!"#2. Stiefgesinne DIE SLEUTELS TOT SUKSES OOK: WAAROM MOET ONS ANDER PRYS? BLADSY 28 APRIL 2012

Transcription

1 !"#2 APRIL 2012 OOK: WAAROM MOET ONS ANDER PRYS? BLADSY 28 Stiefgesinne DIE SLEUTELS TOT SUKSES

2 DIE UNIEKE UITDAGINGS VAN STIEFGESINNE Volgens n deskundige op die gebied van stiefgesinne, dr. Patricia Papernow, sou dit n fout wees om die probleme van n stiefgesin op dieselfde wyse te benader as di evan n gewone gesin. Dit sou wees soos om jou weg deur die strate van New York te probeer vind met n kaart van Boston. Die feit is dat die uitdagings waarvoor stiefgesinne te staan kom, nie net uniek is nie, maar ook groter is as di e waarvoor gewone gesinne te staan kom. Trouens, die sielkundige William Merkel, beskryf die verhoudings in n stiefgesin as die ingewikkeldste, onnatuurlikste en moeilikste verhoudings wat aan die mens bekend is. Sal n stiefgesin dan ooit suksesvol kan wees? Die verhoudings in n stiefgesin kan vergelyk word met die nate van n lappieskombers. Hoewel die nate aan die begin nie so stewig is nie, kan dit, wanneer die kombers voltooi is, net so sterk soos die oorspronklike materiaal wees as die nate met sorg gestik word. Kom ons ondersoek n paar algemene uitdagings waarvoor stiefgesinne te staan kom en die stappe wat baie stiefgesinne gehelp het om hulle lewens aanmekaar te stik. Daarna sal ons na vier suksesvolle stiefgesinne kyk.!"#2 GEMIDDELDE OPLAAG UITGEGEE IN 84 TALE STIEFGESINNE DIE SLEUTELS TOT SUKSES 2 Die unieke uitdagings van stiefgesinne 7 Suksesverhale 10 Eienaardige diere van Tasmanie se wildernis 12 Die Titanic Die bekendste skip in die geskiedenis 16 Middeleeuse meesters van die sterrekunde 20 Jongmense vra Waarom moet ek Christelike vergaderinge bywoon? 23 Ons beskou die wereld 24 Is dit ontwerp? Die olifant se slurp 25 Kan hulle van uitsterwing gered word? 28 Die Bybel se beskouing Waarom moet ons ander prys? 30 Vir gesinsbespreking 32 Kan die ware God gevind word?

3 Ek het verwag dat my stiefkinders my sou aanvaar as ek hulle baie liefde en aandag gee, maar agt jaar is al verby, en ek wag nog steeds. Gloria. UITDAGING 1: ONVERVULDE VERWAGTINGE S TIEFGESINNE begin dikwels met hoe verwagtinge. Ouers hoop om die foute wat hulle in n vorige huwelik gemaak het, te vermy of reg te stel en om die liefde of geborgenheid te vind wat hulle voorheen ontwyk het. Sommige verwagtinge is dalk net drome, maar enige verwagting wat onvervuld bly, veroorsaak spanning. Soos die Bybel se: n Verwagting wat lank onvervuld bly, maak die hart siek (Spreuke 13:12, Beck). Gestel onvervulde verwagtinge laat jou so voel. Van die name in hierdie reeks is verander. WAT JY KAN DOEN Moenie jou gevoelens opkrop en hoop dat die teleurstelling maar net sal verdwyn nie. Probeer eerder identifiseer watter onvervulde verwagting jou frustreer. Dan moet jy vasstel waarom jy hierdie verwagting koester sodat jy kan verstaan waarom jy daaraan vashou. Intussen moet jy n realistieser verwagting probeer vind. Hier is n paar voorbeelde: 1. Ek sal van die begin af lief wees vir my stiefkinders, en hulle sal lief wees vir my. Waarom? Dit was nog altyd my droom om deel te wees van n liefdevolle, hegte gesin. n Realistieser verwagting: Ons liefde vir mekaar kan met verloop van tyd toeneem. Wat nou in ons gesin saak maak, is dat ons veilig voel en mekaar respekteer. 2. Almal in die nuwe gesin sal gou aanpas. Waarom? Onsisregvir nnuwebegin. n Realistieser verwagting: Dit neem stiefgesinne gewoonlik vier tot sewe jaar om aan te pas. Ons probleme is glad nie ongewoon nie. 3. Ons sal nie oor geld stry nie. Waarom? Ons liefde sal ons help om nie oor onbenullige dinge te stry nie. n Realistieser verwagting: In ons vorige huwelike was daar ingewikkelde kwessies oor geld. Ons is dalk nog nie gereed om al ons geld bymekaar te sit nie. n Hegte stiefgesin lyk miskien net na n droom Ontwaak! April

4 Ons het gou aangepas almal in die nuwe stiefgesin was onmiddellik op hulle gemak. Josjito. Dit het omtrent tien jaar geneem voordat ek opreg tot die sukses van ons stiefgesin wou bydra. Tatsoeki, stiefseun van Josjito. UITDAGING 2: HOEOMMEKAARTEVERSTAAN OOS Josjito en Tatsoeki, verstaan die S ledevan nstiefgesinmekaardalknie werklik nie. Waarom moet n mens dit in gedagte hou? Want wanneer probleme ontstaan, sal jy miskien dadelik wil optree om dit op te los. Maar om op n doeltreffende manier op te tree, moet jy eers jou gesin verstaan. Dit is belangrik om te let op hoe jy kommunikeer, aangesien woorde n afbrekende sowel as n opbouende uitwerking kan he. Die Bybel stel dit so: Dood en lewe is in die mag van die tong (Spreuke 18:21). Hoe kan jy op so n wyse kommunikeer dat dit vir julle makliker sal wees om mekaar te verstaan, nie moeiliker nie? WAT JY KAN DOEN Moenie veroordelend wees nie, maar toon eerder belangstelling en empatie wanneer dit by die ander se gevoelens kom. Byvoorbeeld: As jou seun se: Ek mis my pa, moet jy erken dat dit vir hom moeilik is. In plaas van te se: Maar jou stiefpa is lief vir jou en behandel jou beter as jou pa, kan jy dalk eerder se: Dis seker baie moeilik vir jou. Se vir my, wat mis jy die meeste omtrent jou pa? Moenie jou nuwe huweliksmaat beskuldig deur te se: Jou seun sou nie so onbeskof gewees het as jy n beter ouer was nie, maar vertel hom of haar eerder hoe jy voel. Jy kan dalk se: Sal jy Riaan asseblief daaraan herinner om my te groet wanneer hy by die huis kom? Dit sal my regtig help. Probeer om mekaar beter te leer ken gedurende etenstye, ontspanning en aanbidding. Hou gereeld gesinsbesprekings waarby almal teenwoordig is. Laat elke gesinslid toe om iets te meld wat hulle omtrent die nuwe gesin waardeer, en daarna iets te noem wat hulle bekommer, en moet hulle nie onderbreek nie. Toon respek, al stem jy nie saam nie, en laat enigeen van die gesinslede se wat hulle dink die oplossing is. Luister aandagtig sodat jy elke gesinslid se gevoelens en bekommernisse kan verstaan!"#2 4 HIERDIE TYDSKRIF WORD UITGEGEE om diehelegesinintelig.dittoonhoeom vandag se probleme die hoof te bied. Dit lewer verslag oordienuus,vertelvanmenseinbaielande,ondersoek godsdiens en die wetenskap. Maar dit doen nog meer. Dit delf dieper as die oppervlak en wys op die ware betekenis van aktuele gebeure; tog bly dit altyd neutraal wat die politiek betref en verhef dit nie een ras bo n ander nie. Maar bowenal bou hierdie tydskrif vertroue op in die Skepper se belofte van n vreedsame en veilige nuwe wereld wat die huidige bose, wettelose stelsel van dinge binnekort gaan vervang. Hierdie publikasie word nie verkoop nie. Dit word voorsien as deel van n wereld- wye Bybelonderrigtingswerk wat deur vrywillige bydraes ondersteun word. Tensy anders aangedui, kom Skrifaanhalings uit die Nuwe Wereld-vertaling van die Heilige Skrif. Die afkorting NW staan vir die Engelse New World Translation of the Holy Scriptures With References. Awake! (ISSN X) is published monthly by Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.; L. Weaver, Jr., President; G. F. Simonis, Secretary- Treasurer; 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY Printed in South Africa by Watch Tower Bible and Tract Society, 1 Robert Broom Drive East, Rangeview, Krugersdorp, Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Alle regte voorbehou. Vol. 93, No. 4 Monthly AFRIKAANS

