ONTDEK SANTAM Jaarverslag

Transcription

1 Inhoud Rus verseker 2004 ONTDEK SANTAM Jaarverslag Finansiële Hoogtepunte 1 Sewejaar-oorsig 2 Voorsitter se Oorsig 6 Uitvoerende Hoof se Oorsig 8 Staat van Toegevoegde Waarde 11 Santam se Leierskap 14 Korporatiewe Bestuur 18 Volhoubaarheidsverslag 28 Goedkeuring van die Finansiële Jaarstate 34 Direkteursverslag 35 Finansiële Jaarstate 40 Aantekeninge by die Finansiële State 46 Ontleding van Inkomste 63 Beleggings 64 Ontleding van Aandeelhouers 65 Kennisgewing van Algemene Jaarvergadering 68 Volmagvorm 69 OORDRAGSEKRETARIS Computershare Beperk Marshallstraat 70, Marshalltown 2001 Posbus 61051, Marshalltown 2107 Tel (011) Faks (011) HOOFKANTOOR EN GEREGISTREERDE ADRES Sporticasingel 1, Tygervallei, Bellville 7530 Posbus 3881, Tygervallei 7536 Tel (021) Faks (021) Registrasienommer 1918/001680/06 ISIN ZAE JSE aandelekode: SNT NSX aandelekode: SNM

2 Het jy geweet dat Babiloniese handelaars die konsep van versekering ontwikkel het om hulle teen verliese deur rowerbendes te beveilig? Of dat Santam die markverwagtinge vyf jaar agtereenvolgens oortref het? Daar s niks beter as die gevoel om iets nuuts te ontdek nie; brokkies inligting wat jou begeerte voed om te verstaan hoe dinge werk. In dié jaarverslag is dit wat ons probeer doen. Ons hoop u geniet die ontdekkingsreis.

3 Finansiële Hoogtepunte Die afgelope jaar het geblyk een van die gunstigste onderskrywingsjare in die geskiedenis van die Suid-Afrikaanse korttermynversekeringsbedryf te wees. Santam het sy beste finansiële resultate nog gelewer met wesensverdienste wat tot R1.78 miljard gestyg het, waarmee 2003 se syfer meer as verdubbel is. Dit was grootliks ondersteun deur n gesonde netto versekeringsresultaat van R1.37 miljard en stewige beleggingsresultate van R1.02 miljard. Netto batewaarde het tot sent per aandeel gestyg, wat die groep se stewige finansiële posisie verder versterk R miljoen R miljoen Bruto geskrewe premie Onderskrywingsresultaat Netto versekeringsresultaat Beleggingsinkomste Wesensverdienste Netto inkomste Sent per aandeel Sent per aandeel Wesensverdienste Dividende Netto batewaarde Solvensiemarge 69% 56% Dividende per aandeel 300 Bruto geskrewe premie Onderskrywingsresultaat F i n a n s i ë l e H o o g t e p u n t e Sent per aandeel R miljoen R miljoen

4 Sewejaar-oorsig 7 jaar se saamgestelde groei/ gemiddelde % GEWONE AANDELE-PRESTASIE sent per aandeel Wesensverdienste (312) Dividende Netto batewaarde ONDERSKRYWING Eise betaal en voorsien (%)* Gem Bestuurskoste (%)* Gem Verkrygingskoste (netto van kommissie en bestuurskoste) (%)* Gem Onderskrywingsresultaat (%)* Gem * Aangegee as n persentasie van verdiende premies 2004 S e w e j a a r - o o r s i g OPBRENGS EN PRODUKTIWITEIT Verdienste aangegee as % van gemiddelde aandeelhouersfondse Gem (1.6) Voorbelastingopbrengs op totale bates (%) Gem (5.5) Effektiewe belastingkoers (%) Gem Bruto premie per werknemer (R 000) ** Gem **Alternatiewe Risiko-oordragpremies uitgesluit SOLVENSIE EN LIKIDITEIT Dividenddekking (keer) Gem (2.7) Solvensiemarge (%) Gem Dekking van netto verpligtinge deur kontantvloei (keer) Gem (0.6) ANDER STATISTIEKE Getal vaste werknemers Getal aandeelhouers VERTONING OP DIE JSE SEKURITEITEBEURS SUID-AFRIKA ( JSE ) Markprys per aandeel (sent) Sluitingsprys Hoogste prys Laagste prys Markkapitalisasie (R miljoen) Santam-aandeleprysindeks*** FTSE JSE finansiële indeks*** Sluitingsprys/verdienste (keer) (5.97) Sluitingsprys/ekwiteit per aandeel (keer) Sluitingsdividendopbrengs (%) Getal uitgereikte aandele (miljoen) Getal verhandelde aandele (miljoen) Getal verhandelde aandele as n % van totale getal uitgereikte aandele Waarde van verhandelde aandele (R miljoen) *** Basisjaar 1992 Santam se jaareinde is in 1998 van September na Desember verander. Die resultate vir 1998 tot 2000 word heraangegee vir vergelykingsdoeleindes en is ongeouditeer. Die heraangegewe syfers inkorporeer die verandering in rekeningkundige beleid in 1999, 2001 en Netto batewaarde 5000 Solvensiemarge Sent per aandeel %

5 Sewejaar-oorsig 7 jaar se saamgestelde groei/ gemiddelde % INKOMSTESTATE Bruto geskrewe premie Netto premie Onderskrywingsresultaat Beleggingsopbrengs op versekeringsfondse**** Netto versekeringsresultaat Beleggingsinkomste en geassosieerde maatskappye (211) Amortisasie van klandisiewaarde (49) (37) ( 3) Inkomste voor belasting (170) Belasting Buite-aandeelhouersbelang Inkomste toeskryfbaar aan seleienaars 25 Netto inkomste ( 227) BALANSSTATE Eiendom en toerusting Beleggings Klandisiewaarde Uitgestelde belastingbate Tegniese bates**** Bedryfsbates Totale bates Aandeelhouersfondse Tegniese voorsienings**** Nie-bedryfslaste Bedryfslaste, voorsienings en minderhede Totale ekwiteit en aanspreeklikhede KONTANTVLOEISTATE Kontant voortgebring deur bedrywighede (89) (263) 139 (13) Beleggingsinkomste Kontant voortgebring uit bedryfsaktiwiteite (25) Belasting betaal (372) (233) (96) (69) (53) (126) (89) Dividende betaal (296) (200) (178) (163) (116) (108) (77) Kontant voortgebring uit bedryfsaktiwiteite (6) (194) Kontant aangewend in beleggingsaktiwiteite (714) (31) 352 (50) (136) Kontant teruggehou uit bedryfs- en beleggingsaktiwiteite (56) (50) Opbrengs met uitgifte van gewone aandele Belegging in geassosieerde maatskappye (37) (69) (5) Opbrengs met verkoop van geassosieerde maatskappy Verkoop van/belegging in filiale 9 (408) (36) (1 591) Kontant verkry met verkryging van filiale Kontant aangewend in toevoegings tot vaste bates (12) (36) (21) (2) 11 (12) (28) Omrekeningseffek op buitelandse kontantsaldo s (34) (47) Kontant voortgebring vir die jaar (34) (78) Kontant en kontantekwivalente aan die begin van die jaar Kontant en kontantekwivalente aan die einde van die jaar Die kontantvloeiformaat het met ingang van 2002 verander. Die vorige jare se syfers word heraangegee S e w e j a a r - o o r s i g **** Die vergelykende syfers voor 2000 is nie beskikbaar nie en word derhalwe nie aangegee nie. R miljoen Beleggingsinkomste R miljoen Wesensverdienste

6 2004

7 2004

8 2004 V o o r s i t t e r s e O o r s i g Santam het in 2004 uitstekende finansiële resultate behaal, gerugsteun deur die langste positiewe onderskrywingsiklus in die geskiedenis van die Suid-Afrikaanse korttermynversekeringsbedryf. Daarmee het ons sowel ons eie verwagtinge as dié van die beleggingsmark oortref en ons posisie as die bes presterende onderskrywer in die land gehandhaaf. Bykans elke faktor wat enigsins n uitwerking op opbrengste in die korttermynbedryf kon hê, het in ons guns gewerk. Die positiewe binnelandse onderskrywingsomgewing was grootliks die gevolg van die wesenlike afname in die netto eiseverhouding oor die meeste versekeringsklasse in Suider-Afrika. Dit is danksy gematigde weersomstandighede en die afwesigheid van enige groot natuurof mensgemaakte rampe. Verder het die stewige vertoning deur die plaaslike ekwiteitsmark ook tot die gesonde styging in beleggingsinkomste bygedra. Ons is reeds die afgelope twee jaar besig om die kernelemente van ons sake streng en gedissiplineerd te verbeter. Dit het n stewige grondslag gelê vir die herdefiniëring van ons langtermynstrategie. Dit sal verseker dat ons die regte inisiatiewe in plek het om toekomstige uitdagings die hoof te bied en om ons markaandeel te behou en uit te brei sonder om winsgewendheid in te boet. UITDAGINGS VIR DIE BEDRYF Ofskoon die aanduidings is dat die stewige vertoning van die binnelandse ekwiteitsmarkte sal voortduur en goeie opbrengste oor die volgende tydperk gaan lewer, verwag ons dat laer rentekoerse in 2005 n negatiewe uitwerking op opbrengste uit kontantverwante beleggings gaan hê. Ons verwag n meer normale eisepatroon en mededingender prysvasstelling in Daar is nie baie ruimte in die Suid-Afrikaanse versekeringsbedryf vir organiese groei bo die ekonomiese groeisyfer nie. Ten spyte van n gesonde netto premiestyging van 12%, wat grootliks aan die suksesvolle herstrukturering van ons herversekeringsprogram toegeskryf kan word, het die bruto geskrewe premie in die boekjaar marginaal gegroei. Met die uitermatige druk op prysvasstelling en die strawwe mededinging om premiegroei, word daar vanjaar geen of geringe tariefverhogings verwag. Die hoë kliëntomset in die korttermynversekeringsbedryf is teleurstellend en plaas ons voor n uitdaging. Ons het hernude pogings aangewend om ons kliënte te behou deur op beter Voorsitter se Oorsig Ons beskou ons verantwoordelikheid om benadeelde groepe ekonomies te bemagtig as n integrale deel van wat dit beteken om n model- korporatiewe burger en n ware Suid-Afrikaanse maatskappy te wees, en ook as n gesonde sake-imperatief om ons posisie in die bedryf op die lang termyn te behou en te verstewig. dienslewering aan kliënte en innoverende produkte met bekostigbare premies en verbeterde voordele te fokus. Hoewel opnames oor kliëntetevredenheid oor die algemeen bemoedigend is, streef ons voortdurend na selfs meer voortreflike dienslewering deur onsself gereeld aan die wêreld se toppresteerders te meet. Die Wet op Finansiële Advies- en Tussengangersdienste (Fais) wat in 2003 in werking getree het, plaas wat voldoeningsvereistes betref n groot las op makelaars. Die uitwerking van die wet op die makelaarsbedryf was minder negatief as wat verwag is. Die regulasies word wyd verwelkom omdat dit die versekeringspubliek die gemoedsrus gee dat hoër diensstandaarde in werking gestel is, risiko s verminder en voldoening verbeter word. Deur die gereelde aanbieding van opleidingsprogramme en opvoedkundige inligting verskaf ons pro-aktiewe ondersteuning aan ons makelaars om innoverende maniere te vind om hul praktyke in ooreenstemming met die vereistes van die Fais-wet te verbeter. Ons beskou ons verantwoordelikheid om benadeelde groepe ekonomies te bemagtig as n integrale deel van wat dit beteken om n model- korporatiewe burger en n ware Suid-Afrikaanse maatskappy te wees, en ook as n gesonde sake-imperatief om ons posisie in die bedryf op die lang termyn te behou en te verstewig. Wat dit betref, stel ons daadwerklik die breëbasis bemagtigingsvereistes van die Handves vir die Finansiële Sektor, wat in die laaste kwartaal van 2003 afgehandel is, in werking. Die fokus gaan aanvanklik op diensbillikheid en doeltreffender verkrygingsinisiatiewe wees. Ons bemagtigingsinisiatiewe word meer uitvoerig op bladsye 28 tot 31 behandel. Onderhandelings in 2004 tussen Santam Risk Finance Beperk en Kagiso Treasury Services (Edms) Beperk het op n ooreenkoms uitgeloop om n derde van Santam Risk Finance aan Kagiso Treasury Services te verkoop. Ooreenkomstig die transaksie gaan die maatskappy die Nova Group, bestaande uit Nova Risk en Nova Life, wat op die verskaffing van seloplossings en nisversekeringsdienste aan korporatiewe kliënte fokus, verkry. Die transaksie het die eerste swartbemagtigde Suid-Afrikaanse versekeringsmaatskappy wat in risikofinansiering, selversekering en verwantskapsbesigheid spesialiseer, tot stand gebring. Internasionaal kom die korttermynversekeringsbedryf voor stygende herversekeringskoste en krimpende kapasiteit te staan. Daarbenewens was internasionale premieverdienste taamlik bedruk in rand-terme vanweë die sterkte van die plaaslike geldeenheid, en wat dit betref voorspel ekonome weinig verandering in Die Tsoenami-tragedie op 26 Desember 2004 het die lewens van duisende mense oor die wêreld heen geraak en rampspoedige 6

9 Voorsitter se Oorsig gevolge gehad vir die mense en die ekonomieë van die lande wat regstreeks geraak is. Aangesien die verliese wat gely is egter grootliks nie verseker was, was die regstreekse uitwerking wat die Tsoenamiramp op die internasionale korttermynversekeringsbedryf gehad het, onbeduidend. AANDEELHOUERWAARDE Danksy uitstekende resultate vir twee agtereenvolgende jare is ons solvensiemarge tot ver bo ons optimale risiko-aangepaste kapitaal verhoog. Dit het ons die kapasiteit gegee vir n vermindering in die kapitaalrekening voor te stel deur n kontantuitkering aan ons aandeelhouers. Ons het in 2004 ons belofte nagekom om die opbrengs op kapitaal te vermeerder en die hoogste volhoubare opbrengs aan ons aandeelhouers uit te keer. Ons bly verbind tot ons beleid van oop gesprekvoering met ons aandeelhouers, die beleggersgemeenskap, die media en ons breër belanghebbersbasis om groter insig in ons sake en toekomstige strategieë te gee. VOORUITSIGTE Ons is ondanks twee uitsonderlike jare deurgaans intens bewus van die inherente onbestendigheid van die korttermynversekeringsbedryf. Ons het in 2003 en 2004 met n grondliggende interne herstruktureringsproses begin om vir die onvermydelike maerder jare voorsiening te maak en om te verseker dat ons sake nie net volhoubaar is nie, maar dat ons ons oorheersende plek in die Suid-Afrikaanse korttermynversekeringsmark behou en n mededinger bly om mee rekening te hou. Ons is versigtig optimisties oor ons vooruitsigte vir 2005, en besef dat die gunstige omgewing waarin hierdie resultate behaal is, waarskynlik nie herhaal sal word nie. Die Direksie is egter positief oor Suid-Afrika se langtermyn- ekonomiese en finansiële vooruitsigte en glo dat dit, saam met die huidige sterk onderskrywingsiklus en ons suksesvolle risikobestuursgeskiedenis, op n volhoubare, stewige vertoning dui. Wat ons plaaslike sake betref, gaan ons vorentoe daarop fokus om ons markaandeel te vergroot sonder om winsgewendheid in te boet. Ons gaan op die behoud van ons kliënte en die vernuwing en uitbreiding van produkte na die nie-tradisionele versekeringsmarkte konsentreer. Daar is aanduidings dat versekeringsbedrywighede aan die toeneem is in nie-tradisionele markte soos die laer LSM-markte en die opkomende welgestelde swart middelklas waar verhoogde besteebare inkomste die oploping van bates tot gevolg het en die behoefte om daardie bates te verseker. Versekerbare bate-eienaarskap bly hoog in Suid- Afrika en is aan die toeneem, wat ons sien as n geleentheid om ons aandeel in die totale versekerbare batebasis te vergroot. Maar in die lig van die beperkte groeigeleenthede plaaslik beskou ons ons inisiatiewe om internasionalisering as n belangrike strategie om ons toekomstige inkomstebasis uit te brei en te diversifiseer. Ons is bly om aan te kondig dat die Ierse regulerende owerheid in Julie 2004 n korttermyn-versekeringslisensie aan Santam Europa toegestaan het. Dit gee nuwe stukrag aan ons strategie om die Multiplexversekeringskonsep reg oor die Verenigde Koninkryk en Europa te bemark en te onderskryf. Ons bly daarop gefokus om te verseker dat ons buitelandse bedrywighede positiewe resultate en die verlangde kapitaalopbrengs lewer. DIREKSIE Goedkeuring is op verlede jaar se Algemene Jaarvergadering verkry om die direksie van 12 tot 15 lede te vergroot. Ons stel voor dat ons uiteindelik dié bykomende poste sal gebruik om die kundigheid en ondervinding wat ons reeds op die direksie het, aan te vul en terselfdertyd die direksie se demografiese verteenwoordiging te verbeter. ERKENNING Ofskoon die korttermynversekeringsbedryf as n geheel voordeel getrek het uit n gunstige jaar, was ons resultate werklik uitsonderlik en het ons weer eens stof in ons mededingers se oë geskop. Namens die direksie wil ek graag vir Steffen Gilbert, die uitvoerende komitee en al die Santammers geluk wens met dié besondere prestasie. Dit getuig van die span se verbintenis en vasbeslotenheid om die hoë standaarde wat ons vir onsself gestel het, na te streef. Ek wil ook graag die direksie bedank vir sy toewyding, entoesiasme en waardevolle leiding gedurende die jaar. Ons makelaarsnetwerk, ons kliënte, verskaffers, sakevennote en belangegroepe het elkeen n rol te speel in ons sukses, en ons is dankbaar vir hul waardevolle bydrae om vanjaar ons winsgewendste jaar nog te maak. DESMOND SMITH Voorsitter 2004 V o o r s i t t e r s e O o r s i g 7

