!"#2. Is dit prakties om eerlik te wees? OOK: INTERNETBEDROG IS JY IN GEVAAR? BLADSY 10 JANUARIE 2012

Transcription

1 !"#2 JANUARIE 2012 Is dit prakties om eerlik te wees? OOK: INTERNETBEDROG IS JY IN GEVAAR? BLADSY 10

2 !"#2 GEMIDDELDE OPLAAG UITGEGEE IN 84 TALE IS DIT PRAKTIES OM EERLIK TE WEES? 3 Oneerlikheid kom oral voor! 4 Die druk om oneerlik te wees 6 Eerlikheid is prakties 7 Eerlikheid bring ware sukses mee 10 Internetbedrog Is jy in gevaar? 14 Die alpehoring Musiek uit die berge 16 Wanneer jy net n einde aan alles wil maak 19 Is dit ontwerp? Die speg se skokabsorberende kop 20 Ons beskou die wereld 21 Jongmense vra Waarom het ek nie my mond gehou nie? 24 Dit is nooit te laat om Godsevriendtewordnie 27 Van ons lesers 28 Die Bybel se beskouing Is homoseksualiteit ooit geregverdig? 30 Vir gesinsbespreking 32 Hulle waardeer God se liefde

3 Oneerlikheid kom oral voor! Danny werk by n groot handelsmaatskappy in Hongkong. Toe hy die fabriek van n potensiele verskaffer besoek het, het hy genoem dat hy nie seker is of die fabriek aan die standaarde kan voldoen om sy maatskappy se produkte te vervaardig nie. Later het die fabrieksbestuurder by n ete vir Danny n koevert gegee. In die koevert was daar omkoopgeld van tienduisende rande soveel soos hy in n jaar verdien. Van die name in hierdie reeks is verander. Danny se ondervinding is beslis nie uniek nie. Dit is verstommend hoe algemeen oneerlikheid regoor die wereld is. Hofdokumente toon byvoorbeeld dat n groot nywerheidsfirma in Duitsland tussen 2001 en 2007 byna tienmiljard rand in omkoopgeld betaal het om kontrakte te verkry. Onlangse skandale in die sakewereld wat groot opslae in die nuus gemaak het, het wel n paar hervormings tot gevolg gehad, maar dit lyk asof die situasie oor die algemeen versleg. n Studie wat in 2010 deur Transparency International gedoen is, het getoon dat daar wereld- wyd oordieafgelopedriejaar ntoena- me in korrupsie was. Waarom is daar soveel oneerlikheid? Is dit prakties om eerlik te wees? Indien wel, hoe is dit moontlik? Kan die Bybel ons help? Ontwaak! Januarie

4 Die druk om oneerlik te wees Eerlikheid in die sakewereld is iets van die verlede, en diegene wat eerlik probeer wees, is tot mislukking gedoem. Stephen, VSA. STEM jy saam met hierdie negatiewe mening? Dit is wel so dat oneerlikheid dikwels voordele inhou ten minste op die kort termyn. Gevolglik ervaar diegene wat eerlik probeer wees, groot druk op die volgende gebiede. Versoekings. Wie sal dit nie geniet om meer geld of nog n paar luukshede te henie?wan- neer die geleentheid hom voordoen om op n oneerlike wyse geld te maak, kan dit moeilik wees om nee te se. Ek ken kontrakte toe namens my maatskappy. Mense probeer my dikwels omkoop. Die versoeking om n vinnige geldjie te maak, is groot. Franz, Midde-Ooste. Druk om winste te vergroot. In onlangse jare het sakeondernemings regoor die wereld met moeilike ekonomiese toestande te kampe gehad. Boonop moet hulle probeer byhou met vinnig veranderende tegnologie en groter mededinging op plaaslike en internasionale vlak. Werknemers voel moontlik dat hulle die doelwitte wat hulle werkgewers en bestuurders vir hulle stel, slegs kan bereik deur oneerlik te wees. Ons het gedink dat ons geen ander keuse hetnie...anderssouonsdiemaatskappylaat ondergaan het. Reinhard Siekaczek, wat in hegtenis geneem is weens omkopery. The New York Times. Druk van ander. Werksmaats of kliente sal soms voorstel, of selfs eis, dat jy saam met hulle oneerlik moet wees. Die bestuurder van n groot firma het my genader en gese dat ek sy firma as klient sal verloor as ek hom nie kommissie oftewel omkoopgeld betaal nie. Johan, Suid-Afrika. Kultuur. In party kulture is dit gebruiklik om geskenke uit te ruil wanneer n transaksie aangegaan word. Afhangende van die waarde van die geskenk en die omstandighede waaronder dit gegee word, kan die skeidslyn tussen eerlike en oneerlike sakegebruike maklik vertroebel raak. In baie lande eis korrupte amptenare geld voordat hulle hulle werk doen en is hulle heel gewillig om betaling in ruil vir spesiale behandeling te ontvang. Dit is altyd moeilik om tussen n fooitjie en omkoopgeld te onderskei. William, Colombia. Omstandighede. Diegene wat in volslae armoede lewe of in lande waar daar geen wet en orde is nie, kom voor die grootste druk te staan. In sulke gemeenskappe kan diegene wat nie bereid is om oneerlik te wees of te steel nie, as slegte broodwinners beskou word. Oneerlikheid word as normaal, noodsaaklik en aanvaarbaar beskou solank jy nie gevang word nie. Tomasi, Kongo-Kinshasa. Hoe eerlikheid ondermyn word Die druk om oneerlik te wees, is baie kragtig. Volgens n opname wat in Australiegedoen is, beskou 9 uit 10 sakebestuurders omkopery en korrupsie as verkeerd maar onvermydelik.!"#2 4 HIERDIE TYDSKRIF WORD UITGEGEE om diehelegesinintelig.dittoonhoeom vandag se probleme die hoof te bied. Dit lewer verslag oordienuus,vertelvanmenseinbaielande,ondersoek godsdiens en die wetenskap. Maar dit doen nog meer. Dit delf dieper as die oppervlak en wys op die ware betekenis van aktuele gebeure; tog bly dit altyd neutraal wat die politiek betref en verhef dit nie een ras bo n ander nie. Maar bowenal bou hierdie tydskrif vertroue op in die Skepper se belofte van n vreedsame en veilige nuwe wereld wat die huidige bose, wettelose stelsel van dinge binnekort gaan vervang. Hierdie publikasie word nie verkoop nie. Dit word voorsien as deel van n wereld- wye Bybelonderrigtingswerk wat deur vrywillige bydraes ondersteun word. Tensy anders aangedui, kom Skrifaanhalings uit die Nuwe Wereld-vertaling van die Heilige Skrif. Die afkorting NW staan vir die Engelse New World Translation of the Holy Scriptures With References. Awake! (ISSN X) is published monthly by Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.; M. H. Larson, President; G. F. Simonis, Secretary- Treasurer; 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY Printed in South Africa by Watch Tower Bible and Tract Society, 1 Robert Broom Drive East, Rangeview, Krugersdorp, Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Alle regte voorbehou. Vol. 93, No. 1 Monthly AFRIKAANS

