BY DIE WERK. Die kuns van geluk. Hoekom is almal so behep met Pokémon Go? Kopspeletjies hoekom ons nie kan spaar nie. Nóg wetgewing regtig?

Transcription

1 Kopspeletjies hoekom ons nie kan spaar nie AUGUSTUS 2016 Die kuns van geluk BY DIE WERK Is 2018 die einde van die tradisionele finansiële adviseur? Kan jy die golf van verandering ry om steeds relevant te bly? Nóg wetgewing regtig? Hoekom is almal so behep met Pokémon Go?

2 DAAR IS GEEN GRENSE AAN HOE VER N GOEIE VENNOOTSKAP JOU KAN NEEM NIE. Vindingryke idees, gevorderde oplossings, merkwaardige suksesse en innoverende denkwyse. Dit alles, is wat uitstekende vennootskappe kan bereik. Daarom werk ons, by auto & general saam met die regte mense, sodat ons kliënte beter bedien kan word, om saam doelwitte te kan bereik wat ons nooit op ons eie sou kon doen nie. Kom ons bereik groot dinge saam. Skakel ons by en word een van ons makelaar vennote. Auto & General Versekeringsmaatskappy Bpk, n gemagtigde fi nansiële-diensverskaffer (FDV-lisensienommer: 16354)

3 Redakteur Rianet Whitehead Tel Sel Joernalis Jonathan Faurie Sel Navorser/Joernalis Myra Rego Cell Advertensies & Subskripsies Michelle Schreuder-Rankin Tel Sel Ontwerp & Uitleg Noël Schreuder Tel Sommige vertalings deur Green Grapes PR WEBWERF en daaglikse gratis e-nuusbrief Kry al jou versekeringsnuus by Teken in op ons daaglikse gratis e-nuusbrief en bly op hoogte van sake. FAnuus word uitgegee deur Insurance Publications cc Posbus 2342 Wilropark 1731 n Positiewe tweede helfte Die tweede helfte van die jaar is geneig om maar altyd so n bietjie met ons weg te hardloop, en daardie werghardlooptyd het nou behoorlik ingeskop. Daar was baie tyd vir netwerk en genoeg geleentheid vir opskerping met al die konferensies wat verby is, maar die einde is nog nie in sig nie. Die laaste paar maande van die jaar is gewoonlik baie besig en almal probeer dit wat nog nie gedoen is hierdie jaar nie vinnig aan die gang te kry of af te handel. Samesmeltings is hoog op die agenda in die versekeraar- en onderskrywingspasie, en aan die makelaarskant kry ons n hoop navrae van makelaars wat boeke wil koop. Daardie boeke is ongelukkig nie openlik beskikbaar nie, maar ons hoop dat die makelaars wat wel daaraan dink om te verkoop besef dat daar geweldig baie opsies vir hulle is en dat hulle goed kan besin oor wie hulle kliënte kan oorneem die ideaal is nie om oor te gee aan die eerste en beste koper nie. Besin deeglik! Alhoewel dinge op die oog af bietjie stil is op die regulatoriese front glo ek daar is baie woelinge onderlangs, veral in die wêreld van RDR. Die datum kan nie heeltyd uitgestel word nie, so dis net n kwessie van tyd Die vraag is is jy reg vir RDR en alles wat daarmee gepaardgaan? Indien nie, lees lees en lees nog n bietjie meer en begin dan jouself regkry vir veranderinge wat defnitief gaan plaasvind. INHOUD AUGUSTUS 2016 Rianet Whitehead - Redakteur Daar is nie wegkruipplek vir hierdie een nie. Ons is dan ook baie opgewonde oor The Insurance Apprentice 2017 met aansoeke wat 30 September sluit. Die prys van n besigheidskaartjie na London om Lloyds of London vir n week te besoek en die R beurs van Inseta om te gaan studeer, is iets wat menige jongmens in hierdie industrie sal wil wen help ons om die woord te versprei. Al die inligting is op www. TheInsuranceApprentice.co.za. En dan, sonder om enigsins oor die politiek te praat, wil ek net noem dat ek lanklaas so positief oor ons land gevoel het. Ek is positief en ek is trots en ek glo al hierdie positiwiteit wat mense tans ervaar uiteindelik ook sal oorspoel na ons industrie. Die toekoms lyk vir my mooi! Tel Faks info@fanews.co.za Die opinies en advies in hierdie tydskrif, hetsy in n artikel, advertensie-artikel, of advertensie, is nie noodwendig die opinie en advies van die eienaars, publiseerder of werknemers van FAnuus nie. z IN DIE NUUS 4 Die kuns van geluk by die werk 5 n Les te leer uit Doer Onder 6 n Adviseur se waardeproposisie: voor en na RDR 8 Kan jy die golf van verandering ry om steeds relevant te bly? z KORTTERMYN 10 Lewenslesse op die slegste tyd denkbaar geleer 12 Hoekom is almal so behep met Pokémon Go? z BELEGGGINGS 13 Moet ons bly of moet ons gly? z LEWENS 14 Lig jou kliënte in oor kankerfeite z AFTREDE 15 Kopspeletjies hoekom ons nie kan spaar nie z TEGNOLOGIE 16 Is 2018 die einde van die tradisionele finansiële adviseur? z REGULERING 18 Nóg wetgewing regtig? 3

4 Die kuns van geluk BY DIE WERK Besigheidsukses is nog altyd saamgevat in die leuse dat kliënte gelukkig gehou moet word; die versekering van werknemergeluk was nog nooit n hoofprioriteit nie. Maar, tye het verander en baie organisasies en maatskappye begin agterkom dat gelukkige werknemers ook effektiewe werknemers, beter werkskulture en gelukkige kliënte, beteken. Laat die geld inrol In die lig van vandag se ekonomiese landskap, is dit belangriker as ooit vir maatskappye om gelukkige en produktiewe werknemers te hê. As n kliënt byvoorbeeld in n maatskappy inloop om iets te koop, kan n gelukkige en hulpvaardige werknemer die transaksie en die ervaring aangenaam maak wat tot gevolg kan hê dat die kliënt sal terugkom vir herhaalde besigheid, en derhalwe by die handelsnaam of maatskappy sal bly. n Ongelukkige en ondoeltreffende werknemer, andersyds, kan die transaksie en ervaring so onaangenaam maak dat die kliënt besigheid elders sal soek. Handelsnaam ambassadeurs Dis belangrik om te onthou dat werknemers ten diepste n maatskappy of organisasie se handelsnaam ambassadeurs is, en as hulle tevrede voel, sal jou kliënte beter bedien word en daar sal meer betrokkendheid wees. Jy sal ook bly wees as die geld aanhou inrol! Vele studies het bewys dat werknemers met n hoë werkstevredenheid oor die algemeen meer produktief, betrokke en lojaal is aan hulle maatskappye. As werknemers lojaal is en betrokke is by die maatskappy, is die winsgrens hoër. Daarenteen, as mens ongemotiveerd of onderwaardeer voel, ly die maatskappy daaronder. Benewens dit, bewys studies dat betrokke werknemers minder afwesig is, beter presteer en meer ondersteunend is vir verandering en bereid is om die veranderinge te laat plaasvind. Die wetenskap van dit alles Geluk is n moeilike konsep en kan verskillende dinge vir verskillende mense beteken. Deel van die uitdaging van die wetenskap van geluk is om die verskillende konsepte van geluk te identifiseer en hulle prakties toe te pas op die korporatiewe omgewing wat die personeel bo en behalwe hulle salarisse, aanspoor, sê Liane McGowan, die Stigter van Happy Monday, CC. Die Employee Assistance Programme (EAP) is lankal nie meer genoeg nie en behoort nie oorweeg te word op die pad vorentoe nie, as dit kom by die implementering van effektiewe, proaktiewe, emosioneel-gebaseerde welstandsveldtogte, het McGowan voortgegaan. McGowan glo dat die personeel totaal emosioneel toegerus moet wees om verskillende veeleisende situasies te hanteer terwyl ondergeskiktes, verskaffers en kliënte hanteer word. Dis uiters belangrik vir sukses. As n werkgewer, is die versekering dat jou werknemers gemotiveerd is en in staat is om produktief te werk, asook die vermyding van personeelwisseling, noodsaaklik. Die soeke na geluk Werknemers is mense. Die ontwikkelng van hulle vaardighede, hulle toewyding en hulle soeke na geluk is uiters belangrik nie net vir n suksesvolle werkerskorps nie, maar ook vir n suksesvolle besigheid, het sy voorgegaan. As mense hou ons baie daarvan om dit te doen wat ons gelukkig maak, ons selfwaarde ophef, ons n doelwit gee, ons toelaat om kreatief te wees en sosiale interaksie verskaf. Weet jy of jou werknemers se emosionele behoeftes aangespreek word? Ken jy hulle goed genoeg om daardie vraag te beantwoord?, het McGowan gevra. As maatskappye begin om op hierdie kwessies van hulle werknemers se welstand te fokus, bewys navorsing dat geluk amper elke besigheids- en opvoedkundige uitkoms verhoog; dit verhoog verkope met 37%, produktiwiteit met 31%, taakakkuraatheid met 19%, asook verskeie ander lewens- en gesondheidsverbeterings. n Fisiek gesonde werknemer is nie gelyk aan n gelukkige werknemer nie, en gelukkige werknemers is diegene wat goeie werk kultiveer en besighede dryf. McGowan sê die maatstaf van geluk is n wetenskaplike proses en is al kategories bewys dat dit werk. In die 1980s, toe die kwessie van geluk by die werk ontstaan het in korporatiewe spasies, het twee navorsers, Deci en Ryan, deurslaggewende bevindinge gehad oor waarom mense werk. Die drie positiewe motiveerders is spel, doelwit en potensiaal. Die indirekte motiewe wat prestasie belemmer is emosionele druk, ekonomiese druk en traagheid (as personeel sig verloor oor waarom hulle doen wat hulle doen, maar dit bloot doen om deur dit te kom), het McGowan gesê. Die wetenskap van geluk verander die wyse waarop ons werk, dink en leef. Ons het mense nodig om dit hulle eie te maak, te aanvaar en dit te bestuur, het McGowan afgesluit. Die moreel van die saak is dat gelukkige werknemers gelukkiger, meer produktiewe werksmagte en verhoogde besigheid tot gevolg het. Liane McGowan Happy Monday CC 4 IN DIE NUUS

