau ma tali atu ma le malosi po o le tetee. E tatau ona atamamai matua i le ala latou te tali atu ai ia latou fanau. Na uunaia e Polika Iaga matua ia suesue ia latou [fanau] fuafuaga ma o latou uiga, ma feutagai lelei ma i latou. 11 Auala Faatuatuaina mo Tiute Faamatua E pei lava ona eseese uiga ma amioga a fanau, e eseese foi auala a matua e tausi ai a latou fanau. O nisi auala e sili atu ona lelei nai lo isi. E masani ona iloa e matua le aoga o le suesue ma le agaga tatalo i auala eseese o tiute faamatua, ma fuafua ai po o fea e sili ona aoga ao fea e le tele se aoga. Auala e Tolu o Tiute Faamatua O tiute faamatua e masani ona pau i se tasi o vaega nei: saua, tuuavanoa, ma le faatuatuaina. 12 Saua. O matua saua e taumafai e faatulaga, pulea, ma iloilo amio ma uiga o le tamaitiiti e tusa ai ma le tulaga faatonuina ua faatulaga o le amio. Ia latou taumafaiga e taitaia le amio a se tamaitiiti, e le valaauliaina e nei matua le tamaitiiti ia auai i se talanoaga o tulafono ma faamoemoega, ma talitonu e tatau ona talia e fanau 4

21 Mataupu Faavae Faamatua ma Faatinoga le upu a matua mo le mea sao. O nei matua e faatauaina le pulea ma le saua o amio o a latou fanau, ma e masani ona latou faaalia sina alofa laitiiti. E seasea lava ona latou uunaia a latou fanau e faaali o latou lagona po o manatu, ae maise lava i tulaga o aoaiga. 13 Tuuavanoa. O matua e tuuavanoa e masani lava ona faaalia le agalelei ma le alofa ia latou fanau ae tuuina atu sina taitaiga po o se faatonuga laitiiti. Latou te taumafai e faaalia uiga o le le faasala atu, talisapaia, ma vaai i le itu lelei.... Latou te tuuina atu i latou lava e avea o ni punaoa e faaaogaina pe a mananao ai a latou fanau, ae le o ni tagata e i ai le tiutetauave o le fausiaina po o le suia o amio o a latou fanau i le taimi nei ma le lumanai. Latou te faatagaina a latou fanau e pulea a latou lava gaoioiga i le tele o taimi, aloese mai le faatinoga o le pulepuletutu, ma e le faamalosia a latou fanau ia usitai i tulaga faatonuina manino mai fafo. O nei matua e aloese mai le faaaogaina o le pule faaalia ae atonu e taumafai e faatulaga amio a latou fanau i auala e le iloa gofie. Latou te aloese mai fefinauaiga. 14 Faatuatuaina. O matua faatuatuaina e faaalia le faamoemoega maualuga lava lea e tasi mo a latou fanau e pei o matua saua, ae latou te faaalia foi le tulaga maualuga o le agalelei ma le talisapaia. Latou te alolofa ma lagolagosua. Ao latou taitaia a latou fanau, latou te uunaia le talanoa atu ma le taliaina o manatu ma fefaasoaai ma a latou fanau le mafuaaga mo a latou aiaiga. O nei matua e faaaoga le pule mautu i le taimi o le feeseeseaiga a matua-fanau ae le faatapulaaina a latou fanau i le faasasaina. O matua faatuatuaina e faigata i le tulaga latou te taitaia ai ma le maumaututu ma le faifai pea ia gaoioiga a latou fanau ma tuu atu latou te saofaga i gaoioiga a le aiga i le fesoasoani i galuega i le fale. Latou te fetaiai ma le fiafia a latou fanau ina ia maua le maliega, faamatala manino a latou tulaga faatauaina, ma faamoemoe ia latou fanau e faaaloalo i o latou tulaga faatonuina. I ana suesuega i le sili atu ma le tele o vaitausaga, na maua ai e Diana Baumrind, o se tagata tomai faapitoa i le suesueina o uiga ma amio, o fanau e ola ae i aiga faatuatuaina e tele lava ina lelei le va ma isi, faauo, ola pulea faaletagata lava ia, lotogatasi, ma mananao e ausia ni sini. 15 O mataupu faavae faamatua ua aoaoina i lenei kosi e vavalalata lava le tutusa i tiute faamatua faatuatuaina. O lenei auala e sili ona talafeagai ma tusitusiga paia ma aoaoga mai taitai o le Ekalesia. E tusa ai ma lenei tulaga faatonuina, e aoao atu ma taialaina e matua a latou fanau i le faatauanau, onosai, ma le alofa (tagai i le MF&F 121:41 44). Ua latou malilie e talanoaina a latou filifiliga ma a latou fanau ma faamalamalama atu a latou mafuaaga mo na filifiliga. Ua latou naunau foi e aoai a latou fanau pe a taitaiina ai e le Agaga ma tuuina atu ia i latou le taitaiga latou te manaomia. g a O i O iga e aoa O ai: i a iloa Lau a ual a i TiuT e f aamat ua Fai atu i matua e mafaufau ia latou auala i tiute faamatua. Pe o fetaui ma se tasi o auala e tolu ua faamatalaina atu i luga (saua, tuuavanoa, po o le faatuatuaina), po o se tuufaatasiga o le tolu? Pe o le tali o a latou auala ia uiga faapitoa o a latou fanau? Pe o feteenai ea a latou auala ma mataupu faavae o le talalelei? Pe manaomia le suia o o latou auala i soo se itu? Fai atu ia i latou e tusi i lalo ni suiga e ono manaomia ma galue i le faaleleia o o latou auala i tulaga faamatua. Mataupu Faavae mo le Faamanuiaina i Tulaga Faamatua Na tuuina mai e le Au Peresitene Sili ma le Korama a le Toasefululua ni mataupu faavae se iva e taitaia ai tama ma tina i o latou tiutetauave faamatua: : O 5

22 Mataupu Faavae Faamatua ma Faatinoga faaipoipoga ma aiga manuia e faavae ma tumau i mataupu faavae o le faatuatua, tatalo, salamo, faamagaloga, faaaloalo, alofa, agalelei, galuega, ma gaoioiga faafiafia tuufaatasi. 16 E mafai e matua ona aoaoina ma faaaoga nei mataupu faavae i le tele o auala. Faatuatua. E tatau i matua ona aoao fanau ia faatuatua ia Iesu Keriso ma faaaoga lo latou faatuatua tuputupu ae i mataupu faavae e pulea ai o latou olaga patino (tagai i lemataio 17:20; Eperu 11:6; 3 Nifae 18:20; MF&F 68:25). Tatalo. E tatau i fanau ona aoao e tatalo taitoatasi ma faatasi foi o se aiga. E mafai ona aoao fanau ao laiti e uiga i le mana o le tatalo (tagai i le Enosa 1:1 5; Mosaea 27:8 14; Alema 34:17 27; 37:37; 3 Nifae 18:21). Salamo. E tatau i matua ona faailoa, tautau atu, ma lafoai agasala ina ia mafai ona latou olioli i le taitaiga musuia a le Agaga Paia. E mafai ona latou fesoasoani ia latou fanau ina ia malamalama ma faaaoga nei mataupu faavae i o latou olaga (tagai i le Alema 34:33; 3 Nifae 9:22; Moronae 10:32 33; MF&F 6:9; 58:42 43). Faamagaloga. E mafai e matua ona avea ma faataitaiga o le faamagaloga e ala i le faamagaloina o i latou lava, a latou tane [ava], ma a latou fanau i o latou vaivaiga (tagai i le Mataio 6:14 15; Efeso 4:32; Mosaea 26:29 31; MF&F 64:8 10). Faaaloalo. O tagata o le aiga e tatau ona aoao e faaaloalo le tasi i le isi. E tatau i matua ma fanau ona aoao e faaaloalo ma agalelei le tasi i le isi, i le vaai atu lea i le isi i se tulaga sili ona maualuga (tagai i le Mareko 9:42; MF&F 121:41 46). E tatau i matua ona taumafai e aveese manatu ma upu faitio e uiga i le isi faapea foi a latou fanau. Alofa. E tatau i matua ona alolofa ia latou fanau i le ala na faamatalaina mai e Paulo, Alema, ma Mamona i le onosai, agamalu, agaalofa, le losilosi, ma le le faafefeteina (tagai i le 1 Korinito 13; Alema 7:23 24; Moronae 7:45 48). Agaalofa. E mafai e matua ona faaalia le agaalofa mo le isi ma a latou fanau. E tatau ona latou lagona le faanoanoa mo puapuaga ua oo i ai tagata o le aiga ma saili ia malamalama ma lagolago tagata o le aiga i o latou taimi faigata (tagai i le Ruta 1:11 17; Sakaria 7:8 10; Luka 15:11 32). Galuega. O galuega faaleaiga e maua ai e fanau avanoa e aoao ai e faafetaia le galue ma lagona le faamalieina i le faataunuuina (tagai i le MF&F 42:42; 58:27 28), ae maise lava pe a galulue faatasi matua ma fanau. E tatau ona fetuutuunai ia galuega e tusa ma le matua ma malosiaga o fanau ina ia maua ai lagona o le faamanuiaina ma le lototele. Gaoioiga Faafiafia Lelei. E faamalosia ma faafouina aiga pe a auai faatasi tagata o le aiga i gaoioiga faafiafia, ma lelei. O le mataupu faavae silisili o nei mataupu o le alofa (tagai i le Mataio 22:36 40; 1 Korinito 13:13; Moronae 7:46). O le mea sili ona taua e mafai e matua ona fai mo a latou fanau o le alofa lea ia latou fanau i se auala faakeriso. Pe a lagona ma iloa e fanau o loo alofagia i latou, o le a sili atu ona latou faalogo i aoaoga a o latou matua, mulimuli ia latou faataitaiga, ma talia a latou aoaiga. O le alofa e faaosofiaina ma taitaia amioga uma faamatua. 6

23 Mataupu Faavae Faamatua ma Faatinoga g a O i O iga e aoa O ai: m a T aupu f aavae e i v a m O L e f aaman uiain a i TuL aga f aamat ua Fesili i matua e mafaufau po o le a le lelei latou te mulimuli ai i nei mataupu faavae e iva i o latou olaga patino ma faaleaiga. O le a le mea latou te faia e foliga mai e aoga? O a ni mataupu faavae e mafai ona latou mulimuli lelei ai ina ia faamalosia ai i latou lava faapea o latou aiga? Fai atu ia i latou e filifili se mataupu faavae ma faailoa mai pe faapefea ona latou mulimuli lelei ai. Pe a amata ona latou faaaogaina lena mataupu faavae ma le manuia, e mafai ona latou filifili se isi tasi o le a fesoasoani i o latou aiga. Fautua atu ia latou faaauauina le faagasologa i le umi lava e talafeagai ai. O Le Tulaga Faatonuina o le Talalelei mo le Faatosinaga Faamatua Na ala mai le Perofeta o Iosefa Samita, na tuuina mai ai e le Alii le fautuaga na faamautuina le tulaga faatonuina mo le faatosinaga faamatua: E leai se mana po o se aafiaga e mafai pe tatau ona faatumauina ona o le perisitua, nao i le faatauanau, i le tali-tiga, i le agamaualalo ma le agamalu, ma le alofa faamaoni; I le agalelei, ma le malamalama manino, lea o le a faalautele tele ai le agaga e aunoa ma le pepelo, ma aunoa ma le faa ole ole E aoai atu i taimi e tatau ai ma le maatiati, pe a uunaia ai e le Agaga Paia; ma ona faaali atu ai lea pe a mavae, o se alofa faateleina ia te ia o le na e aoaiina, nei manatu o ia ia te oe o sona fili; Ina ia iloa ai e ia e sili atu le malosi o lou faamaoni i lo fusi o le oti (MF&F 121:41 44). E tusa ai ma lenei tulaga faatonuina, e aoao atu ma taialaina e matua a latou fanau i le faatauanau, onosai, ma le alofa. Ua latou malilie e talanoaina a latou filifiliga ma a latou fanau ma faamalamalama atu a latou mafuaaga mo na filifiliga. Latou te tuuina atu ia latou fanau le taitaiga latou te manaomia ma aoai i latou pe a uunaia ai e le Agaga. Pe a aoaia e matua a latou fanau, latou te faaali atu le alofa faateleina ina ia iloa e a latou fanau lo latou alolofa. O Le Mana o Feagaiga E le o tuua na o matua i la latou taumafaiga e laveai a latou fanau. Ua saunia e le Tama Faalelagi feagaiga paia e mafai ai e Lana fanau ona maua faamanuiaga. Pe a osia e ulugalii le feagaiga o le faaipoipoga e faavavau ma ola ai i aiaiga o lena feagaiga, ua folafola e le Tama ia i laua le ola e faavavau (tagai i le MF&F 132:20). Na aoao uma mai Iosefa Samita, Polika Iaga, ma Iosefa Filitia Samita o faamanuiaga faaopoopo e oo mai i fanau ua faamauina o latou matua i le feagaiga o le faaipoipoga faalemalumalu, ma ua fesoasoani ia i latou e toe foi i lo latou Tama Faalelagi. 17 Na saunoa mai Polika Iaga o fanau o lenei feagaiga o le faaipoipoga e avea ma suli faatulafono i le Malo ma ona faamanuiaga ma folafolaga uma lava. 18 O nisi taimi e se ese fanau. Na uunaia matua e Elder Orson F. Whitney o le Korama a Aposetolo e Toasefululua e aua le fiu i nei fanau faalogogata. Outou matua o fanau lotomaaa ma faalogogata! Aua le fiu ia i latou. Aua le tuliesea i latou. E le o leiloloa atoatoa i latou. O le a maua e le Leoleo Mamoe ana mamoe. O ana mamoe ia ae le i avea ma a outou ae le i taitai lava ona tuuina mai i latou i la outou tausiga; ma e le mafai ona outou amata alolofa ia i latou e pei 7

24 Mataupu Faavae Faamatua ma Faatinoga ona ia alofa ia i latou. Ua na ona se ese i latou ma le le iloa mai le Ala o le Sao, ma e alofa mutimutivale le Atua i le le iloa. Ua na o le malamalama atoatoa e aumaia le atoatoa o le tali atu. E sili atu le alofa mutimutivale o lo tatou Tama Faalelagi, e le iu le tele o le agaalofa, nai lo ana auauna sili, ma o le Talalelei Faavavau e sili atu le malosi i le mana e laveai ai nai lo le mafai e o tatou mafaufau papau ma vaivai ona malamalama ai. Na folafola mai e le Perofeta o Iosefa Samita ma na te le i aoaoina mai se aoaoga faavae e sili ona faamafanafana loto faapea o faamauga faavavau o matua faatuatua ma folafolaga paia na tuuina atu ia i latou mo le auaunaga maoae i le Faamoemoe o le Upumoni, o le a le na o i latou o le a laveaiina, ae o le a faapena foi a latou fanau. E ui lava atonu e se ese nisi o mamoe, o loo i ai pea le vaaiga a le Leoleo Mamoe ia i latou, ma o le a oo mai lava le taimi latou te lagonaina ai... le aapa atu o le Taitai Paia ma toe toso mai i latou i le lafu. A le o le olaga nei po o le olaga a sau, o le a latou foi mai ai. E ao ona latou totogiina la latou aitalafu i le faamasinoga tonu; o le a latou puapuagatia mo a latou agasala; ma atonu o le a savalia se auala matuituia; ae afai o le a ia taitaia i latou mulimuli ane, e pei o le Faamaumauoa loto momomo, i le loto o se tama alofa ma loto faamagalo faapea le aiga, o le a le maimau le aafiaga tiga. Tatalo mo a outou fanau faatamala ma le le usiusitai; taofimau ia i latou ma lou faatuatua. Faamoemoe i ai, talitonu i ai, seia e vaai i le faaolataga a le Atua. 19 Na ofoina mai e Peresitene James E. Faust o le Au Peresitene Sili le faamalamalamaga lenei o le aoaoga a Elder Whitney: O se mataupu faavae i lenei saunoaga e masani ona le amanaiaina, o le tatau lea i [fanau le usiusitai] ona salamo atoatoa ma pagatia mo a latou lava agasala ma totogi la latou aitalafu i le faamasinoga tonu O le mana o le faamauga o matua faamaoni e na o tuutuuga lava o le salamo o a latou fanau vaogata ma le Togiola a Keriso o le a taliaina ai. O le a fiafia fanau vaogata ua salamo i le faaolataga ma faamanuiaga uma e aumai faatasi ai, peitai o le faaeaga e matua sili atu. E tatau ona galue ina ia mauaina ma le atoatoa. O le fesili pe o ai e faaeaina e ao lava ona taatia atu i le Alii i Lona alofa mutimutivale. E toalaiti lava i latou e matua tele naua a latou amioga faatiapolo ma le fouvale ua aveesea ai le mana e salamo ai (Alonzo A. Hinckley, i le Conference Report, Oke. 1919, 161).O lena faamasinoga e tatau ona taatia atu i le Alii. Ua Ia tau mai ia i tatou, O Au, o le Alii, Ou te faamagalo i le o le a Ou faamagaloina, ae o outou ua poloaiina ia faamagalo atu i tagata uma (MF&F 64:10). 20 I lena lava saunoaga, na fautua mai ai Peresitene Faust atonu e le malamalama tagata i lenei olaga i le malosi o le maea tuaiti o le faamauga o matua amiotonu ia latou fanau. Na ia aoao mai atonu o loo i ai nisi sosia fesoasoani o loo galulue ua tatou iloa e taitaia atu fanau vaogata i lo latou Tama Faalelagi, e aofia ai le faatosinaga a tuaa i le isi itu o le veli. 21 O saunoaga faavaloaga ua faailoaina mai o le mana e laveai ai fanau e silisili pe a osia ma tausia e matua folafolaga o feagaiga. 8

25 Mataupu Faavae Faamatua ma Faatinoga g a O i O iga e aoa O ai: T O e iloi LOi N a O f eagaiga O feagaiga o se taiala taua lea i le amio. E osia e tagata feagaiga pe a latou papatiso ma faamauina, pe a latou maua le perisitua, pe a maua o latou faaeega paia, ma pe a latou faaipoipo. O feagaiga taitasi, pe a tausia, o le a faamalosia tagata i a latou mafutaga ma tagata o le aiga. Mo se faataitaiga, pe a tausia e tagata o le Ekalesia a latou feagaiga o le papatisoga ina ia faanoanoa faatasi ma e faanoanoa... ma faamafanafana atu ia te i latou o e e manaomia le faamafanafanaga (Mosaea 18:9), o le a mouese atu le manatu faapito ma o le a faaitiitia le taua o le le atoatoa o isi. Fai atu i matua e tusi i lalo feagaiga ua latou osia ma le Alii ma pe tatau faapefea e na feagaiga ona aafia ai a latou fegalegaleaiga ma a latou fanau. (O loo aofia i le itulau e 11 se lisi e mafai ona kopiina ma tufatufaina atu i tagata o le vasega.) Fuaina o le Manuia o Tulaga Faamatua O nisi matua e vaai mo ni faailoga po o le a le lelei o mea o loo latou faia. Na tuuina mai e Peresitene Howard W. Hunter lenei faatonuga: O se matua faamanuiaina o se tasi na alofa, se tasi na ositaulaga, ma o se tasi na tausia, aoao, ma auauna atu i manaoga o se tamaitiiti. Afai na e faia uma nei mea ae o loo vaogata pea lou atalii pe faatupu faalavelave pe faalelalolagi, e mafai lava ona faapea o oe, e ui lava i lea, o se matua faamanuiaina. Atonu e i ai fanau e o mai i le lalolagi o le a luiina soo se ituaiga matua i soo se tulaga. Masalo e faapena foi, ona i ai isi o le a faamanuiaina olaga, ma avea o se fiafiaga, e toeitiiti lava o soo se tama po o se tina. 22 Na aoao mai Peresitene Faust o matua lelei o i latou ia na taumafai ma le alofa, ma le agaga tatalo, e aoao a latou fanau e ala ia latou faataitaiga ma le aoaoga ia tatalo, ma savavali tonu i luma o le Atua (MF&F 68:28). E moni lenei mea e ui lava o nisi o a latou fanau e le usitai ma e faalelalolagi..... O matua faamanuiaina o i latou ia sa ositaulaga ma tauivi e fai le mea sili latou te mafaia i o latou lava tulaga faaleaiga. 23 O matua na tausia ma le manuia a latou fanau e tatau ona nofouta ia i latou atonu e talitonu ua latou toilalo. O matua e lagona ua faamanuiaina e tatau ona loto faafetai, ae le o le mitamita i se ala e faateleina ai le faanoanoa o isi matua. Na fautua mai Peresitene Faust: E matua le fetaui lava ma le le alofa le faamasino o ni matua faamaoni ma le maelega ona e fouvale nisi o a latou fanau pe se ese foi mai aoaoga ma le alofa a o latou matua. Amuia ulugalii e i ai fanau ma fanau a a latou fanau latou te aumaia le filemu ma le loto malie. E tatau ona tatou manatunatu i na matua lelei ma amiotonu o loo tauivi ma mafatia i fanau faalogogata. E i ai se tasi o au uo e masani ona faapea mai, Afai e le i i ai lava ni faafitauli mai lau fanau, ia faatalitali la mo sina taimi. 24 Faatasi ai ma le faaaloalo i matua e talitonu ua toilalo, na fautua mai Peresitene Spencer W. Kimball, O le mea o loo i ai luitau [ma tagata o le aiga], faatoa e toilalo lava pe a e toilalo e taumafai pea! 25 E le tatau i matua ona faasalaina i latou lava pe a tulai mai ni faafitauli ma ni mea sese ae ia taumafai e aoao mai ai, ma taumafai e fai le mea e sili atu. O le tulaga faamatua o se tiutetauave faifai pea, e tusa lava pe ua tuua e fanau le aiga ma tausi a latou lava fanau. E le tatau lava ona fiu matua ia 9

26 Mataupu Faavae Faamatua ma Faatinoga latou fanau. E tatau ona faaauau pea ona latou alolofa ia i latou, tatalo mo i latou, ma faaaoga ma le atamai avanoa e fesoasoani ai ia i latou. Na ofoina mai e Peresitene Faust lenei faamafanafanaga: I matua loto nutimomoia, o e amiotonu, maelega, ma loto tatalo i le aoaoina o a latou fanau lē usiusitai, matou te fai atu ia te outou, o loo leoleoina i latou e le Leoleo Mamoe lelei. Ua silafia e le Atua ma malamalama foi i le loloto o lo outou faanoanoaga. O loo i ai le faamoemoe. Ia faamafanafanaina outou i upu a Ieremia: E fai le taui a lau galuega, ma e toe foi mai lau fanau mai le laueleele o le fili (Ieremia 31:16). 26 FAAMATALAGA 1. I le Conference Report, Oke. 1997, 94; po o le Liahona, Ian. 1998, I le Conference Report, Oke. 1994, 74 75; po o le Liahona, Ian. 1995, Dallin H. Oaks, i le Conference Report, Ape. 1995, 115; po o le Liahona, Iulai 1995, Tagai Craig Hart ma isi, Proclamation-Based Principles of Parenting and Supportive Scholarship, i le Strengthening Our Families: An In-Depth Look at the Proclamation on the Family, faa. David C. Dollahite (Salt Lake City: Bookcraft, 2000), Tagai Proclamation-Based Principles, Tagai Proclamation-Based Principles, O Le Aiga: O Se Folafolaga i le Lalolagi, Liahona, Oke. 2004, I le Conference Report, Ape. 1967, 6; po o le Liahona, Oke 2004, Proclamation-Based Principles, I le Conference Report, Oke. 1996, 26; po o le Liahona, Ian. 1997, Discourses of Brigham Young, fili. John A. Widtsoe (Salt Lake City, Deseret Book, 1954), Tagai Diana Baumrind, Effects of Authoritative Parental Control on Child Behavior, i le Child Development, Tes. 1966, Diana Baumrind, Rearing Competent Children, i le Child Development Today and Tomorrow, faa. William Damon (San Francisco: Jossey-Bass Publishers, 1989), Baumrind, Rearing Competent Children, 354, Baumrind, Rearing Competent Children, O le Aiga: O Se Folafolaga, Liahona, Oke. 2004, Tagai i le Conference Report, Ape. 1929, 110; Discourses of Brigham Young, 208; Doctrines of Salvation, tuufaatasia. Bruce R. McConkie, 3 vol. (Salt Lake City: Publishers Press, ), 2: Discourses of Brigham Young, I le Conference Report, Ape. 1929, I le Conference Report, Ape. 2003, 68; po o le Liahona, Me 2003, I le Conference Report, Ape. 2003, I le Conference Report, Oke. 1983, 94; po o le Liahona, Oke. 2003, I le Conference Report, Ape. 2003, I le Conference Report, Ape. 2003, I le Conference Report, Oke. 1980, 5; po o le Liahona, Oke. 2003, I le Conference Report, Ape. 2003, 70 10

27 O LE AUALA E TAIALA AI E FEAGAIGA LE AMIO E masani ona osia e tagata o le Ekalesia feagaiga ma le Alii. O lenei lisi ua faaalia ai mea ua tuuto ai tagata o le Ekalesia e fai pe a latou osia feagaiga ma le Alii. O i latou e tausia ia feagaiga e maua faamanuiaga, e aofia ai le mafutaga ma le Agaga Paia, e faamalosia i latou i aso taitasi. O le aafiaga faamoemoeina o nei feagaiga e ofoofogia. Afai ua na o feagaiga o le papatisoga lava e tausia e matua, o le a mafai lava ona latou foia le tele o faafitauli e tulai mai i o latou aiga. Papatisoga (Tagai i le 2 Nifae 31:17 21; Mosaea 18:8 10; MF&F 20:37; Mataupu Faavae o le Faatuatua 1:4.) Tauaveina i luga o le tagata lava ia le suafa o Iesu Keriso. Tu atu e avea o se molimau mo Iesu Keriso. Ia tausia e le aunoa ia poloaiga. Tauave avega a isi; faanoanoa faatasi ma i latou o faanoanoa; faamafanafana i e ua tatau i ai le faamafanafanaga. Faaalia se naunautaiga e auauna i le Atua i le olaga atoa. Faaalia le salamo mai agasala. Faamanatuga (Tagai i le 3 Nifae 18:28-29; Moronae 4, 5; MF&F 20:75-79; 27:2; 46:4.) Faafou feagaiga o le papatisoga. Toe tautino atu e tauave i ona lava luga le suafa o Keriso, ia manatua pea o Ia, ma tausi Ana poloaiga. Tautoga ma le Feagaiga o le Perisitua (Tagai i le Iakopo 1:19; MF&F 84:33 44; 107:31.) Faalautele valaauga ma faataunuu ma le faamaoni tiutetauave o le perisitua. Aoao atu le afioga a le Atua ma galue ma le filiga ina ia alualu i luma faamoemoega a le Alii. Ia usitai; ia maua se malamalamaaga o le talalelei ma ola e tusa ai ma lena malamalamaaga. Auauna atu i isi ma galue e faamanuia o latou olaga. Faaeega Paia o le Malumalu O sauniga o le faaeega paia ua fai ma faatusa o matafaioi patino i le vaega a le tagata lava ia, e pei o le feagaiga ma le folafolaga e tausia le tulafono o le amio mama a ia i ma le legavia, ia agaalofa, agalelei, onosai ma le mama atoatoa; ina ia tuuto atu uma taleni ma mea ua maua i le faasalalauina o le upumoni ma le siitiaina o le taufetuliga; ina ia faatumauina le tuuto atu i le puna o le upmoni; ma saili atu i auala uma e saofaga ai i le tapenapenaga tele ina ia saunia le lalolagi e talia lona Tupu, o le Alii o Iesu Keriso (James E. Talmage, The House of the Lord [1968], 84). Faaipoipoga Faaselesitila Alofa i lou toalua ma tumau faamaoni ia te ia ma le Atua e oo i le faavavau. Ola i auala e saofaga atu ai i le olaga fiafia faaleaiga ma galue ina ia faamanuiaina olaga o lou toalua ma le fanau. Ia fanafanau ia, ma ia uluola, ma ia tumu ai le lalolagi (Kenese 1:28).

28 o le Faagasologa FaiFaimalie e manaomia mo le TupuTupu ae manuia o le TamaiTiiTi. i le avea ma se matua, e mafai ona e Fesoasoani i le saunia lea o se siosiomaga saogalemu, ma se siosiomaga FaaFailele.

29 V A S E G A L U A MALAMALAMA I LE TUPUTUPU AE O LE TAMAITIITI Faamoemoega o le Vasega I lenei vasega, fesoasoani i matua: Ia malamalama i le taua o le aoaoina o fanau i le poto ma tomai pe a saunia faalemafaufau le fanau ia aoaoina. Ia malamalama i laasaga o le tuputupu ae o le tamaitiiti ma le talavou. Ia nofouta i faailoga lapatai ia e tau mai ai atonu o loo i ai i se tamaitiiti ni faafitauli o le tuputupu ae. Saoasaoa o le Agai i luma O nisi fanau e atinaeina ni faafitauli ona o loo i ai i o latou matua ni faamoemoega le lelei ma le le talafeagai mo i latou. Na folafola mai e Elder Neal A. Maxwell o le Korama a le Toasefululua faapea e manaomia e se Atua faiaoga mea faigata mai Lana fanau ae peitai Na te le aumaia lava se poloaiga faigata i Lana fanau, sei iloga [Na te] saunia muamua le ala (tagai i le 1 Nifae 3:7). 1 E le faamoemoeina mai e le Tama Faalelagi ni mea faigata mai Lana fanau; e le tatau foi ona faamoemoeina e matua faalelalolagi ni mea faigata mai ia i latou foi. O nisi matua e tuuina atu ni manaoga le talafeagai ia latou fanau ona e le iloa e matua le mea e faamoemoeina mai a latou fanau i laasaga eseese o le tuputupu ae o le tamaitiiti. Na matauina e Peresitene N. Eldon Tanner, o le sa auauna atu o se fesoasoani i le Au Peresitene Sili, faapea o fanau ua mananao ia ola e tusa ma faamoemoega o i latou o e ua nafa ma le taitaiga o o latou olaga. 2 Pe afai ua le mafai e fanau ona faafetauia faamoemoega le lelei a o latou matua, e masani lava ona latou vaai ia i latou lava o ni tagata toilalo. O nei fanau e talitonu o i latou e vaivai ma e le atoatoa, o ni faanoanoaga i isi, ma e le aoga. O le taunuuga e ono aofia ai lagona o le maualalo, le saogalemu, popole, ma le loto vaivai ma leai ai se malosiaga e alofa ai i isi. Ua faailoa mai e tusitusiga paia se faasologa tatau o le olaga, e aofia ai le tuputupu ae faaletino ma le faaleagaga. Na molimau mai Ioane o Iesu Keriso sa alualu mai lea alofa tunoa i lea alofa tunoa, seia oo ina maua e ia le atoatoaga (MF&F 93:13). O le faasolosolo o le alualu i luma e manaomia i le tuputupu ae manuia o le tamaitiiti. I taimi faapitoa o latou olaga, e saunia ai fanau faaletino, faalemafaufau, ma le faalelagona e taulimaina gaoioiga o le tuputupu ae e pei o le aoao e savavali, tautatala, ma fafagaina i latou lava. Nai lo le uunaia o a latou fanau e fai mea latou 13

30 Malamalama i le Tuputupu ae o le Tamaitiiti te le i saunia e fai, e mafai e matua ona saunia se siosiomaga saogalemu, ma se siosiomaga faafailele e mafai ai e a latou fanau ona aoao ma alualu i luma. Ua fautuaina mai e suesuega faapea o malosiaga faaletino ma faalemafaufau e masani ona atiina ae i laasaga faapitoa; ae ui i lea, e tulagaese tamaiti taitoatasi. O le natura, uiga, taitaiga faamatua, ma le siosiomaga, latou te uunaia uma lava le tuputupu ae o le tamaitiiti. E le tatau ona popole matua pe afai ua fai si umi ona aoao e le tamaitiiti nisi mea, ma e le tatau ona latou fiafia tele pe afai ua vave teisi lana aoao. O na eseesega e masani ona le tumau ma e laitiiti sona aoga i le malosiaga o le tamaitiiti mulimuli ane. O se auala sili atu o le olioli lea i le tuputupu ae malie o tamaiti taitoatasi. Tulaga Saunia e Aoao O le saunia o se manatu autu lea e tatau ona manatua ao ola ma tuputupu ae fanau. O le a taofia mai e matua le tele o faafitauli pe a latou faatagaina fanau e atiina ae tomai i lo latou lava malosi. E tatau i matua ona taumafai e faamasani i manaoga o tamaiti taitoatasi nai lo le faia o le tamaitiiti e faamasani i faamoemoega faamatua. Mo se faataitaiga, o le saunia e savali e masani lava ona amata mai le tasi le tausaga. E mafai e matua ona vaavaai mo faailoga o le tamaitiiti ua saunia e savali. Atonu e mafai e le tamaitiiti ona tu lava ia i luga ma piipii i se meaafale ma tu ai pe savali foi a o pipii i le meaafale. E mafai e matua ona taaalo ma le tamaitiiti i le uuina o ia a o tu i luga ma tuu e fai sana laa se tasi pe lua. O lenei taaloga atonu o le a fesoasoani i le tamaitiiti e vave aoao ai e savali nai lo le tuua na o ia. I le isi itu, afai e le mafai faaletino e le tamaitiiti ona talitalia lona mamafa, o le taalo i lenei taaloga o le a le aoga ma atonu e le mautonu ai le tamaitiiti ma ono tupu ai se faafitauli faaletino. E le aoga mo se taimi umi i fanau le savavali ae le i saunia; o le a amata ona latou savavali pe a ua latou saunia. O le aoaoina o le tamaitiiti mo le faaaogaina o le fale le ta ua e tatau ona amata pe afai ua saunia o ia faalemafaufau ma le faaletino. O le faamoemoeina o le fanau ia atoa ifo le lua tausaga ua atoatoa le atamai i lea tulaga e ono tuuina ai ni manaoga le talafeagai, ma faigata ia i latou. E amata e fanau ona faaalia le saunia pe a mafai ona latou malamalama i faatonuga faigofie e tuuina atu e matua ia i latou, pe a amata ona latou tosoeseina napekini susu, ma pe a latou faataitaia mea latou te vaai o fai e o latou matua pe a faaaoga le faletaele. 3 O nisi tamaiti e tai tolu tausaga ma sili atu e le i saunia faaletino e moe i le po atoa e aunoa ma le faasusuina o le moega pe alu i le faletaele. O matua e malamalama ma talia le leai o se sauniuniga e le feita tele pe a susu le moega. Pe a tali atu matua ma le ita po o le le fiafia, ua lamatia i latou i le faamalosia o le amio le manaomia. Nai lo lena e tatau ona latou to a ma onosai, ma o le a faasolo lava ina aoao le tamaitiiti e pulea lona fia tulai soo. E faapena foi, e le tatau i matua ona faamoemoeina se fa-tausaga e aoao e tietie i se uila e aunoa ma pa u e aoao ai. O le tele lava o fanau o lenei vaitausaga e leai se poto e pulea ai lenei tomai. E oo atu i le ono tausaga po o le fitu, ua mafai e le tele o fanau ona tietie i se uila e talafeagai le lapoa e aunoa ma pa u e aoao ai. E mafai ona sili le aoaoina e matua o a latou fanau ia fesoasoani i le fale pe afai ua faaalia e fanau le fiafia e fesoasoani, ia togi se polo pe a mananao fanau e saposapo, po o le teuina o o latou lauulu pe a mananao fanau e faia e i latou lava. O le a sili atu le faamanuiaina o matua pe a latou taumafai e avea nei aafiaga faaleaoaoga o se mea fiafia. E tatau ona latou tuuina atu le tele o le faamalosiauga ma le faamalo 14

31 Malamalama i le Tuputupu ae o le Tamaitiiti mo taumafaiga a latou fanau. Afai e tele mea e vave ona faamoemoeina e matua, o le a tele ina loto vaivai a latou fanau ma le toe fiafia ai e aoao ni amioga fou. Laasaga o le Tuputupu ae O le tuputupu ae i le lagona lautele e ono vaaia o se faasologa o laasaga e faapitoa lava tausaga e tupu ai. O le faataunuuina ma le manuia o laasaga taitasi e taua mo le tuputupu ae manuia o tamaiti. O faamatalaga i le tuputupu ae o i lenei vasega ua na o se taiala faalauaitele. E alualu i luma fanau i la latou lava saoasaoa, ma o lo latou vave alualu i luma e le o se faailoilo mautu lea o lo latou faamanuiaina i le lumanai. O matua e malamalama ma alolofa ia latou fanau o ni tagata taitoatasi o le a sili lo latou mafaia ona fesoasoani ia i latou e avea o ni tagata matutua ma atamamai. 4 Aoao ia Faatuatuaina (pepe) O matua alolofa e tali atu i manaoga o a latou pepe fou. Latou te iloaina ni faailoilo mo le fiaai ma le le fiafia. O le faailoga sili ona taatele o le le fiafia o le tagi. E mafai ona fesoasoani matua i le siiina i luga o le tamaitiiti, faaali atu i ai le alofa, ma le faafetaia ia o manaoga faaletino ma le faalelagona o le tamaitiiti. E tatau ona lava le taimi latou te faanaina ai le tamaitiiti ina ia toafilemu ma lagona e le tamaitiiti le saogalemu. Pe afai ua iloa ma tali atu ma le alofa matua i faailoilo mo le fiaai ma le le fiafia o le la pepe fou, ua aoao le la pepe e talitonu ma faatupuina le faatuatua ma le mautinoa o le a tali atu matua i ona manaoga i le lumanai. O le a fausia e le pepe se sootaga ma matua ma o le a lagona le saogalemu i lona siosiomaga. O le a faateleina foi le alofa o matua i le tamaitiiti. Pe afai e le tali atu matua i manaoga o se tamaitiiti, o le a lagona e le tamaitiiti le le saogalemu ma le popole ma o le a faigata ona aoao e faatuatuaina isi. O se matua e masani lava ona tuuese atu se tamaitiiti le fiafia i le isi matua o le a itiiti le avanoa e fausia ai se sootaga mautu ma le tamaitiiti. O fanau a matua e le tali lelei atu e masani lava ona lagonaina le tuulafoaia, o le le alofagia, ma e le taliaina i latou lava o ni tagata taua. O fanau e tutupu ae ma lenei lagona e masani ona i ai faafitauli i tulaga faalemafutaga ma e matua faalagolago lava i isi mo le lagolagosua. O nisi taimi latou te liliu atu ai i isi punaoa eseese e maua ai le fiafia, e pei o le matamata umi i le TV, soona ai, tuinanau i feusuaiga, po o le faaaogaina o fualaau faasaina. Atiina Ae o le Tutoatasi (1 e oo i le 3 tausaga) O le faaupuga lua matautia e masani ona faaaoga e faamatala ai le uiga o gaoioiga maoae a fanau ina ia tutoatasi. (O le amio tutoatasi e masani faatoa amata mai le lua tausaga.) E amata ona aoao fanau e pulea i latou lava, e aofia ai le alu i le faletaele, ma le ala e taulima ai le lalolagi. I lenei laasaga, e aoao fanau e tamomoe, fafaga i latou lava, inu mai se ipu, toso meataalo, tatala faitotoa, ae i luga o meafale, ma fufulu ma solo lima. E oo atu i le 21 2 tausaga, ua masani ona lotomalo ma faafitauli ma faigata ona faamasani pe faatali mo mea latou te mananao ai. O le toatele o fanau e oo lava i le laasaga lenei, e tusa lava pe na faapefea ona tausia i latou. I lenei laasaga o le tuputupu ae, e matele lava ina faaali lo latou tutoatasi i taimi o meaai, taimi e moe ai, ma le taimi ao aoaoina e faaaoga le faletaele. E masani ona fia iloa e fanau vaega o le tino, ma o se tulaga masani. O le taimi lelei lenei mo matua e aoao ai igoa sao o itutino sa. 15

32 Malamalama i le Tuputupu ae o le Tamaitiiti O le lua matautia e mafai ona avea o se mea fiafia pe afai e sao ia uiga faaalia o matua. E mafai e matua ona fesoasoani e ala i le onosai, i le faatagaina o le tamaitiiti e fai gaoioiga tutoatasi i le tapulaa talafeagai, ma le tuuina atu o filifiliga (tagai i le vasega 8) o se auala e foia ai le tauiviga malosi. E tatau ona latou iloa o lenei vaega e le tumau ae taua tele mo le la tama. Faatasi ai ma le fesoasoani ma le malamalama, e mafai ona maua e le la tama le lagona o le lotopulea, lea e mafai ona taitaia atu ai i se lagona tumau o le faaaloalo-faaletagata lava ia ma le agalelei. E tatau i matua ona faatulaga o latou fale ina ia mafai ona taufetuli ia fanau ma sailiili solo e aunoa ma le faamanualia o i latou lava po o le faaleagaina o ni mea. E tatau ona olioli matua ia latou fanau, faaalu le taimi ma i latou, aoao i latou ia iloa taaalo ma isi, ma faitau ia i latou i le taimi e momoe ai. E tatau ona latou mausali ae ia alofa pe a aoai i latou. O le fai atu leai e le tau manaomia ai se faamalamalamaga i le vaitausaga lea. Ona ua ou fai atu ai e masani lava ona talafeagai lea. Pe a aoaia e matua fanau i lenei laasaga o le tuputupu ae, o le le amanaiaina o amioga sese po o le faamamafaina atu o taunuuga e masani lava ona talafeagai. O nei tausaga muamua o le fausaga o se taimi tatau lea mo le faateleina o le aoaoga faaleagaga. Faatonutonuina o le Laasaga Muamua (3 e oo i le 6 tausaga) I le aluga o nei tausaga, ua i ai i fanau le tele naunau o le malosi ma e taumafai e aoao ma mafai ona fai galuega na e maua ai e i latou le lagona o le tauivi ma le sootaga i lo latou lalolagi. O mafaufauga faatamaiti e masani ona maoae nai lo le mea moni, e aofia ai autu o le malosi ma le matautia, ma e ono oo ai ni lagona le lelei i fanau. Pe afai ua le faaalia lo latou malosi, e ono lagona e le tamaitiiti le vaivai, faanoanoa, ma le popole. E oo atu i le fa tausaga, o le tele o fanau ua mafai ona musa, tu vae tasi, tietie i se uila pa u tolu, kiki se polo, ma alu i luga ma lalo o faasitepu e aunoa ma se fesoasoani. Ua amata ona latou taaalo faatasi, fai atu ni fesili se tele, ma auai i tala faatino o mafaufauga. O fanau i le matua lenei e matele i le faamatalaina o tala le moni ma e talitonu foi i o latou lava mafaufauga. O nisi taimi ua latou sosopo ai ma lui o latou matua; atonu latou te taufetui, kiki, ta ei ni mea, faaaoga gagana malolosi, po o le sosola ese. E masani lava ona ofo i lo latou usitai pe afai e faamanino atu e matua o la faamoemoega ae le soona saua, i le tuuina ia la fanau ni avanoa. E oo atu i le ono tausaga, o le toatele lava ua mafai ona tietie i se uila, nonoa o latou seevae, popo ma ta se polo, faitau agai i le 100. O nei fanau e masani lava ona malolosi ma fiafia e fai ni mea. O nisi taimi e feteenai o latou lagona, ma o fanau i le laasaga lenei e masani ona eseese auala e faaalia ai le alofa ma le inoino. Latou te matele i le tutu i le ogatotonu ae leai se lagona faatuatuaina o ia lava ia. E fiafia e fai le mea e manao ai. Latou te le mafaufau ma fiamisa pe a faatonu e fai se mea. O le tele o fanau i lenei laasaga e fai miti taufaafefe. O nisi taimi e le mafai ona latou filifili i le va o ni mea se lua ona latou te mananao i mea uma e lua. E taua ia i latou le faia o le mea latou te mananao ai. E mafai ona fesoasoani matua e ala i le onosai ma le agalelei, i le faaaogaina o le tumau mausali ao faataga nei fanau e faataitai i latou lava i totonu o tuaoi ua manino ona faamalamalamaina. E tatau i matua ona faia ni tulafono e saunia ai le faatulagaga o le matamata i le televise, faia o galuega, faauma meaaoga, ma le alu e moe. E tatau ona latou faatautaia le aoaiga i se auala agalelei ma le alofa, i le 16

