WILGENHOF Ek en Charl op Stellenbosch in Junie 1964

Transcription

1 WILGENHOF Ek dra hierdie hoofstuk op aan Manie Schoeman, wat die grootste indruk op my as eerstejaar in Wilgenhof gemaak het en na wie ek opgesien het as die ideale Wilgenhoffer. Hy is gebore op 3 Augustus 1942 as Emanuel Andreas Schoeman, ook bekend as Schoeie, en was afkomstig van Cradock en eerstejaar in Hy was al n vyfdejaar ouman toe ek eerstejaar was in 1965, maar het aan alles deelgeneem in die Plek. Doelgerig en met vaste oortuiging van sy standpunte, veral op huisvergaderings, maar met n goeie humorsin en regverdig, rugbyspeler van die Wilgenhof eerstespan, huiskomiteelid en onder-primarius, lid van die eerste WTAT (Wilgenhof Trans Afrika Toer), ouman van die Plek, doktorale student in wolkunde, boer, bokser in die parlement en (gelukkig nou gerehabiliteerde) oud politikus. Ek salueer hom! My eerste kennismaking met Wilgenhof was in My oudste broer, Charl, was in 1963 in die Vlootgimnasium. Sy skoolvriend Heander de Ridder was in Dagbreeek eerstejaarskoshuis. Sover ek weet het hy vir Charl gesê hy wil aansoek doen vir Wilgenhof en so het Charl ook vir Wilgenhof aansoek gedoen. Ek het in Julie 1964 vir Charl besoek in Wilgenhof toe ek in my Vlootjaar in Simonstad was. Ek het toe reeds vroeër die jaar sy kamermaat, Louis de Beer, ontmoet en ek het ook vir Faan de Swart, Stef Jordaan en Heander de Ridder, wat ook toe eerstejaars in Wilgenhof was en saam met Charl op Affies op skool was, geken. Ek en Charl op Stellenbosch in Junie

2 Tydens dié naweek in Julie het n senior student, JJ Jurgens, die Sondagmiddag teruggekeer na Wilgenhof nadat hy in Amerika n konferensie van die Morele Herbewapenings Organisasie bygewoon het. Jakkals Jonker het n groot verwelkomingseremonie vir JJ gereël in die kwod, waarna almal Common Room toe is om JJ uit te vra oor sy ervaring in Amerika. Ek het darem nie saamgegaan nie, want ek het besef ek sou nooit die einde daarvan hoor nie as ek dalk ook die volgende jaar na Wilgenhof toe sou kom! Ek het wel agtergekom dat dit eintlik maar n gekskeer affêre met JJ was. Francois, ons jonste broer, het ook vir my en Charl in Wilgenhof in 1965 besoek toe hý toe in die Vloot was. Piet Grobbelaar ( Piet King ) het op die Saterdagaand laat n gegalvaniseerde asblik vanaf die 2e vloer in die kwod gegooi. Francois was baie beïndruk hiermee en daar en dan besluit hy wou ook die volgende jaar Wilgenhof toe kom! My eerste dag as inwoner van Wilgenhof was op 15 Februarie My pa het my so teen middagete in Victoriastraat afgelaai. Ek is met my tas na die primarius, David Prins, se kantoor toe. Ek moes eintlik die vorige Sondagaand al aangemeld het, maar het eers Sondagmore van Pretoria teruggekom, waar ek by my meisie in Pretoria gekuier het. Ek is aangesê om my tas in my kamer te gaan sit en moes toe na n lesinglokaal gaan in die gebou vir Geesteswetenskappe, vir die aflê van aanleg en psigometriese toetse. Jakkals Jonker en Frans Cloete, wat hereksamens gaan skryf het, het my gewys waarheen ek moes gaan. Toe ek daar aankom, was daar n see van mansstudente, almal met wit hemde aan, in die lokaal. Een van die universiteitsbeamptes wou toe by my weet waar ek nou vandaan kom? Ek het vir hom gesê ek het reeds al hierdie toetse by Tukkies gedoen toe ek in Affies was en dat ek reeds weet wat ek wil doen! Hy was nie beïndruk nie en het gesê ek moet n plek inneem. Húlle sal besluit of ek dit kán doen. Na die middag se toetse het ek vir Hennie Heÿl ontmoet. Hy het skynbaar gehoor ek is ook van Wigenhof en het my my naam gevra. Ek kon sien hy het met groot konsentrasie my naam probeer onthou. Ek het met die ander Wilgenhof eerstejaars teruggestap koshuis toe. Almal was baie ontspanne en was heel gemaklik. Ander koshuise se eerstejaars is in gelid op die dubbelpas gemarsjeer. Ek het later uitgevind dat Wilgenhof se eerstejaars buite die koshuis soos senior studente behandel word. Wilgenhoffers maak nie mede Wilgenhoffers se naam in die publiek krater nie! Ek het niemand in my eerstejaarsgroep geken nie. Ek en Clarens Algar, wat saam met my in my matriekklas op Affies was, was die enigste twee eerstejaar studente van daardie jaar op Stellenbosch. Etienne de Villiers, (Heilige Dawid se seun), was ook saam met my in Affies, maar hy is nie weermag toe nie en was toe al in die tweedejaar in Dagbreek. In die eerste week moes ons al die name van ons mede eerstejaars leer ken. Ek het dit gelukkig nie te moeilik gevind nie. Uit daardie eerste ontmoetings sou lewenslange vriendskappe vorm en ek het nog gereeld kontak met baie van hulle. 2

3 Ek het ook die verwelkomings komitee ontmoet. Die voorsitter was Erik van der Westhuizen, bygestaan deur Bokkie van Heerden en nog twee seniors waarvan ek meen een Pollie Trytsman was. Ons is ook voorgestel aan die onder primarius, Boet Smit, wat ek later jare beter leer ken het. Die Universiteit het enige kontak van eerstejaarstudente met die seniors, buiten die Huiskomitee lede en lede van die Verwelkomingskomitee, in die eerste week verbied. Hieraan is voldoen deurdat eerstejaars van Wilgenhof toe in hulle kamers moes bly met slegs n Bybel, die Eerstejaar Studentegids en n boekie bekend as Fluitjie Fywerits. Laasgenoemde het die woorde van al die liedjies wat in die koshuis gesing is, bevat. Die huislied was ook daarin en ons moes die woorde leer. Ek het later verneem dat Dok Craven baie gekant was teen hierdie kamerarres, maar getrou aan sy filosofie van selfbestuur van die koshuis deur die Huiskomitee, het hy dit wel toegelaat. Wanneer die telefoon egter gelui het moes almal uit ons kamers hardloop om die telefoon te beantwoord, tot die eerste ou daar is. Daar was drie telefone, bekend as Jock, Strap en Tekkie. Ek het dit onder die omstandighede geniet om uit my kamer te kom. My kamer was op die grondvloer en was dikwels eerste daar om die telefoon te beantwoord. Jy moes dan met n luide stem die persoon, vir wie die oproep was, se naam in die kwod uitskreeu. Indien niemand reageer het nie moes jy so gaan sê en n boodskap neem. My kamermaat was reeds akademies tweedejaar en hoef nie aan die eerste week se bedrywighede deel te geneem het nie en ek was dus die eerste week alleen in die kamer. In die oggende het ons teen sesuur voor ontbyt Coetzenburg toe gedraf en PT gedoen. Daar was gewoonlik voor etes parades in die kwod sodat ons in die eerste week al ons mede eerstejaars kon leer ken! Een aand moes on na n verwelkomings toespraak deur die Rektor in Dagbreek se vierkant gaan luister. Elke mansstudent moes saam met n meisie van een of ander dameskoshuis gaan. Ons moes eers na n dameskoshuis gaan, soos gereël deur die verwelkomingskomitee, en daar is n meisie vir die uitstappie aan jou toegedeel. Ek het gedink dit was n baie simpel reëling omdat ek my eie meisie in Pretoria gehad het. Ons is ook in die eerste week ingelig oor die geskiedenis van die ontstaan van Wilgenhof en die totstandkoming van die geboue. Wilgenhof dateer terug tot 1903, toe daar in die eerste helfte van daardie jaar geboue ingerig is vir die akkommodasie van mansstudente vanaf die middel van daardie jaar. Die perseel was vroeër in die agtiende eeu n leningsplaas, voordat dit later deur verskeie persone besit is. Die plaashuis was die oorspronklike Batchelors. Later is n stokery en n ry pakkamers op die perseel gebou. In 1832 neem die Stellenbosch Spirit Association die geboue oor. Groot treurwilgerbome om die ou woning was die blangrikste kenmerk van die eiendom. Destyds was die naam Grass Dale. Onder n oorheersende Skotse en Amerikaasnse invloed in die laat negentiende eeu op Stellenbosch, is die name Willow Grove en The Willows gebruik. In 1881 het die destydse eienaar se vrou die plek na Wilgenhof herdoop. 3