5 n Les te leer uit Doer Onder Onsekerheid is niemand se maat nie. Ja, makelaars hét aanvaar dat veranderinge in die versekeringsmark onvermydelik is, maar hulle wil stééds die sekerheid, sekuriteit en gemoedsrus hê dat die mark darem nog gunstig vir besigheid is. In n sekere mate het die FSB n bietjie sekerheid verskaf, maar dít word telkens in die wiele gery wanneer daar nie n datum vir die hervorming van wetgewing en regulasies (en die implementering daarvan) vasgestel word nie. Mylpale word geskuif Eindbestemming 2016 het eindbestemming 2017 geword, en moenie verwag dat die Twin Peaks-model in Januarie geïmplementeer gaan word nie. Dr Reshma Sheoraj, Direkteur van die Nasionale Tesourie se versekeringswetgewing, het in n onderhoud met FAnuus by die IISA Insurance Conference in Sun City gesê dat Twin Peaks waarskynlik eers in April 2017 geïmplementeer gaan word. Dus skuif dié vooruitsig nou na later in die jaar. Staar nóg n jaar van uitstel en onsekerheid ons in die gesig? Dit blyk dat dit die enigste ding is waarvan ons wel seker kan wees. Die Australiese mark Dallas Booth, Hoof Uitvoerende Beampte van die Nasionale Vereeniging vir Versekeringsmakelaars in Australië (National Insurance Brokers Association of Australia) het tydens die konferensie n bietjie lig op Twin Peaks, en hoe dit die Australiese mark verander het, gewerp. Die Australiese mark kan tans in twee dele opgedeel word: algemene versekering, en lewensversekering. In 2015 het die totale premie gevorder in bogenoemde mark op A$18,5 miljard gestaan. Net oor die A$15,6 miljard is in Australië sélf geplaas. Vandat die wetgewing rondom RDR geïmplementeer is, oorheers direkte versekeraars die algemene versekeringsmark en plaas makelaars meestal net kommersiële besigheid. In beginsel wil dit voorkom asof dié beginsel sleg op Suid-Afrika van toepassing is, maar volgens Booth hanteer makelaars en tussengangers steeds 50% van Australië se versekeringsbesigheid. n Reddingsboei Net soos insuid-afrika, het die dinamika van die Australiese mark tot die implementering van Twin Peaks gelei. Sedert 2001 is die Australian Prudential Regulatory Authority die hoof-gesagsfiguur in dié land. Die Wet op die Hervorming van die Finansiële Dienste (The Financial Services Reformation Act) wat in 2001 in Australië geïmplementeer is, was en bly steeds die reddingsboei van die industrie. Nie een van die groot Australiese banke of versekeraars kon nie hul verpligtinge nakom toe die wêreldwye finansiële krisis in 2008 plaasgevind het nie. Hulle was almal goed gekapitaliseer, sê Booth. Geen kitsoplossing Ten spyte van die maatstawwe wat in plek gestel is, het sommige versekeraars wel die nagevolge van die finansiële krisis gevoel. Duisende Australiërs het miljarde dollars in beleggings, spaar en pensioenfondse verloor. Dit het tot groot kommer gelei toe n aantal maatskappye in die finansiële dienste sektor hul deure moes sluit. Maak nie saak hoe hard jy probeer om dit te voorkom nie, mense neig ongelukkig om in bedenklike skemas wat buitensporige opbrengste belowe, te belê, sê Booth. Die toekoms Noudat ons van die negatiewe en positiewe veranderinge bewus is, wat hou die toekoms vir Australië in wanneer dit by die hervorming van wetgewing kom? In lyn met die versekeringsindustrie se kultuur sal daar sterk klem gelê word op die voorkoming van foute en nie net die hantering of nabetragting daarvan nie. Daar sal n sterk onus op beide die vervaardigers en verspreiders van versekeringsprodukte geplaas word om te verseker dat die verbruiker n regverdige produk kry, sê Booth. Niemand weet wat die toekoms inhou nie, maar wat sal in Suid-Afrika gebeur indien die hervorming van wetgewing in gevorderde markte soos Australië nie die volkome beskerming bied waarop daar gehoop word nie? Kom ons hoop dat reguleerders die bogenoemde aspekte in ag sal neem; dat hul nie net die septer sal wil swaai nie, maar saam met makelaars en versekeraars sal wil werk om die industrie te verbeter. IN DIE NUUS 5