10 Uitvoerende Hoof se Oorsig 2004 U i t v o e r e n d e H o o f s e O o r s i g Santam het in die oorsigjaar die beste resultate nog in sy 87-jarige bestaan behaal met wesensverdienste wat op R1.78 miljard die vorige jaar se syfer meer as verdubbel het. Die uitsonderlike vertoning is n bewys van die sukses van ons onlangse interne herstruktureringsinisiatiewe asook die dryfkrag en deursettingsvermoë van ons mense om n sukses te maak van ons pogings om volhoubare winsgroei te verseker en ons posisie as Suid-Afrika se toponderskrywer te verstewig. Die jaar 2004 was op die ou end die gunstigste onderskrywingsjaar in Suid-Afrika se onderskrywingsgeskiedenis deurdat al die elemente wat n topvertoning moontlik maak, in ons guns gewerk het. Gunstige weerpatrone, die afwesigheid van natuuren mensgemaakte rampe, minder motorongelukke en n afname in diefstaleise het n scenario geskep vir lae eiseverhoudings oor die meeste versekeringsklasse heen, wat die grootste enkele bydrae tot die groep se gunstige onderskrywingsresultate gelewer het. Die positiewe omstandighede is verder gestu deur n lewendige Suid-Afrikaanse ekonomie, n bullopie op die plaaslike aandelemark en n sterk onderskrywingsiklus. Dit het lank laas gebeur dat so baie faktore saamgewerk het in die bedryf se guns. Santam het uit n onderskrywingsoogpunt histories deurlopend die botoon gevoer in die mark, wat aan ons die reputasie besorg het as die beste onderskrywer in Suid-Afrika. Die positiewe onderskrywingsomgewing die afgelope twee jaar het ons in staat gestel om ons leiersposisie te behou terwyl ons die nodige kapasiteit opgebou het om ons goeie vertoning voort te sit, selfs in moeilike tye. BEDRYFS- EN FINANSIËLE OORSIG Die terug-na-die-grondbeginsels -program wat in 2003 begin het, is vanjaar suksesvol in werking gestel. Die program het ten doel om die kernelemente van ons sake te stabiliseer deur streng en gedissiplineerd n gesonde balans tussen drie belangrike en verweefde aspekte van ons sake ons herversekeringsvlak, die prestasie van ons beleggingsportefeulje en ons solvensiemarge te skep en te optimaliseer. Dit was die sukses van dié drieledige optimaliseringstrategie wat ons in staat gestel het om ons mededingers te klop in n reeds gunstige omgewing vir die hele bedryf. Ons herversekeringsvlak het teen einde 2004 gedaal tot 19.4% van ons bruto geskrewe premie vergeleke met 26.2% in 2003, en die hoë vlak van 31.3% in Die span aktuarisse wat die mandaat het om die optimalisering van ons herversekeringsake te herdefinieer, het n nougesette program bestaande uit scenariotoetsing en statistiese verwerking gevolg om te verseker dat ons nie ons risiko onnodig verhoog deur ons herversekeringsdekking te verminder nie. Ons hoop om die herversekeringsvlak in 2005 op ongeveer 15% te stabiliseer, wat na ons mening optimale dekking behoort te verskaf. Beleggingsportefeulje Hoewel ons ons oorheersende posisie in die mark behou het, was die groei in bruto geskrewe premie slegs marginaal. Daarenteen het die netto premiegroei egter met 12% gestyg as gevolg van die besnoeiing van herversekeringskoste. Die optimalisering van ons herversekeringsvlakke gaan hand in hand met n groter fokus op opbrengste uit ons beleggingsportefeulje en strenger kontantbestuur. Gunstige onderskrywings- en beleggingsmarktoestande het n opbrengs op kapitaal van 37% tot gevolg gehad vergeleke met n koste van kapitaal van ongeveer 14%. Ons opbrengs op kapitaal bestaan uit twee elemente onderskrywingsaktiwiteite wat ongeveer 20% uitmaak terwyl 17% toeskryfbaar is aan ons beleggingsportefeulje. Ons gaan die struktuur van ons beleggingsportefeulje in die komende jaar verfyn om opbrengste verder te verbeter sonder om die risikoprofiel onnodig te verhoog. Genoteerde gewone aandele 30.4% Vaste rentedraende bates 17.5% Voorkeuraandele 7.7% Kontantbates 42.1% Ongenoteerde gewone aandele 0.1% Geassosieerde maatskappye 2.2% Ons het gedurende die jaar met n omvattende inisiatief begin om ons kapitaaldoeltreffendheid te verhoog met die doel om optimale opbrengste vir ons aandeelhouers te genereer. Kontant voortgebring deur bedryfsaktiwiteite het met 41% gestyg vanweë groter winsgewendheid en die verbetering van ons bedryfskapitaalbestuur. Dit het die groep se solvensiemarge tot 69 persent verhoog vergeleke met 56 persent in Die optimalisering van ons kernsake-elemente het n stewige styging in ons kontantreserwes tot gevolg gehad, en ons in n goeie posisie geplaas om meer kapitaalintensiewe risiko s te kan aanneem indien nodig, maar steeds met voldoende reserwefondse om surpluskapitaal aan die aandeelhouers terug te gee. Om hierdie rede het die direksie die solvensiemarge hersien wat op jaareinde baie hoër as ons optimale risiko-aangepaste kapitaalvereistes was, en n teruggawe van surpluskapitaal aan aandeelhouers ten bedrae van R1.15 miljard voorgestel, wat n uitkering van sent per aandeel beteken. Die kapitaalteruggawe sal ons plaaslike solvensiemarge van 65 persent einde 2004 tot onder 50 persent verminder. Gemeet aan internasionale en plaaslike regulerende standaarde is dié vlak ruim genoeg, en is nie net meer as voldoende om ons onderskrywingsaktiwiteite vol te hou nie, maar stel ons ook in staat om voordeel te trek uit enige geleenthede wat mag materialiseer. Met die korttermyn- terug-na-die-grondbeginsels -strategie suksesvol neergelê as die grondslag van ons bedrywighede, het ons onlangs n geformaliseerde strategiese beplanningsformaat, -raamwerk, -prosedure en -plan met n middeltermynstrategie van een tot drie jaar gevestig, wat jaarliks gaan geskied. Daarbenewens het ons ook die 2010-herdefiniëringsprojek 8

11 Uitvoerende Hoof se Oorsig ontwikkel wat n langertermyn-strategiesal daarstel. Hierdie drie strategieë skakel bymekaar aan om die Santam-groep se oorhoofse lang-, middel- en korttermynstrategie te vorm. Projek 2010 wat in November 2004 gevestig is, is n holistiese herdefiniëringsprojek vir die hele Santam-groep. Die uitgangspunt van die projek is dat hoewel die maatskappy uitstekende resultate gegrond op volhoubare kernsakepraktyke behaal het, ons sal baat by n vars uitkyk op die maatskappy se toekoms deur onbevooroordeelde, oopkop denkers. Die 2010-span het die mandaat om ingeligte voorspellings oor die toekoms van die korttermynversekeringsbedryf te waag en die uitdaging vir die Uitvoerende komitee sal wees om maatskappystrategieë deurlopend te verbeter en aan te pas by die veranderings wat hulle voorsien. Die Uitvoerende komitee het die 2010-komitee gestig deur vyf Santammers te kies wat volgens hul mening die maatskappy se toekoms kan help herdefinieer. Hierdie vyf werknemers het op hul beurt nog twee lede gekies en n spesialis in scenariovoorstellings van buite is as die voorsitter van die 2010-komitee aangestel. Projek 2010 sal na Santam se toekoms kyk en definieer wat dit waarskynlik vir die maatskappy inhou. Dit sal dan n koers bepaal wat die maatskappy moet inslaan om te verseker dat ons in 2010 steeds die beste presterende onderskrywer is. Ons glo dat hierdie positiewe tydperk in ons geskiedenis die ideale tyd is om n projek van dié aard in werking te stel omdat ons nou die tyd en die geld daarvoor het. INTERNASIONALE OORSIG Die internasionalisering van ons bedrywighede is n belangrike strategiese stap om ons inkomstebasis te vergroot. Ons aanvanklike strategie van internasionalisering is om n stewige sakegrondslag in die Verenigde Koninkryk en Ierland te vestig en sodra beleggings gestabiliseer het die besigheid na ander Europese markte uit te brei of te dupliseer. Ons het in 2003 met die verkryging van die nisversekeraar, Westminster Motor Insurance Association, en n verspreidingskanaal, Bluesure, n grondslag vir ons buitelandse bedrywighede geskep. Vanjaar beplan ons om Santam Europa, wat ons lisensie hou om as n korttermynversekeraar sake te doen, in Dublin te vestig. As n Euro-gebaseerde maatskappy glo ons dat Santam Europa dit makliker sal maak om later na Europa uit te brei. Ons oorhoofse internasionale strategie is om die Santam Multiplex-konsep in hierdie lande bekend te stel, wat onbekend is met die sambreelkonsep van n enkele versekeringspolis. Ons beoog ook om nismarkte in die korttermynversekeringsbedryf wat winsgewend is, te benut. Ons belegging in Westminster pas in by die breër strategie. Westminster se nisbedrywighede fokus op die versekering van huur-teen-betalingvoertuie soos taxi s, minitaxi s en limousines. Westminster het ondanks verskerpte mededinging in die Britse mark hoë winsgewendheidsvlakke in die oorsigjaar behaal en n netto onderskrywingsmarge van 12.5 persent in Britse Pond-terme aangeteken. Dit is ietwat minder as die 15.7 persent wat in 2003 behaal is, maar steeds bo die gemiddelde in die Britse mark. Hoewel ons verwag dat mededingende kragte en prysdruk n invloed op die Britse versekeringsbedryf gaan hê, glo ons dat Westminster vanweë sy nisposisionering toegerus is om sy puik onderskrywingsopbrengste te handhaaf. Ons het ook sinergieë tussen Westminster en Santam Suid- Afrika verbeter en baie dienste soos aktuarieel, IT en onderskrywing word op n konsultasiegrondslag gedeel. Santam Europa is ná regulerende vertragings om n korttermynversekeringslisensie in die Verenigde Koninkryk te bekom, in Dublin, Ierland, gevestig om die nodige lisensies te huisves om onder meer die Bluesuresake te bedryf. Die Ierse regulerende owerheid het in Julie 2004 n korttermynversekeringslisensie aan Santam Europa toegeken en die maatskappy het aan die begin van die vierde kwartaal in 2004 amptelik met bedrywighede begin. Ten spyte van die vertraging in besigheid van Bluesure het Santam Europa bemoedigend weggespring met positiewe invloeie van sy ander verspreidingsvennote. Ofskoon ons verwag het dat Bluesure reeds in 2004 tot die wins sou bydra, het regulerende vertragings veroorsaak dat die maatskappy se toetrede tot die Britse mark langer geduur het as verwag. Alhoewel die aanvangsbeleggingop grond van omsigtige rekeningkundige beginsels afgeskryf is bly ons nietemin positief oor ons verwagtinge vir Bluesure as die medium waardeur ons die Santam Multiplex-sambreelkonsep via die Britse makelaarsgemeenskap aan die Britse mark wil bekend stel. Ons is tevrede met die vertoning van ons belegging in die Lloyds-sindikaat, Beazley. Ondanks n paar terugslae aan die begin is ons steeds van mening dat ons internasionale uitbreiding teen einde 2006 n wesenlike bydrae tot die maatskappy se omset gaan lewer en tussen 15% en 20% tot die jaarlikse omset gaan bydra. VOORUITSIGTE Ons fokus vir 2005 is om ons markaandeel te groei en bestaande kliënte te behou met behulp van aggressiewe bemarking, uitstekende kliëntediens, n innoverende produkreeks en die penetrasie van onontginde markte. Deel van die strategie is om die hoë omset van polishouers stop te sit. Ons besef dat as ons eers n kliënt het, ons daardie kliënt op eie risiko verloor. Ons het verskeie kliëntretensie-inisiatiewe begin en wend daadwerklike pogings aan om poliskansellasies te voorkom. As deel van ons kliëntretensie-inisiatiewe is ons voortdurend besig om ons dienslewering te verbeter deur vinnige en empatiese bystand te verleen, en n groter deel van die administrasie en stres veral by die eisesentrums te hanteer. Ons nuwe MultiSOS-noodlyn vergestalt ons nuwe kliëntedienswaardes wat behels dat ons n voortreflike diens aan ons polishouers wil lewer deur te wys dat ons omgee, deur hulle met hul probleme te help. Ons het ons advertensiebesteding in 2004 verhoog en adverteer weer op televisie, onder meer die nuwe veldtog vir die MultiSOS-24/7- diens. As deel van ons mediastrategie het ons ook ons gedrukte en gemeenskapradio-reklame uitgebrei om n wyer reeks potensiële kliënte in nie-tradisionele areas soos die swart mark, die jeugmark en die laer LSM-markte te bereik. Ons hanteer n toenemende aantal oproepe by ons kliënte-oproepsentrums en reaksiesentrums as n regstreekse gevolg van ons verskerpte advertensie-aanslag. Daarbenewens is die MultiSOSdiens uitstekend in die mark en bedryf ontvang U i t v o e r e n d e H o o f s e O o r s i g 9

12 Uitvoerende Hoof se Oorsig 2004 U i t v o e r e n d e H o o f s e O o r s i g Ons is besig om meer produkte te ontwikkel wat op die ontluikende jeugmark gerig is soos byvoorbeeld die motoralleen-polis, wat byval vind by die jonger generasie wat meermale net een groot bate het wat hulle wil verseker, n motor, en dus nie kandidate vir n omvattende sambreelversekeringskonsep is nie. Ons is ook voortdurend besig om nisprodukte vir die kommersiële mark te ontwikkel soos die nuwe polis vir die wingerdbedryf, Vinoplex, en doelontwerpte polisse vir beroepe soos Dentiplex en Mediplex. Ons verwag dat hierdie nisprodukte vanjaar vir n groot gedeelte van ons addisionele verdienste verantwoordelik gaan wees. Makelaars is steeds ons voorkeurbron van besigheid, maar ons neem n toename waar in die volume kliënte wat verkies om Santam regstreeks te kontak. Wat die onderskrywingsiklus betref, is ons van mening dat prysvasstelling n hoogtepunt bereik het en gaan begin daal, wat normaal is gegewe die gesonde winsgewendheid van die korttermynversekeringsegment. Hoewel ons hierdie uitgerekte tydperk van onderskrywingswinste geniet het, is daar reeds druk van die mededinging as gevolg van verhoogde kapasiteit teen wesenlik verminderde tariewe. n Swakker prysingsiklus het reeds begin, spesifiek in die korporatiewe mark. Terwyl besighede skerper mededingende prysvasstelling sal verwelkom, moet die bedryf versigtig wees om nie in n prysoorlog vasgevang te raak ten koste van omsigtige grondliggende onderskrywingsfaktore nie. Die geskiedenis het gewys dat die uitwerking daarvan vernietigend kan wees soos die onderskrywingsverliese en gepaardgaande wesenlike prysregstellings in die negentigerjare van getuig. Die eisesiklus het n langdurige, uiters gunstige tydperk beleef, maar dit sal eindelik op n end kom en slegs dié bedrywighede wat volhoubaar is stewige grondslagte het, sal nóg 87 jaar oorleef. SOSIALE VERANTWOORDELIKHEID Ons glo dat die volhoubaarheid van ons sake gekoppel is aan die maatskaplik ekonomiese ontwikkeling van die breër gemeenskap en inkorporeer vrywilliglik sosiale, omgewings- en ekonomiese vraagstukke in ons besluitneming en die manier waarop ons sake doen. Ons het n hersiene weergawe van ons korporatiewe sosiale verantwoordelikheidsaktiwiteite op bladsy 28 tot 31 van die verslag ingesluit. Een van die hoogtepunte in 2004 was die ontwikkeling van ons formele interne MIV/vigs-strategie en -program vir Santammers bekend as SAFE, wat n akroniem vir Supporting an Aids-Friendly Environment is. Met hierdie projek hoop ons om n besef onder ons personeel te kweek dat ons, as Suid-Afrikaners, almal op die een of ander manier deur die vigs-pandemie geraak word en dus n omgewing van aanvaarding en ondersteuning vir ons almal moet skep, ongeag of ons regstreeks of onregstreeks geraak word. Ons het die program begin met n aktuariële assessering van die potensiële uitwerking van die siekte op Santam, sowel intern as ekstern. Dit is opgevolg met die bekendstelling van die SAFE-program met n ken-jou-status - inisiatief einde ERKENNINGS Dit is die geesdrif en entoesiasme van die sowat Santammers wat ons n sukses maak en ons help om ons mededingers jaar na jaar te klop. Ek wil graag my dankbaarheid teenoor die hele bestuur en al die personeel uitspreek vir hul harde werk en toewyding die afgelope jaar. Ek wil ook die direksie bedank vir sy aktiewe deelname en belangrike insette in die sake van ons maatskappy. Ek is vol vertroue dat ons die beste span in plek het om Santam suksesvol tot in 2010 en daarna te lei, en dat ons n stewige grondslag gelê het om enige storms te kan trotseer. Ek sien uit na n welvarende toekoms vir ons almal. STEFFEN GILBERT Uitvoerende hoof 10

13 Staat van Toegevoegde Waarde WAARDE TOEGEVOEG R miljoen R miljoen Bruto geskrewe premie Eise betaal en koste van ander dienste Beleggingsinkomste WAARDE VERDEEL Werknemervoordele Regering Direkte belasting op inkomste Streeksdiensteraadheffings 3 3 Kapitaalvoorsieners Teruggehou vir herbelegging en toekomstige ondersteuning van besigheid Waardevermindering Teruggehoue inkomste voor oorplasing na reserwes Verpligte reserwes vir toekomstige ondersteuning van besigheid Waarde verdeel 2004 Werknemers 21.6% Kapitaalverskaffers 9.6% Waarde verdeel 2003 Werknemers 28.6% Kapitaalverskaffers 10.1% 2004 S t a a t v a n T o e g e v o e g d e W a a r d e Herbelegging 51.0% Regering 17.8% Herbelegging 46.8% Regering 14.5% 11