33 Malamalama i le Tuputupu ae o le Tamaitiiti faaaogaina o filifiliga ma taunuuga mo faafitauli tau-amioga. E tatau ona faaalu e matua taimi ma a latou fanau, faitau atu ia i latou, ma ia fiafia ia latou gaoioiga i le aiga ma le aoga. E tatau ona latou faatulagaina taimi mo a latou fanau e sailiili ai, taufetuli i fafo, ma taaalo faatasi ma isi. Aoao ia Galulue Malosi (6 e oo i le 12 tausaga) O lenei laasaga e amata ina ua ulufale le tamaitiiti i le aoga ma faaauau i le amataga o tausaga talavou. E lagona e le tamaitiiti le fiafia ma atiina ae le lototele e ala i le aoao, mauaina o togi lelei, ma le atiina ae o tomai. E ulu atu le tamaitiiti i se tu faamasani lautele atu ma lagona le taliaina ma le faamanuiaina pe a mafai ona ia faia mea o loo fai foi e isi. Afai e le mafai ona faia e le tamaitiiti mea o loo fai e isi, e masani ona ia lagona le maualalo. O le taunuuga o lenei laasaga e taua tele. O i latou e avea ma e galulue malosi e masani ona taulimaina luitau o le olaga ma le fiafia. O e le galulue malosi o nisi taimi e amata ona lofituina ai o ia lava i ni mamanu o amioga faatoilalo tagata. E oo atu i le valu tausaga, ua tele ina mafai ona tusitusi le fanau. E masani ona i ai so latou aga malie. Latou te iloa le sao mai le sese. E masani lava ona matua malolosi ma fiafia i latou i tagata ma ia i ai se uo mamae. Latou te mananao e lui tagata uma. O fanau i lenei vaitausaga e tele lava ina fiafia e fesoasoani i galuega, lea latou te maua ai le lagona faatauaina ma le faamanuiaina. Latou te tetee i le fiapule ae masani lava ona tali atu i auganiga a matua. E oo atu i le 10 tausaga, ua amata tausaga muamua o le talavou ma ua matele fanau i le toafilemu, usitai, ma faigofie ona faifaimea faatasi. Ua tele ina latou fefaamasaniai, galulue faatasi, ma galulue malosi ma fesoasoani i le aiga. Latou te faatauaina o latou matua ma manatu o latou uo. Latou te fiafia i gaoioiga faavaega i le lotu ma le aoga. E oo atu i le 12 tausaga, o le tele o teine ua amatalia tulaga talavou. O le aotelega, o nei fanau e lelei fegalegaleaiga i le aiga ma le aoga, ae o le toatele lava e aafia i lagona ma amioga fesuisuiai, mai le faatamaitiiti i le talavou ma toe foi i tua, i le faatuatuaina ma le le faatuatuaina, faataitaia o tulafono ma faalagolago i ai. Ua taua foliga vaaia. Ua faafuasei ona suia faigauo. O suiga faaletino e taua, e faailo atu ai i nei fanau ua amata ona avea i latou e pei o o latou tupulaga matutua. O le tele o le taimi e alu i teuga e taitaia nisi o nei fanau, ae maise lava teine, e atiina ae le le ai lelei (fefe i lapoa po o le ai tele ona faapuai lea). O le tele o nei fanau e tulimatai atu i le faaauauina o le faauoga ma tagata o lona lava ituaiga. Ae ui i lea, o suiga faafuasei o faauoga e masani ona tupu ai lagona tiga. E mafai e matua ona fesoasoani ia latou fanau e uunaia le fiafia i le faamanuiaina pe a latou fiafia ia latou gaoioiga ma tuuina atu le faafetai mo galuega ua lelei ona fai. E tatau i matua ona faatasi atu ia latou fanau i galuega faatino ma gaoioiga ma fesoasoani ina ia faamanuiaina i latou. E tatau ona latou faaalu le taimi e faalogo, fesoasoani ia latou fanau e foia faafitauli, ma aoao i latou i le ala e foia ai feteenaiga. Soo se taimi lava e mafai ai, e tatau foi i matua ona auai i gaoioiga o loo auai a latou fanau. E tatau i matua ona faaaafia a latou fanau i le fausia o tulafono i le aiga, faamoemoega, tapulaa, ma taunuuga. E tatau ona faateleina tiutetauave tau galuega latou te tuuina atu ia latou fanau ae faatapulaa le matamata i le televise. 17

34 Malamalama i le Tuputupu ae o le Tamaitiiti E manaomia le matua mataalia lava o matua i faatosinaga o ala o faasalalauga ia latou fanau i nei vaitausaga. O mekasini o faaaliga laei ma tagata e laeia atonu o le a tuuina atu ai i se tamaitai talavou se vaaiga sese e uiga i le lalelei. O taaloga i vitio e ono uunaia fanau i le saua ma le amio leaga. E tatau i matua ona talanoaina ma a latou fanau vaaiga po o manatu o loo latou maua mai i ala o faasalalauga ma tuuina atu ia aoaoga sao. E tatau foi i matua ona faamasani i uo a latou fanau ma uunaia a latou fanau e valaaulia a latou uo i o latou aiga. E le tatau i matua ona faitioina uo a latou fanau. I le aluga o nei tausaga, o le a sili atu ona taliaina e fanau le fesoasoani faamatua nai lo le taimi ua latou matutua ae. E tatau i matua ona vaai i faafitauli ma luitau o ni avanoa e ofoina atu ai le fesoasoani. O le faafaileleina o le a fesoasoani tele (tagai i le vasega 4). E tatau i matua ona faailoa atu soo le alofa ia latou fanau, faamalosiau ia i latou, ma faaviivii atu i mea ua latou ausia. A o faamalosiau atu ia latou fanau ina ia galulue malosi, e tatau foi ona latou puipuia i latou mai le soona faia o mea. O sini e tatau ona moni ma ia mafai ona ausia ae ia le faalavelave i sini ma faamoemoega aoga a le aiga. E tatau i matua ona uunaia a latou fanau ina ia i ai ni mea e fiafia ai ma uo talafeagai i fafo atu o le aiga. E tatau ona latou faaaloalo i tulaga faalilolilo o a latou fanau ma ia i ai ni faamoemoega talafeagai e usitaia ai tulafono. Sailiga o le Tutoatasi ma se Lagona o le Faasinomaga (12 e oo i le 18 tausaga) Faatasi ai ma le amataga o tausaga talavou, e vave lava ona suia tino o fanau. Ua aliae lagona faalefeusuai. Ua mananao nei fanau ia tutusa ma ia tutoatasi foi mai isi, ae maise lava mai o latou matua; ao le taimi lava lena, latou te faatauaina le saogalemu ma le lagona lelei o se aiga mautu. I le aluga o nei tausaga, ua vaai ai fanau ia i latou lava ua avea ma tagata matutua ma ua amata ona mafaufau pe faapefea ma po o fea foi latou te ofi ai i le lalolagi. O la latou galuega autu o le tuputupu ae o le fausia lea o se lagona po o ai i latou ma se tulaga mo i latou lava i le lalolagi o tagata matutua. E oo atu i le 14 tausaga, o le tele o fanau ua leai se lagona o le saogalemu e uiga ia i latou lava, o latou tino, ma le taliaina o i latou. Ua matele ina latou faimanatu, tetee, ma malosi, ma mananao nei lava i mea uma. E masani ona latou manatu ia i latou lava, itaita gofie, ma fia misa, tele feteenaiga ma o latou matua, lea latou te faapea ua matutua tele ma ua tuai o latou manatu. O le vaitausaga lea, ua amata ona oo i le tulaga talavou le toatele o i latou, ma ua atoa mo nisi tamaitai. O fanau o lenei vaitausaga e vaai atu i le tupulaga mo amio talafeagai faalevaifafo. E ui e masani lava ona latou aloese mai le vaaia faatasi o i latou ma o latou matua i nofoaga faitele, ae i totonu o latou loto o le toatele lava o loo alolofa pea i o latou matua ma e lagona le sootaga ma o latou aiga. E oo atu i le 16 tausaga, o le tele o talavou ua matele i le lagolelei ma fiafia e siomia e tagata o le aiga. Latou te matele ina ia sili atu le saogalemu i lo latou faasinomaga ae o loo filifili pea i tulaga faatauaina ma talitonuga, i le sailiga o se lagona sili atu le manino o ia lava. Latou te manatu i tulaga faalevaifafo ma vaega o tupulaga. Atonu latou te faaauau pea ona faataitaia tulafono ma fesiligia le taitaiga. O nisi taimi e lagona ai e matua le fefefe ao taumafai o latou talavou ina ia tutoatasi. Nai lo le lagona o le fefe, e tatau ona latou lagona le loto faafetai mo manaoga o latou talavou ia ola tutoatasi. E tatau ona faamaamulu lemu le pulea, i 18

35 Malamalama i le Tuputupu ae o le Tamaitiiti le faatagaina o talavou e alualu i luma i le tausia o latou lava olaga. O tapulaa ma taunuuga e mafai ona faaaoga pea pe afai ua le talafeagai le amio. E tatau ona uunaia fanau e mafaufau mo i latou lava. E tatau i matua ona faia se taumafaiga e talia uiga o a latou fanau e aunoa ma le lagona nofosala po o le tetee. E tatau ona tumau lo latou toafilemu ma le mausali pe a feagai ma lagona malolosi o a latou talavou. E tatau i matua ona faaavanoaina i latou lava e faalogo pe a naunau a latou fanau e talanoa, i le ofoina atu o fautuaga e fesoasoani ia i latou e faatautaia o latou olaga. E tatau ona latou gauai atu i le tulaga faanoanoa ma le le mautonu o loo aafia ai a latou fanau. E tatau ona latou faalogo i tauiviga ma luitau o loo aafia ai a latou fanau. E tatau ona latou aoaoina i latou i auala e taulimaina ai uunaiga a taaga a tupulaga. E le tatau i matua ona lagona le le fiafia pe afai e le mananao a latou fanau e faatasi ma i latou. Ae ui i lea, e tatau ona latou faamoemoe ia usitaia tulafono a le aiga e aunoa ma le faamoemoe ia atoatoa. E tatau ona latou filifili ma le faaeteete ia fetauaiga, ma faamamafa atu taunuuga pe a manaomia. I le aluga o lenei laasaga o le tuputupu ae, o le a avea talavou le mautonu ma talavou matutua lototetele ma se lagona po o ai ia, faamoemoega, ma le mafaufau lelei. E masani lava ona tupu le lototele ao lagona e talavou le taliaina, mafaia, ma le saunia mo le lumanai. O talavou e lagona le vaivai ma le le taliaina e masani ona le mautonu ma le mautinoa i latou lava, o latou matafaioi, ma lo latou taua i le lalolagi. Atonu latou te vaai i o latou matua o se puniala i lo latou tutoatasi ua aliae. E ono avea nei talavou ma ni tagata le faaaloalo, le loto faafetai, tetee, ma le usitai. O nisi e taumafai ia maua se lagona o le auai e ala i le faatasi atu i ni vaega, kegi, po o talavou lauiloa. Faailoga o Faafitauli o le Tuputupu ae ma Agafesootai- Faalelagona O faailoga lapatai nei ua fautuaina mai le ono tulai mai o faafitauli o le tuputupu ae po o le va ma isi po o le faalelagona. O se tamaitiiti ua i ai soo se tasi o nei faailoga po o uiga e ono manaomia le fesoasoani faapitoa mai se fomai o tamaiti po o se faufautua ua i ai le tomai faapitoa. E oo atu i le lua tausaga Ua le mafai ona savali. Ua le mafai ona fai ni fuaiupu e lua upu pe faaaoga ni upu e itiiti ifo ma le 15. E foliga mai e le iloa faaaoga mea faitino masani, e pei o se selu, ipu, po o le sipuni. Ua le mafai ona tulei se meataalo e fai pau. E oo atu i le fa tausaga Ua faaalia se faailoga lapatai po o uiga mai le taimi ao laitiiti. Tafe le faua i taimi uma. Ua le manino le tautala. Ua le malamalama i faatonuga faigofie. Ua le fiafia tele i isi. Ua faigata ona tuueseese ma le tina. Ua le auai i taaloga faafoliga. 19

36 Malamalama i le Tuputupu ae o le Tamaitiiti E oo atu i le ono tausaga Faaalia se faailoga lapatai po o se uiga mai le taimi ao laitiiti. E le mafai ona tietie i se uila pau tolu. E le mafai ona togi se polo pe a sasau i luga lona lima. Tagi ma pipiimau pe a o ese matua. Faaalia le le fiafia e faifaimea pe taaalo faatasi ma isi tamaiti. E le mafai ona ia pulea ia lava pe a ita pe le fiafia. E le manao e fai ni ofu, alu e moe, pe faaaoga le faletaele. E ulavale tele ua oo lava ina faalavelave i meaaoga. E le lelei le va ma isi tamaiti; leai ni uo. Faasusu pe fai le feau i le moega. E lapoa tele. E fai soo miti taufaafefe. E matua saua lava (finau pe fusu). E foliga matafefe tele. E oo atu i le valu tausaga Faaalia se faailoga lapatai po o se uiga mai le taimi ao laitiiti. E le iloa tau le taimi. Aloese mai le aoga po o le le lelei i le aoga. E masani ona le usitai, tautala soo, ma e le faaauo. I soo se tausaga E le mafai ona tautala i le tulaga ua faamoemoeina (e laiti upu e tautala ai pe sese le faaaogaina; le manatua upu po o le fai o ni fuaiupu po o le fai foi o ni leo sao; tautoai le tautala). E le mafai ona ia tausia ia lava i le tulaga ua faamoemoeina. Ua le mafai ona fausia ni mafutaga ma isi (le mafai ona pupula sao mai, faaalia lagona i foliga, ma faasoa mea e fiafia ai o se vaega o ni mafutaga i le va ma isi). Ua le mafai lava ona faamanuiaina i le aoga. Ua le mafai ona galue pe auai i gaoioiga faafiafia i le tulaga ua faamoemoeina. Faaalia o le faaleagaina o le tomai e mulimuli i mea e fai mo le soifua maloloina ma le saogalemu. Ua le mafai ona faitau, tusitusi, pe fai le matematika i le tulaga ua faamoemoeina. Ua le mafai ona savali, totolo, nofo, togi, pue, pe tamoe i le tulaga ua faamoemoeina. Faigata ona gauai mai, foliga mai e le faalogo, le mulimuli i faatonuga, i ai faafitauli i le faatulagaina, pe faigofie foi ona faatosina ese pe galogofie foi mea. Migoi soo, le mafai ona nofo lelei, alu ese mai le nofoa i le aoga, tamoe ma aeae i luga i taimi uma, tautala soo, valaau mai tali i fesili, faalavelave, po o le osovale. 20

37 Malamalama i le Tuputupu ae o le Tamaitiiti Ita po o le finau; tetee i manaoga a tagata matutua. E masani ona ita ma inoino; tuuaia isi mo ana mea sese. Saua i tamaiti laiti, taufaafefe i isi, po o le faamisa. Faaleaga meatotino, gaoi, po o le soli o tulafono. E saua i meaola ma tagata. Faamalosia isi i faiga faalefeusuaiga. E le ai lelei ma ua le lapoa ai po o le vaaia foi o le paee tele. Maua i le tino tetete (e faafuasei, topetope, ma faaauau pea le tetete o le tino po o le leo). Popole pe faaalia le le mautonu pe a vavaeese mai le aiga po o matua po o loma foi le vavaeeseina. E le mautonu (o uiga e aofia ai le faanoanoa po o le vaivai, le fiafia i le faia o ni mea, aloese mai tagata, lagona le nofosala ma le le taua, lagona le le aoga, faigata ona mafaufau ma auai, leai se malosi, maua mafaufauga ma lagona o le pule i le ola). Faaalia le popole (foliga ita, le toa, fefe, popole, taumatau; foliga mai o loo lagona se mala o le a oo mai; faigata ona manava po o le tiga o le fatafata). Faamoemoega Talafeagai Na aoao mai le Au Peresitene Sili ma le Korama a le Toasefululua: I le muai olaga, o atalii ma afafine agaga... talia le fuafuaga [a le Atua] e mafai ai e lana fanau ona maua ni tino faaletino ma le tomai faalelalolagi latou te maua ai le atoatoaga ma iloa tino ai lona taunuuga paia o se suli o le ola e faavavau. 5 Mo le toatele o tagata, o lenei faagasologa e aofia ai laasaga o le pepe, tamaitiiti, talavou, ma le tagata matua. E mafai e matua ona fesoasoani ia latou fanau i nei laasaga, i le saunia o i latou mo luitau o le olaga. O faamoemoega talafeagai ma faagasologa fuafua lelei e mafai ona avea ma o latou mataupu faavae taiala i lenei faagasologa. E tatau i matua ona iloa a latou fanau ma faatauaina i latou o ni tagata faapitoa. I le faia o lea, o le a latou faaali atu ia i latou le alofa o loo faasafua mai e le Tama Faalelagi ia i tatou uma lava. Tali atu i Amioga O matua e faatauaina a latou fanau ma ua iloa o i latou o ni tagata taitoatasi o le a sili ona tali atu ma le talafeagai i amioga a a latou fanau. O le a sili atu ona aoaoina a latou fanau i mataupu faavae sao. E masani ona fai e fanau amioga e ono le fiafia i ai matua, e pei o le susuina o le limamatua, a ea e, ma le faia o tala faaopoopo. O na amioga o nisi taimi e mafua ona o laasaga o le tuputupu ae ma e tuueseina ao faasolo ina matutua fanau. O le iloaina o fanau e matutua ma tuputupu ae, o le a faaitiitia ai le lagona nofosala ma le popole o matua pe a tutupu mai nei uiga. E mafai foi i matua ona tali atu ma le mataalia tele. O nisi taimi e faamalosia ai e matua se amio e le manaomia i le faasalaina, faamaasiasiina, po o le otegia o le tamaitiiti. O lena uiga malosi faalelagona e aumaia ai le gauai le manaomia i le amio, o nisi taimi e faaosoina ai le tamaitiiti i se lagona le lelei o le tetee, po o le matua fia iloa lava o le amio. Mo se faataitaiga, o le tali malosi atu i le susuina o le limamatua o nisi taimi e faaoso ai le tamaitiiti e piimau i le amio. Ae ui i lea, pe afai e tali atu matua i se auala faigofie po o le le amanaiaina foi o le amio, o le a iu lava ina tuuese e le tamaitiiti pe a ua le toe aoga. 21

38 Malamalama i le Tuputupu ae o le Tamaitiiti O le faamamafaina soo o le talafeagai o le matua o le amio e mafai foi ona faamalosi sese ai le amio, ma o le a faamalosia ai le tamaitiiti e toe fai atili le amio, e oo lava i tulaga le saogalemu. Mo se faataitaiga, o matua o e mimita i le taumafai o se tamaitiiti e pe a ( ese le aulelei pe a ia faia lena mea ) atonu o le a faamalosia ai se amio e ono afaina ai le saogalemu o le tamaitiiti. O talavou e masani ona o ese mai faatasiga faaleaiga ma faitioina matua. O matua e lagonaina faaletagata lenei mea, e lagona le teenaina, ma taumafai e faamalosia le taitaiga lea e ono faaosoina ai le tamaitiiti e tetee, ma faalavelave i lona alualu i luma i lenei laasaga. Ae ui i lea, afai e talia e matua le amio a le tamaitiiti e aunoa ma le ita po o le popole e le manaomia, o le a latou faatagaina le tamaitiiti e agai i luma i lenei laasaga o le talavou. E masani lava, e faasolo ina taliaina e fanau o latou matua ao latou agai atu i le tulaga faatagata matua. g a O i O iga e aoa O ai: Suia O m ea ua f aamo emo ein a e Le TiNO m ai I le faaaogaina o faamatalaga ua tuuina atu i lenei vasega, fai atu i matua e talanoaina ma le isi po o se isi matua po o le a le faia o latou faamoemoega ma le tulaga tuputupu ae o a latou fanau o loo i ai nei. Tuu atu ia i latou e tusi i lalo nisi o latou faamoemoega e ono mafua ai faafitauli. Tuu atu ia i latou e talanoaina pe faapefea ona latou tali atu ia latou fanau i auala e sili atu ona anoa le talafeagai. Tuu atu ia i latou e tusi i lalo suiga o le a latou faia. Fai atu ia i latou e faaaoga a latou suiga i le vaiaso a sau, ma faasoa mai o latou aafiaga i le isi vasega faalevaega. Ia Iloa Tamaiti Taitoatasi O le auala sili mo matua ia iloa ai a latou fanau o mea latou te fiafia ai ma mea e le fiafia ai, faamoemoega ma mea e fefefe ai o le faaaluina lea o le taimi ma i latou. E mafai e aiga ona faaalu le taimi faatasi i aso uma i tatalo faaleaiga ma suesuega faaletusipaia. E mafai ona latou galulue faatasi ma faia se talanoaga faigofie, ma manaia. E mafai e matua ona faaaafia a latou fanau i gaoioiga faavaega e pei o le o i le paka, fausia se fale i luga o le laau, o e tietie taavale, alu se savaliga, totoina ma tausia se togalaau, ma taaalo i ni taaloga. E masani lava, o gaoioiga sili ona faafiafia loto e sili ona taugofie. E tatau ona faaalu e matua le taimi na o laua ma se tamaitiiti, e masani ona faataga le tamaitiiti e filifili gaoioiga o le a la faia faatasi. O talanoaga e faia i na gaoioiga e tatau ona faapitoa lava i mea e fiafia ai le tamaitiiti. g a O i O iga e aoa O ai: f uafuain a O g a O i O iga e f ai f aat a S i Fai atu i matua e mafaufau i le tele o gaoioiga e mafai ona latou olioli ai o se aiga po o le faatasi foi ma se tagata o le aiga. Tuu atu ia i latou e tusi i lalo mea uma e oo mai i le mafaufau, ma fai la latou lisi i le umi lava e mafaia. Valaaulia i latou e maua mai fautuaga mai tagata o le aiga i le taimi o se afiafi faaleaiga po o se isi taimi talafeagai. Tuu atu le lui ia i latou e filifili se gaoioiga se tasi pe lua mai le lisi e fai i vaiaso taitasi mo le masina a sau. 22

39 Malamalama i le Tuputupu ae o le Tamaitiiti FAAMATALAGA 1. I le Conference Report, Oke. 1999, 6; po o le Liahona, Ian. 2000, I le Conference Report, Oke. 1977, 64; po o le Liahona, Mat. 1978, Tagai William Sears and Martha Sears, The Baby Book: Everything You Need to Know about Your Baby from Birth to Age Two (New York: Little, Brown & Company, 1993), O nisi o faamatalaga i lenei vaega na faatulagaina mai ia Erik H. Erikson, Childhood and Society (New York: Norton, 1963), ; Frances L. Ilg, ma isi, Child Behavior (New York: Harper & Row, 1981), 12 46; ma Louise Bates Ames, ma isi, Your Ten-to-Fourteen-Year-Old (New York: Dell, 1988), , O Le Aiga: O Se Folafolaga i le Lalolagi, Liahona, Oke. 2004,

40 o upu ma amio e i ai le mana e FaaTiga pe Fesoasoani, e FaaTupu ai le Tiga ma le pagatia po o le Faamaloloina o lagona Tiga, e Faaosoina masalosaloga ma le FeFe po o le FaaTumauina o le FaaTuaTua ma le lototoa.

41 V A S E G A T O L U FESOOTAI ATU I LE ALOFA Faamoemoega o le Vasega I lenei vasega, fesoasoani i matua: Ia malamalama i le taua o le faia o fesootaiga lelei ma le ogaoga o fesootaiga le lelei. Ia faailoa atu ma taofi auala matautia o fesootaiga ma a latou fanau. Ia aoao tomai taufesootaiga ma tu e faamalosia ai mafutaga faaleaiga. O le Taua o Fesootaiga Lelei O le fesootaiga e aofia ai mafaufauga uma, lagona, gaoioiga, po o le manao na e faasoaina i le va o matua ma fanau i faaupuga po o le leai foi o ni upu. E faigata pe a leai se fesootaiga. E pei ona matauina e Peresitene Spencer W. Kimball, O o tatou foliga, o tatou leo, a tatou gaoioiga, o tatou mafaufauga e faalataina i tatou. 1 O a tatou gaoioiga ma upu e tau atu ai po o ai i tatou, po o a o tatou lagona i mea, ma le tulaga ua tatou oo i ai. E oo lava i le musu e tautala e auina atu ai lava se savali i isi, e ui lava atonu e malamalama tonu pe leai foi i le savali. O fesootaiga le lelei o se uiga ma o se mafuaaga o faafitauli faaleaiga. O matua ma fanau e feita ma lē fiafia, e masani ona fesootai i auala matautia, i le lagonaina o le le fia faalogo ma sili atu le manao e fai atu mea le lelei ma faatiga. E faapena foi, pe a faalogo matua ma fanau i savali le lelei, ma faatiga, e masani ona tali atu i upu ma gaoioiga le talafeagai. O le suia o uiga o se tasi agai i le olaga, ia te ia lava, ma isi o nisi taimi e manaomia muamua a o le i mafai ona maua le fesootaiga lelei. E mafai e matua ona motusia lio o fesootaiga matautia e ala i le suia o le auala latou te faalogo ma tali atu ai, ona fatuina ai lea o se siosiomaga maloloina e mafai ona taitai atu i le suiga o le loto i o latou atalii ma afafine. Tu ma Aga Matautia O tu ma aga masani o fesootaiga e tuliesea ai fanau e aofia ai: Aoaoga uumi, faatonutonu, lauga, suesueina. Sa ou tau muamua atu ia te oe, ua faaafe ona ou tau atua ia te oe. E le mafai ea ona ofi i lou ulu malo lena... Ua tatau ona e maasiasi ia te oe lava ia. Vaai la i le mea ua e faia. Aisea lava ua e fai ai lena mea? Le faatauaina, faafilemuina, tuuina atu o faamaoniga le moni. 25

42 Fesootai atu i le Alofa Faato ato a mai. E leai se mafuaaga e ita ai. Ua lelei, po o le a lava le mea e te maua ai le fiafia. O le a lelei mea uma. E toatele tagata na sili atu le pagatia. Faamasino, fetuu, faafefe. O le faalavelave ia oe o le... O le a e le oo lava i se mea lelei. Toe fai la lau mea lena ma o le a le mafai one e saofai i lalo mo le vaiaso. Tuuaia, faitioina, amusia. O oe a na mafua ai. E ese lou faasoesa. E le mafai ona ou onosai pe a e faitio faapena. O le talanoa e uiga i ou lava lagona ao manaomia e le tamaitiiti le faasoa mai o ona lagona. Ou te iloa lelei lava ou lagona. Ao ou laitiiti pei o oe, na ou... g a O i O iga e aoa O ai: TaO fia O Tu TaufeSOOTaiga m a T aut ia Fai atu i matua e mafaufau pe faapefea ona aoga nei tusitusiga paia ia i latou: O mea e sau mai le gutu, ua alu ae ia mai le loto (Mataio 15:18) fesili atu i matua po o a mafaufauga, uiga, ma manaoga e aafia ai le auala latou te fesootai ai ma tagata o le aiga. A le sese se tasi i le upu, o le tagata lea ua sao, na te mafaia foi ona taofi i le tino uma (Iakopo 3:2) fesili i matua e mafaufau po o le a le lelei latou te taulimaina ai o latou lagona ia aloese ai mai le tuuina atu o mea sese, ae maise lava pe a fai e a latou fanau ni mea e sese ia i latou. Fai atu i tagata o le vasega e tusi i lalo tu taufesootaiga le talafeagai na latou faaaogaina. O lenei lisi o le a fesoasoani ia i latou e manatua e aua nei toe faia ia tu. Faatonu i latou o le laasaga muamua i le faaleleia o fesootaiga o le faailoa lea o le mea sese na latou faia ma taofi loa le fai atu o [tala] ma le faia o mea matautia. Faamalosiau atu ia i latou ia tumau i le faia o lenei suiga, e tusa lava pe faaauau pea ona faalogogata a latou fanau. Fesootaiga FaaKeriso O matua e fesootai i le auala faakeriso e faigofie atu ona faataunuuina lo latou tiute paia e tausia a latou fanau i le alofa ma le amiotonu ma ia aoao i latou e alolofa ma feauaunaai, ia tausia poloaiga a le Atua ma avea ma tagatanuu usiusitai i tulafono i soo se mea e nonofo ai. 2 O tulaga faatauaina ma talitonuga talafeagai e tele lava ina le oo atu i fanau e aunoa ma le feaveaia ma le faaeteete, ma le maaleale o ni faamatalaga. O le naunau o fanau e faalogo ma talanoa e masani ona faalagolago i le ituaiga siosiomaga mo le fesootaiga ua fatuina e matua i le aiga. I le avea ai ma Faaola ma Togiola, o Iesu Keriso o lo tatou faataitaiga: O au nei le ala, ma le upu moni, ma le ola: e le alu atu lava se tasi i le Tama, pe a le ui mai ia te au (Ioane 14:6). Ona na o le pau lea o le tagata atoatoa na soifua i le fogaeleele, na Ia tuuina mai le faataitaiga maoae o le ala e tatau ona i ai tagata ma le ala e tatau ona latou fesootai ai le tasi ma le isi. 26

43 Fesootai atu i le Alofa Ua faamanino mai e tusitusiga paia o Iesu na: Telegese e faasala, e pei o le fafine na molia ona o le mulilua (tagai i le Ioane 8:3 11). Loto Faamagalo, e pei ona Ia saili atu le faamagaloga a le Tama mo e na faasatauro ia te ia (tagai i le Luka 23:33 34). Agaalofa, e pei ona Ia tagi faatasi ma Maria ma Mareta i le oti o Lasalo (tagai i le Ioane11:33 36). Manatu i Lona aiga, e pei ona Ia saunia le tausiga mo Lona tina ao i ai o Ia i luga o le satauro (tagai i le Ioane 19:25 27). Naunau e taui le leaga i le lelei, e pei ona Ia faamalolo le taliga o se tasi o i latou na pueina o Ia (tagai i le Luka 22:50 51). Alofa i tamaiti, e pei ona faaalia i Lona faamanuiaina o i latou (tagai i le Mataio 19:14 15; 3 Nifae 17:21 24). Loto faafetai, e pei ona Ia viia le fafine na uuina o Ia i le suauu (tagai i le Luka 7:44 48). Naunau e auauna atu, e pei ona Ia mulumuluina vae o Ona soo, ma aoaoina i latou e auauna atu i isi (tagai i le Ioane 13:4 17). Naunau e osi taulaga, e pei ona faaalia i Lana togiola mo agasala a le lalolagi (tagai i le Mataio 26:35 45). O fesootaiga aoga o se taunuuga moni lea ao atiina ae e alii ma tamaitai uiga faakeriso o le faatuatua, faamoemoe, agaalofa, alofa, manatu tasi i le mamalu o le Atua, amiomama, poto, le gaoia, onosai, alofa faauso, amioatua, lotomaualalo, ma le filiga (tagai i le MF&F 4:5 6). Na aoao mai Peresitene Tavita O. Makei: E leai se tagata e mafai ona faia sana faaiuga faamaoni e faaaoga i lona olaga i aso taitasi ia aoaoga a Iesu le Nasareta, e aunoa ma lona lagonaina o se suiga i lona lava natura. O le fuaitau, toe fanauina, e loloto atu lona uiga i lo le mea ua manatu i ai le toatele o tagata. 3 A o mulimuli matua i aoaoga a Keriso, latou te manumalo i tu le aoga ma matautia faalefesootaiga. Ao latou faaaogaina uiga faaleatua, ua faigofie ia i latou ona taulimaina lagona faaletagata ma sili atu la latou tali atu i amioga a isi; ua matele ina latou tali sao atu pe a le faaaloalo ma le pulea fanau. g a O i O iga e aoa O ai: iloi LOi N a O L e TuL aga O L au f e SOOTaiga Fai atu i tagata o le vasega e mafaufau pe faapefea ona latou tali i fesili nei (e aunoa ma le faaalia o a latou tali i le vasega): Pe talitonu lau fanau e te fia faalogo i mea o loo latou fai mai ai? Pe o e fiafia ia latou gaoioiga, sini, ma mea ua ausia? Pe latou te lagonaina le saogalemu i le talanoaina ma oe o o latou faafitauli ma manaoga patino? Pe mafai ona latou fesili atu ia te oe ni fesili maaleale e aunoa ma le faitioina po o le aoaiina? Afai o a latou tali o le ioe uma, atonu e faalogo a latou fanau ma talia tulaga faatauaina amiotonu ma talitonuga latou te aoao atu. Fautua atu ia talanoaina e matua a latou tali i le aiga ia iloa ai pe malilie i ai o latou taitoalua po o fanau ia latou tali. 27

44 Fesootai atu i le Alofa O le faia o se tautinoga e masani lava ona faateleina ai le uunaiga o se tagata ia faataunuu le fuafuaga. Fai atu i matua e tusi i lalo se mea se tasi pe lua o le a latou faia i se isi auala e mulimuli ai i faataitaiga a le Faaola ao latou fesootai ma a latou fanau. Fautua atu ia tau atu i o latou taitoalua ma fanau le mea o le a latou faia. Faaleleia o Fesootaiga O faafitauli tau fesootaiga e tutupu mai pea. O le sailia po o anafea na amata ai ma po o ai na amataina faafitauli e masani ona faigata, ma e masani ona tele atu ai le leaga nai lo le lelei i le tuuaia. Nai lo le tuuaia, e tatau i matua ona tulimatai le faaleleia o a latou tomai tau fesootaiga. O mataupu faavae ma tomai tau fesootaiga ua aoaoina i lenei vasega e aoga faapitoa lava pe a feita fanau ma e aoga le talatalanoa ma se tasi. E pei ona tuuina mai e le tagata poto faapitoa o mafaufau o John Gottman, o matua e fe oe oea i lelei ma a latou fanau i taimi faigata ua aumaia se uunaiga o le suiga o le olaga, i le fesoasoani lea ia latou fanau e aoao e taulimaina lelei o latou lagona ma pulea lelei o latou va ma isi. 4 E mafai e matua ona aoao ma faaaoga lelei mataupu faavae ma tomai aoga taufesootaiga. Pe afai latou te faia faatasi ai ma se manaoga moni ia faalogo ma malamalama, o le tulaga ma le aofai o a latou fe oe oea iga ma a latou fanau e masani lava ona faateleina. O mataupu faavae nei o le a fesoasoani i matua e faaleleia fesootaiga ma isi faapea foi ma a latou fanau. Taui atu le Leaga i le Lelei O se auala aoga e motusia ai mamanu matautia o fesootaiga o le mulimuli lea i le faataitaiga a Iesu ina ia taui atu le leaga i le lelei. E tatau i matua ona tautala atu i se leo filemu pe a ee mai i ai se isi, talanoa faaaloalo pe afai e le faaaloalo a latou fanau, ia atamai pe afai ua le atamamai a latou fanau, ia saunia ma le alofa taunuuga pe afai ua solia e fanau tulafono faaleaiga (tagai i le vasega 9). O le avea faapei o Keriso e le faapea o le a talia ai e matua manaoga le talafeagai. I le isi itu, o lona uiga o le taulimaina o faafitauli nai lo le aloese mai ai. Pe a onosai ma agaalofa matua, o le tele o fanau e iu lava ina tali mai i se auala lelei. O nisi taimi e le oo mai ni suiga i amio seiloga ua mautinoa e le tamaitiiti e mananao moni lava matua i se mafutaga sili atu ona lelei. O le iuga la, o le a manaomia e matua le tumau ia latou taumafaiga ina ia fesootai atu ma le talafeagai, e tusa lava po o a amioga a a latou fanau. Vaai i le Itu Lelei o Fanau E manaomia e matua ona gauai atu ia latou fanau, ae maise lava pe a talafeagai amioga a latou fanau. O le gauai atu o se uunaiga maoae lea. Afai e faalogo ma talanoa matua ia latou fanau i taimi o le sologa lelei, o le a latou faamalosia amioga lelei. E ono toe fai e fanau amioga na e tosina ai le gauai mai o latou matua. E tatau ona le amanaia e matua amioga le lelei ma le talafeagai pe afai e le afaina. Pe afai ua inosia, le talafeagai, pe matautia le amio, ua tatau loa ona faamamafaina e matua se taunuuga ina ia puipuia le tamaitiiti mai le mauaina o le gauai atu le manaomia. (tagai i le vasega 9). Faalogo i Fanau E masani lava ona lelei amio a fanau pe afai latou te lagonaina le faatauaina ma le faaaloalogia. E mafai e matua ona fesoasoani ia latou fanau ia lagona le faatauaina ma le faaaloalogia e ala i le faalogo atu ia i latou ma talia o latou lagona. O nisi taimi 28

45 Fesootai atu i le Alofa e i ai lagona o fanau e ono le fiafia i ai matua. Peitai, e masani lava ona suia lagona le manaomia pe a faatagaina fanau e talanoa e uiga i ai. O lagona ita o se tamaitiiti i se matua, e masani lava ona vave suia i le alofa pe a faatagaina le tamaitiiti e talanoa i na lagona e aunoa ma le faasalaina. O le faalogo atu i lagona faigata o fanau o se auala lea e tuuina atu ai le fesoasoani muamua faalelagona. E lagona e fanau le loto vaivai ma le le mautonu pe a le amanaia pe teena foi o latou lagona; atonu e iu ina latouaoao ina ia le faatuatuaina le mea o loo latou lagonaina. O fanau laiti, e faapitoa lava, ona faalagolago i o latou matua ina ia fesoasoani ia i latou ia malamalama i o latou lagona. Na ofoina mai e Elder Russell M. Nelson o le Korama a le Toasefululua lenei fautuaga: O le taimi e faalogo atu ai, o le taimi lea e manaomia ai e se tasi ona lagonaina o ia. E fiafia tele tamaiti e faamatala mai mea na oo ia i latou, mea lelei atoa ma mea faanoanoa. O tatou naunau ea e faalogo? Afai o latou taumafai e faamatala mai lo latou mafatia, pe mafai ea ona tatou faalogo atu ma le malamalama i se aafiaga faateia e aunoa ma le faateia o i tatou lava? Pe mafai ea ona tatou faalogo atu e aunoa ma le lavetala atu ma aunoa ma le faamasino vave e tapunia ai le faitotoa o le fia tautala mai? E mafai ona tatalaina pea faatasi ai ma le faamautinoaga mālū, tatou te talitonu ia i latou ma malamalama i o latou lagona. 5 O mataupu faavae nei o le a fesoasoani i matua ia sili atu ona faalogo lelei. Faaali le fiafia i ai ma se naunautaiga e faalogo. Afai o faaalia i upu a matua le fiafia i mea o fai mai ai le tamaitiiti ae o faaalia mai i o latou taga le le fiafia ma le le onosai, o le a talitonu le tamaitiiti i le gagana faitāga a le tino. E tatau i matua ona taofia isi mea o loo latou faia ma tuuina atu le gauai atoatoa ia latou fanau. Nai lo le tutu ma vaavaai atu i lalo ia latou fanau, lea e tau atu ai le malosi ma le tulaga maualuga, ae e tatau ona latou taumafai e fesootai i se tulaga o le mata-ile-mata. E tatau ona latou nofouta i a latou gagana faitāga a le tino. E leotele atu taga na i lo upu. Fai atu fesili e valaaulia ai le tamaitiiti e tautala. Mo se faataitaiga, atonu e fai atu le matua, E foliga mai e i ai se mea o mamafa ia te oe. E te fia tau maia ia te au? O le a sou vaai i ai? Tau mai isi mea. O le tuuina atu o fesili e tatau ona faia i se auala lagolago nai lo se auala faamalosi ina ia le lagona ai e fanau o loo suesueina i latou. Faailoa ma tau mai lagona o le tamaitiiti. O le a lagona e fanau le mafanafana pe a faailoa ma tau mai e matua o latou lagona. Latou te iloa ai e malamalama se isi. E mafai ona faapea atu se matua, Na e lagona le tiga ina ua le valaaulia oe e Ioane i lana pati, a ea. O nisi fanau e tutupu ae e aunoa ma le faalogo i upu ia e tau atu ai o latou lagona le lelei. (Tagai i levasega 4 mo nisi faamatalaga i le faailoaina ma le tauina o lagona.) Faalogo lelei e ala i le toe faaupuina o le tala a le tamaitiiti. Pe afai ua i ai se faafitauli i se tamaitiiti ma manao e talanoa, o nisi matua e faalogo i se upu e tasi pe lua, faapea loa ua latou malamalama i le faafitauli, ona oso atu lea ma amata ona tuuina atu fautuaga. Afai e le faalogo ma le atoatoa matua, e masani ona loto vaivai ai le tamaitiiti. E tatau ona faalogo ma le faaeteete matua e aunoa ma le faalavelave. I taimi o le malologa i le talanoaga, e mafai ona laua toe faaupuina lo la malamalama i le mea o loo fai mai ai le tamaitiiti ma ona lagona, ma faatagaina le tamaitiiti e faasa o laua pe afai na sese lo laua malamalama i le savali. E tatau ona la faaaloalo ma agaalofa ma aloese mai le fesuiaia po o le faaopoopo i le savali a le tamaitiiti. 29

46 Fesootai atu i le Alofa O le toe faaupuina i lenei tulaga na ta ua o le toe manatunatu po o le faalogo ma le toto a. O se auala aoga e faaali ai i fanau e manatu mamafa ma malamalama o latou matua i mea latou te mafaufau i ai ma lagona, e pei o nei faataitaiga e lua: Ua ulu mai se tamaitiiti i le potu, ato le tusi i luga o le laulau, ma faatau pupula atu i le matua. Matua: Ua e ita ia te au. Ua ou faia se mea ua e le fiafia ai. Ua sau se tamaitiiti i le fale mai le aoga, ua faanoanoa. Tamaitiiti: Na matuai o u faaletonu lava i le kemisi ana nei. Na faaletonu le suega. Matua: Ua e popole ua le pasi lau suega. g a O i O iga e aoa O ai: f aalog O ma L e TOTOa ma TO e f aaupu Fai atu i matua e faataitai ma o latou taitoalua po o se isi matua tomai o le faalogo ua faamatalaina i luga. O se tasi o i laua e tatau ona avea ma tamaitiiti ao le isi e tali atu i le matafaioi o le matua. O le autu e tatau ona faamamafaina o le aoao e toefaaupu pe faalogo ma le toto a. Tuu atu i matua e faataitai mo le 5 i le 10 minute ona sui lea o tofiga. Fesili atu ia i laua e talanoaina po o le a se lagona o le i ai o se isi e faalogo ia i laua i lenei auala. Talosaga atu ina ia tuuina atu i le isi ni manatu e faaleleia ai ia tomai. Tuu atu ia i laua e faatulaga se taimi e faaauau ai le faataitaiga i le aiga seia oo ina la maua le lagona lelei i le faaaogaina o nei tomai mo i laua ma masani ai le faalogo a la fanau. Tali atu ma le to a pe a le fiafia le tamaitiiti. Ua iloa e matua o le faalogo e faapitoa lava le faigata pe a ita le tamaitiiti ia i latou. O le tele lava o matua e mananao i le maliega a fanau ma e lagona le fefe, le to a, ma le teena pe a faitioina. Nai lo le tali atu ma le le to a, e tatau ona latou tali atu ma le to a e ala i le faalogo ina ia malamalama. Ma le isi, e tatau ona latou taliaina le mea sao i le mea o loo fai mai ai le tamaitiiti e uiga ia i latou. E tusa lava pe ua mamafa tele le tuuaiga, e masani lava ona i ai sina vaega e moni. (Mo se faataitaiga, e ono faapea atu se matua: Ua ou faia se mea sese, ma ua e le fiafia ia te au. Sa le tatau ona ou... Afai o le popolega o le matua o le puipuia o ia lava, atonu o le a iu ina finau le matua ma le tamaitiiti. E tusa lava pe malo le matua i le finauga, e ono faaleagaina le mafutaga, ma o le a le maua ai e le matua le avanoa e fesoasoani ai. E masani lava ona mafai e fanau ona foia lagona o le ita pe a latou maua le avanoa e talanoa e uiga i ai faatasi ma se matua e faalogo. Atonu e fesoasoani le fautuaga a Elder H. Burke Peterson o le Fitugafulu: Manatua, e mafai ona e faalogo ina ia malamalama, ae le ina ia ioe i ai. 6 g a O i O iga e aoa O ai: TaL i at u m a L e TO a Fai atu i tagata o le vasega e faataitai ma o latou taitoalua po o se isi matua tomai o le faalogo lelei. E avea se tasi ma tamaitiiti ao le isi e tali atu i le matafaioi o le matua. Tuu atu ia i laua e tulimatai le aoaoina o le tali atu ma le to a. Tuu atu ia i laua e faataitai mo le 5 i le 10 minute ona sui lea o tofiga. Fesili atu ia i laua e talanoaina le lagona o le i ai o se tasi e faalogo ia i laua ma le to a. Fai atu i matua e tuuina atu i le isi lagona ia faaleleia ai tomai. Fai atu i matua e faaauau le faataitaiina o nei tomai i le aiga seia la masani ai ma masani a la fanau i tali. 30