6 n Adviseur se waardeproposisie: VOOR EN NA RDR 6 IN DIE NUUS

7 Terwyl sekere mense die Retail Distribution Review (RDR) in n positiewe lig sien betreffende die regulering van die mark en die ondersteuning van die integriteit van die versekeringsmark in geheel, glo ander dat dit te ingewikkeld is en baie duur gaan wees. Tydens die onlangse Momentum Risiko Beraad het Caroline da Silva, Adjunk Hoof Uitvoerende Beampte van die FSB, beklemtoon dat adviseurs se besighede daagliks sosiale, ekonomiese en politieke dreigemente in die gesig staar. Tensy een of ander strukturele verandering plaasvind, gaan advies in sy huidige vorm nie volhoubaar wees nie. Ons wil hê RDR moet die omgewing so omskep dat dit regverdige en bekostigbare advies wat vir almal beskikbaar is verseker, en ten einde dit te verseker, moet ons seker maak dat adviseurs en advies volhoubaar is, het sy voortgegaan. Ons moet dinge anders doen, ons moet die besigheid en kliënte verstaan en ons moet uitkoms-gebaseerd wees, het sy gesê. RDR en die adviseursgemeenskap Rachel Best, Assosiaat Direkteur by Pricewaterhouse Coopers (PwC) het die RDR uitdaging en wat dit vir die advisseursgemeenskap beteken, bespreek. RDR sal n breë stel voorstelle maak om die verspreiding van versekering en beleggingsprodukte te reguleer; dit sal adviseurs differensieer en kategoriseer; die onderskeid tussen dienste, produkverskaffers, dienste wat kliënte koppel en produkverskaffers onderskei; moontlike toelaatbare tipes adviesfooie definieer en n plafon stel op kommissie-betalings vir risikoprodukte (aangevul deur adviesfooie), het sy gesê. Die sleuteloorweging vir jou as adviseur, is nie net om n waardeproposisie te hê waarvoor jy fooie kan vra nie, maar n proposisie wat relevant sal bly selfs na RDR, het sy gesê. Beter gestel, daar is nog n paar oorwegings om in gedagte te hou. Eerstens, hoe belangrik is kategorisering vir jou kliënt, byvoorbeeld, gekoppeld versus onafhanklik? Tweedens, is jou kliënt simpatiek teenoor die huidige kommissiemodel en hoe dit sal verander na RDR? Die kliënt van vandag As gevolg van konnektiwiteit is kliënte van vandag anders; hulle wil meer hê en verwag meer. Hulle doen hulle eie navorsing, hulle het maklike toegang tot alternatiewe keuses en hulle aanvaar die advies van hulle tydgenote. Volgens die 2014 PwC se Strategiese en Analitiese Ondersoek van die Suid-Afrikaanse Sosiale Gesindhede, waardeer kliënte die kliënt-gesentreerde diens meer as die produkte wat hulle van hulle versekeraar ontvang. Daar is n groeiende aantal kliënte wat genoeg selfvertroue het om hulle eie besluite te maak, ongeag hulle kennis en ervaring. Die meerderheid kliënte, het Best gesê, is selfversekerd genoeg om finansiële besluite te maak sonder om met n adviseur te konsulteer. Maar, gegewe die feit dat kennisvlakke dikwels laag is, is n basiese vlak van intelligente advies nog steeds nodig om te verseker dat hierdie individue toepaslike besluite neem. Ten einde aan hierdie vereistes op n gedifferensieerde wyse te voldoen, is dit belangrik om kliënte se voorkeure, omstandighede en behoeftes te verstaan. Maar hoe gaan jy al hierdie oorwegings in die waardeproposisie bepaal? het Best gevra. Dit gaan oor wat jou as adviseur verskillend maak van al die ander adviseurs, het sy gesê. Bepaling van die waarde-proposisie Best sê dit begin met die verstaan van die kliënt se behoeftes met betrekking tot produk, diens en verhoudings. Sy het gesê jy moet jouself afvra: Watter produkte het my kliënte nodig? Watter vlak van advies word verwag of is nodig om hulle besluit te lei? Hoeveel is my kliënte gewillig om te betaal? Watter dienste benodig my kliënte? Waarvoor is die kliënte gewillig om te betaal? Wat is die verwagtinge van my kliënte in die kliëntverhouding? Is die produk toepaslik vir die kliëntsegment? Wat is jou niche-aanbieding? Lewer jy diens aan Millenniale of afgetrede kliënte? Watter tipe kundigheid is geredelik beskikbaar? Oorweeg wat die waarde versus die fooie is. Wat is die waarde wat jy verskaf? Hoe prys jy jou fooie vir advies? Dit gaan alles oor wat kliënte as waardevol beskou en hoe n adviseur daardie waarde-proposisie sal artikuleer op so n manier dat kliënte by hulle sal wil betrokke raak. Die sleutel is om konstante keuses wat gegrond is op kliëntesegmente te maak, hoe om uit te pluis wat die segment is en hoe om daardie waarde-proposisie vir daardie spesifieke kliënte te skep. Gaan besluit dus wat jou anders maak en hoekom n kliënt by jou sal wil betrokke raak, het sy afgesluit. IN DIE NUUS 7

8 Die versekeringsindustrie se landskap wat so vinnig verander bring telkemale nuwe uitdagings mee wat voortdurend die manier waarop ons besigheid doen en met mekaar kommunikeer verander. In die lig hiervan, het KPMG n opname getiteld South African Insurance Industry Business Unusual vrygestel. Verskeie denkleierskap artikels wat fokus op die verskillende aspekte wat die industrie raak, is gepubliseer. Ons wil jou bemagtig; en daarom deel ons graag van die bevindings met jou: Die Suid-Afrikaanse ekonomie Volgens die opname, gee die volgende aanleiding tot die swak verbruikersentiment: hoë huishoudelike skuldvlakke; voortslepende hoë werkloosheidsyfers; styging in verbruikersprysinflasie; en die toename in rentekoerse. Hierdie faktore noodsaak verbruikers om die leisels styf te trek; om konserwatief met hul finansies om te gaan. Die opname noem ook n magdom uitdagings wat buitelandse en plaaslike sakebeleggings in die gesig staar: die dubbele veranderinge wat onverwags gemaak is in die minister van finansies-pos; die kommerwekkende afgradering van SA se soewereine kredietgradering (amper rommelstatus); die sukkelende ekonomie en swak ekonomiese groei; die insinking van die rand tot op die swakste vlak ooit; politieke kwessies. Die stremming wat die swak ekonomie op SA se fiskale finansies plaas, kan aanleiding gee tot onruste in lae-inkomste gebiede waar inwoners afhanklik van openbare dienste (bv. skole en hospitale) vir hul daaglikse voortbestaan is. Dít kan weer tot protesaksies lei, wat in SA se geval, té dikwels met skade aan private en openbare eiendom gepaardgaan. Ontwrigtings in die mark Volgens die opname word toekomstige risiko s rondom tegnologie wêreldwyd die meeste bespreek. Voorbeelde hiervan sluit outonome (self-ry) voertuie, die kwesbaarheid van wolk rekenaars (cloud computing) en kubersekuriteit in. Deur bogenoemde te bespreek, word versekeraars en herversekeraars genoodsaak om veranderinge in die mark te verwag - veral wat eise, nuwe produkte en winsgewendheid aanbetref. Dit help hulle ook om relevant in die mark bly en hul besigheid te groei te midde van dié uitdagings. Kan jy die golf ry om steeds Namate tegnologie minder van n funksionaliteit en meer intelligent raak (bv. die samestelling van kliënte voorkeure en belangstellings; data versameling) sal maatskappye; volgens die opname, meer in hierdie tipe tegnologie begin belê. Dit bied hulle immers n kompeterende voorsprong en n geleentheid om insig in kliënte te kry. Die verslag toon dat die pas waarteen nuwe tegnologie uitgevind en ontwikkel word (en die aanvraag daarna) voortdurend kommer wek. Innovasie op dié gebied loop wetgewing en die instelling van voldoende maatstawwe en -vereistes rondom sekuriteit en privaatheid vooruit. 8 IN DIE NUUS

9 aanlyn of deur middel van n inbelsentrum gelewer of verkry kan word nie. Makelaars wat hierdie model so gou as moontlik omhels, verbeter hulle kanse op sukses. Kritiese suksesfaktore vir die makelaar van die toekoms lê opgesluit in die opbou van n volhoubare praktyk met n klinkklare waardeproposisie en n gepaste model vir die berekening van toepaslike pryse en tariewe. n Blik op korttermynversekering n Oorsig van sake-aktiwiteite in die versekeringsbedryf toon duidelik dat versekeraars van ontwrigtende innovasie gebruikmaak om moeilike tye te deurstaan: Korttermynversekeraars wat aan die opname deelgeneem het, het hul premies jaar-tot-jaar met 11% verhoog. Alhoewel hul posisies op die ranglys ietwat verander het, oorheers die vier grootste versekeraars steeds die mark omdat hulle 52.7% van die mark se bruto geskrewe premies onderskryf. Teen ietwat van n marge wat 24% van die industrie premie onderskryf - bly Santam steeds die grootste versekeraar. Hollard (11%) het Mutual en Federal (10%) as die tweede grootste versekeraar verby gesteek. In die geheel, het versekeraars (wat aan die opname deelgeneem het) jaar-tot-jaar n 5% toename in bates rapporteer. van verandering relevant te bly? RDR en wat om te verwag Volgens die opname, moet die makelaar van die toekoms n waardeproposisie hê. Hy moet ook dié waardeproposisie deurentyd naatloos kan bewys en bekragtig. In die lig van die Retail Distribution Review, sal ons n sterk afname in makelaarsgetalle sien. Kliënte sal moeilik aan die konsep van makelaarsfooie sluk en hul na direkte versekeraars wend. Dit sal die gaping in advies nóg groter maak. Kliënte sal bevraagteken of die makelaar werklik hul behoeftes verstaan. Die tipe diens waarop kliënte gaan aandring, sal nie net Die Solvency Assessment and Management (SAM) en Twin Peaks wetgewing wat volgens verwagting in 2017 geïmplementeer gaan word, sal rolspelers in die versekeringsbedryf tot die uiterste beproef word. Dit sal merkwaardig wees as rolspelers al die veranderinge wat die twee stukke wetgewing meebring, oor n 12-maande periode onder die knie kan kry. Dít alles terwyl hulle hul inkomste groei in n mededingende mark wat konstant verander. Ongunstige makro-ekonomiese faktore, weerverwante ontwrigtings en onderbrekings en krimpende huishoudelike inkomstes weens toenemende werkloosheid verhinder groei in die bedryf. Verder toon die opname dat SA die ergste droogte nóg in die laaste 111 jaar ervaar het. In die lig van die feit dat die Suid-Afrikaanse verbruiker al hoe armer word, bly versekering n luukse produk. Ongeveer 60% van motors op SA-paaie is nie verseker nie, omdat versekering onbekostigbaar is. Die opname toon ook dat makelaars wat oor die jare fooie kon verhoog sonder veel vrae van kliënte, besig is om die druk te voel. Dit noodsaak makelaars om die volhoubaarheid van besigheidsmodelle en in-huis administrasie te herevalueer. Bron: KPGM South African Insurance Industry Survey IN DIE NUUS 9