14 2004

15 2004

16 Topbestuur Santam se leierskap 2004 S a n t a m s e l e i e r s k a p Steffen Gilber t (42) Uitvoerende Hoof FASSA, FIA Aangestel 2003 Hoofsaaklik daarvoor verantwoordelik om die strategiese planne en beleid wat deur die direksie bepaal is, uit te voer. Lei en bestuur die maatskappy in die nastreef van sy filosofie, missie, strategie, jaarlikse doelwitte en teikens. Verseker dat die maatskappy sy doelwitte bereik en verbeter om die groep se markaandeel te vergroot en winsgewendheid verder te verbeter. Eltie Links (58) Korporatiewe Burgerskap M.Com., MA., Ph.D. Aangestel 2001 Verantwoordelik vir die vasstelling en inwerkingstelling van die maatskappy se beleid oor en strategie vir Korporatiewe Burgerskap. Dit omvat alle aktiwiteite wat die maatskappy se verbintenis ondersteun om n bydrae tot volhoubare ekonomiese ontwikkeling te lewer, sowel as verslagdoening oor swart ekonomiese bemagtiging soos omskryf in die Handves vir die Finansiële Sektor, MIV/vigs, korporatiewe sosiale investering, toegang tot billike produkte en dienste, regerings- en sektorbetrekkinge, en omgewingsaangeleenthede. Chris Moster t (53) Hoofinligtingsbeampte Aangestel 1990 Bestuur en koördineer inligtingstegnologiebeplanning en funksies, insluitende alle aspekte van stelselontwerp, -ontwikkeling, -installering en bedrywighede. Hersien en evalueer projeklewensvatbaarheidstudies na gelang van die bestuur se behoeftes en prioriteite, en bestuur die installering en bedryf van inligtingstelsels en toerusting. Hendri Nigrini (54) Risikobestuur B.Com., ACII Aangestel 1986 Verantwoordelik vir onderskrywing, herversekering, produkontwikkeling en aktuariële dienste. Pankaj Ranchod (49) Versekeringsdienste B.Com. (Hons), GR (SA), MBL Aangestel 2003 Uitvoerende verantwoordelikheid vir die doeltreffende bestuur van die totale eisewaardeketting, insluitende die verkrygingsfunksie, om kliëntedienslewering van topgehalte en optimale versekeringsresultate te verseker. Beplan, bestuur, integreer en koördineer alle versekeringsdienste-aktiwiteite, insluitende die ontwikkeling van die maatskappy se filosofie, beleid en gehalteversekeringspraktyke ten opsigte van eise, en die doeltreffende samestelling van die voorkeurverskaffersnetwerk. Ook daarvoor verantwoordelik om die verkrygingsdoelwitte van die Handves vir die Finansiële Sektor te bereik. Machiel Reyneke (47) Finansies B.Com. (Hons), GR (SA) Aangestel 2002 Uitvoerende verantwoordelikheid vir die maatskappy se finansiële funksie waarby onder meer finansiële verslagdoening, korporatiewe finansies, beleggings, belasting, interne oudit, maatskappysekretariële en korporatiewe regsdienste ingesluit is. Joe Roux (59) Makelaarsdienste GBP (SBL) Aangestel 1987 Verantwoordelik vir die groei van die bruto premie-inkomste en onderskrywingswins in die maatskappy se makelaarsomgewing, doeltreffende polisadministrasie en die bedryf van die telesentrums vir sowel verkope as administrasie. Beplan, bestuur en koördineer die bemarkings- en verkoopspersoneel se pogings om hierdie doelwitte te bereik. Ontwikkel toekomstige verkoopstrategieë en ontleed mededingers se produkte om die maatskappy se mededingende voorsprong te verseker. Nico Swar t (41) Menslike Hulpbronne B.Com. (Hons) Aangestel 1994 Ontwikkel strategieë gemik op die opbou en verbetering van Santam se menslike kapitaal dwarsdeur die organisasie om korporatiewe sakedoelwitte te bereik, naamlik leierskap, transformasie, ens. Bestuur die ontwikkeling, inwerkingstelling en koördinering van beleid en programme ten opsigte van indiensneming, plasing, oriëntering en ontwikkeling, arbeids-/werknemerbetrekkinge, organisatoriese ontwikkeling, veiligheid en gesondheid, vergoeding, byvoordele en personeeldienste. Mpumi Tyikwe (39) Spesialisportefeuljes ACII, SCII Aangestel 2004 Gee strategiese leiding aan die maatskappy se vennootskapsgedrewe sakemodel. Verseker dat die sinergieë tussen die sake-eenhede wat n volledige spektrum risikobestuursoplossings aan korporatiewe kliënte verskaf, ontsluit word. Verantwoordelik vir volhoubare en winsgewende groei in die afdeling se premie-inkomste. Koos van Tonder (56) Santam Internasionale Bedrywighede B.Com. (Hons), GR (SA) Aangestel 1987 Verantwoordelik vir die groep se internasionale bedrywighede in Europa. Identifiseer geleenthede om die maatskappy se doelwit te bereik om Santam se omvattendeversekering-konsep in Europa bekend te stel en goedgekeurde inisiatiewe in werking te stel. Bestuur, reël en beheer alle internasionale beleggings en het direkte bestuursverantwoordelikheid vir Westminster Motor Insurance Association Limited. Steve Zietsman (53) Bemarking en Kommunikasie M.Econ. Aangestel 1999 Ontwikkel doelwitte, beleid en programme wat daarop gemik is om die maatskappy se fokus op markbehoeftes en kliëntgesentreerdheid te verseker. Bepaal groeigeleenthede en produkspesifikasies en monitor die maatskappy se prestasie in die mark. Koördineer handelsmerkbestuur, promosies en openbare betrekkings om die maatskappy se reputasie uit te bou en verkope te stimuleer. 14

17 Santam se direksielede Santam se leierskap JJ Geldenhuys (65) Direkteur, B.Com., ACII. Aangestel 20 November 2001 SC Gilber t (42) Uitvoerende Hoof, FASSA, FIA. Aangestel 14 Julie 2003 Voorsitter van Santam Europe Ltd en Westminster Motor Insurance Association Ltd. Direkteur van Santam Risk Finance Bpk, Versekeringsinstituut van Suid-Afrika (Visa), Suid-Afrikaanse Versekeringsvereniging (SAVV) en Bluesure Ltd. JG le Roux (59) Direkteur, BSc (Agric). Aangestel 23 Mei 2000 Voorsitter van Boland Wingerde Internasionaal. Direkteur van Cape Coastal Vineyards (Edms) Bpk, Paarlvallei Bottelering (Edms) Bpk, Blois Landgoed (Edms) Bpk, Cape Wine Shippers, Cape Coastal Vintners en Vinpro (Edms) Bpk. NM Magau (52) Direkteur, D.Ed. Aangestel 28 Mei 2002 Voorsitter van die Businesswoman s Association. Direkteur van Murray & Roberts Holdings Bpk en Thebe Investment Corporation (Edms) Bpk. AR Mar tin (66) Direkteur, B.Com., GR (SA). Aangestel 18 November 1996 Voorsitter van ER24 Holdings (Edms) Bpk en Tswane Private Hospitals (Edms) Bpk. Direkteur van Trans Hex Groep Bpk, Medi Clinic Korporasie Bpk, Credit Guarantee Insurance Corporation of Africa Bpk, Air Traffic and Navigation Services Bpk en Barnard Jacobs Mellet Holdings Bpk. JE Newbur y (62) Direkteur. Aangestel 24 November 1998 Voorsitter van Kolbenco (Edms) Bpk, Metropolitan Health (Edms) Bpk, Ocneblok Properties (Edms) Bpk, Sail Groep Bpk, Tracker Investment Holdings (Edms) Bpk, Tracker Network (Edms) Bpk en Astonville Consulting (Edms) Bpk. Direkteur van Blou Bulle, Dunlop Tyres International (Edms) Bpk, Metropolitan Holdings Bpk, VenFin Bpk, Castellano Beltrame (Edms) Bpk, Pinhope Investments (Edms) Bpk, Ziphatele Investments (Edms) Bpk, Southern Africa Tour, Nasionale Olimpiese Komitee van SA (NOKSA), Leopard Creek Country Club Bpk, Leopard Creek Share Block Bpk en John Newbury Investments (Edms) Bpk. P de V Rademeyer (57) Direkteur, GR (SA). Aangestel 20 Februarie 2001 Direkteur van Sanlam Bpk, Sanlam Lewensversekering Bpk, Genbel Sekuriteite Bpk, Sanlam Kapitaalmarkte Bpk en Sanlam Beleggingsbestuur (Edms) Bpk. MJ Reyneke (47) Uitvoerende Direkteur, B.Com. (Hons), GR (SA). Aangestel 14 April 2003 Direkteur van Santam Namibië Bpk, Santam Risk Finance Bpk, Multinet Makelaars (Edms) Bpk, Credit Guarantee Insurance Corporation of Africa Bpk, Admiral Professional Underwriting Agency (Edms) Bpk, Lion of Africa Insurance Company Bpk, Pamodzi Brokers Holdings Bpk en Thebe Risk Services Holdings (Edms) Bpk. GE Rudman (61) Direkteur, BSc, FASSA, FFA. Aangestel 23 Januarie 1996 Direkteur van Sanlam Bpk, Sanlam Lewensversekering Bpk, Sanlam Customised Insurance Bpk en Lamform (Edms) Bpk. DK Smith (57) Voorsitter, BSc, FASSA, FIA. Aangestel 1 April 1994 Ondervoorsitter en besturende direkteur van Reinsurance Group of America (SA). Direkteur van Clover Industries Bpk, Clover Danone Beverages (Edms) Bpk, First International Security Trust (Edms) Bpk, Gensec Eiendomsdienste Bpk, Plexus Asset Consulting (Edms) Bpk, Plexus Asset Management (Edms) Bpk, Plexus Holdings (Edms) Bpk, Professional Provident Society Insurance Company Bpk, Reinsurance Group of America Holding Ltd (UK), Snyman & Van der Vyver en Strategy Partners (Edms) Bpk. Dien op die Raad van die Universiteit van Stellenbosch en die Adviesraad van die Universiteit se Bestuurskool. Lid van die Raad van die Lewensversekeringsvereniging (LVV), die Advieskomitee oor Langtermynversekering en die Raad van die Ombudsman vir Langtermynversekering. Dien op die Onafhanklike Kommissie vir die Vergoeding van Openbare Ampsdraers. J van Zyl (48) Direkteur, PhD, DSc (Agric). Aangestel 1 Augustus 2001 Uitvoerende hoof en uitvoerende direkteur van Sanlam Bpk. Voorsitter van Sanlam Lewensversekering Bpk en Sanlam Beleggingsbestuur Bpk. Direkteur van Sanlam Netherlands Holdings BV, Sanlam Psigma Holdings Bpk, ABSA Bank Bpk en ABSA Groep Bpk. Raadslid van die Internasionale Bemarkingsraad, die Universiteit van Pretoria en die Nasionale Navorsingstigting. BP Vundla (56) Direkteur, BA (SA). Aangestel 28 Mei 2002 Direkteur van Herdbuoys McCann-Erickson (Edms) Bpk, Alcatel Suid-Afrika, New Season Investment Holdings (Edms) Bpk, WesBank Bpk, Mail & Guardian Bpk, Bemarkingsfederasie van Suid-Afrika en AMB Advisory Services S a n t a m s e l e i e r s k a p 15

18 2004

19 2004

20 2004 K o r p o r a t i e w e B e s t u u r Voldoening aan die Kode oor Korporatiewe Praktyke en Optrede Santam Beperk is verbind tot die hoogste korporatiewe bestuurstandaarde soos omskryf in die King II-verslag. As n finansiële instelling het ons n verantwoordelikheid om ons sake verstandig en met integriteit te bedryf en die belange van al ons belangegroepe te beskerm deur uitvoering te gee aan die aanbevelings van die Kode oor Korporatiewe Bestuur. Die direksie is verantwoordelik vir die maatskappy se bestuursbeleid en erken sy verantwoordelikheid teenoor aandeelhouers, personeel en die gemeenskap om hoë standaarde ten opsigte van ekonomiese, sosiale, omgewings- en etiese aangeleenthede te handhaaf deur te verseker dat die maatskappy se sake ooreenkomstig die beste praktyke bedryf word. Die direksie verklaar sy aanspreeklikheid deur: Belangrike rolle en verantwoordelikhede deur die maatskappy se raamwerk vir magsdelegering toe te wys om te verseker dat individue in die uitvoering van hul pligte die belange van alle belangegroepe in aanmerking neem; Te verseker dat daar formele en duidelike prosedures vir sekere sleutelfunksies is sodat besluite en optredes geredelik deur reguleerders en ouditeure, sowel intern as ekstern, nagegaan kan word; Duidelike en formele prosedures, met inbegrip van die direksiehandves, toe te pas; en Die maatskappy se sake ooreenkomstig die maatskappy se etiese kode te bedryf. Die direksie en direksiekomitees OORSIG VAN DIREKSIESAMESTELLING Die direksie bestaan uit twaalf direkteure wie almal ten volle vir jaar geëindig 31 Desember 2004 in die direksie gedien het. Op dié datum was daar twee uitvoerende direkteure en tien nie-uitvoerende direkteure, insluitende die voorsitter. Die doeltreffende werking van die direksie is grootliks die verantwoordelikheid van die voorsitter, wat n onafhanklike nie-uitvoerende direkteur is. Daar is n duidelike afbakening van verantwoordelikhede Korporatiewe Bestuur tussen die onderskeie rolle in die korporatiewe bestuurstruktuur. Die nie-uitvoerende direkteure, wat elkeen seggenskap in die besluitnemingsproses het, verteenwoordig uiteenlopende bedrywe en beskik gesamentlik oor uitgebreide kundigheid en bedryfsondervinding. Hul fundamentele verantwoordelikheid is om te verseker dat hulle n vrye en onafhanklike mening kan uitspreek wat geensins deur enige betrokkenheid by die uitvoerende bestuur van die maatskappy beïnvloed word nie. Volgens die direksie bestaan daar nie enige besigheid of betrekkinge in die huidige struktuur wat hul gesonde oordeel kan beïnvloed nie. Deur middel van 'n handves identifiseer die direksie sekere sake wat spesifiek vir hul aandag is om volle beheer oor belangrike strategiese, finansiële, operasionele en voldoeningsake te verseker. Die direksie word gereeld op datum gebring oor die maatskappy se aktiwiteite. Die direkteure word by aanstelling aan n formele i n d u k s i e p r o g r a m onderwerp en ontvang toepaslike opleiding en riglyne vir die nakoming van hul pligte en verantwoordelikhede. Direkteure het ook toegang tot die dienste en advies van die groepsekretaris en kan op die maatskappy se onkoste onafhanklike professionele advies inwin ter ondersteuning van hul pligte. DIREKSIELEDE GEDURENDE 2004 Nie- Naam Uitvoerend uitvoerend Onafhanklik Ras Geslag JJ Geldenhuys W M SC Gilbert W M JG le Roux W M NM Magau S V AR Martin S M JE Newbury W M P de V Rademeyer W M MJ Reyneke W M GE Rudman W M DK Smith (Voorsitter) W M J van Zyl W M BP Vundla S M 18

21 Korporatiewe Bestuur VERANDERINGS GEDURENDE DIE OORSIGJAAR Daar was geen veranderings in die direksie gedurende die oorsigjaar nie. Direksiehandves OOGMERK Die handves gee n uiteensetting van die spesifieke verantwoordelikhede wat die direksie as n geheel en die direkteure, uitvoerende direkteure en beamptes individueel moet vervul kragtens die maatskappy se statute, die Maatskappywet, die Wet op Korttermynversekering en die JSE se noteringsvereistes. Dié dokumente dien as verwysingsraamwerk vir die direkteure, uitvoerende direkteure en amptenare vir die wyse waarop aangeleenthede en transaksies vir en namens die maatskappy hanteer moet word. HOOFKENMERKE VAN DIE HANDVES A. Behoue magte van die direksie Die direksie se hoofdoel is om die maatskappy se welvaart te verseker deur die sakebedrywighede gesamentlik te bestuur met inagneming van die beskerming van sy belangegroepe. Die magte van die direksie word in die Statute en Akte van Oprigting van Santam Beperk uiteengesit en die uitoefening van dié magte word beheer deur die Maatskappywet van 1973, die gemene reg wat in die howe van die land afgedwing word en die beleidsdokument oor die Delegering van Magte (en wysigings wat van tyd tot tyd aangebring word) wat die direksie op 28 Mei 2002 goedgekeur het. Die direksie onderskryf die Kode oor Korporatiewe Praktyk en Optrede in die King II-verslag en die aanbevelings wat daarin vervat is. Die volgende sake word vir die direksie gereserveer: Die goedkeuring van: Die maatskappy se strategiese oogmerke, sakeplanne, jaarlikse begroting en die monitering van die maatskappy se prestasie teen neergelegde doelwitte; Finansiële jaarverslae en tussentydse verslae; Die maatskappy se etiese kode en raamwerk vir magsdelegering; Die aanstelling en ontslag van direkteure, uitvoerende bestuur en die maatskappysekretaris; Wesenlike wysigings in rekeningkundige beleid; Wesenlike kapitaalbesteding; en Finansiële risikobestuur- en kapitaalbeleid. Oorweging van die maatskappy se risiko-afkeervlak van finansiële sake en soewereine risiko s; Samestelling van die direksie en direksiekomitees; Risikobestuur en interne beheermaatreëls; en Direksie-evaluering. B. Verantwoordelikheid en aanspreeklikheid Voorsitter Die voorsitter bring sterk en objektiewe leierskap na die direksie. Die voorsitter se belangrikste funksie is om as voorsitter op te tree op direksieen aandeelhouersvergaderings om die gladde werking van die direksie te verseker in die belang van goeie bestuur. Uitvoerende hoof Die uitvoerende hoof vervul n kritieke en strategiese rol in die operasionale sukses van die maatskappy se bedrywighede. Uitvoerende en nie-uitvoerende direkteure Die direkteure van die maatskappy het n vertrouensplig om die nodige sorg en vaardigheid in die uitvoering van hul mandate as direkteure van die maatskappy aan die dag te lê. Die direkteure sal in die uitoefening van hul vertrouensplig verseker dat hulle te alle tye in die beste belang van die maatskappy optree en op geen wyse munt slaan uit hul vertrouensverhouding met die maatskappy nie. Direksiekomitees Die komitees staan die direksie by met die uitvoering van sy pligte en verantwoordelikhede. Die uiteindelike verantwoordelikheid berus by die direksie en as sodanig sal die direksie nie sy verantwoordelikheid op die komitees afskuif nie. Die verantwoordelikheid van die komitees word vervat in hul onderskeie handveste wat die direksie goedgekeur het. Die voorsitter van elke komitee doen n voorlegging aan die direksie oor aangeleenthede wat op komiteevergaderings ter tafel gelê is. Groepsekretaris Alle direkteure het toegang tot die advies en dienste van die groepsekretaris. Hy gee leiding aan die direksie as n geheel en aan die direkteure individueel oor hoe om hul verantwoordelikhede behoorlik en kragtens toepaslike wetgewing en regulasies in die beste belang van die maatskappy na te kom. C. Direksiesamestelling Die direksie erken dat sy doeltreffendheid in n groot mate van sy samestelling afhang. Daar is n gepaste ewewig tussen mag en gesag in die direksie. Die Menslikehulpbronkomitee help die direksie om sy doeltreffendheid jaarliks te evalueer. D. Direksie-beoordeling Die direksie sal met behulp van n formele evalueringsvraelys wat ooreenkomstig King II-aanbevelings opgestel is, gereeld die kombinasie kundigheid, ondervinding en doeltreffendheid in die direksie, asook van direkteure se individuele bydraes, hersien. E. Verhandeling van sekuriteite Die beleid oor sekuriteiteverhandeling omskryf die prosedure wat direkteure moet volg voor hulle of enige van die geassosieerde maatskappye, soos omskryf in die JSE se noteringsvereistes, in die maatskappy se sekuriteite mag handel dryf. Direkteure word uitdruklik verplig om skriftelike toestemming by die voorsitter te kry voordat daar in sekuriteite mag handel gedryf word. Ooreenkomstig die beleid moet direkteure, uitvoerende en senior bestuur voldoen aan die JSE se noteringsvereistes wanneer hulle handel dryf in die maatskappy se sekuriteite. Sekere werknemers word ook verbied om in die maatskappy se sekuriteite handel te dryf vanweë die inligting wat hulle uit die aard van hul werk kan bekom. Ooreenkomstig die beleid word besonderhede van die direkteure wat in die maatskappy se sekuriteite handel dryf deur Santam se JSE-borg, Investec Sekuriteite Bpk, aan die JSE Sekuriteitebeurs Suid-Afrika geopenbaar. F. Geïntegreede volhoubaarheidsverslagdoening Die direksie erken dat daar kwalitatiewe aangeleenthede is wat die maatskappy se vermoë beïnvloed om in die toekoms waarde te skep. Dit het betrekking op die belegging in menslike en ander intellektuele kapitaal en die reikwydte van die maatskappy se beleid en praktyk ten opsigte van sosiale transformasie, etiese aangeleenthede, veiligheid, gesondheid en omgewingsake. Die direksie is daarvoor verantwoordelik om minstens jaarliks hieroor verslag te doen en sal die wesenlikheid en tersaaklikheid van inligting waaroor verslag gedoen word, bepaal K o r p o r a t i e w e B e s t u u r 19