5 My vrou en haar kinders bespreek sake op hulle eie en span dan teen my saam. Ek is die buitestander, n indringer. Walt. UITDAGING 3: HOE OM BUITESTANDERS IN TE LAAT IE vrees om in jou eie gesin n buitestander te wees, kan die oorsaak D wees van probleme wat skynbaar glad nie met mekaar verband hou nie. Byvoorbeeld: Kinders wat voor die troue goed met n toekomstige stiefouer oor die weg gekom het, is geneig om n adietrouetesukkel. n Stiefouer is jaloers op n sesjarige kind. Groot rusies ontstaan oor skynbaar onbenullige huishoudelike sake. Hierdie situasie het ook n uitwerking op die biologiese ouer, aangesien dit groot druk op hom of haar plaas as dit lyk asof die stiefgesin nie verenig is nie. Soos Carmen dit gestel het: Dit is baie moeilik om heeltyd die skeidsregter tussen my man en my twee kinders te wees. Die Gulde Reel kan stiefgesinne help om hierdie uitdaging die hoof te bied. Jesus het gese: Alles wat julle dan wil he dat die mense aan julle moet doen, moet julle ook net so aan hulle doen (Matteus 7:12). Hoe kan stiefgesinne almal help om deelvandiegesintewordsodatniemand soos n buitestander voel nie? WAT JY KAN DOEN Stel jou huwelik eerste (Genesis 2:24). Bring tyd deur met jou nuwe huweliksmaat, en laat jou kinders duidelik verstaan wat sy of haar posisie in die gesin is. Selfs voordat n pa weer trou, kan hy byvoorbeeld vir sy kinders se: Ek is lief vir Anna, en sy gaan my vrou word. Ek weet dat julle haar goed sal behandel. Bring tyd alleen met elkeen van jou kinders deur. As jy n spesifieke tyd hiervoor opsysit, wys dit vir hulle hoe belangrik hulle vir jou is en sal dit hulle van jou liefde verseker. Bring tyd alleen met elke stiefkind deur sodat julle julle verhouding kan opbou sonder dat die ander ouer as n skeidsregter optree. Laat kinders toe om by die gesin aan te sluit sonder om te verwag dat hulle van hulle vorige gesin afstand moet doen. Dit is gewoonlik die beste om nie te vereis dat stiefkinders aanspreekvorme soos Ma of Pa moet gebruik nie. Ouer kinders sal aan die begin dalk ongemaklik voel om woorde soos gesin of ons met verwysing na die stiefgesin te gebruik. Gee elke kind takies om in die huis te doen, n sitplek by die tafel en n plekkie van sy eie in die huis. Dit sluit di e in wat nie permanent by julle bly nie. Oorweeg dit om na n ander huis te trek of om n paar veranderinge in die bestaande huis aan te bring sodat nuwe gesinslede nie soos indringers sal voel nie. TALE: Afrikaans, Albanees, Amharies, Arabies, Armeens, Bislama, Bulgaars, Cebuano, Chichewa, Chinees (Tradisioneel) (oudio net in Mandaryns), Chinees (Vereenvoudig), Chitonga, Cibemba, Deens, Duits, Engels, Estnies, Ewe, Fidjiaans, Fins, Frans, Georgies, Goedjarati, Grieks, Hebreeus, Hiligaynon, Hindi, Hongaars, Ibo, Iloko, Indonesies, Italiaans, Japannees, Joroeba, Kanarees, Kinyarwanda Kirgies, Kirundi, Koreaans, Kroaties, Letties, Lingala, Litaus, Malabaars, Malgassies, Maltees, Masedonies, Mianmees, Nederlands, Noors, Oekra ıns, Oerdoe, Pandjabi, Pools, Portugees, Rarotongaans, Roemeens, Russies, Samoaans, Sepedi, Serwies, Shona, Silozi, Singala, Slowaaks, Sloweens, Spaans, Suid-Sotho, Swahili, Sweeds, Tagalog, Tamil, Thai, Tok Pisin, Tongaans, Tsjeggies, Tsonga, Tswana, Turks, Twi, Vietna- mees, Xhosa, Yslands, Zulu CD is ook beskikbaar. CD (MP3-formaat) is ook beskikbaar. Oudio-opnames is ook beskikbaar by WIL JY GRAAG VERDERE INLIGTING OF N GRATIS TUISBYBELSTUDIE HE? Stuur asseblief jou versoek aan Jehovah se Getuies by een van die adresse hieronder. Vir n volledige lys adresse, sien Amerika, Verenigde State van: 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY Australie: PO Box 280, Ingleburn, NSW Brittanje: The Ridgeway, London NW7 1RN. Ghana: P. O. Box GP 760, Accra. Kanada: PO Box 4100, Georgetown, ON L7G 4Y4. Kenia: P.O. Box 21290, Nairobi. Malawi: Box 30749, Lilongwe 3. Mosambiek: Caixa Postal 2600, Maputo. Nigerie: P.M.B. 1090, Benin City , Edo State. Suid-Afrika: Privaatsak X2067, Krugersdorp, Zambie: Box 33459, Lusaka Zimbabwe: Private Bag WG-5001, Westgate. Ontwaak! April

6 Wanneer ek Carmen se kinders probeer dissiplineer, troos sy hulle pleks daarvan om my te ondersteun. Pablo. Ek voel diep seergemaak wanneer Pablo te streng is met my kinders. Carmen. UITDAGING 4: DISSIPLINERING VAN KINDERS AAROM kan die grootmaak W van kinders onenigheid in n stiefgesin veroorsaak? In n enkelouergesin was dissipline moontlik verwaarloos. Wanneer n stiefouer by die gesin aansluit, sal hy of sy miskien nog nie n hegte band met die kinders he nie. Die gevolg? Die stiefouer dink dalk dat die biologiese ouer te toegeeflik is teenoor die kinders, terwyl die biologiese ouer dink dat die stiefouer te streng is met hulle. Die Bybel beveel aan dat n mens n balans handhaaf wat die grootmaak van kinders betref: Moenie julle kinders irriteer nie, maar hou aan om hulle in die dissipline en verstandsregulering van Jehovah [God] op te voed (Efesiers6:4).Ditisdusbelangrik dat jy jou kind se denke vorm, nie net sy gedrag beheer nie. Ouers word terselfdertyd aangespoor om liefdevol te wees sodat hulle dissipline nie n bron van irritasie word nie. WAT JY KAN DOEN Stel huisreels vas, en begin met di e wat julle reeds het. Die volgende scenario toon watter voordeel sulke reels inhou: Stiefma: Karen, die huisreel is: Geen SMS e voordat jou huiswerk klaar is nie. Karen: Jy s nie my ma nie. Stiefma: Dis waar, Karen, maar vanaand is ek die ouer wat toesig hou, en die reel is dat jy geen SMS e mag stuur voordat jou huiswerk klaar is nie. Moenie te veel reels maak of die kinders se roetine te gou verander nie. Iets wat n stiefouer meen n eenvoudige versoek is, kan n las wees vir n kind wat voel dat sy hele wereld reeds onderstebo gekeer is. Dit sal natuurlik nodig wees om n paar nuwe reels te maak, soos reels oor privaatheid en kleredrag, veral as daar ouer kinders in die stiefgesin is. As daar dinge is waaroor julle nie saamstem nie, moet julle dit privaat bespreek, nie voor die kinders nie. Konsentreer op hoe die kind hom nou gedra en nie op n veronderstelde fout in die opleiding wat die kind vroeer ontvang het nie. As ouers nie oor iets saamstem nie, moet hulle die saak privaat bespreek 6 Ontwaak! April 2012

7 SUKSESVERHALE NIE MEER NET HUISGENOTE NIE Philip se 20-jarige dogter, Elise, was nog in die huis en het baie van die huishoudelike takies behartig. Toe het Philip met Louise getrou. Sou die stiefma en die stiefdogter n goeie verhouding kon opbou? Louise: Aan die begin was dit vir ons baie moeilik. Ek is n regte huishennetjie en wou verseker dat ek die huisvrou is. Elise: Louise het dinge in die huis herrangskik en baie van ons goed uitgegooi. Ek het eenkeer aan die kant gemaak, maar het n paar dinge op die verkeerde plek gesit omdat ek nie meer geweet het waar dit moet wees nie. Dit het Louise ontstel, en ek en sy het n hewige woordewisseling gehad. Ek kon n week lank nie met haar praat nie. Louise: Op n stadium het ek vir E- lise gese: Ek weet nie wat ons gaan doen nie, maar ek kan nie in hierdie atmosfeer lewe nie. Sy het later daardie aand na my toe gekom en om verskoning gevra. Ek het haar n drukkie gegee, en ons het albei gehuil. Elise: Louise het n paar van my foto s teen die muur gelos, en my pa het nie die lampe weggeneem wat ek in die sitkamer gesit het nie. Dit klink dalk na iets onbenulligs, maar dit het my werklik gehelp om te voel dat dit ook nog my huis is. Ek waardeer ook die manier waarop Louise na my kleinboetie omsien wanneer hy by ons is. Twee jaar het al verloop, en ek begin haar nou as n ware lid van die gesin beskou. Louise: Ek voel dat ek en Elise nie meer net huisgenote is nie, maar ook goeie vriendinne.