10 LEWENSLESSE Daar is n Engelse leuse wat lui: Some lessons cannot be taught, they simply have to be learned and sometimes life s best lessons seem to be learned at the worst times. denkbaar Dit is só waar: ervaring is dikwels die kwaaiste leermeester, want jy kry éérs die toets en dán leer jy die les. Van dieselfde stoffasie Die Ombudsman-uitsprake wat ons gereeld in ons nuusbriewe publiseer is gewild onder lesers, omdat ons beide die makelaar se kant van die storie en die Ombudsman se finale beslissing weergee. Só het FAnews onlangs n uitspraak (wat in een van ons nuusbriewe verskyn het) aanlyn onder die opskrif There s more than meets the eye gepubliseer. Dit het n hewige reaksie onder ons lesers ontlok. As n mens na die Ombudsman vir Finansiële Adviseurs en Tussengangersdienste (FAIS) se beslissing kyk, sal jy sien dat die klaer die respondent van nalatigheid beskuldig het. Die klaer voer aan dat die respondent nie die nodige dekking in plek gehad het nie. Slaan die spyker op die kop Volgens die kontrak tussen Harten en Vennote en Mutual en Federal, het Peter Joseph Harten, die klaer, oor n permanente ongeskiktheidsdekking- en doodsvoordeel ter bedrae van R (drie keer die bedrag van die klaer se jaarlikse verklaarde inkomste van R ) beskik. In Oktober 2006 het Harten en Vennote hul korttermynversekeringsboek aan die respondente Walter Kranz Versekeringsmakelaars (die eerste respondent) en Walter Kranz (die tweede respondent) verkoop. Die polis in dispuut was by die boek ingesluit. Op 25 September 2007 het die partye vergader om die polis se hernuwing te bespreek. Op daardie stadium het die dekking 10 KORTTERMYN

11 op die slegste tyd geleer in dispuut onder die Verklaarde Voordele afdeling (Stated Benefits) van die polis geval. Kranz het laasgenoemde in twyfel getrek deur aan te voer dat die tipe dekking aan werkloosheidsversekeringsfonds-bedrae onderhewig is. Betalings mag dus lank neem om geprosesseer te word en dekking moet eerder onder die Groep Persoonlike Ongevalle afdeling (Group Personal Accident) van die polis geskied. Harten het die advies aanvaar en Kranz opdrag gegee om die dekking van R na R verklaarde inkomste per jaar te verhoog. Dit beteken dat die bedrag vir die verklaarde inkomste per jaar R (en nie meer R nie) moes beloop. Kranz het die polis na Groep Persoonlike Ongevalle gewysig, maar volgens Harten nié die uitbetalingsvoordeel aangepas nie. Harten beweer dat Kranz se wysiging n verandering in voordeel (van R na R ) meegebring het. Harten was nie bewus daarvan dat dié bedrag verminder het nie. Op 9 Oktober 2007 het Kranz n e-pos aan Harten gestuur waarin hy die wysigings op die polis bevestig het. Harten voer aan dat daar geen aanduiding was dat die bedrag van R na R verminder het nie. Daar was ook geen aanduiding gegee dat die opdrag om die dekking van R na R te verhoog, uitgevoer is nie. Oor die vingers getik Op 3 Augustus 2008 was Harten in n fietsongeluk wat hom paraplegies gelaat het. In Mei 2009 het n neuroloog Harten permanent ongeskik verklaar. Mutual en Federal het die eis goedgekeur en n bedrag van R uitbetaal. Harten het egter n bedrag van R verwag. Die betrokke partye het op 3 Julie 2009 vergader: Harten het genoem dat n fout met die uitbetaling van die polis ingesluip het; die betalingsvoordeel was baie laag en nié wat hy verwag het nie. Harten het hom na Kranz gewend om die tekort van R te betaal. Harten het toe n klag by die Kantoor van die Ombudsman aanhangig gemaak deur aan te voer dat Kranz nalatig opgetree het. Die wysigings wat Kranz aanbeveel het, het nie voldoende dekking gebied nie. Die ander kant van die storie Kranz het enige waninterpretasie of nalatigheid ontken. Volgens Kranz was Harten se Mutual en Federal-polis reeds in plek toe hy die advies gegee het. Kranz was nie die adviseur toe die polis uitgereik is nie. Kranz het nie Harten aanbeveel om die polis uit te neem nie. Kranz het eers advies begin gee nadat hy Harten en Vennote se korttermynversekeringsportefeulje in Oktober 2006 oorgeneem het. Kranz het vir die heel eerste keer advies tydens die vergadering van 25 September 2007 gegee (toe die hernuwingsvoorwaardes bespreek is). Dit was tydens dié vergadering wat Kranz vir Harten adviseer het om die polisafdeling te wysig. Die rede hiervoor (soos bo genoem) was omdat die voordele onder Verklaarde Voordele onderhewig aan die werkloosheidsversekeringsfonds se verminderde bedrae was. Volgens Kranz is Harten aanbeveel om die dekking te verhoog. Harten het egter aangedui dat hy nie enige addisionele premie op die polis wou betaal nie. Kranz het die verskil in dekking onder die twee verskillende afdelings van die polis aan Harten verduidelik. Harten het dit verstaan. Die feit dat Harten die advies aanvaar en Kranz opdrag gegee het om die wysigings aan te bring, word nie in twyfel getrek nie. Volgens Kranz is Harten n gesoute finansiële dienste verskaffer in sy eie reg en was n verduideliking nie nodig nie. Harten het 25 jaar se ondervinding in die korttermyn-versekeringsbedryf en was deeglik bewus van die verskil in voordele. Dit was nie nodig om die verskil aan hom te verduidelik nie. Verder het hy die verminderde uitbetalingsbedrag onder die Groep Persoonlike Ongevalle-voordeel aanvaar. Kranz voer aan dat hy op 9 Oktober n brief aan Harten gestuur het waarin hy die wysigings én die verminderde dekkingsbedrag aan hom uitgewys het. Die polis het duidelik gestipuleer dat Harten permanente ongeskiktheidsdekking van R geniet. Toe Harten die opsomming van versekering ontvang het, het hy geen versoek gerig om die dekkingsafdeling van Groep Persoonlike Ongevalle terug na Verklaarde Voordele te verander nie. Dit maak nie sin dat die respondent opdrag sal ontvang om die inkomste te verhoog met die doel om die dekking van R na R te verminder nie. Interessant genoeg het die Ombudsman beslis dat Kranz waarskynlik gefaal het om op te merk dat die bedrag verkeerd was. Die respondente moes n bedrag van R aan Harten uitbetaal. Ons lesers wik en weeg Een leser het gevra of die brief dan nie as n rekord van advies dien nie. Hoekom sal Kranz se brief nie as n rekord van advies dien nie? Nóg n leser het dit as belaglik beskou dat n mens die persoon wat jou praktyk gekoop het dagvaar. Die klaer moes van beter geweet het. Dan wou hy nog dieselfde premie vir meer omtvattende dekking ook betaal. Tipies kliënt. Ek hoop die adviseur appelleer. Die makelaar het eintlik die klaer gehelp deur die tekort in dekking uit te wys. Word die brief of e-pos wat die dekking uiteengesit het dan nie as n rekord van advies beskou nie? Dit wil voorkom asof enige vorm van gesonde verstand by die agterdeur uit is. Daar is geen wegkomkans vir makelaars nie Dit wil voorkom asof gemene reg met een groot voorwaarde herskyf is: Geen genade vir makelaars; die kliënt is altyd reg, het n ander leser gesê. KORTTERMYN 11