5 Baie beweer dat n mens oneerlik moet wees om sukses te behaal Hulle het gese dat hulle gewillig sal wees om hulle beginsels prys te gee om n kontrak te kry of om hulle maatskappy te bevoordeel. Maar selfs di e wat oneerlik is, beskou hulleself dikwels as eerlik. Hoe versoen hulle hulle selfbeeld met hulle gedrag? Die Journal of Marketing Research berig: Mense tree oneerlik genoeg op om daaruit voordeel te trek, maar eerlik genoeg om hulleself wys te maak dat hulle wel eerlik is. Om hulle gewetenswroeging te verlig, vind hulle verskeie maniere om oneerlikheid te verskoon, te regverdig of as onbelangrik af te maak. Oneerlikheid kan byvoorbeeld op n manier beskryf word wat minder afstootlik klink. Wanneer mense leuens vertel of bedrieglik is, se hulle dat hulle kortpad kies of mededingend is. Omkoopgeld word moontlik beskryf as nguns of nfooitjieomdingetebespoedig. Ander verskoon twyfelagtige gedrag deur hulle definisie van eerlikheid te verslap. Tom, wat in die finansiele bedryf werk, se: Eerlikheid gaan vir mense nie soseer oor wat werklik Eerlikheid gaan vir mense nie soseer oor wat werklik die waarheid is nie, maar oor dit waarmee hulle voor die wet kan wegkom die waarheid is nie, maar oor dit waarmee hulle voor die wet kan wegkom. David, n voormalige sakebestuurder, se: Hoewel oneerlikheid afgekeur word wanneer dit aan die lig kom, word dit as aanvaarbaar beskou as jy daarmee kan wegkom. Mense wat daarmee wegkom, word as slim beskou weens hulle vindingrykheid. Baie beweer selfs dat n mens oneerlik moet wees om sukses te behaal. n Ervare sakeman se: n Mededingende gesindheid beweeg mense dikwels om te se: Jy moet doen wat ook al nodig is om die werk te kry. Maar is dit waar? Of is diegene wat oneerlikheid probeer regverdig, eintlik besig om hulle met valse redenering [te] bedrieg? (Jakobus 1:22). Kyk na die praktiese voordele van eerlikheid wat in die volgende artikel bespreek word. TALE: Afrikaans, Albanees, Amharies, Arabies, Armeens, Bislama, Bulgaars, Cebuano, Chichewa, Chinees (Tradisioneel) (oudio net in Mandaryns), Chinees (Vereenvoudig), Chitonga, Cibemba, Deens, Duits, Engels, Estnies, Ewe, Fidjiaans, Fins, Frans, Georgies, Goedjarati, Grieks, Hebreeus, Hiligaynon, Hindi, Hongaars, Ibo, Iloko, Indonesies, Italiaans, Japannees, Joroeba, Kanarees, Kinyarwanda Kirgies, Kirundi, Koreaans, Kroaties, Letties, Lingala, Litaus, Malabaars, Malgassies, Maltees, Masedonies, Mianmees, Nederlands, Noors, Oekra ıns, Oerdoe, Pandjabi, Pools, Portugees, Rarotongaans, Roemeens, Russies, Samoaans, Sepedi, Serwies, Shona, Silozi, Singala, Slowaaks, Sloweens, Spaans, Suid-Sotho, Swahili, Sweeds, Tagalog, Tamil, Thai, Tok Pisin, Tongaans, Tsjeggies, Tsonga, Tswana, Turks, Twi, Vietnamees, Xhosa, Yslands, Zulu CD is ook beskikbaar. CD (MP3-formaat) is ook beskikbaar. Oudio-opnames is ook beskikbaar by WIL JY GRAAG VERDERE INLIGTING OF N GRATIS TUISBYBELSTUDIE HE? Stuur asseblief jou versoek aan Jehovah se Getuies by een van die adresse hieronder. Vir n volledige lys adresse, sien Amerika, Verenigde State van: 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY Australie: PO Box 280, Ingleburn, NSW Brittanje: The Ridgeway, London NW7 1RN. Ghana: P. O. Box GP 760, Accra. Kanada: PO Box 4100, Georgetown, ON L7G 4Y4. Kenia: P.O. Box 21290, Nairobi. Malawi: Box 30749, Lilongwe 3. Mosambiek: Caixa Postal 2600, Maputo. Nigerie: P.M.B. 1090, Benin City , Edo State. Suid-Afrika: Privaatsak X2067, Krugersdorp, Zambie: Box 33459, Lusaka Zimbabwe: Private Bag WG-5001, Westgate. Ontwaak! Januarie

6 Eerlikheid is prakties Brood wat deur n leuen verkry is, is lekker vir n man, maar agterna sal sy mond vol gruis word. Spreuke 20:17. MOET n mens oneerlik wees om in die sakewereld sukses te behaal? Die antwoord is nee. Trouens, oneerlikheid is dikwels teenproduktief. Waarom? Omdat eerlike persone n besliste voordeel bo oneerlike persone het. n Eerlike persoon wen ander se vertroue, wat belangrik is vir sukses op die lang termyn. Die waarde van vertroue Jou reputasie wat eerlikheid betref, het n uitwerking op hoe suksesvol jy sal wees of jy dit besef of nie. Die ondervinding van Franz, Jou reputasie wat eerlikheid betref, het n uitwerking op hoe suksesvol jy sal wees of jy dit besef of nie wat in die vorige artikel aangehaal is, lig dit toe. Toe ek vir my huidige werkgewers begin werk het, se hy, het hulle my eerlikheid sonder my medewete op verskeie maniere op die proef gestel. Ek het later gehoor dat ek die toets geslaag het. Gevolglik is ek meer verantwoordelikheid en vryheid gegee, en die eienaars het my vir my eerlikheid beloon. Ek weet dat daar ander mense is wat die werk beter as ek kan doen en wat beslis slimmer is as ek. Maar ek dink dat ek my werk behou het omdat my werkgewers my vertrou. Vermy onverstandige risiko s David, n sakeman wat in die vorige artikel aangehaal is, se: Wanneer ek gesien het hoe mense die reels omseil om hulleself op die kort termyn te bevoordeel, het ek gedink: Soms kom die rekening laat, maar dit kom altyd. Met ander woorde, oneerlikheid sal uiteindelik op die een of ander manier probleme meebring. Ons maatskappy het talle verdagte sakegeleenthede van die hand gewys. Baie van die maatskappye wat van hierdie geleenthede gebruik gemaak het, het later verdwyn, en party individue is geregtelik vervolg. Ons het sulke tragiese probleme vermy. ToeKenindiesuidoostevanAfrikamet beeste begin boer het, kon hy in die versoeking gekom het om amptenare om te koop om invoere te bespoedig en om invoerbelasting te ontduik. Hy se: Dit was iets algemeens, en baie ander boere het dit gedoen. Omdat ons eerlik was, het dit tien jaar geneem voordat ons plaas goed aan die gang was. Was dit die moeite werd? Ja! Di e wat omkoopgeld betaal het, is later heeltyd lastig geval deur korrupte amptenare wat nog geld wou he. Ekonomiese probleme Wanneer n besigheid die gevaar loop om bankrot te speel, is die druk groot om oneerlik te wees. Maar sulke omstandighede kan ook toon hoe waardevol dit is om n reputasie as n eerlike persoon te he. Neem die voorbeeld van Bill, wie se bouonderneming bankrot gespeel het tydens n insinking in die huismark in die Verenigde State. Hy vertel: n Aantal van ons groot kliente se ondernemings het ondergegaan terwyl hulle ons honderdduisende rande geskuld het. Toe sake hopeloos begin lyk het, het ek n mededinger genader om te hoor of hulle enige van ons in diens sou neem. Binne 48 uur het hulle aangebied om my en die meeste van my werknemers in diens te neem. Daar is vir my gesedat ek bekend is vir my goeie diens en eerlikheid. 6 Ontwaak! Januarie 2012

7 Al die mense wie se ondervindinge hierbo vertel word, is Jehovah se Getuies. Die standaarde wat hulle in sakeaangeleenthede volg, is op die Bybel gegrond, net soos alle ander aspekte van hulle lewe. Soos jy kan sien, het hulle eerlikheid nie hulle sukses in die sakewereld ondermyn nie, maar eerder vir hulle praktiese voordele meegebring. Maar daar sal altyd situasies wees waarin dit lyk of oneerlikheid voordelig sal wees. Is finansi ele voordele die enigste maatstaf van sukses? Eerlikheid bring ware sukses mee Selfs wanneer iemand oorvloed het, spruit sy lewe nie voort uit die dinge wat hy besit nie. Lukas 12:15. O M Ninkomsteteverdien,is nnoodsaaklike deel van die lewe. Ons het n godgegewe verantwoordelikheid om vir onsself en ons gesin te sorg. 1 Timoteus 5:8. Maar gestel geld en die dinge wat dit kan koop, word vir jou meer as net n middel om in jou behoeftes te voorsien? Gestel die verkryging daarvan word jou doel in die lewe? Diegene wat die najaging van rykdom hulle hoofdoel in die lewe maak, trap makliker in die strik om oneerlik te wees. Hulle kom soms te laat tot die besef dat oneerlikheid hulle van ware sukses beroof. Wat meer is, liefde vir geld besorg mense baie pyn, soos die Bybel se. 1 Timoteus 6:9, 10. Let op die voorbeeld van vier persone vir wie sukses meer beteken as om net rykdom te vergaar. Selfrespek n Hele paar jaar gelede het ek n onderhoud gevoer met n potensiele klient wat n Daar is vir my ges e dat ek bekend is vir my goeie diens en eerlikheid. Bill, Verenigde State lewensversekeringspolis van n miljoen dollar wou uitneem. My kommissie sou duisende dollars beloop. Hy het vir my gesedathyslegs die polis sou uitneem as ek vir hom die helfte van my kommissie gee. Wat hy gevra het, was nie net oneties nie, maar ook onwettig, en ek het dit vir hom gese. Ek het met hom probeer redeneer deur hom te vra of hy werklik sy vertroulike persoonlike en finansiele inligting aan n oneerlike persoon sou wou gee. Ek het my standpunt herhaal en vir hom geseommytekontakas hy wou he dat ek sy agent moet wees. Ek het nooit weer van hom gehoor nie. As ek sy aanbod aanvaar het, sou ek my onkreukbaarheid prysgegee het en my selfrespek as n Christen verloor het. Ek sou die slaaf geword het van n man wat my gemanipuleer het om deel te wees van n bedrogspul. Don, VSA. Gemoedsrus Soos in die eerste artikel van hierdie reeks genoem is, is Danny n groot bedrag omkoopgeld aangebied as hy bereid sou wees om te lieg oor die geskiktheid van n potensiele verskaffer se fabriek. Hoe het hy gereageer? Ontwaak! Januarie