4 In 1902 koop ene Christiaan Ludolph Marais die eiendom. As gevolg van die behoefte aan huisvesting vir mansstudente aan die Victoria Kollege, het Marais ingestem om Wilgenhof as koshuis vir mansstudente in te rig. Onder boumeester Jan Cruywagen is die woonhuis so verander dat dit n eetsaal, kombuis, pakkamers en enkele slaapkamers (Batchelors) kon bevat. Die volgende taak was om die stokery en stalle in n dubbelverdiepinggebou te omskep en die hoek tussen die bestaande twee geboue toe te bou om n aaneengeslote L-vormige dubbelverdieping gebou met n balkon op die boonste vloer te vorm. Die oorspronklike Wilgenhof kon meer as 80 inwoners in sowat 44 kamers huisves. Die gebou is deur die loop van 1903 en 1904 voltooi. In 1903 was daar net agt Wlgenhoffers en in 1904 agt-en-twintig. Teen die einde van 1904 is die hele gebou in gebruik geneem. Die koshuis is aanvanklik deur The Board of Managers of the Wilgenhof Boarding Establishment bestuur. In die begin van 1904 het die eerste koshuisvader, mnr JW Lückhoff, diens in Wilgenhof aanvaar, bygestaan deur mnre Paul Roos (later Springbok rugby kaptein) en H Webb, beide onderwysers aan die Stellenbosch Gimnasium, wat later Paul Roos Gimnasium sou word. Mnr Lückhoff se vrou het in sy tyd as koshuisvader, geboorte geskenk aan tweelingseuns, Anton en Johann Lückhof, in Wilgenhof. Ek het in my lewe ook met hierdie twee mans te doen gekry. In 1958 was ds Johann Lückhoff die afsetter by n atletiekbyeenkoms waaraan ek deelgeneem het in standerd vyf op die Caledoniese gronde in Pretoria. Ek sou mnr Anton Lückhoff ook later in Durbanville ontmoet. Hy was die oupa van my latere skoonseun, Dawie Malherbe, wat met my dogter Esmé getroud is, en dus ook oupagrootjie van my kleinseun, Liam Malherbe, is! Die koshuis was nooit finansieël suksesvol nie en is in 1916 deur die Victoria Kollege oorgeneem. In 1918 het die Universiteit van Stellenboch uit Victoria Kollege ontstaan en Wilgenhof n Universiteitskoshuis geword. 4

5 Wilgenhof voor dit in 1962 gesloop is. Agter is die bos nog te sien. Voor regs is Batchelors en van die Wilgerbome en die grasperk links voor. Heelagter is Simonsberg Bekfluitjie vanaf Victoriastraat in Heelagter is Helderberg. In die vyftigerjare het Wilgenhof deur n krisis vir sy voortbestaan gegaan. In 1949 kondig Dr Wilcocks, rektor van die Universiteit, onverwags by n koshuiskomitee vergadering, waarop Dr Danie Craven as besoekende professor van Wilgenhof sitting gehad het, aan dat die 5

6 Wilgenhoffers na Huis van Niekerk sou verhuis as dit klaar gebou is. Op n vraag van Dr Craven wanneer hulle sal kan terugkeer het hy nooit geantwoord. Die Universiteit wou die perseel, waarop Wilgenhof was en langs die Laerskool Bloemhof was, aan die Kaapse Departement van Onderwys verkoop, wat n nuwe groter Laerskool Bloemhof wou bou. n Ander opsie was om ook die Langenhoven Studentesentrum daar te bou omdat dit baie sentraal op die kampus was. Vier Wilgenhoffers wat op die komitee was, naamlik Dr Ebbie Stegmann, wat die Universiteitsraad op die komitee verteenwoordig het, dr Deetlef Weiss, ds Kosie Gericke en dr Craven koukus toe inderhaas en maak n aanbod om n bedrag van , wat ingesamel sal word tot aan die einde van 1959, aan die Universiteit te betaal, om die voortbestaan van Wilgenhof en die herbou daarvan op dieselfde perseel te verseker. Die rektor het die aanbod aanvaar en dit ook so aanbeveel aan die Universiteitsraad, wat dit ook aanvaar het. Beide partye was egter van mening dat die Wilgenhoffers nie suksesvol sou wees om die geld in te samel nie. Dr Wilcocks het n nota gemaak en in die notuleboek van die koshuiskomitee ingeskuif. Daarop het gestaan You haven t a hope. Oor n tydperk van tien jaar is geld by verskeie Wilgenhof reünies ingesamel, konserte deur die Kraaie gehou en plate en memorabilia verkoop om die teiken te probeer haal. Daar was terugslae maar op die reünie in Desember 1959 is met groot emosie die laaste geld ingesamel en kon n tjek van aan die Universiteit oorhandig word, wat die stryd om die behoud van Wilgenhof in n oorwinning laat eindig het. Die geboue waaruit Wilgenhof as koshuis in 1903 ontwikkel is, is gebou lank voor Stellenbosch as dorp ontwikkeling het. Op n stadium het daar n grondpad geloop voor die ou plaashuis, 6

7 waaruit Ou Batchelors ontwikkel het. Ryneveldstraat is later vanaf Pleinstraat verleng en het Victoriastraat gekruis. Gevolglik het die ou Wilgenhof skuins met Victoriastraat gestaan, wat n unieke eienskap van Wilgenhof was. Op ou kaarte kan ook gesien word dat n deel van die ou Joodse Sinagoge in Ryneveldstraat parallel met Wilgenhof was. Hierdie Joodse Sinagoge het ontwikkel uit die Skuinshuis, wat oorspronlik n plaashuis was. Die fasade van die ou Joodse Sinagoge wat uit die Skuinshuis ontwikkel het. Let op die hoek wat dit maak met die sypaadjie langs Ryneveldstraat! 7

8 Die nuwe Wilgenhof op die hoek van Victoria en Ryneveldstrate Dit is dus nie Wilgenhof wat skeef staan nie, maar Stellenbosch wat skeef is met Wilgenhof en die ou Joodse Sinagoge! Die sloping van Ou Batchelors was ononderhandelbaar en is gelukkig later tot Nasionale Gedenkwaardigheid verklaar, wat so n moontlikheid gefnuik het. Die argitek het juis beklemtoon dat hy die nuwe Wilgenhof se planne opgetrek het met Ou Batchelors as middelpunt. Baie van die eienskappe van die ou gebou is behou om te voldoen aan die besondere lewenstyl wat deur die jare in die ou Wilgenhof ontwikkel het. Die noordelike vleuel is weer skuins met Victoriastraat gebou, maar die gebou het nou drie verdiepings en n plat dak gekry. Alle kamers het steeds geopen met n buitedeur op stoepe en die vleuels het weer n kwod gevorm. Die kwod is sentraal tot alle aktiwiteite wat in Wilgenhof plaasvind. Die V-trap tussen die grondvloer en eerste vloer is behou, met trappe in die vorm van n omgekeerde V tussen die eerste en die tweede vloer. Die nuwe gebou het ook trappe in die twee noordelike hoeke gehad, soos die hoektrap van die ou gebou. Daar is weer n gemeenskaplike badkamer met gesamentlike storte (maar geen baddens) gebou. Die eetsaal, kombuis en common room is in twee vlakke gebou maar net so hoog soos die ander geboue en Ou Batchelors. 8