12 In geval jy nog nie gehoor het nie, die nuutste slimfoontoepassing wat die wêreld oorneem is Pokémon Go. Pokémon Go is n verbeterde realiteits-selfoonspeletjie wat verbruikers aanmoedig om buite te kom en Pokémonkarakters in die natuur te vang. Hoekom is almal so behep met Pokémon Go? Met hulle slimfone in die hand, raak die spelers weg in n verbeterde realiteitsweergawe van hulle reële werklikheid terwyl hulle die spoor van die ontwykene strokiesprentmonsters in hulle strate, huise, geboue en buurte volg. Die skadukant van dit alles Die gevolge hiervan word tans nog nie heeltemal deur die versekeringsindustrie in ag geneem nie. Maar, dis duidelik dat hierdie tegnologie op een of ander wyse n impak op die versekeringsindustrie sal hê soos ons alreeds gesien het. n Hele aantal berigte het al aangedui dat mense al beseer is terwyl hulle na hulle fone gekyk het terwyl hulle deur stede se strate beweeg het, hulle het al by kranse afgeloop; was al in motorongelukke; is al beroof en het al onwettige plekke betree. Kriminele gebruik ook die speletjie om misdaad te pleeg. Op die aand van 9 Julie het die polisie van Missouri, VSA, berigte ontvang dat misdadigers die toepassing gebruik het deur n baken by n PokeStop te voeg wat meer spelers na daardie area gelok het. Berigte lui dat n hele aantal gewapende rooftogte naby daardie baken plaasgevind het. Kuberkrakers het ook al gepoog om te kapitaliseer op die populariteit van hierdie toepassing. Daar is al verskeie berigte dat fone besig is om gekompromitteerde weergawes van die toepassing af te laai wat ongemagtigde toegang tot die verbruikers se fone toelaat. Sedert die vrystelling het n hele aantal eiendomseienaars gevind dat hulle eiendom geïdentifiseer is as oefeningsgimnasiums waar Pokémonkarakters gewoonlik bymekaarkom. Dit het tot gevolg gehad dat n hele rits spelers na privaat eiendom gestuur is sonder die eienaars se medewete of toestemming, wat besighede ontwrig het en skade aan privaat eiendom berokken het. Die bekendstelling van Pokémon Go het sommige van die wette van ander lande in gedagte gehou nie. In laat Julie, het Saoedi-Arabië se top geestelike leiers n godsdienstige edik hernu waar hulle n waarskuwing uitgereik het teen die speel van enige tipe Pokémonspeletjies. Die wet het gesê dat Pokémon Islamitiese verbodsbepalinge teen dobbel, die gebruik van misleidende Messelaartipe simbole oortree en verbode beelde bevorder. Geleentheid in sig Tegnologie het alreeds die potensiaal om skade aan privaat eiendom te berokken, beserings te veroorsaak en om kuberkrakers die geleentheid te bied om toegang te verkry tot versekerdes se apparate, uitgewys. Vanaf foute tot uitlatings, tot aanspreeklikheidskwessies, kan n mens maklik sê dat die speletjie te veel bedreigings inhou. Maar, as al die geleenthede oorweeg word, is die voordele vir die industrie oorweldigend. In n wêreld waar versekeraars dit oorweeg dat draagbares gedra word om eise-data te verifieer, bied toepassings soos Pokémon Go dieselfde inligting in baie groter detail. In die agtergrond, kan die insameling van groot data vanaf draagbares en die Internet van Dinge-apparate, versekeraars in staat stel om die prysrisiko baie meer akkuraat vir elke versekerde persoon vas te stel. Hierdie toepassing moedig nie net verbruikers aan om te oefen en uit te gaan nie, maar die toepassing kan ook byvoorbeeld die verbruiker se geografiese ligging, stapgewoontes en belangstellings naspeur. Deur hierdie meganismes verkry die verbruikers ook belonings. Dis duidelik dat baie bereid is om inligting te gee oor hulle gewoontes ten einde die pret van die speletjie te geniet en belonings te kry. Oorweeg die opsies Deur geleenthede te identifiseer om dekking te verskaf, kan versekeraars sake van verbruikers identifiseer waar verbeterde realiteit en virtuele realiteit ware bemagtigers wees by die lewering van voorkomende dienste aan die versekeringsindustrie. Makelaars en agente kan leer van die werklike risiko s wat Pokémon Go en die les wat die toepassing aan kliënte kan bied, byvoorbeeld, in die tegnologie spasie en dit kan sagteware en tegnologiese ontwikkelings aan kliënte bied en verseker dat hulle behoorlik gedek is. As ons die geleenthede oorweeg, is die voordele vir die industrie oorweldigend. Hierdie toepassing is n goeie aanwyser van wat nog gaan gebeur en dit het alreeds n impak gemaak wat die versekeringsindustrie se aandag behoort te trek. 12 KORTTERMYN

13 Moet ons bly of moet ons gly? Op Vrydag 24 Junie het die nuus gekom dat uitslag van die Britse EU referendum ten gunste van n wegbreek was en dit het toe effektief uitgeloop op dit wat as Brexit bekendstaan. Hoewel meningspeilings tot en met die stemming gesuggereer het dat die uitslag onseker sou wees, het beroepswedders en finansiële markte geglo die bly stem sou wen; tot so n mate dat die Amerikaanse aandelemark op die dag van die referendum met n stewige 1.3% gestyg het. Slegte gevoel Die gly (wegbreek) stem het, om dit sagkens te stel, beleggers uiters senuagtig gemaak. Riskante bates is aggressief in die eerste twee verhandelingsdae na die aankondiging afverkoop. Hierteenoor was daar n stormloop na bates met die vermeende status van n veilige hawe. Britse aandele het met 5.6% geval, die pond het met 8% teen die dollar verswak en die opbrengs op Britse staatseffekte met n looptyd van tien jaar het met n massiewe 30 basispunte getuimel. Trouens, die vernietiging van 112 miljard se waarde op die Londense aandelebeurs twee dae se verhandeling na die referendum verdwerg die direkte koste vir Brittanje van sowat 8 miljard per jaar om deel van die EU te bly. Europese aandele het ook nie die slagting vrygespring nie. Bankaandele in Europa het met verbysterende 18% geval - die laagste vlak sedert Wag en sien Die gly stem sal uiteraard politieke en ekonomiese gevolge hê, nie slegs in Brittanje nie, maar ook in Europa waar prominente lande waarskynlik die bestaan van die EU in sy huidige vorm gaan bevraagteken. Ons sal die beleggingsgemeenskap, die Bank van Engeland en die Europese Sentrale Bank noukeurig dophou om te sien hoe hulle die onmiddellike gevolge hanteer. Ons is in onbekende vaarwater en dit kan nog lank neem voor plaaslike en buitelandse beleggers die impak van die uitslag op Britse sakebelange, die Britse en Europese ekonomieë en inderdaad die globale ekonomie ten volle verstaan. Politieke rondomtalie Waarskynlik die mees omstrede politieke kwessie vir Brittanje is wanneer Artikel 50 geaktiveer word en wanneer om die formele en wetlike prosesse vir die verlating van die EU te begin. Terwyl David Cameron besig was om plek te maak vir die huidige eerste minister Therese May, was daar n tydperk van onsekerheid, want sommige mense was van mening die parlement moet n vervroegde verkiesing uitroep. Intussen het die Duitse kanselier Angela Merkel laat blyk dat daar geen informele onderhandelings oor Brexit sal wees voor Brittanje formeel met die proses begin om die EU te verlaat nie. Die EU kan aggressief begin onderhandel, beide om sy posisie te verseker en n duidelike boodskap aan die oorblywende 27 lidstate te stuur. Maar daar is ook die moontlikheid dat die Britse parlement die aanvang van onderhandelings met tot twee jaar kan vertraag. Wat ookal gebeur, ons glo dit sal n uitdagende nuwe omgewing skep wat die Verenigde Koninkryk en die EU in die afsienbare toekoms sal affekteer. Wees gerus Hoewel die politieke atmosfeer gespanne sal bly, kan die volgende punte beleggers gerusstel: Ondanks die verkope van bankaandele, herhaal ons ons siening dat in teenstelling met 2008, dit onwaarskynlik is dat die Brexit stem-uitslag sistemiese probleme vir die banksektor sal veroorsaak. Die finansiële stelsel het in die aanvanklike tydperk net na die stemming op n geordende wyse gefunksioneer. Daar was vier strestoetse die lenings tot deposito verhoudings het sterk verbeter; banke het hulle bates en laste intern afgesper en die ESB het 801 miljard se reserwes op sy balansstaat; Kliënte wat in Sanlam Private Welvaart se globale fonds belê het, het inderdaad in wêreldwye aandele belê met lae blootstelling aan Brittanje en Europa; en Hoewel die ekonomiese impak ongetwyfeld aansienlik is, het die geskiedenis bewys tydperke van onsekerhede skep geleenthede vir langtermynbeleggers. Ons sal nie huiwer om ons kontant te gebruik wanneer ons sulke geleenthede geïdentifiseer het nie. Die vraag bly egter hoe verskillende bateklasse op die gly stem reageer en hoe ons kliënte se portefeujes in die onsekere omgewing posisioneer. Alwyn van der Merwe Beleggingsdirekteur Sanlam Private Welvaart BELEGGINGS 13