8 Ek het die bestuurder bedank vir die ete en toe die koevert met die geld vir hom teruggegee. Hy het my probeer oorreed en gesedathy my selfs meer geld sal gee indien sy fabriek goedgekeur word. Ek het geweier. As ek die geld aanvaar het, sou ek heeltyd bang gewees het dat iemand sou uitvind. Later het my baas op die een of ander manier hiervan te hore gekom. Ek was so bly en verlig dat ek niks oneerliks gedoen het nie. Spreuke 15:27 het by my opgekom: Wie onregverdige wins maak, stort sy eie huis in die ongeluk, maar wie geskenke [of omkoopgeld] haat, sal bly lewe. Danny, Hongkong. Gesinsgeluk Ek werk vir myself in die boubedryf. Daar is baie geleenthede om kliente te kul of belasting te ontduik. Maar ek en my gesin het baat gevind by my vasbeslotenheid om eerlik te wees. n Eerlike persoon sal in elke aspek van sy lewe eerlik wees, nie net wanneer hy by die werk is of sake doen nie. Die wete dat jou man of vrou nie God se standaarde van eerlikheid sal skend nie, dra by tot groter vertroue in die gesin. Jou huweliksmaat voel veilig in die wete dat jy altyd eerlik is, nie net wanneer dit jou pas nie. Al besit jy die grootste maatskappy in die wereld, sal jou geld jou nie help om gesinsprobleme op te los nie. As een van Jehovah se Getuies vind ek dat ek n balans kan handhaaf deur Bybelbeginsels te volg. Ek het tyd om my gesin te geniet, sonder om vasgevang te word in die dolle gejaag van hierdie wereld wat deur geld en gierigheid beheer word. Durwin, VSA. n Goeie verhouding met God My werk sluit in dat ek voorraad vir my maatskappy aankoop. Verkoopsagente maak soms die voorstel dat hulle my n persentasie sal gee van die bedrag van my maatskappy se aankope in plaas daarvan om my maatskappy die volle afslag te gee. Maar dit sal daarop neerkom dat ek van my maatskappy steel. Ek verdien nie n groot salaris nie en kan doen met ekstra geld. Maar niks kan met n skoon gewete en n goedgekeurde posisie voor Jehovah God vergelyk word nie. In elke transaksie volg ek dus die Bybelbeginsel in Hebreers 13:18: Ons wil ons in alles eerlik gedra. Raquel, Filippyne. As jy eerlik is, sal jy gemoedsrus h e 8

9 Beginsels vir eerlike sakegebruike Aanvaarde standaarde van sake-etiek verskil van plek tot plek. Bybelbeginsels kan jou egter help om etiese besluite te neem. Eerlike sakegebruike word deur die volgende ses dinge gekenmerk: Eerlikheid Beginsel: Moenie vir mekaar lieg nie. Kolossense 3:9. Hoe om eerlik te wees wanneer jy sake doen Bepaal wat jou prioriteite is. Wat is byvoorbeeld vir jou die belangrikste: die verkryging van rykdom of n goeie posisie voor God? Betroubaarheid Beginsel: Laat julle woord Ja eenvoudig Ja beteken, julle Nee, Nee. Matteus 5:37. Vertroulikheid Beginsel: Moenie die vertroulike gesprek van n ander openbaar nie. Spreuke 25:9. Beginselvastheid Beginsel: Jy mag nie n omkoopgeskenk aanvaar nie, want die omkoopgeskenk verblind skerpsiendes. Eksodus 23:8. Regverdigheid Beginsel: Alles wat julle dan wil he dat die mense aan julle moet doen, moet julle ook net so aan hulle doen. Matteus 7:12. Wettigheid Beginsel: Gee aan almal wat hulle toekom: aan hom wat die belasting verlang, die belasting. Romeine 13:7. Besluit vooraf. Dink aan situasies wat jou eerlikheid op die proef kan stel, en beplan hoe jy sal reageer. Maak jou standpunt bekend. Aan die begin van n nuwe sakeverhouding moet jy ander taktvol inlig oor jou standaarde. Kry die ondersteuning van ander. Wanneer jy voor n versoeking of n etiese dilemma te staan kom, kan jy raad vra by iemand wat dieselfde waardesasjyhet.

10 Internetbedrog Is jy in gevaar? William, n afgetrede onderwyser in Florida, VSA, het n e-pos ontvang wat hy gedink het deur sy Internetdiensverskaffer gestuur is. Die e-pos het gese dat hulle sy rekeningbesonderhede verloor het. William het die aangehegte vorm ingevul en dit teruggestuur. Sonder dat hy dit besef het, het hy sy persoonlike inligting gestuur aan Shiva, n misdadiger in Queens, New York. Die volgende dag het Shiva William se kredietkaartnommer gebruik om n drukker oor die Internet te koop waarmee ID-foto s gedruk kan word. Die e-pos wat William ontvang het, was een van wat Shiva gestuur het. Speurders sedatsowathonderdmenseop die e-pos gereageer het en gekul is. In Queensland, Australie, het n 56-jarige vrou n aanlyn romanse begin met n man wat sy gedink het n Britse ingenieur is. Sy het oor die R aan hom gestuur voordat dit aan die lig gekom het dat hy n 27-jarige swendelaar in Nigerieis. ONGELUKKIG is Internetbedrog iets algemeens. Consumer Reports het in hulle verslag State of the Net 2010 gese: Die Internet hou steeds n kommerwekkende aantal risiko s in, wat verbruikers skade van miljarde dollars laat ly. Sedert verlede jaar het die aantal virusaanvalle aansienlik toegeneem, en 40 persent van Amerikaanse huishoudings wat Internettoegang het, is hierdeur geraak. Party huishoudings het etlike virusprobleme ondervind. Voordat ons bespreek hoe jy jou teen sulke aanvalle kan beskerm, gaan ons eers party van die talle metodes bespreek wat misdadigers gebruik. Hoe doen hulle dit? Internetbedrog vind dikwels plaas deur middel van e-pos. Die soort e-pos wat William ontvang het, word n Ontwaak! het al gewaarsku teen die gevare van verhoudings op die Internet. Sien die nommers van 22 April 2005, bladsye 16-18, en 22 Mei 2005, bladsye

11 phishing-e-pos genoem. Phishing sinspeel op die Engelse woord fishing. Soos n vis gelok word om aan aas te byt, is die doel van so n e-pos om iemand te oorreed om sy wagwoord, kredietkaartnommers of bankbesonderhede te verskaf aan n vervalste webwerf wat eg lyk. Swendelaars kan jou e-posadres in die hande kry deur n rekenaarprogram te gebruik wat e-posadresse kan uitsnuffel. Party van hierdie phishing-e-posse kan hulle oogmerk bereik, al voorsien jy geen inligting nie. As jy die e-pos oopmaak, kan spioenasieware op jou rekenaar geplant word. Hierdie programme kan rekord hou van jou rekenaarbedrywighede. Party programme hou boek van watter toetse jy op jou sleutelbord gebruik om jou wagwoorde en persoonlike inligting in die hande te kry. Ander programme neem jou na n vervalste webwerf. Is daar enigiets wat jy kan doen om jou te beskerm? Wat jy kan doen Pasop vir e-posse wat verdagte skakels bevat. Soms kan n indringerprogram wat n Trojaanse perd genoem word, swendelaars toegang tot jou rekenaar gee, en gevolglik ook tot jou persoonlike inligting. Swendelaars besoek ook forums, pornografiese webwerwe, webwerwe wat sagteware van n onbekende bron aanbied sowel as sosiale netwerke om waardevolle inligting te bekom en spioenasieware te plant om inligting te steel. Moet ook nooit reageer op e-posse wat winste belowe wat te goed is om te glo nie. Dalk het jy al aanlyn boodskappe ontvang wat se: Jou rekenaar is in gevaar! Kliek hier om jou rekenaar te beskerm! Of: Gratis skermskutte. Kliek hier. As jy daar kliek, kan jy spioenasieware aktiveer. Wees versigtig wanneer jy werk soek op die Internet. Swendelaars gebruik vervalste webwerwe om registrasiefooie in te samel en selfs persoonlike finansiele inligting te bekom. Diewe is nou slim genoeg om oor die Internet by die databasisse van maatskappye of finansiele instellings in te breek en data te steel. In Januarie 2007 het misdadigers by die rekenaarstelsels van n kettingwinkelgroep in die Verenigde State ingebreek en toegang verkry tot miljoene klanterekords, insluitende kredietkaartbesonderhede. In Nigerie het misdadigers toegang verkry tot die databasisse van etlike banke en 1,5 miljoen PIN-nommers gesteel sodat hulle geld by outomatiese tellermasjiene kon trek. Daar is nou n florerende aanlyn swartmark waar oneerlike werknemers en kuberkrakers gesteelde kredietkaartbesonderhede en selfs mense se volle identiteit verkoop. Phishing-e-pos: E-pos wat iemand sover probeer kry om sy wagwoord, kredietkaartnommers of bankbesonderhede te verskaf aan n vervalste webwerf wat eg lyk Spioenasieware: n Program wat rekord hou van jou rekenaarbedrywighede Trojaanse perd: n Program wat ontwerp is om n rekenaar se veiligheidstelsel te omseil terwyl dit n skynbaar onskadelike funksie verrig Ontwaak! Januarie

12 Moenie n slagoffer word nie DOENDIEVOLGENDEOMTEKEERDATJY N SLAGOFFER VAN BEDROG WORD: 1Maak seker dat jou rekenaar se brandmuur altyd aangeskakel is en dat jou bedryfstelsel, toepassingsagteware en antivirussagteware altyd op datum is. 2 Maak gereeld reserwekopieevanjoul eers, en bere dit op n veilige plek. 3Gebruik gesonde verstand. Moenie inligting op die Internet sommer net vertrou nie. Spreuke 14:15 se: Iemand wat onervare is, glo elke woord, maar die skerpsinnige gee ag op sy voetstappe. 4Moenie gierig wees nie (Lukas 12:15). Wees versigtig vir dinge wat gratis aangebied word of vir webwerwe wat produkte spotgoedkoop verkoop. Dit kan phishing-lokaas wees. 5Pasop vir ongevraagde e-pos of kitsboodskappe, veral as dit skakels bevat of persoonlike inligting vra, soos om n wagwoord te bevestig. Spreuke 11:15. 6Kies wagwoorde wat ander nie maklik sal kan raai nie. Verander jou Internetwagwoorde van tyd tot tyd, en moenie dieselfde wagwoord vir verskillende rekeninge gebruik nie.