8 SUKSESVERHALE EENHEID IS BELANGRIKER Anton en Marelize het elkeen drie kinders gehad toe hulle ses jaar gelede getrou het. Anton: Ons doen dinge saam as n gesin, soos om te gaan kamp, en ons bring tyd deur met elke kind op sy eie. Dit het n paar jaar geneem om werklik aan te pas, maar die meeste van ons geskille is nou opgelos. Marelize: Ons voel dat dit belangrik is om die kinders as ons s n te beskou, nie as joune en myne nie. Ek was eenkeer ontsteld omdat ek gevoel het dat Anton onregverdig was toe hy een van my seuns gedissiplineer het en sy dogter die gunstelingsitplek in die motor gegee het. Ek het egter geleer dat eenheid in die gesin belangriker is as wie voor in die motor sit. Ons probeer die kinders regverdig behandel, al kan ons nie elkeen presies dieselfde behandel nie. Ek probeer ook om nie te praat oor die lekker tye wat ons in ons vorige gesin geniet het nie, want dit sal die ander, wat nie daar was nie, uitgesluit laat voel. Ek se eerder hoeveel ek die gesin waardeer wat ons nou het. PRYS HULLE EERS Francis het vier jaar gelede met Cecelia getrou. Hulle gesin sluit haar drie volwasse kinders en sy tienerseun in. Francis: Ek probeer om dit vir my gesin maklik te maak om met my te kom praat en om nie gou aanstoot te neem nie. Ons eet gereeld saam en gebruik hierdie tyd om as n gesin te gesels. En ek spoor almal aan om takies in die huis te doen, aangesien die hele gesin daarby baat vind. Cecelia: Ek bring tyd deur met elkeen van ons kinders en luister na hulle vrese en frustrasies. Tydens ons gesinsbesprekings probeer ons om die kinders eers te prys en dan voorstelle te maak oor hoe hulle kan verbeter. En wanneer ek n fout begaan, erken ek dit en vra ek opreg om verskoning. 8 Ontwaak! April 2012

9 HY IS DEUR TWEE STIEFOUERS GROOTGEMAAK Joeki, 20, het sy pa laas gesien toe hy vyf was. Sy ma het later met Tomonori getrou, maar sy is oorlede toe Joeki tien jaar oud was. Vyf jaar later, toe sy stiefpa, Tomonori, met Mihoko getrou het, het Joeki twee stiefouers gehad. Joeki: Toe my stiefpa besluit het om weer te trou, het ek gedink: Ek het nie n stiefma nodig nie. My gesin het al genoeg verander. Ek het geweier om die situasie te aanvaar en het haar kil behandel. Mihoko: Al het my man nie druk op my geplaas om dieselfde liefde vir sy stiefseun te heashynie,het ek my voorgeneem om n verhouding met Joeki op te bou. Ons het ons bes gedoen om nie sy roetine, wat geestelike bedrywighede en ontspanning ingesluit het, te verander nie. Ons het ook elke aand aandete as n gesin geeet, en daarna het ons gesels. Ek het hom ook baie beter verstaan nadat ons oor sy ma se dood gepraat het. Toe ek swanger geraak het, was ons besorg oor Joeki, want ons wou he hy moet voel dat sy plekkie in die gesin veilig is. Ons het dat Joeki die baba voer, bad en sy doek omruil, en ons het hom voor ander geprys omdat hy ons so mooi help. Die klein Itsoeki is baie lief vir Joeki. Voordat hy die woorde vir pappa of mamma geleer het, het hy geweet hoe om niinii ouboet te se. Joeki: As n stiefkind kan n mens maklik eensaam raak en voel dat jy nie inpas nie. Jy kan jou situasie aan ander probeer verduidelik, maar dis asof hulle dit nie kan verstaan nie. Maar ek moet erken dat mede- Christene my werklik ondersteun het. Nou is ek nie meer lugtig vir my stiefma nie. Sy gee my goeie raad, en ek kan vir haar se wat ek op die hart het. Wees geduldig! Stiefgesinne kan gelukkig en suksesvol wees

10 Tasmaniese duiwel Eienaardige diere VAN TASMANIESE WILDERNIS J & C Sohns/age fotostock BEDAGS is die wildernis rustig en stil. Maar snags weergalm ysingwekkende grom- en skreeugeluide deur die woud. Waar kom dit vandaan? Van n parmantige buideldier wat ongelukkig die oneervolle naam die Tasmaniese duiwel gekry het. Hierdie stewiggeboude diere kan verskriklik kwaai lyk en klink, veral wanneer hulle aan n karkas vreet. Maar die groot lawaai wat hulle opskop, is net vir die skyn. Hierdie duiwels kan verbasend vinnig van karkasse in die woud ontslae raak. Met hulle sterk kake en tande kan hulle byna enige karkas verslind vel, bene en al. Trouens, n duiwel kan tot 40 persent van sy liggaamsgewig in n halfuur opeet. n Mens sou n stuk vleis van 25 kilogram in een maaltyd moet verorber om by hom kers vas te hou! Dan is daar die goedaardige buidelmuis, of wombat, n mollige diertjie wat jy net wil optel en vasdruk. Soos alle buideldiere, het wyfiebuidelmuise n buidelsak en soog hulle hulle kleintjies. Maar in teenstelling met ander buideldiere wys die buidel van die buidelmuis agtertoe, ongetwyfeld sodat die kleintjie skoon kan bly terwyl die ma vir hulle tonnels in die grond grawe. Buidelmuise het ook tande wat aanhou groei n voordeel, aangesien hulle deur enigiets knaag wat in hulle pad is wanneer hulle tonnels grawe. Al lyk hulle lomp, is buidelmuise verbasend knaphandig en kan hulle plante maklik met hulle voorpote optel en in hulle bek sit. 10 Ontwaak! April 2012

11 Buidelmuis Nog n eienaardige dier is die eendbekdier. Hierdie komieklike dier het n bek en gewebde pote soos n eend, n liggaam en pels soos n otter en n stert soos n bewer. Die eendbekdier leeierssoos nhoender, grawe tonnels soos n buidelmuis en soog haar kleintjies soos n berin. Dit is geen wonder dat die eerste wetenskaplike wat hierdie dier ondersoek het, gedink het dat dit n kullery is nie! Waarom geniet ons dit wanneer ons sulke diere teekom? Ongetwyfeld omdat ons Skepper dit so wil he. Die Bybel openbaar dat hy die eerste mensepaar beveel het: Al die diere wat op die aarde kruip, moet aan julle onderworpe wees (Genesis 1:28). Wek dit nie by ons die begeerte om hierdie toewysing na te kom wanneer ons sulke diere in die natuur sien nie? Eendbekdier Buidelmuis en eendbekdier: Tourism Tasmania; reuseboom: Tourism Tasmania and George Apostolidis IN DIE SKADU VAN REUSE Wat grootte betref, is min lewende dinge so indrukwekkend soos Tasmaniesegrootbome.Diehoogsteisdie bergessebloekom (Eucalyptus regnans), n blomboom wat tot 75 meter hoog word. Die grootste bergessebloekom is 99,6 meter hoog, net 16 meter korter as die wereld se hoogste boom, n rooihoutboom in Kalifornie, VSA. Nog n boom wat in hierdie wildernis voorkom, die Huon-denneboom, is net die helfte so groot soos die gemiddelde bergessebloekom, maar dit kan tot ses keer langer lewe. Party wetenskaplikes skat dat Huon-dennebome meer as jaar oud kan word, wat hulle van dielangslewendebomeopaarde maak. Hierdie prins van die Tasmaniese houtsoorte is n gunsteling onder meubelmakers en skeepsbouers. Die roomgeel hout is maklik om mee te werk en bevat n vlugtige olie wat n natuurlike preserveermiddel is en insekte afweer. Party stompe wat honderdejareopdiewoudvloergel ehet,is nog steeds bruikbaar. Ontwaak! April