14 Lig jou kliënte in oor KANKERFEITE Wanneer n mens dink oor hoe mediese kwessies in die verlede hanteer is, was daar n besliste onderskeid tussen siektes wat doeltreffend behandel en genees kon word en siektes wat behandel, maar nie genees kan word nie. Deur kennis het ons uiteindelik n stadium bereik waar ons siektes kan identifiseer wat nagevors moet word ten einde n bestuurbare oplossing te vind. Deur middel van eise-statistiek kon Suid-Afrika se belangrikste versekeraars daarop wys dat kanker die leidende oorsaak van sterftes onder mans en vroue is. Maar dit hoef nie n doodsvonnis te wees nie. Baanbreker-ontdekkings n Artikel op Independent.co.uk wys daarop dat navorsing oor estrogeenreseptore dalk die sleutel kan wees om te verduidelik hoekom sommige vorms van borskanker nie op behandeling reageer nie, volgens twee navorsingstukke wat by die VK se Borskanker-navorsingsimposium voorgelê is. Die artikel sê ook dié navorsing is deur kundiges gehuldig as baanbrekerswerk in die wetenskaplike verstaan van die siekte. In een navorsingstuk het wetenskaplikes van die Universiteit van Pittsburgh nie-oorgeërfde mutasies in die ESRI-geen van 122 proefmonsters van borskankergewasse ontleed. Die geen verskaf instruksies vir die maak van estrogeenreseptore wat in 80% van estrogeenreseptore voorkom en toelaat dat estrogeen die groei van borskanker aanwakker. Sommige van die monsters wat bestudeer is, was primêre borsgewasse terwyl ander sekondêre borskanker was wat na die brein, been of bloedstroom versprei het. Hulle het bevind dat daar aansienlik meer mutasies in die sekondêre monsters was wat aandui dat die primêre borskankers wat ESRI mutasies bevat, n vroeë aanduiding kan wees dat n gewas moontlik weerstand teen sekere behandelings kan ontwikkel. Dit kan hopelik aandui of n pasiënt weerstandig teen die behandeling is voordat die kanker n stadium bereik dat dit nie op die medikasie reageer nie. Die wetenskaplikes hoop om hulle begrip hiervan verder te ontwikkel met nog meer proefnemings. n Reddingsboei vir prostaatkanker n Artikel op medicalexpress.com wys daarop dat prostaatkankerpasiënte nou hoop kan kry nadat wetenskaplikes by die Universiteit van Newcastle in die VK n nuwe groep molekules ontdek het wat geteiken kan word om die groei van gewasse te beperk. Volgens die artikel gebruik kundiges n gevorderde siftingstegniek wat bevind het dat honderde gene deur die manlike hormoon Bron: Discovery Health testosteroon geaffekteer word. Daar word geglo dit kan lei tot nuwe diagnostiese toetse en behandelings. Onder die 700 geïdentifiseerde gene was n belangrike stel wat suikergroepe bekend as glikane (glycans) tot die oppervlak van prostaatkankerselle voeg. Hierdie groep is nog nooit voorheen nagevors nie. Resultate van die navorsing wat in EBioMedicine gepubliseer is, suggereer dat testosterone die glikane verander om kankerselle langer te laat leef, te laat groei en na ander dele van die liggaam te versprei. Wetenskaplikes sê dit is moontlik om die glikane te teiken wat die groei en verspreiding van gewasse kan stop en lewens red. Eenvoudiger maatreëls Daar is ook nog waardevolle raad wat adviseurs hulle kliënte kan gee. Inligting van een van Suid-Afrika se groot lewensversekeraars toon dat die gemiddelde koste van kankerbehandeling aansienlik daal wanneer vooraf-siftingsondersoeke gedoen word. Die eise-statistiek toon dat dat die gemiddelde koste per kankergeval sonder n vooraf-ondersoek R is en dit daal tot R wanneer vooraf-siftings gedoen word. Nuwe navorsing toon ook dat oefening die risiko van sekere kankers verminder. Oefening help aktief om: bloedvlakke van hormone te reguleer wat tot die risiko van kanker bydra; die tempo waarteen voedsel deur die dikderm beweeg wat blootstelling aan dieetverwante karsinogene verminder, te versnel; en voorkom die opbou van liggaamsvet wat n groot oorsaak van baie kankers is. Die statistiek van die versekeraar toon dat wanneer daar na alle kankers gekyk word, hoër vlakke van fisiese aktiwiteit verband hou met n vermindering van 7% in die risiko om kanker te kry. Belangriker nog, mense wat minder fisies aktief is soos diegene wat 2.5 uur per week flink stap, het steeds n laer risiko om kanker te kry. 14 LEWENS

15 Kopspeletjies hoekom ons nie kan spaar nie Juliemaand was nasionale spaarmaand en as mens op statistiek kan pyl trek, dan sou die meeste mense mompel: spaar? watter spaargeld? as hulle die boodskappe hoor wat die lof van n spaarvarkie besing. Daar is n kollektiewe skuldgevoel by Suid-Afrikaners wanneer met hulle oor hulle spaarplanne gepraat word. Hulle weet hulle moet spaar, of meer spaar maar ondanks die beste bedoelings ontwyk n gesonde neseier hulle. n Skrale troos Dit is n skrale troos om te weet dit is n wêreldwye verskynsel, maar op n skaal van sleg tot baie erg, bevind ons onsself op die laagste trappie van die spaarleer en spaar ons minder as 2% van ons inkomste. So hoekom gebeur dit? Om antwoorde te kry moet ons na die onderwerp van gedrags-ekonomie (behaviourial economics) kyk. Daar is al letterlik duisende navorsingstudies gedoen om te verstaan hoekom mense nie spaar nie en dit verskaf n paar interessante antwoorde. Die menslike faktor Die groot uitdaging in menslike besluitneming is ons onvermoë om ons bedoelings en voornemens deur te voer, want die lewe het n manier om in ons pad te kom staan. Daar is dikwels n reuse-gaping tussen die implementering van aksies en die beplanning daarvan. Ons beplan om die regte ding te doen, maar doen dit eenvoudig net nie. Wanneer dit kom by die besluit om te spaar, is daar n eenvoudige berekening: jy kyk na die huidige nettowaarde van jou toekomstige inkomstestroom gekoppel aan die beraamde huidige nettowaarde van jou toekomstige uitgawestroom. Dan neem jy jou besluit om te spaar op so n wyse dat die huidige waarde van die bedrae dieselfde is. Die moeilike veranderlikes Die moeilike deel is om die veranderlikes te beraam. Hoe lank gaan jy lewe? Hoeveel kinders gaan jy hê? Watter leefstyl gaan jy volg? Hoeveel geld wil jy op vakansies en akkommodasie spandeer? Dan moet ons ook na die ekonomie kyk, want dit sal rentekoerse en die groei van kapitaalmarkte dikteer wat uiteindelik die opbrengs op beleggings affekteer. n Ekonoom gaan dit moeilik vind om n akkurate beraming van die veranderlikes te maak; en vir n amateur ekonoom is dit onmoontlik. Geen wonder dat mense wegskram van spaar nie; daar is eenvoudig net te veel inligting om te prosesseer en wanneer mense met inligting oorlaai word, dan is hulle geneig om besluite daaroor te vermy. Aandag afgelei Selfs diegene wat bereid is om die somme te maak en/of die hulp van n finansiële adviseur in te roep, se aandag word afgelei. Daar is daagliks n massiewe aantal komplekse besluite en invloede waarmee ons te doen kry. Besluite oor inkopies, kinders wat aandag nodig het, werksladings, mediese kwessies, vervoer en verhoudings alles ding mee om ons aandag. Ons het n beperkte vermoë om veelvuldige bronne van stimuli te hanteer en dit is hoekom ons selde al die inligting optel wat nodig is om n goeie finansiële besluit te neem. Ons is gedurig in stryd met moet hê teenoor wil hê besluite. Ons moet spaar, maar ons wil ook die nuwe selfoon of ons naweek se ontspanning hê. Dit is nie dat mense nie weet wat hulle moet doen nie; hulle tree in n oënskynlike irrasionele wyse op wanneer hulle voor n aantreklike koop-geleentheid te staan kom. Ons het maar net aan die oppervlak van mense se besluitnemingsgedrag geraak. As ons by ons planne om te spaar wil hou, dan moet ons n meganisme implementeer wat ons gebrek aan wilskrag sal systap; byvoorbeeld om n debietorder vir n spaarplan op n lopende rekening in te stel. Deur bewus te word van die besluitnemingsvalstrikke is dit baie makliker vir n mens om op koers te bly. Die vlieg in die salf is baie makliker om aan te pak as dit gesien kan word en voorop in jou gedagtes is. So mense moenie hulleself verwyt omdat hulle die bal laat val het nie. Maar hulle moet slegs die dinamika verstaan van wat die oorsaak is hoekom hulle die bal deur hulle vingers laat glip het. Estelle Scholtz-Mare Hoof van Momentum se kleinhandel finansiële beplanning en finansiële welvaart bemarking AFTREDE 15