47 Fesootai atu i le Alofa Faasoa Faalelei atu Lagona pe Afai ua E le Fiafia E masani ona fai e matua mea sese maoae pe a feita. O upu o le ita e mafai ona tutupu mai ai manua e faigata ona faamaloloina. O le sese ona faaleoina atu o le ita e masani ona i ai le upu oe ma ua taua o faamatalaga o le oe. Mo se faataitaiga: E le mafai e oe ona faia se mea sao? O na fuaiupu e masani ona taufaatauvaaina ma tausalaina, ma latou te faaosoina ai le taliupu i fanau. O se auala e sili ona talafeagai, o le faasoa atu lea e matua o le ala latou te aafia ai i amioga a se tamaitiiti: Ou te lagona le le fiafia pe afai e le i faia galuega faatonuina. O nei fuaiupu e taulai atu i le mea o loo tupu e aunoa ma le faamaasiasiina o le tamaitiiti. Ua ta ua o fuaiupu ou. Latou te valaaulia se tali sili atu mai le tamaitiiti. O fanau o loo faaalia i ai le faaaloalo e masani lava ona mananao e fai amio faaaloalo. O fuaiupu ou e sili atu le sao nai lo fuaiupu oe aua o loo i ai ia i latou se faaaliga faigofie o lagona faaletagata e uiga i le amio a le tamaitiiti. ( Ou te lagona le le fiafia pe a... ) E faigata i se tamaitiiti ona finau ma se matua pe a fai mai, Ou te le fiafia ma faanoanoa pe a ave le taavale e aunoa ma le faanoi. Ae ui i lea, afai e fai atu le matua, E te le faamaoni ma amiolilo (o se fuaiupu oe ), e ono talitonu le tamaitiiti o le faaiuga a le matua e le fetaui ma matuia. Atonu e manao le tamaitiiti e finau ma le matua. O le tulaga e sili ona leaga, e ono talitonu le tamaitiiti i le faaiuga a le matua ma amio ai e tusa ai ma igoa ua faaigoaina ai. O fuaiupu ou e aumaia se tali sili atu mai le tamaitiiti. Pe a faalogo atu le tamaitiiti o faapea mai se matua ma le alofa, Ua tae lou fatu ua nutililii lau mea tuu teu e sili ona ou fiafia ai i le fola, o le a ia lagona le salamo ma manao e fai se faaleleiga nai lo le fai atu o le matua, E te faavalevalea tele. Vaai la i le mea ua e faia. O fanau e faaalia i ai le faaaloalo e masani ona mananao e puipui lena faaaloalo. O fanau e agaleagaina e masani ona lagona le inoino ma le faatauvaa ma e le manatu tele i le fesoasoani atu i le matua ia maua se lagona sili atu ona lelei. g a O i O iga e aoa O ai: f aat ait aiin a O f uaiupu Ou Tuu atu i tagata o le vasega e faataitai le faaaogaina o fuaiupu ou faatasi ma o latou taitoalua po o se isi matua. O se tasi auala e fai ai se fuaiupu ou o le vaevae lea i ni vaega se tolu. E mafai e le matua ona: (1) faamatala ona lagona (ita, faalii, le toa, ma isi foi); (2) faamatala pe aisea ua le fiafia ai o ia; ma (3) faamalamalama pe faapefea ona aafia o ia i le amio. Mo se faataitaiga: Ua ou le fiafia ona ua masaa le vaiinu i luga o le fola o le potu malolo ma o lea la e tatau ai ona tā le kapeta ma o le a taugata lena mea. O le tasi matua e tatau ona avea ma tamaitiiti a o le isi e tali atu i le matafaioi a le matua. E mafai ona la faataitai i le faasoaina o le popolega o loo ia i laua e uiga i le amio a se tasi o le la fanau. A maea ona faataitai mo le 5 i le 10 minute, ua tatau loa ona fesuiai tofiga ma faataitai mo le isi 5 i le 10 minute. Fai atu ia i laua e tuuina atu i le isi ni lagona e faaleleia ai tomai. Faamanino le Mea ua Faamoemoeina mai Fanau E masani ona ofo matua pe a iloaina e le o malamalama lelei a latou fanau i le mea o loo faamoemoeina mai ia i latou. I le faaopoopo atu i le tuuina atu o se fuaiupu ou, e tatau i matua ona tuuina atu se savali manino o le mea latou te mananao ai. Mo se faataitaiga: Ou te lagona le le faafetaia pe a ou aveina oe i ni nofoaga ae le maua mai lava se faafetai mo lena mea. E masani lava ona talafeagai le fai mai faafetai pe a fai e se tasi se mea mo oe. Ou te fia faalogo i ai, e faapena foi isi. Faamolemole pe mafai lava ona e faafetai i tagata pe a latou faia ni mea mo oe? 31

48 Fesootai atu i le Alofa Na faailoa mai e le tina na faia lenei talosaga o lana tama teine, lea ua matua, o loo faaauau pea ona tuuina atu le faafetai mo mea o loo ia faia mo ia. E mautinoa lava, e le o fanau uma o le a tali lelei atu. O le toe fai e ono manaomia e pei foi o isi tulaga talafeagai o loo faamatalaina i isi vasega mulimuli mai. g a O i O iga e aoa O ai: TuuiN a at u O f aamo emo ega Tau i a mio Fai atu i matua e faataitai ni faamatalaga ou faatasi ai ma lenei faaopoopoga a uma le faamatalaga ou, e tatau loa ona latou tuuina atu manino o latou faamoemoega tau i le amio mo le tamaitiiti. Mo se faataitaiga, e mafai e le matua ona fai atu i se tamaitiiti na faia se galuega gaogaosa o le fufuluina o le fale taavale: Ua ou le fiafia ina ua e fai mai na e faamamaina le fale taavale, ae ua ou vaai o loo gasu pea. E le mama foliga, ma e le saogalemu. E mafai e isi ona lavevea i mea ia o loo i ai i luga o le fola. O le mea la lea ou te manao e te faia: ave i luga mea faigaluega ma tuu i fata e tatau ona tuu ai; ona ave lea i fafo o le moavao ma isi mea o loo i luga o le fola, salu le fola, ona tuu lea o na mea i o latou nofoaga e tatau ai. Tuu atu i le tasi matua e avea ma tamaitiiti ao le isi e tali atu o se matua. A uma ona faataitai mo le 5 minute, ona fesuiai lea o tofiga ma faataitai mo le isi 5 minute. Fesili atu ia i laua e tuuina mai ni manatu pe na lelei le faiga o nei fuaiupu ae pe na talafeagai foi. Foiaina o Faafitauli Ia e Faaleagaina le Malosiaga e Faalogo ai O nisi taimi e i ai i matua uiga ma manatu le lelei ma le le talafeagai e faalavelave ai i le faalogo, e pei o mea nei: Lagonaina o le tiute e foia ia faafitauli uma a le la tama. O fanau laiti e faapitoa lava le manaomia tele o le fesoasoaniga a o latou matua e foia ia faafitauli. O fanau e matutua atu e manaomia foi i nisi taimi le fesoasoani. Ae ui i lea, e tatau ona aoao fanau uma e foia o latou lava faafitauli. O le lototele e maua mai le feagai ma le foiaina o luitau o le olaga ma faafitauli. E tatau ona avea matua ma punaoa pe afai ua sili atu faafitauli nai lo malosiaga a o latou fanau. Lagonaina o lona tiutetauave o le tausia o ni fanau faamanuiaina nai lo le tulimatai atu i le avea ma matua faamanuiaina. (Iloilo le uiga o se matua faamanuiaina i le vasega 1.) Manao e pulea a latou fanau. O le soona lafoai ma tuuavanoa, ua faatagaina ai fanau e matua saoloto e aunoa ma le faatonu, taiala, ma ni tuaoi. Fefe i le toilalo ma le maasiasi i luma o tagata. Talitonu e sao lava latou (matua) i taimi uma lava. Manaomia le lagona o le alofagia e fanau ma le fefe i le teenaina e i latou. Afai e manaomia e matua le fesoasoani i nisi o nei faafitauli, e tatau ona latou talanoa faatasi ma o latou taitoalua, anapopogi ma tatalo mo le taitaiga, auai i le malumalu, ma, pe a manaomia, talanoa atu i lo latou epikopo ma fesili atu mo se fesoasoani mai tagata popoto faapitoa. 32

49 Fesootai atu i le Alofa O Le Mana o Fesootaiga Aoga Na apoapoai mai le Aposetolo o Paulo, Ia fai oe ma faaaoao i e faatuatua, i le upu, ma le amio, ma le alofa (1 Timoteo 4:12). I lana tusi i tagata Filipi, na ia aoao atu foi, Tau ina ia tusa la outou amio ma le talalelei ia Keriso (Filipi 1:27). O upu ma amio o loo i ai le mana e faatiga po o le fesoasoani, e faatupuina le tiga ma le pagatia po o le faamaloloina o lagona tiga, ia faaosoina le masalosalo ma le fefe po o le faatumauina o le faatuatua ma le lototoa. A lelei auala e fesootai ai matua, e mafai e i latou ona faia se faatosinaga sili ona maoae ia latou fanau. Na aoao mai e Elder L. Lionel Kendrick o le Fitugafulu le taua o le avea faapei o Keriso i le fesootaiga ma isi: O a tatou fesootaiga e atagia i o tatou foliga. O le mea lea, e tatau ai ona tatou faaeteete e le gata i mea tatou te faafesootai atu, ae po o faapefea foi ona tatou faia. O agaga e mafai ona faamalosia po o le faatamaia e le savali ma le ala tatou te fesootai ai O fesootaiga faakeriso e faaalia i siuleo o le alofa ae le o le leotele. E faamoemoe ina ia avea ma fesoasoani ae le o le faatiga. E faamoemoe e noa faatasi ai i tatou ae le o le faafeeseesea i.... O le luitau moni... o le faatulaga o tatou loto ia maua le lagona faakeriso mo fanau uma lava a le Tama Faalelagi. Pe afai ua tatou atiina ae lenei lagona mo le tulaga o isi, o le a tatou fesootai loa ma i latou e pei ona tatau ai i le Faaola. O le a tatou faamafanafana loa loto o i latou atonu o loo pagatia ma le le leoa.... Ona mafai lea ona tatou faia ia sili atu le malamalama o la latou malaga ona o mea tatou te fai atu ai. 7 FAAMATALAGA 1. I le Conference Report, Ape. 1954, O Le Aiga: O Se Folafolaga i le Lalolagi, Liahona, Oke. 2004, I le Conference Report, Ape. 1962, 7; po o le Improvement Era, June 1962, Mai Raising an Emotionally Intelligent Child saunia e John Gottman, Ph.D. ma Joan DeClaire, Foreword by Daniel Goleman. Copyright 1997 e John Gottman. Toe lolomiina i le faatagaga a Simon & Schuster, Inc., NY. itulau I le Conference Report, Ape. 1990, 62; po o le Liahona, Tes. 1976, I le Conference Report, Ape. 1990, 107; po o le Liahona, Ian. 1990, I le Conference Report, Oke. 1988, 28 30; po o le Ensign, Nov. 1988,

50 Tausi lelei a outou Fanau iti, Talia lelei i latou i o outou aiga ma FaaFaileleina ma alolofa ia i latou ma o outou loto atoa. peresitene gordon B. HiNckLey

51 V A S E G A F A FAAFAILELEINA O FANAU Faamoemoega o le Vasega I lenei vasega, fesoasoani i matua: Ia malamalama i le taua o le faafaileleina o a latou fanau. Ia iloa auala eseese e faafailele ai fanau. Ia aoao ma faaaoga le faagasologa o le faafaileleina e lima laasaga ua taua o le faatonutonuina o lagona. O le Manaomia o le Faafaileleina Na faamalosiau mai Peresitene Gordon B. Hinckley i matua ia faafailele a latou fanau: Tausi a outou fanau i le alofa, i le aoaoga ma poloaiga a le Alii. Tausi lelei a outou fanau laiti, talia lelei i latou i o outou aiga ma faafailele ma alofa ia i latou ma o outou loto atoa. 1 O le faafaileleina e aofia ai le tali atu i manaoga o se tamaitiiti i se auala alofa ma le agalelei. E aofia ai le fafagaina (faaletino, faalelagona, ma le faaleagaga), alofa, aoaoina, puipuia, fesoasoani, lagolagoina, ma le faamalosiauina. E i ai i matua se matafaioi taua i le saunia o a latou fanau e taulimaina le tele o luitau o le olaga. O fanau o loo lelei le faafaileleina ua sili atu le faaaupegaina e manumalo i taimi faigata. O le faafaileleina o a latou fanau o se tasi lea o mea sili ona taua e mafai e matua ona fai. O le mea e faanoanoa ai, o tina ma tama e pisi tele e tuua i nisi taimi a latou fanau ae le vaavaaia. Sa faapopoleina matua, faiaoga, ma taitai o le ekalesia ma alalafaga mo le tele o tausaga, i le tulaga manuia o fanau e le vaavaaia lelei. Ua maoae foi le faateleina o faafitauli e mafua mai faaipoipoga malepelepe. O tina ma tama o loo tauivi ma ni mafutaga faatuputiga e masani ona faaitiitia le malosi e aoao ai, faamalolo, ma faamafanafana a latou fanau. E masani ona lagona e fanau le tiga ma le mafatia ona o feeseeseaiga i faaipoipoga. E tusa lava pe le tatalaina le faaipoipoga a o latou matua, e aafia lava fanau i taunuuga o filifiliga e fai e isi tagata ma ola ai i se lalolagi faaletino e le atoatoa. E ui lava o nisi o nei faafitauli e foliga mai e le maalofia, ae o le tele lava e mafai ona puipuia. 35

52 Faafaileleina o Fanau Ua saunia e tusitusiga paia se faavae faaleaoaoga mo le faafaileleina o fanau. Na faamalamalamaina mai e le fai Salamo le amataga paia o matua ma fanau: O atua outou; o fanau foi outou uma a le Silisili ese (Salamo 82:6). E faapena foi, na aoao mai Paulo o tagata o fanau i tatou a le Atua (Roma 8:16). Ua tuuina mai e le Atua Lana fanau ia tausia e o latou matua faaletino. Ua i ai i matua le tiutetauave paia o le fesoasoani ia latou fanau ia toe foi atu i Lona afioaga. Na fautua mai Paulo o matua e tatau ona tausi [fanau] i aoaiga ma apoapoaiga a le Alii (Efeso 6:4). Na tuuina mai e le Alii se faatonuga faapenae ala mai i le Perofeta o Iosefa Samita: Ua ou poloaina outou ia tausi ae a outou fanau i le malamalama ma le upumoni (MF&F 93:40). Ua faamautinoa mai e perofeta o aso nei lenei upumoni faaletusipaia. Na faailoaina mai ma le faamaoni e le Au Peresitene Sili ma le Korama a le Toasefululua : Ua i ai i matua se tiute paia e tausia a latou fanau i le alofa ma le amiotonu, ia tuuina atu i ai mea e manaomia i le faaleagaga ma le faaletino, ia aoao i latou e alolofa ma feauaunaai, ia tausia poloaiga a le Atua ma avea ma tagatanuu usiusitai i tulafono i soo se mea e nonofo ai. O tane ma ava tina ma tama o le a latou tali atu i le Atua mo le faataunuuina o nei mea e ao ona faia. 2 E le tatau lava ona faagaloina e matua lo latou tiutetauave paia o le tausia o a latou fanau. Na fautua mai Peresitene Gordon B. Hinckley i matua: Ou te faamoemoe tou te faaauau le faafaileleina ma le alofa o a outou fanau.... I meatotino uma lava ua tou maua, e leai se mea e tutusa le matua taua tele ma a outou fanau. 3 } Auala e Faafaileleina ai Fanau E tatau ona tele vaega o le faafaileleina, e aofia ai: Aoaoina o fanau i aoaoga faavae moni o le faaolataga. Na faamamafa mai e Peresitene Ezra Taft Benson o tama amiotonu o le Tusi a Mamona na aoaoina ia latou fanau le fuafuaga silisili a le Atua Faavavau o le Pau, toe fanauina, Togiola, Toe Tutu, Faamasinoga, ma le ola faavavau. (Tagai i le Alema 34:9.) Ua fai mai Enosa sa ia iloa o lona tama o se tagata amiotonu, aua sa ia aoao mai ia te au i lana gagana, faapea ma le apoapoaiga ma le lapataiga a le Alii... (Enosa 1:1). 4 Atiina ae le tuputupu ae faaleagaga e ala i suesuega faaletusipaia, tatalo, afiafi faaleaiga, ma le auai i gaoioiga i le Ekalesia. Saunia meaai, lavalava, ma fale mo fanau. Tautala ma faalogo i fanau i se auala faakeriso. Aoaoina o amio talafeagai. Faamamafaina o taunuuga mo le le usitai. Faaalia o le alofa, faaaloalo, ma le faamaoni. Faia o se faataitaiga lelei. Aoaoina o le taua o le galue ma le saunia o avanoa mo galuega. Aoaoina o le faaaogaina tatau o tupe ma mataupu faavae o le pulea o tupe, e aofia ai le sefuluai ma le teuina o tupe. Saunia o gaoioiga faafiafia tuufaatasi aoga. O se tasi o avanoa sili mo le faafaileleina o fanau e oo mai pe a latou aafia i ni puapuaga po o le feagai ma ni faafitauli. 36

53 Faafaileleina o Fanau Faafaileleina o Fanau i Taimi Faigata Pe a feagai tagata ma faafitauli, o nisi taimi latou te manaomia le fesoasoani mai isi o se taliga e faalogo, o se lima fesoasoani, se fautuaga mai se uo faatuatuaina. Na faamalamalama mai e Peresitenene Spencer W. Kimball e masani lava e auala mai i se isi tagata le faafetaiaia e le [Atua] o o tatou manaoga. 5 Pe a pagatia fanau, e faapitoa lava lo latou manaomia o le fesoasoani mai o latou matua aua o latou matua, e sili atu i se isi lava, e mananao e fai le mea sili mo i latou. O matua e tatau ona avea ma uo a latou fanau, a latou uo i taimi e manaomia ai. Ua i ai i matua le avanoa ma le tiute e taulimaina ai manaoga o a latou fanau. O le ala e tali atu ai matua imanaoga o a latou fanau e masani ona faatosinaina ai manatu o fanau e uiga i le Tama Faalelagi ma Lona naunautai ina alofa atu ma fesoasoani ia i latou. E tusa ai ma le matafaioi faafailele a tina, na fautua mai Elder Russell M. Nelson o le Korama a le Toasefululua: Pe a foi mai lana... fanau... mai mea sa feagai ai ma toatuga o le lalolagi, e mafai e se fafine alofa ona faapea atu, O mai ia te au. O au tou te malolo ai. Soo se mea e i ai o ia e avea ma nofoaga paia, e malu ai mai afa o le soifuaga. E i ai iina le saogalemu, ona o lona poto e aoao ma le le alofa faapito. 6 E faatatau foi lenei faamatalaga i tama. I le suesuega e 20-tausaga o ni aiga e 119, na maua ai e le tagata tomai faapitoa o mafaufau o John Gottman mai le Iunivesite o Uosigitone faapea o ulugalii na sili ona faamanuiaina i tulaga faamatua na mafai ona fesoasoani ia latou fanau i le taimi na sili ona manaomia ai e a latou fanau le fesoasoani pe a faanoanoa i latou ma lē fiafia. O matua na faamanuiaina na faia mea e lima galuega uma o le faafaileleina lea na tuuina atu ai ia latou fanau le faavae sili ona lelei mo le olaga. Na faaaoga e Gottman le faaupuga faatonutonuina o lagona e faamatala ai gaoioiga a nei matua. Na ia mauaina o fanau nafaafaileleina na aoao ina ia malamalama ma sili atu ala na taulimaina ai o latou lava lagona, e fegalegaleai ai ma isi, ma foia faafitauli i auala talafeagai. Na sili atu foi lo latou soifua maloloina, maualuluga atu togi i aoga, sili atu mafutaga ma uo, tau leai ni faafitauli tau amio, sili atu ona lelei lagona, ma sili atu le maloloina faalelagona. 7 O le faagasologa e lima laasaga o le faatonutonuina o lagona 8 o loo faamatalaina atu i lalo. Laasaga 1: Ia Iloa Lagona o le Tamaitiiti O matua faamanuiaina i le suesuega a Gottman na mafai ona faailoa ma tali lelei atu i lagona o a latou fanau. O lagona o se vaega autu, ma taua o le olaga. O matua e faailoa ma talia o latou lava lagona e faigofie ona faailoa ma talia lagona o a latou fanau. O fanau e vaai o taulimaina e o latou matua lagona faigata e masani ona mafai ona pulea o latou lava lagona. E masani lava ona tuuina atu e fanau faailoilo pe afai o loo i ai se faafitauli. Mo se faataitaiga, atonu latou te faaalia faafitauli tau i le amio, suia le fiafia i meaai, manao e alu ese mai tagata, leaga togi i le aoga, po o le foliga faanoanoa foi. E maua e matua le lagona alofa pe a latou iloaina se tamaitiiti ua le mautonu ma pe a latou lagona le matua popole lava mo ia. O le mafai ona maua o le lagona alofa e faateleina ai le faamanuiaina o matua i le faafaileleina o a latou fanau, e pei ona faaalia i le suesuega lenei. 37

54 Faafaileleina o Fanau BraN don Na ulu atu Brandon e fa tausaga i le potu e matamata le televise faatasi ma lona tina ma nai ona tei e toalua. Ao le i nofo i lalo, na tu Brandon mo ni nai minute i luma o le nofoa, ma talanoa atu i lona tuafafine, o Kate. A o faia le la talanoaga, na ulu mai i le potu lona uso matua, o Sitivi, toso ese le nofoa mai tua o Brandon ma nofo i lalo. E aunoa ma le iloa o lenei mea, na amata ona nofo ifo i lalo Brandon ma pau i luga o le fola. O le mea na tupu na faafuasei ae malie. Na toe tagata uma vagana ai Brandon. I le maasiasi, na ia tamoe ai i lona potu, ma loka ia lava i le pusa tu, ma amata ona tagi. I ni nai minute mulimuli ane, na tuitui lemu tina ma tatala le faitotoa. Na ia tootuli i ona tafatafa, sogi atu i lona alafau, ma faapea atu, Ou te iloa ua e maasiasi ma tiga lou loto. Ou te faatoese atu ona o lo u ata. Ou te alofa ia te oe. Na ia tu i luga ma alu ese atu. I ni tausaga mulimuli ane, na manatua e Brandon le mea na tupu o se tasi o taimi sili ona taua o lona olaga faatamaitiiti. O le faaalia o le alofa na seasea tupu i lona aiga, ae o lenei mea na tupu na ia lagona ai le malamalama ma le alofagia o ia i se taimi na sili ai ona ia manaomia. E le mafai ona galo ia te ia. g a O i O iga e aoa O ai: f aailoain a O LagONa Fai atu i matua ia tausia se faamaumauga i le vaiaso a sau o lagona latou te maua i taimi eseese i aso taitasi. O lenei faamaumauga o le a fesoasoani i matua e faateleina lo latou iloaina o lagona eseese latou te maua. E mafai ona latou tausia se faamaumauga e ala i le toe tepa i tua i le faaiuga o aso taitasi i mea na tutupu i lena aso po o le tusia foi o latou lagona ao latou mauaina i le aso atoa. O le isi auala o le faamaumauina lea o latou lagona i taimi faatulagaina, e pei o le maea ai o taumafataga taitasi. E faaopoopo atu i le faamaumauina o latou lagona, e tatau ona latou tusia le malosi o latou lagona ma mafaufauga po o mea na tutupu na maua ai na lagona. A o latou aoao e iloa, faaali atu, ma foia o latou lagona, o le a faateleina lo latou tomai e fesoasoani ai ia latou fanau ina ia faia foi faapea. Laasaga 2: Faatauaina Lagona o se Avanoa mo le Mafutaga Vavalalata ma le Aoao Atu O nisi matua e aloese mai le talanoa atu i se tamaitiiti pe a le o fiafia o ia, masalo o le fefe i le teena po o le fefe foi ona ua latou toilalo i le tamaitiiti. O le tele o matua e faamoemoe o lagona faaletonu o a latou fanau o le a tea ese. E masani lava, o nei lagona e le tea ese e aunoa ma sina ituaiga o fesoasoani. E tatau i matua ona vaai i lagona faigata o a latou fanau o se avanoa mo le fusia faatasi ma le tuputupu ae. O le fesoasoani e faamalolo lagona faigata o se tamaitiiti o se tasi lea o mea sili ona faamalie loto e mafai e matua ona fai. E lagona e fanau le faamalamalamaina ma le faamafanafanaina pe a faataua ma malamalama ni matua alolofa ma agalelei i o latou lagona. Karl Sa o se taeao matagofie, ma le mafanafana o le Aso Toonai. Na lagona e Osa le fiafia o loo ola pea ma na tulimatai atu i le faaaluina o le aso e faatasi ai ma lona aiga. A maea galuega i le faaiuga o le vaiaso, na ia fuafua e ave lona aiga mo se tafaoga i le paka o le aai. E fiafia le aiga i nei tafaoga aua e matua tele lava mea e fai. Ina ua fautuaina e Osa le fanau e faauma galuega i le vave e mafai ai, na ia vaai atu ia Karl, lona atalii e 11 tausaga, ua foliga ita. Na vaai atu Karl i lona tama ma le faalii, fuli lona tua ma savali ese. Na lagona e Osa le tei ma le popole. O Karl o se tamaitiiti e mafaufau tele. Na fesili atu Osa pe mafai ona la talanoa mo sina taimi. 38

55 Faafaileleina o Fanau osa: Karl: osa: Karl: osa: Karl: osa: Karl: osa: Karl: osa: Na e foliga ita ina ua ou talanoa atu i mea tau galuega. o i ai se mea o e popole ai? (Tuutiai.) leai. o le a ou faia. aua le popole i ai. E te foliga le fiafia. o le a le faalavelave? (Faalogo toto a, valaaulia le tamaitiiti e tautala.) E te popole o le a? Pau lava le mea e te manao ai o le faia o feau, e sao? Ia o le a ou faia. E sao ou te manao ia faia le galuega, ae le na o le pau lena o le mea ou te popole ai. ou te popole foi i ou lagona ma le mea o e popole ai. o loo i ai se mea o loo e ita ai, ma e foliga mai masalo o au. ou te fia iloa le mea o loo tupu. (Faalogo ma le le taliupu, ma le manino.) ou te le fiafia i lau kata faavalevalea o galuega o le mea lena o loo faalavelave ia au. aisea e tele atu ai taimi e sau ai lou igoa i le lisi e fai galuega sili ona leaga i lo se isi lava? E le fetaui. E le o tele atu taimi e sau ai lou igoa. Na ou faia le kata ina ia tutusa uma tagata, vagana ai Meki ma Eni. E laiti tele laua mo galuega i fafo. E sese oe. E tele atu au galuega e tatau ona fai i lo isi. E te manatu ua ou faia ma le iloa se mea le lelei ia oe. (Faalogo ma le to a.) Ioe. Faaali mai ia te au le uiga o lau tala. (Ua faaali atu e Karl i lona tama o lona igoa e sao lava o loo tele atu taimi i luga o le kata o galuega nai lo ona uso. Ua faateia ma ua le mautonu osa.) E sao oe. Na ou faia se mea sese. Ua ou salamo. o le a ou faasa oa nei loa. (Faalogo ma le to a taliaina o se mea sese.) Na suia e Osa le kata ma tuuina atu i lona atalii se malologa mai galuega i le vaiaso na sosoo ai. E le i toe ita Karl, ma na vave foi mai lagona lelei. g a O i O iga e aoa O ai: f e S i L i at u e u iga i LagONa I le laasaga 1 o le gaoioiga e aoao ai, ua fautuaina matua ia tausia se faamaumauga o lagona latou te mauaina i le vaiaso a sau. Mo le isi nei gaoioiga e aoao ai, fai atu ia i latou e faamaumau lagona latou te vaaia ia latou fanau i le taimi lava lea e tasi. Fautua atu, pe a talafeagai ai, ia latou faasoa atu ia latou fanau taitasi o latou lagona e iloa ai pe o sao i latou. Faamanatu ia i latou e faaaoga tomai tau fesootaiga lelei. Tuu atu ia i latou e faamatala mai a latou aafiaga i le isi vasega. Laasaga 3: Faalogo ma le Loto Malamalama ma Faataua Lagona o le Tamaitiiti Ao faaali mai e se tamaitiiti lagona, e mafai e matua ona toe fai atu lo latou malamalama i mea na tau mai, e faaaoga ai ia tomai o le faalogo i le vasega 3 ma e pei ona faaalia i le talanoaga i le va o Osa ma Karl. Mo se faataitaiga, e mafai ona faapea atu le matua, Ua e lagona le faanoanoa ua malaga ese lau uo. Pe afai e i ai ni fesili a matua e uiga i le mea o fai mai ai le la tama po o lagona, e mafai ona fesili atu mo se faamaninoga. Ae peitai, o fesili suesue e ono faaoso ai le le to a o le tamaitiiti ma taofia ai le talanoa mai. O mea laiti e matauina e masani lava ona sili atu. Mo se faataitaiga, e mafai ona faapea atu le matua, Sa ou matauina, ina ua amata ona e 39

56 Faafaileleina o Fanau talanoa e uiga i togi, na amata ona e le mautonu. Ua tatau loa ona faatali le matua ae faataga le tamaitiiti e faaauau. O le a sili atu ona faaauau le talanoa a fanau pe a latou lagona ua latou pulea le talanoaga ma ua i ai se tagata faalogo e le faitio, ae loto malamalama. anelia Na matauina e Valelia lana tama teine e fitu-tausaga, o Anelia, na foliga le fiafia i le taimi na taunuu mai ai i le fale mai le aoga. Na saili Valelia ina ia malamalama i le mafuaaga. Valelia: anelia: Valelia: anelia: Valelia: anelia: Valelia: anelia: Valelia: anelia: Valelia: anelia: Valelia: anelia: Valelia: anelia: Valelia: anelia: Valelia: anelia: Ua e foliga le fiafia lava. aisea ua faanonou ai mata ma faataupepe tauau? ou te le toe fia alu i le aoga. Ua e le fiafia i le aoga? E le o le aoga; o lineti ma asalei. E le fiafia ia te au, ma la te faia mai tala le lelei pe a la vaai ia te au. ou te le iloa pe aisea. ou te le i faia lava se mea ia i laua. Ua la faatiga ou lagona, ae e te le malamalama pe aisea. ou te iloa la te le i fiafia ina ua ma uo ma Melani. E mananao na o i laua lava e faauo i ai [Melani]. o lea ua la taumafai nei ia aua nei toe avea o ia ma au uo. E tiga lena mea. Ua e popole la o le a la faaleagaina le lua faigauo ma Melani. o le mea e sili ona tiga o le, la te le fiafia ia te au. aisea la te popole ai pe a ma uo ma Melani? E mafai foi ona ia taalo ma i laua. ou te le i faia se mea ia i laua. (amata ona tagi.) (Ua fusi mai lana tama teine mo sina taimi e aunoa ma se upu, ona tali atu lea.) Semanu ou te lagona foi le tiga ma le faanoanoa. E faigata i taimi uma pe a e lagonaina le teena e se tasi. o le a le mea e tatau ona ou faia? o se fesili lelei lena. Se i ou mafaufau i ai. o le a se mea o e mafaufau e mafai ona e faia? Ua uma ona ou taumafai e faaali atu uiga lelei ia i laua. ae na ona la toē lava ma faauu mai ia te au. Masalo e manaomia lou le amanaiaina o i laua. Na fai mai Melani e aua le amanaiaina i laua aua ua la le mafaufau. Fai mai o ia lava o lau uo. ae ou te inoino pe a le fiafia se tasi ia te au. E le faigofie, a ea? ou te manao ia fiafia tagata uma ia te au. o le mea e tasi ua fesoasoani ia te au o le iloa lea e le mafai ona ou faafiafiaina tagata uma. E tusa lava po o ai oe po o le a lau mea o fai, e i ai lava se tasi e le fiafia i le mea o loo e faia. o le mea sili o le taumafai e faafiafia le Tama Faalelagi i le faia o le mea e te lagona e sao ma e te manatu o le mea lea e finagalo o Ia ia e faia. afai e te faia o lena, ona le taua tele lea pe fiafia isi tagata ia te oe. o le a faaauau pea la ona ou agalelei ia i laua, ae o le a ou taumafai e aua ou te soona ita fua pe a la agaleaga mai ia te au. Ua lelei lena mea mo oe? Pei a. ou te iloa ou te maua se lagona lelei i le na o le mafai lava ona talanoa i ai. Ia, tau mai pe faapefea aluga o mea uma. ou te faamoemoe o le a lelei mea uma mo oe. Faafetai, Tina. 40

57 Faafaileleina o Fanau I lenei faataitaiga, na fesoasoani atu Valelia i lana tama teine ia maua se lagona sili atu i se faafitauli i le aoga. A o faaauau ona agaleaga tupulaga a Anelia ia te ia, atonu o le a ia vaai i le tulaga i se ala ese ma o le a le tiga tele ai. O le a ia lagonaina le malamalama ma le lagolagosua a lona tina. Ao ia tulimatai atu i le faia o le mea na te lagona e sao nai lo le saili atu i le fiafia mai o isi, o le a faateleina ona lagona o le taua faaletagata lava ia. g a O i O iga e aoa O ai: T O mai i L e f aalog O Tuu atu i e auai e faataitai tomai o le faalogo faatasi ma o latou taitoalua po o se isi matua. O le tasi matua e avea ma tamaitiiti ao le isi e faia le tofiga o le matua. O le tamaitiiti e tuuina atu se faafitauli ao le matua e faaaogaina tomai o le faalogo e malamalama ai. Tuu atu i matua e faataitai mo le lima minute; ona tuu atu lea e fesuiai tofiga ma faataitai mo le isi lima minute. A maea, ona tuuina atu lea e le tasi i le isi lagona i lo laua faaaogaina o tomai tau fesootaiga. Laasaga 4: Fesoasoani i le Tamaitiiti ia Iloa ma Faaigoa mai Lagona O nisi taimi e faaseseina matua i le faapea e i ai upu a latou fanau e faamatala ai le mea o loo latou lagonaina i totonu. Ae ui i lea, e le masani ona i ai ni upu a fanau mo o latou lagona. O matua o e saunia upu mo a latou fanau e fesoasoani ia i latou e suia lagona le manino, le faamatalaina, ma le lelei i ni upu faamatala e pei o le faanoanoa, ita, loto vaivai, fefe, popole, le to a, ma isi foi. E amata ona lagona e fanau se lagona o le pulea o latou lagona ao latou aoaoina upu e faamatala ai. O le taimi sili e aoao ai upu alofa o le taimi lea ua aafia ai fanau i faalogona. O le tina e vaai atu i lana tama teine ua tagi ona o le a malaga ese lana uo e mafai ona faapea atu, Ua e matua lagona lava le faanoanoa. O oulua o se uo mafana tele. I le faalogo atu i lenei tala, ua le gata ina lagona ai e le teine o loo malamalama ia te ia ae ua i ai se upu e faamatala ai lona aafiaga. O nisi suesuega na faaalia o le faailoaina ma le faaigoaina o lagona e mafai ona maua ai se aafiaga faamalolo i le vaega o neura o le tino, e fesoasoani i fanau e vave ona manumalo mai aafiaga e maua ai le le fiafia. 9 O fanau e leai ni upu e faamatalaina ai lagona e faaali atu o latou lagona i nisi taimi po o le faia o upu le talafeagai e pei o le tapuni lou gutu, tuu pea au, po o le sili atu ona leaga, e pei ona faaalia i lenei suesuega faataitai. ToTI Na aumaia e matua o Toti o ia i le faufautua ina ua mavae lona fia faalii lata mai nei. Na la faamoemoe o le la tama tama e fitu-tausaga atonu o le a tuputupu ae ma uma atu ai lona faafitauli o le faalii. Peitai, o le aoauli talu ai, na oso ai le faalii o Toti ina ua musu lona tina e ave o ia e vaai lana uo o Peti. Na ee Toti i le mea e gata mai ai, lalau atu igoa i lona tina, ma kiki le puipui. Ina ua fesili atu le faufautua ia Toti po o le a lona lagona ina ua musu lona tina e fai lona manao, na ia tali mai, Ou te le iloa. Ina ua fesiligia po o le a lona lagona pe a faia ni mea e sili ona fiafia ai, na ia tuuina mai le tali lava lena. O isi fesili na faaalia ai e leai ni upu a Toti e faamatala ai ona lagona. Semanu e ese le tala ia Toti pe ana mafai ona ia faamatalaina manino mai ma sao ona lagona. O le fesoasoani atu i se tamaitiiti e aoao igoa e faamatala ai lagona e le faapea o le a sili atu ai le amio talafeagai o le tamaitiiti. Ae peitai, o le a faaitiitia ai le 41

58 Faafaileleina o Fanau faatinoina e fanau o latou lagona pe a mafai ona latou talanoa i ai. E faapea foi, pe a faamatala e fanau o latou lagona, o le a sili atu ona faigofie i matua ona faamafanafana ma faamalolo manua faalelagona. g a O i O iga e aoa O ai: f aaigo ain a O LagONa Valaaulia e auai e faataitai le faaigoaina o lagona faatasi ma o latou taitoalua po o se isi matua. (E mafai ona e faia ni kopi o le lisi o upu o lagona i le itulau 47 e tuuina atu i matua.) E tatau ona avea le tasi tagata ma matua ao le isi e avea ma tamaitiiti. E tatau i le tamaitiiti ona mafaufau i se faafitauli po o le faaaoga o se tasi o nei ata. E tatau i le matua ona faaaoga tomai o le faalogo lelei, i le faailoaina sao ma le faaigoaina o lagona. A maea ona la faataitai mo le lima minute, fai atu i e auai e fesuiai tofiga ma toe fai le gaoioiga mo le isi lima minute. Ona tuu atu lea ia i laua e tuuina e le tasi i le isi manatu pe na faapefea ona la faailoaina ma le faaigoaina lagona o le isi. ATA 1: Ua sau Tesa, e 16 tausaga, i le fale ma sue se tasi o ona matua. Na tausalaina o ia e se tasi o ana uo i le faia o tala pepelo ia te ia. E le i mafai e Tesa ona faatalitonu lana uo o ia e mama, ma o lenei ua le toe manao lana uo ia te ia. Na molimauina e isi talavou le finauga. Ua lagona e Tesa le tuuatoatasi ma le teenaina. E le malamalama o ia pe aisea ua tupu ai lenei feeseeseaiga. ATA 2: Na faaaluina e Vise, e 12 tausaga, le faaiuga o le vaiaso faatasi ma lona tama. A o i ai Vise iina, na tele le taimi na faitioina ai e lona tama lona toalua muamua, le tina o Vise. Na ia fai atu foi ia Vise e aua le faalogo i lona tina pe fai soo se mea na te fai atu ai ia te ia e fai. Na toe foi Vise i le aiga, na lagona le ita, tiga, faanoanoa, ma le le mautonu. E alofa o ia i ona matua uma. Laasaga 5: Seti ni Tapulaa a o Fesoasoani i le Tamaitiiti e Aoao e Foia Faafitauli O le a faateleina le lototele o le tamaitiiti ao fesoasoani atu matua i le tamaitiiti e aoao e taulima lagona le lelei. E tatau i fanau ona aoao e taulima mafaufauga ma lagona faigata i auala na e taliaina faalevaifafo ma lelei faalelagona. Atonu e manaomia e matua ona setiina ni tapulaa i amio le talafeagai ao fesoasoani i fanau e foia faafitauli. reupena Na le mafai e Reupena, e 12 tausaga, ona sapo le polo, semanu e malo ai lana au ma ulu atu ai i suega siamupini. Ao savali ese o ia mai le malae, sa ee atu se tasi o lana au, Malo lava, faavalevalea! Ao lagonaina le mafatia, sa tamoe atu Reupena i le talavou, uu mau lona ua ma tauau, ma taumafai e ato i lalo i le eleele. Na vave ona oso mai le tama o Reupena mai le nofoaga matamata, toso ese lona atalii, fusi mau o ia, ma fai atu: Ou te iloa o loo e ita ma tiga, ae tatou te le faatiga i isi. Ta o i le fale ma talanoa i se auala sili atu e foia ai lenei mea. Nai lo le otegia po o le lauga atu, e mafai e le tama i lenei faataitaiga ona faaaoga le mea ua tupu e faalatalata atu ai i lona atalii e ala i le faalogo ma le alofa, faatauaina lagona o Reupena, ma fesoasoani ia te ia e suesue isi auala e taulima ai tulaga faigata. O le faagasologa o le a fesoasoani ia Reupena e lagona ai le malamalama ia te ia, faatauaina, ma sili atu ai ona mafai ona taulima ona lagona. 42

59 Faafaileleina o Fanau Afai e le iloa e matua le pogai o le faafitauli a se tamaitiiti, e tatau ona latou fesili muamua ia faailoa ai le mafuaga ina ia maua ai se fofo. E tatau i matua ona fai atu fesili e pei O le a le mea ua mafua ai ona e lagona faapea? E le tatau ona latou faatagaina le tamaitiiti e tuuaia isi pe afai e le tatau ona tuuaia isi. Afai ua faailoaina le mafuaaga, e mafai ona fesili atu matua, O le a sou manatu i le mea e foia ai le faafitauli? E tatau ona la faalogo lelei i tali a le tamaitiiti. E mafai ona la ofoina atu ni nai fofo laiti e fesoasoani ai i le tamaitiiti e mafaufau i isi auala. E manaomia e matua le taitaia o fanau laiti ifo. Atonu latou te lagona e fesoasoani le mafaufau i le tele o fofo faatasi ma fanau matutua atu. Pe a mafaufau matua ma fanau i le tele o fofo, e le tatau ona latou vaai i se fofo faapea e leaga pe le talafeagai; o le faitio e faalavelave i le faagasologa o le mafaufau, ma e mafai e matua ma fanau ona filifili fofo talafeagai mulimuli ane. E tatau ona faaalia e matua le talitonu i le mafaia e le tamaitiiti ona faailoaina se fofo talafeagai. E tatau ona latou faatagaina le tamaitiiti e fai e ia lava ia le tele o faaiuga, e fesoasoani atu ai i le tamaitiiti e tuputupu ae mai le faalagolago i le tutoatasi. O nisi taimi e fesoasoani foi i le tamaitiiti le toe mafaufau i isi taimi o le olaga na ia taulimaina ai faafitauli ma le manuia. O le a le mea na fai e le tamaitiiti i lena taimi na mafai ai? Pe mafai ona faaaoga lena auala i le faafitauli lenei? O isi fautuaga faaopoopo i le foiaina o faafitauli e mafai ona maua i le vasega 7. O le isi vaega o le laasaga 5 o le iloiloina o fofo talafeagai. Atonu e manaomia e matua ona fesili atu i le tamaitiiti i fesili faapea: 10 Pe talafeagai lenei fofo? Pe o le a aoga? Pe saogalemu? Pe o le a faapefea ou lagona? Pe faapefea ona afaina isi ona o le fofo? Pe o le a fesoasoani pe faatiga ea le fofo i se isi? Pe faaalia e le fofo le faaaloalo i tagata uma o loo aafia? A maea loa ona latou sailiilia faamatalaga mo fofo taitasi, ua tatau loa ona fesoasoani matua i le tamaitiiti e filifili po o fea le fofo e sili. E tatau ona ofo atu manatu ma le taitaiga a matua. E manaomia e fanau le faamanuiaga o le atamai ma le poto masani a o latou matua. E mafai ona faasoa atu e matua o latou aafiaga i le foiaina o ia ituaiga faafitauli. E mafai ona latou tau atu ia latou fanau filifiliga na latou faia ma le mea na latou aoao mai ai. Afai e naunau pea lava le tamaitiiti e taumafai se fofo e manatu matua o le a le manuia, atonu la te mananao e faataga lena mea e tupu pe afai o le a le afaina le iuga ma o le a le avea ma se avega i le tamaitiiti faatasi ai ma ni faafitauli matuia. O nisi o lesona silisili o le olaga e aoaoina e ala i le toilalo. Mulimuli ane, e aunoa ma le fai atu, Na ou fai atu lava, e tatau ona fesoasoani matua i le tamaitiiti e galulue i se isi fofo. E mafai e matua ona mafaufau i la latou mafutaga ma a latou fanau e pei o se teuga tupe. E teu [faaagaga] e matua i le mafutaga e ala i le tausia lea o a latou fanau i le ala talafeagai, faaaloalo i o latou tuaoi, faalogo i o latou mafaufauga ma lagona, faatonutonuina i latou i o latou faafitauli, ma aoai i le alofa. O gaoioiga uma o le agalelei, alofa, ma le faaaloalo o se luutaga lea i le tusi [faaagaga] o mafutaga. Pe afai 43