12 DIE TITANIC DIE BEKENDSTE SKIP IN DIE GESKIEDENIS Bladsye 12 en 13: Vertrek uit Southampton, in aanbou en skeepswerf: National Museums Northern Ireland; skroewe: The Bridgeman Art Library WATTER soort skip was die Titanic? Waarom het dit gesink? n Besoek aan Ulster se Volks- en Vervoermuseum, naby Belfast in Noord-Ierland, help om ligophierdievraetewerp. Die Titanic Waarom spesiaal? Volgens Michael McCaughan, n voormalige kurator van die Volks- en Vervoermuseum, is die Titanic die bekendste skip in die geskiedenis. Maar die Titanic was nie uniek nie. Dit was die tweede van drie enorme skepe wat in die skeepsbouwerwe van Harland & Wolff in Belfast gebou is. Die Titanic was een van die grootste skepe van sy dag, met n lengte van 269 meter en n breedte van 28 meter. Die White Star-skeepsredery het hierdie yslike lynskepe laat bou omdat hulle die winsgewende Noord- Atlantiese skeepsroetes wou oorheers. Die White Star Line kon nie kers vashou by sy mededinger, die Cunard Line, wat spoed betref het nie. Daarom het hulle besluit om eerder groter en luukser skepe te bou om die rykesendieberoemdestelok. Maar die Titanic kon ook n ander doel dien. Tussen 1900 en 1914 het byna immigrante elke jaar die Verenigde State binnegestroom, se William Blair, die hoof van die Nasionale Museums van Noord- Ierland. Om hulle van Europa na die Verenigde State te neem, was die transatlantiese skeepsrederye se grootste bron van inkomste, en die Titanic sou hiervoor gebruik word. Die Titanic se voorloper was die Olympic, en die Brittanic is n ahom gebou. 12 Ontwaak! April 2012 Die Titanic in aanbou

13 10 APRIL 1912: Die Titanic vertrek uit Southampton, Engeland, op pad na New York, VSA. Die Titanic se skroewe Werkers wat die skeepswerwe van Harland en Wolff in Belfast, Ierland, verlaat

14 Die tragedie Die kaptein van die Titanic, E.J. Smith, was bewus van die gevare wat die ys in die Noord- Atlantiese Oseaan ingehou het. Hy het dikwels hierdie roete gevolg wanneer hy met die Olympic gevaar het. Talle waarskuwings oor ysberge is deur ander skepe uitgestuur, maar dit is verontagsaam of blykbaar nie ontvang nie. Skielik het die bemanning in die Titanic se uitkykpos gewaarsku dat daar n ysberg in die pad is maar dit was te laat! Die offisier wat aan diens was, het dit reggekry om n direkte botsing te vermy, maar kon nie keer dat die Titanic teen die kant van die ysberg verbyskuur nie. Dithetdieskipserompbeskadig enseewater het in n aantal van die voorste kompartemente ingestroom. Kaptein Smith het gou besef dat sy skip binnekort sou sink. Hy het noodseine uitgestuur en die bemanning beveel om die reddingsbotetelaatsak. Die Titanic het 16 reddingsbote gehad, asook vier ander met seilkante wat kon afslaan. Daar E.J. Smith, kaptein van die Titanic (regs), saam met die hoofskeepsbetaalmeester, Herbert McElroy Courtesy CSU Archive/age fotostock 11 APRIL: Nadat nog passasiers aan boord geneem is by Cherbourg, Frankryk, en Queenstown (nou Cobh), Ierland, begin die Titanic sy reis oor die Atlantiese Oseaan. Queenstown (Cobh) Southampton Cherbourg New York Waar die Titanic die ysberg getref het ATLANTIESE OSEAAN 14 Ontwaak! April 2012

15 was plek vir ongeveer 1170 mense in hierdie bote. Maar daar was sowat passasiers en bemanningslede aan boord! Om sake te vererger, het baie bote weggevaar voordat hulle heeltemal vol was. En die meeste het geen poging aangewend om te soek na oorlewendes wat in die see gespring het nie. Op die ou end is net 705 mense gered! 14 APRIL: Omstreeks twintig voor twaalf die aand tref die Titanic n ysberg. 15 APRIL: Twintig oor twee die oggend sink die Titanic, wat die verlies van sowat lewens tot gevolg het. Die nadraai N a dietitanic-ramp het seevaartowerhede regulasies opgestel wat veiligheid op see verbeter het. Een van die regulasies het verseker dat daar in die toekoms genoeg reddingsbote vir almal aan boord sou wees. Daar is jare lank geglo dat die Titanic so vinnig gesink het omdat hy n yslike skeur in sy romp gekry het toe hy die ysberg getref het. Maar in 1985, nadat die Titanic op die seebodem ontdek is, het navorsers tot n ander slotsom gekom die ysige water het die skip se staal verswak,watditbrosgemaakhetsodatditgebreek het. Minder as drie uur n a die botsing het die skip in twee gebreek en gesink. Dit was een van die grootste rampe in die geskiedenis van seevaart. Lees die verslag van iemand wat die Titanic-ramp oorleef het, in die Ontwaak! van 22 Februarie 1982, bladsye 3-8. SZ Photo/Knorr & Hirth/Bridgeman Art Library

16 MIDDELEEUSE MEESTERS van die sterrekunde MENSE is deur die geskiedenis heen met ontsag vervul wanneer hulle die son, die maan en die sterre aanskou het. Deur die posisies en bewegings van hierdie hemelliggame te bestudeer, kon die mens bepaal wanneer dae, maande en jare verstryk het. Die Arabiere was een van talle volke wat die naghemel bestudeer het. Die goue era van wetenskap in die Midde-Ooste het in die negende eeu HJ begin, en Arabiessprekende sterrekundigesvandaardietydperkisasmeestersvandie sterrekunde beskou. Hulle bydraes het n uiters belangrike rol gespeel in die ontwikkeling van hierdie fassinerende wetenskap. Kom ons kyk hoe. Pioniers van die sterrekunde Gedurende die sewende en agtste eeu HJ het Islam weswaarts versprei vanaf Arabiedeur Noord-Afrika en tot in Spanje, en ooswaarts tot by Afganistan. Geleerdes in hierdie uitgestrekte gebied het baat gevind by die wetenskaplike n Tekening uit die 16de eeu van Ottomaanse sterrekundiges wat metodes gebruik wat deur Arabiese geleerdes ontwikkel is