9 Wilgenhof se Kwod en V-Trap Die nuwe Wilgenhof met drie verdiepings en n plat dak 9

10 Ons was in 1965 die tweede groep eerstejaars wat in die nuwe Wilgenhof ingetrek het. Gevolglik was daar steeds baie van die ou manne nog in Wilgenhof wat in die ou Plek gewoon het en ook tydelik in Hamelhof (die huis in Victoriastraat langs Wilgenhof wat as anneks gedien het) en in Ou Denneoord moes bly terwyl die nuwe plek in aanbou was Dit was n voorreg om in so n mooi en nuwe gebou te kon tuisgaan, maar wat steeds die kenmerke, gees en tradisies van die ou Plek gehad het. Ons is in die eerste week ingelig oor die moets en moenies van eerstejaars in Wilgenhof. Eerstejaars moes die telefone beantwoord, toebroodjies en koffie op Sondae oggende in kamers ( hole ) bedien en wasgoedsakke versamel by kamers en neem na die wasgoedkamer op Sondae aande. Eerstejaars mag nie die V-trap of die Marble Arch gebruik het nie, met hande in die sakke geloop of in die kwod gerook het nie en mag nie op die kwodbanke en op die stoele in die common room gesit het nie! Amptelik het die Universiteitsowerheid doop verbied en is die naam verander na inlywing en later verwelkoming. Wilgenhof het egter sy eie benadering gehad tot verwelkoming, wat oor baie jare ontstaan het. Sonder om baie daaroor te vertel, kan ek sê dat alhoewel baie van die fisieke kontak tydens die verwelkoming nie toegelaat is nie, baie van die etos van die verwelkoming behoue gebly het. My jaar in die Vloot het my voorberei op hierdie verwelkoming en ek het die houding gehad dat ek daar wil wees en dat niemand my sal onderkry nie. Om die waarheid te sê, het ek die sogenaamde verwelkoming baie geniet. Op die Saterdag aan die einde van die eerste week is ons op die tradisionele uitstappie, wat deur die ACSV vir nuwelinge gereël is, per bus na die Strand geneem. Anton Fick, wat later die bynaam Jayson sou kry en saam met my in die mediese klas sou wees, en ek het dié dag saam rondgeloop. Ons ontmoet toe n meisie met die naam Heila Opperman. Ek weet nie hoe nie maar ons het uitgevind haar pa is Prof DJ Opperman, met wie se Groot Verseboek ons in matriek te doen gekry het! Met die terugkoms by Wilgenhof het ons n groot verassing gekry. Skielik was al die seniors terug in die koshuis om ons te verwelkom. Elke eerstejaar het nou n hoed gekry wat jy hoog moes lig wanneer jy n senior groet. Dan Craven, dr Danie Craven se seun, het vir my n strooi hoed gegee. Met al die groetery aan die einde van die tweede week was die hoed flenters. Uitkenningsparades met seniors is gereeld gehou. Ons moes aan die einde van die tweede week ook al die seniors se name leer ken. Ons sou later uitvind watter groot groep van die seniors op daardie stadium slegs tweedejaars was as gevolg van n groot eerstejaargroep wat in 1964 in die nuwe groter Wilgenhof toegelaat is. Anton Fick kon nie n senior se naam onthou nie, wie toe voorgestel het hy moet in sy hemp se kraag kyk. (Bedoelende hy sou sy naam op die naamstrokie sien van sy hemp, wat vir wasgoed 10

11 doeleindes gemerk was). Anton sien toe die etiket van die hemp se maak raak en sê toe Jayson? Toe word Anton Jayson Fick en later net ou Jace! Danie de Villiers se kuite het vir iemand soos makrielkuite gelyk en hy kry toe die bynaam Makriel. Later was hy net bekend as Mac! n Leer mekaar ken geleentheid. In die hoek agter op die grondvloer is n kortpad uit die kwod, wat bekend was as die Marble Arch, maar eerstejaars mag dit nie gebruik het nie! Tydens die tweede week het die amptelike opening van die jaar van dieuniversiteit deur Prof HB Thom, in die Stellenbosse Stadsaal op 24 Februarie 1965, plaasgevind. Alle eerstejaars moes dié geleentheid bywoon met baadjies en dasse. Voor ons soontoe is het mnr Manie Schoeman, toe reeds van die oudste oumanne, my aangesê om volledig aan hom te kom verslag doen oor wat die rektor gesê het. Ek het n pen by my gehad maar nie papier nie en het toe notas op die amptelike program gemaak oor wat die rektor gesê het. Ek het onthou dat hy oor die Universiteit en Maatskappy gepraat het. Dit was n goeie leerskool vir my om notas neem. Ek het klaarblyklik by mnr Manie Schoeman gaan verslag doen en het die program met notas aan hom gegee. n Paar jaar gelede het Manie dit vir my teruggegee by n Wilgenhof reünie. Hy het my onlangs vertel dat hy dit vir baie jare in sy Bybel gehad het, maar toe dit gehawend geraak het, het hy dit in sy lessenaar se laai gesit. Ek voel baie geëerd dat hy dit nie weggegooi het nie en dat dit nou n storie kan vertel! 11

12 My notas op die amptelike program van die opening van die Akademiese jaar deur die rektor, prof HB Thom. In die praktyk is daar amptelik drie jaargroepe in Wilgenhof. Die eerstejaars, die tweedejaars (wat ook seniors is) en die derde groep, wat die oumanne is. Dit was verbode vir enige tweede jaar of senior om hegte vriendskappe met n eerstejaar aan te knoop. As gevolg van hierdie sogenaamde intimiteitsreël, was eerstejaars aangewese op mekaar vir vriende en ondersteuning. Dit het onteenseglik bygedra tot n hegte groepsgevoel en kameraderie. Hierdie lojaliteit aan jou eerstejaargroep het bly voortbestaan, al was jy ook nie later meer in Wilgenhof nie. Daar was later n spontane vriendskaplike wedywering tussen jaargroepe. Hierdie verskynsel het veral by latere reünies na vore gekom. Die huiskomitee het bestaan uit die Primarius, Onder Primarius, Sekretaris, Tesourier, Mandoor (Akademie), PK (Kombuis sake, Geboue en toerusting) en Social Boy (Konvenor van sosiale byeenkomste). Daar was ook n subkomitee van die huiskomitee wat aandag aan dissiplinêre aangeleenthede in die koshuis gegee het! 12

13 Elke kwartaal is n amptelike huisvergadering in die common room gehou. Die vergadering het sewe- of agtuur in die aand begin en het streng volgens vergaderingprosedures plaasgevind. n Volledige agenda is n paar dae voor die vergadering op die kennisgewingbord aangebring deur die Sekretaris. Skriftelike mosies oor ernstiger sake moes ook n paar dae voor die vergadering by die Sekretaris deur die voorsteller en sekondant ingehandig word. Die Primarius was die voorsitter en hy en die Sekretaris het voor in die common room by n tafel gesit met hulle swart togas. Na die opening van die vergadering is die notule van die vorige vergadering deur die Sekretaris voorgelees. Daarna het sake uit die notule gevolg met bespreking en vrae. Vervolgens het die amptelike mosies aan die beurt gekom, wat deur die voorsteller en sekondant gemotiveer is. Hierna is die mosie bespreek. Ek was as eerstejaar baie beïndruk met die hoë standaard van debatvoering en hoe heftig van die lede van die huis met mekaar verskil het. Die voorsitter het die orde van vergaderings gewoonlik met n ferm hand hanteer alhoewel daar altyd ruimte was vir pittige tussenwerpsels en humor. Aan die einde van die bespreking is daar oorgegaan tot stemming van die mosie. Hierdie vergaderings was vir my n goeie leerskool van hoe n formele vergadering gewerk het. Christo Bester en Uil Adler het n boek met vergadering prosedures gehad, wat soms geraadpleeg is. Ek het ook geleer van op n punt van orde en op n punt van inligting, meneer die voorsitter. Die lekkerste deel van die vergadering was die deel oor varia en vrae, wanneer impromtu mosies ter tafel gelê is. Baie van hierdie was gatskeermosies met baie lekker en grappige besprekings. Daar was ook by elke vergadering ook sekere standaard vrae, soos wat gaan van die waterwiel word? en wat gaan die PK doen omtrent n sekere situasie in Mrs Jones? Nodeloos om te sê het hierdie formele huisvergaderings tot laat in die nag geduur en het menige agtuur klasse in die slag gebly. Daar is ook soms buitengewone huisvergaderings, gewoonlik direk na middagetes, gehou om n dringende saak te bespreek en om oor te besluit. Wanneer jy in Wilgenhof kom, word jy gou bewus van die jare se tradisies wat met die tyd onstaan het, wat n unieke etos en kultuur aan die Plek gegee het. n Besondere filosofie en lewenstyl het deur die jare ontwikkel, waar jong mans van verskillende agtergronde en uithoeke van die land saam gewoon het. Om dit aan iemand wat dit nie ervaar het nie te verwoord, is nogal moeilik. Wilgenhof is nie net n blyplek waar jy eet, slaap en swot nie. Dis n huis en woning met n eiesoortige kultuur en manier van doen, wat oor jare ontwikkel het. Lewenslange vriendskappe en n gemeenskaplike band ontwikkel ook tussen persone met wie jy nie normaalweg baie in gemeen sou hê nie. Jy is aangemoedig om dinge te bevraagteken en vir jouself te dink. Moenie n papegaai wees nie! Ons het geleidelik uit die geïndoktrineerde, outokratiese manier van doen uitgekom, waaraan ons op skool en in die weermag gewoond was en dinge begin bevraagteken, ook wat in ons land aangegaan het! Soos ons vandag sou sê, moes ons buite die boks dink! Almal het mekaar se voornaam en vanne geken en mekaar op die naam gegroet elke keer as ons mekaar sien. Daar was plek vir almal en respek vir ander se menings. Die beginsel van 13