60 Faafaileleina o Fanau ua le manuia taumafaiga e foia-faafitauli ma ua manao pea le tamaitiiti e fai se mea sese matautia, e mafai e matua ona tala mai i tua pe afai o loo lava saofaga [faaagaga]. O le tala mai i tua e aofia ai le fai atu i le tamaitiiti e fai se mea e taua tele i le matua. Mo se faataitaiga, pe afai ua manao se atalii e faaalu le faaiuga o le vaiaso ma ana uo e matua faailoga fesili uiga, e mafai e matua ona fai atu ia te ia e aua le alu ma o le a faigofie atu ona malie mai pe afai o loo lava le saofaga a matua i le tusi [faaagaga]. g a O i O iga e aoa O ai: f aaao gain a O L e f aagasologa e Lima LaaS aga Fai atu i e auai e faataitai faatasi ma o latou taitoalua po o se isi matua le laasaga lona lima i le faagasologa o le faafaileleina ( Faatulaga ni tapulaa ao fesoasoani atu i le tamaitiiti e foia faafitauli ). O le tasi e faia le tofiga o le tamaitiiti ao le isi e avea ma matua. E mafai ona latou faaaogaina se tasi o ata i le gaoioiga e aoao ai Faaigoaina o Lagona i le itulau 42, po o le faia o se tasi o a latou lava ata. A maea loa ona latou faataitai mo le lima minute, tuu atu ia i latou e fesuiai tofiga ma toe fai le gaoioiga mo le isi lima minute. A maea loa, valaaulia i latou e tuu atu i le isi lagona e uiga i le mea na lelei lo latou faia ma pe faapefea ona latou faaleleia atili. Valaaulia e o auai e taumafai le faagasologa e lima laasaga faatasi ma se tasi o a latou fanau i le vaiaso a sau. Fai atu ia i latou e tusi i lalo pe a maea le talanoaga a le matua-tamaitiiti i le mea sili latou te manatua. Valaaulia i latou e ripoti mai o latou aafiaga i le isi vasega. Taiala mo le Aafia i Faafitauli a Fanau O nisi taimi e tau mafaufau matua pe o le a le tele o lo latou aafia e tatau ona i ai pe a i ai se faafitauli o se tamaitiiti. E mafai ona fesoasoani ia mataupu faavae nei. O loo i ai i matua se tiutetauave o le fesoasoani ia latou fanau. (Tagai i lemosaea 4:14 15; MF&F 68:25; 93:40.) O fanau e mafai ona filifili i le va o le lelei ma le leaga e tali atu mo le auala latou te faaaoga ai lo latou saolotoga. (Tagai i le 2 Nifae 2:27; Moronae 7:12 17; MF&F 58:27 29.) A o tutupu ae fanau i le tulaga matutua, e tatau ona latou aoao pe faapefea ona tausia i latou lava. I le avea ai ma tagata matutua, e tatau ona latou tutoatasi, taulimaina o latou lava manaoga faaagafesootai, lagona, faaleagaga, faaletino, po o le tamaoaiga. 11 O se vaega taua o le tulaga faamatua o le fesoasoani lea i fanau ia tuputupu ae mai le faalagolago i le tutoatasi. E mafai e matua ona fesoasoani ia latou fanau e atiina ae le tutoatasi i le aoaoina lea o i latou i mataupu faavae sao ina ia mafai e fanau ona aoao e pulea i latou lava i le amiotonu ma le faatuatuaina. Afai e tauave e matua faafitauli a a latou fanau, ua latou soona faamamafaina a latou avega ao taofia a latou fanau mai le avanoa e aoao ai tiutetauave ma le tutoatasi. O se tulafono masani, e tatau ona foia e fanau a latou lava faafitauli, le mautonu, le fiafia, ma toilalo, faatasi ai ma le fesoasoani a matua o ni faiaoga ma taitai pe a manaomia. 44

61 Faafaileleina o Fanau O nisi taimi e manaomia e matua ona taitaia le foiaina o faafitauli. E tatau ona fai e matua le taitaiga pe afai e laiti tele fanau, le masani, po o le le lava o le mafaufau e taulima ai le faafitauli. E tatau foi ona faasalavei matua pe afai ua faafefe latou e se tamaitiiti, ave pe faaleaga ni meatotino, po o le faafefe foi o isi. I nei tulaga, e mafai e matua ona fesoasoani e ala i le taulimaina o le amio sese. O le faatulagaina o le fuaiupu ou o loo faamatalaina i le vasega 3 o se auala lelei e talanoaina ai le amio sese. (Afai o loo auai uma matua, e tatau ona faaaoga le ma te i lo le ou. E mafai foi e matua ona fesoasoani ia latou fanau e tauaveina tiutetauave e ala i le tuuina atu o filifiliga (talanoaina i le vasega 8) po o le faamamafaina o taunuuga (talanoaina i le vasega 9). O le Taua Faavavau o le Faafaileleina O le a tali lelei mai fanau pe a faafailele e matua i latou i le alofa, agalelei, ma le manatu alofa, i le faaaogaina o fautuaga i lenei vasega pe a manaomia. E tatau ona vave amata le faagasologa o le faafaileleina ma faaauau i le olaga atoa o tamaiti taitoatasi i auala talafeagai mo ona manaoga. Na faamamafa mai e Peresitene Gordon B. Hinckley le manaomia o le galulue faatasi ma le Tama Faalelagi i le alofa ma le faafaileleina o fanau: Aua nei galo o nei fanau iti o atalii ma afafine o le Atua ma o la outou galuega o se mafutaga faatausitama ia i latou, na avea muamua o Ia ma matua ao le i avea outou ma matua ma Na te le i faamaamuluina Lana aia tatau faamatua po o le fiafia i Ana fanau iti nei

62 Faafaileleina o Fanau FAAMATALAGA 1. Salt Lake University 3rd Stake conference, Nov. 3, 1996; i le Church News, 1 Mat., 1997, O Le Aiga: O Se Folafolaga i le Lalolagi, Liahona, Oke. 2004, I le Church News, 3 Fep., 1996, I le Conference Report, Oke. 1985, 47; po o le Liahona, Ian. 1986, Nai Galuega Faatauvaa, Liahona, Tes. 1976, I le Conference Report, Oke. 1989, 27; po o le Liahona, Ian. 1990, Mai Raising an Emotionally Intelligent Child saunia e John Gottman, Ph.D. ma Joan DeClaire, Upu Tomua saunia e Daniel Goleman. Copyright 1997 e John Gottman. Toe Lomia i le faatagaga a Simon & Schuster, Inc., NY. Itulau Raising an Emotionally Intelligent Child, Raising an Emotionally Intelligent Child, Tagai Gottman, Raising an Emotionally Intelligent Child, Spencer W. Kimball, i le Conference Report, Oke. 1977, 124; po o le Liahona, Mat. 1978, I le Church News, 1 Mat., 1997, 2. 46

63 UPU E FAAMATALA AI LAGONA Fefe Loto Faanoanoa Faauo Lotoleaga Faaoso Le mautinoa Tuuatoatasi Taofia Faafefeina Laumatafiafia Leiloa Valea Faafiafiaina Faanoanoa Loto Vaivai Olioli Luluina Usitai Ita Faasaogalemu Toatamai Agalelei Teena Maualuga Popole Le Faamalieina Fiafia Paie To a Afaina Loto Faafetai Lotovaivai Lelei Faagaloina Faafetaia Malamalama Faapopoleina Faateia Leaga Faamaulaloina Faalataina Le Mautonu Le Fiafia Faateleina le Ita Le Fiafia Le To a Loto Toa Inoino Avea ma Avega Mamafa Toafilemu Maofa Inoino Fiafia Foliga Pau Lago Lelei Agaalofa Atamai Atugaluga Lototele Le Mautonu Anotusi Lelei Palaai Taomia Fia Iloa Le To a Faavauvau Faatoilaloina Faafiafiaina Faalagolago Inoino Faalavelavea Atuatuvale Le Talitonuina Popolega Le Mautinoa Vaivai Matautia Mataga Valea Le Magagana Naunau Oliolisaga Talenia Fiafiaga Maasiasi Loto Alofa Gaogao Faafiafiaina Faamalosiauina Ulavale Toatamai Faananau Naunautai Lotovale Faaita Faagaeetia Le Lava Olioli Ofo Faateia Faamaimai Faamemelo Faavalevalea Popolevale Faafetai Ootia Nofosala Faavaivai Fiafia Inosia Loto Nutimomoia Loto Fesoasoani Le Fesoasoani Faamamaluina Faamata uina Paaa Lotomaualalo Amusia Fiaai Tatope Tiga Le Onosai Taua Faamamafa Faagaeetia Laitiiti Le filiga Le popole Le talenia Fia pepe Faananau Faaita Matamuli Le saogalemu Musuia Fiafia i ai Maitaita Tuuesea Tuu i lalo Laitiiti Tuuatoatasi Maualalo Laki Agamalu Faavauvau Lagona le lelei Faaaoga sese Tauagafau Ma Uunaia Mama Manaomia Le nofo lelei Faapito Itu lelei Ita vave Manumalo Maoae le fiafia Lofituina Faamanualia Faafefefefe Le minoi Filemu Le malie Fiu Molia Le manofo Itu leaga Faanoanoa mo Lofitu Saunia Puipuia Faamaualuga Momomo Salamo Inosia Osovale Taui ma sui Migao Leai se uiga Itagia Veuveua Faanoanoa Faamalieina Fefe Ita tele Le mautinoa Manatu faapito Alofa mo ia lava Nofouta Ova le alofa Filemu Matuia Luluina Faateia Mai Faavalevalea Alu Lemu Atamai Faamaoni Tiga Faanoanoaga Salamo Feololo Tautevateva Te i Fou Taia Le nofonofo lelei Faaita Le lava Onosai Talitonuina Faatuatuaina Vaivai Le loto faafetai Leai se lagona lelei Le mautonu Le fiafia Le taua Le alofa Le alofagia Le saunia Le mautinoa Le agavaa Faanoanoa Le nofonofo lelei Faaaogaina Le aoga Leai se faamoemoe Saua Faauo Vaivai Tulaga ese Le lata Matagofie Popole Le aoga Agavaa

64 e vaai Fanau ia i latou lava i le auala e Taulimaina ai i latou e isi, ae maise lava matua ma o latou Tei. pe afai e alofagia ma Taliaina i latou, o le a latou lagona le alofagia ma le Taliaina.

65 V A S E G A L I M A ATIINA AE O LE LOTOTELE Faamoemoega o le Vasega I lenei vasega, fesoasoani i matua: Ia malamalama pe aisea e taua ai i fanau ona maua le lototele. Ia malamalama pe faapefea ona atiina ae e fanau le lototele. Ia silafia pe faapefea ona latou fesoasoani ia latou fanau e atiina ae se lototele sili atu. O le Manaomia o le Mauaina o le Lototele O fanau lototele e sili atu le faamanuiaina i le olaga. E sili atu lo latou malolosi, sili le fiafia, sili atu le lelei o le vaifafo, ma e sili atu le saogalemu i lagona nai lo fanau e leai se lototele. O fanau e leai se lototele e tele ina sili atu le popole, matamuli, fefe i tagata, loto vaivai, fefevale, ma e iu lava i le toilalo. O se tamaitai faigaluega faamanuiaina e 24-tausaga na faafaileleina i se aiga alofa e ni matua na faafetaia ona tulaga manuia ma malosiaga. Na faamanuiaina i le aoga, tele ana uo, ma na aafia i le tele o gaoioiga i le aoga ma le lotu. I le toe tepa i tua i lona olaga, na ia faapea mai: Na ou le fefe e faataitai mea fou aua sa ou iloa ou tulaga faatauaina i le va ma le Atua, ou matua, ma au uo mamae. Na latou faamalosia au ia ou faia le mea sili. O le lagolagoina na ou maua i le aiga na taua tele ao ou talavou, ae na faasolo ina faaitiitia le taua ao faasolo ina ou matua aua na oo ina ou iloa e silafia au e le Atua ma e alofa ia te au. Ou te iloa afai ou te ola amiotonu, e tusa ai ma Lana fuafuaga, o mea e sili ona taua o le a faataunuuina lava mo au. O le tele lava o matua e mananao ia latou fanau ia atiina ae se tulaga maualuga o le lototele, e pei ona olioli ai lenei tamaitai talavou. E masani lava ona maua e fanau le lototele i nisi vaega ae leai se lototele i nisi. O se tamaititi atonu e sili ona lelei i le aoga ae peitai e matua le saogalemu lava i le vaifafo po o le faaletino. O se isi tamaititi atonu e sili ona lelei i taaloga ae leai se tomai faaleaoaoga. E manaomia matua ia fesoasoani i fanau ia maua le lototele i vaega na e taua mo le tulaga manuia o fanau. E tatau i matua ona faafetaia ma faaaloalo i mea e fiafia i ai a latou fanau, taleni, ma malosiaga. Fesoasoani i Fanau ia Atiina ae le Lototele E tele lava mea e mafai e matua ona fai e fesoasoani ai ia latou fanau ia maua le lototele. E mafai ona latou tausia a latou fanau i le alofa ma le faaaloalo. E mafai ona latou fesoasoani ia i latou ia maua le faatuatua i le Atua ma atiina ae 49

66 Atiina Ae o le Lototele le faamaoni faaletagata lava ia. E mafai ona latou fesoasoani ia i latou e atiina ae tomai i vaega na e taua i lo latou tulaga manuia. E mafai ona latou faaaafia i latou i le auauna atu i isi. Tausia Fanau i le Alofa ma le Faaaloalo E masani ona vaai fanau ia i latou lava e tusa ai ma uiga faaalia o isi ia i latou, ae maise lava matua ma uso. Afai e alofagia i latou ma taliaina, e iu ina latou lagonaina le alofagia ma le taliaina. Afai na o taimi faapitoa e alofagia ai i latou, e masani lava ona latou lagonaina le taua o i latou pe a latou faafiafiaina isi. Afai e agaleagaina i latou, e iu ina latou lagonaina le le saogalemu ma le le taua. O nisi taimi e manatu mama ai matua i le ogaoga o a latou gaoioiga agai ia latou fanau. O nisi matua e ui ina alolofa ae faia ni faamatalaga e lei mafaufauina na e matua loloto lava le faavaivaia ai o le lototele ma le taua faale-tagata lava ia o a latou fanau. O se tasi tina e masani i le faitio na fai atu i lana tama tama e lei oo i le tausaga-aoga, E mautinoa lava o loo ia te oe se isu foliga-malie. Toetoe a o le afa senituri mulimuli ane, na faaali atu ai e le atalii i ona uso ma tuafafine i se faatasiga faaleaiga na ia lagonaina le ma i lona isu i lona olaga atoa ona o lena faamatalaga. Na ofo ona uso ma tuafafine, i le iloa lea e leai se mea e malie pe foliga leaga foi i ona foliga vaaia. Na faamautinoa mai e Elder H. Burke Peterson o le Fitugafulu le mana o le alofa i le suia o olaga o tagata taitoatasi: O mauga faigata e aea e i latou o e e i ai le lototele faale-tagata lava ia lena e maua mai le alofagiaina moni lava. O falepuipui ma isi faapotopotoga, e oo lava i nisi o o tatou aiga, ua faatumuina ia i latou ua matelaina mo le agaalofa. 1 O fanau le faaaloalo e faigata i nisi taimi ona alofagia. Latou te faia pea tala ma fai mea e faaosofia ai le ita ma lagona o le toilalo o matua. O matua, i le tali atu i ai, e masani ona fai atu tala ma fai mea e atili ai le lagona o le tamaititi o le leai o se taua ma le manao e tetee. Na faatosinaina ma le mataalia e Iesu Keriso isi ona sa Ia filifili ma le atamai Ana tali ia i latou (tagai i le Ioane 8:11). O taitai o le Ekalesia ma e ua aoaoina faapitoa e masani lava ona mafai ona fesoasoani i tagata mafatia i le faalogo e aunoa ma le tali atu, tuuina atu o le faatonuga e aunoa ma le lauga atu, ma le faaali atu o le alofa ma le lagolagosua e aunoa ma le teenaina. E mafai foi e matua ona faaali atu le alofa ma le faaaloalo, e tusa lava pe le usitai fanau. E mafai ona tausia se tamaitiiti le faaaloalo i le agalelei, faamaluluina o loto ma le fesoasoani i le tamaitiiti ia maua le filemu ma le lototele i se lalolagi faigata. O ni mafutaga le lelei e mafai ona toe faaleleia pe afai e i ai se tagata se toatasi e manao e momotu le lio ma tali atu le ita mai i le agalelei ma se tali atamai. O nisi nei o fautuaga mo matua. Saili ni auala e faaali atu ai le alofa ma le faaaloalo. E tatau ona saili e matua ni auala e faaali atu ai le alofa ma le faaaloalo mo a latou fanau, e tusa lava pe le faaaloalo ma le usitai a latou fanau. E mafai e matua ona fai lenei mea e aunoa ma le manatu mama i le amioga le talafeagai. O le mea moni, pe a alolofa ia latou fanau, e lava le popole o matua e osofaalava ai pe a le usitai le fanau. O isi vasega e taulai atu i auala e mafai ai e matua ona alolofa ma aoaoina a latou fanau i le faalogo ma talanoa atu ia te i latou, faafaileleina i latou, fesoasoani ia i latou e foia faafitauli, fefaasoaaiina o faamoemoega, tuuina atu ia i latou filifiliga, ma le faamamafaina atu o taunuuga masani ma taunuuga talafeagai. E tatau ona faia uma nei mea i le alofa ae le o le ita. O le alofa o le mataupu faavae autu lea e tatau ona 50

67 Atiina Ae o le Lototele uunaia ma taitaia ai fegalegaleaiga uma faale-matua ma fanau. E mafai e matua ona faaali atu le alofa ma le faaaloalo i se tamaitiiti le usitai i ni auala se tele. E mafai ona latou vaavaai mo taimi pe a talafeagai le amio a le tamaitiiti ma faamalo atu ia te ia Ou te matua fiafia lava pe a e oso mai ma fesoasoani i feau ; Ou te mitamita ia te oe i lou fesoasoani i si ou uso laitiiti. E tatau ona faaeteete matua ia aua nei ova ma tele naunau tala e fai atu nei foliga mai e le moni le tala faamalo ma faaitiitia ai lona aoga. E mafai ona latou faaali atu le agaalofa Sapena, ou te manao ia e iloa ou te alofa ia te oe ma ou te faafetai o oe o se vaega o le aiga. E mafai ona latou tuuina atu le agaalofa faaletino. O nisi taimi o se pai atu i lona tauau po o le lima, faatasi ai ma ni upu alofa, e pei o le Ua ou fiafia e vaai atu ia oe e mafai ona fesoasoani. E le tatau ona le fiafia matua pe feita pe afai e foliga inoino le tamaitiiti i lenei faaalia o le agaalofa. O le pai atu ma le faaalia o le alofa atonu e sili atu lona uiga i le tamaitiiti nai lo le mea e naunau o ia e faaalia. Aua lava nei faia se tala le lelei e uiga i fanau. Afai na fai e matua ni tala le lelei e uiga ia latou fanau, ua tatau ona taofi nei loa ma tautino ia i latou lava e le toe faia lava, e tusa lava po o le a le tele o lo latou ita po o latou lagona o le sao. Pe a manaomia le aoaoina, e mafai e matua ona aoaiina e aunoa ma le faaaogaina o upu le lelei, ma maualalo. O upu le lelei e fai e matua o le a tumau le faamauina matilatila i mafaufauga o a latou fanau, e aafia ai lo latou vaai ia i latou lava ma le ala latou te amio ai. O faamatalaga soona tuulafoai, e pei o le E le mafai ea ona e faia se mea sao? po o le Matuai e valea tele, e mafai ona umi se aafiaga. E oo lava i tala e lelei le uiga ae le lelei le tuuina atu e mafai ona faamanualiaina ai, e pei o le E taumafai malosi Tanu, ae le talenia o ia e pei o Enele. KoToNI E oo atu i le taimi ua alu ai Kotoni i le aoga maualuga, ua le pasi le tele o ana vasega. E tele lava ina nofo o ia i le fale ae le aoga (e faigaluega uma matua ma e o i le aso atoa), sa aafia i ulaulaga ma le faaaogaina o fualaau faasaina, ma na molia i le gaoi. Na gata lona alu i le lotu i lona tausaga muamua i le aoga tulaga lua. E masani ona misa o ia ma lona tama, e oo lava i le tulaga o le taufaamatau faaletino matautia. Na aapa atu le epikopo a Kotoni ia te ia i le alofa ma le faauo, faamalosia o ia e tuuese fualaau faasaina ma sui lona olaga. Na amata ona lelei le tali mai a Kotoni. Na tuu lana ulaula, le toe misa ma ona matua, ma amata ona sau i sauniga faamanatuga. I se tasi aso na fai atu ai lona tama, o le sa tauivi ma ona foi faafitauli, i lona ita tele, Aisea e le tuu ai lea amioga le moni ma tuuese le faafoliga ia pei o se tasi ae le o oe? E ui lava e lei fai atu sana tali, ae na matua mafatia lava Kotoni. Mai lena taimi, sa ia toe foi atu i ana amioga muamua. Ua le toe mafai e le epikopo ona faatosina o ia ia toe foi mai i le lotu. Fai se faataitaiga lelei mo fanau. E tatau i matua ona fai se taumafaiga ia fiafia. E tatau ona latou taumafai e fiafia ia i latou lava ma, e aunoa ma le faaalialia po o le faamaualuga, talanoa faaaloalo e uiga i a latou taumafaiga ma malosiaga patino. Afai e i ai ni faafitauli i matua e faigata ai ona fai lenei mea, e manaomia ona latou galulue i ai ina ia le tuufaasoloina atu nei faafitauli ia latou fanau. E tatau ona latou mauaina se fesoasoani pe a manaomia. Na manatua e se talavou faanoanoa i le umi lava e mafai ona ia manatua, na tautala tuulafoai lona tina e uiga i lona lava le atoatoa ma le ita o ia ia te ia lava: Na ou faapea loa afai e lei lelei tele Tina, o le a le mafai lava la ona ou sili atu, aua o au o se vaega o ia. O nisi taimi o fanau e sili ona le fiafia i o latou matua e iu ina sili atu ona pei o latou matua. O le faataitaiga a matua o le a matua tosina ai lava fanau, e tusa lava pe foliga mai e tetee fanau i o latou matua. 51

68 Atiina Ae o le Lototele Faaali atu le fiafia i fanau ma tausia i latou. Ma lenei, atonu e faigata i matua ona faaalia le fiafia ma le alofa pe afai e le usitai ma tetee a latou fanau. Ae e tauia le taumafaiga. O se tasi tama e le lava lona totogi na faatauina ni pepa ulufale i taaloga hoki i le aisa ona o lona atalii, ua le toe aoga faatasi ma se talafaasolopito o le faaaogaina o fualaau faasaina, e fiafia i le taaloga ma o le a la o ma ia. Faatoa tatala mai le atalii mai se togafitiga o fualaau faasaina ma o loo tauivi e aloese mai fualaau faasaina. O le aafiaga na faafouina ai le la mafutaga, na mafai ai e le tama ma le atalii ona talanoa e uiga i mea e fiafia uma i ai ma atiina ae ai lagona lelei o le tasi i le isi. g a O i O iga e aoa O ai: f aal e L eia O m afut aga f aal eaiga Valaaulia matua e mafaufau ma le agaga tatalo i soo se faafitauli atonu o loo i ai i le va ma latou fanau. Fai atu ia i latou e manatunatu i fesili e pei o: O le a le tele o lou alofa i lau tama? E te fiafia ea e faifaimea faatasi ma ia? Pe ete faamalosiauina ea lou alo ia atiina ae ana taleni? Pe faigata ea ia te oe ona faaaluina se taimi e faatasi ai ma lou alo pe afai e le o fiafia? Pe ete le amanaia ea lagona faanoanoa o lou alo po o e taumafai e fesoasoani ia te ia e foia ia lagona? Pe afai ua e le fiafia pe le malie i lou alo, pe e te fai atu ea ni upu le alofa, faauiga lua, pe faatiga foi ia te ia? Po o e faafetaia ea mea lelei o loo fai e lou alo? Pe e te faamalo soo atu ea i lou alo, e aunoa ma le mafaufauina o se taui mai ia te ia? Fautua atu i matua ia suesue faatasi ma o latou taitoalua po o isi matua auala e faaali atu ai le alofa ma le faaaloalo sili atu ia latou fanau. Tuu atu ia i latou e tusi i lalo a latou fuafuaga e faaali atu ai le alofa sili atu. Valaaulia i latou e mulimuli ia latou fuafuaga i vaiaso o i luma, ma toe faatulagaina pe a manaomia ao latou iloiloina taunuuga. Fesoasoani i Fanau ia Maua le Faatuatua i le Atua E maua e fanau le lototele pe afai latou te lagonaina le saogalemu i la latou mafutaga ma le Tama Faalelagi ma lo latou malosiaga e maua ai faamanuiaga faaleagaga, folafolaga, ma le taitaiga mo o latou olaga. Na aoao mai Iesu Keriso, E mafaia mea uma lava i le faatuatua (Mareko 9:23). A aunoa ma le faatuatua, e le mafai ona maua e se tasi le lototele. O le lototele e maua foi mai le ola i se olaga mama, ma amiosao. Na tuuina mai e Peresitene Gordon B. Hinckley o le amiomama nao le pau lea o le ala i le saolotoga mai le manatu maimau. O le filemu o le mafaufau lena e maua mai ai nao le pau lea o le filemu faaletagata e le faafoliga. Na ia mataituina foi: O le leo o faaaliga faaneionapo o loo aumai ai se folafolaga o se folafolaga le mafaatusalia o loo mulimuli i se poloaiga faigofie lava: O le poloaiga lenei:... ia tuu le amiomama e teuteuina ai ou mafaufauga e le aunoa. Ma o le folafolaga lenei... Ona solo malosi ai lea o lou lototele i luma o le Atua.... O le a avea le Agaga Paia ma au soa e le aunoa,... ma o lau puleaga o le a avea ma se puleaga tumau-faavavau, ma e aunoa ma ni ala faamalosia, o le a tafe mai ia te oe e faavavau ma faavavau lava. (MF&F 121:45 46.)... 52

69 Atiina Ae o le Lototele O se avanoa taua mo au i nisi taimi le talanoa faatasi ma Peresitene o le Iunaite Setete ma tagata taua o isi malo. I le faaiuga o na ituaiga faatasiga ua ou manatunatu ai i le aafiaga tauia o le tu ma le lototele i luma o se taitai aloaia. Ona ou manatunatu ai lea, o se mea matagofie naua, o se mea matua ofoofogia tele pe a tu atu ma le toa leai o se fefe ma le le maasiasi ma le le ne i luma o le Atua. O le folafolaga lenei ua tuuina atu i alii ma tamaitai mama uma. 2 O le a ola ae fanau ma maua lena lototele ao latou aoao e ola i ni olaga faamaoni, ma mama. Ina ia fesoasoani i fanau ia atiina ae le talitonu i le Alii, e tatau i matua ona taumafai e ola i ni olaga faamaoni ma mama, e faaali ai lo latou lava faatuatua. E sili atu le malamalama o fanau pe afai e ola o latou matua i ni olaga o ni faataitaiga lelei. E tatau i matua ona tausia a [outou] fanau i le malamalama ma le upu moni (MF&F 93:40), i le avea lea o gaoioiga faaleagaga o se vaega o le olaga i aso uma (tatalo faaleaiga, suesuega faaletusitusiga paia, talanoaga faaletalalelei, ma le auai i le Lotu). g a O i O iga e aoa O ai: atiin a a e O L e f aat uat ua i TagaT a O L e a iga Fai atu i e auai ia talanoaina ma o latou taitoalua gaoioiga faaleagaga o loo tutupu i totonu o o latou aiga ma mafaufau i fesili nei: O a gaoioiga ua uma na tou faia ua faamalosia ai le faatuatua ma le lototele? O le a le mea e tatau ona e faia ia mautinoa ai ua faaauauina na gaoioiga? O a ni suiga e manaomia e fesoasoani ai i lau fanau ia faateleina le faatuatua ma le lototele? Pe o i ai ea ni faatosinaga i lou aiga o loo faatamaia ai le faatuatua ma le lototele, e pei o fualaau faasaina, ava malosi, ponokalafi, gagana ma uiga faasaua, po o ala o faasalalauga le lelei ma faataumaoi? E faapefea ona e faatamaia nei uunaiga? E faapefea ona e fausia lo oe lava talitonuga i le Alii? I le taitaiga o lau fanau, po o e ola ea i mea o loo e aoao atu? Po o e tatalo e le aunoa ma le naunau mo le fesoasoani i le taitaiga o lau fanau? Valaaulia e o loo auai ia tusi i lalo mea e mafai ona latou faia e fesoasoani ai e faateleina le faatuatua ma le lototele o tagata o latou aiga. Fesoasoani i Fanau ia Atiina ae le Lagona Faatauaina o le Tagata Lava ia Ua tuuina atu i fanau le Malamalama o Keriso (tagai i le Ioane 1:9; Moronae 7:16; MF&F 93:2) ma, pe a oo i le tausaga ua malamalama, ua mafai ona iloa le eseesega o le sao ma le sese. Ao faalogo fanau i o latou lagona ma mulimuli i la latou lava faamasinoga sili, ona faaitiitia ai lea o lo latou faalagolago i isi ae sili atu lo latou lava talitonu ia i latou lava ma lo latou mafaia ona fai filifiliga lelei. Ao tatau ona aoaoina fanau e faalogo i fautuaga poto a matua ma taitai o le Ekalesia, e tatau foi ona latou aoao e mafaufau mo i latou lava ma atiina ae le lototele o lo latou mafaia ona taulimaina o latou lava olaga. O lenei malosiaga e tuputupu pea ao tutupu ae tamaiti ma aoao e faalogo i musumusuga a le agaga. E mafai e matua ona faamalosia le tuputupu ae i le fesoasoani lea ia latou fanau e faalogo io latou mafaufauga ua iloiloina e le tagata lava ia ma ola e tusa ai ma le Malamalama o Keriso o loo i totonu o i latou. O se tasi taimi, na aumai ai e le au tusiupu ma Faresaio se fafine mulilua ia Iesu, ma fesili atu pe tatau ona fetogi i maa e pei o le tulafono. Sa faateia lo latou lava 53

70 Atiina Ae o le Lototele fiafaamasinosino e Iesu: O so outou e leai sana agasala, ia luai togi se maa ia te ia (Ioane 8:7). Ina ua iloiloina e nei tusiupu ma Faresaio a latou lava amio, na le magagana ma, ua iloa a latou agasala io latou loto fuatiaifo, ua o i fafo taitoatasi (f. 9). Pe a aafia se tagata i se amioga ua ia faapea e talafeagai, o mafaufauga faaletagata lava ia o le a sao, e taitaiina atu i lona fiafia ma le lototele. Pe a aafia se tagata i se amioga e le talafeagai, o le iuga e masani lava o le tetee faaletagata lava ia ma le maua ai le manatu mo ia lava. O nei faataitaiga e faaalia ai le ala e fai ai le iloiloga- faaletagata lava ia: r o NI, repeka, Ma KaloSI Na galue Roni i se numera faigata lava. Na lelei lona iloiloga-faaletagata lava ia: E mafai ona ou faia. E mafai ona ou maua ni togi lelei i lenei vasega. Sa faateleina lona lototele. Na pepelo Repeka. O le pepelo na foliga lelei ai o ia i ana uo, o e na iu lava ina fusiina mai o ia. Sa faagaeetia o ia i lea taimi ae na pagatia i le faanoanoa ona o se lagona nofosala. O lana iloiloga faaletagata lava ia e le lelei: Na ou pepelo. O se mea sese na fai. Na foliga mai ou te lelei, ae ua na o se pepelo. Na faaitiitia lona lototele ma le faatauaina o ia lava ia. Na musu Kalosi e faatasi ma ana uo i le ulagia lea o Tomi, o se tasi o le vasega e le atoatoa le malosi o le tino. Na amata ona faaesea Kalosi e ana uo mai le latou vaega. Na tiga le loto o Kalosi, ae peitai na ia iloaina ua ia faia le mea sao. O lana iloiloga faale-tagata lava ia na lelei. Pe a oo atu se tamaitiiti i se matua ma se faafitauli, e tatau i le matua ona faamalosiau atu ia te ia, i se tulaga e malamalama ai le tamaitiiti, ina ia mafaufau i talitonuga faaletagata lava ia ma uunaiga faaleagaga. E mafai e le matua ona tuuina atu fesili talafeagai, e pei O le a lou lagona e uiga i lena mea? E te manatu ua sao le auala na e foia ai le faafitauli? Ua e tau mai ia te au le mea e manatu au uo e sao, ae peitai ou te fia iloa lou manatu. O le a le mea sao e fai? Pe afai e fai atu matua i se tamaitiiti e iloilo lana lava amio, e tatau ona latou faia i se auala to a, le tuuaia, ma le le faatoilaloina. I le faataitaiga o loo mulimuli mai, sa fesoasoani se tina i lana tama teine ia mafaufau i ona talitonuga faaletagata lava ia o se taiala i lana amio. S INa Na amata ona aloese Sina, e 14 tausaga, ma lana uo o Seni mai ia Alisi ma taumafai e faaesea o ia mai gaoioiga i le nuu ma le aoga. Na lagona e Alisi le tiga ma le tuulafoaiina. Na matauina e le tina o Sina le mea ua tupu ma faatalanoa loa lana tama. Tina: Sina: Tina: Sina: Tina: Sina: Tina: Sina: Ua ou popole ia oulua ma alisi. o le a le mea o tupu? Faapea a ia o ia o le Tamaitai lauiloa. Ua na ona ma tuua lava o ia i lona tulaga. o faapefea la ona lua faia lena mea? Ua ma aloese ma Seni mai ia te ia. afai e sau o ia, ma te le talanoa ia te ia. Nao le pau lava lena. Na faatiga o ia ia oulua? E leai a. Na ona ma le fiafia lava ia te ia. E mafai ona Tamaitai Faamaualuga i le aoga ae le o inei. ou te fia iloa, Sina. o le a sou lagona ia te oe lava ia pe a e faia faapea o ia? (Talipupuni.) Ia, e fetaui a ma ia. E manaomia se tagata e faasaoina o ia. 54

71 Atiina Ae o le Lototele Tina: ae na e fai mai na te lei faia se mea e faatiga ai oulua. ou te fia iloa ou lagona i le leaga ona e faia o se isi tagata ae pau lava le mafuaaga o lou le fiafia i ai. Sina: E lelei a ou lagona, ma le isi foi, ou te le fia talanoa i ai. Tina: Ua lelei, pe afai o lea. ou te faamoemoe o le a e mafaufau atili i ai. ou te alofa tele ia oe, ae peitai ua faalavelave ia au le mea ua e fai mai ai. o le afiafi na sosoo ai, na saili ai e Sina lona tina. Sina: E sao a oe. E leai sou lagona lelei e uiga i lau amio sa faaalia. Na e fesoasoani ia ou vaai ia te au lava ia, ma ou te lei fiafia i le mea na ou vaaia. Ta u sa o atu lava, ou te lotoleaga ia alisi. E tele ana uo i le aoga. Maimau pe ana ou maua le afa. ou te iloa e le o se mafuaaga lena e saua ai ia te ia. Na ou alu ia te ia ma faatoese i ai. Ua sili atu ona lelei lau faalogo. Faafetai mo le fesoasoani mai ia te au. Atonu e le o tamaiti uma e mafai ona tali faaaliali mai faapea, o le fai atu ia i latou e iloilo a latou amio e mafai ona avea o se auala maoae e fesoasoani ai ia i latou e ola e tusa ai ma talitonuga ma faamoemoega faaletagata lava ia. O le fesoasoani ia i latou e faamasino a latou lava amio e masani lava ona aoga aua o le faamasinoga e le o sau mai le matua. Pe afai e faaaoga e matua le iloiloga-faaletagata lava ia i se auala saua, faamasinosino, ma le faamatau, atonu e mafai e le tamaitiiti ona le iloa le amiosese faaletagata lava ia ma tulimatai atu loa i le tele o amioga le talafeagai a matua. Pe mafai foi ona tali atu le tamaitiiti ma lagona matautia e le manaomia o le nofosala ma le toilalo faaletagata lava ia. E tatau i matua ona faaaoga le faautauta i le faamalosiauina o le iloiloga faaletagata lava ia i fanau o e vave faitioina i latou lava i se auala matautia. E tatau i matua ona taialaina nei fanau ma le faaeteete i lo latou iloiloga-faaletagata lava ia. O faaiuga-faaletagata lava ia e manaomia le sao, e le o se fua mai mafaufauga le manino o se tamaitiiti e oo mai o se taunuuga o le le mautonu po o aafiaga le manuia o le olaga. g a O i O iga e aoa O ai: f e SOa SOa N i i f a N au e iloi LO a LaTOu Lava a mio Fai atu i e auai ia mafaufau ma le agaga tatalo i faafitauli ma luitau e feagai ma a latou fanau ma auala e mafai ai e i latou, o matua, ona taumafai e fesoasoani ia i latou. Po o latou vaai ia i latou lava o faamasino gaoioiga a latou fanau ma ofoina atu fofo e aunoa ma le vaaia o ni suiga i amioga a latou fanau? Afai o lea, fautua atu e mafaufau i le fesoasoani ia latou fanau e iloilo a latou lava gaoioiga i le auala o loo faamatalaina atu i luga, e aunoa ma le faitio ma le aoaiga e matua. Valaaulia i latou e talanoaina ma o latou taitoalua po o se isi matua pe faapefea ona faia lenei mea, i le faatinoina o tala ma mea o le a latou faia. Fesoasoani i Fanau e Atiina ae Tomai Afai e i ai i matua faamoemoega maualuluga ae talafeagai, e iu lava ina atiina ae e a latou fanau le talitonuga e mafai ai ona manuia mea latou te faia. O lenei talitonuga e oo mai faapitoa lava pe afai e saunia e matua se siosiomaga alofa ma le lagolagosua lea e mafai ai e fanau ona aoao e ala i tofotofoga ma mea sese e aunoa ma faamaasiasia po o le tausalaina ona o le toilalo. E vave lava ona aoao fanau mai taumafaiga le manuia pe afai latou te lagonaina le alofa, lagolago, ma le faamalosiauga e toe taumafai. E manaomia foi ona iloa e fanau e alofa Tama Faalelagi ia i latou e tusa lava pe latou te faia ni mea sese. 55

72 Atiina Ae o le Lototele E manaomia e matua ona fesoasoani ia latou fanau e atiina ae tomai i vaega na e taua mo lo latou lumanai. E tatau ona aoao fanau e galulue, suesue, faataunuu sini, ola i tulafono, ma lelei le va ma isi. Ao faasolo ina latou taulimaina nei vaega, ona faatupuina ai lea o lo latou lototele. E tatau i matua ona aoao i latou e galulue e ala lea i le galulue faatasi ma i latou, ae maise lava ao iti i latou. E tatau ona fiafia ma onosai matua ma taumafai e avea le galuega o se mea fiafia mo a latou fanau. E tatau ona latou uunaia a latou fanau i gaoioiga na e mafai ai ona faamanuiaina fanau ma fesoasoani ia i latou e atiina ae taleni ma malosiaga faalenatura. E le tatau i matua ona uunaia a latou fanau e faaauau gaoioiga tau lava ia faataunuu ai moomooga o matua mo a latou fanau, ae maise lava pe afai o gaoioiga e le manaomia mo le manuia o a latou fanau. O le a loto vaivai uma matua ma fanau. E tatau ona faailoa e matua mea na ausia e a latou fanau, faamalo atu ia i latou pe a latou faia se mea lelei ma taua. O taiala nei mo le tuuina atu o le faamalo. E tatau i matua ona: Ia faamaoni. O le a iloa ma teena e se tamaitiiti ni upu faamalo taufaasese. Tulimatai le amio ma le ala e aafia ai se matua. Mo se faataitaiga, Ou te matua fiafia lava pe a e i ai iinei ma i maua ma mafai ona tatou talanoa filemu e aunoa ma se fefinauai. E taua tele lena mea ia te au. E tatau i matua ona aloese mai le mataituina o le tamaitiiti e pei o le fai atu, O oe o se alii lelei tele (po o se tamaitai). Atonu e le o lagonaina e le tamaitiiti o ia o se tagata lelei ma o le a vaai i le faamatalaga e pepelo ma o se ata. Ia faapuupuu. o ni upu laiti e sili atu i le tele. O matua e fai ai pea lava pea o le a faamaina le tamaitiiti ma liua ai se gaoioiga lelei a matua i se gaoioiga le lelei. Aua le fai sooa. O le faamalo atu i se tamaitiiti mo mea uma lava atonu e faaitiitia ai le taua o upu a matua. O le le tuuina atu lava o se faamalo o le a galala ai le tamaitiiti mo le agaalofa e sili ona manaomia. O le faamalo e tuuina atu mai lea taimi i lea taimi o le a i ai se aafiaga silisili. E tatau i matua ona mautinoa ua latou faafetaia mea taua o loo fai e a latou fanau. g a O i O iga e aoa O a i : f aamalosiauin a O T O mai Talosaga i e auai ia talanoaina ma o latou taitoalua po o isi matua le ala e mafai ai ona latou faamalosia le tomai o loo ia latou fanau. E mafai e matua ona fesoasoani ia latou fanau e aoao e galulue, faataunuu gaoioiga faatino e taua ia i latou, maua togi lelei i le aoga, atiina ae tomai tau taaloga afeleki, ma faailoa, galue i ai, ma ia sili ona lelei i vaega e fiafia i ai. Valaaulia matua e atiina ae, tusi i lalo, ma faia se fuafuaga e fesoasoani ai i fanau e atiina ae tomai. Uunaia i latou e faamalosia atili mea o loo faamanuiaina ai a latou fanau i le faafetaia ma le faamalo atu. Faaaafia Fanau i le Auauna atu i Isi O galuega auauna atu e aoao ai le le manatu faapito ma fesoasoani i fanau e mafaufau i le tulaga manuia o isi. Na aoao mai e Peresitene Spencer W. Kimball le taua o le auauna atu: I le lotolotoi o le vavega o le auauna atu, o loo i ai le folafolaga a Iesu, e ala i le faamaumauina o i tatou lava, tatou te maua ai i tatou lava! E le gata ina tatou maua i tatou lava i le tulaga o le mauaina o le taitaiga io tatou olaga, ae o le tele lava ina tatou auauna atu i o tatou uso a tagata i auala talafeagai, o le tele foi lea o mea taua i lo tatou agaga. E avea i tatou ma tagata sili atu le taua 56

73 Atiina Ae o le Lototele ao tatou auauna atu i isi. E faafaigofieina lo tatou taliaina o isi mea taua ao tatou auauna atu i isi ioe, e sili atu le faigofie ona maua i tatou lava aua e sili atu le toatele o i tatou e maua. 3 g a O i O iga e aoa O ai: TuuiN a at u a vanoa O a uaun aga Valaaulia e auai e talanoaina ma o latou taitoalua po o isi foi matua le manaomia o avanoa auauna mo a latou fanau. Tuu atu ia i latou e suesue avanoa ma filifili se gaoioiga e foliga talafeagai mo tagata o latou aiga. Fai atu ia i latou e fuafua se taimi e mafai ai ona latou auai faatasi ma a latou fanau i le faia o le gaoioiga. Talitonu i le Alii O le a maua e fanau le lototele ao latou atinaeina le faatuatua, mama, ma le faamaoni. E mafai foi e matua ona totoina le lototele ia latou fanau i le alofa ma le faaaloalo ia i latou, i le fesoasoani ia i latou e atiinae tomai, ma le tuuina atu ia i latou o avanoa e auauna ai i isi. E uiga i le faatuatua i le Alii, na saunoa mai Peresitene Ezra Taft Benson: O lau savali ma lau molimau lenei: Ua nao Iesu Keriso e uigaese lava le agavaa e saunia lena faamoemoe, lena lototele, ma lena malosi e manumalo ai i le lalolagi ma tulai mai ai i luga atu o o tatou vaivaiga faaletagata. Ina ia faia o lena, e tatau ona tatou tuuina atu lo tatou faatuatua ia te Ia ma ola ai i Ana tulafono ma aoaoga. 4 FAAMATALAGA 1. I le Conference Report, Ape. 1977, 103; po o le Liahona, Iul. 1991, I le Conference Report, Oke. 1970, 66; po o le Liahona, Iul. 1998, 90, There Is Purpose in Life, New Era, Set. 1974, I le Conference Report, Oke. 1983, 5; po o le Ensign, Nov. 1983, 6. 57

74 o ai na Te iloa manua ua Faia, lo latou loloto ma le Tiga, e upu malolosi ma le saua e TauTalagia i le ita? peresitene gordon B. HiNckLey

75 V A S E G A O N O FAATOILALOINA O LE ITA Faamoemoega o le Vasega I lenei vasega, fesoasoani i matua: Ia mataala i taunuuga ogaoga o le ita le taupulea i tagata o le aiga. Ia malamalama pe faapefea ona latou feita ma le manaomia ona tauaveina le tiutetauave mo faafitauli o le ita. Ia aoao auala e taulima ma pulea ai le ita. Ia atiina ae se fuafuaga e faaitiitia ma puipuia ai faafitauli o le ita ia aua nei toe tupu. O le Leaga o le Ita Na aoao mai Peresitene Gordon B. Hinckley, O le ita o se mea leaga tele e lepetia ai le agalelei ma tuliesea ai le alofa. 1 Ua saili satani e faaoso le ita ma uunaia le feitagai i aiga (tagai i le 2 Nifae 28:20; 3 Nifae 11:29; Moronae 9:3). S I a KI Na faatumuina Siaki i le ita ao ia vaai atu i lona atalii o Pati, e 15 tausaga, o matele mai i totonu o le potu ma uu le ua o Sitivi, e 11 tausaga, ma tosoese o ia mai le nofoa faamoe i luma o le televise. Ua e nofo i lou nofoa, valea, lana tala, taufaafefe. Sa faamimigi Sitivi ma le tiga, ma tali vaivai atu, E le o sou nofoa. Na tualima e Pati le autafa o le ulu o Sitivi ao aluese atu Sitivi mai ia te ia. Sa faapau ifo Pati i le nofoa, aumai i luga le faasoloata, sui le ala ata i se ala ata o musika tele vave, ma ki faaleotele. O masina e tele o le ita sa faaputuputu i totonu o Siaki. Sa sisina ifo le afu i lona muaulu. Na amata ona migoi solo ma tetete ona lima. Ua ou le lava lenei mea, lona mafaufau. E le gata ina leai sona faaaloalo mo isi, ae ua ia luiina au ma le loto i ai. Ua ia iloa o le a le mafai ona ou onosaia na ituaiga amio. I lona ita tele, na oso atu ai Siaki ia Pati, uu ma mimilo lona ogalima ma ee atu: O le a la lou manatu o ai oe? E leai sou faaaloalo i so o se tasi. Pau lava le mea e te mafaufau i ai o oe lava ia. Ao tosoina mai Pati mai le nofoa, na ee atu Siaki: Alu i lou potu. Ou te le toe fia vaai ia te oe. Na toso faafuasei mai e Pati lona lima ma savali faalii atu i fafo o le faitotoa i luma, ma ato mai le faitotoa. O nai aso mulimuli ane, na toe faamatala e Siaki ma lona toalua le mea na tupu i se fautua i le Auaunaga a le AAG mo Aiga. Ou te matua ita lava i le tamaitiiti e le mafai ai ona lelei lau vaai, lana aue. e le mafai ona ou talanoa ia te ia i se auala poto. O nisi taimi ou te fai atu ni tala ou te faanoanoa mulimuli ai. Ua faasolo ina sili ona leaga le faafitauli. 59