13 7Verskaf jou kredietkaart- of bankbesonderhede net aan gerespekteerde en beveiligde webwerwe. 8 Maak seker dat jy webadresse reg intik, veral di e van finansiele instellings. Een spelfout kan jou na n vervalste webwerf neem. 9 Gebruik geenkripteerde verbindings om vertroulike inligting te stuur, soos kredietkaartbesonderhede, en teken van die webwerf af wanneer jy klaar is. 10 Gaan die transaksies op jou kredietkaart- en bankstate sorgvuldig en dikwels na. Sodra jy n onbekende transaksie sien, moet jy onmiddellik met die maatskappy in verbinding tree. 11 Wees op jou hoede wanneer jy koordlose verbindings (Wi-Fi) gebruik wat nie beveilig is nie, aangesien diewe inligting kan steel en jou na vervalste webwerwe kan neem. 12 Antwoord nee op die vraag: Moet hierdie wagwoord onthou word? Trojaanse programme kan die wagwoorde wat jy geberg het, uitsnuffel. Ontwaak! Januarie

14 Die alpehoring Musiek uit die berge PARTY bewoners van die Switserse Alpe gebruik al eeue lank n unieke instrument om te kommunikeer die alpehoring. Dit lyk dalk nie soos n gerieflike kommunikasiemiddel nie sommige alpehorings is twee keer langer as die mans wat dit speel. Tog kan die alpehoring met die hand gedra word. Party soorte kan selfs uitmekaargehaal word sodat die dele gerieflik in n kassie kan pas. Die alpehoring kan tot tien kilometer ver oor die hoe Alpynse valleie gehoor word! 14 Ontwaak! Januarie 2012

15 Die alpehoring kan uitmekaargehaal en met die hand gedra word Hoe n alpehoring gemaak word Aangesien die alpehoring tradisioneel van n soort sparboom gemaak word wat in die berge voorkom, is dit heeltemal tuis in die pragtige Switserse Alpe. Natuurkragte veroorsaak dat sparbome wat teen styl hellings groei, n buiging by die onderstam vorm. Nadat n alpehoringmaker n boom gekies het, kloof hy dit versigtig middeldeur en hol hy die helftes uit met behulp van spesiale beitels. Hierdie stap alleen kan tot 80 uur neem! Dan vyl en skuur die vakman die binnekant glad. Hy gom die twee helftes aanmekaar en draai dan stroke berkebas styf daarom. Hy heg ook n houtvoetstuk daaraan vas, waarop die alpehoring kan rus wanneer dit gespeel word. Nadat die vakman n gepaste mondstuk aan die alpehoring geheg het en die klankbeker versier het deur n motief daarop te verf of uit te kerf, is die laaste stap om die instrument met n weerbestande vernis te verf. Tradisionele gebruike Veewagters gebruik die alpehoring al geslagte lank. Hulle het daarop geblaas wanneer hulle hoog in die weiveld was om hulle gesin onder in die vallei te verseker dat alles in die haak is. Maar hulle het dit hoofsaaklik gebruik om hulle koeie te roep sodat hulle gemelk kon word. Switserse melkboere glo al lank dat die soet klanke van die alpehoring help om koeie rustig te hou wanneer hulle gemelk word. In die winter, wanneer die koeie in hulle stalle in die vallei was, het baie herders hulle alpehorings in die dorp gaan speel, waar hulle fooitjies ontvang het wat hulle inkomste aangevul het. In die verlede is die alpehoring selfs gebruik om mans vir oorlog op te roep. Hoe speel n mens dit? Met die eerste oogopslag lyk dit dalk maklik om die alpehoring te speel. Dit het immers geen gaatjies, klawers of kleppe nie. Wat dit egter moeilik maak, is die feit dat die lug wat in die pyp ingeblaas word, beheer moet word om diegewenstetonevoorttebring. Alpehorings kan net 12 natuurtone voortbring. n Mens kan nie sommer enige wysie op die instrument speel nie, maar melodieeword spesiaal daarvoor geskryf, en n bedrewe speler kan n groot verskeidenheid pragtige melodiee speel. Beroemde komponiste het die klank van die alpehoring in hulle orkeskomposisies ingesluit. Byvoorbeeld, Leopold Mozart, die vader van Wolfgang Amadeus Mozart, het sy Sinfonia Pastorella gekomponeer vir die orkes en die corno pastoritio n soort alpehoring. Brahms het die toon van n Switserse alpehoring met behulp van fluite en blaashorings nageboots, en Beethoven het die alpehoring in sy Pastorale Simfonie nageboots om n atmosfeer te skep wat mense aan die herderslewe sou laat dink. Die eerste geskrewe verwysing na die alpehoringwasin1527inswitserlandin nrekeningboek wat aan die St. Urbanusklooster behoort het. Nou, byna 500 jaar later, weerklink die rustige stem van die alpehoring nog steeds oor die asemrowende Alpynse weivelde van Switserland. Ontwaak! Januarie

16 Wanneer jy net n einde aan alles wil maak ELKE jaar probeer tienduisende mense in die Verenigde State alleen om hulle lewe te neem. Die Bybel gee n fundamentele rede waarom baie mense so wanhopig voel. Dit verduidelik dat ons in kritieke tye [lewe] wat moeilik is om deur te kom. Mense vind dit besonder moeilik om die druk van die lewe te verwerk (2 Timoteus 3:1; Prediker 7:7). Wanneer die sorge van die lewe vir iemand te veel word, sal hy dalk selfmoord oorweeg om verligting te kry. Wat kan jy doen as j yalselfmoord oorweeg het? Jy is nie alleen nie! Al lyk jou situasie miskien hopeloos, moet jy in gedagte hou dat jy nie alleen is nie en dat byna almal vandag ongelukkig met die een of HULP UIT DIE BYBEL Moet julle oor niks kwel nie, maar laat julle versoeke in alles deur gebed en smeking tesame met danksegging by God bekend word; en die vrede van God wat alle denke te bowe gaan, sal julle harte en julle verstandelike vermoens deur middel van Christus Jesus bewaak. Filippense 4:6, 7. Ek het Jehovah geraadpleeg, en hy het my geantwoord, en uit al my verskrikkinge het hy my verlos. Psalm 34:4. Jehovah is naby die gebrokenes van hart; en die verbryseldes van gees red hy. Psalm 34:18. Hy genees die gebrokenes van hart en verbind hulle pynlike plekke. Psalm 147:3. 16 Ontwaak! Januarie 2012

17 ander probleem te kampe het. Die Bybel se dat die hele skepping tot nou toe voortdurend saam kreun en saam pyn ly (Romeine 8:22). Al lyk dit asof daar nie in die nabye toekoms n oplossing vir jou probleem sal wees nie, moet jy onthou dat dinge dikwels met verloop van tyd verbeter. Maar wat kan jou intussen help? Bespreek jou gevoelens met n geestelik volwasse vriend wat jy vertrou. Die Bybel se: n Ware metgesel het te alle tye lief en is n broer wat gebore word vir die tyd wanneer daar benoudheid is (Spreuke 17:17). Die regverdige man Job, wat in die Bybel gemeld word, het gedurende sy beproewinge vir ander vertel hoe hy voel. Toe hy gevoel het dat hy n weersin in [sy] lewe het, het hy gese: Ek sal uiting gee aan my besorgdheid oor myself. Ek sal in die bitterheid van my siel praat! (Job 10:1). As jy ander in jou vertroue neem, kan dit jou emosies laat bedaar, en dit kan jou help om jou probleme in n ander lig te sien. Stort jou hart voor God uit in gebed. Party dink dat gebed net n emosionele kruk is, maar ditisniewatdiebybels e nie. Psalm 65:2 noem Jehovah God die Hoorder van die gebed, en 1 Petrus 5:7 se: Hy sorg vir julle. Die Bybel beklemtoon herhaaldelik dat dit belangrik is om op God te vertrou. Byvoorbeeld: Vertrou op Jehovah met jou hele hart en moenie op jou eie begrip steun nie. Slaan ag op hom in al jou wee, en hy sal jou paaie reguit maak. SPREUKE 3:5, 6. Aan die begeerte van di ewat[jehovah] vrees, sal hy voldoen, en hulle hulpgeroep sal hy hoor, en hy sal hulle red. PSALM 145:19. D ıt is die vertroue wat ons teenoor hom het, dat hy ons hoor, ongeag wat ons volgens sy wil vra. 1 JOHANNES 5:14. Jehovah is ver van die goddeloses af, maar die gebed van die regverdiges hoor hy. SPREUKE 15:29. As jy met God praat oor die probleme wat jy ondervind, sal hy hulp voorsien. Dit is met Party het al hulp ontvang deur n selfmoordvoorkomingsentrum of n geestesgesondheidsentrum te bel. AS JY SELFMOORDGEDAGTES HET... Bespreek jou gevoelens met n vriend wat jy vertrou Stort jou hart voor God uit in gebed Ontwaak! Januarie