14 selfbestuur deur die huiskomitee en dissiplinêre komitee het gegeld. In my tyd was Dok Craven slegs n besoekende hoof wat slegs elke weeksdag saam met huiskomitee kom eet het aan die hooftafel. Probleme is onderlinge binne die mure van die koshuis opgelos. Wilgenhoffers praat ook nie uit oor wat in die koshuis gebeur nie. Hierdie manier van doen het Wilgenhof by veral die ander manskoshuise ongewild gemaak. Daar was altyd n mate van misterie oor wat in Wilgenhof aangaan en ook seker tot ook n mate van jaloesie by ander studente. Dr Danie Craven was n oud Wilgenhoffer wat in 1929 n eerstejaar in Wilgenhof was en in 1935 ook primarius. Met sy terugkeer na Stellenbosch, het hy in 1949 Besoekende Hoof van Wilgenhof geword. Sy invloed het n baie groot rol in Wilgenhof gespeel. Sy filosofie van selfbestuur het hom in die daaglikse verloop van sake op die agtergrond geplaas, maar hy was n dinamiese leier en besielende spreker en motiveerder. Hy het nooit geskroom om op te kom vir Wilgenhof, maar was ook baie reguit, maar regverdig, ook wanneer daar droog gemaak is. Hy het n ontsettende groot rol gespeel om Wilgenhof weer op die oorspronklike perseel te herbou en in die behoud van kenmerke van Wilgenhof in die nuwe geboue kompleks. Deur sy toedoen is die aanbod en insameling van die suksesvol gedoen en die behoud van Wilgenhof vir die toekoms verseker. Dit was n voorreg om so n man te kon leer ken, wat by baie mense daarbuite net as Mnr Rugby bekend was. Ek sal hom onthou as Mnr Wilgenhof! Dok Craven saam met my en Hein Ferreira (agter) en Francois en Charl de Wet voor Ou Batchelors se trap in 1970 Elke groep Wilgenhoffers het n eie spreektaal ontwikkel. In my tyd was iets wat lekker was Well genoem. Dolle was meisies, Crimes was koshuisreël oortredings, Snatch was n aanklag teen iemand wat oortree het, Die Plek, asook Dok se Vakansieplaas, of Bekfluitjie is gebruik vir Wilgenhof. n Hool was n kamer, Mrs Jones was die toilette, Die Plek is in sy moer! net vir lekkerte gesê! n Os in die Bos is n braaivleis, en n Bust n spesiale 14

15 tafelgroep ete met wyn. Raastyd is wanneer die amptelike stiltetye vir swot doeleindes nie gegeld het nie. Deur die jare het baie instellings ontstaan wat eie was aan Wilgenhof. n Serenade sanggroep het in die dertigerjare onstaan wat bekend was die Troebadoers. Die jare lange bekende dirigent van die Universiteitskoor van Stellenbosch, Philip MacLachlan, was as inwoner van Wilgenhof by hulle betrokke. Die naam is later verander na Die Kraaie en Philip MacLachlan het die leier geword. Toe ek in Wilgenhof aangeland het, was David de Villiers, BMus student en seun van Advokaat Lang David de Viliers, leier van die Kraaie. David het later n bekende dirigent in Duitsland geword. Hy is in my tyd opgevolg deur Johan de Villiers, wat later ook dirigent van die Universiteitskoor en nog later dirigent van die bekende Libertaskoor, wat hy gestig het, geword het. Die Kraaie het deur die jare al hoe meer afgerond geword en lede moes stemtoetse aflê om gekeur te word. Hulle het opgetree by hoofsaaklik Wilgenhof reünies en soms by kerk geleenthede. Die hoofgeleentheid was egter wanneer hulle aan die einde van die jaar op die aand en nag voor Predikatedag by al die dameskoshuise gaan serenade het. Destyds is die jaarpunte, of predikate, op n Vrydag (Predikatedag) voor die eindeksamen bekend gemaak. Die koorlede was altyd geklee in kamerjasse en hoede met wit volstruisvere. Hulle is getrek op n waentjie deur ander huislede. Wanneer die Kraaie by n koshuis arriveer het, het die dames al die koshuis se ligte afgeskakel om in die donker na die Kraaie te luister. Na elke lied was die applous flikkerende ligte uit hulle kamers. Na die serenade het die dames die Kraaie met koekies en lekkers getrakteer. Die nie-lede het hulle ook hieraan gehelp en hulle het bekend gestaan as die Rawe. 15

16 n Plaatopname van die Kraaie is in 1966 in die oefenkamer van die Universiteirskoor, in daardie tyd onder leiding van Philip MacLachlan, gemaak. Luister na die Kraaie van 1966 op You Tube: Gebruik verkieslik goeie luidsprekers of oorfone met jou rekenaar of tablet! Dis weer die Kraaie van Wilgenhof Ons loop in die nag Vola Colomba Schatz Mein Schatz Parlami D amore Der Lindenbaum Das Sandmänchen Wenn Alle Brünlein Flieaaen La Montanara Drink To Me Only Red River Valley Ich Bete An Madre Pietosa Nog n Jaar is Verstreke Onse Vader Doll Dear Sang het n groot rol in Wilgenhof gespeel. Saans negeuur met koffie en raastyd het die ouens n kring in die kwod gemaak en lekker saam gesing. Dikwels ook in die gesamentlike storte, veral as daar baie ouens gaan stort het voor aandfunksies oor naweke. Ook met spesiale geleenthede is daar in die eetsaal gesing. n Tafelgroep sou n lied insit en gou het almal saam gesing. Wilgenhof se huislied word gesing op die melodie van die Franse volslied, La Marseillaise: Wie durf versmaad jou lou re, Wilgenhof, wie nie bewonder jou verlee. Net jou naam sal jou kinders steeds bekoor, van jou faam het ieder reeds gehoor. Ons sal ly, ons sal stry, ons sal bly, steeds die helde van die oorwinning. Al ly jy dikwels smaad en hoon, jou vyand word tereg beloon, want jy staan steeds moedig, fier en statig. Voorwaarts, Wilgenhofers, snel! weer moet ons die vyand vel! Laat ruis, laat bruis, die naam van ons Huis. Bravo! vir Wilgenhof! 16

17 Doll Dear is n sentimentele lied oor die ou Plek, wat n nuwe versie bygekry het met die ingebruikneming van die nuwe Plek, en kan as die tweede huislied beskou word. Oh it looks to me like a big night tonight word graag in die eetsaal gesing as iets lekker gaan gebeur. En dan is daar ook nog Ou Anna Jordaan, en vele ander. My broer Francois (Fief) en sy vriend Francois Hugo (Faf) het n haarsny besigheid bedryf in die koshuis. Teen heelwat verminderde tariewe het baie Wilgenhoffers hulle hare by Fief en Faf laat sny. David de Villiers, dirigent van die Kraaie was n baie netjiese ou en baie gesteld op sy voorkoms en netheid. Hy het sy hare in die dorp laat sny. Eendag het hulle na middagete laat afkondig dat hulle net huislede wil inlig dat húlle níe David de Villiers se hare skeer nie en nie verantwoordelikheid daarvoor kon aanvaar nie! Soos meeste instellings wat oor die jare in Wilgenhof ontstaan het, het dit gewoonlik n klein begin gehad en dan in iets groter ontwikkel. In bloktyd in die vroeë sestigerjare is n kabel bo in die bloekomboom in die bos langs die kombuis vasgemaak en aan n paal in die heining agter Hamelhof. In 1964 is n beter kabel aan die Plek geskenk en is toe nog aan n hoër Bloekomboom op die hoek van Victoria- en Ryneveldstraat vasgemaak en geanker aan die waterwiel voor Batchelors. Tydens raastyd in bloktyd kon die manne van opgekropte spanning ontslae raak deur die foefie slaaid te ry. Na n paar ongelukke en n fatale ongeluk in 1995 is die foefie slaaid egter verbied en nooit weer gebruik nie. Tussen die eetsaal en Ou Batchelors was die Slaweklok, twee groot eikebome en die kwodbanke. In bloktyd een jaar het iemand n tou aan een van die takke van een van die eikebome vasgemaak en dit het na onder gehang. Nie lank nie of die ouens het gekyk hoe ver jy met die tou kon swaai na n hardlopende aanloop, die tou gryp, swaai en weer laat los! Nadat almal dit min of meer bemeester het en rekords opgestel is, het iemand die idee gekry om hierdie oefening te doen met n aanloop op n fiets. Jy moes die handvatsels van die fiets laat los, die tou gryp en swaai. Ek dink iemand het seker die fiets gevang of maar die fiets in die fietshokke se muur laat crash. So gebeur dit toe dat Carl Vuilbaard Winter ook die tou met die fiets benader. Ongelukkig het hy die tou mis gevat en hy is met uitgestrekte arms na vore terug grond toe. Met sy opstaan onder uit die stof wys elke pols na verkillende windrigttings! Hy het hulle so bekyk en met sy lispel gesê: Thit boytth, toemaar ek dink hulle ith net verthuit! Hy is egter Stellenbosch Hospitaal toe en het met beide polse in gips teruggekeer koshuis toe. Dit was die einde van sy eksamen daardie jaar! Wilgenhof se nasionale sport het in 1929 ontstaan toe n paar manne hulle koppe kaal geskeer het en n tennisbal met kopstampe in die lug probeer hou het. Geleidelik het meer daaraan begin deelneem en in die dertigerjare het die spel kwaai posgevat. Die beste stamper staan in die middel en die ander in n kring om hom. Meestal moet n speler nominate dat hy die bal gaan stamp, maar soms in die opwinding vind daar wel botsings plaas. Vandaar die naam reckless. Aanvanklik is die spel net in bloktyd gespeel, maar toe ek in Wilgenhof was, is dit reg deur die jaar in die kwod gespeel. In die ou dae is n tennisbal met nog hare aan gebruik, maar soos die tyd verloop het, is die balle met skuurpapier glad geskuur. Eerstejaars mag nie 17