76 Faatoilaloina o le Ita O le tele o matua e feita ia latou fanau mai lea taimi i lea taimi. O lagona o le ita e mafai ona aoga, e lapatai ai matua ua i ai se mea ua sese ma e manaomia le taulimaina; o matua atamamai e faia ni faaiuga talafeagai e puipuia ai faafitauli laiti mai le vave faateleina. O nisi taimi e faigata faafitauli ma e sili atu i se fofo faigofie. E mafai ona fouvale ma le ava fanau ma faatupuina le ita i o latou matua mai lea taimi i lea taimi. E le tatau ona pulea matua e lagona o le ita ma taui atu i auala na e faateteleina ai le feeseeseaiga. Na faamatalaina e Elder Lynn G. Robbins o le Fitugafulu le ita o se agasala lea e tupu mai le manatu ma oo atu ai i lagona po o uiga feitagai. O le mafuaaga lea o feeseeseaiga i avetaavale i luga o le auala, o le tauaimisa i totonu o malae taalo, ma le faasaua i totonu o aiga. 2 Na lapatai mai Peresitene Gordon B. Hinckley e uiga i taunuuga matautia o le ita, ma fesili mai, O ai na te iloa manua ua faia, lo latou loloto ma le tiga, e upu malolosi ma le saua e tautalagia i le ita? 3 I le lalolagi atoa, e sauaina e matua feita a latou fanau i upu, faaletino, ma le feusuai. O tausaga uma lava, e faitau miliona ripoti e tuuaia ai le sauaina o fanau ua tuuina atu i faalapotopotoga faalemalo. Na faamatalaina le ita o le lagona sili lea ona faatosina i lagona le lelei uma. 4 O i latou o e feita e toetoe o i latou uma lava e talitonu e sao lo latou ita. O nisi tagata ua manatu o le faaalia o lo latou ita e faamalie ma faafiafia loto. Latou te lagona le malosi ma le maualuga pe a latou faafefeina isi. Ae ui i lea, o le ita o se mausa; na te faaleagaina i latou o e pauu atu i lana faatosina faatauanau ma i latou o e feita. E tolu auala e taulimaina sese ai le ita saua faaletino, ita ia te ia lava, ma amio saua e le tuusao. Saua Faaletino. E faaalia le ita e ala i le saua faaletino (tatui, kiki, fepo, sasa, tosoina o le lauulu ma taliga); saua faale-lagona ma upu (ee, lau igoa, upu masoa, taufaafefe, tautuuai, aamu, puleaina, faaitiitia le taua); saua faalefeusuaiga (saua i feusuaiga i totonu o le aiga, pule le uma, gaoioiga faalefeusuai); ma le faatonu ma le pule. Ita i totonu. E faasaga le ita i le tagata lava ia, ma taitai atu ai i le faaitiitia o lona lava taua, le mautonu, po o uiga faaleaga tagata (inu ava malosi, faaaoga fualaau faasaina, pule i le ola, ma le faatamaia faaletagata lava ia). Amio saua e le tuusao. E faaalia le ita i gaoioiga e le tuu sao (tuai, le faatuatuaina, loto maaa, faauiga lua, le faamaoni, ita gofie, le faamalieina, faitio, fai mea tuu). O matua e feita atonu e faafefeina fanau e usitai, ae peitai o le taunuuga o le suiga faale-amio e masani ona le tumau. O fanau e usitai ona o le faamalosia e tele lava ina tetee mulimuli ane. O Taunuuga o le Ita E masani lava ona tali atu se matua i se tamaitiiti i le ita pe afai e ogaoga tele ni taunuuga. O le mea e faanoanoa ai, o le tele o matua e feita ia latou fanau ona latou te vaai i le taunuuga o lo latou ita e maualalo tele. E faigofie le lafo atu ia latou fanau nai lo le agai sao atu o lo latou ita i se uo, se pule, se alii leoleo, po o se 60

77 Faatoilaloina o le Ita taitai lotu faaaloalogia. Ae ui i lea, o tau mulimuli ane o le faaleoina o le ita i fanau a se tasi, e mamao lava mai ni faamanuiaga e ono maua. O tauunuuga e aofia ai mea nei: Aluese o le Agaga. Leai o se faaaloalo (mo le tagata lava ia ma mai tagata o le aiga). Ma umau o faigauo ma fegalegaleaiga. Leai o se talitonuga faaletagata lava ia. Tausalaina ma le tuuatoatasi. Mafutaga saisaitia. Faamanualiaina o le tagata lava ia ma isi. O fanau e fefefe nai lo le alolofa i o latou matua. O fanau e tetee, e aafia i amioga faasolitulafono, ma tuua le aiga a o talavou. O fanau ua le manuia i le aoga. O le faateleina o le le saogalemu mo faafitauli e pei o le le mautonu, mai, amioga tau-mausa, ma popolega tau galuega. g a O i O iga e aoa O ai: f aailoain a O Tau O L e ita O matua e feita e teena pe faaitiitia i nisi taimi taunuuga o lo latou ita. O le faailoaina atoatoa o na tau e mafai ona faateleina ai lo latou uunaia o le puleaina o faafitauli o le ita. A maea loa ona tuuina atu faamatalaga i tau o le ita ua tuuina atu i luga, ona valaaulia lea o tagata e tusi i lalo le tau o lo latou ita ia i latou. Pe a talafeagai ai, tuu atu ni nai minute e fesoasoani ia i latou e faailoa nei tau. A uma loa ona tusia e matua tau, fautua atu e vaai soo ia latou lisi e faamanatu ai ia i latou taunuuga o le faatinoina o lo latou ita. Ao latou aoao e puleaina o latou lagona ita ma ao le toe manaomia mea o loo ia latou lisi, e mafai loa ona latou kolosi eseina o se faamanatu fiafia o loo latou alualu i luma. Mafuaaga o le Ita O nisi matua e faaaoga le ita e faafefe ma puleaina ai a latou fanau, ia maua ai le lagona taua, ma ia aloese ai mai le feagai ma faafitauli. Atonu e oso le ita mai le faamaualuga ma le manatu faapito, e pei o le taimi ua le fai ai le mea e manao ai o ia, po o le leai o se loto maualalo (o le onosai i foliga o le maitaita). O nisi tagata e feita pe a lagona le loto vaivai, tiga, po o le le faamalieina. E masani ona tupu le ita pe a vaaia e se tagata se puapuaga, sese, po o le agaleaga ise tasi po o isi. O le puapuaga atonu e faaletino pe faale-lagona foi. Mo se faataitaiga, atonu e fefe le tagata i le faaleagaina o le tino, faamaasiasiina, po o le leai o se faatauaina o le tagata lava ia po o isi. I le faataitaiga na talanoaina, na lagona e Siaki le lamatia o lona tulaga o se tama faaaloalogia e puleaina amio a lana fanau. Na popole o ia nei faamasinoina o ia e isi faapea o se matua e leai se malosiaga ma le le amanaia. 61

78 Faatoilaloina o le Ita Mafaufauga le Manino O mafaufauga o le le saogalemu e masani ona le manino. E masani lava, e tupu le ita pe a faamasino sese e se tagata le faamoemoega o isi: O loo taumafai o ia e faatiga ia te au ; O loo ia taofia au mai le mauaina o le mea o loo ou manao ai ; E le popole o ia i ou lagona ; O loo ia faaaogaina au. O nisi tagata e feita toeitiiti lava a aunoa ma le mafaufau i ai. O lenei ituaiga ita e masani ona faigata ona puleaina ona e vave tele le oso. I nisi tulaga, e faatupuina lemu le ita ao mafaufau se tagata i puapuaga faifai pea, sese, po o le agaleaga. E faatupuina foi le ita pe a nofoai se tagata i se mea na tupu, fiafia i mafaufauga na e masani ona matua le manino ma ova atu nai le mea moni. Pe afai e matauina e tagata se faafitauli ma tali atu i se tasi i le ita, ua saunia o latou tino e osofai. Ua vevela lo latou toto, malo o latou maso, faatopetope lo latou manava, ma ua saunia o latou mafaufau e tali atu i le faafitauli po o le agaleagaina. O lenei tulaga o le saunia atonu e pa atu i se tali matautia se tasi, i upu po o le faaletino i le faafitauli na matauina. Pe o le a iu ina faatupuina lemu le ita ao aafia tagata i le tele o uiga faatiga. O mafaufauga faaoso-ita e faateleina vagana ua faapa e le tagata le mea ua ita ai, o nisi taimi o se mea laitiiti e mafai lava ona faapasi. O nei suiga faaletino ua fautuaina mai ni manatu autu mo le puleaina o le ita. O le taimi sili mo se matua e gaoioi ai o le taimi muamua lava e vaaia ai le faateleina o le popolega. E mafai e le matua ona saili ni faamatalaga faaopoopo e uiga i le faafitauli ua matauina, ao faasolo ina malamalama manino atili i ai. O le malamalama atili i ai atonu e faaitiitia ai le matauina o le tulaga matautia, ma faaitiitia ai le tulai mai o le ita. O manatu le lelei, ma faatupu-ita e mafai ona suia i ni manatu e sili atu le lelei, ma filemu ao vaai atu le tagata i le tulaga popole i se vaaiga lelei. E mafai e le matua ona mafaufau i ni auala sili atu le manuia e tali atu ai i le puapuaga po o le amioga le tonu, o se tali o le a foia ai le faafitauli nai lo le faateteleina vave. O se matua popole e mafai foi ona aloese mai tulaga e ono faatetele ai le popole seia sili atu lona filemu ma ua puleaina. Ona mafai lea e le matua ona galue e foia le faafitauli e aunoa ma le ita. Faatoilaloina o le Ita O mataupu faavae o loo mulimuli mai e mafai ona fesoasoani i matua e manumalo ai i faafitauli o le ita. Ao e aoao atu, fai atu i matua e saili ma faaaoga mataupu faavae e sili ona lelei mo i latou. Tatalo E tatau i matua ona tatalo ma le manao moni mo le fesoasoani e manumalo ai i lagona ita. Na aoao mai le fai Salamo o le a faasaoina e le Alii i latou e tatalo mai faigata o le olaga: Ona latou alalaga atu lea ia Ieova i lo latou puapuaga; ua ia aumaia i latou mai o latou tiga. Ua liua e ia le afa i le malu, ia taoto ia te ia le au peau. Ona latou fiafia lea, aua ua malu; ua na taitaiina foi i latou i le taulaga na latou loto i ai (Salamo 107:28 30). O le anapogi ma faamanuiaga faaleperisitua e fesoasoani foi i le manumalo i lagona ita. O faamanuiaga faaleperisitua, tatalo, ma le anapogi e tatau ona tuufaatasi ma le taumafaiga a le tagata ia sui. Foia Faafitauli Autu E tatau i matua ona talanoa ma a latou fanau ma foia faafitauli na e faaoso ai lo latou ita. O le tele lava o faafitauli e mafai ona foia filemu. Mo se fesoasoani, e mafai 62

79 Faatoilaloina o le Ita e matua ona iloilo le vasega 3 ( Fesootai atu i le Alofa ), vasega 7 ( Foiaina o Feteenaiga ), ma le vasega 9 ( Faaaogaina o Taunuuga ). Pe a talanoaina faafitauli, e tatau i matua ona talanoa atu ia latou fanau i le faaaloalo lava lena latou te faaalia i se tagata faigaluega, se uo, po o se taitai o le Ekalesia. Taliaina o le Mafuaaga o le Ita E tatau i matua o i ai se faafitauli o le ita ona iloaina o loo i ai ia i latou se faafitauli ma taliaina loa le tiutetauave mo lena faafitauli ao le i mafai ona latou manumalo ai. Atonu e faaoso e fanau o latou matua, ae o le tiutetauave o matua le auala latou te tali atu ai. E mafai ona latou aoao e pulea lo latou ita ae tali atu i ni auala sili atu ona lelei. O nisi tagata e tuuaia lo latou ita, faapea o se vaega tuufaasolo o lo latou aganuu. Mo se faataitaiga, o nisi matua e sauaina faaletino a latou fanau, ma tau amiotonuina i latou lavaona o le amioga o loo faia e tagata uma i le latou vaega faaleaganuu. O ia ituaiga amioga e le taliaina e le Tama Faalelagi. Na aoao mai Elder Richard G. Scott o le Korama a Aposetolo e Toasefululua o le avea ma se tasi o le aiga o le Atua e faamuamua i le faasinomaga faaleaganuu: Na tofia oe e le Tama Faalelagi e te fanau mai i se gafa patino e te maua ai lou tupuaga o le lanu, aganuu, ma tu masani. O lena gafa e mafai ona maua mai ai se talatuu faatamaoaigaina ma ni mafuaaga maoae e olioli ai. Peitai ua ia te oe le matafaioi e iloilo ai pe i ai se vaega o lena talatuu e tatau ona lafoai ona e le ogatasi ma le fuafuaga a le Alii mo le fiafia E leai se aiga e mafai ona tumau pe a atuatuvale pe pulea faamalosi; e na ona tau atu ai i le femisaai ma le fouvale. O le alofa o le faavae lea o se aiga fiafia. 5 O le taimi lava e iloa ai ma faailoa e tagata se faafitauli, e mafai loa ona salamo ma amata ona manumalo i le faafitauli. Faailoa le Lio o le Ita Afai ua faasoloatoa le ita o se matua, atonu ua aafia o ia i le lio o amioga lena e aofia ai ni vaega se fa. Ua tuuina mai e tagata popoto faapitoa i amioga ni igoa i vaega o le lio o le ita, ae o mafuaaga uma lava e tutusa. O loo i lalo se faatulagaga o le lio na faamalamalamaina mai e tagata faapitoa i le puleaina o le ita o Murray Cullen ma Robert E. Freeman-Longo. 6 E sili atu ona faamanuiaina tagata i le puleaina o le ita i le taimi amata o le lio, ao lei oo i le tulaga o le faatupuina faaletino. Vaega faafoliga o loo lelei mea uma. O loo solo lelei le olaga, ae o loo faatupuina le ita i totonu, ua aafia ai le auala o loo ola ma mafaufau ai le tagata. O mea tutupu ma tulaga e oo mai e vave ona faaoso ai mafaufauga masani, ma mamanu femoumouai. E manatu mama i ai le tagata ma tauamiotonuina nei manatu le moni. Vaega faatupuina. Ao taulai atu le tagata i le mafaufau femoumouai, ua amata ona ia lagona le fefe ma le le saogalemu ma amata ona faaalia le ita. O mafaufauga o le tagata e i ai pea lava manatu masani e pei o le E le popole o ia i le mea e fai atu ai se matua, po o le Ou te faia uma lava galuega iinei; e le fesoasoani mai lava o ia. O faailoilo faaletino e tau mai ai ua amata ona ita (le to a, faamalo, faamaaa, tatavale le fatu, topetope le manava, tiga le manava, po o le vevela po o le lagona mu). Ua ia vaai faalemafaufau ma fuafua le gaoioiga e fai ona o le ita ma atonu o le a auai i amioga e avea ma mausa e fafaga ai le ita (sauaina i fualaau ma meainu faasaina, ovaai, ovagalue). 63

80 Faatoilaloina o le Ita Vaega faatinoina. Ua faaali atu le ita i isi i le ee atu i ai, faamaasiasi i latou, ma sauaina i latou faaletino po o le faafeusuaiga. Pe atonu foi o le a agai i totonu ia te ia lava ia e ala i le faaitiitia o lona lava taua faaletagata, taumafai e pule i le ola, po o le sauaina i mea inu ma fualaau faasaina. Vaega o le faatoafilemuina. Ua lagona e le tagata le nofosala ma le ma. Ona aliae lea o puipuiga, ma taumafai le tagata e nana le ita i le faia o se mea masani e lelei ina ia faamaonia ai o ia o se tagata lelei. Ona tautino lea o le tagata e pulea lona ita. A le tumau le tautinoga, o le a toe taamilo le tagata i tua i le vaega faafoliga o loo lelei mea uma. g a O i O iga e aoa O ai: f aailoain a O L O u LiO O L e ita Tuu atu i e auai ni kopi o fomu Faailoaina o Lou Lio o le Ita, o loo maua i le itulau 70. Fai atu i e auai e faatumu avanoa. Faailoa atu ia i latou o lenei gaoioiga o le a fesoasoani ia i latou e faailoa ai lo latou lio o le ita, pe a i ai so latou faafitauli o le ita. Tausia se Faamaumauga o le Ita O le tausia o se faamaumauga o le ita o le a faateleina ai le iloa e le matua o lona lio o le ita. 7 E mafai e le matua ona aoao e faatei vave le ita, i le faaaogaina o mataupu faavae i lenei vasega. g a O i O iga e aoa O ai: TauS ia O S e f aamaumauga O L e ita Faatonu matua e faatumu se faamaumauga o le ita i so o se taimi lava latou te lagona ai le ita i le vaiaso a sau. (O se faamaumauga faataitai o le ita o loo i le itulau 71. O se faamaumauga avanoa o loo i le itulau 72. Fai se kopi o le faataitaiga ma ni kopi se tolu pe fa o faamaumauga avanoa mo tagata taitoatasi.) O lenei gaoioiga o le a fesoasoani i e auai ia iloa po o faapefea ona latou mafaufau, lagona, ma tali atu pe a oo mai tulaga e faaoso ai lo latou ita. Atonu latou te matauina ni mamanu o amioga latou te manaomia ona suia. O le faamaumauga o le a faamanatuina foi ia i latou e amata ona mafaufau ma galue i ni auala e mafai ona taitaia i latou i ni taunuuga sili ona lelei. Faatoafilemu Mafaufauga Faaoso-Ita E tatau i matua ona vaai mo nisi mafuaaga mo amioga na e faaitaina latou. Mo se faataitaiga, o se tamaitiiti ua le faaaloalo ia i latou atonu na le fiafia i le aoga. O se tamaitiiti tetee atonu e lagona e ia pau lava ana tupulaga e taliaina o ia o i latou o loo aafia i amioga e le faatagaina. E tatau i matua ona mafaufau i mea o loo latou popole ai o ni faafitauli e manaomia le foiaina ma o ni avanoa e faalatalata atu ai i fanau ae le o ni gaoioiga lamatia e manaomia ai se tali faatupu vevesi, ma le ita. Ao luiina e matua mafaufauga ita, e taua tele le taimi. Pe afai e oo atu se tagata i se tulaga maualuga o le ita, o le a le mautonu loa o ia. Pe afai e oo atu lagona i lenei tulaga, ua tatau loa ona aluese le tagata mai lea nofoaga ma faaalu se taimi e faatoa filemu ai. E pei lava o tagata tamomoe ma tagata musika ao saunia i ni itula uumi e aoao ina ia lelei le faaaliga i tulaga faapitoa, e mafai e matua ona saunia e tali lelei atu pe a latou oo atu i ni tulaga e faaosoina ai le ita. Na fautua mai Raymond Novaco o le Iunivesite o Kalefonia i Irvine faapea e aoao tagata ia iloa le amataga o se tali ita ma 64

81 Faatoilaloina o le Ita suia mafaufauga femoumouai i ni fuaitau faafilemu e faatupuina ai se vaaiga sili ona sa o o le mea ua tupu. 8 I taimi filemu, e mafai ona latou faataitaia faalemafaufau fuaitau faapenei: E faapefea ona ou foia lenei faafitauli? Ua ou ita, ae ou te iloa le auala e fai ai. E mafai ona ou taulimaina le mea lenei. Ua ou iloa le ala e pulea ai lou ita. E mafai ona ou faatumauina lou aga malie. Pe a amata se faaosoosoga moni lava, e mafai e se tagata ona faaaoga nei fuaitau faafilemu ma nisi: O le a le mea ou te manao e maua mai lenei feoeoeaiga? E leai sau mea e maua mai le ita. Pe afai ou te ita, o le a ou totogia le tau ou te le manao ai. E manaomia lou vaai mo mea lelei. E le mafai ona ou vaai i le itu sili ona leaga po o le fai o faaiuga sese. O lou ita o se faailoilo ua oo i le taimi e faatonu ai au lava ia. E mafai ona ou faavasegaina lenei mea. E mafai ona ou faaali atu i lenei tagata le faaaloalo. g a O i O iga e aoa O ai: f aaao gain a O f uait au f aafil emu Valaaulia tagata o le vasega e faamatala ni tulaga faaoso-ita e masani ona latou feagai. Fai atu ia i latou e tusi ni fuaitau faafilemu o le a fesoasoani ia i latou e aloese ai mai le ita i na tulaga ma ia faataitai tali i tulaga faaoso-ita e faaaoga ai fuaitau faafilemu. E mafai ona latou vaai faalemafaufau i tulaga faaoso-ita taitasi ao toe faia i o latou mafaufau fuaitau faafilemu. E tatau ona latou faia soo lenei gaoioiga i aso taitasi seia latou masani i le auala fou o mafaufauga. O lenei faataitaiga o le a saunia i latou e tali sao atu pe a oo moni mai nei tulaga i le olaga. Alu Ese mai le Faafitauli O le taimi sili lava mo matua e gaoioi ai o le taimi latou te iloa ai ua faateleina le popole. E mafai ona latou aoao e nofouta i lo latou ita. O se tasi auala e nofouta ai i le ita o le vaai faalemafaufau lea i se fuafiva lena e fuaina le tulaga o lo latou ita. Afai latou te le mafai ona puleaina i le 80 tikeri, ua tatau loa ona latou o ese mai le mea o tupu ao le i oo ina vevela tele. E tatau ona latou tau atu i le tamaitiiti, Ua ou ita. Ou te manaomia sina taimi e faato ato a ai. E le fesoasoani le tuuaia o le tamaitiiti i le fai atu, Ua e faaitaga au. Faailoaina o Gaoioiga e Faatoafilemu ai O gaoioiga e faafilemu ai atonu e aofia ai le mafaufau loloto, galue, tamoemoe, aau, faalogologo i musika, po o le faitauina o se tusi. E le tatau i matua ona taumafai e faatoafilemu i le faaleoina o lo latou ita po o le mafaufau pea i le mea ua mafua ai le ita. Afai latou te mafaufau pea i ai ma faaleo atu, atonu o le a faateleina lo latou ita. Ao latou vaai pea lava pea faalemafaufau i le faalavelave, o le a oo lava ina latou faateleina le mea na tupu. Ao latou faaleoina atu, ua latou faia le mea lava e tasi, o le tauamiotonuina i o latou mafaufau o le faaalia matautia o lo latou ita. O se agaga faafetai ma se taumafaiga e vaai i le lelei o loo ia latou fanau e mafai ona fesoasoani i matua e faatoafilemu ai lo latou ita. O le isi ala e faatoafilemu ai o le mulimuli lea i le fautuaga a Peresitene Boyd K. Packer o le Korama a le Toasefululua, le na fautua mai o mafaufauga le manuia e tatau ona suia i musika paia: Ao amata le musika ma amata ona fatuina upu i lou mafaufau, o le a amata loa ona mouese atu ma le maasiasi [mafaufauga] le aoga. O le a suia atoa ai lava le lagona i luga o le tulaga o lou mafaufau. Aua [o le viiga] e mama toe faagaeetia loto, o le a mouese loa ma mafaufauga eleelea. 9 65

82 Faatoilaloina o le Ita Faasoa Lagona Autu E masani lava ona faaalia le ita e sui tulaga i lagona o le tiga, fefe, maasiasi, po o le teena. O nisi tagata e mumusu e faasoa atu nei lagona, e fefefe nei latou faaalia ai le vaivai po o le le gafatia. Pe afai e faasoa atu e tagata lagona autu, e amata ona latou talanoa i mea na e matua faalavelave lava ia i latou, ae le nao lo latou inoino. Pe afai e talanoaina le mea moni o tupu, ua tele lava ina foia feeseeseaiga. E masani lava ona sili atu le lototele e manaomia e faamaoni ai nai lo le ita. Pe afai e faasoa atu e matua lagona autu, e masani ona latou iloa ai o a latou fanau e sili atu le naunau e foia faafitauli nai lo le tetee. O le a faaleleia le mafutaga a tagata o le aiga. O nisi tagata e faigata ona faailoa ma faaali lagona e mafua ai lo latou ita. Atonu e fesoasoani ia i latou le sailiili ma o latou taitoalua pe aisea ua latou lagona ai le ita, i le sailia lea o mafuaaga i tua atu o le amioga faaalia a le tamaitiiti, e pei o le popolega ua le faamanuiaina se tasi i le avea ai ma se matua, po o le fefe o le a le faamanuiaina le tamaitiiti. O le taimi lava e iloa ai e le matua ma faailoa lagona autu, o le a mafai loa ona ia talanoa e uiga i na lagona i lona toalua po o le tamaitiiti nai lo le faaalia o le ita. P ETI O taimi uma lava e auai Peti i gaoioiga pe a tuua le aoga, e atuatuvale o ia i tali ita a Tina. Ina ua uma se vasega faamatua, na amata loa e Tina ona faasoa atu lagona e mafua ai lona ita. O loo i ai lou popolega o le a tupu se mea ia oe, e pei o lo u tina ao talavou o ia. Na maitaga o ia ma maua ai au o se pepe, lana faasoa mai. Ou te le manao e tupu lena mea ia te oe. Na tali atu Peti i le faamautinoaina lea o Tina i lona tuuto i le tulafono o le legavia. Na faatalitonuina Tina ma lagolago atu loa ma le fiafia i gaoioiga a Peti i le lumanai. g a O i O iga e aoa O ai: f aailoain a O LagONa a u T u Fai atu i e auai e faailoa ma faailoga o latou lagona autu pe a latou feita. Tuu atu ia i latou se lui e faailoa ma faaali na lagona; i le faia o lea, o le a sili atu ona faigofie ona latou foia lo latou ita, ao aoaoina nisi tali talafeagai. Saili le Suiga Faaleagaga O le faagasologa o le o mai ia Keriso e aofia ai se suiga faaleagaga lena e taunuu i le amio filemu, ma alofa. E pei ona faamalamalama mai e Elder Marvin J. Ashton o le Korama a le Toasefululua, pe a tatou liua moni lava o le faiga tatou te faia ai isi o le a faatumuina atili i le onosai, agalelei, talia faalelei, ma se faanaunauga e faia se mea lelei i o latou olaga. 10 O le a faaitiitia loa le avea o le ita o se faafitauli. Ua faamatalaina e le Tusi a Mamona le liuga tele o le loto e oo mai ona o le liua ma le fia avea ma soo le manao ia faia mea lelei e le aunoa (Mosaea 5:2). Na tusia e Paulo o fua o le Agaga o le alofa, olioli, filemu, onosai, mataalofa, agalelei, faamaoni, agamalu, le gaoia (Kalatia 5:22 23). Na tuuina mai e Mamona lenei fautuaga, e mafai ona aoga ia i latou o loo tauivi ia suia la latou amio ita: Tatalo atu i le Tama ma le malosi atoa o le loto, ina ia faatumulia outou i lenei [alofa], lea ua ia faaee mai i luga o i latou uma o e o soo moni o lona Alo o Iesu Keriso; ina ia mafai ona avea o outou ma atalii o le Atua; a oo ai ina afio mai o ia o le a tatou faapei o ia, ona o le a tatou vaai ia te ia e pei ona i ai o ia (Moronae 7:48). 66

83 Faatoilaloina o le Ita Ao suia tagata faaleagaga, o le a amata ona lagona le faaitiitia o le ita ma maua le lototele e mafai ona sili atu ai ona latou pulea le ita. Ina ia fesoasoani i lenei suiga ia amata ma fesoasoani ia faaauau pea, e mafai ona latou: Faitau tusitusiga paia i aso uma ma faaaoga aoaoga i o latou olaga. Tatalo i aso uma mo le fesoasoani i vaega uma o le olaga, e aofia ai faafitauli o le ita. Salamo ma saili ia maua le mana faamalolo o le Togiola. Saili le fesoasoani mai le epikopo pe a manaomia. Faatutu ni sini patino ia manumalo i faafitauli o le ita; galue i le faafitauli e tasi seia manumalo ai ona amata lea i le isi. Tatalo o le a latou vaai ia i latou o loo siomia i latou e pei ona silasila le Alii ia i latou. Faafou feagaiga ma tapuai i le malumalu ma sauniga o le Ekalesia. g a O i O iga e aoa O ai: f aat e L ein a L e f aal eagaga Valaaulia e auai e mafaufau e tusia po o le a le mea o le a latou faia ia faateleina ai lo latou faaleagaga ma latalata ai i le Faaola. Fai atu ia i latou e mafaufau ma le faaeteete ma tatalo i lenei mataupu, talanoa atu i o latou epikopo po o taitoalua pe a manaomia. Puipui le Toe Tupu O le puipuiga o le toe tupu o le faagasologa o le faatamaia o le lio o le ita e ala lea i le suia o mafaufauga ma le amio ma le faaaogaina o isi fuafuaga osofaalava ua atiina ae e le tagata. O fuafuaga osofaalava e maua ai nisi filifiliga nai lo le faatupuina o le ita. O le puipuia o le toe tupu ma fuafuaga osofaalava atonu e aofia ai le fesoasoani mai le aiga, uo, au faigaluega, se epikopo,po o se faiaoga. O le puipuia o le toe tupu mai e masani ona tupu i le taimi o vaega muamua e lua o le lio o le ita: vaega o le faafoliga o loo lelei mea uma ma le faatupuina. E aoao le tagata ia iloa ma tali atu i vaega lamatia (mea o tutupu po o faalogona e faaoso ai le ita) i auala e momotu ai le lio ma puipuia le toe tupu mai. O le faataitaiga lenei o le ala atonu e mafai ai ona puipuia e se tagata le toe tupu mai. Faafoliga o loo lelei mea uma. Ua faailoa e le tagata se faafitauli o le ita ae ua taulimaina i se auala lelei. Ua i ai sona iloa e uiga i mea faaoso ita ma ia faaaogaina auala e taulima ai, e pei o le aloese mai tulaga matautia, malolo lelei, ma alu ese mai le faafitauli[malologa]. Ua galue malosi le tagata ia foia le feeseseaiga ma faafitauli e mafua ai le ita. 11 Vaega o le Faatupuina. E faaaoga e le tagata fuafuaga fou lelei ia faaitiitia ai le maualuga ma le malosi o le ita. Na te faasa oina ma suia mafaufauga le lelei i faamatalaga lelei ( E mafai ona ou taulimaina lenei mea po o le E mafai ona ou maua fofo i lenei faafitauli ). Na te faailoa mai le lagona tiga i tua atu o le ita ma iloa ai o nei lagona le faatupu ita o ni lagona masani. Na te taofia amioga ua avea ma vaisu, e aofia ai le vaai faalemafaufau i le faatinoina o le amio ma fuafua e faaleo atu lagona ita. Na te talanoa atu e uiga i faafitauli pe, afai e leai se suiga, na te tusia ia mea. E faatea ese e le tagata le mamafa o le faafitauli i gaoioiga faaletino ma faatupuina ai le lototele faaletagata lava ia i le faia o le mea e fiafia i ai o ia. 12 E tauivi foi le tagata mo le toe fanauina faaleagaga. 67

84 Faatoilaloina o le Ita g a O i O iga e aoa O ai: atiin a ae S e f uafuaga O L e p uipuia O L e TO e Tupu Fai atu i e auai e faaaoga le ata faataatia i le itulau 73 ia iloa ai ma faamau se fuafuaga e fesoasoani ia puipuia le toe tupu o lo latou ita. Saunia ni kopi o le ata faataatia mo i latou. Talanoaina pe faapefea ona faaaoga fautuaga i lenei vasega i le ata o le Fuafuaga o le Puipuia o le Toe Tupu. Fautua atu ia latou saili ma le agaga tatalo i le vaiaso a sau le fesoasoani mai le Alii faapea foi ma le aiga ma uo filifilia ao latou saunia ma faatinoina la latou fuafuaga. O Le Filemu o le Atua Na faamamafaina mai e Peresitene Iosefa F. Samita le taua o le agalelei i fanau nai lo le ita: Pe a outou talanoa ia i latou, aua nei faia ma le faatiga, po o le agaga o le tetee. Tautala ia i latou i le alofa;... fetagisi faatasi ma i latou pe a manaomia.... Faamalulu i o latou loto; ia latou maua le le lagona alofa mo outou. Aua nei faaaogaina le sasa ma ia leai se lima tete, ae ia... talanoa ia i latou i le mafaufau lelei, i le faatauanau ma le alofa faamaoni. 13 O tagata e faaaogaina mataupu faavae ma fautuaga i lenei vasega e mafai ona manumalo i lo latou ita nai lo le puleaina o i latou e le ita. O se faataitaiga lenei o le ala na manumalo ai se tasi i lona ita: Sa masani ona savali solo ma se lagona pei ou te manao e faatiga tagata uma ou te vaai i ai. Na pulea e le ita lou olaga. E le mafai ona ou talanoa i lou toalua ma tamaiti e aunoa ma le ita tele. Sa aloese tagata mai ia te au. Na ou ita ia te au lava ia, ma na ou ita ia i latou. Sa masani ona ou lagona pei ou te manao e tui se tasi soo se tasi lava. Ou te oso i le ita i se tamai sasi lava. Na iu ina ou sailia le fesoasoani. Na ala atu i le faatalanoaga lou talanoa atu e uiga i le tele o mea na faalavelave ia te au i se taimi umi lava faafitauli na mafua ai lou ita. Na ou aoao e sui le ala ou te mafaufau ai ma vaai i tagata i se auala sili atu ona lelei. Na ou faaaoga foi mataupu faavae o le talalelei i lou faafitauli tatalo, suesue tusitusiga paia, faamagalo. Na amata ona ou maua se lagona lelei ia te au lava ia. Na iu ina leai sou ita, ma na ou lagona ua ou toe puleaina lou olaga. O lenei ua ou feoeoeia ma lou aiga. Ua mafai ona ou fiafia e faatasi ma isi. Ua ou lagona pei ua ou toe ola mai. Na saunoa mai le Aposetolo o Paulo, O le manuia foi mai le Atua... silisili lava i mea uma e manatu i ai (Filipi 4:7). O i latou na tauivi ma le ita ua iloa le faamanuiaina i le lagonaina o le filemu ma le saoloto mai lena uiga. O matua na saisaitia e le ita e mafai ona faasaoloto mai lenei faafitauli ma faataitaia le filemu i le mafaufau. E le tatau i matua ona faagalo pe faaitiitia le faatosinaga malosi a le Agaga Paia. Ao latou sailia le fesoasoani mai le Alii, o le Agaga Paia o le a faamafanafana, lagolago, ma taitaia i latou i le taulimaina ma le manumalo o lagona ita (tagai i le Ioane 14:26 27; MF&F 8:2 3). 68

85 Faatoilaloina o le Ita FAAMATALAGA 1. I le Conference Report, Ape. 1991, 97; po o le Liahona, Iul. 1991, I le Conference Report, Ape. 1998, 106; po o le Liahona, Iul. 1998, I le Conference Report, Oke. 1991, 71; po o le Liahona, Iul. 1991, Daniel Goleman, Emotional Intelligence: Why It Can Matter More Than IQ (USA: Bantam Books, 1995), I le Conference Report, Ape. 1998, 62; po o le Liahona, Iul. 1998, Tagai i le Men and Anger: Understanding and Managing Your Anger (Holyoke, Massachusetts: NEARI Press, 2004), ISBN# O le manatu i le faaaogaina o le faamaumauina o le ita na fuafuaina mai le Men and Anger, Anger Control: The Development and Evaluation of an Experimental Treatment (Lexington, Massachusetts: Lexington Books, 1975), 7, Inspiring Music Worthy Thoughts, Ensign, Ian. 1974, I le Conference Report, Ape. 1992, 26; po o le Liahona, Iul. 1992, Men and Anger, Men and Anger, Gospel Doctrine, lom. 5. (Salt Lake City: Deseret Book, 1939),

86 FAAILOAINA O LOU LIO O LE ITA` Faamatala tulaga masani na e faaoso ai lou ita (mo se faataitaiga, misa ma le toalua; tele naua tupe tala i tua; gasu le fale): Faamatala mafaufauga po o lagona tauamiotonuina e faaoso ai lou ita (mo se faataitaiga, e le popole lou toalua i se isi nao ia lava; e matua le faatuatuaina lava lou toalua): Faamatala lagona autu o lou ita (mo se faataitaiga, le faaaloalo, faaaogaina, le amanaiaina): Faamatala faailoilo faaletino e tau mai ai ua e ita (mo se faataitaiga, lima afugia, topetope le tata o le fatu, le to a, maitaita): Faamatala po o le a lau mea e fai e faaoso ai lou ita (mo se faataitaiga, mafaufau pea lava pea i le agasala, musu e talanoa i ai, inuina o mea inu malolosi): Faamatala pe faapefea ona e faatinoina lou ita (e aofia ai lau amio sili ona leaga): Faamatala ou mafaufauga, lagona, ma amio pe a uma ona faatino lou ita (mo se faataitaiga, mapu, nofosala, faanoanoa, salamo):

87 FAAMAUMAUGA FAATAITAI O LE ITA faamatalaga Talosagaina Tulaga a Tulaga e aso ma le gaoioiga po o le tagata 10/19 misa ma le toalua. 10/20 Tamaiti le usitai. faaoso ita: malosi o lou ita: maualalo malosi maualalo malosi mafaufauga na faaosoina lou ita: e valea. e le popole ia au. e le faalogo tamaiti. e le faaaloalo ia te au. Lagona autu o lou ita: Le alofagia, le amanaiaina, le faafetaia. faaaogaina, le amanaiaina. O le auala na taulimaina ai lo u ita: faataio atu ia te ia. faaigoaina o ia o le vale. Na tau atu ma le to a ia i latou e o i lo latou potu seia mafai ona pulea a latou amio. mea e tau atu ia te oe lava ia i le taulimaina o le ita: e tatau lava mo ia le faasalaina. ua ia faatiga ia te au. ua ou toe fai atu le mea na ia faia mai. ua na o ni tamaiti i latou. e le i taumafai i latou e tetee ia te au. faamanuiaina i le puleaina o le ita: Leai Lelei tele Leai Lelei tele O le a le mea na fesoasoani: e leai se mea na ou faia na fesoasoani. O le mea na ou faia na sili ai fai se malologa. alu e savalivali, ona talanoa lea ma tamaiti. ona leaga. Taofiofi, faaleo, po o le ita ua foia: Lagona taofiofi ina ua uma lou vevesi. Talanoa e uiga i lou le mautonu. O le mea o le a ou faia ia sili atu i le isi taimi: aua le tali atu. faatoafilemu ao le i tautala. Sa leai lava se mea. Na faamanuiaina au i le taimi lea. Mai ia Murray Cullen ma Robert E. Freeman-Longo, Men and Anger: Understanding and Managing Your Anger (Holyoke, Massachusetts: NEARI Press, 2004), ISBN#

88 FAAMAUMAUGA O LE ITA faamatalaga Talosagaina Tulaga a Tulaga e aso ma le mea po o le tagata na faaosoina le ita: malosi o lou ita: maualalo malosi maualalo malosi mafaufauga e faaosoina lou ita: Lagona autu o lou ita: Na faapefea ona ou taulimaina lou ita: mea e tau ia te oe lava ia e taulima ai le ita: faamanuiaina i le puleaina o lou ita: Leai Lelei tele Leai Lelei tele O mea e foliga mai na fesoasoani: Taofiofi, faaleo atu, po o le ita ua foia: O le mea o le a ou faia ia sili atu i le isi taimi: Mai ia Murray Cullen ma Robert E. Freeman-Longo, Men and Anger: Understanding and Managing Your Anger (Holyoke, Massachusetts: NEARI Press, 2004), 33 34, 117. ISBN#

89 O LAU FUAFUAGA O LE PUIPUIA O LE TOE TUPU Tulaga Masani faaosoina le ita: fuafuaga e Taulimaina pe alo ese: Mea e Fai e Foia ai Faafitauli e iu i le Ita: Tulaga Faatupuina ma le Faaaogaina o Osofaalava faaosoina le ita: fuafuaga e pulea pe aloese ai:

90 e iloa e satani o le mea e sili ona mautinoa... e Faaleaga ai le galuega a le alii o le FaaiTiiTia lea o le Taua o le aiga ma le paia o le auaiga. elder m. russell BaLLard

91 V A S E G A F I T U FOIAINA O FETEENAIGA Faamoemoega o le Vasega I lenei vasega, fesoasoani i matua: Ia malamalama o le eseese o manatu o se mea masani ma o aiga e foia feeseeseaiga e iu ina vavalalata ma malolosi. Ia aoao auala e taulima ai feeseeseaiga i le aiga. Ia malamalama i auala e foia filemu ai feeseeseaiga. O le Faafitauli o Feeseeseaiga e le Foia Na aoao mai Elder M. Russell Ballard o le Korama a Aposetolo e Toasefululua faapea o le aiga o le fili faapitoa lea a Satani: E galue [Satani] e uunai atu se poloka o le le femalamalamaai i le va o le tama ma le tina. Na te faatosina fanau ia le usitai i o latou matua.... Pau lava lena o le mea e manaomia, aua e iloa e Satani o le mea e sili ona mautinoa ma lelei e aoga e faaleaga ai le galuega a le Alii o le faaitiitia lea o le taua o le aiga ma le paia o le auaiga. 1 Na manatua e se tina matua ma le faanoanoa tele iuga o feeseeseaiga e le i foiaina i lona aiga: A o ou i ai i le sauniga o le tuugamau o lou tuagane mulimuli, na ou toe vaai faalemafaufau i mea na tutupu na faatiga i ou tuagane e toatolu, na tutuli ai i latou mai le aiga ma mai le talalelei toefuataiina lena e taua tele ia te au. O lou tama, o se tagata lotu, sa saua ma finauvale, e otegia lana fanau i nofoaga faitele faapea foi pe a na o latou. A o faasolo ina matutua ou tuagane, na amata ona latou finau atu. Na matautia ma mataga misaaga, ma na vave ona iu i upu masoa ma fusuaga. Na tuua e ou tuagane taitasi le aiga a o talavou lava, e seasea foi o mai e asi o latou matua. E le i mananao foi e toe aafia i le lotu na fiafia i ai lou tama. E tele mafuaaga o le feeseeseai. O nisi matua ua tuufau fanau, ua tuu atu lava i manaoga a latou fanau seia oo ina le mafai ona pulea amio a latou fanau. O isi ua saua tele, ua faaoso ai a latou fanau e tetee. O nisi matua e ave sese le manao masani a fanau mo le tutoatasi. O nisi fanau ua se ese ma aafia ma le loto i ai i amioga e soli ai tulafono ma tulaga faatonuina o le aiga. E faatupuina le vavalalata ma malolosi tagata o le aiga pe afai e foia ma le manuia feeseeseaiga. A tuua e le foiaina, e faatamaia e feeseeseaiga le mafutaga faaleaiga ma maua ai le faanoanoa i tagata o le aiga. Faapefea ona Foia Feeseeseaiga I lana galuega talai i Sa Nifae, na tauleagaina e le Faaola i latou e fefinauai: 75