22 Korporatiewe Bestuur 2004 K o r p o r a t i e w e B e s t u u r VERGADERINGS EN BYWONING Die direksie het vier keer gedurende die oorsigtydperk vergader. Die direksie probeer om minstens een keer per kwartaal te vergader. Direkteure se bywoning van direksievergaderings was soos volg: Feb 28 Mei 24 Aug 23 Nov JJ Geldenhuys SC Gilbert JG le Roux NM Magau AR Martin JE Newbury P de V Rademeyer MJ Reyneke GE Rudman (Voorsitter) DK Smith J van Zyl BP Vundla AANSTELLING EN HERVERKIESING VAN DIREKTEURE Die Menslikehulpbronkomitee verseker dat die direksie-samestelling diversiteit ten opsigte van demografie en geslag weerspieël en n gepaste balans tussen kundigheid en ondervinding handhaaf. Uitvoerende en nie-uitvoerende direkteure word al om die drie jaar geroteer. Aandeelhouers kan ook n direkteur benoem. Vyf ander aandeelhouers moet die benoeming sekondeer. n Verkorte curriculum vitae van die benoemde direkteur word 14 dae voor die Algemene Jaarvergadering (AJV) saam met die kennisgewing uitgestuur. Op die AJV stem aandeelhouers eenmalig om te bepaal of die direkteur aangestel sal word. Direkteure wat ná die AJV aangestel word, moet met die volgende AJV uittree om deur die aandeelhouers herverkies te word. Komitees OUDIT- EN RISIKOKOMITEE Oudit- en risikokomiteevergaderings: Feb 17 Mei 20 Aug 16 Nov JJ Geldenhuys AR Martin P de V Rademeyer GE Rudman (Voorsitter) Die hooffunksie van die Oudit- en Risikokomitee is om die direksie by te staan in die nakoming van sy toesighoudende verantwoordelikhede ten opsigte van finansiële sake en risikobestuursaktiwiteite. Die komitee aanvaar formele opdragte wat deur die direksie goedgekeur word. n Nie-uitvoerende direkteur tree op as voorsitter van die komitee, wat net uit nie-uitvoerende direkteure bestaan. Die komitee vervul sy funksie deur: Die algehele doeltreffendheid van korporatiewe bestuur in die maatskappy te bevorder. Te verseker dat bestuur n doeltreffende bestuursomgewing met toereikende interne, finansiële en bedryfsbeheermaatreëls in die maatskappy daarstel en in stand hou. Toesig te hou oor die strategiese risikobestuursproses en die gehalte, integriteit, betroubaarheid en doeltreffendheid van die proses te monitor. Die komitee staan ook die direksie by in die uitvoering van sy pligte ten opsigte van korporatiewe aanspreeklikheid en verwante risiko s ten opsigte van bestuur, versekering en verslagdoening. Die koördinering van en toesighouding oor die doeltreffendheid van die interne ouditfunksie (die voldoeningsfunksie en forensiese ondersoeke ingesluit), die eksterne ouditfunksie asook die doeltreffendheid van bestuur met die opstel van finansiële verslae. Verbetering van die gehalte, doeltreffendheid, tersaaklikheid en kommunikasiewaarde van die gepubliseerde finansiële state en ander openbare finansiële dokumentasie wat uitgereik word. n Onafhanklike verwysingsraamwerk aan die direksie te verskaf wanneer n oplossing gesoek word vir aangeleenthede wat verduidelik moet word of wat omstrede is en n uitwerking het op die gepubliseerde finansiële state, en ander openbare finansiële dokumentasie wat uitgereik word. Op te tree as n doeltreffende kommunikasiemedium tussen die direksie aan die een kant en die eksterne ouditeure, die hoof van interne oudit en bestuur aan die ander kant. Die Oudit- en Risikokomitee is tevrede dat hy sy verantwoordelikhede gedurende die oorsigtydperk ooreenkomstig die opdragte nagekom het. Die Oudit- en Risikokomitee het gedurende die oorsigtydperk minstens een keer per kwartaal voor die direksievergadering vergader. MENSLIKEHULPBRONKOMITEE Menslikehulpbronkomiteevergaderings: Feb 14 Mei 23 Nov JG le Roux JE Newbury DK Smith (Voorsitter) J van Zyl Die Menslikehulpbronkomitee kombineer die rolle van n vergoedingsen n benoemingskomitee (soos omskryf in die King II-verslag). Die direksie is van mening dat die twee funksies onderling verband hou en het die komitee se opdragte só omskryf dat dit die twee funksies voldoende dek sonder om toepaslike bestuurstandaarde in die maatskappy in te boet. n Onafhanklike nie-uitvoerende direkteur tree op as voorsitter van die komitee wat net uit nie-direkteure bestaan. Die uitvoerende hoof woon vergaderings op uitnodiging by, maar neem nie deel aan besprekings of besluite oor sy eie vergoeding en byvoordele nie. Die opdragte gee die komitee die verantwoordelikheid en gesag om onder meer die volgende aangeleenthede te oorweeg en aanbevelings daaroor aan die direksie te maak: Opvolgbeplanning; Personeelaangeleenthede; Vergoedingsbeleid en prestasiebonusse; Vergoeding van uitvoerende amptenare; Samestelling van die direksie en direksiekomitees wat ledetal, diversiteit, vaardigheid en ondervinding betref; Samestelling van topbestuur wat diversiteit, vaardigheid en ondervinding betref; en Beleid oor die Aandele-aansporingstrust en Aandele-opsieskema. 20

23 Korporatiewe Bestuur Die komitee gebruik eksterne markopnames en maatstawwe om die uitvoerende direkteure se vergoeding en opsietoekennings te bepaal. Die maatskappy se vergoedingsfilosofie erken dat vergoedingspakkette op so n wyse gestruktureer moet word dat lang- en korttermynaansporings op grond van die bereiking van die saketeikens en die lewering van aandeelhouerwaarde bepaal word. Die skaal van geld betaalbaar aan nieuitvoerende direkteure sal voor inwerkingstelling en uitbetaling in 2005 op n algemene vergadering aan aandeelhouers voorgelê word. Die komitee beoordeel jaarliks die direksie se doeltreffendheid en n formele beoordeling van individuele direkteure en direksiekomiteelede sal in 2005 gedoen word. Die beoordeling word gedoen op grond van aangeleenthede soos die direksie se rol en agendabepaling, die direksie se ledetal, samestelling en onafhanklikheid, direkteure se oriëntering en ontwikkeling, direksieleierskap en spanwerk, vergaderings en doeltreffendheid, prestasie-evaluering, vergoeding en eienaarskap, opvolgbeplanning, etiek, betrekkinge met belangegroepe en algemene doeltreffendheid. Vergoedingsbeleid Die Menslikehulpbronkomitee monitor die ontwikkeling en inwerkinstelling van die groep se vergoedingsfilosofie. Santam se vergoedingsbeleid bestaan uit verskillende komponente: i. Markverwante vergoeding Allesinsluitende vergoedingspakkette word op individuele prestasie, bevoegdheid en potensiaal gegrond. ii. Korttermynaansporingskema 'n Prestasiebonus word jaarliks betaal op voorwaarde dat voorafbepaalde teikens gehaal word, en word op individuele en maatskappy-/ spanvertoning gegrond. iii. Langtermynaansporingskema 'n Aandele-aansporingskema wat op prestasie, potensiaal en die persoon se algemene waarde vir die besigheid gegrond word. iv. Rainmakers-aandeleskema 'n Langtermyn-, voorwaardelike aandele-aansporingskema vir sleutelpersoneel wat 'n regstreekse invloed op die maatskappy se winsresultate het wat op die bereiking van sekere uitsonderlike, voorafbepaalde teikens berus. Opvolgbeplanning Kragtens sy mandaat van die direksie verseker die Menslikehulpbronkomitee dat daar n behoorlike plan in werking is om geskikte kandidate vir vakatures in die direksie en topbestuur te identifiseer en te werf. Die komitee bestuur die proses by wyse van deurlopende interaksie met die uitvoerende bestuur en jaarlikse beoordeling van bevoegdheidsvlakke. Die finansiële state by die jaarverslag gee n uiteensetting van die uitvoerende en nie-uitvoerende direkteure se totale verdienste en ander byvoordele kragtens die bepalings van die Maatskappywet van 1973 en die JSE se noteringsvereistes. Die Menslikehulpbronkomitee is tevrede dat hy sy verantwoordelikhede ingevolge sy opdragte vir die oorsigtydperk nagekom het. VOLHOUB AARHEIDSKOMITEE Die komitee het in Februarie 2005 met sy werksaamhede begin. Die hooffunksie van die komitee is om volhoubaarheid aktief te bestuur om: Die maatskappy se morele plig na te kom om veilige, toeganklike risikobestuur aan ons kliënte te verskaf, Wetlike vereistes soos King II, die JSE se noteringsvereistes, ander wetgewing en die teikens van die Handves vir die Finansiële Sektor na te kom, en Risiko s wat n sosiale, ekonomiese of omgewingsimpak kan hê, met inbegrip van belangegroepaktivisme en staatsregulering, te beperk. Waarde toe te voeg deur: Die maatskappy se beeld as n verantwoordelike organisasie te bevorder, Ons reputasie as n voorkeurwerknemer uit te bou, Kostes te besnoei deur vermorsing te bekamp en kragverbruik te verminder, Personeel se moraal te lig, en Die bestuur van MIV/vigs en ander risiko s te verbeter. Die Volhoubaarheidskomitee bestaan uit minstens drie nie-uitvoerende direkteure wat deur die direksie aangestel word. Die meerderheid is onafhanklike nie-uitvoerende direkteure. Die volgende uitvoerende bestuurslede ondersteun die komitee in sy werksaamhede: Menslikehulpbronne, Versekeringsdienste, Korporatiewe Burgerskap en Finansies. Die Volhoubaarheidskomitee sal so dikwels vergader as wat nodig is om sy pligte doeltreffend te vervul, maar minstens twee keer per jaar. ANDER KOMITEES Uitvoerende Komitee Hoewel dit nie n direksiekomitee is nie, het dié komitee ooreenkomstig die maatskappy se raamwerk vir magsdelegering die direksie se mandaat om die dag-tot-dag-bestuur van die maatskappy se sake te hanteer. Die Menslikehulpbronkomitee stel die lede van hierdie komitee aan en bepaal hul vergoeding op aanbeveling van die uitvoerende hoof en met die goedkeuring van die direksie. Die uitvoerende hoof tree op as voorsitter van die komitee wat uit die uitvoerende bestuur van al die maatskappy se belangrikste sake-eenhede bestaan. Die komitee vergader weekliks en hanteer alle aangeleenthede wat met die inwerkingstelling van die goedgekeurde strategie, die monitering van prestasie en die oorweging van maatskappybeleid verband hou. Die direksie doen jaarliks n oudit van die magte wat aan die komitee gedelegeer is. Beleggingskomitee Die komitee rapporteer aan die Uitvoerende Komitee en vergader kwartaalliks om die beleggingsportefeulje en die prestasie van beleggingsbestuurders te evalueer en te monitor. Die komitee bepaal die beleggingsmandate en doen aanbevelings aan die direksie oor Santam se beleggingsfilosofie. Delegering van magte Die delegering van magte het ten doel om n goedkeuringsraamwerk daar te stel waarbinne die maatskappy optimaal bestuur kan word in n gedesentraliseerde bestuursomgewing. Aandeelhouers verleen op n algemene vergadering n algemene magtiging aan die direksie om die maatskappy gesamentlik te bestuur. Die direksie delegeer op sy beurt die mag om die maatskappy se dag-tot-dag-aktiwiteite te bestuur aan die Uitvoerende Komitee, wat op sy beurt hierdie mag in n sekere mate kan delegeer. Die delegering-van-magte-dokument kodifiseer en reguleer so n delegering van magte in die maatskappy K o r p o r a t i e w e B e s t u u r 21

24 2004 K o r p o r a t i e w e B e s t u u r Risikobestuur en interne beheer Korporatiewe Bestuur is n kultuur waarin die bestuur risiko-identifisering, risikobestuur, en die vestiging en instandhouding van n doeltreffende interne beheeromgewing Die direksie aanvaar verantwoordelikheid vir die volledige n integrale deel van sy daaglikse werksaamhede maak. risikobestuursproses, die interne beheerstelsel vir die groep, die ontwikkeling van toepaslike risiko- en beheerbeleid, en die kommunikering van hierdie beleid aan die groep. Die direksie bevestig dat die risikobestuursproses en die interne beheerproses gereeld op grond van doeltreffendheid Sekere sleutelbeginsels is op risikobestuur in die groep van toepassing: Santam se Uitvoerende Komitee, lynbestuur en personeel moet aan die direksie rekenskap gee, wat uiteindelik verantwoordelikheid aanvaar vir die risikobestuursproses vir geëvalueer word. die ontwerp, inwerkingstelling, ONDERNEMINGSWYE RISIKOPROFIEL (RISIKOHEELAL) n Deurlopende risikobestuursproses wat wesenlike nakoming verslagdoening risikobestuursproses. integrasie en monitering van die Besigheid Operasioneel Finansieel Regulatoriese Kommunikasie & risiko s identifiseer, evalueer SANTAM- Die risikobestuursfunksie GROEP en bestuur, het gedurende die fasiliteer die risikobestuursproses, dit verleen Strategiese oorsigjaar en tot op datum van risikobestuur wat Bo-naonder die direksie en die goedkeuring van die uitvoerende bystand aan die jaarverslag en finansiële Fasiliteer bestuur betrek omvattende Inlynstelling met lynbestuurders met state bestaan. Bestuur risikoverslagdoening ware risiko- die inwerkingstelling interne oudit vir bedryf n toereikende oor die hele Risiko-aptyt Risikobestuur gegronde groep heen op besigheidseenheidvlak, ouditering van die risikobestuursproses, en dit interne beheerstelsel insluitende om die wesenlike risiko s wesenlike filiale en geassosieerde verseker dat dié proses wat geïdentifiseer word, tot op Onderna-bo gepas hersien en bygewerk word maatskappye n aanvaarbare vlak te verlaag. Santam se interne beheerstelsels is ontwerp om die risiko om in die maatskappy se behoeftes te voorsien. dat saketeikens nie gehaal word nie, te RISIKOBESTUURSPROSES Die inwerkingstelling van n bestuur, eerder as om dit uit te skakel. n geïntegreerde, holistiese risikobestuursraamwerk, met inbegrip van sake- Doelwitstelling Stelsel kan slegs redelike voorsorg teen Monitering wesenlike wanvoorstelling of verliese tref., finansiële voldoenings/regulerings- en Gebeurlik- kommunikasie/verslagdoening-risiko s. Strategiese risikobestuursproses (SRB) met en ingeskakel by die maatskappy se huidige heids- identifisering kommuni- Risikobestuur is n proses wat prakties, in lyn Inligting en kasie Santam se benadering tot risikobestuur en bestuursprosesse, d.w.s. strategiese beplanning, Risikoevaluering & -beheer het oor n paar jaar ontwikkel. Dit is in 2004 ontleding Beheeraktiwiteite prestasiebestuur, sleutelprestasie-aanwysers, ens. hersien en verfyn in ooreen-stemming met die King van kernoorsake moet wees. Risikoreaksie Ons senior bestuur is verantwoordelik II-verslag oor korporatiewe bestuurstandaarde in Suid-Afrika en die risikobestuursraamwerk vir die toepassing/inwerkingstelling wat in COSO (die Komitee RISIKOBESTUURSMIDDELE van omvattende risikobestuursbeleid dwarsdeur die van Borgorganisasies van die Risikobewustheiskaplike taal Gemeen- Praktiese risiko- Treadway-kommissie) se bestuurs- aktiwiteite Tegnologie Verliesdatabasis organisasie, en waar nodig konsepverslag bespreek is. Ons oogmerk om waarde vir aandeelhouers te skep, vorm die grondslag van die groep se risikofilosofie. Die groep het die COSO-definisie aangeneem wat soos volg lui: Strategiese risikobestuur is n proses wat deur die direksie, die bestuur en ander personeel toegepas word om groepstrategie te bepaal en wat ontwerp is om gebeure wat die maatskappy moontlik kan raak, te identifiseer en om risiko s wat binne sy risiko-aptyt val, te bestuur en om redelike versekering te kan gee oor die bereiking van die maatskappy se oogmerke. Die inisiatiewe wat in 2003 bekend gestel is en wat die grondslag vorm van ons risikokultuur en risikoprosesse, is verder verbeter en geïntegreer in die groep se dag-tot-dag-aktiwiteite. Voortreflikheid in risikobestuur hersien die direksie die beleid gereeld. Die beleid vind inslag in praktiese riglyne wat regdeur die groep gekommunikeer word. Die direksie is daarvoor verantwoordelik om toesig te hou oor die risikobestuursproses en die toereikendheid en doeltreffendheid van die maatskappy se risikobestuursfunksie, en het die Oudit- en Risikokomitee opdrag gegee om in dié verband bystand te verleen. Die Oudit- en Risikokomitee het n direksie-goedgekeurde handves wat gegrond is op die beste korporatiewe bestuurspraktyke. Die Oudit- en Risikokomiteevergaderings van 17 Mei en 16 November 2004 het op risikobestuur en -beheer gefokus en n verslag oor die stand van sake op die daaropvolgende direksievergaderings ter tafel 22