18 saam met die seniors gespeel het nie, maar moes in die bos gaan oefen. Mettertyd is span- en individuele rekords opgestel, wat in die Argief aangeteken is. Philip Black, wat n jaar na my eerstejaar was, het in 1967 n individuele rekord van 304 opgestel. Ek self kon nie die spel bemeester nie, maar soos in elke sport lewer dit sy kampioene van hulle tyd op. Soms wanneer die bal laat val is deur n kopstamper, het n nié speler die bal moedswillig weggeskop. Dit was n doodsonde! Die Reckless spelers het hom, wat moes spore maak, agternagesit en goed geborsel! In die vyftigerjare is n paar rockets in die kwod met Guy Fawks tyd van n kruiwa afgeskiet. In die vierde kwartaal van my eerstejaar het die tweedejaars egter n foto van n groot pop wat in die middel van die kwod gestaan het en hoër was as die drie verdiepings van Wilgenhof, op die kennisgewingbord aangebring. Hierdie pop is die vorige jaar met die Guy Fawks show aan die brand gesteek. Guy Fawks pop in 1964 Die uitdaging aan ons was of ons daarop kon verbeter! Die eerstejaars moet n Guy Fawks show vir die oumanne op die eerste Saterdagaand van November reël om die eksamen spanning n bietjie te verlig! Die dolle van die dameskoshuise word ook genooi. In die begin het dit maar traag gegaan, maar uiteindelik het ons ook n houtstruktuur gebou wat met papier oorgetrek is. Dit het n vuurpyl voorgestel wat ons die aand sou launch in die kwod. Die middag het n suidooster rukwind in die kwod ons planne amper beduiwel, maar ons kon noodmaatreels tref om die rocket weer op die lanseer strook te kry vir die aand se show. In blou letters is die vuurpyl se naam van bo na onder geverf, naamlik Mornin Glory! Om seker te maak dat die ding sou brand, het ons n paar plastieksakke met petrol binne gehang. Van die ingenieusstudente het n sisteem geprakseer om die vuurpyl met n elektriese vonk aan die brand te steek. Eddie Schutte het n bromponie en n helmet gehad en hy is toe gekies as die ruimtevaarder. Sy ma, Jason Fick het roerend van hom afskeid geneem. In n eksklusiewe onderhoud met Radio Wilgenhof het sy gesê Haai jinne, my arme tjind Meneer, ek huil my step in papnat. Vóór Eddie die vuurpyl bestyg het, is hy gevra hoe hy voel, waarop hy geantwoord het: Waansinnig! Wat die dolle nie kon sien is dat hy weer vinnig agter by die vuurpyl uit is voor die lansering. Die elektriese lansering het gefaal, maar met n goedgemikte 18

19 vuurhoutjie is die vuurpyl aan die brand gesteek. Die gloed van die vuur was enorm en almal het teen die mure teruggedeins! Baie dolle was baie onsteld oor die lot van die ruimtevaarder, maar is darem gerus gestel toe Eddie weer sy verkyning gemaak het. Na dié show is almal common room toe vir n social vir die res van die aand. Die vuur het nog laat die aand gebrand en van die oumanne het ook n vleisie gebraai op die kole, waarvan daar baie was. Behalwe reckless is daar ook in raastyd kwodkrieket gespeel. Almal het gekolf en geboul met tennisballe. As jy teen die gebou se muur vasslaan voor die bal hop is jy uit. As iemand jou met eenhand vang as die bal een keer gehop het is jy uit. Ek dink jy was ook uit as jy die bal oor die koshuis se dak geslaan het! Hierdie krieket het later in n groot toernooi en show ontwikkel, wat nou bekend staan as die Carry-6-Packer. Kwodkrieket word deesdae kwottie genoem. Op 31 Mei is Republiekdagvierings deur Wilgenhof op hulle manier gehou! Die tradisie om vóór 1961 op 31 Mei Uniedag met n parade en toesprake te vier, is na 1961 voortgesit met Wilgenhof se Republiekdagvierings. Ouens het snaakse uniforms aangetrek en met vlae en met motorfiets begeleiding deur Stellenbosch se strate geparadeer. Parade inspeksies is gedoen en toesprake is deur die voorste orators van die Plek by die dameskoshuise gehou. In my tyd was dit hoofsaaklik Leon Koen, daarna Foff van der Walt en later Leo Conradie, wat die woord gevoer het. In die middag op Republiekdag is n fiets Grand Prix met obstruksies in die kwod gehou! Republiekdag fiets Grand Prix 19

20 Die Common Room was die groot vertrek bo die eetkamer. Dit was n veeldoelige vertrek, wat gebruik is vir huisvergaderings, waar brug ( pooi ) gespeel is, na plate geluister is, koerante gelees is en ook die pos uitgesit is. Dan ook op sommige naweekaande is n social gereël en van die dames van n dameskoshus genooi is om te kom dans. Die Common Room bo en Eetsaal onder Al ons etes is in die eetsaal bedien. Aan die hoof van elke tafel was n ouman en die verskillende jaargroepe is proposioneel by elke tafel ingedeel. Eerstejaars het in die middel gesit want hulle moes dinge kon aangee! Die eerstejaars het gereeld van tafels verwissel om die seniors beter te leer ken. Ons was nog bevoorreg om tafelbediening met vooraf ingeskepte borde kos deur kelners, te kon gehad het. Bordringe van aluminium is tussen die opgestapelde borde gebruik. Dit was n groot crime om n tafelring op jou kop te sit! As jy klaar geëet het, het jy die gebruikte bord op die vloer neergesit waar die kelners dit kom haal het. Daar was nie plek op die tafel daarvoor nie. Ons het nie soos dit in ander koshuise die gewoonte was, met lepels op die tafel geslaan by wyse van applous nie! Ons het gedink dit is swak maniere en common en net iets wat snaakse mokkels doe! Anders as wat ons by ons ouerhuise geleer het, het ons graag in die eetsaal aan tafel gesing. Wanneer iets op hande was het ons Big Night met oorgawe gesing. Sondae middae moes ons pakke aantrek om te gaan eet. Van die ouens het hulle dolle gebring vir middagete. Geen besprekings was nodig nie en dit was op die huis! Een keer n kwartaal het elke tafel in die aand n bust gehou. Die eerstejaars moes lekkerder kos gaan koop en met die kombuispersoneel reël om dit voor te sit. Drank was onder geen omstandighede in die koshuis toegelaat nie, maar met n bust het ons blykbaar toestemming gehad om ook wyn aan tafel te geniet. In my tyd in Wilgenhof het die Universiteit self al die dienste in die koshuis verskaf. Aan die hoof van die personeel was tannie Miemie de Bruyn as hoofmatrone. Sy is bygestaan in die 20