17 Bladsye 16 en 17: Art Resource, NY nalatenskap van die Perse en die Grieke, wat grootliks beınvloed is deur die Babiloniers en die Egiptenare. Later, gedurende die negende eeu, is belangrike wetenskaplike geskrifte in Arabies vertaal, insluitende die werke van die Griekse sterrekundige Ptolemeus. Die Abbasiede-dinastie, wie se ryk van Afganistan tot by die Atlantiese Oseaan gestrek het, het Sanskritiese geskrifte van Indie verkry, wat n magdom inligting oor wiskunde, sterrekunde en die ander wetenskappe bevat het. In Islam is daar groot waarde aan sterrekunde geheg. Waarom? Een rede het met die Moslems se aanbidding verband gehou. Hulle glo dat hulle hulle in die rigting van Mekka moet keer wanneer hulle bid, en sterrekundiges kon die rigting van Mekka haarfyn aanwys, ongeag waar hulle was. Teen die 13de eeu het party moskees selfs n professionele sterrekundige, of muwaqqit, in diens geneem wat aanbidders gehelp het om op die gepaste Islamitiese wyse te bid. Sterrekundiges kon ook hulle kennis gebruik om die datums van godsdiensvieringe en -gebruike, soos die vastydperk gedurende die maand Ramadan, vas te stel. Daarbenewens kon hulle pelgrims wat na Mekka gereis het, help om te bepaal hoe lank hulle reis sou duur en om die beste roete te kies. Staatsbefondsing In Bagdad het sterrekunde teen die vroeene- gende eeu deel uitgemaak van elke student se opvoeding. Die kalief Al-Mamoen het n sterrewag daar opgerig, en toe nog een naby Damaskus. Die aardrykskundiges en wiskundiges wat vir hom gewerk het, het die sterrekundige inligting wat hulle van die Perse, Indiers en Grieke ontvang het, bestudeer, vergelyk en teenstrydighede probeer uitstryk. Sterrewagte is ook in n aantal ander Midde-Oosterse stede gebou. Die geleerdes wat in hierdie sentrums gewerk het, het merkwaardige resultate vir daar- Die Grieke het reeds vasgestel dat die aarde bolvormig is. Wat anders kan verklaar dat die Poolster al laer in die hemel hang namate n mens suidwaarts reis? het hulle geredeneer. Hierdie sterrewagte is dikwels opgerig as gevolg van n heerser se belangstelling in sterrewiggelary. die tyd behaal. Byvoorbeeld, reeds in 1031 het Aboe Raihan al-biroeni die moontlikheid gemeld dat planete in ellipsvormige eerder as sirkelvormige wentelbane beweeg. Die opmeting van die aarde Die verspreiding van Islam het belangstelling gewek in kartografie en navigasie. Kartograwe het daarna gestreef om uiters akkuraat te wees wat hulle opmetings betref, en hulle het dit dikwels reggekry. Die kalief Al-Mamoen het twee spanne landmeters in die Siriese Woestyn ingestuur omdat hy n akkurate wereldkaart wou maak en breedtegrade daarop wou aanbring. Toegerus met astrolabiums (sterrehoekmeters), meetstokke en meetsnoere, het die spanne in teenoorgestelde rigtings gestap totdat hulle n verandering van een graad in die graadhoogte van die Poolster gesien het. Hulle het geredeneer dat die afstand wat hulle gestap het, gelykstaande is aan een breedtegraad, of 1/360 van die aarde se omtrek. Hulle het bereken dat die polere omtrek kilometer is baie naby aan die eintlike syfer van kilometer! Sterrekundiges het van planet ere bewegings verslag gehou in n toenemende aantal almanakke wat in alle Islamitiese lande opgestel is Ontwaak! April

18 Manuskrip: By permission of the British Library; aardbol: The Bridgeman Art Library Midde-Oosterse sterrewagte het n indrukwekkende verskeidenheid gesofistikeerde toerusting gehad astrolabiums, kwadrante, sekstante, sonwysers en ander instrumente wat gebruik is om hemelliggame te bestudeer en hulle bewegings te volg. Party van hierdie instrumente was baie groot. Die ontwerpers daarvan het geredeneer: Hoe groter die instrument, hoe groter die akkuraatheid daarvan. Die nalatenskap van Middeleeuse sterrekundiges Ja, wat hierdie Middeleeuse meesters van die sterrekunde bereik het, was waarlik indrukwekkend. Hulle het n lys en tekeninge gemaak van die sterrebeelde, die sterre name gegee, akkurater kalenders opgestel en tabelle wat die bewegings van hemelliggame aandui, verder verfyn. Hulle kon enige tyd van die dag of nag se presies waar die son, maan en vyf sigbare planete is n waardevolle hulpmiddel in navigasie. Deur die posisies van hemelliggame waar te neem, kon hulle ook se hoe laat dit is en n kalender maak. Die teoriee wat Arabiessprekende sterrekundiges ontwikkel het om die bewegings van die planete te verklaar, het byna die teenstrydighede wat hulle in Ptolemeus se model van die heelal gevind het, uit die weg ruim. Wat hulle nie geweet het nie, is dat die planete om die son wentel, nie om die aarde nie. Nietemin het hulle die bewegings van sterre met ongekende akkuraatheid opgeteken, en hulle bevindings was deur daaropvolgende geslagte heen van onskatbare waarde vir sterrekundiges regoor die wereld. Hemelbol, 1285 HJ Blaaie uit n Arabiese manuskrip oor sterrebeelde, geskryf deur die sterrekundige Abd al-rahman al-soefi, omstreeks 965 HJ

19 N EERTYDSE SAKREKENAAR Astrolabium: Erich Lessing/Art Resource, NY; astrolabium-kwadrant: New York Public Library/Photo Researchers, Inc. Die astrolabium, die voorganger van die sekstant, is al die belangrikste sterrekundige instrument voor die koms van die teleskoop genoem. Middeleeuse wetenskaplikes in die Midde- Ooste het hierdie instrument gebruik om vraagstukke in verband met tyd en die posisies van hemelliggame op te los. Die astrolabium het bestaan uit n gepoleerde metaalplaat waarop n eenvoudige model van die hemelruim geprojekteer is. Grade, of soms die ure van die dag, is gegraveer al om die buiterand van die basis waarop die plaat aangebring is. n Draaibare aanwyser (die visierliniaal) is gebruik om die graadhoogte van n sekere ster te bepaal deur die toestel n armlengte van jou af omhoog te hou. Die resultate is dan afgelees met behulp van n maatverdeling, soortgelyk aan di e op n rekenliniaal. Die veelsydige astrolabium het n persoon in staat gestel om sterre te identifiseer, die tyd van die sonsopkoms en sonsondergang op n sekere dag te voorspel, die rigting te bepaal waarin Mekka le, landopmetings te doen, die graadhoogte van voorwerpe te bereken en te navigeer. Dit was die sakrekenaar van daardie tyd. n Astrolabium uit die 13de eeu n Astrolabium-kwadrant uit die 14de eeu Ontwaak! April

20 JONGMENSE VRA Waarom moet ek Christelike vergaderinge bywoon? GENIET JY CHRISTELIKE VERGADERINGE? HOU SO AAN JA NEE WAT KAN JY DAAROMTRENT DOEN? D IEBybelbeveelChristeneomviraanbidding te vergader (Hebre ers 10:25). Maar s e nou jy geniet dit eenvoudig nie om daar te wees nie? Se nou jy dagdroom oor wat jy kon gedoen het as jy tog maar net iewers anders was? Jy kan dit verander deur een of meer van die volgende wenke te probeer toepas. 1. WEES GEREELD Sleutelteks: Party mense het uit die gewoonte geraak om vir aanbidding te vergader, maar ons moet dit nie doen nie. Hebreers 10: 25, Contemporary English Version. Waarom sou jy iets wat jy blykbaar nie geniet nie, gereeld wou doen? Eenvoudig gestel, omdat dit juis die manier is waarop jy sal leer om dit te geniet! Dink so daaraan: Hoe goed sal jy vaar in n sportsoort en hoeveel sal jy dit geniet as jy net nou en dan gaan oefen? Dieselfde beginsel geld vir Christelike vergaderinge. Hoe gereelder jy dit bywoon, hoe fikser sal jy in geestelike sin word. Dan sal jy by elke vergadering wil wees! Matteus 5:3. Wenke: N a elke vergadering kan jy vir ten minste een spreker se wat jy omtrent sy aanbieding waardeer het. Skryf in n dagboek een manier neer waarop jy by die vergadering baat gevind het. En aangesien baie van die materiaal wat by die vergaderinge bespreek word, oor die Christelike bediening handel, sal dit goed wees as jy dit jou doelwit maak om in die veldbediening te verbeter. Dit sal die inligting wat by die vergaderinge bespreek word, vir jou nuttiger maak. Ek is van kleins af geleer dat die bywoning van vergaderinge nie opsioneel is nie. Selfs toe ek nkindwas,hetditnooitbymyopgekomdatek sommer net van die vergadering kan wegbly nie. En dit is hoe ek tot vandag toe daaroor voel. Kelsey. Die slotsom: Diegene wat vergaderinge gereeld bywoon, geniet dit meer en vind meer daarby baat! 20 Ontwaak! April 2012