25 gelê. n Risikobestuursverslag word kwartaalliks voorberei en is n standaardbesprekingspunt op die agenda van elke Oudit- en Riskobestuurskomiteevergadering. Die Oudit- en Risikokomitee het Santam se korporatiewe betuursraamwerk wat filiale en geassosieerde maatskappye op verskillende vlakke klassifiseer, in Mei 2004 goedgekeur. Die vereiste vlak van voldoening aan King II of ander toepaslike kodes, wat risikobestuur en interne beheer insluit, is in hierdie stapelraamwerk gedefinieer. Die raamwerk sal in 2005 by filiale en geassosieerde maatskappye geïnkorporeer word. Santam se SRB-raamwerk akkommodeer sowel die bo-na-onderbenadering tot risiko as die onder-na-bo-benadering tot risiko. Dit word moontlik gemaak deur die direksie en uitvoerende bestuur asook die sake-eenhede se bestuur by die risikobestuursproses te betrek. Die Uitvoerende Komitee bestuur en monitor die bo-na-onderrisikoprofiel. Die groep se risikoprofiel word jaarliks interaktief met die direksie en die bestuur hersien om te verseker dat dit nog in pas met huidige toestande en strategie is. Die groep se risikoprofiel word saamgevat in n elektroniese risikobestuursinstrument wat data-ontginning en -tendensontleding fasiliteer. Die profiel word kwartaalliks hersien om moontlike nuwe risiko s te identifiseer. Risikobestuuursverslae, wat uit die elektroniese instrument onttrek word, word aan die uitvoerende bestuur en die Oudit- en Risikokomitee verskaf. Hierdie risiko-inligting is n belangrike komponent van ons risiko-gegronde interne ouditplan. SAKEKONTINUÏTEIT Die oorhoofse oogmerk met die bestuur van sakekontinuïteit is om Santam se vermoë te verseker om sy kritieke sakeprosesse in n krisis voort te sit. Dit behels onder meer die voorkoming van insidente, die hantering van insidente sodat dit nie n krisis word nie, en die doeltreffende bestuur van n werklike krisis. Die groepswye raamwerk vir sakekontinuïteit fokus daarop om te verseker dat mense voorbereid is, dat die krisisinfrastruktuur getoets word en dat daar betekenisvolle planne in plek is. Die Sekuriteitskomitee, wat voorheen sakekontinuïteit in die groep gemonitor het, is in 2004 hersaamgestel en het sy inisiatiewe in pas met die groepsraamwerk hersien. n Lid van die Uitvoerende Komitee tree op as voorsitter van die komitee wie se lede Santam se verskillende sake-eenhede asook die departement Oudit- en Forensiese Dienste verteenwoordig. Die inwerkstelling van die groepsraamwerk waarmee in 2004 begin is, sal in 2005 voortgesit word. Elke sake-eenheid is verplig om sy vermoëns te hersien in lyn met die goedgekeurde raamwerk. Sake-eenhede se vermoëns is in 2004 in n steekproef geëvalueer. Daar word beoog om vermoëns weer in 2005 te toets. Die inwerkstelling sal na verwagting in die eerste kwartaal van 2005 afgehandel wees. Die uitvoerende bestuur en die Oudit- en Risikokomitee sal gereeld oor die vordering ingelig word. Korporatiewe Bestuur Interne beheer Om die direkteure in staat te stel om hul verantwoordelikhede na te kom, het die bestuur interne beheerstelsels bestaande uit beleid en standaarde, prosedures, stelsels en inligting in werking gestel om hulle te help om bepaalde doelwitte en oogmerke te haal. Die groep se interne beheerstelsel is ontwerp en word bedryf as ondersteuningstelsel vir die identifisering en bestuur van risiko s wat die groep en die omgewing waarin sake gedoen word, beïnvloed. Die stelsel word deurlopend hersien namate omstandighede verander en nuwe risiko s ontstaan. Die groep se interne beheerstelsel het die volgende kenmerke: Skriftelike beleid en prosedures wat in besonderhede in beleidsdokumente uiteengesit word, n duidelik omskrewe hiërargie van aanspreeklikheid en delegering van magte, en omvattende verslagdoening ooreenkomstig goedgekeurde standaarde en begrotings. Minimalisering van risiko s deur te verseker dat die toepaslike infrastruktuur, beheermaatreëls, stelsels en mense dwarsdeur die maatskappy in plek is. Sleutelbeleid in die bestuur van operasionele risiko s behels skeiding van pligte, magtiging van transaksies, monitering, en finansiële en bestuursverslagdoening. Tweejaarlikse beoordelingsprosedures om individuele prestasie teen ooreengekome doelwitte te meet en opleidingsbehoeftes te identifiseer om prestasiestandaarde te handhaaf en te verbeter. Selfmoniteringsmeganismes, die strategiese risikobestuursproses en die interne beheerstelsel verseker dat aandag gegee word aan swak plekke soos en wanneer dit geïdentifiseer word. Saam met die monitering deur interne en eksterne ouditeure verskaf dit redelike sekerheid oor die betroubaarheid van finansiële inligting en die aanbieding daarvan in kommunikasie met belangegroepe. Die maatskappy is van mening dat sy interne beheerstelsel redelike versekering bied vir die verwesenliking van bedryfsdoelwitte ten opsigte van: Die doeltreffendheid en effektiwiteit van bedrywighede; Die beveiliging van die maatskappy se bates (met inbegrip van inligting); Voldoening aan tersaaklike wetgewing, regulasies en toesighoudende vereistes; Die ondersteuning van volhoubare besigheid onder sowel gewone as negatiewe bedryfstoestande; Die betroubaarheid van verslagdoening; en Verantwoordelike gedrag teenoor alle belanghebbers. Verklaringsbriewe wat oor beheermaatreëls en voldoening handel, word in samewerking met interne ouditeure voltooi en formeel deur die bestuur bevestig. Verslagdoening oor die doeltreffendheidsvlak waarmee hierdie risiko s bestuur word, met inbegrip van enige wesenlike swak plekke, word aan die volle direksie gedoen K o r p o r a t i e w e B e s t u u r 23

26 Korporatiewe Bestuur 2004 K o r p o r a t i e w e B e s t u u r VERSEKERINGSVERSKAFFERS Die departement Oudit- en Forensiese Dienste is die groep se hoofinterne versekeringsverskaffer. Die departement se vier hooffunksies is korporatiewe bestuur, risikobestuur, forensiese dienste en interne oudit. Die departement fokus op die pro-aktiewe voorkoming van bedrog asook forensiese ondersoeke na enige aangemelde saak van bedrog of wangedrag wat die maatskappy raak. Die departement se verantwoordelikhede word uiteengesit in n handves wat die Oudit- en Risikokomitee goedgekeur het. Die werkveld dek alle aspekte van die groep se sakebedrywighede. Die Oudit- en Risikokomitee keur die jaarlikse versekeringsplan goed. Die interne ouditplan is risikogegrond en gekoppel aan die groep se strategiese risikobestuursproses. Bevindings uit oudits, ondersoeke en oorsigte word kwartaalliks aan die Oudit- en Risikokomitee gerapporteer. Die interne ouditfunksie en die funksie van risikobestuursfasilitering is in een departement gekombineer om doeltreffendheid te verbeter. Dit help om die interne oudit- en risikobestuursaktiwiteite in die maatskappy in lyn te bring en te koördineer, wat n meer gefokusde risikobeheerfunksie tot gevolg het. Die eksterne ouditeure het Santam se strategiese risikobestuursproses hersien. Hulle het bevind dat die prosesse gunstig vergelyk met die beste praktyke en nie enige wesenlike swakhede geïdentifiseer nie. Die hoof van die departement Oudit- en Forensiese Dienste doen verslag op n administratiewe vlak aan die uitvoerende hoof van finansies en vergader gereeld met die uitvoerende hoof en kwartaalliks met die Oudit- en Risikokomitee, met toegang tot die voorsitter van die Ouditen Risikokomitee soos en wanneer nodig. Die nakomingsfunksie vorm deel van die departement Korporatiewe Regsdienste. Die Oudit- en Risikokomitee keur sy versekeringsplan goed. Bevindings uit oudits, ondersoeke en oorsigte word ook regstreeks kwartaalliks aan die komitee gerapporteer. DIREKSIE-OORSIG Wanneer die direksie die doeltreffendheid van interne beheerstelsels jaarliks hersien, oorweeg hy die belangrikste bevindings uit die deurlopende moniterings- en verslagdoeningsprosesse asook van uitvoerende bestuursen onafhanklike versekeringsverslae. Oorweging word geskenk aan ander toepaslike inligting, onder meer verslae van interne en eksterne ouditeure, verslae van ander versekeringsverskaffers en die strategiese risikobestuursproses. Programme vir korrektiewe optrede is waar nodig in werking gestel. Geen inligting het onder die aandag van die direkteure of die eksterne of interne ouditeure gekom wat daarop dui dat daar enige wesenlike ineenstorting in die werking van die interne beheermaatreëls en stelsels gedurende die jaar was nie. REKENINGKUNDE EN OUDITERING Daar is gereelde interaksie en oorlegpleging tussen die interne en eksterne ouditeure asook ander versekeringsverskaffers, byvoorbeeld die gehalteversekeringsfunksies in die eise- en onderskrywingsdepartemente en die nakomingsbeampte. Oudit- en Forensiese Dienste tree as voorsitter op by die Santam Versekeringsforum wat in 2003 saamgestel is en waar versekeringsverskaffers vergader om hul pogings te koördineer, sake van wedersydse belang en moontlike risikogebiede te bespreek, kommerwekkende sake te lug en werksdokumente, bestuursbriewe en -verslae uit te ruil. Die gebruik van eksterne ouditeure vir nie-ouditdienste word gereguleer ingevolge beleid wat die Oudit- en Risikokomitee goedgekeur het. Verdere onderskeid word getref tussen nie-ouditverwante dienste en ouditverwante dienste. Ouditverwante dienste sluit in versekerings- en verwante dienste wat tradisioneel deur n ouditeur gelewer word. Die dienste sluit onder meer in: werknemervoordeel-planoudits; noulettendheidsondersoeke met betrekking tot samesmeltings en verkrygings; rekeningkundige konsultasies en oudits met betrekking tot verkrygings; hersienings met betrekking tot interne beheerstelsels; beëdigingsdienste wat nie deur die wet of regulasies vereis word nie; en konsultasies oor finansiële rekeningkundige en verslagdoeningstandaarde. Die dienste wat die interne ouditeure lewer, word kwartaalliks deur die Oudit- en Risikokomitee gemonitor en goedgekeur. Sien bladsy 49 van die verslag vir n ontleding van die nie-ouditdienste wat deur die groep se interne ouditeure gelewer word. Etiek dade tel meer as woorde Santam het n Totale Etiese Bestuursprogram (TEBP) wat ten doel het om n kultuur te vestig waar daar n balans is tussen n verbintenis tot kernwaardes en die nastrewing daarvan. TEBP lê ons waardestelsel ten grondslag, skep n omgewing wat eties aanvaarbare gedrag bevorder en n gees van gedeelde aanspreeklikheid onder personeel skep. Sodoende word mense geïnspireer om waardes na te streef. Ons stem saam met King II dat om effektief te wees, etiek in die organisasie ingewortel moet wees. Ons het die volgende vordering gemaak met ons program: Die senior bestuur is verbind tot ons organisatoriese waardes. Ons het ons organisatoriese waardes en swak plekke geëvalueer. n Onafhanklike opname toon dat die meerderheid Santammers bewus is van etiek en begryp hoe noodsaaklik dit in besigheid is. Respondente het aangedui dat hulle die inhoud van die Gedragskode begryp en gemaklik daarmee is en meen dat dit onder Santammers posgevat het. Die meerderheid respondente erken dat daar n verband is tussen sakesukses en etiese optrede en meen dat die kode goed inskakel by ons ander sakeprosesse en dat die meeste Santammers daarvolgens optree. Respondente het aangedui dat die benadering wat gevolg word om dinge gedoen te kry, asook die waardestelsels, ons etiese optrede steun. Hulle glo ook dat nie-nakoming gestraf word en dat ons fluitjieblasers se identiteit vertroulik sal gehou word. Die areas waar blykbaar swakker presteer is, het betrekking op die verskaffing van opleiding en die inkorporering van n etiese program in die organisasie, onder meer die versekering dat etiese opleiding 24

27 en leiding gereeld plaasvind, dat prestasie doeltreffend gemonitor en dat etiese prestasie by prestasiemetrika en die beloningstelsel geïntegreer word. Die opname word as nuttig beskou omrede die bevindings as maatstaf gebruik kan word en verskaf ook waardevolle inligting oor belangrike areas wat verbeter kan word. Ons Gedragskode spesifiseer watter korporatiewe praktyke ons in die uitvoering van ons sakebedrywighede behoort toe te pas. Dit bevat voorbeelde van aanvaarbare gedrag wat aangemoedig moet word. n Formele dissiplinêre kode en grieweprosedure help om gedrag of optrede wat skadelik is vir Santam, ons kliënte of kollegas, te ontmoedig. Sekere dele van die kode is gedurende die jaar hersien en bygewerk. Ons is verbind tot die deurlopende evaluering en hersiening van die kode soos nodig. Verskillende strukture is in plek gesit om ons etiese program te bestuur en in te wortel: Ons het n Etiese Komitee saamgestel om die program doeltreffend te bestuur. Santammers het self die komiteelede benoem en aangestel. Ons gaan n meer formele etiese opvoedings- en opleidingsprogram in 2005 begin om ons verbintenis tot etiek te bevorder. Daar is gereelde pro-aktiewe kommunikasie oor etiese sake, wat kommunikasie van senior bestuur insluit. Etiese bewustheid is ook by die formele induksieprogram geïnkorporeer. Die Oudit- en Risikokomitee en direksie ontvang gereeld verslae oor die vordering van die etiese bestuursprogram. Die groep is blootgestel aan die risiko van bedrog deur sowel eksterne as interne bronne. Hoewel ons nie immuun teen dié soort optrede is nie, duld ons dit hoegenaamd nie. Ons Bedrogbeleid verklaar duidelik dat ons geen bedrog geduld sal word nie. Volgehoue bedrog-bewustheid is n belangrike faktor in die bekamping van misdaad en onetiese gedrag. Ons jaarlikse bewustheidsveldtog word afgesluit met n bedrogbewustheidsdag regdeur die maatskappy. Ons bedroglyn bied die geleentheid om onetiese gedrag aan te meld en ons respekteer die reg van n individu wat verkies om anoniem te bly. Ons is daartoe verbind om alle onthulde en beweerde bedrogsake te ondersoek. Die departement Oudit- en Forensiese Dienste bepaal die omvang van individuele ondersoeke op grond van die grootte, aard en ingewikkeldheid daarvan. n Toegewyde, pro-aktiewe forensiese ouditspan is in 2004 by die departement Oudit- en Forensiese Dienste geïnkorporeer. Daar word goeie vordering gemaak met die verbetering van interne beheermaatreëls oor bedrog en onetiese gedrag en ons sal deurlopend in 2005 daarop fokus. Korporatiewe Bestuur Lopende onderneming Die maatskappy se finansiële state word op die lopende saak-grondslag opgestel. Die direkteure het verskeie faktore en omstandighede oorweeg om te bepaal of die maatskappy aan die vereistes van n lopende saak voldoen. In sy evaluering het die direksie nie slegs oorweging geskenk aan ooglopende sake soos die solvensieposisie nie, maar het ook vroeë waarskuwingstekens wat twyfel kan wek oor die toekomstige lewensvatbaarheid van die besigheid. Dié faktore het byvoorbeeld korporatiewe bestuur, prosesse en bestaande beheermaatreëls, finansiële resultate en die vertoning van die aandeleprys ingesluit. Nadat al hierdie faktore oorweeg is, is die direkteure van mening dat die maatskappy oor voldoende middele beskik om die besigheid in die afsienbare toekoms voort te sit. Die direkteursverklaring oor die maatskappy as n lopende saak is op bladsy 34 uiteengesit K o r p o r a t i e w e B e s t u u r 25

28 O N T D E K S A N T A M 2004

29 O N T D E K S A N T A M 2004

30 Volhoubaarheidsverslag 2004 V o l h o u b a a r h e i d s v e r s l a g Die volhoubaarheid van sy sake staan sentraal tot al Santam se aktiwiteite. n Afsonderlike volhoubaarheidsverslag wat die maatskappy se beleid, strategieë en inisiatiewe vir korporatiewe burgerskap uiteensit, is saam met die Junie 2004 se tussentydse verslag uitgereik. Die volhoubaarheidsverslag moet dus saam met dié verslag gelees word. In hierdie verslag belig ons verskeie aspekte van Santam se volhoubaarheidstrategie as n korporatiewe burger. Die klem is op die grondliggende kwessies wat in die Handves vir die Finansiële Sektor (die Handves) geïdentifiseer word en die vordering wat ons gemaak het in die teikenareas soos uiteengesit in die Handves. SANTAM BEPERK SE PERSONEELSAMESTELLING Soos op 31 Desember 2004 Soos op 31 Desember 2003 Swart Swart Wit Wit % Swart % Vroulik % Swart % Vroulik Beroepsvlak manlik vroulik manlik vroulik Totaal per vlak per vlak per vlak per vlak Uitvoerende bestuur* (PG 01-03) % 0.00% 11.11% 0.00% Senior bestuur (PG 04-06) % 19.90% 10.77% 20.00% Professioneel (PG 07-08) % 33.69% 16.16% 33.57% Vaardighede & toesighoudend (PG 09-10) % 71.16% 28.22% 69.32% Vaardighede (PG 11-13) % 71.16% 52.32% 70.06% Gedeeltelike vaardighede (PG 14-15) % 80.77% % 85.71% Totaal % 58.30% 34.46% 57.40% Aantekening: Statistieke vir Santam Beperk alleenlik, uitgesluit groepmaatskappye en eksterne bedrywighede. * Uitvoerende bestuur sluit 10 bestuurskomiteelede in waarvan 7 wit en 3 swart mans is. Werknemersdemografie (SA) Swart manlik 16.2% Swart vroulik 20.1% Wit manlik 25.5% Wit vroulik 38.2% 28

31 Volhoubaarheidsverslag Die Handves vir die Finansiële Sektor Die Suid-Afrikaanse finansiëledienstebedryf het vroeg in 2004 begin om die vereistes soos voorgeskryf in die Handves, wat einde 2003 in werking getree het, in werking te stel. Ons onderskryf die letter en gees van die Handves en is verbind om vordering te maak in al die teikenareas van die Handves wat op die korttermynversekeringsbedryf betrekking het. Ons het aansienlike hulpbronne aangewend om te verseker dat ons die vereistes vir die inwerkingstelling van die Handves uit sowel n korporatiewe as n bedryfsoogpunt begryp. Diensbillikheid Ons het ons diensbillikheidsteikens hersien en aangepas ooreenkomstig die raamwerk van die Wet op Diensbillikheid en die teikens soos vervat in die Handves. Dit het gedurende die hersieningsproses duidelik geword dat om die teikens te haal, n doelgerigte poging gaan verg: Daar is ooreengekom dat die maatskappy n teiken vir indiensnemingsverhoudings van 70 persent vir mense uit die aangewese groepe gaan stel. Daar is ook spesifiek aandag gegee aan die behoud van mense uit die aangewese groepe. % Bestuur (insluitende top- en senior bestuur) Aangewese groepe Swart As deel van ons diensbillikheidsfokus om n werkomgewing en kultuur te skep wat bevorderlik is vir diversiteit, het ons n diversiteitsopname gedoen om die maatskappy se gereedheid vir transformasie te toets. Op grond van die bevindings gaan diversiteitsprogramme in werking gestel word om personeel te help om te verstaan waaroor diversiteit gaan en om bestuurders met die nodige vaardighede en kennis toe te rus om n uiteenlopende personeelkorps te bestuur. Ons het die doeltreffendheid van diensbillikheidsforums ondersoek met die doel om personeeldeelname aan die maatskappy se diensbillikheidsinisiatiewe aan te moedig. Maatreëls gaan in werking gestel word om die werking van die forums te verbeter. Ons het ons diensbillikheidsdoelwitte ondanks verskeie uitdagings bereik en goeie vordering met ons dienbillikheidsteikens gemaak. Swart verteenwoordiging op uitvoerende bestuursvlak het in Desember 2004 tot 20 persent gegroei vergeleke met 11 persent die vorige jaar. % Totale personeel Swart 2004 V o l h o u b a a r h e i d s v e r s l a g Werklik Desember 2003 Werklik Desember 2004 Teiken Desember 2005 Werklik Desember 2003 Werklik Desember 2004 Teiken Desember