18 Kry mediese hulp PROX Y goeierededatdiebybeljouaanspoor: Vertroutealletyeophom...Stort[jou]hart voor hom uit. Psalm 62:8. Wanneer bykomende hulp nodig is Studies toon dat die meeste mense wat hulle lewe neem, n geskiedenis van depressie het. Dit beklemtoon die feit dat mediese behandeling moontlik nodig is. n Dokter sal dalk medikasie voorskryf of aanpassings in die per- Vir meer inligting oor depressie, sien die Ontwaak! van Julie 2009, bladsye 3-9. soon se dieet aanbeveel. In party gevalle is n oefenprogram tesame met behandeling doeltreffend. Baie het al baat gevind by professionele mediese behandeling. Die Bybel bevat baie inligting wat jou kan bemoedig en hoop kan gee. In Openbaring 21:4 se die Bybel byvoorbeeld aangaande Jehovah God: Hy sal elke traan van hulle oeaf- vee, en die dood sal daar nie meer wees nie, en ook verdriet en angsgeroep en pyn sal daar nie meer wees nie. Die vorige dinge het verbygegaan. Dit is n belofte wat God gemaak het, en as n mens daaroor peins, kan dit verligting bring. JehovahseGetuiesmaakhierdieBybelse hoop bekend aan miljoene mense regoor die wereld. Gevolglik vind baie mense ware hoop in hierdie angswekkende tye. As jy meer inligting wil he, kan jy in aanraking kom met Jehovah se Getuies in jou omgewing deur die plaaslike Koninkryksaal te besoek, of jy kan skryf na die gepaste adres op bladsy 5 van hierdie tydskrif. Jy kan ook ons webwerf besoek. Ontwaak! staan nie enige spesifieke behandeling voor nie. Elke persoon moet sy opsies noukeurig oorweeg voordat hy n persoonlike besluit neem. VIR VRIENDE EN GESINSLEDE Gesinslede en hegte vriende kom dikwels eerste agter dat n terneergedrukte persoon selfmoord oorweeg. Jou optrede kan hierdie persoon se lewe red! Wees n simpatieke luisteraar. Erken dat die pro- waarmee die persoon worstel, werklikeproblemeis.diebybels e: Praat vertroostend met die terneergedrukte siele (1 Tessalonisense 5:14). Spoor die terneergedrukte persoon aan om hulp te kry, en maak, indien nodig, seker dat hy wel die nodige hulp kry. 18 Ontwaak! Januarie 2012

19 Die speg se skokabsorberende kop IS DIT ONTWERP? n G-krag van tussen 80 en 100 is sterk genoeg om jou harsingskudding te laat opdoen. Tog kan die speg n G-krag van omtrent weerstaan terwyl hy met sy snawel teen boombas kap. Hoe kry hierdie voel dit reg, klaarblyklik sonder om eens n kopseer te kry, wat nog te se harsingskudding op te doen? Dink hieraan: Navorsers het ontdek dat vier faktore die speg se kop skokabsorberend maak: 1. n Sterk maar buigsame snawel 2. n Tongbeen wat uit been en elastiese weefsel bestaan en die skedel omsluit 3. Sponserige been in n deel van die skedel 4. Min ruimte vir harsing-rugmurg-vog tussen die skedel en die brein Elkeen van hierdie elemente absorbeer meganiese skok, wat die speg in staat stel om teen n tempo van tot 22 slae per sekonde teen n boom te kap sonder om enige breinskade op te doen. Die speg se kop het navorsers geınspireer om n omhulsel te ontwerp wat n G-krag van tot kan weerstaan. Hulle sukses op hierdie gebied kan onder andere lei tot beter beskerming vir vlugopnemers, wat tans n G-krag van net omtrent kan weerstaan. Kim Blackburn, n ingenieur by die Cranfielduniversiteit in die Verenigde Koninkryk, sedat ontdekkings in verband met die speg se kop n fassinerende voorbeeld [voorsien] van hoe die natuur n kombinasie van hoogs gevorderde strukture ontwikkel om n oplossing te vind vir n probleem wat aanvanklik onoorkomelik lyk. Wat dink jy? Het die speg se skokabsorberende kop per toeval ontstaan? Of is dit ontwerp? Rooikopspeg: 2011 photolibrary.com

20 ONS BESKOU DIE W ERELD Russies-Ortodokse priesters kan hulle verkiesbaar stel Die Raad van Biskoppe van die Russies-Ortodokse Kerk het daartoe ingestem dat sy geestelikes hulle onder buitengewone omstandighede vir politieke ampte verkiesbaar kan stel ten einde die kerk teen skeurings en ander regstreekse bedreigings te beskerm, berig die nuusagentskap RIA Novosti. Volgens n verklaring van die biskoppe ontstaan sulke omstandighede wanneer dit nodig is om te stry teen magsgroepe, insluitende di e wat skeurings veroorsaak en di e van ander gelowe, wat verkiesingsmag teen die Ortodokse Kerk probeer gebruik. Nuwe wetlike probleme Metodes wat in voortplantingsgeneeskunde gebruik word, en wat eens as wetenskapsfiksie beskou is, skep nou nuwe wetlike dilemmas. Elke jaar word al hoe meer babas gebore uit sperm of embrio s wat maande of jare lank geberg is, verduidelik The Wall Street Journal. In party gevalle is die een ouer reeds dood, gewoonlik die vader. In die Verenigde State ontvang party weeskinders maandelikse uitbetalings van die owerheid. Maar die wette oor die kwessie of sulke uitbetalings gemaak moet word as die kind n a die dood van een van die ouers verwek is, verskil van staat tot staat. Tegnologie het n vlak bereik wat die wet nooit gedroom het moontlik sou wees nie, sesonny Miller, n regsgeleerde van Minnesota. Plaagbestryders was verbaas toe hulle geroep is om n jakkals te vang op die 72ste verdieping van n wolkekrabber wat in aanbou is in die middestad van Londen. Die dier, wat gelewe het van oorskietkos wat die bouers daar laat le het, is daar naby vrygelaat. THE TELEGRAPH, LONDEN. Volgens 76,3 persent van volwassenes met wie n onderhoud in Duitsland gevoer is, is flankeerdery heeltemal onskadelik en plaas dit geen verpligting op die betrokkenes nie. Byna die helfte het gese dat n getroude persoon maar met n vreemdeling kan flankeer. APOTHEKEN UMSCHAU, DUITSLAND. Volgens n landwye opname in Rusland meen 48 persent van die bevolking dat terroristeaanvalle iets is wat n mens heeltemal te wagte kan wees en wat algemeen geword het in die lewe. KOMMERSANT, RUSLAND. In n onbeskaamde poging wat n mens herinner aan n Middeleeuse beleering, het Mexikaanse smokkelaars onlangs grensbeamptes op n vindingryke manier probeer ontduik hulle het n stewige werptuig, wat op n sleepwa vasgemaak is en met n sterk rek toegerus is, gebruik om dwelms noordwaarts te skiet oor die Amerikaanse grensdraad. DIE REUTERS-NUUSDIENS, VSA. Twee uit vyf swangerskappe in die stad New York word met n aborsie beein- dig. Hierdie getalsverhouding het oor meer as n dekade byna onveranderd gebly. THE NEW YORK TIMES, VSA.