21 2. SKENK AANDAG Sleutelteks: Skenk... aandag aan hoe julle luister. Lukas 8:18. Navorsers se dat die gemiddelde luisteraar teen die einde van die dag omtrent 60 persent van wat hy of sy tydens n toespraak gehoor het, vergeet het. Se nou jou geld het so vinnig verdwyn? Jy sou beslis iets daaromtrent gedoen het! Wenke: Sit saam met jou ouers naby die voorkant van die saal, waar jou aandag dalk nie so maklik afgelei sal word nie. Maak aantekeninge. Almal leer nou wel nie op dieselfde manier nie, maar as jy aantekeninge maak, kan dit jou help om beter te konsentreer op wat die spreker se en dit is baie nuttig wanneer jy later hersiening wil doen. In die verlede was dit vir my moeilik om by vergaderinge aandag te skenk, maar ek doen nou beter. Ek probeer onthou waarom ek daar is. Dis nie net n ritueel, soos om kerk toe te gaan nie. Ek woon vergaderinge by om te aanbid en te leer. Ek wil iets vind wat ek in my lewe kan toepas. Kathleen. Die slotsom: Om na n vergadering te gaan en nie aandag te skenk nie, is soos om na n feesmaal te gaan en niks te eet nie. JY WORD UITGENOOI! Wil jy graag Die waarheid omtrent God leer? n Beter persoon word? Die beste soort vriende vind? Die vergaderinge van Jehovah se Getuies kan jou help om dit te doen en nog meer! Jehovah se Getuies kom twee keer per week by hulle Koninkryksale bymekaar om te aanbid. Geen kollektes word geneem nie, en besoekers is altyd welkom. Aanvaar gerus hierdie uitnodiging! Die Koninkryksale verskil heeltemal van enige ander kerk waar jy al was. By die vergaderinge van Jehovah se Getuies word die aandag gevestig op Bybelonderrig, en jy sal leer hoe God se Woord jou kan help om die allerbeste lewe te he! Deuterono- mium 31:12; Jesaja 48:17. Sai Toe ek die eerste keer in n Koninkryksaal ingestap het, was ek verbaas dat daar geen beelde was nie, niemand soos n priester aangetrek was nie en niemand my gevra het om geld te gee nie. Almal het my verwelkom, en ek het veilig gevoel. Die dinge wat by die vergadering bespreek is, was maklik om te verstaan, en dit het sin gemaak. Dit was die waarheid waarna ek gesoek het! Deyanira Ek was 14 jaar oud toe ek die eerste keer n vergadering van Jehovah se Getuies bygewoon het. Ek is onmiddellik deur almal verwelkom. Dit het gelyk asof hulle werklik bly was om my daar te sien, en hulle het opreg in my belanggestel. Omdat ek so n positiewe ondervinding gehad het, was ek nie skaam om weer te gaan nie! Ontwaak! April

22 3. NEEM DEEL Sleutelteks: Mense leer by mekaar, net soos yster deur yster geslyp word. Spreuke 27:17, Good News Translation. As n jongmens speel jy n belangrike rol by gemeentelike vergaderinge. Moet nooit die waarde van jou teenwoordigheid en deelname onderskat nie, hetsy jy gedurende n vraag-enantwoord-bespreking kommentaar lewer of met medegelowiges assosieer. Wenke: Stel jou dit ten doel om tydens n vraag-en-antwoord-bespreking ten minste een kommentaar te lewer. Bied aan om te help met skoonmaakwerk of enige ander takies wat voor, gedurende of n a die vergadering gedoen moet word. Gesels met iemand met wie jy nie gewoonlik kans kry om te praat nie. Gedurende my middeltienerjare het ek by die vergaderinge gehelp om die mikrofone te dra en die verhoog gereed te kry. Hierdie verantwoordelikhede het my laat voel dat ek nodig is, en dit was vir my n motivering om daar te wees en betyds te wees. Dit het my gehelp om groter belangstelling in geestelike dinge te ontwikkel. Miles. Die slotsom: Moenie net daar sit nie doen iets! Dit hou altyd groter voordele in om n deelnemer te wees as om net n toeskouer te wees. Nog artikels uit die reeks Jongmense vra kangevindwordopdiewebwerf Vind uit watter materiaal by die volgende gemeentelike vergadering bespreek gaan word. Kies een deel van die program wat jou interesseer en... KNIP UIT EN MAAK N AFSKRIF Voltooi die volgende voordat jy die vergadering bywoon. Voltooi die volgende nadat jy na die deel geluister het. Wat ek geleer het: Titel van die deel: Wat ek graag omtrent hierdie onderwerp wil weet: Wat ek vir die spreker kan s eek omtrent sy deel geniet het:

23 ONS BESKOU DIE W ERELD Opgedollie vir kindergeboorte Die sosiale media het n uitwerking gehad op hoe ma s aankondig dat hulle geboorte gegee het. Terwyl hulle oumas telegramme gestuur het, maak nuwe ma s die wonderlike nuus oor die Internet bekend, se nver- slag deur die Amerikaanse TV-kanaal ABC. Die aan- kondiging sluit dikwels foto s in van die ma en baba kort n a die geboorte. Die nuwe geslag voorkomsbewuste vroue bederf hulleself dus met voorgeboortelike skoonheidsbehandelings, insluitende gesigsbehandelings en hand- en voetversorging. Party reel selfs dat n haarkapper saam met hulle na die hospitaal gaan, se die verslag. Waarom? Om goed te lyk vir hulle bevalling, verduidelik Toni Golen, die mediese direkteur van die kraamafdeling van Boston se Beth Israel Deaconess- Mediese Sentrum. Bly aktief, bly gesond Volgens navorsers word lang tye van fisiese onbedrywigheid by die werk, by die skool of voor die TV met chroniese siektes verbind. Die werking van lipoproteıen-lipase, die ensiem wat spiere in staat stel om vet uit die bloedstroom te neem en dit te verbrand, neem drasties af terwyl jy sit, sedievancouver Sun. Volgens hierdie koerant is kort kardiovaskulere oefensessieswatonshartkloplaatversnel,...niegenoeg om gesond te bly nie. Ons het gereelde, konstante ligte tot matige oefening nodig om ons metabolisme aan die gang te hou. Voordat daar rekenaars was, was dit byna onmoontlik [vir plantkundiges] om al die beskikbare lektuur te deursoek voordat hulle n nuwe spesie benoem het, en daarom het dupliserings begin toeneem. Daar is nou vasgestel dat ten minste van die sowat miljoen name wat gelys is, dupliserings is. SCIENCE, VSA. Net 6 persent van Chinese se dat hulle gelukkig is. Tydens n opname het sowat 39 persent van die respondente gesedat rykdom die grootste uitwerking op geluk het. CHINA DAILY, CHINA. n Ondersoek na die geloofwaardigheid van Rusland se misdaadsyfers... het aan die lig gebring dat hierdie syfers regoor die land op groot skaal vervals word. Wetstoepassingsagentskappe word daarvan beskuldig dat hulle die ware misdaadsituasie [probeer] verbloem en dat hulle beweer dat hulle meer misdade opgelos het as wat werklik die geval is. RIA NOVOSTI, RUSLAND. Een uit drie universiteitstudente in die Duitse hoofstad [Berlyn] sal dit oorweeg om sekswerk te doen [wat prostitusie en erotiese dans insluit] om vir hulle studies te betaal. DIE REUTERS-NUUSDIENS, DUITS- LAND. 23

24 IS DIT ONTWERP? Die olifant se slurp Navorsers is besig om n behendiger en buigsamer robotiese arm te ontwikkel. Die hoof van die korporatiewe ontwerp-afdeling van die maatskappy wat die toestel ontwikkel, sedatdienuwearm baiemeer gevorderd is as enigiets wat tans op die gebied van industriele outomatisering beskikbaar is. Wat was die inspirasie hiervoor? Die olifant se slurp, sehy. Dink hieraan: Die olifant se slurp, wat sowat 140 kilogram weeg, is al die veelsydigste en nuttigste aanhangsel op die planeet genoem. Hierdie veeldoelige instrument kan dien as n neus, n strooitjie, n arm of n hand. Die olifant kan daarmee asemhaal, ruik, drink, gryp of selfs kliphard trompetter! Maar dit is nie al nie. Die olifant se slurp bevat ongeveer spiervesels wat dit in staat stel om in enige rigting te beweeg. Die olifant kan n klein muntstukkie met die punt van sy slurp optel. Maar hy kan sy slurp ook gebruik om n gewig van tot 270 kilogram op te tel! Navorsers hoop om die behendigheid van die olifant se slurp na te boots sodat hulle beter robotte vir huishoudelike sowel as industriele gebruik kan bou. Ons het n heeltemal nuwe soort robot ontwerp, se n verteenwoordiger van die maatskappy wat vroeer gemeld is, wat dit vir die eerste keer vir mense en masjiene moontlik maak om doeltreffend en sonder enige gevaar saam te werk. Wat dink jy? Het die olifant se slurp deur middel van evolusie ontwikkel? Of is dit ontwerp?