32 Volhoubaarheidsverslag 2004 V o l h o u b a a r h e i d s v e r s l a g ONDERNEMERSONTWIKKELING * Khayelitsha Auto Training Centre (KATC) In Kaapstad werk KATC nou saam met Adopt-a-Shop. Met die geesdriftige ondersteuning van ons sakevennote in die duikkloppersbedryf verskaf KATC opleiding aan Khayelitsha se werklose mense wat hulle graag as duikkloppers wil bekwaam. Danksy die deurlopende groei van hierdie vennootskap is dit vandag n suksesvolle opleidings- en werkskeppingsentrum. Studente wat by die KATC opgelei is, is gesog in die bedryf. * Adopt-a-Shop Die program identifiseer duikklopentrepreneurs en sorg dat hulle onder die sorg en leiding van eienaars van gevestigde, suksesvolle duikklopondernemings geplaas word. Deelnemers deurloop n vaardigheidsontwikkelings- en mentorskapprogram wat daarop gemik is om hul diensleweringsvlakke te verhoog. Hierdie nuwe ondernemings sal in die toekoms werk deur Santam se paneel kan bekom en uiteindelik hul eie volhoubare, onafhanklike kleinsakeondernemings kan besit. Eienaars van gevestigde duikklopondernemings het etlike jong duikklopentrepreneurs onder hul vlerk geneem en van raad en leiding bedien, en verskeie vaardigheidsontwikkelings- en mentorskapprogramme is gedurende die jaar voltooi. Die suksesvolle Adopt-a-Shop-program is na Gauteng uitgebrei. * MIV/vigs-werkskeppingsprogram Tygerberg-uitreikprogram Die Tygerberg-uitreikprogram is n werkskeppingsprojek vir MIVpositiewe vroue en blindes en behels mandjiesvleg en naald-, hand- en materiaalverfwerk. Die projek het sy geldelike posisie die afgelope ses maande verbeter. Met Santam se hulp is n gefokusde bemarkings- en openbareskakelveldtog begin wat n regstreekse uitwerking op die verkoop van hul produkte gehad en die program se volhoubaarheid en winsgewendheid merkbaar verbeter het. KUNS & KULTUUR * Sanlam se Kinderkunskompetisie Santam se Kinderkunskompetisie het in 1963 die lig gesien met die doel om belangstelling in kinderkuns te kweek en aan te moedig. Gedurende 2004 is meer as inskrywings van leerders tussen pre-primêr en matriek landwyd ontvang. Daar was aansienlik meer inskrywings ontvang van voorheen benadeelde skole van reg oor die land. Party van hierdie kunswerke is in Santam se 2005 Kinderkunskalender opgeneem. Geld wat met die verkope van die kalenders verdien word, groei die Kinderkuns Trust se rekening, wat dit vir ons moontlik maak om die finansiering van informele kunsklasse in ekonomies benadeelde skole reg oor die land vol te hou. Die Kinderkunsprojek reël nou ook n veiling van die werke wat in Santam se Kinderkunskalender verskyn het. Vanjaar is daar op twee veilings in Kaapstad en Johannesburg byna R ten bate van die Kinderkuns Trustrekening geïn. * Kids Haven Ons kondig met trots en groot vreugde aan dat ons voortaan drie jong leerders van die kinderskuiling, Kids Haven in Boksburg, Gauteng, gaan borg. Ons het onsself verbind om al hul skoolgeld, boeke en ander skooluitgawes vir die duur van hul hoërskoolloopbaan te betaal. Ons doen moeite om hulle op spesiale dae soos verjaardae en Kersfees te besoek en skryf gereeld aan hulle. Hulle noem hulleself trots Santam se kinders en dit verskaf ons groot plesier om te weet dat ons n positiewe verskil in hul lewe maak. OPVOEDING & VAARDIGHEIDSOPLEIDING * Santam se Entrepreneursprojek vir Hoërskole Die projek bied hoërskoolleerders blootstelling aan die uitdagings van entrepreneurskap deurdat hulle die kans het om deel te wees van n kleinsakeonderneming wat deur Santam geëvalueer word. Graad 8-onderwysers het in vennootskap met die Onderwysdepartement en die Stigting vir Ekonomiese en Bestuursontwikkeling deelgeneem aan n nasionale opleidings-, mentorskaps- en ondersteuningsprogram vir die vakgebied Ekonomiese en Bestuurswetenskappe (EBW). Die program sluit by die skoolleerplan aan en vorm deel van die nuwe uitkomsgebaseerde onderwysmetode. Onderwysers en leerders ontvang onderrighulpmiddels en die program word afgesluit met n Markdagkompetisie waar die wenondernemings op n Nasionale Toekenningsplegtigheid met kontant- en aansporingspryse beloon word. In samewerking met die Tygerbergse Kollege en die Onderwysdepartement betrek hierdie projek nou al nege provinsies in die land, sowel as Namibië. Santam het einde Desember 2004 n stel EBW-beoordelingsbrosjures in samewerking met die Nasionale Onderwysdepartement opgestel en gepubliseer. Die brosjures is n voorbeeld van die sukses van die opleidingsinisiatief waaraan ons reeds die afgelope vyf jaar ons steun verleen. Dit is ook n voorbeeld van die portefeulje-items vir leerders en onderwysers in die EBW-leerarea vir Graad 9. * Tersiêre Projek-kompetisie Santam se Tersiêre Projek-kompetisie doen jaarliks drie toekennings van R elk aan tersiêre instellings. Hulle kan dit gebruik om n gemeenskapsontwikkelingsprogram met behulp van die vaardighede van akademiese personeel en die regstreekse betrokkenheid van die plaaslike gemeenskap in werking te stel. Die inisiatief stel universiteite in staat om n projek te identifiseer en te ontwikkel waardeur die lewe van mense in die laer inkomstegroepe regstreeks verbeter word. By tersiêre instellings vorm die projek deesdae deel van die departement sosiale wetenskappe se ontwikkelingsinisiatiewe. Die drie tersiêre instellings wat die kompetisie in 2004 gewen het vir die suksesvolste inwerkingstelling van ontwikkelingsprogramme in benadeelde gemeenskappe, is die Kaapse Technikon, die Universiteit van die Vrystaat en die Tshwane Universiteit van Tegnologie in Pretoria. Ons hoop dat hierdie wenprojekte in ander gebiede van die samelewing herhaal sal word. 30

33 Volhoubaarheidsverslag * Finansiële Bestuursopleiding vir Vroeëkinderjare-ontwikkelingsektorpraktisyns Die projek, wat gemik is op die dringende behoefte aan beter finansiële en bestuursvaardighede in die vroeëkinderjare-ontwikkelingsektor (VKO), organiseer werkwinkels vir VKO-praktisyns in die Wes-Kaap, Noord-Kaap, Oos-Kaap en vir die eerste keer ook in KwaZulu-Natal en Gauteng. Groot sukses is met die opleidingsessies vir VKO-praktisyns behaal en sertifikaatplegtighede is in November en Desember verlede jaar in die verskillende streke gehou. Die toenemende hoeveelheid opgeleide deelnemers en die uitbreiding van die program beteken dat die hoeveelheid praktisyns en leerders wat betrek word, deurlopend groei. * Handves vir die Finansiële Sektor-leerlingskappe Twintig leerders het in September 2004 met n NKR Vlak 3-leerlingskap begin. Die leerlingskap bestaan uit drie leerblokke en drie ondervindingin-die-werkplek-blokke. Die finale leerblok duur van Februarie 2005 tot einde Junie Ons sal waarskynlik met die program voortgaan. Ons het ons vaardigheidsopleiding nou ook uitgebrei na studente in die hoëronderwysstrome wat praktiese werk as deel van hul opleiding moet doen. MIV/vigs Die hoogtepunt van 2004 was die inwerkingstelling van ons formele interne MIV/vigs-strategie en -programme vir personeel. Die pilare waarop die veldtog gebou is, word vergestalt in ons leuse "Supporting an AIDS- Friendly Environment (SAFE)". Santam het PeopleManagement, n netwerkorganisasie wat daarin spesialiseer om maatskappye en instellings te help om die impak van MIV en vigs pro-aktief en holisties te benader, gekontrakteer om die programme oor n tydperk van drie maande in werking te stel. Dit het einde November 2004 ten einde geloop. Die SAFE-program is einde 2004 met n Ken-Jou-Status-veldtog begin in n poging om pro-aktief te wees in die stryd teen MIV en vigs. Die veldtog het ten doel om personeel se ingesteldheid te verander van bewus wees van hul status tot erkenning van hul status. Die opleiding het bestaan uit opleidingsessies vir bestuurders van vyf uur lank wat landwyd gehou is asook twee bewustheidsopleidingsessies van twee uur lank vir alle personeel. Dit is opgevolg deur voortoetsingvoorligtingsessies waarna personeel die geleentheid gehad het om hulle vrywillig en individueel vir MIV te laat toets. Personeel het teruggekeer vir natoetsing-voorligtingsessies waar professionele voorligters die uitslag aan hulle bekend gemaak het. Altesame 88 persent van die personeel wat die bewustheidsessies bygewoon het, wou getoets word en weet dus nou wat hul status is. Personeel is ook toegerus met die nodige feite om die boodskap by die huis oor te dra aan hul gesinne en gemeenskappe. Hulp aan tussengangers met voldoening Wetgewing speel n al hoe groter rol in die finansiëledienstebedryf. Die Wet op Finansiële Advies- en Tussengangersdienste (FAIS) het op 30 September 2004 in werking getree. Kragtens die Fais-wet moet tussengangers by die Raad op Finansiële Dienste gelisensieer wees en dit verplig ook finansiële adviseurs om aan n rits streng vereistes te voldoen. Omdat die vereistes van die FAIS-wet so ingewikkeld is en om te verseker dat Santam se tussengangers daarmee vertroud is, het ons die inisiatief geneem om n FAIS-gids saam te stel. As deel van ons verbintenis tot ons tussengangers het ons werkwinkels landwyd aangebied om die vereistes van die Wet te verduidelik en maniere uit te wys hoe ons hulle kan help om die kwalifikasies soos vereis deur die FAIS-wet te bekom. Ons is verbind tot gesonde korporatiewe bestuur en as sodanig onderneem ons om te verseker dat ons sakevennote ook binne die wet sake doen V o l h o u b a a r h e i d s v e r s l a g 31

34 O N D E K S A N T A M 2004

35 O N D E K S A N T A M 2004

36 Goedkeuring van die Finansiële Jaarstate a a n d i e l e d e v a n S a n t a m B e p e r k O N D E K S A N T A M 2004 G o e d k e u r i n g v a n d i e F i n a n s i ë l e J a a r s t a t e Verantwoordelikheid vir en goedkeuring van die groep se finansiële jaarstate Die direksie van Santam Beperk aanvaar verantwoordelikheid vir die integriteit, objektiwiteit en betroubaar heid van Santam Beperk se finansiële state vir die groep en die maatskappy. Voldoende rekeningkundige rekords is gehandhaaf. Die direksie onderskryf die beginsels van deursigtigheid in finansiële verslagdoening. Die verantwoordelikheid vir die opstel en aanbieding van die finansiële state is aan bestuur gedelegeer. Dit is die verantwoordelikheid van die eksterne ouditeure om n onafhanklike mening oor die redelikheid van die finansiële state uit te spreek na aanleiding van hul oudit van Santam Beperk en sy filiale. Die Oudit- en Risikokomitee het bevestig dat voldoende interne finansiële beheerstelsels gehandhaaf word. Daar was gedurende die jaar geen wesenlike onderbrekings in die werking van die interne finansiële beheerstelsel nie. Die direksie is tevrede dat die finansiële state ooreenkomstig Suid-Afrikaanse Standpunte van Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk n redelike weergawe van die finansiële posisie, die resultate van die bedrywighede sowel as die kontantvloei is. Die direksie is van mening dat Santam Beperk finansieel gesond is en as n lopende saak bedryf word. Die finansiële state is gevolglik op hierdie grondslag opgestel. Die finansiële state is deur die direksie goedgekeur en namens hulle onderteken deur: DK SMITH Voorsitter 22 Februarie 2005 Sekretariële sertifisering S C GILBERT Uitvoerende Hoof Ooreenkomstig artikel 268G(d) van die Maatskappywet, Wet 61 van 1973, soos gewysig ( die Wet ) word hiermee gesertifiseer dat die maatskappy alle sodanige opgawes wat kragtens die Wet van n openbare maatskappy vereis word, by die registrateur van Maatskappye ingedien het en dat alle sodanige opgawes waar, korrek en op datum is. Verslag van die onafhanklike ouditeure Ons het die finansiële state en groep- finansiële jaarstate van Santam Beperk, soos uiteengesit van bladsy 35 tot 62, vir die jaar geëindig 31 Desember 2004 geouditeer. Hierdie finansiële state is die verantwoordelikheid van die maatskappy se direkteure. Ons verantwoordelikheid is om op grond van ons oudit n mening oor die finansiële state uit te spreek. OMVANG Ons het ons oudit ooreenkomstig Standpunte van Suid-Afrikaanse Ouditstandaarde uitgevoer. Die standpunte vereis dat ons die oudit beplan en uitvoer ten einde redelike gerusstelling te verkry dat daar geen wesenlike wanvoorstellings in die finansiële state is nie. n Oudit behels: n ondersoek, op n toetsgrondslag, van bewyse wat die bedrae en openbaarmakings in die finansiële state steun; n beoordeling van die rekeningkundige beginsels wat gebruik en wesenlike ramings wat deur bestuur gemaak is; en n evaluering van die algehele aanbieding van die finansiële state. Ons is van mening dat ons oudit n redelike grondslag vir ons mening bied. OUDITMENING Na ons mening bied die finansiële state in alle wesenlike opsigte n redelike weergawe van die finansiële stand van die maatskappy en die groep op 31 Desember 2004, en van die resultate van sy bedrywighede en kontantvloei vir die jaar wat op daardie datum geëindig het, in ooreenstemming met Suid-Afrikaanse Standpunte van Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk en op die wyse soos deur die Maatskappywet in Suid-Afrika vereis. PRICEWATERHOUSECOOPERS ING. Geregistreerde Rekenmeesters en Ouditeure Geoktrooieerde Rekenmeesters (SA) Kaapstad 22 Februarie 2005 S BRAY Groepsekretaris 22 Februarie

37 Direkteursverslag 1. AKTIWITEITE Santam Beperk en sy filiale doen sake in alle soorte korttermynversekering. 2. BEDRYFSRESULTATE Die volgende tabel gee n oorsig van die bedryfsresultate vir die afgelope twee finansiële jare. GROEP MAATSKAPPY R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen Totale bates Bruto geskrewe premie Onderskrywingsresultaat Beleggingsinkomste Netto inkomste Wesensverdienste per aandeel (sent) Verdienste per aandeel (sent) Dividend per aandeel (sent) GEWONE UITGEREIKTE AANDELE Die verklaarde kapitaal het tot aandele sonder pariwaarde toegeneem. Ingevolge die goedkeuring wat op die algemene jaarvergadering van 23 Januarie 1997 ten opsigte van die aandele-aansporingskema verleen is, is aandele-opsies in die oorsigtydperk toegeken, aandele-opsies het as gevolg van bedankings verval en aandele is as gevolg van die uitoefening of vrystelling van aandele-opsies uitgereik. Volledige besonderhede word in aantekening 18 van die finansiële jaarstate uiteengesit. GROEP R miljoen R miljoen 4. DIVIDENDE Die volgende dividende is betaal en voorgestel; Tussentydse dividend van 95c per aandeel (2003: 72c) n Voorgestelde finale dividend van 195c per aandeel (2003: 148c) KONTANTBETALING AAN AANDEELHOUERS Santam se direksie het as deel van die proses om die maatskappy se optimale kapitaalvlak te bepaal, n kontantbetaling van sent per aandeel aan aandeelhouers by wyse van n vermindering van Santam se verklaarde kapitaalrekening goedgekeur. Dit is onderhewig aan aandeelhouers goedgekeuring op n algemene vergadering wat vir 29 Maart 2005 belê is, asook regulatoriese goedkeuring. 6. FILIALE Besonderhede van die beheermaatskappy se belang in filiale word in aantekening 33 by die finansiële state uiteengesit. Die belang van Santam Beperk in die totale wins van die filiale ná voorsiening vir belasting het die afgelope finansiële jaar R164 miljoen (2003: R136 miljoen) beloop. Die volgende veranderings het die afgelope boekjaar in die aandeelhouding plaasgevind: Op 31 Augustus 2004 het Santam Beperk 6.67% van die aandeelhouding in Santam Namibia Ltd verkoop wat die totale aandeelhouding op 60% te staan bring. O N D E K S A N T A M 2004 D i r e k t e u r s v e r s l a g 7. GEASSOSIEERDE MAATSKAPPYE Besonderhede van die beheermaatskappy se belang in geassosieerde maatskappye word in aantekening 33 by die finansiële state uiteengesit. Die volgende veranderings het die afgelope boekjaar in die aandeelhouding plaasgevind: Op 1 Januarie 2004 het Santam Beperk n aandeelhouding van 25% in Isure Services (Edms) Beperk verkry, Op 29 Februarie 2004 het Santam Beperk sy aandeelhouding van 49.56% in African General Insurance Company Beperk verkoop, Op 1 April 2004 het Swanvest 120 (Edms) Beperk n aandeelhouding van 25% in Multinet Makelaars (Edms) Beperk verkry, Op 1 April 2004 het Swanvest 120 (Edms) Beperk n aandeelhouding van 25% in Topexec Management Bureau (Edms) Beperk verkry, Op 6 Julie 2004 het Swanvest 120 (Edms) Beperk sy aandeelhouding in Credit Guarantee Insurance Corporation of Africa Beperk met 6.23% tot 32.57% vergroot, Op 1 September 2004 het Swanvest 120 (Edms) Beperk n aandeelhouding van 25% in General Credit Protection (Edms) Beperk verkry, Op 1 Oktober 2004 het Swanvest 120 (Edms) Beperk sy aandeelhouding van 30% in Statsure (Edms) Beperk verkoop, Swanvest 120 (Edms) Beperk het sy aandeelhouding in Pamodzi Brokers Holdings Beperk die afgelope boekjaar met 23.14% tot 43.49% vergroot. 35

38 Direkteursverslag 8. VERWANTE PARTYE Daar is verwantepartyverhoudings tussen die maatskappy, medefiliale, filiale, geassosieerde maatskappye en die maatskappydirekteure. Alle tussengroeptransaksies is uitgesluit uit die groep se finansiële state. Sien aantekening 30 vir verwantepartytransaksies. Besonderhede van direkteursvergoeding en hul belang in die maatskappy se aandele verskyn elders in die finansiële state, sien aantekening BEHEERMAATSKAPPY Sanlam Beperk, die maatskappy se beheermaatskappy, besit 52.63% van die gewone aandelekapitaal. 10. SEGMENTELE VERSLAGDOENING Sien aantekening 2 vir die segmentele verslag. 11. DIREKTEURE EN SEKRETARIS Die maatskappy se direkteure is: O N D E K S A N T A M 2004 D i r e k t e u r s v e r s l a g Nie-uitvoerende direkteure: Uitvoerende direkteure: JJ Geldenhuys* SC Gilbert (Uitvoerende Hoof) JG le Roux ** MJ Reyneke NM Magau AR Martin* JE Newbury** P de V Rademeyer* GE Rudman* DK Smith (Voorsitter)** J van Zyl** BP Vundla * lid van die Oudit- en Risikokomitee ** lid van die Menslikehulpbronkomitee Die maatskappy se direksie het nie gedurende die oorsigtydperk verander nie. Die groepsekretaris die afgelope jaar was: S Bray Posbus 3881, Tygervallei 7536 Santam Beperk, Sporticasingel 1, Bellville 7530 Die groepsekretaris, S Bray, is op 1 Oktober 2004 aangestel in die plek van V Mali wat op 31 Maart 2004 bedank het. 12. DIREKTEURSVERGOEDING EN BELANG IN AANDELEKAPITAAL Direkteursvergoeding Die groep Menslikehulpbronkomitee oorweeg die vergoeding van alle direkteure sowel as die fooie wat aan alle nie-uitvoerende direkteure betaal word. Die finansiële state wat die verslag vergesel, weerspieël die uitvoerende en nie-uitvoerende direkteure se totale verdienste en ander voordele ooreenkomstig die vereistes van die Maatskappywet, 1973, en die noteringsvereistes van die JSE Sekuriteitebeurs. Aandele-opsies toegeken aan uitvoerende direkteure Altesame (2003: ) aandele-opsies is gedurende die jaar toegeken. Die aandele-opsies is toegeken volgens dieselfde bepalings en voorwaardes as dié wat aan die groep se werknemers gebied is. Uitvoerende direkteure kon benewens die gewone aandele-opsieskema ook deel in die Rainmakers-aandeleskema, n langtermyn- voorwaardelike aandele-aansporingskema slegs vir sleutelpersoneel wat n direkte invloed op die maatskappy se winsresultate het en wat op die bereiking van sekere voorafbepaalde teikens gegrond is. Die hoeveelheid uitstaande aandele-opsies wat aan die direkteure van die groep toegeken is, was teen jaareinde