21 JONGMENSE VRA Waarom het ek nie my mond gehou nie? Hierdie artikel sal jou help om uit te vind WAAROM jy soms die verkeerde ding se WAT om te doen as jy iets verkeerds se HOE om jou tong te tem Van die name in hierdie artikel is verander. Gewoonlik kan ek my tong in toom hou, maar soms seekietsver- keerds en dan wens ek dat ek net kan verdwyn! Chase Soms seekietswat almal heel moontlik dink, maar wat n mens eintlik nie hardop moet senie... Oeps! Allie WAAROM dit gebeur Sleutelteks: As iemand nooit iets verkeerds senie,ishyvol- maak (Jakobus 3:2, Good News Translation). Wat is die punt? Niemand kan sy tong volmaak beheer nie. Die meeste mense kan hulle vereenselwig met Annette, wat erken: Die spoedhobbel tussen my brein en my mond verander dikwels in n lanseerplek. Ware verhaal: n Vriendin wou van die klere he waarvan ek ontslae wou raak. Sonder om te dink, het ek gese: Ek dink nie dit sal jou pas nie. Toe vra sy: Wat? Dink jy ek is vet? Corrine. Om te verstaan waarom jy dalk nie altyd beheer het oor wat jy senie,kanjydievolgendeprobeer. Identifiseer jou swakheid. Ek praat wanneer ek kwaad is Ek praat sonder om te dink Ek praat sonder dat ek geluister het Ander Voorbeeld: Ek is geneig om te veel die gek te skeer, en soms neem mense my woorde verkeerd op. Alexis. Identifiseer vir wie jy heel moontlik die verkeerde ding sal se. n Ouer n Broer of suster n Vriend Iemand anders Voorbeeld: Dit is ongelukkig so dat ek die mense vir wie ek die liefste is, gewoonlik die maklikste seermaak, se die 20-jarige Christine. Dis seker omdat ek so ontspanne in hulle geselskap voel dat ek nie let op wat ek senie. Ontwaak! Januarie

22 WAT om te doen as jy iets verkeerds s e As jy tandepasta uitgedruk het, kan jy dit nie weer in die buisie terugkry nie. Dit is ook die geval met ons woorde. As onsietss ewatiemand seermaak, kan ons dit nie terugneem nie. James. Sleutelteks: Streef die dinge na wat vrede bevorder (Romeine 14:19). Een manier om hierdie raad toe te pas, is om verskoning te vra. Ware verhaal: My ma is oorlede toe ek tien maande oud was, en omdat my pa nooit deel van my lewe was nie, het my tannie en myoommygrootgemaak.eendag,toeekso10of11was,hetekbaie eensaam gevoel en was ek kwaad omdat my ma dood is, en ek wou iemand blameer. Toe my tannie my dus gevra het om haar met iets te help, het ek teen haar uitgevaar; en op die ou end het die woorde Ek haat jou en Jy s nie my regte ma nie uitgekom. My tannie het geskok gelyk. Toe het sy in haar kamer ingestap en die deur toegemaak, en ek kon hoor hoe sy huil. Ek het aaklig gevoel. Sy het vir my gesorg en alles vir my gedoen, en ek het haar soos vuilgoed behandel. My oom het met my gepraat oor wat gebeur het, en hy het vir my tekste gewys oor die belangrikheid daarvan om die tong in toom te hou. Toe het ek my tannie opreg om verskoning gevra. Ek moes tot die besef kom dat ek verkeerd opgetree het. Karen. Skryf hieronder een rede neer waarom dit dalk vir jou moeilik sal wees om verskoning te vra. Waarom sal jy dalk beter voel as jy om verskoning vra? Leidraad: Kyk na die beginsels in Spreuke 11:2 en Matteus 5: 23, 24. Dit is natuurlik beter om so n situasie in die eerste plek te vermy sodat jy nie om verskoning hoef te vra nie. Hoe kan jy dit doen? Allie Voordat ek iets se, vra ek my af: Gaan dit die situasie verbeter? Watter uitwerking gaan dit heopdie persoon vir wie ek dit se? Asjytwyfelofjyietsmoets e, moet jy dit heel moontlik nie senie. Chase Wanneer ek iets wil s e, probeer ek dink hoe dit ander in die geselskap sal raak. Ek dink dat ek my tong al hoe beter beheer namate ek ouer word. n Mens leer beslis uit ondervinding.

23 HOE om jou tong te tem Lees die volgende tekste, en kyk watter teks by watter wenk pas. Sleutelteks: [Jy] moet gou wees om te hoor, stadig om te praat, stadig om toornig te word (Jakobus 1:19). Hier volg n paar wenke wat jou sal help om hierdie raad toe te pas. Spreuke 12:16 1 Probeer om jouself nie te ernstig op te neem nie; dan sal jy in die eerste plek nie maklik aanstoot neem nie. Danette. Spreuke 17:14 2 Ek gaan stap n entjie. Dit gee my tyd om n bietjie alleen te wees en om af te koel. Brielle. Spreuke 26:20 Prediker 7:9 3 4 Toe ek jonger was, het ek gedink dat ek iets moet se oor elke dingetjie waarmee ek nie saamstem nie, en ek het oor alles n bohaai gemaak. Maar ek het geleer dat dit beter is om jou nie aan alles te steur nie. Celia. As iemand te kere gaan en jy niks terugse nie, sal die persoon uiteindelik moeg raak omdat jy nie reageer nie. Wees net geduldig. Moenie olie op die vuur gooi nie. Kerrin. Filippense 2:3 5 Soms is ek kwaad vir iemand. Dan dink ek aan alles wat ek vir daardie persoon wil se. Maar as ek wag, besef ek hoe nutteloos my woorde sou gewees het. Ek het geleer: Moenie onmiddellik reageer nie. Charles. VRA JOU OUERS Nog artikels uit die reeks Jongmense vra kan gevind word op die webwerf Aangesien niemand volmaak is nie ons almal struikel dikwels, soos Jakobus geskryf het kan jy jou ouers vra oor die stryd wat hulle gevoer het om die tong te tem. Jakobus 3:2. Ontwaak! Januarie

24 Ditisnooittelaat om God se vriend te word nie SOOS VERTEL DEUR OLAVI J. MATTILA Het jy al ooit daaraan gedink dat jy juiste kennis van die Skepper kan verkry? Een van Jehovah se Getuies het my hierdie vraag gevra, en dit het my nogal laat wonder. Ek was toe oor die 80 en het talle vername mense leer ken, selfs politieke leiers. Maar kon ek, op hierdie stadium van my lewe, God werklik leer ken en sy vriend word? E KISinOktober1918geboreinHyvink aa, Finland. Ek het van jongs af verskillende takies op ons plaas gedoen. Ons gesin het met beeste, perde, hoenders en ganse geboer. Ek het geleer om hard te werk en om my werk met trots te doen. Terwyl ek grootgeword het, het my ouers my aangespoor om n goeie geleerdheid te kry. Toe ek oud genoeg was, het ek dus die huis verlaat om universiteit toe te gaan. Ek het ook aan atletiek deelgeneem en die voorsitter van die Finse Atletiekvereniging, Urho Kekkonen, leer ken. Ek sou nooit kon raai dat mnr. Kekkonen Finland se eerste minister en later die land se president sou word nie, posisies wat hy sowat 30 jaar lank beklee het. Ek het ook nie besef hoe n groot invloed hy op my lewe sou henie. Vernaamheid en mag In 1939 het vyandelikhede tussen Finland en die Sowjetunie begin. In November daardie jaar is ek vir militere diens opgeroep. Eers was ek n opleier in die reserwemag en later het ek as n bevelvoerder van n masjiengeweerpeloton gedien. Die gevegsfront was Karelie, n gebied op die grens tussen Finland en die Sowjetunie. In die somer van 1941, terwyl ons naby die dorp Vyborg geveg het, het ek ernstige skrapnelwonde opgedoen en is ek na n militere hospitaal geneem. Weens my wonde kon ek nie weer veg nie. In September 1944 is ek uit die weermag ontslaan, en ek is terug universiteit toe. Ek het ook weer aan atletiek begin deelneem. Ek was drie keer die nasionale kampioen, twee keer as n aflosatleet en een keer as n hekkiesatleet. Ek het ook universiteitsgrade in tegnologie en ekonomie verwerf. Intussen het Urho Kekkonen n invloedryke figuur in die politiek geword. In 1952, gedurende sy ampstermyn as eerste minister, het hy my gevra om as n diplomaat in China te gaan dien. Terwyl ek daar was, het ek verskeie regeringsamptenare ontmoet, onder andere Mao Tse-toeng, wat destyds die leier van China was. Maar die belangrikste persoon wat ek in China ontmoet het, was n lieflike jong vrou, Annikki, wat vir die Finse Departement van Buitelandse Sake gewerk het. Sy het in November 1956 my vrou geword. Die volgende jaar is ek na die Finse ambassade in Argentinie oorgeplaas. Terwyl ons in hierdie land gewoon het, het ons ons eerste kinders, twee seuns, gehad. In Januarie Ontwaak! Januarie 2012