25 S Sailer/A Sailer/age fotostock Kan hulle van UITSTERWING gered word? IN 2002 het die Verenigde Nasies die doelwit aangekondig om die aantal spesies wat elke jaar uitsterf en die aantal ekosisteme wat jaarliks beskadig word, teen die einde van die dekade te verminder. In ooreenstemming met hierdie doelwit sou 2010 die Internasionale Jaar van Biodiversiteit wees. Maar toe daardie jaar aanbreek, was hierdie doelwit ongelukkig nog heeltemal buite bereik. As n regstreekse gevolg van menslike bedrywighede, het die BBC berig, sterf spesies nou uit teen n tempo wat keer groter is as die natuurlike gemiddelde. Die New Zealand Herald was selfs meer spesifiek en het gese: Een uit vyf plante, een uit vyf soogdiere, een uit sewe voels en een uit drie amfibiee word nou regoor die wereld deur uitsterwing bedreig. n Aspek van die probleem kom duidelik na vore wanneer ons ondersoek wat deur die eeue heen in Nieu- Seeland gebeur het. Biodiversiteit in Nieu-Seeland Voordat Nieu-Seeland deur mense bewoon is, het die land se ekosisteem gefloreer. Maar vroee nedersetters het spesies ingebring wat n verwoestende uitwerking op die inheemse natuurlewe gehad het. Die Maori s het byvoorbeeld honde oor die Stille Oseaan hierheen gebring, en moontlik ook die kiore (of Polinesiese rot), wat as voedsel gebruik is. Toe,indie17deen18deeeu,hetdieEurope ers gekom, en saam met hulle rotte, muise en katte waarvan laasgenoemde Bruinkiwi Tans lewe 9 uit 10 kiwikuikens nie langer as n jaar nie 1. Jesus het n sweep gebruik, nie n swaard nie. 2. Die mans het beeste en skape verkoop, nie varke nie. 3. Die mans het duiwe verkoop, nie uile nie. 4. Die geldwisselaars het muntstukke gehad, nie note nie C. ANTWOORDE OP VRAE OP BLADSYE 30 EN 31 Ontwaak! April

26 Haurakigolf Die eiland Tiritiri Matangi Rangitoto en Motutapu Campbelleiland NIEU-SEELAND gou wild geraak het. Die Europeers het ook bokke, varke en herte saamgebring om in hulle voedselbehoeftes te voorsien. Gedurende die 19de eeu het hulle die kwasstertpossum en die konyn ingevoer vir hulle vleis en pels sonder om in ag te neem watter uitwerking hierdie diere op die bome, voels en plantegroei sou he. Teen die 1860 s het die konynbevolking begin handuit ruk, en daarom is die hermelyn ingebring. Maar die hermelyne het verkies om jag te maak op die veel stadiger inheemse voels wat n maklike prooi was. Gevolglik het die konynbevolking aanhou floreer. Nieu-Seeland se Departement van Natuurbewaring berig dat 9 uit 10 bruinkiwikuikens wat in die natuur gebore word, sal doodgaan voordat hulle n jaar oud is weens die uitwerking wat soogdierplae oor die jare gehad het. Baie spesies het reeds uitgesterf: voels, meer as 40; paddas, 3; vlermuise, 1; en akkedisse, ten minste 3 sowel as n groot aantal insekspesies. Meer as die helfte van die inheemse plante en diere van Nieu-Seeland is op die lys van bedreigde spesies, wat dit een van die lande maak waarvan die natuurlewe die meeste bedreig word. Daadwerklike pogings Regeringsagentskappe lehullenoudaaroptoeomtekeerdat skadelike plant- en dierespesies Nieu-Seeland binnekom. Daarbenewens het die Departement van Natuurbewaring talle pesbestrydingsprogramme suksesvol voltooi, veral op eilande, en hulle het ook natuurreservate gestig. Een van hierdie herstelde eilande is Tiritiri Matangi, naby die kus van Auckland se Whangaparaoa-skiereiland. Teen 1993 is al die rotte uit hierdie gebied verwyder en sowat inheemse bome aangeplant. Nou is dit n beheerde ope reservaat DIE VERSTANDIGE GEBRUIK VAN MIDDELE n Uitdaging waarvoor natuurbewaarders regoor die we- reld te staan kom, is dat n toenemende aantal spesies uitsterwing in die gesig staar terwyl die middele wat beskikbaar is om die probleem aan te pak, beperk is. Een benadering wat hulle volg, is gegrond op n beginsel wat regoor die wereld in ongevalle-afdelings by hospitale toegepas word, naamlik dat die ernstigste gevalle prioriteit gegee word. Hierdie benadering is daarop ingestel om middele te gebruik waar dit die beste resultate sal hedeurfaktorein ag te neem soos (1) die waarde wat n spesie of habitat volgens natuurbewaarders het, (2) die waarskynlikheid dat die voorgestelde optrede suksesvol sal wees en (3) die koste. Hoewel nie almal met hierdie benadering saamstem nie, se die voorstanders daarvan dat dit hulle help om beperkte middele ten beste te benut, aangesien dit aangewend word waar dit die beste resultate sal meebring. 26 Ontwaak! April 2012

27 Takahe: FLPA/Terry Whittaker/age fotostock; Campbelleiland: Frans Lanting/CORBIS waar besoekers kan kyk en luister na die inheemse voelspesies wat daar hervestig is, insluitende die skaars rooiruglelvoel, takahe, kokako, Nieu-Seelandse wintervoel en geelbandheuningeter. Hierdie pragtige voels wat in n roofdiervrye omgewing floreer, laat besoekers dikwels toe om redelik naby aan hulle te kom. In 2003 is die subantarktiese Campbelleiland rotvry verklaar n a n twee jaar lange program om alle rotte uit te wis. Sedertdien het inheemse plante weer begin gedy en het seevoels begin terugkeer. Selfs die Campbelleend n skaars eendsoort is hier hervestig. In onlangser jare is n groot herstelprojek op die eilande Rangitoto en Motutapu sowel as in Auckland se Haurakigolf aan die gang gesit. Die doel van hierdie projek is om die wereld se grootste Pohutukawa-woud asook die inheemse natuurlewe wat hier hervestig is, te beskerm. Nadat etlike peste uitgeroei is insluitende konyne, hermelyne, krimpvarkies, wilde katte, Noorweegse rotte, swartrotte en muise is die rooikroonparkiet en klokvoel n a n eeu lange afwesigheid weer op die eilande gesien! Hierdie voorbeelde toon wat gedoen kan word om bedreigde spesiestebewaarendiekortsigtigefoutevandieverlederegte stel. Natuurliefhebbers regoor die wereld kan bowenal uitsien na die vervulling van die Bybel se belofte dat Jehovah God, die Maker van hemel en aarde, n einde sal maak aan die skadelike bedrywighede wat die aarde, insluitende sy natuurlewe, bedreig. Psalm 115:15; Openbaring 21:5. n Volwasse takahe op die eiland Tiritiri Matangi Campbelleiland