39 Direkteursverslag DIREKTEURE SE DEELNAME AAN DIE AANDELE-OPSIESKEMA Soos op Aantal aandele-opsies Soos op 31 Desember gedurende die jaar Opsieprys Datum 31 Desember 2003 Toegeken Uitgeoefen R toegeken 2004 Uitvoerende direkteure SC Gilbert /07/ * /07/ Subtotaal MJ Reyneke /11/ /02/ /02/ * /09/ /03/ Subtotaal Nie-uitvoerende direkteure JJ Geldenhuys** ( ) /10/ (50 000) /03/99 Subtotaal ( ) TOTAAL ( ) * Voorwaardelike aandele-opsies toegeken ooreenkomstig die Rainmakers-aandeleskema word nou ingesluit, aangesien die voorwaardes teen 31 Desember 2004 nagekom is (sien bladsy 21 van die Korporatiewe Bestuursverslag). Dié opsies is nie in die 2003 Jaarverslag genoem nie omdat die voorafgaande voorwaardes in daardie stadium nog nie nagekom was nie. ** Opsies toegeken tydens dienstydperk by Santam Beperk. DIREKTEURSBELANG IN DIE AANDELE VAN DIE MAATSKAPPY Voordelige Voordelige aandeelhouding op aandeelhouding op 31 Desember 31 Desember Uitvoerende direkteure SC Gilbert MJ Reyneke Nie-uitvoerende direkteure JJ Geldenhuys JG le Roux NM Magau AR Martin JE Newbury P de V Rademeyer GE Rudman** DK Smith J van Zyl BP Vundla ** Sowel as aandele as nie-voordelige aandeelhouding, terwyl al die ander direkteure aan die einde van die jaar geen nie-voordelige aandeelhouding gehad het nie. O N D E K S A N T A M 2004 D i r e k t e u r s v e r s l a g 13. VOLDOENING AAN INTERNASIONALE FINANSIËLE VERSLAGDOENINGSTANDAARDE (IFRS) VAN 1 JANUARIE 2005 Alle maatskappy wat op die JSE genoteer is, moet met ingang 1 Januarie 2005 aan IFRS voldoen. Santam het reeds met n proses begin om van sy huidige verslagdoening ooreenkomstig SA AARP na IFRS oor te skakel. Na raming gaan die uitwerking van IFRS op die vergelykende syfers vir 2004 nie beduidend wees nie. Santam gaan sy eerste resultate wat aan IFRS voldoen, in Augustus 2005 met die aankondiging van sy 2005 tussentydse finansiële resultate uitreik. 14. OUDITEUR Ooreenkomstig artikel 270 (2) van die Maatskappywet, 1973, bly PricewaterhouseCoopers Ingelyf die groep se amptelike ouditeur. 15. GEBEURE NA BALANSSTAATDATUM Soos in aantekening 5 hierbo gemeld, het die maatskappy die teruggawe van surpluskapitaal aan aandeelhouers van sent per aandeel by wyse van n vermindering van Santam se verklaarde kapitaalrekening goedgekeur. Dit sal op 18 April 2005 betaal word. Behalwe die bogenoemde item en die feite en verwikkelings waaroor in die jaarverslag verslag gedoen word, was daar geen wesenlike veranderings in die maatskappy of sy filiale se sake of finansiële posisie sedert die balansstaatdatum nie. 37

40 O N D E K S A N T A M 2004

41 O N D E K S A N T A M 2004

42 Finansiële State INKOMSTESTATE GROEP MAATSKAPPY Aantekeninge R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen Bruto geskrewe premie Min: herversekeringspremie Netto premie Min: verandering in onverdiende premie (171) Bruto bedrag (102) (164) Herversekeraarsaandeel (226) Verdiende premies Uitgawes Eise voorgekom Eise betaal O N D E K S A N T A M 2004 I n k o m s t e s t a t e Bruto bedrag Herversekeraarsaandeel Verandering in voorsiening vir uitstaande eise Bruto bedrag Herversekeraarsaandeel (80) Kommissie Kommissie aangegaan Kommissie verhaal Bestuurskoste Onderskrywingsresultaat Beleggingsopbrengs op versekeringsfondse Netto versekeringsresultaat Beleggingsinkomste Inkomste van geassosieerde maatskappye (12) 59 2 Amortisasie van klandisiewaarde 6 (49) (37) (4) (1) Dividende van filiale 20 3 Inkomste voor belasting Belasting Inkomste na belasting Buite-aandeelhouersbelang Inkomste toeskryfbaar aan seleienaars Netto inkomste Verdienste per aandeel (sent) 9 Verdienste per aandeel Wesensverdienste per aandeel Verwaterde verdienste per aandeel Verwaterde wesensverdienste per aandeel Dividende per aandeel (sent)

43 Finansiële State BALANSSTATE GROEP MAATSKAPPY Aantekeninge R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen BATES Nie-bedryfsbates Eiendom en toerusting Klandisiewaarde Uitgestelde belastingbate Belegging in filiale Belegging in geassosieerde maatskappye Beskikbaar-vir-verkoop-beleggings Beleggings gehou vir verhandeling Tegniese bates Herversekeraarsaandeel in tegniese voorsienings Uitstaande eise Onverdiende premies Uitgestelde verkrygingskoste Bedryfsbates Bedrae verskuldig deur debiteure Uitstaande premiedebiteure Bedrae verskuldig deur herversekeraars Bedrae verskuldig deur Santam-groepfiliale Kontant en kontantekwivalente TOTALE BATES EKWITEIT EN AANSPREEKLIKHEDE Kapitaal en reserwes Aandelekapitaal Nie-verdeelbare reserwes Verdeelbare reserwes Buite-aandeelhouersbelang Seleienaarsbelang Tegniese voorsienings Bruto uitstaande eise Bruto voorsiening vir onverdiende premies Uitgestelde herversekeringsverkrygingsinkomste O N D E K S A N T A M 2004 B a l a n s s t a t e Nie-bedryfslaste Uitgestelde belastingaanspreeklikheid Aanspreeklikheid gehou vir verhandeling Bedryfslaste Bedrae verskuldig aan herversekeraars Belasting Handels- en ander krediteure Voorsienings Bedrae verskuldig aan Santam-groepfiliale TOTALE EKWITEIT EN AANSPREEKLIKHEDE Solvensiemarge (%)

44 Finansiële State STAAT VAN VERANDERINGS IN EKWITEIT Nie-verdeelbare reserwe Aandele- Gebeurlikheids- Ongerealiseerde Omrekenings- Verdeelbare kapitaal reserwe surplus reserwe reserwe Totaal R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen 2004 S t a a t v a n V e r a n d e r i n g s i n E k w i t e i t GROEP Saldo op 1 Januarie Aandele-uitgifte Behoue inkomste vir die tydperk Oorplasing na reserwes (194) Herwaardasie van eiendomme 1 1 Valuta-omrekeningsverskille (67) (67) Dividende betaal (198) (198) Saldo op 31 Desember (67) Aandele-uitgifte Behoue inkomste vir die tydperk Oorplasing na reserwes (594) Valuta-omrekeningsverskille (48) (48) Dividende betaal (278) (278) Saldo op 31 Desember (115) MAATSKAPPY Saldo op 1 Januarie Aandele-uitgifte Behoue inkomste vir die tydperk Oorplasing na reserwes (192) Dividende betaal (198) (198) Saldo op 31 Desember Aandele-uitgifte Behoue inkomste vir die tydperk Oorplasing na reserwes (557) Dividende betaal (278) (278) Saldo op 31 Desember

45 Finansiële State KONTANTVLOEISTATE GROEP MAATSKAPPY Aantekeninge R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen Kontant voortgebring deur bedrywighede Beleggingsinkomste ontvang Kontant voortgebring deur bedryfsaktiwiteite Belasting betaal 26 (372) (233) (243) (173) Kontant teruggehou uit bedryfsaktiwiteite Dividende betaal 27 (296) (200) (278) (198) Kontant teruggehou uit bedryfsaktiwiteite Kontant aangewend in beleggingsaktiwiteite (714) (31) (264) (86) Kontant teruggehou uit bedryfs- en beleggingsaktiwiteite Opbrengs van gewone aandele uitgereik Belegging in geassosieerde maatskappye (37) (69) (24) (24) Opbrengs met verkoop van geassosieerde maatskappye 8 4 Opbrengs met verkoop van filiaal 9 9 Belegging in filiale 28 (408) (206) (452) Kontant verkry met verkryging van filiale 406 Kontant aangewend in toevoegings tot vaste bates (12) (36) (15) (35) Opbrengs met verkoop van vaste bates Toevoegings tot vaste bates (21) (38) (16) (36) Omrekeningseffek op buitelandse kontantsaldo s (34) (47) Kontant voortgebring vir die jaar Kontant en kontantekwivalente aan die begin van die jaar Kontant en kontantekwivalente aan die einde van die jaar F i n a n s i ë l e S t a t e 43

46 2004

47 2004

48 Aantekeninge by die Finansiële State 2004 A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e 1. HOOF- REKENINGKUNDIGE BELEID Die finansiële state is opgestel volgens die historiesekostegrondslag, aangepas vir die billike waardasie van beleggings. Die volgende is die hoofrekeningkundige beleid deur die groep toegepas en is ooreenkomstig Suid-Afrikaanse Standpunte van Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk. Dit stem ooreen met dié van die vorige jaar, buiten die groep se rekeningkundige beleid oor uitgestelde belasting op SBM-krediete wat ooreenkomstig RE 501 verander is. Die kumulatiewe effek van die verandering was gering en die beginsaldo s van verdeelbare reserwes word dus nie geraak nie. 1.1 GEKONSOLIDEERDE FINANSIËLE STATE Die gekonsolideerde finansiële state sluit die resultate van die maatskappy en al sy filiale in Filiale Filiale is daardie entiteite waarin die groep n belang van meer as 50% van die stemreg het of andersins die bevoegdheid het om finansiële en bedryfsbeleid te reguleer. Filiale word gekonsolideer vanaf die datum waarop effektiewe beheer na die groep oorgedra word en word gestaak vanaf die verkoopsdatum. Intergroepsaldo s, -transaksies, -winste en -verliese is nie by die groep se resultate ingesluit nie Geassosieerde maatskappye Met die uitsondering van die filiale, word al die maatskappye waarin die groep n langtermynbelang het en oor wie se finansiële en bedryfsbesluitneming die groep n beduidende invloed het, as geassosieerde maatskappye beskou en word dié maatskappye volgens die ekwiteitsmetode verantwoord na aanpassing vir klandisiewaarde. Sou die direkteure twyfel aan n geassosieerde maatskappy se vermoë om verdienste te lewer, word dit volgens die kostemetode verantwoord en word verdienste eers by ontvangs van dividende erken. Wanneer die groep se deel van verliese in n geassosieerde maatskappy gelyk is aan sy belang in die maatskappy óf dit oorskry, erken die groep nie verdere verliese nie tensy die groep verpligtinge namens die geassosieerde maatskappy aangegaan of betalings namens dié maatskappy gedoen het Valutatransaksies Transaksies en saldo s Transaksies in buitelandse geldeenhede word teen die heersende wisselkoers op die transaksiedatum omgereken. Monetêre en niemonetêre items wat in buitelandse geldeenhede gedenomineer is, word teen die heersende wisselkoers op die balansstaatdatum omgereken. Winste en verliese voortspruitend uit die omrekening word onderskeidelik na netto bedryfsinkomste gekrediteer of gedebiteer. Buitelandse entiteite n Buitelandse entiteit word beskou as n buitelandse onderneming waarvan die aktiwiteite nie n integrale deel van Santam se aktiwiteite vorm nie. Santam klassifiseer al sy buitelandse bedrywighede as buitelandse entiteite. Die finansiële state van buitelandse entiteite word soos volg in die Suid-Afrikaanse geldeenheid omgereken: Bates, insluitende ontasbare bates soos klandisiewaarde, en aanspreeklikhede teen die heersende wisselkoers op balansstaatdatum. Inkomste, uitgawes en kontantvloei-items teen die geweegde gemiddelde koers. Alle valuta-omrekeningsverskille wat sodoende ontstaan, word met konsolidasie as deel van aandeelhouersfondse getoon. Sodra die entiteit verkoop word, word sodanige valuta-omrekeningsverskille in die inkomstestaat erken as deel van die wins of verlies met verkoop Klandisiewaarde Klandisiewaarde verteenwoordig die verskil tussen die koste van n verkryging en die billike waarde van die groep se aandeel in die netto bates van daardie entiteit op die datum van verkryging. Klandisiewaarde met verkryging van geassosieerde maatskappye is ingesluit in die kosprys van die belegging. Klandisiewaarde met verkrygings voor 31 Maart 2004 word geamortiseer deur gebruik te maak van die reguitlynmetode oor die geskatte nuttige lewensduur van nie langer as vyf jaar nie. Klandisiewaarde met verkrygings na 31 Maart 2004 word nie geamortiseer nie. Klandisiewaardesaldo s word op n jaarlikse grondslag geëvalueer en afwaarts waardeer indien nodig BALANSSTAAT Vaste bates en waardevermindering Vaste eiendom word elke vyf jaar op grond van heersende markwaardes herwaardeer. Herwaardasiesurplusse word na ekwiteit gekrediteer, na aftrekking van belasting, en word met verkoop na behoue inkomste oorgeplaas. Vaste bates word teen kosprys min waardevermindering getoon. Daar word voorsiening gemaak vir waardevermindering op vaste bates, met die uitsondering van vaste eiendom, deur die reswaarde en geraamde nuttige lewensduur van die bates in ag te neem. Vaste bates word oor tydperke van tussen drie tot vyf jaar afgeskryf. Betalings ingevolge bedryfsbruikhuurkontrakte word oor die huurtydperk in gelyke paaiemente na die inkomstestaat gedebiteer, behalwe as daar n alternatiewe metode is wat meer verteenwoordigend is van die tydspatroon waaruit die voordele afgelei word Uitgestelde belasting Daar word voorsiening gemaak vir uitgestelde belasting deur die aanspreeklikheidsmetode te gebruik vir alle tydelike verskille wat ontstaan tussen die belastingbasis van bates en aanspreeklikhede en die drawaardes daarvan vir die doeleindes van finansiële verslagdoenings. Heersende koerse word gebruik om uitgestelde belasting te bepaal. Ingevolge dié metode moet die groep voorsiening maak vir uitgestelde inkomstebelasting wat betaalbaar is op die herwaardasie van beleggings en, wat verkrygings betref, op die verskil tussen die billike waardes van die netto bates verkry en hul belastingbasis. Die vernaamste tydelike verskille ontstaan uit waardevermindering van vaste bates, herwaardasie van beleggings en voorsienings. Uitgestelde belastingbates wat met die oordrag van onaangewende belastingverliese verband hou, word erken tot die mate waarin toekomstige belasbare wins beskikbaar sal wees om teen onaangewende belastingverliese te benut Voorsienings Voorsienings word erken wanneer die groep n regsgeldige of konstruktiewe verpligting voortspruitend uit gebeure in die verlede het, n uitvloei van toekomstige ekonomiese voordele waarskynlik vereis sal word om die verpligting na te kom, en n betroubare raming van die bedrag van die verpligting gemaak kan word. Werknemers se reg op jaarlikse verlof en langdiensverlof word erken wanneer dit die werknemer toeval. Voorsiening word gemaak vir die geskatte reg vir jaarlikse en langdiensverlof as gevolg van dienslewering deur werknemers tot op die balansstaatdatum FINANSIËLE INSTRUMENTE Beleggings Die groep klassifiseer sy beleggings in skuld- en ekwiteitsekuriteite in die volgende kategorieë: Beskikbaar-vir-verkoop-beleggings Beleggings gehou vir verhandeling Die klassifikasie hang af van die doel waarvoor die belegging verkry is. 46

49 Aantekeninge by die Finansiële State Beskikbaar-vir-verkoop-beleggings Beleggings wat vir n onbepaalde tydperk gehou en verkoop kan word indien daar n behoefte aan likiditeit ontstaan of daar n verandering in beleggingskoerse is, word as beskikbaar-vir-verkoop-beleggings geklassifiseer. Beleggings gehou vir verhandeling Afgeleide finansiële bates en afgeleide finansiële aanspreeklikhede word deurgaans vir verhandelingsdoeleindes gehou, tensy dit aangewese en doeltreffende verskansingsinstrumente is. Meting Aankope en verkope van beleggings word op die handelsdatum erken, wat die datum is waartoe die groep hom verbind het om die bate te koop of verkoop. Koste van aankope sluit die transaksiekoste in. Vervolgens word beleggings gehou vir verhandeling en beskikbaarvir-verkoop-beleggings teen billike waarde gedra. Gerealiseerde en ongerealiseerde winste en verliese wat uit die veranderings in die billike waarde van beleggings gehou vir verhandeling en beskikbaar-vir-verkoop-beleggings ontstaan, word in die inkomstestaat erken. Vervolgens word alle ongerealiseerde winste en verliese van behoue inkomste oorgeplaas na n nie-verdeelbare reserwe in die staat van veranderings in ekwiteit. Die billike waarde van beleggings word gegrond op gekwoteerde bodpryse of bedrae wat van kontantvloeimodelle afgelei word. Ongenoteerde beleggings word teen direkteurswaardasie getoon. Beleggings in filiale word teen kosprys min voorsiening vir permanente waardedalings aangegee Afgeleide instrumente Afgeleide instrumente word vir die verskansing van beleggingsverkrygingstransaksies en -portefeuljes gebruik. Afgeleide finansiële instrumente word aanvanklik in die balansstaat teen kosprys erken en daarna verantwoord teen billike waarde. Veranderings in die billike waarde van afgeleide instrumente word in die inkomstestaat verantwoord. Genoteerde afgeleide instrumente word teen die Suid-Afrikaanse Termynbeurspryse gewaardeer, terwyl ongenoteerde afgeleide instrumente onafhanklik gewaardeer word ooreenkomstig die gestruktureerde produkkontrak Kontant en kontantekwivalente Kontant en kontantekwivalente word in die balansstaat teen kosprys verantwoord. Vir kontantvloeistaatdoeleindes bestaan kontant en kontantekwivalente uit banksaldo s, kontantdeposito s en ander korttermyn- likiede beleggings by bankinstellings Bedrae verskuldig deur herversekeraars Dit behels bedrae wat verskuldig is as gevolg van gewone herversekeringsbesigheid met herversekeraars wat n aanvaarbare kredietgradering het Debiteure en uitstaande premies Debiteure en uitstaande premies bestaan hoofsaaklik uit bedrae verskuldig deur versekeringsmakelaars en polishouers wat voortspruit uit gewone versekeringsbesigheid sowel as opgehoopte beleggingsinkomste. Geen premiebedrae is vir langer as 60 dae uitstaande nie en in die geval van versekeringsmakelaars word die uitstaande bedrae verseker deur waarborge gereël deur die Suid-Afrikaanse Versekeringsvereniging Solvensiemarge Die solvensiemarge word bereken deur die totale aandeelhouersfondse aan te dui as n persentasie van die gekonsolideerde netto premieinkomste vir die vorige 12 maande. 1.4 INKOMSTESTAAT Premies Bruto premies sluit belasting op toegevoegde waarde en herversekeringsverdragpremies tussen groepmaatskappye uit. Premies word as inkomste erken wanneer dit deur die versekerde betaalbaar is. Inkomende herversekeringspremies word op n aanmeldingsbasis verantwoord Onderskrywingsresultate Onderskrywingsresultate word bepaal ooreenkomstig die volgende grondbeginsels wat op korttermynversekeringsmaatskappye van toepassing is: Voorsiening vir onverdiende premies Die voorsiening vir onverdiende premies verteenwoordig die deel van die bedryfsjaar se premies wat betrekking het op risikotydperke wat tot die volgende jaar duur. Voorsiening vir onverstreke risiko s Voorsiening word gemaak vir onderskrywingsverliese wat kan spruit uit onverstreke risiko s wanneer verwag word dat onverdiende premies onvoldoende sal wees om toekomstige eise te dek. Voorsiening vir eise Voorsiening word gemaak vir die geraamde finale koste van alle eise wat nie op die rekenpligtige datum vereffen is nie, min bedrae wat reeds betaal is, en eise voortspruitend uit versekerde gebeurlikhede wat voor die afsluiting van die rekenpligtige tydperk plaasgevind het, maar nog nie op daardie tydstip aan die maatskappy gerapporteer is nie. Verkrygingskoste Verkrygingskoste, wat kommissie en ander verwante koste verteenwoordig, word uitgestel oor die tydperk waarin die betrokke premies verdien word Beleggingsopbrengs op versekeringsfondse Beleggingsopbrengs op versekeringsfondse verteenwoordig die werklike opbrengs wat verdien word op kontant wat deur versekeringsaktiwiteite voortgebring word Aftreevoordele Aftreevoordele vir werknemers word deur n aantal vastebydrae-pensioenfondse verskaf. Die bates van die fondse word afsonderlik van dié van die groep gehou. Die aftreeplanne word deur betalings van werknemers gefinansier. Die groep se bydrae tot die vastebydrae-fondse word teen die inkomstestaat verreken gedurende die jaar waarin dit aangegaan word. Die groep het ten volle voorsiening gemaak vir sy kontraktuele verbintenis ten opsigte van mediesefondsbydraes vir pensioenarisse. Die huidige waarde van die mediesefondsverpligting ná aftrede word jaarliks aktuarieel bepaal en enige tekort of surplus word onmiddellik in die inkomstestaat erken. Die groep se bydrae tot mediese fondse word in die inkomstestaat verreken in die jaar waarin dit aangegaan word A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e 47