92 Foiaina o Feteenaiga Aua e moni, e moni ou te fai atu ia te outou, o le ua i ai le agaga o le finauga e le mai ia te au lea, a e mai le tiapolo, o le tama lea o finauga, ua ia faaosoina foi loto o tagata e fefinauai ma ita. Faauta,... o lau mataupu lenei, ia aveesea mea faapena (3 Nifae 11:29 30). Na fautuaina e Iesu tagata ia foia feeseeseaiga ma isi ao lei o mai ia te Ia: Afai tou te o mai ia te au, pe tou te mananao e o mai ia te au, ma e manatua ua i ai i lou uso se mea e faasaga ia te oe Ia e alu i lou ala i lou uso, ma muamua ona e faalelei i lou uso, ona e sau ai lea ia te au ma le faamoemoe atoa o le loto, ma o le a ou taliaina oe (3 Nifae 12:23 24; tagai foi i le 3 Nifae 12:9). O nei aoaoga e faatatau i matua ma le ala e taulima ai a latou fanau. I le folafolaga i aiga, na tuuina mai ai e le Au Peresitene Sili ma le Korama a le Toasefululua se faaopopoga i le auala a le Faaola mo le tausia lelei o fanau: Ua i ai i matua se tiute paia e tausia a latou fanau i le alofa ma le amiotonu, ia tuuina atu i ai mea e manaomia i le faaleagaga ma le faaletino, ia aoao i latou e alolofa ma feauaunaai, ia tausia poloaiga a le Atua ma avea ma tagatanuu usiusitai i tulafono i soo se mea e nonofo ai. 2 Iloilo ma matua mataupu faavae nei mo le foiaina o feteenaiga. Taulimaina Faafitauli a Matua Tamaitiiti i se Uiga faakeriso I le faaaogaina o aoaoga a le Faaola i la latou matafaioi o ni matua, e tatau ona faaali le alofa ma le naunau o tama ma tina e foia le faafitauli, faia se talanoaga i se agaga feoeoeai ao faatumauina tulaga faatauaina ma tulaga faatonuina, i le taumafai e tauanau a latou fanau ao tumau i le le taliaina o le manao e pulea. E tatau i matua ona aoao a latou fanau i mataupu faavae sao ma le faamoemoega autu o tulafono i le aiga. E tatau ona latou uunaia a latou fanau ia fai filifiliga sao, faaoleole i latou pe a fia misa, faamamafa atu taunuuga pe a latou filifili e le usitai (tagai i le vasega 9), ma faatauanau atu ma le alofa pe afai ua lalata lava i latou i le faia o mea sese matuia. Faalogo ia Malamalama E tele feeseeseaiga e taofia pe a faaaoga e matua tomai o le faalogo lelei ma saili e malamalama ia latou fanau le mautonu, ma feita. Ua aoao mai tusitusiga paia o le tali filemu e liliueseina ai le ita: ao le upu faatiga e tupu ai le ita (Faataoto 15:1). E masani ona liusuavai lagona ita o se tamaitiiti pe a lagona e ia ua malamalama ma faaaloalo matua ia te ia. O matua e faalogo atonu latou te iloaina ua suia o latou lava lagona ma uiga. g a O i O iga e a aao ai: f aalog O i N a ia m a L amal ama Fai atu i e auai e mafaufau i le taimi na manao ai se tamaitiiti e finau nai lo le faalogo ia i latou. Tuu atu ia i latou e faatino, i le faaaogaina o tomai tau fesootaiga i le vasega 3, pe faapefea ona latou faalogo i le tamaitiiti nai lo le finau ma ia i lena tulaga. O le tasi o i laua e mafai ona avea ma tamaitiiti ao faalogo le isi e pei o se matua. Tuu atu ia i laua e faataitai mo le lima minute, ona sui lea o tofiga ina ia maua uma e i laua le avanoa e faataitai ai le faalogo. Ona, tuu atu lea ia i laua e talanoaina le aafiaga. O le a le lagona o le i ai o se tasi e faalogo ia i laua? O le a le faigata mo i laua e faalogo ai ao manao le tamaitiiti i se mea leaga? Valaaulia i laua e faataitai le faalogo atu i le la fanau i lenei vaiaso, ae maise lava pe a mananao le la fanau e finau. 76

93 Foiaina o Feteenaiga Musu e Misa O se tasi o mataupu faavae autu mo le foiaina o feteenaiga i le aiga e matua faigofie lava ma e masani ai ona le amanaiaina. E aafia ai le ola i le tulafono maualuga a Keriso ma le musu e misa. O Glenn Latham, o se faiaoga o matua o le Au Paia o Aso e Gata ai, ua faamamafaina mai le maualuga o le faataitaiga maoae a Keriso o le musu e finau ma isi, e tusa lava pe na tuuaia ma sauaina le tatau: O Keriso o le faataitaiga sili lea o le le fia misa, e tusa lava pe feagai ma sauaga matautia ma le le manaomia; i taimi na feanu ai ia te ia, fetui, fepo, amusia, faaesea ma le taliaina, tauemuina ma iu lava ina faasatauroina (Mat. 26:67 70ma le 27:29, 35), na te le i upu leaga. Na te le i toe ta atu. E ui lava e mafai ona ia valaau maia i lalo agelu e sili ona toatele i lekeona e sefulu ma le lua (Mat. 26:53), na te le i upu leaga. Na upu leagaina o Ia i taimi uma, toeitiiti lava a faalausosoo, mai lava i le amataga e oo atu i le iuga o Lona soifua, e oo lava ia i latou na puapuagatia faatasi ma Ia: O e na faasatauroina foi faatasi ma ia ua la upu leaga ia te ia (Mareko 15:32).... O le tele lava o le maualuga o le lelei, o le tele foi lena o le fiafia i ai o e upu leaga ma o le itiiti foi lena o lona tali atu i le upu leaga. O le faataitaiga sili lenei e tatau i matua ona faataitaia pe a osofaia e fanau le taupulea. Aua le Upu Leaga! 3 O matua e mumusu e finau ma se tamaitiiti finauvale e vave ona iloa o le finauga e vave ona uma. E le tupu le tauaimisa ma le fufusu pe afai e musu le tagata e toatasi e auai. Na matauina e Latham, I lau sailiiliga i le fofoina o faafitauli o le amio, na ou matua ofo i le iloaina afai e toafilemu matua, loto alofa, ma tuusao atu e oo lava i mata o le finau ma le ita mai, e 97 mai le 100 taimi, o le faamatalaga lona tolu tuusao [faamatalaga lona tolu o le faamoemoega faamatua], o le a usitai fanau. 4 O nisi matua atonu e manatu o se tali filemu (le le finau atu) ua tuuina atu ai i fanau le avanoa, e faataga ai i latou e manumalo, ma tuuina ai i latou e pulea mea a le aiga. E le o le sao lena. Na tulai Keriso ma le lototoa i luma o Ona fili saua, na puleaina e Ia i taimi uma Ana tali, e aunoa ma se manatu e sola. Sa alofa ia i latou ma le iloaina o lo latou vaivai, na oo lava i Lona tatalo atu i le Tama e faamagalo i latou (tagai i le Luka 23:34). I isi vasega, e iloilo ai e matua auala e fefaasoaai ai o latou faamoemoega, e tuu atu ai ia latou fanau filifiliga i le va o nisi amioga e taliaina, ma le faamalosia o taunuuga ua uma ona ioeina pe afai e le usitai a latou fanau. Pe afai ua fia misa fanau, e mafai e matua ona toe faamanatu atu o latou faamoemoega i se auala agalelei ma le alofa ma faamanatu atu ia latou fanau ma le faaeteete taunuuga ua uma ona ioeina. Pe a fai e matua nei mea, o le a le tele loa ni mea e finau ai a latou fanau. E masani ona puleaina fanau i se tulaga maoae i mea o loo tutupu o loo siomia ai i latou. O se tasi o mea e silisili ona latou mananao ai o le gauai mai lea o matua ia i latou. E tusa ai ma le saunoaga a Glenn Latham, o le gauai atu faamatua o le malosiaga po o le taunuuga e silisili ona mamana i le faasa osa oina o amioga a le fanau. 5 Pe afai ua le faamanuiaina fanau i le mauaina o le gauai le lelei mai matua ona o lo latou finauvale, e masani lava ona latou faatoatoa malie ma aafia loa i amioga e sili ona taliaina e isi. 77

94 Foiaina o Feteenaiga g a O i O iga e aoa O ai: m u S u e f i N au Tuu atu i e auai e talanoaina ma o latou taitoalua po o se isi matua pe faapefea ona latou, e aunoa ma le finau, ona taulimaina se tulaga i o latou aiga lena e masani lava ona tumu i le vevesi. O le a faapefea ona latou faasoa atu o latou faamoemoega mo a latou fanau i se auala lelei e aunoa ma le finau ina ia matua faamalamalamaina o latou faamoemoega? E faapefea ona latou tau atu ia latou fanau taunuuga mo le le usitai? E faapefea ona latou faaalia lo latou alofa? Tuu atu ia i latou e faataitai le mea o le a latou fai atu ma pe faapefea ona fai atu. Fai atu ia i latou e faataitai la latou auala i lenei vaiaso. Mulimuli i Taiala Faaletusitusiga Paia mo le Aoaiina o Fanau Atonu e manaomia e matua ona aoai se tamaitiiti i taimi e tatau ai ma le maatiati, pe a uunaia ai e le Agaga Paia ona faaali atu ai lea o se alofa faateleina nei manatu le tamaitiiti o outou o sona fili (MF&F 121:43). Na faamanino mai e Peresitene James E. Faust faapea o le Agaga Paia e uunaia le tagata e aoai ma le maatiati ae seasea lava ma e soo se aoaiga e tatau ona faia i le filemu ma se naunautaiga ia faatalitonu ai le ua aoaia faapea ua faia mo lona lava lelei. 6 Na aoao mai Elder Neal A. Maxwell o le Korana a le Toasefululua faapea taimi e tatau ai o lona uiga amataga po o le vave, 7 ua fautua mai faapea o le aoaiga e tatau ona fai pe a uma le faafitauli ina ia malamalama i ai. O le upumaatiati i lenei fuaitau e le faapea o le ita po o le saua, ae o le manino ma le maoti. O matua atamamai e masani ona faaalia i se tamaitiiti le alofa pe a uma se feiloaiga matuia ma ia, i le tuuina atu i le tamaitiiti o le alofa faaletino talafeagai, ma o nisi taimi e faaauai le tamaitiiti i se gaoioiga faafiafia loto. Faamasino ma le Faaeteete Feeseeseaiga i le va o Fanau O nisi taimi e finau fanau ina ia gauai ma au atu ai matua ia i latou. O nei finauga e masani ona tuuina matua i se tulaga ua leai se manumalo. E le mafai lava ona latou iloa atoatoa le amataga o le feeseeseaiga ma le mea na tupu i le va o fanau. O le faaauau i le isi, e mafai ai ona latou tauia le tamaitiiti sese ma faaesea le isi. E masani ona mafai ona lelei le fesoasoani a matua i le tu lea i le ogatotonu ma tuu atu i fanau le tiutetauave o le foiaina o le faafitauli. E mafai e matua ona fai lenei mea i le faaaogaina lea o tomai lelei tau fesootaiga, e pei ona faaalia i lenei faataitaiga (tagai foi i levasega 3). S ITE Ma VaNISE Na ulu atu Tama i le potu ao fai piiga a Site, 12 tausaga, ma Vanise, 9 tausaga, i luga o le fola, o loo fufusu ma ee atu le tasi i le isi. Na amata ona tagi Vanise, ma na faaigoa o ia e Site o se pepe. Na oo atu Tama ma toso eseese i laua. Tama: Site: Vanise: Tama: o le a le mea o tupu i le va o oulua ia? Na amata e Vanise. E le o au. o oe na amata ai. oi, ua lua tuuaia uma oulua mo le amataina o le faafitauli. (Tuu atu ia i laua le tiutetauave o le foiaina o le faafitauli.) o le a lo lua manatu o le a le mea e tatau ona fai e foia ai? 78

95 Foiaina o Feteenaiga Vanise: Tau atu ia Site e aua le toe faia au. Site: aua le toe faia oe? ae a au? o ai na avea au pepa pele ma faasalalau i le fola o le fale? aua le toe lotea au mea, ona lelei lea o taua. Tama: (ao tu i le va; o loo loloto le faalogo.) Ia Vanise, ua e fai mai o Site na amata ai, ma Site, ua e fai mai o Vanise na amata ai i le ave lea o au pepa pele ae le faanoi. Vanise: Ioe, ae o ai na aveina lau tisiketi ae le faanoi? Tama: o oulua uma ua tuuaia le tasi i le aveina o mea ae le faanoi. Sei ou toe fesili atu, o le a le mea e manaomia ona fai e foia ai lenei faafitauli? Site: Tau atu ia Vanise e faatagata matua. Vanise: o le a le mea e te le faatagata matua ai? Tama: (Ua saunia e faamamafa atu se taunuuga talafeagai.) E foliga mai ia te au o loo lua manano e faaauau le finauga. atonu e sili pe a lua o i lua potu taitasi seia lua saunia e foia lenei faafitauli. Site: Ua ou saunia. Vanise: E faapena foi au. Site: Tau atu ia Vanise e manaomia le faanoi ae lei avea au mea. Vanise: E le faanoi mai lava Site ae lei avea au mea. E manaomia foi lona faanoi. Tama: o oulua uma la e mananao i le isi e faanoi ae lei avea ni mea. E sao lena? Site: Ioe. Vanise: Masalo. Tama: ou te fiafia i lena manatu. Ua lelei lena mo oulua uma? Site ma Vanise: Ioe. I lenei faataitaiga, na lelei le faamasinoga ona sa mafai ona faalogo le tama e aunoa ma le au i se tasi ma na ia maua ai le galulue faatasi o le fanau i le tuuina mai ma le faataunuuina o le fofo. O le taufaamatau o taunuuga e foliga mai na uunaia le fanau e vaai mo se fofo i le la faafitauli. I ui lava o le taunuuga na iu ina le manaomia, e mafai ona avea o se osofaalava talafeagai pe ana mananao pea le fanau e faaauau le finauga. Atonu e le manaomia se fetuunaiga pe afai o loo i matua se mea e mananao ai le fanau. Mo se faataitaiga, pe afai o loo la aveina le la fanau i se taaloga ma o loo tauaimisa le fanau i totonu o le taavale, e faatu e matua le taavale ma tuu atu ia i latou se filifiliga e mafai ona latou foia ai le finauga po o le toe ave o i latou i le fale. E masani lava o le fofo sili ona tuusao e sili ona aoga. O nisi faiaoga mo le aoaoina o tiute faamatua e lagolago i le fai atu i fanau e o i fafo pe a tauaimisa ma aua le toe foi mai seiloga ua foia le finauga. Latou te talitonu o fanau, pe a tuua e aunoa ma le gauai atu o e matutua, e vave ona leai se uunaiga e misa. Atonu e sao lena, ae misa fanau mo mafuaaga e sili atu nai lo le tosina mai o e matutua. O le faalavelave o le tuua nao fanau e galulue i latou lava e foia le fefinauaiga atonu o le tamaitiiti malosi o le a sauaina le tamaitiiti vaivai faalelagona ma le faaletino. E tatau i matua ona faalogo i le poloaiga a le Tupu o Peniamina i ona tagata: Ma o le a outou le tuu a outou fanau... [ia] misa ma fefinauai ma le tasi (Mosaea 4:14). 79

96 Foiaina o Feteenaiga g a O i O iga e aoa O ai: f aamas i NOi N a O f ees ees eaiga Tuu atu i e auai e faailoa ma talanoaina faatasi ma o latou taitoalua po o se isi matua tulaga i o latou aiga e aafia ai ni fanau se toalua po o le sili atu ise feeseeseaiga. Fai atu ia i latou e talanoaina pe faapefea ona mafai ona faaaoga fautuaga mo le faamasinoina o le feeseeseaiga. O a faafitauli e ono feagai ma i latou i lenei auala? E faapefea ona latou foiaina na luitau? Fai atu ia i latou e vaai mo avanoa e faaaoga ai le auala ia latou fanau i le vaiaso a sau. Valaaulia i latou e lipoti mai o latou aafiaga i le isi fonotaga. O se Faataitaiga o le Foia-Faafitauli O nisi aiga ua faaaogaina ma le manuia lenei faataitaiga e lima-laasaga mo le foiaina o feeseeseaiga, na maua mai le galuega a Susan Heitler e poto faapitoa i le mafaufau. 8 O le faataitaiga e sili ona lelei pe a malamalama i ai tagata o le aiga ma malilie e faaaoga. Laasaga 1: Tau mai Tulaga E tau mai e tagata taitoatasi lona tulaga po o le filifiliga pe faapefea ona ia foia le faafitauli e aunoa ma le fefe i le faalavelave mai, osofaia, po o le ulagia. O nisi taimi e iloagofie atu le fofo i lenei faagasologa, e ui lava e masani ona oo mai fofo i le laasaga e 4. FaaTa ITa I ga Ua manao Tama e amata e le aiga se afiafi faaleaiga masani. Ua lelei ia Tina le le faia o afiafi faaleaiga. O Afereti, e 15 tausaga, e manao e taalo soka ma ana uo i afiafi o Aso Gafua. O Marieta, e 10 tausaga, e manao e fai afiafi faaleaiga. Laasaga 2: Saili Popolega Autu E saili e tagata o le aiga o latou tulaga i se vaaiga loloto, i le iloiloina o popolega o loo i tua atu o o latou tulaga. E faasoa atu e Tama lona talitonuga faaleagaga o afiafi faaleaiga e mafai ona manuia ai lo latou aiga. O loo popole foi o ia i le uiga o le le usitai i taitai o le Ekalesia ae ua latou aoaoina mai le taua o lenei polokalama i le tele naua o tausaga. O Tina, ao tuputupu ae sa vaai i lona aiga o tauaimisa i taimi uma lava latou te taumafai ai e fai se afiafi o aiga. E le manao o ia e tupu lea lava mea i lana fanau. A o ia manao e usitai i le fautuaga faaperofeta, e fefe o ia i avea le afiafi faaleaiga ma mafuaaga o le faateleina o feeseeseaiga nai lo lona taua. Ua faasoa mai e Afereti ona lagona e uiga i le taua o le faatasi ma ana uo ma lona le manao e faatasi ma le aiga i se gaoioiga faaleagaga. Ua faasoa mai e Marieta lona manao e fai le mea ua fai mai le perofeta i lo latou aiga e fai. I lenei vaega, e tatau i tagata o le aiga ona vaai mo soo se popolega autu lava o loo tutusa ai tagata uma lava. Ua matauina e tagata o le aiga latou te popole uma lava le tasi i le isi ma mananao ia fiafia ma tasi le aiga. Ua ia i latou uma lava se manao ia auai i gaoioiga e faamalosia ai le aiga, e ui lava latou te le malilie po o a na gaoioiga. 80

97 Foiaina o Feteenaiga Laasaga 3: Mafaufauina ni Fofo se Tele e Ono Talafeagai E fautuaina mai e tagata uma lava fofo e aunoa ma le osofaia po o le amusia. I le mafaufauina o fofo, e fautua mai e tagata uma lava le mea e fai e ia e saofaga ai i le fuafuaga atoa o le mea e fai e tali atu ai i popolega o tagata uma lava. O fofo taitasi, po o le a lava le le lelei, e tusia i lalo. O lenei saolotoga e maua ai mafaufauga e oo mai ai se fofo aoga. E tusia se lisi e tagata o le aiga o nei fofo e ono talafeagai: E fai afiafi faaleaiga i afiafi o Aso Gafua ae le i faia soka. Filifili e aua le faia afiafi faaleaiga. Fai afiafi faaleaiga ae faanoi latou e le mananao e auai. Fai afiafi faaleaiga i le afiafi o se Aso Sa. Fai se gaoioiga faaleafiafi faaleaiga e aunoa ma se savali faaleagaga. Fai afiafi faaleaiga, ae tuu i le faitalia le auai i gaoioiga faaleagaga. Laasaga 4: Filifili se Fofo A maea mafaufauga, ona iloilo lea e tagata o le aiga fautuaga taitasi ma faia se fuafuaga e tali atu i popolega o tagata uma. Ona o le fofo e tele lava ina manaomia ai vaega e tele e taulima ai popolega o tagata uma o le aiga, e tatau i le aiga ona mafaufau i le fausia o se lisi o fofo nai lo le na ona... saili o se po o le fofo. 9 E taua lagona o matua e pei foi o lagona o fanau. Mo se faataitaiga, atonu e mananao se ulugalii e aoao atu mataupu faavae o le talalelei i le afiafi faaleaiga ao manao se tamaitiiti tau lava o le faia o ni taaloga. Ina ia faatauaina lagona o le tamaitiiti e faapea foi laua, e mafai e matua ona faaaofia ai aoaoga o le talalelei i se auala e fiafia ai le tamaitiiti ma malamalama ai o ia. A uma loa ona faataatia se fuafuaga, o tiutetauave mo le faataunuuina o le fuafuaga ua ioeina ma tautinoga ua maua mai i e auai. Ina ua uma ona iloiloina manatu, ua fuafua loa le aiga e fai afiafi faaleaiga i afiafi o Aso Sa i taimi uma lava e taalo soka ai Afereti i le afiafi e sosoo ai. E naunau lava matua ia faia afiafi faaleaiga i afiafi o Aso Gafua, ae leai se taua pe a le i ai le la tama tama. Ua naunau Afereti e faatasi ai i talanoaga faaletalalelei i afiafi faaleaiga pe afai e le faia e ia lesona. Ua maua e Tina se lagona lelei i lena faatulagaga, ae maise lava ua malilie lana fanau i fonotaga. O le tiute o Tama o le faatulagaina ma le taitaia o fonotaga. O Tama, Tina, ma o nisi taimi o Marieta e auauai i le faia o lesona. Laasaga 5: Faatino le Fofo Ao faatinoina e tagata o le aiga le fofo, latou te iloiloina ni suiga e manaomia. O nisi taimi, atonu e manaomia lo latou sailia o se isi fofo. g a O i O iga e aoa O ai: f aaao gain a O L e f aat ait aiga e foia-f aafit aul i Tuu atu i e auai le lima i le sefulu minute e talanoa ai ma o latou taitoalua po o se isi matua se feeseeseaiga i lo latou aiga e ono mafai ona foia e faaaoga ai le faataitaiga o le foia-faafitauli. Tau atu ia i latou e talanoa pe faapefea ona latou faailoa atu i o latou aiga lenei faataitaiga ma tuuina mai le lototasi o le fanau i le faaaogaina o lena faataitaiga e foia ai le faafitauli. Tau atu ia i latou e faataitai le faataitaiga i o latou aiga i le vaiaso a sau. Valaaulia i latou e lipoti mai le taunuuga i le isi vasega. 81

98 Foiaina o Feteenaiga O se Feagaiga Fou Sa tauina mai e Peresitene James E. Faust o le Au Peresitene Sili faapea na faailoaina mai e Iesu Keriso i le taimi o lana galuega talai i le lalolagi se feagaiga fou o se feagaiga fou ma sili atu e manaomia ai alii ma tamaitai e ola i se tulafono e maualuga atu. E le toe mulimuli tagata (e aofia ai matua) i se tulafono o le taui ma sui (tagai i le Esoto 21:24), ae tatau ona taitaia i latou e le manao ia faia le lelei, i le liliu atu i ai o le isi alafau ia i latou e fepo mai i latou (tagai i le Mataio 5:39). E tatau ona latou alolofa atu i e ita mai ia te i latou ma tatalo mo i latou ua tuuai fua mai ma faasaua mai ia te i latou (tagai i le Mataio 5:44). E tatau ona latou saili ma mulimuli i uunaiga a le Agaga Paia ia latou mea e fai atu i isi. 10 Alofa i le Aiga Na faamatalaina e Peresitene Thomas S. Monson se tala faamomoi loto e faamamafaina ai le taua o le foiaina o eseesega na e mafai ona faatamaia le lotogatasi i le aiga: O loo i ai ni aiga ua i ai ni tina ma ni tama, atalii ma ni afafine o e ua tavavaeesea mai i latou lava mai isi ona o faamatalaga e soona lafo. O se tala i le ala na toetoe a tupu ai se faalavelave faapena, na tupu i le tele o tausaga ua mavae i le olaga o se tasi o alii talavou, ma ona o mafuaaga e le faalauaiteleina o le a faaigoa ai o ia ia Siaki. I le olaga atoa o Siaki, e tele taimi na tauaimisa leaga ai i laua ma lona tama. I se tasi aso, ao 17 ona tausaga, na matua misa leaga ai lava i laua. Na fai atu Siaki i lona tama, O le vao tonu lava lenei e gau ai le tua o le kamela. O le a ou aluese ma le aiga, ma ou te le toe foi mai lava. Ina ua uma ona fai atu lea faamatalaga, na alu atu loa i le fale ma tapena lana ato. Na aioi atu lona tina ia te ia e nofo; Ae na ita tele o ia sa le faalogo ai. Sa ia tuua lona tina o loo tagi i le faitotoa o le fale. Ao ia tuua lo latou fanua, na toetoe lava a pasi atu ma le faitotoa, ae ia faalogoina loa lona tama o fono mai ia te ia, Siaki, ou te iloa o le tele o le leaga ua mafua ai ona e alu, e pau ia au. O lenei mea ou te matua faamalie atu ai lava. Ou te manao ia e iloa afai e i ai se taimi e te toe fia foi mai ai i lo tatou aiga, e talia lava oe i soo se taimi ma le fiafia. Ma o le a ou taumafai e avea au ma se tama e sili ona lelei mo oe. Ou te manao ia e iloa ou te alofa pea ia te oe e le aunoa. Sa leai se tala na fai mai e Siaki, ae sa alu atu o ia i le nofoaga e faatali ai le pasi ma faatau se pepa o lona pasese e alu ai i se nuu mamao. A o nofonofo o ia i totonu o le pasi ma vaavaai i le mamao ua mouese atu,sa amata ona ia mafaufau i upu a lona tama. Sa oo ina ia iloa le tele naua o le alofa na mafai ai ona faia e lona tama le mea sa ia faia. Sa faatoese mai lona tama. Sa ia toe valaauliaina o ia e toe foi atu, ma sa tagitagi pea ia upu i le ea o le taumafanafana: Ou te alofa ia te oe. O le taimi lena na iloa ai e Siaki, o le isi mea na te faia, o le a tuu atu lava i lana filifiliga. Sa ia iloa na o le pau le auala e mafai ona maua ai lona filemu, o le faailoa atu lea i lona tama o lenei uiga faatagata matua, agalelei, ma le alofa lea sa faaali mai e Papa ia te ia. Na aluese mai Siaki mai le pasi. Sa ia toe faataua se pepa o lona pasese e toe foi atu ai i le fale ma foi atu ai loa. E taunuu atu ua tea laitiiti le tulua o po, na ulu atu i le fale ma ki le moli. Sa nofonofo ai iina i le nofoa faalue lona tama, ma ona lima i lona ulu. A o tilotilo ae o ia i luga ma vaaia ai Siaki, sa tu ae o ia mai lona nofoa ma faanatinati atu ma fusi mai e le tasi le isi. E masani ona faapea mai Siaki, O na tausaga mulimuli sa ou i ai i lou aiga, o ni tausaga aupito sili ia ona fiafia o lou olaga. 82

99 Foiaina o Feteenaiga E mafai ona tatou faapea ane, o se tamaitiiti lea na liua i se po e tasi, ma avea ma se tagata matua. O se tama lea o le sa pulea lona ita ma lona faamaualuga, na laveaiina lona atalii ao lei avea o ia ma se tasi o lena vaegaau taase tele, e mafua mai i aiga ua faataapeapeina ma ua malepelepe. O le alofa o le fusi lea, ma le pulu pasama na fusia faatasi ai le aiga. O le alofa e tele taimi e lagonaina ai, ae seasea foi ona faaalia O la tatou matafaioi lena, ioe, o se tiute faamaoni, ina ia aapa atu ia i latou o e ua... se ese mai le lio o le aiga. 11 Ao ola aiga i le feagaiga fou na faailoaina mai e le Faaola, i le foiaina o eseesega i se auala alofa, faauo, o le a latou olioli i le alofa sili atu, filemu, ma le lotogatasi ia latou mafutaga faaleaiga. FAAMATALAGA 1. The Sacred Responsibilities of Parenthood i le Brigham Young University Speeches (Provo: Brigham Young University, 2004), O Le Aiga: O Se Folafolaga i le Lalolagi, Liahona, Oke. 2004, Christlike Parenting: Taking the Pain out of Parenting (Seattle: Gold Leaf Press,1999), Christlike Parenting, Christlike Parenting, I le Conference Report, Oke. 1980, 51; po o le Liahona, Ape. 1981, I le Conference Report, Ape. 1993, 62; po o le Liahona, Iulai 1993, 89, From Conflict to Resolution: Skills and Strategies for Individual, Couple, and Family Therapy saunia e Susan M. Heitler, Ph.D. Copyright 1990 e Susan Heitler. Faaaogaina i le faatagaga mai le W. W. Norton & Company, itulau The Power of Two: Secrets to a Strong and Loving Marriage (California: New Harbinger Publications, 1997), Tagai O le Mautinoa o se Feagaiga Sili ona Lelei, Liahona, Set. 2003, I le Conference Report, Oke. 2003, 61 62; po o le Liahona, Nov. 2003,

100 o i latou e soona Fai mea MO a latou Fanau o le a vave ona iloa e leai se mea e mafai ona latou Faia IA latou Fanau. elder NeaL a. maxwell

101 V A S E G A V A L U AOAO ATU O LE AMIO PULEA Faamoemoega o le Vasega I lenei vasega, fesoasoani i matua: Ia malamalama pe faapefea ona aoao a latou fanau i le amio faatuatuaina. Ia iloa pe faapefea ona tau atu ia latou fanau le mea o loo latou faamoemoe mai ia i latou. Ia malamalama i le mataupu o le aoaoina o fanau i le tasi le laasaga i le taimi. Ia iloa pe faapefea ona tuuina atu filifiliga e fesoasoani ai ia latou fanau e amio pulea. O Le Taua o le Aoao Atu Faalelei O loo i matua le tiutetauave paia o le aoaoina o a latou fanau ia usitai i poloaiga a le Atua ma tulafono i le aiga ma le alalafaga. 1 Ua faatonu mai e le Alii matua e aoao a latou fanau ia tatalo ma usitai, ia maua le faatuatua ia Keriso, ia salamo i agasala, ia papatiso ma maua le meaalofa o le Agaga Paia, ma ia galulue (tagai i le MF&F 68:25 32). Na ia aoai nisi o taitai muamua o le Ekalesia i le le aoaoina faalelei o a latou fanau (tagai i le MF&F 93:42 44, 47 48). E tatau i matua ona tausi ae [latou] fanau i le malamalama ma le upu moni (MF&F 93:40), aua o le malamalama ma le upumoni e lafoai i le toatasi leaga lena (MF&F 93:37). O nisi matua e le aoaoina tatau a latou fanau. E tele lava ina tausia e matua a latou fanau i le auala lava lena na tausia ai i latou. O nisi matua ua tuufau fanau ao isi ua ova le saua. O isi ua tele ina pisi i isi faalavelave ma tuua ai lo latou tiute ma le avanoa e aoao ai a latou fanau. O nisi matua e nenefu manatu i fanau, e vaai ia i latou e lelei lava faalenatura, e aunoa ma le manaomia o le faatonuina ma le aoaia, po o le leaga faalenatura ma e manaomia ai le faasalaina. E i ai nai matua e le aoaoina a latou fanau ona latou te le i mananao i ni fanau i le taimi muamua; o nei fanau e masani ona lamatia i le sauaina i lagona ma le tuulafoaia. E faamoemoe le Alii i matua ia avea o latou tiute o le aoao atu o se mea taua. Ua folafola mai e le Au Peresitene Sili ma le Korama a le Toasefululua: O tane ma ava tina ma tama o le a latou tali atu i le Atua mo le faataunuuina o nei mea e ao ona [latou] faia. 2 85

102 Aoao Atu o le Amio Pulea g a O i O iga e aoa O ai: f aailoa ma TaO fia a mio ga f aamat ua Le LeL ei Fai atu i e auai e fai se suesuega o le auala latou te talanoa ai ia latou fanau ma mafaufau i le ituaiga aoaoga na tuuina atu ia latou gaoioiga. Po o latou aoao a latou fanau i le amio tatau e ala atu i aoaoga ma faataitaiga? Po o latou aafia i ni amioga le tatau,e pei o le palauvale, pepelo, agaleaga i tagata o le aiga, le faaaloalo ma pulepuletutu po o le manatu faapito po o le le faamaoni? Afai o loo latou faia se faataitaiga leaga, fesili ia i latou e mafaufau po o le a le tau o le amio lena ia i latou ma pe faapefea ona aafia ai amio a a latou fanau i le lumanai. Fautua atu ia latou filifili nei e taofi le amioga le tatau. Valaaulia i latou e tusi i lalo se suiga se tasi pe lua e mafai ona latou faia ma ia tuuto i latou lava e fai na suiga. Aoaoina o Fanau O le taimi e amata ai ona aoao fanau o le taimi ao laiti i latou. E fananau mai fanau faatasi ma se manao faalenatura e aoao. O se sootaga i le va o matua ma le tamaitiiti e tuputupu ae lemu mai i vaiaso ma masina pe a mavae le fanau mai o le tamaitiiti ao latou feoeoeai pea lava pea le tasi ma le isi, ao aoao e faamasani i auala faapitoa a le tasi. 3 O le mafutaga i le va o matua ma fanau e fatuina se avanoa lelei mo le aoaoina. E amata e fanau ona pue auala e fai ai gaoioiga a o latou matua e ala i le tilotilo ma faalogo, e tusa lava pe le i atiina ae le tomai i le tautala. Pe a uma ona aoao e tautala, ona fai lea e fanau fesili ia latou maua ai faamatalaga e uiga i le lalolagi. E mafai e matua ona faaaoga mo lo latou lelei le fia iloa masani lea o fanau, i le tuuina atu lea i upu ma faataitaiga faamatalaga e manaomia e fanau mo le ola manuia. Atonu o tausaga sili ona taua i le olaga o se tagata e tupu i le taimi atonu ua sili ai ona saoloto ma le popole o ia i le lumanai tamaitiiti ma le talavou. I nei tausaga o le tuputupu ae, e pue ai e le fanau tulaga faatauaina, uiga, ma amioga na o le a taialaina a latou amio i o latou olaga atoa. E maua e matua le avanoa matagofie e aoao ai ia latou fanau tulaga faatauaina ma le amio pulea i auala e maua ai le galulue faatasi nai lo le feteenai. O mataupu faavae nei o le a fesoasoani i matua e aoao ai a latou fanau: Aoao atu i Faataitaiga O se tasi o luitau ma avanoa maoae e maua e matua o le aoao lea o a latou fanau i se auala faapitoa ia mananao ai fanau e mulimuli i le fautuaga a matua. Na faamatalaina e Peresitene Tavita O. Makei le faataitaiga o se auala sili ona lelei ma manuia e aoao ai. 4 Na maualuga le viia e Elder Delbert L. Stapley o le Korama a le Toasefululua o le taua o le aoao atu i faataitaiga: O se tagata poto, ina ua fesiligia e lisi ni vaega taua se tolu e pei o olaga o ni faiaoga maoae o le olaga e avea o se taiala mo faiaoga fou, na fai mai: Muamua, aoao atu i faataitaiga. Lua, aoao atu i faataitaiga. Tolu, aoao atu i faataitaiga. 5 Na faamalamalama mai e Peresitene Thomas S. Monson o le Au Peresitene Sili o Iesu na aoao atu le loto faamagalo e ala i le faamagalo atu. Na Ia aoao atu le alofa e ala i le alofa mutimutivale. Na ia aoao atu le tuuina ma le loto atoa e ala i le tuuina atu o Ia lava. Na aoao atu Iesu e ala i faataitaiga. 6 Na folafola mai e Bishop H. David Burton, le Epikopo Pulefaamalumalu o le Ekalesia, e mafai e matua ona taitaia a latou fanau pe a latou tuuina atu se faataitaiga amiotonu: E tatau ona tatou mautinoa o faatulagaina lelei o tatou olaga. O le 86

103 Aoao Atu o le Amio Pulea faafiaamiotonu i luma o tagata e le aoga, ma e le aoga lava i aso nei. Ua manaomia i tatou e taitai i le amiotonu ma uunaia o tatou aiga e mulimuli i a tatou faataitaiga. Taitai o tatou aiga i afiafi faaleaiga. Taitai o tatou aiga i le suesueina o tusitsusiga paia. Ia tuuina atu faamanuiaga o le perisitua. Taitai o tatou aiga i tatalo faaletagata ma tatalo faaleaiga. 7 O faataitaiga e manatua pea, ua avea ma taiala i o tatou olaga, na iloa e Elder Robert D. Hales o le Korama a le Toasefululua. 8 O le a sili atu ona manatua e a tatou fanau faataitaiga na e faia mo latou nai lo se isi lava mea na e faia pe fai atu ai. g a O i O iga e aoa O ai: aoa O i f aat ait aiga Fai atu i e auai ia faaalu ni nai minute e talanoaina ai ma o latou taitoalua po o se isi matua ni suiga i amio latou te mananao e vaaia ia latou fanau. Tuu atu ia i latou e suesue pe mafai ona latou faia ni suiga ia latou lava amio ina ia faia ai se faataitaiga lelei ma tosina ai a latou fanau. Tuu atu ia i latou e tusi i lalo ni mea o le a latou faia. Tuu atu i Fanau Tiutetauave E tele matua e soona tuu atu mea ia latou fanau ma puipuia i latou mai tiutetauave na latou o mai ai aafiaga na fesoasoani ia i latou e avea mani tagata matutua tutoatasi. Pe a tufa atu e matua ni mea ma auauna ia latou fanau ae le manaomia se taui mai, e le maua e a latou fanau le uunaiga ia avea ma tagata tutoatasi ma faatuatuaina. Nai lo o lena, o le a avea i latou ma tagata paie, manatu faapito, ma manao tele ai lava. Na aoao mai Elder Neal A. Maxwell o le Korama a le Toasefululua, O i latou e soona fai mea moa latou fanau o le a vave ona iloa e leai se mea e mafai ona latou faia ia latou fanau. 9 Na faamalamalama mai e Elder Joe J. Christensen o le Fitugafulu o le soona tuuina atu o mea i fanau e faavaivaia ai i latou ma latou le maua ai lesona taua: I o tatou aso, e toatele fanau ua tutupu ae ma ni tulaga faatauaina le mautinoa ona o le soona tuu atu o mea i ai e i tatou o matua. E tusa pe o tatou mautu, pe pei foi o le toatele o i tatou, ua lava ma totoe mea ua tatou maua, ua masani i tatou o matua ona taumafai e tuuina atu soo se mea lava latou te manaomia, ma faapea ona aveesea ai mai ia i latou faamanuiaga o le tulitulimatagau, o le faananau i se mea latou te le o maua. O se tasi o mea sili ona taua e mafai ona tatou aoao ia tatou fanau, o le ola e aunoa ma ni mea. O le faamalieina vave e faia mo tagata vaivai. E toafia ni tagata maoae moni taitoatasi tou te silafia e le tauivi lava? O se vaega lava o ia faaupuga e taua tele i le atinaeina o uiga o a tatou fanau ina ia aoao o loo taamilomilo pea le lalolagi i tafatafa o le la ae le o tafatafa o i latou. Nai lo lena, e tatau ona tatou aoaoina a tatou fanau ina ia fai ifo ia i latou lava le fesili lea, E faapefea ona avea le lalolagi ma se nofoaga lelei ona o loo latou ola ai? 10 Na lapatai mai Elder Christensen e tatau i fanau ona aoao e galulue nei latou tuua le aiga e le o saunia mo le lalolagi i fafo. Na ia taua: E oo lava i gaoioiga a aiga, e manaomia ona tatou ausia se paleni i le va o le galue ma le taalo. O nisi o mea e sili ona faagalogata ia te au ao ou tuputupu ae, e faaautu lea i gaoioiga faaleaiga: e aoaoina ai pe faapefea ona atoina se taualuga, fausia se pa, po o le galue i le togalaau. Nai lo le na o le galue lava e aunoa ma se taalo, o le toatele o a tatou fanau e toetoe lava o le taalo lava ae tau leai se galue. 11 E tatau i matua ona aoao fanau e galulue faatasi ma i latou, e amata ao laiti a latou fanau ma o loo i ai se manaoga faanatura e fesoasoani atu. E tatau i matua ona tuuina atu i fanau ni tiute masani e tusa ai ma o latou malosi. 87

104 Aoao Atu o le Amio Pulea Na fautua mai Kathleen Slaugh Bahr o le Iunivesite o Polika Iaga ma ana paaga o le galulue faatasi e faamalosia ai tagata o le aiga, i le soofaatasia lea o i latou i ni mafutaga tumau: Pe a galulue faatasi tagata o le aiga i le agaga sao, o le a tupu se faavae o le manatu alofa ma le tuuto mai la latou aafiaga tuufaatasi i aso uma. O galuega e sili ona masani ai, e pei o le faia o meaai po o le tagamea, e faatumauina ai se malosiaga maoae mo le soofaatasia o i tatou i e tatou te auauna i ai ma i latou ua tatou auauna faatasi O le tuuina atu o se galuega o se valaaulia fou mo tagata uma e ulufale mai i le lio o le aiga. O tiute sili ona masani ai e mafai ona avea ma se tu masani o le alofa ma le avea ma se tasi o le aiga. 12 E tatau foi ona aoao e matua a latou fanau e auauna i isi. Na aoao mai Elder Derek A. Cuthbert o le Fitugafulu, O matua atamamai e saunia avanoa auauna atu i le aiga mo latou fanau mai lava ao laiti. 13 Pe afai e mafai, e tatau i matua ona galulue faatasi ma a latou fanau, ma taumafai e avea gaoioiga o se mea fiafia. Ao faia e fanau tiutetauave, e manaomia matua e faamafanafana i latou pe afai ua le lelei, ma i na tulaga e tatau i matua ona faaauau le faamalosiauina o i latou e toe taumafai. Na aoao mai Peresitene Thomas S. Monson: O lo tatou tiutetauave o le siitia lea mai le vaivai i le manuia, mai le le faamanuiaina i le faaeaina. O la tatou galuega o le avea ma o tatou tagata sili. O se tasi o meaalofa sili a le Atua mo i tatou o le olioli lea i le toe taumafai, aua e le manaomia le avea o le le faamanuiaina ma laasaga mulimuli. 14 g a O i O iga e aoa O ai: aoa O i N a f a N au ia f aat uat uain a Fai atu i e auai ia talanoaina ma o latou taitoalua po o se isi matua po o lava avanoa e galulue ai o loo latou tuuina atu ia latou fanau e fesoasoani ai ia i latou ia avea ma ni tagata toaaga. Pe o maua e a latou fanau avanoa e auauna atu ai i isi? Pe o uunaia i latou ia faia le mea sili i na tiutetauave ua tuuina atu ia i latou? Fai atu i matua e talanoaina pe latou te mananao e fausia se fuafuaga e fesoasoani ai ia latou fanau e aoao le faatuatuaina sili atu. Valaaulia i latou e tusi i lalo ma mulimuli ia latou fuafuaga mo le aoaoina o le faatuatuaina. Faamanino Faamoemoega O nisi taimi e faapea matua ua iloa lelei lava e a latou fanau le mea ua faamoemoeina mai ia i latou. E faanoanoa matua pe afai ua le faataunuuina nei faamoemoega e lei faaleoina. O nisi matua e fefefe e fai atu ia latou fanau e fai galuega pe sui amio, e fefefe i fai mai le tamaitiiti e leai pe inoino pe teena i latou i le fesili atu. Pe afai e le faamalamalamaina e matua faamoemoega, atonu o le a faatupuina se pa o le le mautonu ma le inoino, ona fausia ai lea o se va faalelagona o matua ma le tamaitiiti. O faamoemoega e manino ona faaleoina e aveesea ai le le mautonu ma le faanoanoa, ona faamalosia lea o le mafutaga matua-tamaitiiti. Talanoaina ma matua nei mataupu faavae mo le faailoaina o a latou faamoemoega: Faamanino i lou mafaufau le mea e te manao ai. Ia mautinoa e talafeagai au faamoemoega. Ia talanoaina ma lou toalua na o oulua ma malilie muamua i faamoemoega, o auala e fesili atu ai, ma taunuuga o le a oo mai pe afai e le taliaina e le tamaitiiti. Afai e le fia faalogo pe le fiafia le tamaitiiti, e tatau ona i ai uma oulua pe a tuuina atu manaoga, pe a mafai. 88

105 Aoao Atu o le Amio Pulea Filifili se taimi lelei e tuu atu ai lua manaoga. Talanoaina lua manaoga pe afai ua saunia le tamaitiiti faalelagona ma faaletino, ae le o le taimi o loo popole, ita, po o le pisi i se isi mea. O fonotaga faaleaiga po o afiafi faaleaiga e masani ona talafeagai. Ia vaai i le itu lelei ma ia faamaoti. Nai lo le tautala atu i itu le lelei po o le faalauaitele ( Matua gasu lenei potu. Faamolemole faamama! ), vaai i le itu lelei ma faamaoti: Kerisa, a e faamamaina ipu, ou te manao ia oe e faamama ipu taitasi ao le i tuuina i totonu o le masini fuluipu aua o le a mama lelei ipu ma o le a umi na aoga le masini fuluipu. Faaali atu le uiga o lau tala. E aunoa ma lou faia o le galuega mo le tamaitiiti, faataitai atu le mea o loo e faamoemoeina. Mo se faataitaiga, e mafai ona e fesoasoani i le tamaitiiti e faamama faalelei ipu, tuu i totonu o le masini fuluipu, ma solo le fata. Faatele ni tala lelei e fai atu. Pe a uma le galuega, e mafai ona e fai atu: Lelei tele. O le faiga sao lava lena. Tau atu i le tamaitiiti le auala e faamanuiaina ai oe ma isi i le amio lea: Ou te fiafia pe a vaai ua lelei ona faamamaina ipu. E avea lo tatou aiga ma se nofoaga filemu pe a manaia ma mama. g a O i O iga e aoa O ai: f aamo emo ega O f e SOOTaiga I le gaoioiga e aoao ai ua mavae, na tau atu i matua e fuafua pe faapefea ona fesoasoani ia latou fanau e aoao e talia tiutetauave. Mo lenei gaoioiga, fai atu i e auai e faataitai faatasi ma o latou taitoalua po o se isi matua pe faapefea ona latou faasoa atu o latou faamoemoega ia latou fanau, i le faaaogaina o fautuaga o i luga. E avea se tasi o i laua ma tamaitiiti ae avea le isi ma matua. A uma ona la faataitai mo le lima minute, tuu atu ia i laua e fesuiai tofiga ma faataitai mo le isi lima minute. Fai atu ia i laua e tau atu i le isi pe faape i le lagona o le faasoa atu o faamoemoega ma le lagona o le taliaina o faamoemoega. Fautua atu la te fuafuaina nisi taimi e faataitai ai, pe a manaomia, seia oo ina la maua uma le lagona lelei o le faasoaina atu o a la faamoemoega. Tuu atu ia i laua e faatino le mea na la aoaoina ia la fanau i lenei vaiaso. Valaaulia i laua e ripoti mai i le isi vasega. Aoao Amio Pulea e Tasi le Laasaga i le Taimi I le faatonutonuina o le tuputupu ae faaleagaga o Lana fanau, na tuuina mai e le Alii le aoaoina o aoaoga faavae autu lesusu e saunia ai i latou mo le malamalama ma le poto sili atu le aano (tagai i le MF&F 19:22). I se auala faapena, e tatau ona aoaoina fanau e fai galulega faigofie o ni laa laiti e agai atu ai i le amio e faamoemoeina mai ia i latou pe a matutua. Atonu e manaomia e fanau laa agai i luma e aoao ai isi mea e pei o le faaaloalo i isi, faaaogaina o amio lelei, faamamaina o se potu, po o le faia o galuega i fafo. O le amio e mafai ona vaevaeina i galuega faigofie, mafai ona fai, e tusa ai ma le matua ma le malosi o le tamaitiiti. Mo se faataitaiga, e mafai e se tamaitiiti ona fesoasoani e teu meataalo ao le i aoao e faamama se potu atoa. Faatasi ai ma le onosai ma le atamai, e mafai e matua ona fesoasoani ia latou fanau ia galulue faatasi, fesoasoani, ma faatuatuaina, e puipuia ai le tele o faafitauli ao matutua ae fanau. KaMIlE O Kamile, o se tamaitai ulavale e fa tausaga, e fiafia e fai faatau ma lona tina. O taimi uma lava, e toso mai e ia mea mai fata, manao e tago atu ma ave ni mea, ma faalii pe 89