21 kombuis deur haar suster mej Hermien de Bruyn. Die kok was Chrisjan, wat met sy vrou en gesin op die koshuis perseel gebly het. Die hoofkelner was Jan Louw. Ons het verneem hy was een of ander tyd n belangrike sokkerspeler, maar ek kan nie daardie detail onthou nie. Onder Jan was daar kelners, wat ook kamer- en ander skoonmaak dienste behartig het. Tannie Snyman was die wasgoedmatrone. Haar koninkryk was die wasgoedkamer. Sy het nie in die koshuis gewoon nie, maar elke dag met haar dikwiel fiets Wilgenhof toe gekom. Charl was nogal puntenerig hoe sy hemde, veral die hemde se krae, gestryk moes word. Die koshuis se wassery het nie aan sy standaarde voldoen nie en hy het Chrisjan se vrou betaal om sy hemde volgens sy voorskrifte te was en stryk. In 1967 of 1968 is n slaweklok tussen die eetsaal en Ou Batchelors gebou en in gebruik geneem. Volgens Nato Zondagh was Hennie Heÿl een van die dryfvere agter die bou van die slaweklok. Jan Louw het die klok met etenstye gelui voor ons die eetsaal mag binnegegaan het. Jan Louw lui die eerste keer die slaweklok vir ete met die inwyding in 1967 deur Dok Craven Tydens teetye in die oggende en middae, voor en na etes in die middae en saans was die kwodbanke tussen Ou Barchelors en die eetsaal die gewilde bymekaarkomplek vir gesels en debatvoering. Baie van Suid Afrika se probleme is hier debatteer en opgelos! 21

22 Die Kwodbanke onder die Eikebome tussen Ou Batchelors en die eetsaal. Slegs seniors mag hier gesit het. Dis ook hier waar Vuilbaard Winter die tou misgevat het en beide sy polse gebreek het. Die ou plek met sy twee verdiepings en vensters het soos n mondfluitjie (bekfluitjie) gelyk, maar nét Wilgenhoffers mag van Bekfluitjie gepraat het! Deur die jare het studente van ander koshuise, gewoonlik saans, in Victoriastraat Bekfluitjie geskreeu. Dit was dan die eerstejaars se plig om daardie misdadigers te gaan vang en terug te bring koshuis toe. Daar is hulle aan die oumanne oorhandig wat hulle reggesien het. Die dames is gewoonlik met klere en al gestort. As gevolg van die voorkoms van die ou Plek wat soos n bekfluitjie gelyk het, het daar vroeër jare interkoshuis kompetisies onstaan tussen lede wat op die boonstevloer gebly het, die Trebles en dié wat op die grondvloer gebly het, die Basses. In ons eerstejaar was daar ook so n rugbywedstryd tussen ons eerstejaars. 22

23 Die Trebles en die Basses Agter: Danie de Villiers, Piet Hartman, Van van Straaten, Pierre de Wet, Leo Conradie, Pierre Conradie, Redge Barry, At Sparrius, Walter Lutsch, Nato Zondagh. Voor: Awie Bosman, Johan Jooste, Ian du Plessis, Eddie Schutte, Jayson Fick Omdat Wilgenhof die oudste koshuis was en daar destyds min studente was, het baie oud inwoners van Wilgenhof baie bekend in Suid Afrika geword. So was daar William Nicol (1904, Administrateur van Transvaal), Eric Louw, (1908, Minister van Buitelandse Sake en wat Wilgenhof the greatest institusion in the world genoem het), Hans Strydom, (1911,Eerste Minister van die Unie van SA), Albert Hertzog, (1917, Minister van Pos en Telegraafwese, Leier van die Herstigte Nasionale Party), Eben Dönges, (1916, Minister van Finansies en aangewese tweede Staatspresident van die RSA), PK le Roux, (1922, Minister van Waterwese en Landbou en later Binnelandse Sake), Andrew Beyers, (1922, Regter Presidant van Hooggeregshof, Kaapstad), Ben Marais (1928, Professor in Teologie en stigter van Sonop, manskoshuis, Universiteit van Pretoria), Beyers Naude (1932, Predikant), Danie Craven, (1929, Professor in Ligaamlike Opvoeding, Voorsitter van die SA Rugbyraad en Inwonende hoof van Wilgenhof), Danie Joubert, (1929, Springbok naelloper en mede houer van wêreldrekord in 100 tree, Sekretaris van Vervoer), Gerald Barrie, (1933, Kontroleur en Ouditeur Generaal), (Dik) David de Villiers, (1936, voorsitter van Sasol),(Lang) David de Villiers, (1937, Leier van SA se Regspan in Suid-Wes Afrika Wêreldhof saak in Den Haag), Van Zyl Slabbert (1959, Leier van die Progressiewe Party), en vele meer. In my jare was Christo Wiese (1963, Voorsitter van Pepkor), Whitey Basson (1964, Besturende direkteur van Shoprite) en sportmanne soos Gert Muller (1966 ) Poenie Holm (1966), Andre de Wet (1966), Andy van der Watt (1967), Morné du Plessis (1968) en Johan van der Merwe 23

24 (1968), saam met my in Wilgenhof, wat onder Dok Craven se bemiddeling na die koshuis gekom het. Na my was Edwin Cameron, (1972, Regter in die Konstitusionele Hof, Bloemfontein), Markus Jooste (1979, Voorsitter van die Steinhoff groep), Dawie Malherbe (1992, my skoonseun) en Johann de Wet (2003, my seun) ook in Wilgenhof! Die Mediese kursus was in my tyd die eerste twee jaar op Stellenbosch. Daarna was die opleiding in Bellville by die Karl Bremer Hospitaal. Die Geneeskunde Fakulteit was maar 10 jaar oud in my tweede jaar in 1966 en geen akkomodasie is in Bellville deur die Universiteit aangebied nie. Slegs n paar kamers agter die hospitaal was vir senior studente beskikbaar. Meeste studente het loseer in inwoners se bediendekamers in Boston, Bellville, naby die Karl Bremer Hospitaal. Ek het egter in my 3e en 4e jaar ook in Wilgenhof gebly. Heraansoeke vir verblyf in koshuise vir die volgende jaar was destyds tydens van die eindjaareksamen inskrywing gedoen en ek het nie n probleem aan einde van my 2e jaar gehad om weer vir Wilgenhof aansoek te doen nie. Die Eksameninskrywing aan die einde in 3e jaar was egter op die Bellville kampus. Ek het toe oor Victoriastraat gestap na die Administrasie gebou (in ons tyd bekend as die Kremlin). Daar het ek te doen gekry met n meneer Serdyn, wat berug was vir sy ongeduld met studente. Ek het aan hom verduidelik dat ek weer wil aansoek doen vir losies in Wilgenhof vir my vierde jaar. Sy reaksie was dat julle mediese studente moet mos in Bellville woon! Ek het toe kalm vir hom gevra by watter Universiteitskoshuis in Bellville stel hy voor moet ek aansoek doen. Ek het goed geweet dat die eerste studentekoshuis op die nuwe Tygerbergkampus nog in aanbou was en eers in die begin van die tweede semester in my vierdejaar sou open. Hy het toe baie geïrriteerd vir my n aansoek vorm gegee. Na ek dit ingevul en aan hom terugbesorg het, het hy dit vies in n vakkie gegooi. Ek het nooit weer van hom gehoor nie en het ook in my vierdejaar in Wilgenhof gebly. In die begin van my vyfde jaar het ek na Huis Francie van Zijl getrek. Vanaf jou vyfde jaar moes jy ook na-ure in die hospitaal praktiese werk doen en dit sou nie prakties gewees het om op Stellenbosch te gebly het nie. In my 2e jaar het ek en Dolf Bührmann, n senior student in Wilgenhof, wat oorgeslaan het na medies en toe ook in die derde jaar was, motors gehad en ons en twee mede dame studente, Lynn Dumaresq en Zephny van der Spuy, het in die week saam Bellville toe en terug gery. In my 4e jaar het ek alleen met my Renault R10 gery, nadat Dolf getrou het en die ander twee in Bellville loseer het totdat die koshuis aan die begin van die tweede semester daar geopen het. Ek was bevoorreg en dankbaar dat ek na my tweede jaar ook nog twee jaar as ouman in Wilgenhof kon bly. Vir vier jaar het ek blootstelling aan studente en vriende in verskeie studierigtings gehad en nie net aan my mede mediese studente nie. Ek dink dit was in 1967 in my derdejaar dat Dok Craven van n oorsese besoek teruggekeer het, waar hy n kegelbaan gesien het. Hy het gedink dit sou n goeie idee wees as ons n kegelbaan by Wilgenhof bou om die ouens besig te hou en seker van hulle energie te laat ontslae raak! Ons het ook net die plek daarvoor gehad in die lang fietshok wat gebou is op die suidedelike 24