25 Links onder: Ensio Ilmonen/Lehtikuva; regs onder: Esa Pyysalo/Lehtikuva het ons na Finland teruggekeer. Kort daarna het ons ons derde kind, n dogtertjie, gehad. n Baie hoe posisie in die regering Hoewel ek nooit n lid van n politieke party was nie, het president Kekkonen my in November 1963 genooi om sy minister van buitelandse handel te wees. Gedurende die volgende 12 jaar het ek ses kabinetsposte beklee, twee keer as minister van buitelandse sake. Destyds het ek vas geglo dat die wereld se probleme deur die vindingrykheid van die mens opgelos kan word. Maar ek het gou bewus geword van die mens se dors na mag. Ek het eerstehands gesien watter skadelike gevolge wantroue en jaloesie kan he. Prediker 8:9. Ek het natuurlik ook gesien dat daar baie mense is wat opreg probeer om dinge te verbeter. Maar op die ou end bereik selfs leiers met die beste bedoelings nie hulle doelwitte nie. In die somer van 1975 het 35 staatshoofde na Helsinki gekom om die Konferensie oor Veiligheid en Samewerking in Europa by te woon. Ek was toe die minister van buitelandse sake en n vertroude raadgewer van president Kekkonen. Dit was my verantwoordelikheid om die konferensie te organiseer, en ek het al die volksleiers ontmoet wat dit bygewoon het. Gedurende daardie paar dae is my diplomatieke vaardighede tot die uiterste toe beproef. Net om die lede te kry om saam te stem oor wie waar sou sit, was n uitdaging! Nietemin het ek gevoel dat die konferensie, tesame met n reeks opvolgbesprekings, bygedra het tot verbeterings ten opsigte van menseregte en n verdraagsamer verhouding tussen die supermoondhede. Ek word bewus van my geestelike behoefte In 1983 het ek afgetree en na Frankryk getrek, waar my dogter gewoon het. Later het n tragedie ons getref. In November 1994 is Annikki met borskanker gediagnoseer. Daardie selfde jaar het ek by n beleggingskema betrokke geraak wat op die ou end n bedrogspul was. Ek het my hele lewe lank baie hard gewerk om n goeie naam te behou. Maar hierdie een oordeelsfout het my reputasie geskaad. Deur die jare heen het ek Jehovah se Getuies van tyd tot tyd teegekom. Hoewel ek hulle besoeke waardeer het en hulle tydskrifte geneem het, was ek baie besig en het ek nie tyd vir geestelike dinge gehad nie. Maar teen die jaar 2000 het ek na Annikki omgesien, wat nog steeds teen kanker gestry het. In September 2002 het een van Jehovah se Getuies my besoek. Hy het die vraag gevra wat aan die begin van hierdie artikel genoem word. Ek het gewonder: Is dit werklik moontlik om die waarheid oor God te leer? Is dit moontlik om sy & Saam met president Kekkonen en president Ford van Amerika gedurende die Helsinkikonferensie in 1975 Saam met president Kekkonen en die Sowjetleier Brezjnef

26 vriend te word? Ek het my Bybel gaan haal, wat al heelwat stof opgegaar het, en het die Bybel gereeld saam met die Getuies begin bespreek. In Junie 2004 het my dierbare vrou gesterf, en ek het alleen agtergebly. My kinders het my natuurlik emosioneel ondersteun. Maar ek het nog steeds vrae gehad oor wat met ons gebeur wanneer ons sterf. Ek het twee Lutherse priesters hieroor gevra. Hulle het eenvoudig gese: Wel, dis moeilike vrae. Hulle antwoord het my nie tevrede gestel nie. Ek het al hoe meer bewus geraak van my geestelike behoeftes. Terwyl ek my studie van die Bybel saam met die Getuies voortgesit het, het ek die juiste kennis ingeneem waarna ek so gesmag het. Die Bybel toon byvoorbeeld dat die dood n toestand van onbewustheid is, soos slaap, en dat die dooies weer as mense op die aarde sal kan lewe (Johannes 11:25). Dit het my hoop gegee en my baie vertroos. Ek het kort voor lank deur die hele Bybel gelees. n Teks wat my beındruk het, was Miga 6:8, wat se: Wat anders vra Jehovah van jou terug as om geregtigheid te beoefen en goedhartigheid lief te heenbeskeietewandelmet Ek neem gereeld deel aan Christelike bedrywighede jou God? Die wysheid en eenvoud van hierdie stelling het my aangetrek. Dit het ook getoon hoe liefdevol en regverdig Jehovah God is. n Hoop vir die toekoms Namate ek die waarheid oor God geleer het, het my geloof en vertroue in hom sterker geword. nwarevriendskaphettussenmyenmy Skepper begin ontwikkel! Sy woorde in Jesaja 55:11 het n groot indruk op my gemaak: So sal my woord wees wat uit my mond uitgaan. Dit sal nie sonder resultate na my toe terugkeer nie, maar dit sal beslis doen wat my behaag en sal beslis sukses behaal in alles waarvoor ek dit gestuur het. Ja, God het tot dusver al sy beloftes nagekom, en hy sal dit ook in die toekoms doen. Hy sal doen wat menseregerings en al hulle politieke konferensies nie kon doen nie. Psalm 46:9 sebyvoorbeeld: Hy laat oorloe ophou tot aan die einde van die aarde. Ek het baie daarby baat gevind om die vergaderinge van Jehovah se Getuies by te woon. Daar het ek self die opregte Christelike liefde gesien wat Jesus se ware volgelinge kenmerk (Johannes 13:35). Hierdie liefde is baie sterker as nasionalisme en is iets ongehoords in die politieke en handelswereld. Die allerkosbaarste voorreg Ek is nou meer as 90 jaar oud, en om een van Jehovah se Getuies te wees, is vir my die allergrootste voorreg. Die geestelike leemte in my lewe is gevul. Ek het die voorreg gehad om te leer wat die doel van die lewe en die waarheid oor God is. Ek is ook bly dat ek selfs op m youderdom gereeld aan Christelike bedrywighede kan deelneem. Hoewel ek gedurende my lewe talle invloedryke manne ontmoet het en groot verantwoordelikhede gehad het, kan niks vergelyk word met die voorreg om die Skepper, Jehovah God, te ken en sy vriend te wees nie. Ek is baie dankbaar teenoor hom en wil hom loof vir die geleentheid wat hy my gegee het om een van sy medewerkers te word (1 Korintiers 3:9). Dit is nooit te laat om n vriend van die Skepper, Jehovah God, te word nie! 26 Ontwaak! Januarie 2012

27 VAN ONS LESERS Waarom ek n winsgewende loopbaan prysgegee het (Junie 2010) Ek kan skaars woorde vind om julle te bedank vir hierdie artikel! Ek is 39, en ek maak drie kinders alleen groot. In die deel van Rusland waar ek woon, is dit baie moeilik om werk te vind. Maar die voorbeeld van Martha Teresa M arquez het my tot optrede aangespoor. Die artikel het gesedatmarthata- males by die huis gemaak en dit op straat verkoop het om haar in die voltydse bediening te onderhou. Ek het besluit om haar voorbeeld te volg en om Russiese pasteitjies te maak wat pirosjki genoem word. Dit het gewerk! Nou help my hele gesin hiermee. Gevolglik leer my kinders praktiese lewensvaardighede en om verantwoordeliker te wees. G. M., Rusland Hakkelry Is daar n oplossing? (Mei 2010) Dankie vir die akkurate inligting wat julle oor hakkelry voorsien het. Ons span ons in om diegene wat hakkel, te laat besef dat daar talle doeltreffende maniere is waarop hulle gehelp kan word. J. F., president van die Hakkelstigting, Verenigde State Jongmense vra... Hoe kan ek die Bybel se beskouing van homoseksualiteit verduidelik? (Desember 2010) Ek is al tien jaar getroud, en ek het een kind. Ek worstel daagliks met n doring in die vlees. Ek het homoseksuele begeertes. Die huwelik het dit nie verander nie. Ek het al baie moedeloos gevoel omdat dit gelyk het asof ek net nie die stryd teen my begeertes kan wen nie. Maar nadat ek hierdie artikel gelees het, voel ek nie meer dat daar geen hoop is vir my nie. Ek het daarin geslaag om die realistiese doelwit te bereik om nie op hierdie begeertes te reageer nie. 2 Korintiers 12:7. Naam weerhou, Verenigde State Van vyfjarige ouderdom af worstel ek al met homoseksuele begeertes. Ek is nou 61, en ek het nog steeds hierdie begeertes. Ek het veral gehou van die gedagte dat selfs diegene wat tot die teenoorgestelde geslag aangetrokke voel, vir die hoerery moet vlug en dat daar baie persone is wat ongetroud is, maar heel moontlik nie n huweliksmaat sal vind nie en baie wat getroud is met iemand wat gestremd is en nie seks kan henie,entog kan hulle n gelukkige lewe lei sonder om hulle seksuele begeertes te bevredig. Mense met homoseksuele neigings kan dus ook n sedelik rein lewe lei as hulle God werklik wil behaag. Ek wil julle dus bedank vir die aanmoediging wat julle aan persone gee wat met hierdie probleem worstel. Naam weerhou, Verenigde State 1. Daar moet 10 kamele wees, nie 11 nie. 2. Rebekka het n drinkbak vol water gemaak, nie drie vate nie. 3. Die kneg het vir Rebekka n neusring en twee armbande gegee, nie n halssnoer nie C. ANTWOORDE OP VRAE OP BLADSYE 30 EN 31 Ontwaak! Januarie