106 Aoao Atu o le Amio Pulea a faasa e Tina. O Tina, e manao ia Kamile ia amio talafeagai, sa ote ma faafefe o ia ae na le faamanuiaina i le suia o le amio. Ina ua maea ona talanoa ma se uo e sili atu le tomai, na faataitai loa e Tina se auala e aafia ai ni laasaga o le aoao atu. O le laasaga muamua o le faasoa atu o le faafitauli i se auala agalelei ma alofa: Kamile, ou te manao ta te o e faatau, ae peitai ou te le fiafia pe a e aveese mea mai le fata. Ona e ee lea pe a ou toe tuuina i le fata. Ona sosoo ai lea, na ia faamanino atu ona faamoemoega: E mafai ona e sau ta te faatau pe afai e te fesoasoani mai. Afai e te avea ni mea ma le usitai, o le a ou aveina oe i le fale, ma o le a e le toe sau faatasi ma au i se isi taimi. E le tatau ona e avea se mea vagana ua ou fai atu e te aumaia lena mea mo au. Ou te fia mautinoa ua e malamalama, ia tau mai ia te au le mea na e faalogo o ou fai atu ai. Ina ua toe faamatala sao mai e Kamile faamoemoega, na fai atu loa Tina: Tau mai le mea o le a tupu pe a e avea ni mea pe le usitai. Ina ua malamalama le tamaitiiti i faamoemoega ma taunuuga mo le le usitai ma malie i ai, na faatagaina o ia e toe alu i le faatauga. I le isi vaega o le aoao atu, na ave e Tina Kamile mo ni asiasiga pupuu i le faleoloa. Na faagata i le tasi po o le lua mea e faatau. I le iloaina o le manao o Kamile e fesoasoani ma i lona manao e faatonutonu lena manao i se auala lelei, na faataga ai e Tina Kamile e fesoasoani e filifili se oloa ma taofi. Na faafetaia amio talafeagai i upu faaviivii. Ina ua aoao Kamile i amio talafegai mai asiasiga pupuu, na valaaulia loa o ia i asiasiga uumi atu. Na maua e Tina ni tiute aoga mo ia, e pei o le filifiliga i le va o ituaiga sirio[cereal] e lua e taliaina, filifilia o le apu e sili ona manaia, po o le taofia o le ato tupe a Tina ao ia tuuina se mea i le taavale fai faatau. Na tuuina atu e Tina le tele o upu faaviivii pe a fesoasoani o ia. I se tasi taimi, na faalii ai Kamile. Na vave ave o ia e Tina i le fale. E aunoa ma le ita po o le saua, na ia fai atu: Ua ou faanoanoa ua e filifili e le usitai i le faleoloa ananei. O le isi taimi ou te alu ai e faatau, o le a e nofo i le fale ma se tausi tama. Afai e te filifili e mafai ona e mulimuli i tulafono pe a ta o e faatau, o le a ta toe faataitaia, a ea? I ni nai vaiaso, na faatumauina le amio talafeagai a Kamile i nofoaga faitele. g a O i O iga e aoa O ai: aoa O ga a gai i Luma Fai atu i e auai e filifili se tasi o suiga sili ona faigata ua latou iloaina ia latou fanau (mai gaoioiga e aoao ai talu ai). Tuu atu ia i latou e talanoaina ma o latou taitolua po o se isi matua pe faapefea ona latou vaevaeina le gaoioiga i ni gaoioiga e le faigata tele e aoao lemu ai. Fautua atu ia latou filifili le mea latou te faamoemoe e fai e le tamaitiiti i laasaga taitasi o le aoaoga ma le ala sili e faasoa atu ai na faamoemoega i le tamaitiiti. Valaaulia i latou e faasoa atu a latou fuafuaga i le vaega pe afai latou te mananao i ni faitioga ma ni fautuaga. Tuu atu Filifiliga O fanau, pei lava o tagata matutua, e le mananao e faatonutonu i taimi uma. O le faatonuina o se tamaitiiti e faamama nei loa le potu e masani ona faaosoina le tetee, e pei o le O le a ou faia mulimuli. E vave ona lagolago mai fanau pe a latou filifili i ni mea se lua e taliaina: Ou te manao e teu ou lavalava ae e te le i alu e taalo i lenei aoauli. E te manao e teu nei ao le i sau le pasi, pe sei fai i le taimi lava e te sau ai mai le aoga? O loo faaitiitia le filifiliga, ae e mafai e fanau ona fai se filifiliga, e fesoasoani ia i latou e tali atu i le tiutetauave. 90

107 Aoao Atu o le Amio Pulea Pe a faatagaina e matua fanau e filifili, e tatau i matua ona mautinoa o filifiliga latou te tuuina atu e taliaina e i latou o matua. Mo se faataitaiga, pe a fai atu se matua i se talavou, e mafai ona e moaina le vao nei, po o lou le faaaogaina o le taavale i le po taeao, atonu e filifili le tamaitiiti e tuu le taavale ae o ma ana uo. E maua e le tamaitiiti le mea e manao ai, ae tumau le le moaina o le vao o se taunuuga e le taliaina e matua. E sili ai le fai atu, E mafai ona e moaina le vao nei, po o lou faamamaina o le faletaavale mo au ina ia lava lou taimi e moa ai le vao. I lenei tulaga, e talafeagai avanoa uma i le matua, ma o loo i ai le filifiliga a le tamaitiiti. O filifiliga e le tatau ona aofia ai faasalaga: E mafai ona e moaina le vao nei, po o le faasalaina o oe mo se masina. O lenei faamatalaga ua ofoina atu ai le leai o se filifiliga ( E tatau ona e fai le mea ua ou fai atu ai, po o lo u faasalaina o oe ) ma o le a faaosoina lagona o le inoino. Ua lisiina i lalo nisi o filifiliga e ono tulai mai mo tulaga feteenai. Ua amata ona ala umi i po le 11-tausaga, ua faigata ona ala i le taeao, ma e manao e momoli ia e lona tina i le aoga. E mafai e le matua ona fai atu, E mafai ona e vave ala i luga e alu i le pasi, po o lou savali i le aoga. (O lenei filifiliga e faatoa mafai ona tuuina atu pe afai e mafai ona savali i le aoga ma e saogalemu.) Ua faatuai ona fufulu ipu a le valu-tausaga. E mafai ona fai atu le matua, E mafai ona e fufuluina ipu nei, po o lou faia nanei ao matamata le aiga i le TV. Ua leotele naua le musika a se talavou. E mafai ona fai atu le matua, E mafai ona e faalogologo i lau laau faalogologo i lou potu ao tapuni le faitotoa, po o lou faaaogaina o mea faalogo. E le mafai ona faaauau se talanoaga ona ua leotele naua lau musika. E le fiafia i taimi uma fanau e talia ni suiga fou e manaomia ai i latou e amio talafeagai. Ia saunia e faalogo i faamatalaga e pei o le E le fetaui. Aisea e tatau ai ona ou faia lenei mea? O isi matua e le tuu atu ia latou fanau e fai na mea, po o le E te le manatu i o u lagona po ua e le fai mai e fai lenei mea. E le tatau ona uuania matua e na ituaiga faamatalaga. E tatau ona latou lotomau i mataupu tau filifiliga. Mafaufau i le faataitaiga lenei. MaTI Na nofo ae i lalo Mati i luma o le komepiuta, o se masani i po faatoa amata talu ai nei e fai muamua nai lo ana tiute faatonuina. I se fonotaga a le aiga i ni masina talu ai, na malilie ai tagata o le aiga o tiute e tatau ona faamuamua, ae ua ia toe le amanaiaina foi le tulafono. Na tuu atu e lona tama ia te ia se filifiliga: Tama: Mati: Tama: Mati: Tama: Mati, e tuuina atu ia oe lau faatagaga e faaaoga le komepiuta nei pe a uma na fai ou tiute, ae afai e te manao e fai ou tiute taeao, e mafai ona e faaaogaina le komepiuta i le po taeao pe a uma le galuega. o le a ou faia tiute pe a uma ona ou faaaogaina le komepiuta. E le lava sou taimi nei. atonu o le mea lena, atalii. ae e mafai ona e faaaogaina le komepiuta pe a uma ona fai tiute. E tatau ona ou alu nei i le initoneti. o se tasi o au uo o loo faatali mai ia te au. ou te mautinoa e sao lena. o le mafuaaga sili lena ia manatua ai e fai ou tiute i le taimi e te sau ai i le fale mai le aoga. ou te le fiafia e vaai ia te oe ua loto vaivai pe le fiafia. ae e manaomia le galuega ia faia. o le a e manatuaina na tatou talanoaina lenei tulafono i le fono faaleaiga, ma na e malie e usitai i ai. E faatagaina oe e faaaoga le komepiuta i le taimi lava e uma ai le galuega. 91

108 Aoao Atu o le Amio Pulea Mati: Tama: E le fetaui lena mea. Na ou fai atu o le a ou faia tiute mulimuli. E i ai isi mea e manaomia lou faia nei lava. atonu e sao lena, ae e mafai ona e faaaogaina le komepiuta pe a uma ona fai galuega. Atonu e manaomia e le matua ona toe tau atu soo filifiliga ma e tatau ona faia o lea e aunoa ma le ita. Atonu o le a vave ona lelava le tamaitiiti e faalogo i le savali ma usitai loa i le manao pe afai ua ia iloa e moni le manao a lona matua. Pe a tuuina atu filifiliga, e le tatau i matua ona masalosalo pe finau. Afai e manao le tamaitiiti e finauina le mataupu, e mafai e matua ona faailoa ana faamatalaga i se tala puupuu e pei o le Atonu e sao lena ona toe tau atu lea o filifiliga. E sologa lelei le faagasologa atoa pe afai na malilie muamua i tulafono. Pe afai e musu le tamaitiiti e usitai pe a tuuina atu filifiliga, e tatau i le matua ona faamamafa atu se taunuuga (e pei ona faamatalaina i le vasega 9) e fetaui lelei ma le amio le tatau. O taunuuga e sao ona faaaoga, ma fetaui lelei e fesoasoani i fanau e aoao ai amio talafeagai. Afai e le paleni pe leai se faia a le taunuuga ma le mea sese, o le a foliga mai e leai se uiga, faafuasei, ma mamafa tele, e faaosoina ai le tamaitiiti e lagona le ita, inoino, ma tetee. g a O i O iga e aoa O ai: TuuiN a at u O f i L ifil iga Fai atu i matua e faailoa mai faafitauli i amio latou te mananao e vaai ua faasa o e a latou fanau. Ona tuuina atu lea ia i latou e faailoa ma tusi i lalo filifiliga e mafai ona latou tuuina atu e fesoasoani ia latou fanau e foia ai na faafitauli. Valaaulia i latou e tuu atu ia latou fanau nei filifiliga i le vaiaso a sau pe a manaomia. Auai i Gaoioiga Faaleaiga O taumafaiga a matua e aoao atu o le a faaleleia ao latou auai i gaoioiga ma a latou fanau. O fanau e galulue ma taaalo faatasi ma o latou matua e sili atu ona aoga i ai aoaoga ma faataitaiga a matua i o latou olaga. E tatau ona fuafua e matua gaoioiga e taua ma fiafia i ai tagata uma. O le galue ma le taalo e mafai ona faafiafiaina pe a faafaileleina e matua le mafutaga lelei ma a latou fanau. O le Tulaga Faatauaina o le Aoao Atu o le Amio Pulea Na faamamafaina mai e Peresitene James E. Faust o le Au Peresitene Sili le taua o le aoaoina o fanau i amio talafeagai: Afai e le aoaia e matua a latou fanau ma ua le aoaoina i latou ina ia usiusitai, e mafai e le lautele ona aoaia i latou i ni auala e le mananao ai matua po o fanau foi.... A aunoa ma le aoaia ma le usiusitai i totonu o le aiga, o le a faapea ona solofa i lalo le lotogatasi i totonu o se aiga. 15 O le a tele atu le filemu ma le fiafia e oo mai i aiga ao aoaoina e matua fanau ma le alofa e tausi poloaiga a le Atua ma tulafono a le aiga ma le alalafaga. 92

109 Aoao Atu o le Amio Pulea FAAMATALAGA 1. Tagai O Le Aiga: O Se Folafolaga i le Lalolagi, Liahona, Oke. 2004, O le Aiga: O se Folafolaga, Liahona, Oke. 2004, Martha Farrell Erickson ma Karen Kurz-Riemer, Infants, Toddlers, and Families: A Framework for Support and Intervention (New York: The Guilford Press, 1999), I le Conference Report, Ape. 1959, I le Conference Report, Ape. 1969, 44; po o le Improvement Era, Iuni 1969, I le Conference Report, Oke. 1985, 43; po o le Liahona, Mat. 1999, I le Conference Report, Ape. 2000, 51; po o le Liahona, Iul. 2000, I le Conference Report, Oke. 1993, 9; po o le Liahona, Ian. 1994, I le Conference Report, Ape. 1975, 150; po o le Ensign, Me 1975, I le Conference Report, Ape. 1999, 9; po o le Liahona, Iul. 1999, I le Conference Report, Ape. 1999, Kathleen Slaugh Bahr ma isi, The Meaning and Blessings of Family Work, i le Strengthening Our Families: An In-Depth Look at the Proclamation on the Family, faa. David C. Dollahite (Salt Lake City: Bookcraft, 2000), I le Conference Report, Ape. 1990, 12; po o le Liahona, Me 1990, I le Conference Report, Ape. 1987, 83; po o le Liahona, Iul 1987, I le Conference Report, Ape. 1983, 58; po o le Liahona, Oke. 1983,

110 o matua e puipuia a latou Fanau mai Taunuuga leaga o amio sese ua Faia e i latou se mea sese, i le puipuia o i latou mai le aoaoina o Tulaga FaaTauaina o le usitai.

111 V A S E G A I V A FAAAOGAINA O TAUNUUGA Faamoemoega o le Vasega I lenei vasega, fesoasoani i matua: Ia malamalama i le taua o taunuuga mo amio talafeagai ma le le talafeagai. Ia iloa le eseesega i le va o taunuuga masani ma taunuuga talafeagai ma pe faapefea ma po o afea foi e aoga ai i le taitaiina o amio. Ia iloa pe faapefea ona faaaoga taunuuga talafeagai. Ia malamalama i le faaaogaina o le malologa e avea o se ituaiga o taunuuga. O le Taua o Taunuuga E aoao fanau ao latou faia filifiliga i aso uma ma aafia i taunuuga o a latou filifiliga. O i latou e tausia poloaiga a le Atua, galulue malosi, ma ola i tulafono lautele e tele atu avanoa e ola fiafia ma manuia ai. O i latou e paie pe le usitai foi e masani lava ona ulu atu i le olaga faatagata matua e le i saunia mo le ola manuia. I le iuga, tatou te aafia uma lava i taunuuga o a tatou gaoioiga. O e amiotonu o le a maua le ola e faavavau, ao e le salamo o le a tulia i fafo (tagai i le Mataio 25:46). E mafai e matua ona faaaoga taunuuga i auala e fesoasoani ai ia latou fanau e aoao amio talafeagai. Na matauina e le Epikopo Pulefaamalumalu o Bishop H. David Burton faapea o matua ua faamanuiaina i mea e tele e masani ona faigata ona fai atu leai i manaoga o fanau manao tele. O le a afaina a latou fanau i le le aoaoina o le taua o tulaga faatauaina e pei o le galue malosi, tolopo le agaga faafetai, faamaoni, ma le agaalofa. 1 E tusa ai ma le finagalo o William Damon, o le faatonu o le Stanford Center on Adolescence, o gaoioiga a le tele o matua e faamalosia ai le manatu o le tagata ia te ia lava ia ma le le faatuatuaina o a latou fanau. 2 O nei matua e taumafai e faateleina le lagona lelei o le fanau e ala i le tauina atu ia i latou e matuai lelei lava i latou e aunoa ma le mauaina mai o se mea e taui ai mai ia i latou. 3 O lenei viiviiga le talafeagai e masani ona iu i fanau ma talavou paie, manaomea, le faaaloalo, ma le le aoaia. O matua tuuavanoa e manaomia mai a latou fanau sina mea laitiiti, i le tuuina atu o ni nai taunuuga laiti po o le leai foi mo le faalogogata po o le le usitai. Na aoao mai e Peresitene Iosefa F. Samita le taua o le tauia o fanau e tusa ai ma latou amio le talafeagai: Ua le talia e le Atua le i ai o se tasi o i tatou e manatu tuufau, e le mafaufau ma papau lo tatou alofa mo a tatou fanau ma ua sese atoa ai ma lo latou alofa valea i mea o le lalolagi e sili ae nai lo le amiotonu, ona o le popole ina nei faatiga ia i latou. 4 95

112 Faaaogaina o Taunuuga ToUKa O Touka o se talavou atamai ae faalogogata. Ao taitaia e lona tama, o se faipisinisi mauoa, sauniga Lotu i Aso Sa, e masani ona ona Touka, ma masau solo i le taulaga lana taavale ma le le taupulea. Na malepe taavale e lua ia Touka ao ona o ia. I le mavae ai o faalavelave taitasi, e faatau ai lava e lona tama se taavale fou mo ia. Na talitonu le tama o Touka o loo fesoasoani o ia i lona atalii pe a ia tuuina atu ia te ia le mea e manao ai. Na foliga mai o loo tofotofo e Touka pe i ai ni tapulaa mo ana amio. Ina ua ia iloa e leai, na ia faaauau ona faia auala e solia ai poloaiga ma tetee atu i tulafono lautele. I ni nai tausaga mulimuli ane, na molia ai Touka i se solitulafono mamafa ma na faasalaina i le falepuipui. O se taimi ina ua tatala mai, na pule ai o ia i lona ola. Ao faigata ona iloa tonu le mafuaaga o lenei gaoioiga mulimuli o le faatamaia faaletagata lava ia, na manino lava ia i latou e masani ia te ia faapea na puipuia o ia o se tamaitiiti mai taunuuga o ana amio sese. O le Luitau o le Tausia o Fanau i Taimi Faigata O nisi matua e taumafai e uunaia amio a latou fanau e ala i le alofa faivavale ma le tuuavanoa. O se tagata faapena le tama o Touka. Na manatu o ia e sili ona ia faaalia lona alofa i le tuuina atu ia Touka soo se mea lava e manao ai o ia. Na fefe o ia afai e le talia e ia se manaoga, e ono ita Touka po o le manatu e le alofagia o ia. Ae o le tele lava o le tuuina atu e le tama o Touka, o le tele foi lena o mea na faamoemoe i ai Touka ma faaitiitia ai lona loto faafetai mo mea na ia mauaina. Na manaomia e Touka ona matua e tausia o ia ise isi auala. Ia tuputupu ae e avea o se tagata matua faatuatuaina, na manaomia e Touka ni tapulaa, puipui, ma ni tiutetauave. Na manaomia ona matua e teena ona manaoga le talafeagai ma faatagaina o ia e tigaina i taunuuga o ana filifiliga leaga. E tele matua e feagai ma luitau faigata o o latou atalii ma afafine. Ua loloto lava le popolega o taitai o le Ekalesia ma tagata aoaoina faapitoa e uiga i auala ua uia e le tele o fanau. E tusa ai ma le faamaumauga i le Faaola o faamanuia fanau laiti, ua faamaumauina i le 3 Nifae 17, na matauina e Elder Jeffery R. Holland o le Korama a le Toasefululua: Tatou te le mailoa tonu pe o a ni lagona na oo i le Faaola i lea taimi ootia, ae ua tatou iloa na atu o Ia ma sa oi i lona finagalo ona o aafiaga faatafunaina ua pesi mai ma siomia ai e lotomama. Ua tatou iloa sa Ia lagonaina se manao tele e tatalo ma faamanuia le fanau.... O nisi aso e foliga mai e pei o se vasa o faaosoosoga ma agasala ua lofituina ai i latou.... Ma e masani ona foliga mai e sili atu nai lo latou malosi faaletagata. 5 O le tele o fanau e masani ona ofoina atu i ai fualaau faasaina, mea inu malolosi, ata leaga, ma feusuaiga. Ua matautia faaosoosoga. O i latou e le maua le taitaiga faamatua, tulaga faatauaina faaleagaga, ma taunuuga mo amio sese e masani ona faiaina. O matua faatuatuaina e saunia le taitaiga, tulafono, ma le aoaiga i se siosiomaga o le alofa ma le manatu alofa. I aiga o na matua, e talafeagai tulafono, ma o taunuuga e fesootai lelei lava ma amio le tatau. E aoao fanau mai mea sese i lenei siosiomaga ma e lagona foi e talafeagai taunuuga, e ui lava latou te le vave lagolagoina. Faaaogaina o Taunuuga O nei mataupu faavae o le a fesoasoani i matua ia iloa ai pe faapefea ona faaaoga tatau taunuuga ia latou fanau. 96

113 Faaaogaina o Taunuuga Faafetaia ma Faailoaina o Amio Talafeagai E matele fanau i le toe faia o amio na e gauai atu ai o latou matua. O le finagalo o se faiaoga o matua o le Au Paia o Aso e Gata ai o Glenn Latham, Matua e masani lava ona le amanaia pasene o mea uma lava talafeagai ma lelei e fai e a latou fanau. Ae a faalogogata se tamaitiiti, e 5 6 taimi e mautinoa lava e gauai atu matua i lena amio. 6 Pe afai nao mea leaga lava e fai e fanau e tali atu ai matua, e le ofo se tasi pe a faalogogata fanau. E mafai e matua ona faamalosia amio talafeagai e ala i le faaalia o le fiafia i mea o loo fai e a latou fanau ma le feoeoeai ma i latou i se auala lelei ataata, faaleo le loto faafetai, po o le tuuina atu o se popo i le patua. O le viiga e tatau ona faamaoni ma tuusao lava i le amio a le tamaitiiti ma lona taua i matua ma isi. Mo se faataitaiga: Ou te lagona le loto faafetai pe a e fesoasoani e faamama le umukuka. Ou te fiafia i le taimi ta te faatasi ai, ma e sili atu le vave o le galuega. Viiviiga tuusao i fanau ( o oe o se tamaitiiti lelei tele ) e ono oo atu o se tala le faamaoni ma na fuafuaina. Faataga Fanau e Aafia i Taunuuga Masani Talafeagai O taunuuga masani e mulimuli sao mai lava i gaoioiga. Mo se faataitaiga, o se tamaitiiti e le suesue mo se suega e masani lava ona maua togi maualalo. O se talavou e maua se sala mai le saoasaoa e tatau ona totogi le sala. O tagata e vave aoao mai taunuuga masani ona o taunuuga e oo mai tusa lava pe tetee ma finau atu i ai. Afai e puipuia e matua a latou fanau mai taunuuga masani, e pei o le totogiina o sala o taavale mo latou, ua latou taofia fanau mai lesona taua. O taunuuga masani e ono faamanualia ai fanau o e ua laiti tele ona malamalama i ai. Mo se faataitaiga, o se pepe faatoa savali e tatau ona puipuia mai le pai atu i se ogaumu vevela po o le savali na o ia i se alavai po o le taalo i se alatele pisi. Ae ui i lea, e mafai e matua ona faatagaina se tamaitiiti laitiiti e aafia i ni taunuuga masani laiti, e pei o le faaleagaina o se mea taalo ona o le sasaina i le faalii agai le puipui po o le faaleagaina o se peni ona e musu e fai le tapuni. I na tulaga, e mafai ona sili le aoao o fanau mai taunuuga pe afai ua aoaoina i latou i tulafono ma malamalama i taunuuga masani o le a tupu mai ona o le solia o tulafono. Faaaoga Taunuuga Talafeagai O taunuuga talafeagai e faamamafaina e matua i se auala e fetaui lelei ma le amio a le tamaitiiti. Mo se faataitaiga, o se tamaitiiti e faiamio i le taimi o aiga o le afiafi e ono fautuaina e tuua le laulau seia naunau o ia e ai filemu. E sili ona aoga taunuuga talafeagai pe a latou: Foliga sao i le tamaitiiti. Faailoa le faaaloalo mo le tamaitiiti. Manaomia le tamaitiiti e totogi se tau. E tatau i matua ona faamamafaina atu nei mea i se tulaga mausali ma faauo le o le ita nei aumaia e taunuuga le inoino. Mo se faataitaiga: (1) E masani ona tuai mai se tamaitiiti i le aiga afiafi, ona tuuese lea e matua meaai ma tau atu i le tamaitiiti o le isi meaai o le a maua i le taeao; (2) Ua molia se talavou i le gaoi ae ua telefoni i le aiga ma manao e aumai nei loa o ia, ae ua tuu e matua o ia ia faaalu le po i le faasalaga. I faataitaiga taitasi, e foliga sao le taunuuga i le tamaitiiti (e fesootai ma le amio sese) ma manaomia le tamaitiiti e totogi se tau (leai se meaai mo le tuai i le aiga afiafi; faaaluina o le taimi i le faasalaga mo le faia o se soligatulafono). E ui lava e leai se tamaitiiti e fiafia i le taunuuga, e faaaloalogia le taunuuga pe afai e faaaoga ma le 97

114 Faaaogaina o Taunuuga mausali enimatua agalelei e le saua ma faamasinosino. O taunuuga taitasi e suitulaga i le mea e tatau ona faamoemoeina e se tasi mo le faia o mea sese. E mafai foi e matua ona faaaoga taunuuga e foliga e itiiti le talafeagai, e pei o le aveesea o le avanoa e matamata televise ai pe a le faia e a latou fanau a latou galuega. O le fesootaiga e faia i le galuega ma avanoa. O le matamata i le televise o se avanoa e maua mai le faatuatuaina. O se tamaitiiti e le faatuatuaina e mafai ona le maua se avanoa. Pe a faaaogaina taunuuga, e tatau i matua ona tulimatai atu i le puleaina o a latou lava amio nai lo le puleaina o le la tama. E tatau i matua ona tau atu i le tamaitiiti le mea o le a fai e matua, le o le mea o le a fai e le tamaitiiti, lena e le mafai ona la pulea. Mo se faataitaiga, atonu la te fai atu i se talavou faalogogata: O le faaaogaina o le taavale a le aiga o se avanoa ma te tuuina i tagata o le aiga e fai a latou galuega. Afai e te filifili e le faia ou tiute, o le a le avanoa loa le taavale a le aiga mo oe. I tulaga uma lava, e tatau ona faamamafaina atu taunuuga i se lagona o le alofa ma le agalelei. Mafaufau i le fuaiupu mai le Mataupu Faavae ma Feagaiga 121:41 42: E leai se mana po o se aafiaga e mafai pe tatau ona faatumauina..., nao i le faatauanau, i le talitiga, i le agamaulalo ma le agamalu, ma le alofa faamaoni; i le agalelei, ma le malamalama manino, lea o le a faalautele ai le agaga e aunoa ma le pepelo, ma aunoa ma le faa ole ole. SaKI O Saki o se tamaitiiti e fiafia i mea faafiafia, loto malosi, ma le le mafaufau. I tausaga muamua o lona olaga, na masalomia e ona matua o le a ia luia i laua ao ia tuputupu ae. Na la aoaoina o ia ma le agalelei i le talalelei ma le faaaloalo mo le aiga ma tulafono lautele. Ae ui i lea, na faigata ia Saki ona usitai i na tulaga faatonuina. I le iva o tausaga, na ia gaoia ni peni ma se pusa o pepa o le pele mai se faleoloa i le taulaga e tu i ni nai maila mai lo latou nuu e nonofo ai. Na maua e lona tina nei mea ma fesili ia te ia e faamatala mai. Na ioe Saki na ia gaoi maia. Na ave e le tama o Saki o ia ma oloa na gaoia i le faleoloa. Na ia faatonuina o ia e tau i le pule le mea na ia faia, faafoi oloa, faatoese mo ana gaoioiga, ma talia soo se taunuuga lava o le a manaomia e le pule. I le lagonaina o le nofosala ma le salamo, na fai e Saki le mea na tau atu ia te ia. Na faalogo lelei le pule ma faafetai atu ia te ia mo le ioeina o lana solitulafono ma le toe faafoiina atu o oloa. Na ia fai atu na te faamoemoe na aoaoina e Saki se lesona taua tele ae lei faia se isi gaoioiga. Mo le isi lua vaiaso, na tuu ai e matua Saki i le fale i soo se taimi lava la te o ai i le taulaga. Na la fai atu ia te ia e mafaufau i le mea na ia faia ma faamautinoa atu ia te ia o le a la toe ave o ia i le taulaga, ma tuu atu ia te ia le isi avanoa e faaalia ai e mafai ona ia usitai i le tulafono. E tele nisi sese mulimuli ane, e pei o le fufusu ma ona tei, faataitai i tapaa ma mea inu malolosi, solia o taimi faatapulaa, ma le misia o le aoga. I nei tulaga taitasi, e faamamafa lava e matua o Saki taunuuga talafeagai e fesoasoani ia te ia e aoao ai mai ana amio sese. Ina ua 18 ona tausaga, na le toe i ai loa ni faafitauli tau i le amio. Na auauna Saki i se misiona, faauu mai le kolisi, faaipoipo i le malumalu, ma avea o se tama faatuatuaina. I ni nai faatasiga, e faafetai o ia i ona matua mo le aoaiga na la saunia, le aoaiga lea na fesoasoani ia te ia e avea ma se tagata matua faatuatuaina, ma le usitai i tulafono. 98

115 Faaaogaina o Taunuuga g a O i O iga e aoa O ai: f aaao gain a O TauN uuga Tuu atu i e auai e talanoa faatasi ma o latou taitoalua po o se isi matua tulaga o loo faamatalaina i lalo. Fai atu ia i latou e filifili po o a taunuuga e talafeagai mo amiosese, manatua e sili atu le aoga o taunuuga pe a felatai le faia ma le amiosese. Ona talanoaina lea o a latou tali faavaega. TULAGA A O lou afafine e 3-tausaga le matua ua amata ona faalii ina ua e taofia o ia mai le sasaaina o le susu i luga o le fola o le umukuka. TULAGA E O lou atalii e 8-tausaga le matua ua ulavale i lana vasega i le Peraimeri. Ua sau le faiaoga ia te oe mo se fesoasoani. TULAGA I O lau talavou e 14-tausaga ua saua ma faafefe lona uso e 9-tausaga. O le amio faigata e tupu pe a lua le i ai i le fale. Ua sau ia te oe le tamaitiiti fefe ma le tagi. TULAGA O Ua e iloa o lou afafine e 17-tausaga, e tafafao i le leva o le po ma lana uo tama, o loo i ai ni fualaau e taofia ai le maitaga. Tuu atu i le Tamaitiiti le Tiutetauave Pe a feagai ma se faafitauli tau i le amio ma ao lei faamamafaina atu se taunuuga, o matua e masani lava ona atamamai e talanoaina le faafitauli ma le tamaitiiti, ma fesiligia le tamaitiiti pe faapefea ona ia faasa oina le faafitauli. O le fesili e taua aua o le a faatagaina le tamaitiiti e tauave le tiute o le foiaina o le faafitauli. E tele lava ina faaleleia e fanau a latou amio pe a latou fesoasoani i le faailoaina o le ituaiga o gaoioiga o le a latou faia. Afai e musu le tamaitiiti e auai i lenei ituaiga o talanoaga, ua tatau loa ona faaauau e matua le tuuina atu o le taunuuga. Tuu atu i Taunuuga e faia le Aoaoga Pe a faaaogaina e matua taunuuga, o nisi taimi e tali mai fanau i le ita ma mananao e finau. O le aoaoga sili lava e tupu mai pe a faaitiitia tala a matua ae mulimuli i le faataunuuina o taunuuga. Afai e manino le sootaga i le va o le measese ma le taunuuga, o le a lagona e le tamaitiiti lona tiute ma aoao mai le aafiaga. Ae ui i lea, afai e faamamafa atu e matua se taunuuga ona finau lea i ai ma le tamaitiiti, o le a tulimatai e le tamaitiiti le malo i le finauga ma o le a le iloa ai le mafuaaga mo le taunuuga. E faapena foi, o le ee atu ma le faasa oga e masani lava ona le aoga; nao le faaosoina o le inoino i le tamaitiiti. E tatau i matua ona tuu atu i taunuuga e faia le aoaoga. O le mana a oa o o taunuuga o loo faaalia i le faataitaiga lenei o se tamaitiiti e fatausaga ma ona matua. Tina atalii: tamā Ua oo i le taimi e teu ai le potu. Ua toeitiiti o mai ni a tatou uo. ou te le manao ai. ou te fia matamata i ata komi. (Ma le to a.) E mafai ona e teua nei meataalo, po o lo u teua. afai ou te teua, e te le toe vaai i ai vagana ua e faia ni galuega faaopoopo e toe maua mai ai. o fea e te filifilia? 99

116 Faaaogaina o Taunuuga atalii: Teu e oe. Ua teu filemu e tama meataalo ma tuu i totonu o se ato, ma tuu le ato i le kapoti. O le aso na sosoo ai: atalii: Tamā: atalii: Tamā: atalii: Tina: atalii: Tina: atalii: Tamā: o fea au mea taalo? Na ou tuuesea. ou te fia taalo ai. E te manatua ananafi ina ua ou fai atu e teu au meataalo ae e te lei manao e fai? Ia, o lena ua aveese e pei lava ona ou fai atu ai. Ia, ou te manao e toe aumai. ou te fia taalo ai. (Ma le faaaloalo.) ou te iloa e te fia taalo ai. o au meataalo e sili ona e fiafia i ai. ou te manao e toe aumai. aumai ia te au. (Ma le agaalofa.) Ua ma iloa ua e matua lagona lava le faanoanoa. (Mapuea, e pei o mafaufau i le mea e fai.) atonu e mafai ona tatou mafaufau i nai galuega e mafai ona e faia e toe maua mai ai. E a lena mea? (Ee atu i le ita.) ou te le fia galue e maua mai ai. aumai nei loa ia te au. o lau tala ia oe, a mafai ona e talanoa filemu, e aunoa ma le ee po o le ita, o le a tatou vaai pe maua se auala mo oe e toe maua mai ai. ao le taimi nei o loo i ai isi mea ma te mananao e fai. Ua savavali ese matua. I se itula mulimuli ane na oo atu ai le atalii i le tama ma faatulaga ni galuega faaopoopo e toe maua mai ai ana meataalo. O aso na sosoo ai, na naunau lava o ia e usitai pe a fai atu e teu ana meataalo pe a aluese. O lenei faataitaiga e faaalia ai le tele o aoga o le faamamafaina o taunuuga talafeagai: Ua aoao le tamaitiiti e faamaoni lava matua i mea e fai atu ai. Ua aafia le tamaitiiti i taunuuga o le amio le talafeagai. O taunuuga e aoaoina le savali o le faia o le tiute o le tamaitiiti pe a manao e olioli i le avanoa e pei o le taalo i ana meataalo. E ala i le toa lelei, e aoao atu e matua o faafitauli e foia i le filemu ma le galulue faatasi nai lo le faia o ni faaaliga ita. O le toa o matua e faatumauina ai le tulimatai i le amio le talafeagai a le tamaitiiti. O le otegia po o le finau semanu e gauai atu ai i matua. E ala i le mumusu e finau, ua tapunia ai e matua le mataupu ma puipuia ai le toe finau ma le faateleina o le ita. O le isi faataitaiga e faaalia ai le ala semanu e taofia ai se tamaitai talavou mai le aoaoina o lesona taua ona o le aoaiga i upu. Ina ua faaalia e matua le alofa ma le lagolago nai lo le tetee, na mafai loa e le la tama teine ona tulimatai atu i taunuuga masani o ana amio. Mala O Mala, e 17 tausaga, ua valu vaiaso o le maitaga. Na ia faia le faaiuga ua le mafai e ia ona faatali e tau atu i ona matua lona maitaga. O le faapauina o le pepe e lei fesiligia, e faapena foi le faaipoipo ia Lila, le tama o lana pepe. Na iloa e Mala o le a matua feita ona matua. Na ia vaai faalemafaufau i le faanoanoa le-iu, otegia, soona fai o ia, aloese mai ia ia, ma le afe o Na ou fai atu faafia ia oe. Faatoa maea le aiga afiafi. Ua lagona e Mala le fefe ma le faafaufau, ua toeitiiti puai. Ae ui i lea, na ia maua le lototele ma faasilasila atu, Tina ma Tama, e i ai se mea ou te fia tau atu ia te oulua. Ua ou to. 100

117 Faaaogaina o Taunuuga E pei ona faamoemoeina, na tali atu ona matua i le faateia, ita, ma le faanoanoa. E faapefea ona ia faia se mea faapea? Pe na le aoga ea a la aoaoga? Pe leai ea ni ona tulaga tatau ai po o ni mataupu faavae? Aisea na ia le faalogo ai ia i laua ina ua la fai atu ua tele naua taimi ua ia faaaluina e faatasi ai ma Lila? Ona tupu mai lea o se mea e lei faamoemoeina. O upu o le ita ma le tiga na suia i le faaalia o le alofa ma le agaalofa. Na faatumulia mata o lona tina i loimata. Na ia fusi mai Mala i ona lima. Ai ua e maua se lagona mafatia, lana tala. Ou te matua faanoanoa ua tupu lenei mea. Ou te faatoese atu i lo ma feita. E faapefea ona ma fesoasoani? Na fusi mai e tama i laua uma, ma faaopoopo atu: Mala, ma te alolofa tele ia te oe. O le a ma faia mea uma ma te mafaia e fesoasoani ai ia te oe i lenei mea. Na maligi loimata o Mala, toeitiiti malemo i lagona o le alofa ma le lagolago. Na vave lava mulimuli ane ona oo mai se vaaiga fou ia Mala. Na popole o ia mo ni vaiaso e uiga i ona matua ma le auala o le a la tali mai ai. Na ia vaai faalemafaufau i finauga faaauau pea, faitioga, teenaina, e oo lava i le ono solaese. Ao lenei ua leai na popolega. Na amata ona faamalumalu mai se mea e sili atu le taufaafefe i ona luga. O le a le mea ua ia faia ia te ia lava ia? O le a le mea o le a ia faia? Ae faapefea le pepe o loo ola i totonu o ia? O le a le mea ua tupu i le filemu ma le fiafia na ia mauaina muamua i le avea ai o se tagata toaga o le Ekalesia? Ao ia mafaufau i tua i na mea, o le popole i ona matua na faigofie atu; semanu na te tuuaia i laua mo le saua, foliga pau, le manatu mai, le lotoalofa na ia manatu ai ia i laua. O lenei ua ia iloa na sese o ia. Na pau lava le mea na ia manatu i ai o ona lava faafitauli. Ma na faigata ona feagai ma le mea moni. O le mea sili ua ia iloa e le manaomia lona feagai ai nao ia. Faaaoga le Malologa O le malologa o se taunuuga e sili ona aoga i tamaiti mai le tolu i le valu tausaga. E aofia ai le aveina o le tamaitiiti mai se tulaga faalavelave i se isi potu po o se nofoaga e le maua ai e le tamaitiiti le gauai atu i ai. O le malologa e faapitoa lava le aoga mo fanau e faigofie ona ulavavale. E le aoga i fanau loto malolosi o e o loo i ai le malosi e tauivi ai ma o latou matua. O nei fanau e ono feita tele e le mafai ona nonofo i se nofoa po o se potu. Afai e faamalosia e usitai, latou te ono faaleagaina pe talepe meatotino po o meafale. O le malologa e aoao ai le tamaitiiti i le ala pulea, ma saogalemu e taulima ai faafitauli. Pe a aveina e matua se tamaitiiti i se malologa, e tatau ona latou tumau i le toa ma le alofa, ma manatua o le tali filemu e liliueseina ai le ita (Faataoto 15:1). O le taimi e tuuese ai mai le aiga e tatau ona pau ai lea o le taunuuga. O lenei auala e le tatau ona faaaoga e matua feita o e o le a tatoso a latou fanau i le potu fuafuaina e avea o se faasalaga. Pe a faaaoga e matua amio pei o le faalii ma fai atu upu e faatiga ai le tamaitiiti, ua latou aoao atu ma le le iloa ma faamlosia le amio le talafeagai. Na apoapoai mai Paulo i tagata o le Ekalesia, Aua nei faaita ia outou fanau (Kolose 3:21). Tuu atu i matua nei faatonuga e fesoasoani ia i latou ia faaaoga tatau le malologa. E tatau i matua ona: 1. Tau muamua atu i le tamaitiiti e uiga i le amio e faamoemoeina mai ia i latou ma le amio e le faatagaina. Tau atu ia i latou le taunuuga o le malologa ma le auala o le a faaaoga ai. 2. Pe a tupu mai se amio sese, tau atu filemu ma faapuupuu i le tamaitiiti pe aisea o le a alu ai i le malologa. Filifili na o amio sili ona leaga nai lo le lisiina o nai sese laiti taitasi. ( O le a e nofo i le potu mo le tolu minute ona o le poina o lou uso. ) 101

118 Faaaogaina o Taunuuga 3. Fesili atu i le tamaitiiti e mafaufau i lana amio pe faapefea ona faasa oina. E tatau foi i matua ona tau atu i le tamaitiiti o le a la fesili atu mo lana fofo pe a uma le malologa. (E le tatau ona tuu e matua se tamaitiiti i le malologa ae le mafai ona malamalama.) 4. Ia i ai le tamaitiiti i le malologa mo se taimi filemu sili ona puupuuu, atonu o le aofai o minute e tutusa ma le matua o le tamaitiiti (o se lima tausaga e nofo i le malologa mo le lima minute); seki le taimi pe afai ua filemu le tamaitiiti. 5. Agai atu i le nofoaga o le malologa pe afai ua filemu le tamaitiiti i le aofai o minute atofaina. E le tatau ona tali atu matua pe a faaali e le tamaitiiti amio e maua ai le gauai atu, e pei o le tagi po o le faataio. 6. Ao lei faatagaina le tamaitiiti e tuua le malologa, fesili atu mo lana fofo i le faafitauli. I nisi tulaga, atonu e fesoasoani le tuu atu i le tamaitiiti e faaali pe faapefea ona ese mai lana amio ina ia le toe tupu mai le faafitauli. Afai e foliga lelei mai le fofo, ona faatagaina lea e matua le tamaitiiti e toe faatasi ma le aiga. Afai e lei saunia le tamaitiiti e usitai, e mafai e matua ona tuu atu ia te ia e toe fai gaoioiga o loo faamatalaina i vaega 3, 4, ma le E ausia loa se lotogatasi, faafetai atu i le tamaitiiti mo le faia o le mea na tuuina atu. Mulimuli ane, e tatau i matua ona vaaia avanoa e tuuina atu ai le fiafia ma lagona lelei mo amio talafeagai, i le faaali atu o le alofa faateleina e pei ona taua i le Mataupu Faavae ma Feagaiga 121:43. O le tele o matua e filifilia se potu mo le malologa e leai se avanoa mo le faatosina po o le faaleagaina (leai se televise, meataalo, tusi, po o nisi mea e faafiafia ai le tamaitiiti pe faaleaga foi e le tamaitiiti). Afai e leai se potu faapea e maua, e mafai e matua ona faia ia nofo le tamaitiiti i se nofo mo le malologa i le potu lava lea po o se potu o sosoo ai e iloa atu. O nisi matua na latou iloaina e aoga le malologa pe a faataga fanau e faitau, faalogo i musika, alu e savali, pe taofi foi e le matua. O manaoga o tamaiti taitasi e tatau ona faaalia ai le mea sili. g a O i O iga e aoa O ai: f aaao gain a O L e m a LOLOga Fai atu i tagata o le vasega e talanoaina ma o latou taitoalua po o se isi matua le faaaogaina o le malologa i fanau. O a tulaga e tatau ai ona faaaoga? Oa amio sese e manaomia ai le malologa? Pe tatau ona latou faaaogaina le malologa mo mea sese taitasi pe na o amio sese matuia? O ai e tuuina atu lenei taunuuga? O le a le potu o le a latou faaaogaina? O le a le mea o le a latou fai atu i se tamaitiiti pe a faataunuu le malologa? Tuu atu ia i latou e tusi a latou tali. Valaaulia i latou e taumafai ona faaaoga le malologa i le vaiaso a sau pe a manaomia. Fai atu ia i latou e talanoaina o latou aafiaga i le isi vasega. Saili Muamua le Maliega i Tulafono ma Taunuuga E masani lava, e sili atu le mafutaga e matua ma a latou fanau pe a malamalama fanau ma malilie i tulafono ma taunuuga faaleaiga. O fono faaleaiga, afiafi faaleaiga, ma faatalanoaga faaletagata o ni taimi sili e auai fanau i le talanoaina o tulafono faaleaiga, le autu i tua atu, ma taunuuga mo le le usitaia. Afai e malie le tamaitiiti i le tulafono ona soli lea, e mafai e matua ona faamanatu ia te ia le tulafono ma taunuuga. E mafai e matua ona faaalia ma le manatu alofa o avanoa ua le maua. Ona le vaai tele lea o le tamaitiiti faapea o taunuuga o se faasalaga, e pei ona faaalia i lenei faataitaiga. 102