28 DIE BYBEL SE BESKOUING BAIE mense voel dat ander nie waardeer wat hulle doen nie. Byvoorbeeld, werkers voel dikwels dat hulle werkgewers hulle nie genoegerkenninggeenie.baiegetroudemense voel dat hulle maat hulle nie waardeer nie. En party kinders dink dat hulle nooit aan hulle ouers se verwagtinge sal kan voldoen nie. As ons almal bereid is om mekaar van tyd tot tyd te prys, sal dit sulke gevoelens sekerlik tee- werk. In vandag se wereld is opregte woorde van lof redelik skaars. Dit is glad nie verbasend nie, want die Bybel het voorspel dat daar in die laaste dae kritieke tye sal wees wat moeilik is om deur te kom. Want mense sal liefhebbers vanhulleselfwees,...ondankbaar,dislojaal. 2 Timoteus 3:1, 2. Het iemand jou al opreg geprys? Dan weet jy hoe dit jou hart kan verbly en jou kan aanmoedig. Hoe goed is n woord op die regte tyd tog! sediebybel(spreuke15:23).die Heilige Skrif kan ons help om mekaar liefdevol te behandel. Soek na die goeie in ander Omdat God opreg in ons belangstel, sien hy ons goeie eienskappe en dade raak en waardeer hy dit. Die Bybel verseker ons: [God] se oe deurloop die hele aarde om sy krag te toon ten behoewe van di e wie se hart volkome teenoor hom is (2 Kronieke 16:9). Wanneer ons ons liefde vir God toon deur sy wette te gehoorsaam, sal hy dit beslis raaksien. Jehovah God soek nie na foute in ons nie. As hy dit gedoen het, sou nie een van ons kon bly staan nie (Psalm 130:3). Jehovah is eerder soos n mynwerker wat geduldig deur hope Waarom moet ons ander prys? klippe soek om edelstene te vind. Wanneer die mynwerker n edelsteen vind, is hy verheug. Die ongeslypte steen lyk dalk nie kosbaar nie, maar die mynwerker sien die potensiele waarde daarvan. Wanneer God ons hart deursoek, soek hy eweneens na kosbare eienskappe, nie foute nie. Wanneer hy dit vind, is hy verheug. Hy weet dat sulke eienskappe, wanneer dit verfyn word, iets waarlik kosbaars tot gevolg kan he n getroue en toegewyde aanbidder van Jehovah. Ons kan uit God se voorbeeld leer. Wanneer ons na mense kyk, is ons dalk geneig om net hulle foute raak te sien. Maar as ons mense sien soos Jehovah hulle sien, sal ons na die goeie in hulle soek (Psalm 103:8-11, 17, 18). Wanneer ons hulle kosbare eienskappe vind, kan ons hulle prys. Die gevolg? Ons woorde sal hulle beslis verkwik, en hulle sal dalk selfs harder probeer om te doen wat reg is! En ons sal die vreugde ervaar wat dit meebring om aan ander te gee. Handelinge 20:35. Gee erkenning aan goeie dade Jesus het dikwels die goeie dade van ander raakgesien en daaraan erkenning gegee. Eenkeer, toe n bevreesde, sieklike vrou stilletjies aan sy bokleed geraak het om genees te word, het Jesus haar geprys en gese: Dogter, jou geloof het jou gesond gemaak. Markus 5:34. By n ander geleentheid, terwyl Jesus by die tempel in Jerusalem onderrig het, het hy gesien hoe talle ryk mense geld in die skatkiste gooi. Toe sien hy n behoeftige weduwee wat twee muntstukkies van baie min waarde ingooi. Ander het meer as sy ingegooi. Tog het Jesus die weduwee se opregte gesind- 28 Ontwaak! April 2012

29 Sien jy ander se goeie dade raak, en gee jy erkenning daaraan? heid openlik geprys deur te se: Ek se vir julle die waarheid: Hierdie weduwee het, hoewel sy arm is, meer as hulle almal ingegooi. Want hulle almal het uit hulle oorvloed gawes ingegooi, maar hierdie vrou het in haar gebrek al die middele vir lewensonderhoud ingegooi wat sy gehad het. Lukas 21:1-4. Hoe kan ons Jesus navolg? Die Bybel se: Moeniediegoeieterughouvandi e aan wie dit toekom wanneer dit in die mag van jou hand is om dit te doen nie. Spreuke 3:27. Lof is kragtig In vandag se ondankbare wereld wil ons almal voel dat ander ons waardeer en vir ons lief is. Wanneer ons ander opreg prys, versterk ons hulle en moedig ons hulle aan. Ons opregte lof spoor hulle aan om voort te gaan om hulle bes te doen. Spreuke 31:28, 29. Die Bybel spoor alle Christene aan: Laat ons op mekaar ag gee om tot liefde en goeie werke aan te spoor (Hebreers 10:24). Die we- reld sou baie anders gewees het as almal persoonlike belangstelling in ander getoon het, na die goeie in hulle gesoek het en erkenning aan hulle goeie dade gegee het. Ja, lof is kragtig! HET JY AL GEWONDER? Waarom moet ons ander vir hulle goeie dade prys? Spreuke 15:23. Waarna soek Jehovah wanneer hy ons ondersoek? 2 Kronieke 16:9. Wanneer moet ons ander prys? Spreuke 3:27. Ontwaak! April

30 VIR GESINSBESPREKING Wat is verkeerd in hierdie prent? Lees Johannes 2: Watter vier dinge in hierdie prent is verkeerd? Skryf jou antwoorde hieronder neer, en voltooi die prent deur dit in te kleur VIR BESPREKING: Waarom het Jesus hierdie manne uit die tempel uitgedryf? LEI- DRAAD: Lees Markus 11:17. Waarom was dit verkeerd dat hulle in die tempel handel gedryf het? LEIDRAAD: Lees 2 Korintiers 2:17. Met watter beweegrede moet ons Jehovah dien as ons hom wil behaag? LEIDRAAD: Lees Matteus 22:36-40; 1 Petrus 5:2. GESINSAKTIWITEIT: Dink aan iets wat jy kan doen om onselfsugtige liefde vir Jehovah en ander te toon. Skryf dit op n stukkie papier neer of teken n prentjie daarvan. Wys jou papiertjie vir jou gesin, en beplan wanneer julle dit saam kan doen. VIR GESINSBESPREKING se antwoorde is op bladsy 25 As jy nog afskrifte van Vir gesinsbespreking wil druk, kan jy gaan na

31 Versamel en leer Laaste Bybelboek geskryf Ikonium Listra Het gedurende die eerste eeu HJ gelewe 1 HJ Het in Listra gewoon, maar die broers in Ikonium het ook goed van hom gepraat Adam geskep 16 VRAE A. Vul die oop spasies in. Timoteus se ma,, en ouma,, het hom van af die heilige geskrifte geleer. B. Watter spesiale uitnodiging het die jong Timoteus aanvaar? C. Paulus het gese dat Timoteus soos n kind saam met n vader VHJ BYBEL K AART TIMOTEUS 98 HJ Knip uit, vou in die helfte en bere Jerusalem T I M O T E U S PROFIEL Al het hy n ongelowige pa gehad, was hy n voorbeeld vir die getroues in woord, in gedrag, in liefde, in geloof, in kuisheid (1 Timoteus 4:12). Hy het die volgende Bybelraad toegepas: Oefen jou... met godvrugtige toegewydheid as jou doel (1 Timoteus 4:7). Timoteus was ongeveer 15 jaar lank n medewerker van die apostel Paulus. ANT WOORDE A. Eunice, Lois, kleintyd. 2 Timoteus 1:5; 3:14, 15. B. Om saam met die apostel Paulus te reis en te dien. Handelinge 16:1-5. C.... saam met [hom] soos n slaaf gedien het ter bevordering van die goeie nuus. Filippense 2:22. Volke en lande 5. Ons name is Gabriela, 6, en Raul, 9. Ons woon in Brasilie. Omtrent hoeveel Getuies van Jehovah is daar in Brasilie? Is dit , of ? 6. Watter kolletjie wys waar ons woon? Trek n sirkel daarom, maak n kolletjie waar jy woon en kyk hoe ver jy van Brasilie af is. Prentejag vir kinders Kan jy hierdie prente in die tydskrif vind? Beskryf in jou eie woorde wat in elke prent gebeur. A D B C Ontwaak! April

32 Kan die ware God gevind word? Deur die geskiedenis heen het baie mense na die ware God gesoek. Hulle soeke het hulle duisende verskillende wee laat inslaan. Die groot verskeidenheid godsdienste, sektes en kultusse in die wereld getuig hiervan. Maar hoe kan jy die ware God vind? Die boek Die mensdom se soeke na God kan jou help. n Bekende skrywer in Mexiko het gese: In vergelyking met ander boeke is dit nou wel klein, maar die inhoud is van groot belang. Dit pas in jou sak, maar as dit in n biblioteek met ander boeke was, sou dit waarskynlik die heel belangrikste boek gewees het. Jy kan hierdie boek met 384 bladsye aanvra deur die bygaande koepon in te vul en dit na die gepaste adres op bladsy 5 van hierdie tydskrif te pos. Q Lewer asseblief hierdie boek by my af, sonder enige verpligting. Dui taalvoorkeur aan. Q Tree asseblief met my in verbinding in verband met n gratis tuisbybelstudie. DIE MENSDOM SE SOEKE NA GOD Naam Straatadres Dorp/Stad Provinsie Telefoonnommer g12 04-AF