28 DIE BYBEL SE BESKOUING HOMOSEKSUALITEIT word in baie lande al hoe aanvaarbaarder. n Groep wat aan n kerk in die Verenigde State behoort, vra dat wat die Bybel oor homoseksualiteit se, hervertolk moet word in die lig van hedendaagse wysheid. n Pastoor in Brasiliewatonlangs met iemand van dieselfde geslag getrou het, het ook voorgestel dat daar met nuwe oena die Bybel gekyk moet word sodat sy kerk se byderwetse beskouing geregverdig kan word. Aan die ander kant word daar dikwels gese dat diegene wat nie homoseksuele dade goedkeur nie, homofobies of bevooroordeeld is. Wat se die Bybel werklik oor homoseksualiteit? Wat se die Bybel? Die Bybel bevorder nie vooroordeel teen mense nie. Maar die Bybel se beskouing van homoseksuele dade is duidelik. Jy mag nie by n manspersoon gaan lesoosjy by n vrou gaan le nie. Dit is iets verfoeiliks. Levitikus 18:22. Hierdie verbod, wat deel van die Mosaıe- se Wet was, was een van baie sedewette wat spesifiek aan die nasie Israel gegee is. NietemintoonhierdiegebodwatGodsebeskouing van homoseksuele dade is, hetsy onder Jode of Is homoseksualiteit ooit geregverdig? nie-jode, wanneer dit se: Dit is iets verfoeiliks. Die nasies om Israel het homoseksualiteit, bloedskande, egbreuk en ander dinge beoefen wat deur die Wet verbied is. Daarom het God hierdie nasies as onrein beskou (Levitikus 18:24, 25). Het die Bybel se beskouing in die Christelike era verander? Kyk na die volgende teks: God [het] hulle aan skandelike geslagsdrifte oorgegee, want ook hulle vroue het die natuurlike gebruik van hulleself verander in een wat teen die natuur is; en net so het ook die mans die natuurlike gebruik van die vrou laat vaar en hewig in hulle wellus teenoor mekaar ontbrand, mans met mans, en onwelvoeglikheid bedryf. Romeine 1:26, 27. Waarom se die Bybel dat homoseksuele dade onnatuurlik en onwelvoeglik is? Omdat dit nooit die Skepper se bedoeling was dat sulke seksuele dade beoefen word nie. Kinders kan nie deur homoseksuele dade verwek word nie. Die Bybel vergelyk homoseksuele dade met die geslagsomgang wat opstandige engele, wat later demone genoem is, voor die Vloed van Noag se dag met vroue gehad het (Genesis 6:4; 19:4, 5; Judas 6, 7). God beskou albei dade as onnatuurlik. Is daar faktore wat homoseksualiteit regverdig? Party wonder dalk: Sou dit geregverdig wees as iemand voor homoseksuele begeertes swig weens sy genetiese samestelling, omgewing of traumatiese ondervindinge, soos seksuele misbruik? Nee, dit sou nie. Beskou hierdie voorbeeld: n Persoon het dalk wat party wetenskaplikes meen n aangebore geneigdheid is tot drankmisbruik, of hy het miskien grootgeword in n gesin waar drankmisbruik iets algemeens was. Die meeste mense sal sekerlik meegevoel hemetso npersoon.nie- temin sal mense hom beslis nie aanspoor om voort te gaan om drank te misbruik of om die stryd teen drankmisbruik gewonne te gee net omdat hy met hierdie geneigdheid gebore is of in so n omgewing grootgeword het nie. Net so veroordeel die Bybel nie persone wat met homoseksuele neigings worstel nie, maar 28 Ontwaak! Januarie 2012

29 Moet God se beskouing van homoseksualiteit hervertolk word? ook keur die Bybel dit glad nie goed as sulke persone swig voor hierdie neigings nie, hetsy dit die gevolg is van hulle genetiese samestelling of ander faktore (Romeine 7:21-25; 1 Korintiers 9:27). Die Bybel bied egter praktiese raad en aanmoediging om individue te help om op te hou om homoseksuele dade te beoefen. Wat is God se wil vir mense met homoseksuele begeertes? Die Bybel verseker ons dat dit God se wil is dat alle soorte mense gered moet word en tot juiste kennis van die waarheid moet kom (1 Timoteus 2:4). Hoewel die Bybel homoseksuele dade veroordeel, bevorder dit nie haat teen homoseksuele nie. God se beskouing van homoseksualiteit kan nie verwater word nie. In 1 Korintiers 6:9, 10 se die Bybel duidelik dat mans wat by mans le, ingesluit is onder diegene wat God se koninkryk nie sal beerf nie. Maar vers 11 voeg die vertroostende gedagte by: En tog is dit wat party van julle was. Maar julle is skoon gewas, maar julle is geheilig, maar julle is regverdig verklaar in die naam van ons Here Jesus Christus en met die gees van ons God. Dit is duidelik dat diegene wat n opregte begeerte gehad het om God op sy voorwaardes te aanbid, hartlik in die vroee Christengemeente verwelkom is. Dieselfde geld vandag vir alle opregtes van hart wat God se goedkeuring wil geniet nie deur die Bybel op n ander manier te vertolk nie maar deur hulle lewe in ooreenstemmingdaarmeetebring. HET JY AL GEWONDER? Wat is die Bybel se beskouing van homoseksuele dade? Romeine 1:26, 27. Diskrimineer die Bybel teen mense met homoseksuele begeertes? 1 Timoteus 2:4. Kan n persoon hom van homoseksuele dade onthou? 1 Korintiers 6:9-11. Ontwaak! Januarie

30 VIR GESINSBESPREKING Wat is verkeerd in hierdie prent? Lees Genesis 24:1-4, Watter drie dinge in hierdie prent is verkeerd? Skryf jou antwoorde hieronder neer, en voltooi die prent deur dit in te kleur VIR GESINSBESPREKING se antwoorde is op bladsy 27 VIR BESPREKING: Watter belangrike eienskappe het Rebekka geopenbaar? LEIDRAAD: Lees Spreuke 31:17, 27, 29-31; 1 Petrus 4:9. Hoe kan jy Rebekka navolg? LEIDRAAD: Lees Spreuke 11:25; Romeine 12:11. GESINSAKTIWITEIT: Skryf die naam neer van een persoon wat jy graag wil help. Maak dan n lysie van wat jy kan doen om hierdie persoon te help. Wys die lysie vir jou gesin. Besluit saam wat jy vir die persoon sal doen en wanneer jy dit gaan doen. Nadat jy hierdie persoon gehelp het, kan jy vir jou gesin vertel hoe dit jou laat voel het. As jy nog afskrifte van Vir gesinsbespreking wil druk, kan jy gaan na

31 Versamel en leer Laaste Bybelboek geskryf 98 HJ Knip uit, vou in die helfte en bere BELOOFDE LAND 1 HJ EGIPTE US? Het in die land Us gewoon Adam geskep 13 VRAE A. Job het altesaam seuns en dogters gehad. B. Wat het Satan van Job weggeneem? C. Voltooi Job se woorde: Totdat ek sterf, sal ek VHJ BYBEL K AART JOB Het omstreeks 1600 VHJ gelewe J O B PROFIEL n Man wat onberispelik en reg skape was in God se oe (Job 1:8). Al het sy vrou en ander mense druk op hom uitgeoefen, het Job nooit opgehou om God te dien nie (Job 1:20-22; 2:9, 10). Sy volharding en die feit dat sake vir hom goed afgeloop het, gee ons die moed om beproewinge lojaal te verduur. Job 42:12-17; Jakobus 5:11. ANT WOORDE A. 14, 6. Job 1:2; 42:13. B. Sy vee, dienaars, kinders en gesondheid. Job 1:13-19; 2:4-7. C.... my onkreukbaarheid nie prysgee nie! Job 27:5. Volke en lande 4. My naam is Lukas. Ek is sewe jaar oud, en ek woon in Duitsland. Omtrent hoeveel Getuies van Jehovah is daar in Duitsland? Is dit , of ? 5. Watter kolletjie wys waar ek woon? Trek n sirkel daarom, maak n kolletjie waar jy woon en kyk hoe ver jy van Duitsland af is. Prentejag vir kinders Kan jy hierdie prente in die tydskrif vind? Beskryf in jou eie woorde wat in elke prent gebeur. C D A B Ontwaak! Januarie

32 Hulle waardeer God se liefde Jesus het ons geleer om God se liefde te waardeer. Hy het gese: God het die wereld so liefgehad dat hy sy enigverwekte Seun [Jesus] gegee het, sodat elkeen wat geloof in hom beoefen, nie vernietig sal word nie maar die ewige lewe kan he (Johannes 3:16). God se liefde vir ons en die opwindende vooruitsig wat ons het omdat hy sy Seun as gawe gegee het, word beklemtoon in die boek Kom nader aan Jehovah. n Vrou in Florida, VSA, het geskryf: Nadat ek hoofstuk 5 gelees het, kon ek nie anders as om my te verwonder oor Jehovah se liefde, wysheid en ontsagwekkende krag nie. Toe ek oor sy skeppingswerke nagedink het, het dit my hart met nog groter liefde vir hom gevul. n Vrou van Suid- Dakota, VSA, het vertel: Dit was meer as 30 jaar lank vir my moeilik om vir ander te wys dat ek hulle liefhet (of om te voel dat ander my liefhet). Hierdie boek help my meer as wat enige ander boek my al gehelp het. Die boek Kom nader aan Jehovah het 320 bladsye en bespreek God se vernaamste eienskappe, naamlik krag, geregtigheid, wysheid en liefde. Jy kan hierdie boek aanvra deur die bygaande koepon in te vul en dit te pos na die gepaste adres op bladsy 5 van hierdie tydskrif. Q Lewer asseblief hierdie boek by my af, sonder enige verpligting. Dui taalvoorkeur aan. Q Tree asseblief met my in verbinding in verband met n gratis tuisbybelstudie. KOM NADER AAN JEHOVAH Naam Straatadres Dorp/Stad Provinsie Telefoonnommer g12 01-AF