16 Is 2018 die einde TRADISIONELE Tye het verander, die reëls van die spel het verander en die beginsels van afwending het verander. In vandag se kennisgebaseerde ekonomie werk ou besigheidsmodelle nie meer nie. Vandat die Wolk (Cloud) en Groot Data hulle verskyning gemaak het, asook die internet se ontploffing en die nuwe ekonomie, is tradisionele besigheidsmodelle en die ou skool manier van besigheid doen heeltemal ontwrig. Onvermydelike einde van n era Hier is n paar feite uit n artikel 99 Facts on The Future of Business, wat deur SAP gasbydraers wat die veranderings wat in vandag se wêreld plaasvind, versamel is. SAP, n verskaffer van besigheidsagteware wat maatskappye van alle groottes in meer as 25 industrieë help om beter te funksioneer, stel mense in staat om meer doeltreffend te werk en om besigheidsinsig meer effektief te gebruik. Daar is in n artikel voorspel dat 90% van alle internetverkeer teen 2017 video s sal wees. Die feit is dat Facebook meer as n biljoen netwerkverbruikers het en n tipiese selfoonverbruiker kyk 150 per dag na hulle fone vir boodskappe. As kliënte-neigings geïdentifiseer word, is Millenniale drie keer meer geneig om handelsname, eerder as n n familielid se voorstel, op sosiale netwerke te volg. Die halwe lewe van n stukkie inligting wat op die belangrikste sosiale netwerke Twitter en Facebook verskyn, is drie ure. (Halwe lewe is die hoeveelheid tyd wat dit neem om 50% van die klieke te behaal wat dit ooit sal behaal). Die gemiddelde aantal bronne van inhoud wat deur n verbruiker gebruik word in n aankope, het verdubbel deur van vyf na tien te styg. Met die gebruik van tegnologie deur besighede, beklemtoon die artikel dat die hoeveelheid data wat geberg word elke 18 maande verdubbel. E-commerce word oorheers deur besigheid-tot-besigheid (B2B) verkope en dit kan toegeskryf word aan aktiwiteite wat verband hou met die internet en e-handel. In 2010 het Hans Vestberg, HUB van Ericsson, voorspel dat daar teen biljoen apparate aan die internet gekoppel sal wees. Daar is 1,5 biljoen slimfoon-verbruikers teenoor die vyf biljoen selfoonverbruikers wêreldwyd. Die wêreldbevolking het die afgelope 50 jaar meer as verdubbel en dit sal die 9 biljoen kerf teen 2050 verbysteek. Sestig persent van die VSA se verbruikers stem saam, Tegnologie het ons meer aan mekaar verbind, terwyl 40% van mening is dat Tegnologie ons meer geïsoleerd van mekaar gemaak (het). Meer as 70% van die kliënte wat ondersoek is glo dat klein besighede hulle beter verstaan deurdat daar n meer persoonlike kliëntediens-ervaring is en dat die kleiner besighede meer aandag gee aan hulle behoeftes as die groot maatskappye. Dis ses keer duurder om n nuwe kliënt te werf as wat dit is om die huidige een te behou. 16 TEGNOLOGIE

17 van die FINANSIËLE ADVISEUR? Voorspellings vir 2016 en verder Besigheid sal baie meer algoritme gedrewe wees, en die verandering is besig om vinnig plaas te vind, volgens die tegnologie industrie analiste by Gartner Inc, n inligtingstegnologie navorsings-en adviesmaatskappy. Gartner het hulle hoofvoorspellings vir 2016 openbaar deur na die digitale toekoms te kyk, na n algoritme en slimmasjiengedrewe wêreld waar mense en masjiene harmonieuse verbintenisse moet definieer. Volgens die voorspellings: 1Teen 2018 sal 20% van besigheidsinhoud deur masjiene geskryf word. Tegnoligieë wat die vermoë het om proaktief inligting saam te stel en af te lewer deur ge-outomatiseerde samestellingsenjins, is besig om n beweging vanaf menslike na masjiengegenereerde besigheidsinhoud te bevorder. 2Teen 2018 sal ses biljoen dinge ondersteuning benodig. Strategieë moet ontwikkel word om te reageer op dinge wat onmiskenbaar van tradisionele menslikekliënte kommunikasie en probleemoplossing verskil. 3Teen 2020, sal outonome sagteware agente buite menslike beheer deelneem aan vyf persent van alle ekonomiese transaksies. Nuwe outonome sagteware agente sal as die fundamentele grondslag van n nuwe ekonomiese paradigma, wat Gartner die programmeerbare ekonomie noem, funksioneer. Die programmeerbare ekonomie het die potensiaal om die bestaande finansiële dienste industrie ernsig te ontwrig. Ons sal algoritmes sien, wat dikwels op n deursigtige, oop-bron wyse ontwikkel word en wat vrygelaat te word op die blokketting en in staat is om die bankwese, versekering, markte, ruiltransaksies, skare-befondsing en omtrent alle ander tipe finansiële instrumente te hanteer. 4Teen 2018, sal meer as 3 miljoen werkers wêreldwyd onder n robo-baas se toesig wees. Robo-base sal al hoe meer besluite maak, wat voorheen slegs deur menslike bestuurders gemaak is. 5Teen die einde van 2018, sal 205 van alle slimgeboue onder digitale vandalisme deurgeloop het. Onvoldoende kringbeskerming sal gedurig daartoe lei dat slimgeboue kwesbaar sal wees vir aanvalle. Produkte moet gebou word om aanvaarbare vlakke van beskerming en integrasiekoppelings in sekuruteitsmonitering en bestuursisteme te bied. 6Teen 2018, sal 45% van die mees snelgroeiende maatskappye minder werkers as slimmasjiene hê. Gartner glo dat die eerste groep maatskappye wat slimmasjientegnologieë die vinnigste en effektiefste finansier, die stigters van nuwe ondernemings sal wees, asook van ander nuwer maatskappye. Die spoed, kostebesparings, produktiwiteitsverbeterings en die vermoë om slimtegnologieë vir spesifieke take te verbeter, verskaf dramatiese voordele bo die indiensneming, verhuring, opleiding en groeiaanvraag van n menslike werksmag. 7Teen die einde van 2019 sal digitale assistente kliënte indivueel volgens gesig en stem oor kanale en vennote herken. Naatlose tweerigting verbindings met kliënte sal menslike gesprekke naboots, beide met luister en praat, n sin van geskiedenis, in-dieoomblik konteks, tydsindeling en toon, die vermoë om te reageer, by te voeg en aan te hou met n gedagte by verskeie geleenthede en plekke oor n bepaalde tyd. 8Teen 2018, sal daar van twee miljoen werknemers verwag word om gesondheids- en fiksheids nasporingsapparate as n voorwaarde vir indiensneming aan hulle gekoppel te hê. Die gesondheid en fiksheid van mense wat indiensgeneem is in werke wat gevaarlik of liggaamlik veeleisend gaan wees, sal al hoe meer nagespoor word deur werkgewers via draagbare apparate. 9Teen 2020 sal slimagente 40% van selfooninteraksies fasiliteer en die na-toepassingsera sal begin oorheers. Slimagenttegnologieë in die vorm van virtuele persoonlike asisstente (VPA s) sal verbruikerinhoud- en gedrag moniteer in samewerking met wolk-geassisteerde neurale netwerke om datamodelle te bou en in stand te hou, vanwaar tegnologie afleidings oor mense, inhoud en kontekste sal maak. Gebaseer op hierdie handelinge, kan die VPA s dan die verbruikers se behoeftes voorspel, vertroue bou en op die ou einde outonoom in die plek van verbuiker optree sal 95% van die mislukte wolksekuriteit die kliënt se 10Gedurende skuld wees. Die karaktereienskappe van die onderdele van die wolkbundel onder kliëntebeheer kan wolkrekenarisering n hoogs doeltreffende manier maak vir naïewe verbruikers om swak praktyke te finansier, wat maklik kan lei tot wydverspreide sekuriteits- en voldoeningsverontagsaming. Teen 2018, sal 50% van alle ondernemings met meer as 1000 verbruikers wolktoegang- en sekuriteitsprodukte wat deur makelaars aanbeveel word om hulle gebruik van en ander gebruiksvorms van die openbare wolk, te moniteer en te bestuur. Om by te hou by die nuwe ekonomie Gartner se analiste skryf: Digitale transformasie het n sleutelfaktor in toekomstige besigheidsgroei-en sukses geword. Die digitale rewolusie gaan oor verbruikersgedrag en besigheidsgeleenthede, nie tegnologie nie. Die toekoms van n besigheid sal bepaal word oor hoe goed maatskappye, organisasies en regerings die tegmologie finansier ten einde vennootskapen kliënteverbintenisse oor n wye reeks gedigitaliseerde prosesse gedefinieer word. Die verslag sê besigheidstegnologieë wat die wolk, analise en slimmasjiene gebruik, verskaf vanselfsprekende geleenthede vir die maatskappy en hoe mense werk omskep. Maar die regte klem lê op besigheidsalgoritmes en die impak wat hulle op die manier hoe organisasies dink en tegnolgie bestuur, sal hê. Vandag se verbruikers beloon deursigtigheid, spoed en buigsaamheid. Diegene wat agter raak het n nadeel, want hierdie veranderings verbeter besigheidseffektiwiteit en produktiwiteit wat n mededingsvoordeel bo die mededingers gee. TEGNOLOGIE 17