25 grens tussen Wlgenhof en Bloemhof Laerskool. Die fietshok het nooit tot sy reg gekom nie omdat baie minder studente met fietse gery het. Indien n Wilgenhoffer n fiets nodig gehad het hy sommer n kwodbike, wat in die kwod was, geneem en weer daar teruggesit! Een Saterdag (of dalk in n vakansie) het n paar vrywilligers n beton vloer in n deel van die fietshok gegooi, met n voortjie en al waarmee die bal weer moes terug rol! Ek dink dit was toe ook die som totaal van daardie poging, aangesien geen bal ooit op daardie kegelban gerol is nie! Agter: Pierre de Wet, Piet King Grobbelaar,Dolf Bührmann,? Lodewyk van der Merwe, Francois de Wet, Freddie Poggenpoel, Koos Swart, Piet Side Show Hanekom Voor: Manie Schoeman, Danie Makriel de Villiers, Wynand Burger, Piet van Rooyen, Jan Grové Daar was veral drie gebeurtenisse wat plaasgevind het in my tyd toe ek in Wilgenhof was, wat wêreldwyd opslae gemaak het: Die eerste was die moord op Dr HF Verwoerd op 6 September 1966 in die Parlement deur Dimitri Tsafendas. Ek was die middag in die koshuis toe die nuus bekend geword het. Die tweede was die eerste Hartoorplanting op n mens, wat Dr Chris Barnard in die Grootte Schuur hospitaal op LouisWashkansky op 3 Desember 1967 uitgevoer het. Die derde was die eerste maanlanding in Ek het nie meer in Wilgenhof gewoon nie, maar was in Wilgenhof tydens n naweek wat ek daar gekuier het. Ons het nog nie televisie gehad nie, maar ons het na die gebeure op die radio geluister. Ek hoor nog die aankondiging van Houston Texas: The Eagle has landed! en later Neil Armstrong, toe hy van die landingstuig afstap op die maan: One small step for man, but one giant leap for mankind! 25

26 Eerstejaargroep in Wilgenhof 1965 Boonste trap: Willem Bührmann, Jan van Greunen, Redge Barry, Ian du Plessis, Doug de Lange, Eddie Schutte, Freddie Wait, Hein Ferreira, Awie Bosman, William de Villiers, John Hey, Cheeser Hahn, Piet Hanekom, Danie de Villiers, Anton Fick, Haantjie Kemp, Charl Cilliers. Onderste trap: André Blignault, Pierre Conradie, Peet le Roux, Rudolf Rode, Charles Louw, Pat Walton, Hennie Heyl, Johan van Straaten, Mossie Mostert, Gerhard Lombaard, Willem Odendaal, Sybrand Grobbelaar, At Sparrius, Johan Jooste, Mark Wessels, Christo Meyer, Gert du Preez, Freddie Poggenpoel. Hang aan reëling: Porkie Jonker, Leo Conradie. Onder: Jan Rabie, George Botha, Koek van Wyk, Eugene Steyn, Mark Duckitt, Raymond Stander, Koos Swart, Martin Prinsloo, Paul van Niekerk, Nic Erasmus, Nato Zondagh, Walter Lutsch, André Jute, Kerneels Steenkamp, Pierre de Wet, Piet Hartman, Freek Steynberg, Martin van der Walt, Johan Smidt, Herman Verbeek. 26

27 Die eerstejaars met wie ek veral bevriend was, was Hein Ferreira, Ian du Plessis, Anton Fick, Doug de Lange en Leo Conradie (Medies), Reginald Barry, Freddie Wait en Willem Odendaal (Ingenieurswese), André Blignault, Eddie Schutte, Awie Bosman, Pierre Conradie, Mossie Mosterd, Piet Hartman en Nato Zondagh (Regte), Hennie Heyl en Peet le Roux (Landbou), Danie de Villiers en Walter Lutsch (BSc). Piet Hartman was my kamermaat in my eerste twee jaar. Ons het saam gebly in kamer S en in die tweede jaar in kamer 32, op die grondvloer met n noordelike front. Hy was reeds in sy tweedejaar as BA Regte student. Hy het, soos ook n paar ander in ons Wilgenhof eerstejaarsgroep, in sy eerstejaar in Dagbreek tuisgegaan. Hy was van Alexandrië in die Oos Kaap. Sy pa was bekend as Piet Penne en verbonde aan die Hoërskool Alexandrië. Ons het n baie goeie verhouding as kamermaats gehad. Goeie vriende, maar nie dik pelle nie. Gevolglik het elkeen mekaar ruimte gegee om sy eie ding te doen. In my derde- en vierdejaar was ek en Danie de Villiers kamermaats. Hy het uit n familie gekom met n lang Wilgenhof tradisie. Beide sy oupas, aan vaders- en moederskant, was in Wilgenhof, asook sy pa David en sy oom Tol de Villiers en sy oom Topper Conradie. Hy was dus n derde geslag Wilgenhoffer! In my jaar in die Vloot het ek vir Louis de Beer, Charl se kamermaat, ontmoet toe ons by my ouers in Mouillepunt tydens naweke gekuier het. Studente het in die reël nie motors gehad in daardie dae nie en ons moes maar oor die weggekom het met die trein, bus of te ryloop. Charl was al van skooldae af n petrolkop en hy en Frikkie du Toit (sy vriend van skooldae), het ure op Grand Central en Kyalami renbane naby Pretoria deurgebring. Hoe dit gekom het kan ek nie meer onthou nie maar Charl en sy kamermaat, Louis de Beer, koop toe vir hulle saam n motor van n senior student in Wilgenhof. Dit was n Austin 7, wat hulle weer in n werkende toestand gekry het. Haar naam was Lolita. Die vorige eienaar het die deure afgehaal en tydens n vakansie is hulle toe blykbaar gesteel. My pa het nie van hierdie motor en transaksie geweet nie! Lolita in die kwod Charl en Lolita in n vinnige draai na links Klik vir n padtoets van Lolita! en Lolita gaan Elgin toe! Ek hou maar die dak bo! 27

28 Ek was saam toe Lolita op eie stoom oor Sir Lowry s pas na Elgin toe, waar Charl dit by oom Pieter Watermeyer op sy en oom Rudie se appelplaas, Jutland, gestoor het. Hy het dit later aan iemand op Stellenbosch verkoop, wat dit wou restoureer. Alhoewel dit in daardie dae redelik veilig was, het my pa nie daarvan gehou dat ons ryloop nie. Toe ek Wilgenhof toe gaan, kom hy na vore met n motorskema. Ek het n paar Rand verdien in die vier maande tussen die Vloot en toe ek Universiteit toe moes gaan. Ek word toe die tweede grootste aandeelhouer in n tweedehandse donker blou Renault Dauphine, met my pa die meerderheids aandeelhouer. Charl en Francois (toe in die Vloot) was, as ek reg onthou, slapende aandeelhouers. Charl as tweedejaar mag n motor aangehou het in die koshuis en so het ons het n ryding om naweke en vakansies huis toe te gaan, gehad. Daar is selfs n kontrak opgetrek om almal se belange te beskerm. Ek moet sê die motor het handig te pas gekom toe ek in my derdejaar nog in Wilgenhof gebly het en in Bellville moes klasse bywoon! Ek het nooit weer my geld gesien nie, maar in my vierdejaar het my pa die Dauphine ingeruil vir n Renault R10, wat hy toe vir my gegee het om te gebruik. My ouers het toe Saasveld toe getrek en my pa het vir my ma n Toyota gekoop. Charl en Francois erf toe haar donkerblou Renault R8, waarmee my ma tot op daardie stadium gery het. Ons donkerblou Renault Dauphine. Charl het deelgeneem aan n Rally wat die ingenieursstudente onder leiding van Willem Malherbe gereël het. Vandaar die nommer 9 op die voordeur. Charl het ook die wieldoppe afgehaal en die rims silwer geverf. Willem Malherbe het ook n Renault Dauphine gehad - n rooi een!. My tweede dogter, Esmé, is later met Willem se seun, Dawie, getroud! Eintlik mag eerstejaars nie motors op Stellenbosch besit het nie. Maar om die gebruik van n motor te gehad het, het baie voordele ingehou, veral as jy n doll op n date wil neem. Tien (of dalk meer ) ouens het toe n sindikaat gevorm en elkeen bygedra en n Buick Staight Eight Fastback vir R120 gekoop, onder die inisiatief van Mossie Mosterd. Die motor is n Straight Eight genoem, omdat die engin agt silinders in n reguit silinderblok gehad het. Seker so n laat 28