119 Faaaogaina o Taunuuga Tina: afafine: Tamā: afafine: Tina: E te manatua le tatou maliega e uiga i po o aso Toonai ma taunuuga pe a e solia tulafono? Ioe. E tatau ona ou i le fale i le sefululua, po o le a ou le mauaina le avanoa e tafao ai i le po o le aso Toonai e sosoo ai. o le a la le uiga o lena mea? o le a ou le tafao i le po o le aso Toonai a sau. E sa o lelei. Ma te iloa na e fuafua e alu i se konaseti. Ma te lagona le faanoanoa o le a le mafai ona e alu. Na foliga mai e matua manaia lava. O le taimi lava e talanoaina ai tulafono ma malilie i ai matua ma fanau, o nisi talanoaga ma toe iloiloga i taimi o se mea sese e le manaomia ma e ono faamalosia ai togafiti fuafuaina a fanau ia aloese ai mai o latou tiutetauave mo a latou amio. Ao tatau ona faamamafa atu e matua taunuuga na malilie i ai, e tatau ona taitaia i latou e le mafaufau lelei ma fai ni suiga pe a oo mai ni faamatalaga fou ma talafeagai. Faaaoga le Faamasinoga Lelei O amiosese laiti e le talafeagai ai le faaaogaina o taunuuga. O le talanoa atu i le tamaitiiti e ono lava lena. O amioga inosia ae saogalemu e sili pe a le amanaia. O le a vave lava ona tuua e fanau pe a le amanaia na ituaiga amio. O le gauai atu e ono faamalosia ai amio le lelei. 103

Punaoa Fou mo Aoaoga a Faiaoga

Punaoa Fou mo Aoaoga a Faiaoga Punaoa Fou mo Aoaoga a Faiaoga O se Soa e Faaleleia Atili Faiaoga i le Tusitaulima Aoao Atu ma le Aoaoina Mai o le Talalelei Lolomi ma faasalalauina e O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata

More information

TEUTEU OU MANATU I LE MAMAELE AUNOA

TEUTEU OU MANATU I LE MAMAELE AUNOA TEUTEU OU MANATU I LE MAMAELE AUNOA FAASINO AUTU Folasaga........................ 1 Faatumuina Lou Olaga i le Malamalama........... 2 Aloese ma Tetee Atu i le Pouliuli...... 3 Sailia o le Malosi e Lafoai

More information

Tuipuipui o le HPV. Faamatalaga mo le tupulaga talavou ma o latou aiga. O se tuipuipui e fesoasoani e puipuia ai mai kanesa e mafua mai siama o le HPV

Tuipuipui o le HPV. Faamatalaga mo le tupulaga talavou ma o latou aiga. O se tuipuipui e fesoasoani e puipuia ai mai kanesa e mafua mai siama o le HPV Tuipuipui o le HPV (Human Papillomavirus) O se tuipuipui e fesoasoani e puipuia ai mai kanesa e mafua mai siama o le HPV Faamatalaga mo le tupulaga talavou ma o latou aiga O le tuipuipui mo le HPV e fesoasoani

More information

TUSI LESONA 3 TAMAITAI TALAVOU

TUSI LESONA 3 TAMAITAI TALAVOU TUSI LESONA 3 TAMAITAI TALAVOU Tamaitai Talavou Tusi Lesona 3 Lomia ma faasalalauina e le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai Aai o Sate Leki, Iutã 1995 e le Ekalesia a Iesu Keriso o le

More information

SAUNIUNIGA MO SE FAAIPOIPOGA E FAAVAVAU

SAUNIUNIGA MO SE FAAIPOIPOGA E FAAVAVAU SAUNIUNIGA MO SE FAAIPOIPOGA E FAAVAVAU TUSI LESONA A LE FAIAOGA Mataupu Faalelotu 234 SAUNIUNIGA MO SE FAAIPOIPOGA E FAAVAVAU TUSI LESONA A LE FAIAOGA Mataupu Faalelotu 234 Saunia e le Ofisa o Aoga a

More information

TAIALA mo le GAGANA SAMOA

TAIALA mo le GAGANA SAMOA TAIALA mo le GAGANA SAMOA i Niu Sila Matagaluega o Aoga Alagaoa o le Atamai Ueligitone Toe lomia mo le Matagaluega o Aoga e le Alagaoa o le Atamai, Pusa Meli 3293, Ueligitone, Niu Sila. Crown copyright

More information

Ou uso e ma tuafafine pele, o

Ou uso e ma tuafafine pele, o California, ma se tautalaga na saunia e Leslie Mortensen, peresitene o Tamaitai Talavou o le Siteki o Mission Viejo California. 7. I se tusiga na faaautuina Why Do We Let Them Dress Like That? (Wall Street

More information

Ae lei maliu o ia mai le kanesa

Ae lei maliu o ia mai le kanesa Saunia e Elder Quentin L. Cook O Le Korama a Aposetolo e Toasefululua O Aa ma Lala O le faanatinatiina o talafaasolopito o aiga ma galuega o malumalu i o tatou aso e taua lea mo le faaolataga ma le faaeaga

More information

Ta iala mo tagata Pasefika o loo malaga mai e nofo mau in Niu Sila

Ta iala mo tagata Pasefika o loo malaga mai e nofo mau in Niu Sila A guide for Pacific migrants SAMOAN Ta iala mo tagata Pasefika o loo malaga mai e nofo mau in Niu Sila immigration.govt.nz Mataupu o Iai Afio mai i Niu Sila 1 Pe mata e faigofie ona faamautu i se atunuu

More information

Suesuega 8 Faamaumauga Faaopoopo

Suesuega 8 Faamaumauga Faaopoopo Ata Tele O le 144,000 ma le Motu o Tagata e Toatele Suesuega 8 Faamaumauga Faaopoopo O loo tatou vaaia ai i le Faaaliga 3:21 le uiga atu lua o faasinomaga, o le tulaga lea e avea ai le fuaiupu mulimuli

More information

Soifua Maloloina i Niu Sila

Soifua Maloloina i Niu Sila Soifua Maloloina i Niu Sila Soifua Maloloina i Niu Sila O le Matagaluega a le Soifua Maloloina i Niu Sila latou te vaavaaia ma faatupeina ona lālā faaitūmalo i lalo lava o aia iga a lenei Matagaluega.

More information

Saolotoga. mai Petipetiga Lavelavea. Office of Problem Gambling. California Department of Alcohol & Drug Programs. Gambling Studies Program

Saolotoga. mai Petipetiga Lavelavea. Office of Problem Gambling. California Department of Alcohol & Drug Programs. Gambling Studies Program Saolotoga mai Petipetiga Lavelavea Tusi galue fesoasoani-mo-a u Gambling Studies Program Office of Problem Gambling California Department of Alcohol & Drug Programs Saolotoga mai Petipetiga Lavelavea

More information

O Tala o le Feagaiga Fou

O Tala o le Feagaiga Fou O Tala o le Feagaiga Fou O Tala o le Feagaiga Fou Lolomiina e le O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai Aai o Sate Leki, Iuta Faavaa o le pito i luma: O Le Fanau Mai o le Faaola, saunia

More information

Ulutala o Lesona. Telefoni * Fax * Website: *

Ulutala o Lesona. Telefoni * Fax * Website:   * Ulutala o Lesona 1. Le Atua 2. O le Amataga o le Agasala 3. O le Foafoaga ma le Pa ū o le Aigā Tagāta 4. O le Fuafuaga o le Faaolataga 5. O le Togiola i faatusa 6. Laveaiga Mai i Aikupito 7. O le Malo

More information

Fausiaina o Siona i le Taimi Nei, it. 4, 20 O LE EKALESIA A IESU KERISO O LE AU PAIA O ASO E GATA AI IULAI 2016

Fausiaina o Siona i le Taimi Nei, it. 4, 20 O LE EKALESIA A IESU KERISO O LE AU PAIA O ASO E GATA AI IULAI 2016 O LE EKALESIA A IESU KERISO O LE AU PAIA O ASO E GATA AI IULAI 2016 Fausiaina o Siona i le Taimi Nei, it. 4, 20 Feiloai ia Elder Renlund, i. 14 O Ki e 8 I le Aoaoina o le Autalavou ma Tamaiti, i. 28, 30

More information

MALAMALAMA I LE NCEA

MALAMALAMA I LE NCEA MALAMALAMA I LE NCEA O SE TA IALA PU UPU U MA LE AOGĀ MO FANAU I AOGA MAUALULUGA MA O LATOU MATUA LOMIGA LONA LUA IRENA MADJAR ma ELIZABETH MCKINLEY Poloketi a le Starpath ina ia Manuia le Auai i Iunivesete

More information

FAASOLOGA MATAUPU VASEGA MATUTUA FAAPITOA 2019 EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA. Matagaluega A oa oga Kerisiano

FAASOLOGA MATAUPU VASEGA MATUTUA FAAPITOA 2019 EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA. Matagaluega A oa oga Kerisiano EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA Matagaluega A oa oga Kerisiano FAASOLOGA MATAUPU VASEGA MATUTUA FAAPITOA 2019 MANATU AOAO O LE TAUSAGA: IESU E, A OA O I MATOU IA POPOTO I OU ALA MANATU TAIALA IANUARI

More information

Faasologa o Mataupu mo le Kuata 2

Faasologa o Mataupu mo le Kuata 2 Faasologa o Mataupu mo le Kuata 2 Aso Mataupu Itulau Aperila 3 O le Tamaoaiga o le Atua. 1 4 O mālō faafuase i. 2 5 O le tāua o le toe tepa i tua. 3 6 O le tāua o le taga i i luma. 4 7 O le ola i le taimi

More information

O le a le Fiva Rumatika (Rheumatic Fever)?

O le a le Fiva Rumatika (Rheumatic Fever)? O le a le Fiva Rumatika (Rheumatic Fever)? Samoan O le a le Fiva Rumatika (Rheumatic Fever)? Fiva Rumatika Faamatalaga mo matua Ua tusia lenei tusi mo i latou e moomia le malamalama atili i le Fiva Rumatika

More information

34567NOVEMA2016 O MATAUPU MO SU ESU EGA MAI IA: TESEMA 26, 2016 IANUARI 29, 2017

34567NOVEMA2016 O MATAUPU MO SU ESU EGA MAI IA: TESEMA 26, 2016 IANUARI 29, 2017 34567NOVEMA 2016 O MATAUPU MO SU ESU EGA MAI I A: TESEMA 26, 2016 IANUARI 29, 2017 ATA PITO I LUMA: ANGOLA O ni paeonia faapito o loo fai se la su esu ega faale-tusi Paia i le aai o Benguela, i le gagana

More information

1. O FEAU A LE FAAALIGA MO I TATOU

1. O FEAU A LE FAAALIGA MO I TATOU 1. O FEAU A LE FAAALIGA MO I TATOU O Le Ata Tele O le tusi o Faaaliga, o se tusi e iai fe au faapitoa mo le lalolagi i taimi o le iuga. O nisi nei o fautuaga taua mo e naunau e suesue ma fia malamalama

More information

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 FAAVAEINA 1839 SULU IULAI 2011 Faatonu: Ph. 27881, Cellphone: 7715037 -Main Office: Ph. 24414

More information

AOAOGA A PERESITENE OLEEKALESIA HAROLD B. LEE

AOAOGA A PERESITENE OLEEKALESIA HAROLD B. LEE AOAOGA A PERESITENE OLEEKALESIA HAROLD B. LEE AOAOGA A PERESITENE O LE EKALESIA HAROLD B. LEE Lolomi ma faasalalauina O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai Aai o Sate Leki, Iuta E talisapaia

More information

VASEGA MATUTUA FAAPITOA & AUTALAVOU LAITI 2016

VASEGA MATUTUA FAAPITOA & AUTALAVOU LAITI 2016 EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA Matagaluega o A oa oga Kerisiano TUSI AOGA ASO SA VASEGA MATUTUA FAAPITOA & AUTALAVOU LAITI 2016 FAASOLOGA MATAUPU MANATU AOAO: O LE ATUA A OA O MA LAVEA I FEPUARI

More information

EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA. Matagaluega A oa oga Kerisiano

EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA. Matagaluega A oa oga Kerisiano EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA Matagaluega A oa oga Kerisiano VASEGA MATUTUA 2017 MATAUPU VASEGA MATUTUA FEPUARI: 12 (Aso Sa Tupulaga) O le pepelo o le oa (The allure of wealth) Timoteo 6: 1 10

More information

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 SULU IUNI 2011 FAAVAEINA 1839 Faatonu: Ph. 27881, Cellphone: 7715037 -Main Office: Ph. 24414

More information

LAMEPA EFKAS TAULAGA O LE FIAFIA MA LE OLIOLI

LAMEPA EFKAS TAULAGA O LE FIAFIA MA LE OLIOLI LAMEPA EFKAS LOMIGA: IULAI - AUKUSO 2013 TAULAGA O LE FIAFIA MA LE OLIOLI. TAULAGA O LE FI- AFIA MA LE OLIOLI UPU MAI LE FAATONU LAUGA 3-4 TUSITUSIGA MAI LE SEMINARE. IA ILOA ATILI LE UIGA O LE MAFUTAGA

More information

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 FAAVAEINA 1839 O LE SULU SAMOA IUNI 2014 email: sulusamoa@cccs.org.ws -Main Office: Ph. 24414,

More information

EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA TUSI MO FAIA OGA O A OGA ASO SA & TUSI FAITAU ASO SA (IBRA) 2018

EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA TUSI MO FAIA OGA O A OGA ASO SA & TUSI FAITAU ASO SA (IBRA) 2018 EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA TUSI MO FAIA OGA O A OGA ASO SA & TUSI FAITAU ASO SA (IBRA) 2018 VASEGA MATUTUA (14 16 tausaga) 2 0 1 8 MATAGALUEGA O A OA OGA KERISIANO 1 UPU TOMUA. I le suafa mamalu

More information

LAMEPA EFKAS LAMEPA EFKAS

LAMEPA EFKAS LAMEPA EFKAS LAMEPA EFKAS LAMEPA EFKAS LOMIGA: ME - IUNI 2013 LE AUAUNA LELEI E, MA LE FAAMAONI, INA ULUFALE MAI IA I LE FIAFIA O LOU ALII MATAUPU I TOTONU Le auauna lelei e, ma le faamaoni Upu mai le Faatonu Lauga

More information

LAMEPA EFKAS. Faifeau: Rev. Letalitonu Tagaloa, ma le faletua o Fuamoa Tagaloa.

LAMEPA EFKAS. Faifeau: Rev. Letalitonu Tagaloa, ma le faletua o Fuamoa Tagaloa. LOMIGA: FEPUARI 2013 Faapaiaina le faafouina o le maota o le galuega a le EFKAS i Amaua. M A T A U P U I T O T O N U FAAPAIAINA LE MAOTA FOU A LE 1 UPU MAI LE FAATONU : FAASILASILAGA MAI LE FAILAUTUSI

More information

MATAUPU VASEGA LAITI 2017 O LE MALAMALAMA O LE OLA O LE MALAMALAMA NA ULUA I FAIA

MATAUPU VASEGA LAITI 2017 O LE MALAMALAMA O LE OLA O LE MALAMALAMA NA ULUA I FAIA MATAUPU VASEGA LAITI 2017 MANATU TAIALA O FEPUARI: O LE MALAMALAMA O LE OLA O le malamalama (light) o le ata o le ola, mo meaola uma o le foafoaga Paia a le Atua, aemaise le tagata o le palealii o ana

More information

Ekalesia Faapotopotoga Kerisiano i Amerika Samoa UPU FOU. a le ALII. O le Tusi Paia mo se suiga. Kuata Fa. Oketopa ma Tesema TUSI FAITAU ASO

Ekalesia Faapotopotoga Kerisiano i Amerika Samoa UPU FOU. a le ALII. O le Tusi Paia mo se suiga. Kuata Fa. Oketopa ma Tesema TUSI FAITAU ASO Ekalesia Faapotopotoga Kerisiano i Amerika Samoa UPU FOU a le ALII O le Tusi Paia mo se suiga Kuata Fa Oketopa ma Tesema TUSI FAITAU ASO 2016 i Faasologa o Mataupu mo le Kuata 4 Aso Mataupu Itulau Oketopa

More information

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 FAAVAEINA 1839 O LE SULU SAMOA TESEMA 2015 email: sulusamoa@cccs.org.ws -Main Office: Ph. 24414,

More information

EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA. Matagaluega A oa oga Kerisiano

EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA. Matagaluega A oa oga Kerisiano EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA Matagaluega A oa oga Kerisiano VASEGA MATUTUA FAAPITOA & AUTALAVOU LAITI 2018 1 MANATU AOAO: A OA O IA LE TAMA E TUSA MA ONA ALA IANUARI: O LE FAAMOEMOE O LE FOAFOAGA

More information

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 FAAVAEINA 1839 O LE SULU SAMOA MATI 2014 email: sulusamoa@cccs.org.ws -Main Office: Ph. 24414,

More information

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 FAAVAEINA 1839 O LE SULU SAMOA APERILA 2014 email: sulusamoa@cccs.org.ws -Main Office: Ph. 24414,

More information

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 FAAVAEINA 1839 SULU IANUARI 2011 Faatonu: Ph. 27881, Cellphone: 7715037 - Main Office: Ph. 24414

More information

VASEGA LAITI 2018 IA A OA O IA LE TAMA E TUSA MA ONA ALA

VASEGA LAITI 2018 IA A OA O IA LE TAMA E TUSA MA ONA ALA VSEG LITI 2018 MNTU OO : I O O I LE TM E TUS M ON L INURI: FTITIG LELEI 28 SO S TUPULG O se amataga fou Faataoto 1 : 7-9 4 11 18 25 O Vaieli e lima Fa alelei Iakopo ma Esau Ua salamo le uii faamaumauoa

More information

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 FAAVAEINA 1839 O LE SULU SAMOA IANUARI 2018 email: sulusamoa@cccs.org.ws -Main Office: Ph. 24414,

More information

TUSI MO MATAUPU AUTALAVOU

TUSI MO MATAUPU AUTALAVOU EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA TUSI MO MATAUPU AUTALAVOU 2 0 1 8 AUTALAVOU MATUTUA MATAGALUEGA O A OA OGA KERISIANO 1 UPU TOMUA. I le suafa mamalu o Iesu Keriso le Ao o le Ekalesia, e faatalofa

More information

Tofa Fetu utu una i: O se Meaalofa mai le Atua

Tofa Fetu utu una i: O se Meaalofa mai le Atua O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 FAAVAEINA 1839 O LE SULU SAMOA IANUARI 2017 email: sulusamoa@cccs.org.ws -Main Office: Ph. 24414,

More information

LAMEPA EFKAS AOGA ASO SA MA LONA TAUA. LOMIGA: Ianuari & Fepuari 2014

LAMEPA EFKAS AOGA ASO SA MA LONA TAUA. LOMIGA: Ianuari & Fepuari 2014 LAMEPA EFKAS LOMIGA: Ianuari & Fepuari 2014 AOGA ASO SA MA LONA TAUA M AT AU PU I TOTONU Aoga Aso Sa ma 1 lona taua. Upu a le Faatonu 2 Lauga 3 Fesootaiga o Matua 3-4 ma fanau. Mafutaga Autalavou 4-5 a

More information

Itulau o Tusitusiga. O le Tusi lenei a. A u Tusitusiga. Issue date: Sept 2008 Review date: Sept 2010 Classification:

Itulau o Tusitusiga. O le Tusi lenei a. A u Tusitusiga. Issue date: Sept 2008 Review date: Sept 2010 Classification: Samoan Mataupu Itūlau Aisea ou te mana omia ai le inisulini?... 3 E fa apefea ona ou fa aaogāina le inisulini?... 4 O fea e tui ai la u inisulini?... 4 O afea ma pe fa afia ona ou mana omia e tui le inisulini...

More information

Fa atuatuaga Kerisiano ma Sauaga i totonu o Aiga

Fa atuatuaga Kerisiano ma Sauaga i totonu o Aiga Fa atuatuaga Kerisiano ma Sauaga i totonu o Aiga Ripoti mo Tagata Lautele o Samoa i Niusila Saunia e Mercy Ah Siu-Maliko Nofoaga Tutotonu o Mataupu Silisili ma Mataupu Lautele Iunivesite o Otago Fa atuatuaga

More information

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 FAAVAEINA 1839 SULU MATI 2011 Faatonu: Ph. 27881, Cellphone: 7715037 - Main Office: Ph. 24414

More information

PUAPUAGA O LE KERISIANO. PUAPUAGA O LE KERISIANO (Passion - Christianity)

PUAPUAGA O LE KERISIANO. PUAPUAGA O LE KERISIANO (Passion - Christianity) LAMEPA EFKAS LOMIGA: Mati & Aperila 2014 PUAPUAGA O LE KERISIANO MATAUPU I TOTONU Puapuaga o le Kerisiano & Faaolaola Agaga Mtg. Sasa e 2014 1 Upu a le Fa atonu o 2 le Lamepa. Faasilasilaga, Ofisa 2 o

More information

FAIGĀ-UO O ASO NEI - UO MA LE ATUA. Friendship in the digital age - Friends with God. (Saunia: Joshua Spanky Moore.)

FAIGĀ-UO O ASO NEI - UO MA LE ATUA. Friendship in the digital age - Friends with God. (Saunia: Joshua Spanky Moore.) FAIGĀ-UO O ASO NEI - UO MA LE ATUA. Friendship in the digital age - Friends with God. (Saunia: Joshua Spanky Moore.) Aso Sa, Oketopa 01, 2017. Fa aolaola faigā-uo Tusi Faitau: Fa ataoto 17: 9-17. Matua

More information

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 FAAVAEINA 1839 SULU ME 2012 Faatonu: Cellphone: 7715037 -Main Office: Ph. 24414, Ext 30 - website:

More information

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839

O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 O LE SULU SAMOA EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 FAAVAEINA 1839 O LE SULU SAMOA MATI 2017 email: sulusamoa@cccs.org.ws -Main Office: Ph. 24414,

More information

Fono Fa aletausaga lona Lima FALE ULA O FATUA I UPU O LE GAGANA SAMOA. July 5 9, 2004 East-West Center, University of Hawai i

Fono Fa aletausaga lona Lima FALE ULA O FATUA I UPU O LE GAGANA SAMOA. July 5 9, 2004 East-West Center, University of Hawai i FALE ULA O FATUA I UPU O LE GAGANA SAMOA Fono Fa aletausaga lona Lima July 5 9, 2004 East-West Center, University of Hawai i Center for Pacific Island Studies CONTENTS Iulai 5 Aso Gafua/Monday.....................

More information

No rest for jet-lagged Rice: straight to practice

No rest for jet-lagged Rice: straight to practice SECTION B VISIT SAMOA A NEWS ONLINE @ SAMOANEWS.COM TUESDAY, AUGUST 22, 2017 CLASSIFIEDS CARTOONS ALOHA BRIEFS & MORE C Y M K U.S. college football head coach from Rice David Bailiff, right, comments during

More information

Pacific Science Inter-Congress Tahiti, 1-6 March Politics and Culture Section

Pacific Science Inter-Congress Tahiti, 1-6 March Politics and Culture Section Pacific Science Inter-Congress Tahiti, 1-6 March 2009. Politics and Culture Section Pacific paradoxes, Islanders as walking contradictions between faith and science based navigators By A. M. Tuimaleali

More information

Warriors defense stop the Sharks in astounding victory TAFUNA IS NOW THE ONLY UNDEFEATED TEAM IN VARSITY COMPETITION 3-0-0

Warriors defense stop the Sharks in astounding victory TAFUNA IS NOW THE ONLY UNDEFEATED TEAM IN VARSITY COMPETITION 3-0-0 SECTION B VISIT SAMOA A NEWS ONLINE @ SAMOANEWS.COM MONDAY, SEPTEMBER 25, 2017 CLASSIFIEDS CARTOONS ALOHA BRIEFS & MORE C Y M K Warriors defense stop the Sharks in astounding 48-21 victory TAFUNA IS NOW

More information

Top 10 elementary school compete in Just Play final competition

Top 10 elementary school compete in Just Play final competition SECTION B VISIT SAMOA NEWS ONLINE @ SAMOANEWS.COM FRIDAY, APRIL 28, 2017 CLASSIFIEDS CARTOONS ALOHA BRIEFS & MORE C Y M K Top 10 elementary school compete in Just Play final competition C Y M K EIGHT MAKE

More information

Koleke Ōlelo Hawai i o Ka Haka Ula O Ke elikōlani NĀ HA AWINA KĀLĀ HELE KULANUI, LĀ PALENA PAU: 15 Apelila 2016

Koleke Ōlelo Hawai i o Ka Haka Ula O Ke elikōlani NĀ HA AWINA KĀLĀ HELE KULANUI, LĀ PALENA PAU: 15 Apelila 2016 Koleke Ōlelo Hawai i o Ka Haka Ula O Ke elikōlani NĀ HA AWINA KĀLĀ HELE KULANUI, 2016-2017 LĀ PALENA PAU: 15 Apelila 2016 LAWRENCE SILVA ENDOWED EXCELLENCE SCHOLARSHIP Ka haumāna kūlana manawa piha e imi

More information

TENANCY ADDRESS: 160 Calders Road, RD 1, West Melton 7671 ORDER

TENANCY ADDRESS: 160 Calders Road, RD 1, West Melton 7671 ORDER [2018] NZTT Christchurch 4149670 TENANCY TRIBUNAL AT Christchurch APPLICANT: Hazel Nicoll Landlord RESPONDENT: Diane Marie Cox, Nicholas Whall Tenant TENANCY ADDRESS: 160 Calders Road, RD 1, West Melton

More information

Prisoners Aid & Rehabilitation Society of The Auckland District

Prisoners Aid & Rehabilitation Society of The Auckland District [2019] NZTT Auckland 4162394 TENANCY TRIBUNAL AT Auckland APPLICANT: Auckland Property Management RESPONDENT: Prisoners Aid & Rehabilitation Society of The Auckland District TENANCY ADDRESS: Flat 4A Oakridge

More information

[2019] NZTT Whanganui , , , , , , ,

[2019] NZTT Whanganui , , , , , , , [2019] NZTT Whanganui 4151838, 4151865, 4151887, 4151907, 4151911, 4151923, 4151916, 4151917 TENANCY TRIBUNAL AT Whanganui APPLICANT: The Chief Executive, Ministry of Business Innovation and Employment

More information

FOR SALE EXQUISITE FAMILY HOME. Bracken House, Cosher, Kilmuckridge, Co Wexford

FOR SALE EXQUISITE FAMILY HOME. Bracken House, Cosher, Kilmuckridge, Co Wexford FOR SALE BER B EXQUISITE FAMILY HOME REF 2760 Bracken House, Cosher, Kilmuckridge, Co Wexford Five Bedroomed Detached C. 284 SQM/ C. 3057 SQFT By Private Treaty A TRULY BESPOKE ARCHITECTURALLY DESIGNED

More information

UNIVERSITY CITY ENTERTAINMENT DISTRICT

UNIVERSITY CITY ENTERTAINMENT DISTRICT 223 N Graham Street Charlotte, NC 28202 V: 704.333.0325 F: 704.332.3246 www.landesign.com 85 N Un E 85 T A T S iv Ikea er si ty INTE Ci ty N Tr yon d St IN TE S TA TE l ea y sit ty Ci vd Bl r ive Un Bl

More information

Descendants of Henry Thompson WILSON

Descendants of Henry Thompson WILSON First Generation 1. Henry Thompson WILSON, son of John B. WILSON and Sarah "Sallie" CAFFEY, was born on 28 Sep 1823 in North Carolina, died on 22 Jul 1910 in Henderson Co, TN, USA, and was buried in Antioch

More information

HAWAII SUBLEASE AGREEMENT

HAWAII SUBLEASE AGREEMENT HAWAII SUBLEASE AGREEMENT I. TERM This legal document ( Hereinafter referred to as Sub-Lease Agreement ) to begin on and ending. II. SUBLESSOR, SUBLESSEE, AND LESSOR This Sub-Lease Agreement is between

More information

BOROUGH OF FREEHOLD COUNTY OF MONMOUTH NO. 2011/5

BOROUGH OF FREEHOLD COUNTY OF MONMOUTH NO. 2011/5 BOROUGH OF FREEHOLD COUNTY OF MONMOUTH NO. 2011/5 ORDINANCE OF THE BOROUGH OF FREEHOLD, COUNTY OF MONTH, NEW JERSEY, AUTHORIZING THE SALE OF PROPERTY OWNED BY THE BOROUGH OF FREEHOLD, DESIGNATED AS TAX

More information

Na Nupepa o ka Makahiki 1892, Mahele 1 = The 1892 Newspapers, Part 1

Na Nupepa o ka Makahiki 1892, Mahele 1 = The 1892 Newspapers, Part 1 Na Nupepa o ka Makahiki 1892, Mahele 1 = The 1892 Newspapers, Part 1 Kaliko Trapp Ka Ho'oilina/The Legacy, Puke (Volume) 1, Helu (Number) 1, Malaki (March) 2002, pp. 90-101 (Article) Published by University

More information

Advt. No. 24/Lease-U/446/2003/HWB/2009/(LF)/2015, Dated. Haryana Waqf Board

Advt. No. 24/Lease-U/446/2003/HWB/2009/(LF)/2015, Dated. Haryana Waqf Board Advt. No. 24/Lease-U/446/2003/HWB/2009/(LF)/2015, Dated Haryana Waqf Board (Established by llotne and Administration of.justice Deptt., Government of Ilaryana I Branch Office, Shani Mandir lama Masjid,

More information

Government of Samoa. Ministry of Natural Resources and Environment

Government of Samoa. Ministry of Natural Resources and Environment Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Government of Samoa Ministry of Natural Resources and Environment Project Number: P126596

More information

I. Sublease. This form serves as a legally binding rental contract agreed upon under the following terms and conditions:

I. Sublease. This form serves as a legally binding rental contract agreed upon under the following terms and conditions: Arizona Sublease Agreement I. Sublease. This form serves as a legally binding rental contract agreed upon under the following terms and conditions: II. Term. The date of this agreement shall begin on:,

More information

L A S COLINA S PL A Z A

L A S COLINA S PL A Z A L A S COLINA S PL A Z A P R E M I E R GROC E RY A NC HOR E D C E N T E R I N L A S COL I NA S 4 0 4 0 N M AC A R T H U R B O U L E VA R D I RV I NG, T EX A S 75038 EDGE R E A LT Y PA R TN E R S 5950 Berkshire

More information

PROCUREMENT PLAN (Textual Part)

PROCUREMENT PLAN (Textual Part) Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Project information: Country: Afghanistan PROCUREMENT PLAN (Textual Part) Project name:

More information

LANIER LAKES HOMEOWNERS ASSOCIATION, INC.

LANIER LAKES HOMEOWNERS ASSOCIATION, INC. 1111111111111111111111111111111111111111111111111111111 20150911000505290 1/8 $73.25 ARTICLES OF INCORPORATION Madison 09/11/2015 Cnty 095647 Judge AM FILED/CERT of Probate, AL,,---- OF LANIER LAKES HOMEOWNERS

More information

RESIDENTIAL LANDLORDS ASSOCIATION PRESCRIBED INFORMATION RELATING TO TENANCY DEPOSITS

RESIDENTIAL LANDLORDS ASSOCIATION PRESCRIBED INFORMATION RELATING TO TENANCY DEPOSITS RESIDENTIAL LANDLORDS ASSOCIATION PRESCRIBED INFORMATION RELATING TO TENANCY DEPOSITS The Deposit Protection Service (Computer Share Investor Services plc) Custodial Scheme NOTE: The Landlord must supply

More information

PINE VIEW ESTATE CONDOMINIUM TABLE OF CONTENTS. Section 1.01 Definitions...2. ARTICLE II Names; Designation; Location...4. Section 2.01 Names...

PINE VIEW ESTATE CONDOMINIUM TABLE OF CONTENTS. Section 1.01 Definitions...2. ARTICLE II Names; Designation; Location...4. Section 2.01 Names... PINE VIEW ESTATE CONDOMINIUM TABLE OF CONTENTS ARTICLE I Definitions...2 Section 1.01 Definitions...2 ARTICLE II Names; Designation; Location...4 Section 2.01 Names...4 Section 2.02 Designation...4 Section

More information

65,000 members 68 Marae 33 Hapu

65,000 members 68 Marae 33 Hapu Waikato-Tainui Right of First Refusal Statement 65,000 members 68 Marae 33 Hapu WAIKATO-TAINUI MARAE OUR TRIBAL STRUCTURE Te Whakakitenga o Waikato Tribal Parliament 68 Marae 2 Representatives per Marae

More information

Table of Contents See also Summary of Contents on the previous page.

Table of Contents See also Summary of Contents on the previous page. Table of Contents See also Summary of Contents on the previous page. Chapter One: A Primer on the Automatic Termination Rule... 1 Robert J. Burnett, Esquire I. Fee Simple Determinable Estate... 3 A. The

More information

Rs. 0.1 for every Rs 100 or part I a (3) amount secured is up to 5 lakhs. (i ) 0.5% of the amount

Rs. 0.1 for every Rs 100 or part I a (3) amount secured is up to 5 lakhs. (i ) 0.5% of the amount 1 STAMP DUTY & REGISTRATION FEES AT A GLANCE Glance (For Documents /applications commonly presented before SR) (SD Amendment up to 18/07/2016 & RF Amendment up to 18/07/2016 respectively is incorporated)

More information

889 Tahoe Boulevard, Incline Village, NV

889 Tahoe Boulevard, Incline Village, NV FOR SALE - LEASED INVESTMENT - MIXED USE COMMERCIAL/RESIDENTIAL 889 Tahoe Boulevard, Incline Village, NV 889 Tahoe Blvd, Incline Village, NV FOR SALE - LEASED INVESTMENT - MIXED USE COMMERCIAL/RESIDENTIAL

More information

V.1litnj I. Prepared by: Robert G. Guzaldo & Associates, Ltd North Northwest Highway Suite 300 Chicago, Illinois 60631

V.1litnj I. Prepared by: Robert G. Guzaldo & Associates, Ltd North Northwest Highway Suite 300 Chicago, Illinois 60631 V.1litnj I Eugene Gene Moore Fee: $38.50 Cook County Recorder of Deeds Date: 04/15/2003 11:24 AM Pg: 1 of 8 174404 AMENDMENT TO DECLARATION OF PARTY WALL RIGHTS, COVENANTS, CONDITIONS, EASEMENTS AND RESTRICTIONS

More information

41/2/9 Student Affairs Programs and Services General Correspondence, Box 1:

41/2/9 Student Affairs Programs and Services General Correspondence, Box 1: Record Series Number The materials listed in this document are available for research at the University of Illinois Archives. For more information, email illiarch@illinois.edu or search http://www.library.illinois.edu/archives/archon

More information

COMMUNITY RESIDENCES FOR ADULTS WITH MENTAL ILLNESS ANNEX A

COMMUNITY RESIDENCES FOR ADULTS WITH MENTAL ILLNESS ANNEX A COMMUNITY RESIDENCES FOR ADULTS WITH MENTAL ILLNESS ANNEX A NAME OF AGENCY: CONTRACT NUMBER: CONTRACT TERM: TO BUDGET MATRIX CODE: 24 This Annex A specifies the services that the Provider Agency, a licensed

More information

Trusts Owning Swiss Residential and Commercial Property

Trusts Owning Swiss Residential and Commercial Property Trusts Owning Swiss Residential and Commercial Property Dr Delphine Pannatier Kessler Attorney and Public Notary (VS), Etude Pannatier & Quinodoz SA, Sion, STEP Lausanne chapter Trust owning real estate

More information

ARTICLE 88. PD 88. Unless otherwise stated, the definitions and interpretations in Chapter 51 apply to this

ARTICLE 88. PD 88. Unless otherwise stated, the definitions and interpretations in Chapter 51 apply to this ARTICLE 88. PD 88. SEC. 51P-88.101. LEGISLATIVE HISTORY. PD 88 was established by Ordinance No. 15115, passed by the Dallas City Council on March 1, 1976. Ordinance No. 15115 amended Ordinance No. 10962,

More information

County of Wetaskiwin No. 10

County of Wetaskiwin No. 10 County of Wetaskiwin No. 10 P.O. Box 6960 Wetaskiwin, AB, T9A 2G5 Phone: 780-352-3321 Fax: 780-352-3486 Website: www.county.wetaskiwin.ab.ca Tax Roll # «ROLL» «OWNER» «ADDRESS1» «ADDRESS2» «ADDRESS3» «CITY»

More information

FLOCKE & AVOYER COMMERCIAL REAL ESTATE

FLOCKE & AVOYER COMMERCIAL REAL ESTATE FLOCKE & AVOYER COMMERCIAL REAL ESTATE FLOCKE & AVOYER 150+ SHOPPING CENTERS 15M+ SQUARE FEET We will make it happen. 4,500+ TRANSACTIONS 1,258+ RESTAURANTS 212+ BANKS/CREDIT UNIONS 169+ FITNESS 55+ EXCLUSIVE

More information

Six principles for protec ng a baby s life

Six principles for protec ng a baby s life Six principles for protec ng a baby s life Face-up Face clear Smokefree Breas ed Close to a parent Handled gently English 2010 ﺳﺘﺔ ﻣﺒﺎﺩﺉ ﳊﻤﺎﻳﺔ ﺣﻴﺎﺓ ﺍﻟﻄﻔﻞ ƌğăɛƚ ĨĞĚ ﺍﻟﻨﻮﻡ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻈﻬﺮ ĂďLJ ƐƐĞŶƚŝĂůƐ dăůŭ ĂƌĚ

More information

PRIME CBD RETAIL FOR LEASE 2,904 RSF AT THE PINNACLE BUILDING

PRIME CBD RETAIL FOR LEASE 2,904 RSF AT THE PINNACLE BUILDING PRIME CBD RETAIL FOR LEASE AT THE PINNACLE BUILDING 150 3RD AVENUE SOUTH, NASHVILLE, TN 37201 For Leasing Inquiries: Austin Benedict +1 615 493 9221 austin.benedict@cbre.com John Maxwell +1 615 493 9230

More information

CITY OF HOUSTON PLANNING & ZONING COMMISSION

CITY OF HOUSTON PLANNING & ZONING COMMISSION CITY OF HOUSTON PLANNING & ZONING COMMISSION RESOLUTION NO. 17-PC-05 Introduced By: Chair Rein Introduction Date: September 21, 2017 Public Hearing Date: October 26, 2017 Action: Approved Vote: Unanimous

More information

Prescribed Information My Deposits

Prescribed Information My Deposits RESIDENTIAL LANDLORDS ASSOCIATION PRESCRIBED INFORMATION RELATING TO TENANCY DEPOSITS My Deposits insurance backed scheme (operated by Tenancy Deposit Solutions Limited) NOTE: The Landlord must supply

More information

Years Down

Years Down Years Down Years To Go A WALK AROUND QUEEN A WALK AROUND QUEEN ELIZABETH OLYMPIC PARK ELIZABETH OLYMPIC PARK Clapton Park LEYTON Homerton Forest Gate HACK CKNE NEY WICK Maryland STRA TFORD South Hackney

More information

SECOND AMENDMENT OF AMENDED AND RESTATED DECLARATION OF COVENANTS, CONDITIONS AND RESTRICTIONS FOR ROYAL OAKS COURT. I. Definitions. II.

SECOND AMENDMENT OF AMENDED AND RESTATED DECLARATION OF COVENANTS, CONDITIONS AND RESTRICTIONS FOR ROYAL OAKS COURT. I. Definitions. II. SECOND AMENDMENT OF AMENDED AND RESTATED DECLARATION OF COVENANTS, CONDITIONS AND RESTRICTIONS 20090404575 09/04/2009 RP3 $44.00 FOR ROYAL OAKS COURT A RESIDE STATE OF TEXAS COUNTY OF HARRIS KNOW ALL BY

More information

PLANNING BOARD REPORT PORTLAND, MAINE

PLANNING BOARD REPORT PORTLAND, MAINE PLANNING BOARD REPORT PORTLAND, MAINE India Newbury Residences Subdivision & Conditional Use Review 2016-096 India Newbury Residences, LLC Submitted to: Portland Planning Board Date: May 20, 2016 Public

More information

Neighborhood Stabilization Program Closeout Checklist

Neighborhood Stabilization Program Closeout Checklist Attachment: C Neighborhood Stabilization Program Closeout Checklist For the purposes of expediting the grant closeout process, HUD asks that applicants submit the following checklist. Jurisdiction Name

More information

CONSTRUCTION AND LEASE AGREEMENT STREET. by and between., as Landlord. and., as Tenant. Dated as of,

CONSTRUCTION AND LEASE AGREEMENT STREET. by and between., as Landlord. and., as Tenant. Dated as of, SAMPLE Ground Lease Institutional Landlord Negotiated Form CONSTRUCTION AND LEASE AGREEMENT STREET by and between, as Landlord and, as Tenant Dated as of, CONSTRUCTION AND LEASE AGREEMENT TABLE OF CONTENTS

More information

RELEASE DEED Sheepscot Harbour Village & Resort, A Condominium

RELEASE DEED Sheepscot Harbour Village & Resort, A Condominium Form to be Used For Unit 505 RELEASE DEED Sheepscot Harbour Village & Resort, A Condominium SBM PROPERTY A, INC., a Maine corporation, having a mailing address in care of The Bank of Maine, 190 Water Street,

More information

HOUSE BILL NO. HB0098. Sponsored by: Representative(s) Schwartz and Madden A BILL. for. AN ACT relating to taxation and revenue; providing for an

HOUSE BILL NO. HB0098. Sponsored by: Representative(s) Schwartz and Madden A BILL. for. AN ACT relating to taxation and revenue; providing for an 0 STATE OF WYOMING LSO-00 HOUSE BILL NO. HB00 Real estate transfer tax. Sponsored by: Representative(s) Schwartz and Madden A BILL for AN ACT relating to taxation and revenue; providing for an excise tax

More information

FOR SALE - NEW PRICE!

FOR SALE - NEW PRICE! Hecate Pine Fifth FOR SALE - NEW PRICE! Meticulously Maintained 12-Suite Apartment Building in Nanaimo Opportunity Highlights Invest in rapidly - growing Nanaimo! 10,593 sf lot within walking distance

More information

Descendants of Ezekiel Harris

Descendants of Ezekiel Harris Descendants of Ezekiel Harris James Yates 1121 Eastridge Road Table of Contents Descendants........... of... Ezekiel...... Harris......................................................................

More information

28E AGREEMENT FOR SCHOOL RESOURCE OFFICER PROGRAM BETWEEN THE COLLEGE COMMUNITY SCHOOL DISTRICT AND THE CITY OF CEDAR RAPIDS

28E AGREEMENT FOR SCHOOL RESOURCE OFFICER PROGRAM BETWEEN THE COLLEGE COMMUNITY SCHOOL DISTRICT AND THE CITY OF CEDAR RAPIDS 28E AGREEMENT FOR SCHOOL RESOURCE OFFICER PROGRAM BETWEEN THE COLLEGE COMMUNITY SCHOOL DISTRICT AND THE CITY OF CEDAR RAPIDS THIS AGREEMENT, made and entered into this day of, 2014, by and between THE

More information

SECTION I APPOINTMENT OF ESCROW AGENT

SECTION I APPOINTMENT OF ESCROW AGENT ESCROW AGREEMENT This Escrow Agreement (Agreement) is entered into as of, 2001, by the undersigned tobacco product manufacturer ( Manufacturer ) and, as Escrow Agent (the Escrow Agent ). WITNESSETH: WHEREAS,

More information

PURCHASE AGREEMENT. [Insert Legal Description] Property Tax I.D. No. (the "Property")

PURCHASE AGREEMENT. [Insert Legal Description] Property Tax I.D. No. (the Property) PURCHASE AGREEMENT This Agreement is entered into this day of, 2017, by and between Hillsdale County Intermediate School District, Michigan, Michigan intermediate school district organized and operating

More information