18 In die lewe is daar n paar goed waarvan ons seker kan wees: die dood, belasting, en n sterk toename in wetgewing en regulatoriese oorsig. Nóg wetgewing regtig? n Onlangse studie deur Thomson Reuters toon dat 70% van maatskappye die implementering van meer regulasies en wetgewing binne die volgende jaar verwag. Tans wy meer as n derde van maatskappye n hele dag daaraan om veranderinge in wetgewing te analiseer en dop te hou. Wat as jy nié voldoen? Dit kan n mens duur te staan kom as jy nie aan wetgewing voldoen nie. Die hele Standard Bank groep moes die afgelope twee jaar ongeveer 140 miljoen in GBP (Britse Pond) se boetes opdok. In reaksie hierop het die groep meer as R500 miljoen op voldoeningsbeamptes, stelsels en opleiding spandeer. Die voorsitter van MTN Nigerië het onlangs aandeelhouers belowe dat voldoening aan plaaslike wetgewing opgeskerp gaan word, en dít kom natuurlik teen n aansienlike prys. Verskillende lae van bestuur Groot korporatiewe instellings, veral die banke, is berug daarvoor dat hulle instansies in verskillende lae bestuur. Dit beteken dat departemente geïsoleerd te werk gaan as hulle wetgewing en voldoeningsmaatstawwe implementeer. Die algehele besigheidsmodel van die instansie word nie in ag geneem nie. Kurators van fondse met begunstigdes word gevra om ingewikkelde finansiële advies en tussengangersdienste-verklarings te voltooi. En dit terwyl dit glad nie hulle verantwoordelikheid of plek is nie advies geskied immers op trustee-vlak. Diegene wat n spaarrekening open (en dit by dieselfde instansie waar hulle huislening is) word gevra om bewys van adres te lewer. Vaartbelynde wetsvoldoening Die vinnige pas van tegnologie, veral in sosiale media, het die wyse waarop kliënte kommunikeer en besluite neem, verander. Hedendaagse kliënte wil eenvoudige inligting vinnig en sonder enige moeite of komplikasies ontvang. Maatskappye wat daarin slaag om dit reg te kry, sal bó die stadiger, meer prosesgedrewe mededingers in die mark uitstyg. Verder sal maatskappye wat daarin slaag om wetsvoldoeningsvereistes op n gebruikersvriendelike wyse aan kliënte oor te dra, n aansienlike kommersiële voorsprong geniet. Dus sal maatskappye daarby baat om beide die vereistes waaraan daar voldoen moet word én die effektiwiteit daarvan meer vaartbelyn te maak. Spesifieke areas waaraan aandag gegee moet word sluit in: Die opleiding van voldoeningsbeamptes: Betrokke regulasies en wetgewing moet verstaan en toegepas kan word. Die relevansie en impak daarvan op die betrokke maatskappy se besigheidsmodel, produk en dienslewering moet ook verstaan word. Die implementering van n voldoeningsmaatstaf of model wat holisties na die belange van die kliënt omsien, is belangrik om sodoende die risiko te verminder dat daar van kliënte verwag word om inligting onnodig te dupliseer, ens. Programme wat wetsvoldoening monitor moet eenvoudig en maklik vir voldoeningsbeamptes wees om in praktyk toe te pas. Enige program waar meer as vyf knoppies gedruk moet word om een enkele item op te dateer, moet vermy word. n Doelbewuste poging moet aangewend word om komplekse konsepte aan kliënte te verduidelik, bv. die impak van saamgestelde rente. Dit is in lyn met voldoeningsvereistes én sal kliënteverhoudinge verbeter. Treating Customers Fairly (TCF) is n goeie basis om vanaf te werk. Deur risikobestuur tesame met voldoeningsvereistes van die grondvlak-af-op te evalueer (alvorens dit vanaf topvlak-nagrondvlak geëvalueer word) kan beter insig in besigheidsprosesse verkry word. Dit help weer om meer akkurate en gepaste voldoeningsvereistes in plek te sit. Etiese besigheidspraktyke Die enigste manier om die spoed waarteen wetgewing instroom te vertraag is om meer etiese sakepraktyke toe te pas. Die City Code on Takeovers and Mergers wat van toepassing is op genoteerde maatskappye in die Verenigde Koninkryk is in 1968 ingestel om riglyne te verskaf aangaande toepaslike of nie-toepaslike sakepraktyk wanneer maatskappye oorgeneem word. Ten spyte van die feit dat die kode tot en met 2004 nie deel van statutêre regulasie gevorm het nie, het mense al die vereistes nagekom en die kode respekteer. Op die ou einde van die dag kan maatskappye wat daarna strewe om deurentyd besigheid op n etiese wyse te doen voldoeningskostes verminder en winsgewendheid verhoog. Karen Robinson LLB LLM FCIS Maatskappy Sekretaris FedGroup 18 REGULERING

19 Sien is glo. Ons speel nie as dit kom by die uitbetaling van geldige eise nie. Ons kliënte glo dit, want hulle kan dit sien in die eisbedrae wat ons in 2015 uitbetaal het: R2.4 miljard vir doodseise R398 miljoen vir kritiekesiekte-eise R242 miljoen vir beroepsongeskiktheidseise R91 miljoen vir inkomstebekermingseise As jy jou kliënte se risikoversekering aan ons oorlaat, word jy en hulle deel van n vennootskap wat daagliks lewens verander. Sien is inderdaad glo! Bepalings en voorwaardes geld. Momentum, n afdeling van MMI Groep Beperk, n gemagtigde verskaffer van finansiële dienste en krediet. Registrasie nommer 1904/002186/06.

20