29 veertigerjare model. Ek weet dat behalwe Mossie Mosterd, was Doug de Lange, Danie de Villiers, Jayson Fick, Hennie Heyl, André Blignault, Walter Lutsch en Nato Zondach ook onder andere lede van dié sindikaat. Een middag het die Straight Eight met balonne en trompetgeskal die kwod binnegery. Daar was heelwat belangstelling in hierdie move van die eerstejaars en die oumanne het net hulle koppe in goedkeuring geskud. Ek weet nie of Nic Erasmus ook vir n aandeel betaal het nie, maar hy was die amptelike mechanic van die Straight Eight. Huislede kon die motor huur met n chauffeur, met n wit (ou vloot) kep, sodat die huurder agter in die motor by sy doll kon sit. Die Straight Eight arriveer in die Kwod 29

30 Stellenbosch word omring deur baie mooi natuurskoon, riviere en berge. Die Eersterivier wat deur die Stellenbosch vallei vloei Baie van die berge kan deur staptogte uitgeklim word. Die Stellenbosch Pieke in Jonkershoek is baie gewild en in 1965 in my eerste jaar, op n baie mooi laat herfs Saterdag, het ek die Pieke saam met n groep ervare studente bergklimmers uitgeklim. Van bo kan jy baie ver sien. Suid lê Valsbaai en die Strand, na die weste Tafelberg en Tafelbaai en noord die Swartland en Malmesbury. Die Pieke en Jonkershoekberge 30

31 n Jaar later het ek en sewe ander Wilgenhoffers Rifberg in die Jonkershoekberge op Saterdag 30 Julie 1966 uitgeklim, onder leiding van Dan Craven en Jokl le Roux. Met die opgaan reeds het ons gemerk dat die wolke begin toeneem, maar ons het tot bo geklim. Op meeste van die berge se top is n posbus, wat waarskynlik deur die Berg en Toerklub (BTK), daar aangebring is. Ons het ook die dag n boodskap met die datum 30 Julie 1966 op n stukkie papier geskryf dat ons die laaste end in die mis geklim het. Al agt van ons het die briefie onderteken en in die posbus geplaas. Was dit nie vir Dan Craven, wat op Stellenbosch groot geword het en n ervare bergklimmer en stapper was nie, het ons dalk daardie dag in die moeilikheid beland. Hy het kop gehou en ons het ons pad weer teen die berg af gevind. (Groot was my verbasing toe my skoonseun Dawie Malherbe n foto van daardie briefie 50 jaar later per WhatsApp aan my aanstuur. n Onlangse Wilgenhoffer het die posbus in 2016 op Jongersberg oopgemaak en die inhoud ondersoek en op die briefie van die Wilgenhof uitstappie 50 jaar tevore afgekom. Hy het n foto daarvan geneem en op sy Faceboek bladsy geplaas, waar Dawie dit raakgesien het. Ek het dit weer aan van die ander lede van die groep aangestuur.) 31

32 Aan die einde van die derde kwartaal in my eerstejaar het ek en Charl met die Dauphine deur die nag gery na Pretoria vir die kort vakansie. Ons ouers was tydens die Julievakansie in 1965 oorsee en hulle wou gehad het ons moes huis toe kom vir die vakansie. Danie de Villiers het saamgery tot op Potchefstroom, waar sy ma en een suster hom kom haal het. Hulle het in Sasolburg gewoon. Tydens daardie vakansie het ek my aansoek vir toelating in die tweede jaar by Tukkies ingedien. Aan die einde van die jaar is ek en Charl weer deur die nag Pretoria toe. Ek moes nog die middag in Fisika eksamen skryf en Charl het die motor gepak. Na die eksamen is ons uit Stellenbosch weg. In Du Toitskloof besef Charl hy het sy beursie in sy kas in die koshuis vergeet. Hoe nou gemaak? Al ons geld vir petrol is in sy beursie. Om weer terug te draai sou baie tydrowend wees. Ons onthou toe dat JJ en FX Jurgens, wat in Wilgenhof was, van Worcester gekom het en weens hulle pa, FX Jurgens Snr., wat gereeld briewe in die Burger geskryf het, het ons geweet hulle woon in Gielaan 6, Worcester. By die Polisiestasie op Worcester kry ons toe aanduidings waar Gielaan 6 is. Daar word ons gesê mnr FX Jurgens Snr woon n filmvertoning oor die Morele Herbewapenings Organisasie in die kerksaal by. Daar het ons toe op die gallery van die saal gewag tot ná die vertoning. Ons het ons gaan voorstel aan hom en ons penarie aan hom verduidelik. Hy het sonder huiwering vir ons R20,00 geleen waarmee ons kon voortry. Ons het sy gebaar baie waardeer en die R20,00 per oorplasing met die poskantoor van Pretoria weer teruggestuur. Met my aankoms in Wilgenhof in my eerstejaar het ek my inwoning daar as n tydelike reëling beskou aangesien ek baie verlief was op n meisie in Pretoria en ek van plan was om my studies in my tweedejaar in Pretoria voort te sit. Die eerste kwartaal was dus maar n aanpassing op Stellenbosch en in Wilgenhof manskoshuis en ek het haar baie gemis, veral wanneer ek meisies moes uitvra na koshuis funksies. Ek was nie lus vir vreemde meisies se geselskap nie en het nogal baie na haar verlang. Ons was maar aangewese op korrespondensie per brief want in daardie tyd was selfs n telefoonoproep onprakties en duur. Gelukkig het sy aan die einde van die eerste kwartaal in April vir my in die Kaap tydens die kort vakansie kom kuier. Sy het per vliegtuig met die SAL se Springbokdiens met n Douglas DC-4 Skymaster gevlieg. 32

33 So het DF Malan lughawe in Kaapstad in 1965 gelyk. Let op doe oliekolle waar die vliegtuie geparkeer is, agv die binnebrand enjins van die vliegtuie, voor spuitvleigtuie in gebruik geneem is. Suid Afrikaanse Lugdiens Douglas DC-4 Skymaster Sy het by my ouers, wat toe in Mouillepunt gebly het, tuisgegaan. Dit was baie lekker om haar weer te sien. Ons is ook n naweek in die vakansie saam met my ouers Hermanus toe. Een middag het ons van Hermanus Uilenkraalsmond toe gery om bloedwurms by n meneer Lourens te gaan haal. My pa wou dit as aas hê vir hengel. Hy het op daardie stadium n Steyer Puch Haflinger 4 X 4 gehad wat lekker lig was en maklik op die sand kon loop, soos by die duine by die Plaat tussen Hermanus en Gansbaai. Hoekom ek en sy met die Haflinger agterna gery het kan ek nie mooi onthou nie, maar ek dink ek wou gaan kyk of ek Danie de Villiers, n mede eerstejaar in Wilgenhof, met wie ek bevriend geraak het, se ouers se strandhuis by Stanfordsbaai, net langs Gansbaai, kon opspoor. Na ons die bloedwurms gekry het is my pa en ma vooruit terug Hermanus toe. Danie het het vir my gesê hy is tydens die universiteitsvakansie daar en het my beduie hoe om daar uit te kom. Daar was destyds net n tweespoor sandpaadjie vanaf die hoofpad. Op n hoogtetjie het ek n motor gesien wat van die anderkant aangekom het tussen die bosse. Ek hou toe maar stil en wou nog uit die pad kom toe kom die ander motor reeds om die draai, slaan remme aan en gly so in die sand in die regter voorlig van die Haflinger in. Die ouerige oom het hom ook vrek geskrik en ons het maar besluit elke ou is maar verantwoordelik vir sy eie skade. Ek het toe maar die soektog na Daniehulle se huis gelos en moes aan my pa gaan verduidelik wat gebeur het. Ek het later by Danie verneem dit was oom Thys Parra, die Waterfiskaal van Stanfordsbaai, wat in my vasgery het! Ek sou vroeg in die tweede kwartaal my eerste universiteitstoetse skryf en moes tussenin nog probeer swot ook! Ek het dit baie waardeer dat my en haar ouers haar besoek moontlik gemaak het. Dit was net baie gou verby. In Julie moes ek in die drie weke universiteitsvakansie na n Vloot opleidingskursus in Durban gaan. Omdat my huisadres nog my ouers se adres in Pretoria was, moes ek eers per trein Pretoria toe en vandaar Durban toe en na die kursus weer terug Pretoria toe. My ouers was oorsee en ek dink ek het net n dag of twee vir haar in Pretoria gesien, voor ek moes terug Stellenbosch toe. 33