50 Aantekeninge by die Finansiële State 2004 A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e Gebeurlikheidsreserwe n Gebeurlikheidsreserwe van 10% van netto geskrewe premie word gehou. Die benutting van die reserwe in geval van n ramp is onderhewig aan die goedkeuring van die Raad op Finansiële Dienste. Oorplasings na die reserwe word getoon in die staat van verandering in ekwiteit en word in die balansstaat as n nie-verdeelbare reserwe onder aandeelhouersfondse aangedui Pro forma-langtermynopbrengskoersaanpassing Die langtermyn-opbrengskoersaanpassing verteenwoordig die verskil tussen die werklike beleggingsopbrengs wat gedurende die jaar op aandeelhouersfondse verdien is en die langtermyn-beleggingsopbrengs wat bereken word op die grondslag soos hieronder uiteengesit. Die langtermyn-beleggingsopbrengs word deur die direkteure bereken en is op historiese ondervinding en huidige marktoestande gegrond met inagneming van inflasieverwagtings en konsensus- ekonomiese en beleggingsvoorspellings. Die langtermynbeleggingsopbrengs van 11% (2003: 12%) voor belasting word maandeliks bereken op die billike waarde van die beleggings wat in aandeelhouersfondse gehou word, uitsluitend aandeelhoudings in geassosieerde maatskappye. Die direkteure is van mening dat die opbrengskoers toepaslik is. Dit is gekies met die oog daarop om te verseker dat beleggingsopbrengs wat teen verdienste gekrediteer word, ooreenstem met die werklike opbrengs wat na verwagting oor die lang termyn verdien sal word VERGELYKENDE SYFERS Die vergelykende syfers is geherklassifiseer om klandisiewaarde as deel van inkomste voor belasting in te sluit asook n herklassifikasie tussen voorsienings en handels- en ander rekenings betaalbaar. Inligting oor die voorwaardelike Rainmakers-aandeleskema se aandele-opsies word ingesluit. 2. SEGMENTELE VERSLAG Santam Beperk en sy filiale se kernbesigheid is versekering. Santam Beperk, die hoofbedryfsmaatskappy, is in Suid-Afrika gesetel met die meerderheid aktiwiteite wat in Suider-Afrika plaasvind, terwyl die buitelandse bedrywighede in die Verenigde Koninkryk en Ierland gekonsentreer is. Suider- Europa/ Afrika VK Groep R miljoen R miljoen R miljoen 2004 GEOGRAFIES Inkomstestaatopsomming vir die jaar geëindig 31 Desember 2004 Bruto geskrewe premie Verdiende premie Eise voorgekom Kommissie Bestuurskoste Onderskrywingsresultaat Beleggingsinkomste Amortisasie van klandisiewaarde (26) (23) (49) Inkomste voor belasting Belasting Buite-aandeelhouersbelang Inkomste toeskryfbaar aan seleienaars Netto inkomste Balansstaatopsomming op 31 Desember 2004 Segmentbates Geassosieerde maatskappye Totale bates Segmentaanspreeklikhede Totale aanspreeklikhede GEOGRAFIES Inkomstestaatopsomming vir die jaar geëindig 31 Desember 2003 Bruto geskrewe premie Verdiende premie Eise voorgekom Kommissie Bestuurskoste Onderskrywingsresultaat Beleggingsinkomste Amortisasie van klandisiewaarde (23) (14) (37) Inkomste voor belasting Belasting Buite-aandeelhouersbelang Netto inkomste

51 Aantekeninge by die Finansiële State 2. SEGMENTELE VERSLAG (vervolg) Suider- Europa/ Afrika VK Groep R miljoen R miljoen R miljoen Balansstaatopsomming op 31 Desember 2003 Segmentbates Geassosieerde maatskappye Totale bates Segmentaanspreeklikhede Totale aanspreeklikhede INKOMSTESTAAT 3. EISE BETAAL EN VOORSIEN Eise betaal en voorsien sluit n deel van die eise-afdeling en interne assessors se regstreekse uitgawes in. Groep Maatskappy R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen 4. BESTUURSKOSTE Bestuurskoste word aangegee na: 4.1 Ouditeursvergoeding Ouditfooie Huidige jaar Vorige jare se (oor)/ondervoorsiening Ouditverwante dienste Ander dienste Bedryfshuurbetalings: Kantore Rekenaartoerusting Meubels en meganiese toerusting Motorvoertuie Wins met verkoop van eiendom en toerusting (1) (1) Waardevermindering van toerusting Personeelkoste Salarisse en bonusse Sosiale voorsorgkoste Aftreevoordeelkoste Herstelwerk en instandhouding Direkteursvergoeding Salaris Direkteursfooie Prestasie-bonus Ander voordele Totaal 2004 R'000 R'000 R'000 R'000 R'000 Uitvoerende direkteure Deur die maatskappy betaal SC Gilbert MJ Reyneke * Nie-uitvoerende direkteure Deur die maatskappy betaal JJ Geldenhuys JG le Roux NM Magau AR Martin JE Newbury P de V Rademeyer** GE Rudman DK Smith J van Zyl** BP Vundla , A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e TOTAAL * Bonus vir 2004 is in 2005 betaal. 49

52 Aantekeninge by die Finansiële State 2004 A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e Salaris Direkteursfooie Prestasie-bonus Ander voordele Totaal 2003 R'000 R'000 R'000 R'000 R'000 Uitvoerende direkteure Deur die maatskappy betaal SC Gilbert (aangestel 14 Julie 2003) MJ Reyneke (aangestel 26 Augustus 2003) JA van Tonder (bedank 26 Augustus 2003) J van Zyl (bedank 31 Maart 2003) JW Wilken (bedank 26 Augustus 2003) Deur filiale betaal JA van Tonder (bedank 26 Augustus 2003) *** Nie-uitvoerende direkteure Deur die maatskappy betaal JJ Geldenhuys EM Groeneweg (afgetree 27 Mei 2003) JG le Roux NM Magau AR Martin JE Newbury P de V Rademeyer** GE Rudman DK Smith J van Zyl** (aangestel 28 Mei 2003) BP Vundla TOTAAL ** Fooie is aan die beheermaatskappy, Sanlam Beperk, betaal. *** Bonus vir 2003 is in 2004 betaal. Al die uitvoerende direkteure kom in aanmerking vir n jaarlikse prestasiebonus wat aan toepaslike groepsdoelwitte gekoppel is. Die groep se Menslikehulpbronkomitee bepaal die struktuur van die individuele bonusplanne en -toekennings. Groep Maatskappy R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen 5. BELEGGINGSINKOMSTE Rente verdien Genoteer Ongenoteer Rente aan Ontvanger van Inkomste betaal (8) (1) Dividende ontvang Genoteer Ongenoteer Billikewaardewins op finansiële instrumente Gerealiseer Ongerealiseer Huur ontvang 2 Valutaverskille 5 (20) 7 (21) Beleggingsbestuursfooi (41) (11) (39) (11) Min: Beleggingsopbrengs op versekeringsfondse (203) (205) (161) (171) Beleggingsinkomste AMORTISASIE VAN KLANDISIEWAARDE Filiaalmaatskappye Geassosieerde maatskappye

53 Aantekeninge by die Finansiële State 7. BELASTING Gewone Suid-Afrikaanse belasting Groep Maatskappy R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen Huidige jaar Lopende belasting Ander belasting Vorige jaar 61 (8) 41 Buitelandse belasting Huidige jaar Vorige jaar (2) Inkomstebelasting vir die jaar Uitgestelde belasting Huidige jaar Vorige jaar (59) (59) Totale belasting volgens die inkomstestaat Rekonsiliasie van belastingkoers (%) Gewone Suid-Afrikaanse belastingkoers Aangepas vir: Nie-toelaatbare uitgawes Buitelandse belastingdifferensiaal Vrygestelde inkomste (2.7) (3.8) (2.4) (4.3) Beleggingsresultate (3.7) 1.2 (3.6) 1.3 Inkomste van geassosieerde maatskappye (0.7) (0.5) (0.8) Klandisiewaarde (0.1) Vorige jare se (oor)/ondervoorsiening (0.2) 0.9 (0.8) Ander permanente verskille 0.8 Ander belasting Netto vermindering (4.4) (0.0) (6.3) (2.0) Effektiewe koers (%) PRO FORMA-VERDIENSTE GEGROND OP LANGTERMYNOPBRENGSKOERS Netto inkomste Netto langtermynopbrengskoersaanpassing (437) (29) Bruto beleggingsopbrengs (543) (79) Belasting Pro forma-verdienste gegrond op die langtermynopbrengskoers A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e n Vergelyking van die totale werklike en berekende langtermynopbrengskoers ná belasting, die beleggingsopbrengs op versekeringsfondse uitgesluit, sedert 1 Januarie 2001 word hieronder uiteengesit: Werklike opbrengs Langtermynopbrengs Totale korttermynfluktuasie (380) 57 51

54 Aantekeninge by die Finansiële State 2004 A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e 9. VERDIENSTE PER AANDEEL Die verdienste per aandeel word bereken deur die netto wins toeskryfbaar aan aandeelhouers te deel deur die geweegde gemiddelde getal uitgereikte gewone aandele gedurende die jaar. Verdienste per aandeel Netto inkomste (R miljoen) Geweegde gemiddelde getal uitgereikte gewone aandele (miljoen) Verdienste per aandeel (sent) Wesensverdienste per aandeel Netto inkomste (R miljoen) Plus: Amortisasie van klandisiewaarde (R miljoen) Wesensverdienste (R miljoen) Geweegde gemiddelde getal uitgereikte gewone aandele (miljoen) Wesensverdienste per aandeel (sent) Verwaterde verdienste per aandeel Vir die verwaterde verdienste per aandeel word die geweegde gemiddelde getal gewone aandele aangepas om die omskepping van alle potensiële verwaterde gewone aandele te veronderstel. Om die verwaterde verdienste per aandeel te bereken vir die aandeleopsies wat aan personeel toegeken word, word bereken hoeveel aandele teen markprys verkry kon word (d.w.s. die gemiddelde prys van die maatskappy se aandele gedurende die jaar), gegrond op die monetêre waarde van die inskrywingsregte verbonde aan die uitstaande aandele-opsies. Die berekening word gedoen om vas te stel hoeveel nie-gekoopte aandele vir verwateringsberekeningsdoeleindes by die uitstaande gewone aandele gevoeg moet word. Vir die aandele-opsieberekening word geen aanpassing op die netto wins gemaak nie. Netto inkomste (R miljoen) Geweegde gemiddelde getal gewone aandele vir verwaterde verdienste per aandeel (miljoen) Verwaterde verdienste per aandeel (sent) Verwaterde wesensverdienste per aandeel (sent) Groep Maatskappy R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen 10. DIVIDENDE PER AANDEEL Tussentydse dividend van 95 sent per aandeel (2003: 72 sent) Voorgestelde finale dividend van 195 sent per aandeel (2003: 148 sent)

55 Aantekeninge by die Finansiële State BALANSSTAAT Groep Maatskappy R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen 11. EIENDOM EN TOERUSTING Grond en geboue Koste Opgehoopte waardevermindering Netto boekwaarde Rekonsiliasie van netto boekwaarde Netto openingsboekwaarde 17 6 Verkryging van filiale 11 Valutaverskille (1) Verkope 6 Netto sluitingsboekwaarde Rekenaartoerusting Koste Opgehoopte waardevermindering Netto boekwaarde Rekonsiliasie van netto boekwaarde Netto openingsboekwaarde Verkryging van filiale 2 Toevoegings Verkope 1 Waardevermindering Netto sluitingsboekwaarde Meubels, toerusting en voertuie Koste Opgehoopte waardevermindering Netto boekwaarde Rekonsiliasie van netto boekwaarde Netto openingsboekwaarde Verkryging van filiale 1 Toevoegings Verkope Waardevermindering Netto sluitingsboekwaarde TOTAAL Koste Opgehoopte waardevermindering Netto boekwaarde A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e Rekonsiliasie van netto boekwaarde Netto openingsboekwaarde Verkryging van filiale 14 Valutaverskille (1) Toevoegings Verkope Waardevermindering Netto sluitingsboekwaarde

56 Aantekeninge by die Finansiële State 2004 A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e Groep Maatskappy R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen 12. KLANDISIEWAARDE Saldo aan die begin van die jaar Verkrygings van filiale 100 Aanpassings op klandisiewaarde 3 Valutaverskille (1) Klandisiewaarde gerealiseer (19) Amortisasiekoste (26) (27) (4) (1) Saldo aan die einde van die jaar Bestaande uit: Koste Opgehoopte amortisasie (56) (30) (5) (1) Saldo aan die einde van die jaar BELEGGINGS IN FILIALE Saldo aan die begin van die jaar Addisionele belegging Voorsiening vir waardedaling (30) Ongenoteerde aandele teen kosprys min bedrae afgeskryf Besonderhede van beleggings word in aantekening 33 uiteengesit. 14. BELEGGINGS IN GEASSOSIEERDE MAATSKAPPYE Saldo aan die begin van die jaar Verkrygings Oorplasing van ongenoteerde beleggings Aandeel in resultate ná belasting en dividende 27 (12) 32 2 Aandeel in resultate voor belasting 84 (10) 84 3 Aandeel in belasting (28) (2) (25) (1) Aandeel in resultate ná belasting 56 (12) 59 2 Dividende ontvang van geassosieerde maatskappye (29) (27) Amortisasie van klandisiewaarde (23) (10) Verkope (8) (4) Oorgeplaas na filiaalbeleggings (8) Valutaverskille (2) Saldo aan die einde van die jaar Direkteurswaardasie Besonderhede van beleggings word in aantekening 33 uiteengesit. Beleggings in geassosieerde maatskappye op 31 Desember 2004 sluit in klandisiewaarde van R22 miljoen (2003: R19 miljoen) na aftrekking van opgehoopte amortisasie van R23 miljoen (2003: R9 miljoen). Opgesomde finansiële posisie van geassosieerde maatskappye se balansstate: Eiendom en toerusting Beleggings Tegniese bates Bedryfsbates Uitgestelde belasting 5 17 Netto bates Aandeelhouersfondse Tegniese voorsienings Bedryfslaste Totale fondse aangewend

57 Aantekeninge by die Finansiële State Groep Maatskappy R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen 15. BESKIKBAAR-VIR-VERKOOP-BELEGGINGS Saldo aan die begin van die jaar Netto toevoegings Verkryging van filiale 251 Valutaverskille (23) Billikewaardasie-aanpassing Saldo aan die einde van die jaar Bestaande uit: Genoteerde beleggings teen markwaarde Ongenoteerde beleggings teen direkteurswaardasie Totaal Besonderhede van beleggings word op bladsy 64 uiteengesit. Beskikbaar-vir-verkoop-beleggings, wat hoofsaaklik uit bemarkbare ekwiteitsekuriteite bestaan, word jaarliks op 31 Desember teen billike waarde waardeer. Die billike waarde van beleggings wat in aktiewe markte verhandel word, word bepaal deur die gekwoteerde aandelebeursbodpryse as riglyn te gebruik. Die billike waarde van ander beleggings word bereken deur die huidige markwaarde van soortgelyke instrumente as riglyn te gebruik. Besonderhede van die bogenoemde beleggings is ingesluit in n register wat by die maatskappy se geregistreerde kantoor ter insae lê. 16. FINANSIËLE HANDELSBATES/LASTE Saldo aan die begin van die jaar Billikewaardasie-aanpassing (44) (44) Saldo aan die einde van die jaar (4) 40 (4) 40 Bestaande uit: Afgeleide instrumente (4) 40 (4) 40 Totaal (4) 40 (4) 40 Besonderhede van beleggings word op bladsy 64 uiteengesit. Genoteerde afgeleide instrumente word teen Suid-Afrikaanse Termynbeurspryse gewaardeer terwyl ongenoteerde afgeleide instrumente onafhanklik waardeer word ooreenkomstig die betrokke strukturele produkkontrakte. Veranderings in die billike waarde van afgeleide instrumente word as billikewaardeverskansings in die inkomstestaat aangewys saam met enige veranderings in die billike waarde van die verskanste bate of las wat aan die verskanste risiko toeskryfbaar is. Groep Maatskappy AANDELEKAPITAAL Gewone aandelekapitaal Gemagtig aandele sonder pariwaarde Verklaarde kapitaal (R miljoen) Aan die begin van die jaar Aandele-uitgifte Aan die einde van die jaar A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e Uitgereikte aandele Aan die begin van die jaar Aandele-uitgifte Aan die einde van die jaar Gemagtigde en onuitgereikte aandele Onderworpe aan die beperkings wat die Maatskappywet afdwing, is die gemagtigde en onuitgereikte aandele tot die volgende algemene jaarvergadering onder die beheer van die direkteure. Die direkteure is gemagtig om tot die volgende algemene jaarvergadering tien miljoen onuitgereikte aandele na goeddunke vir enige doel ooreenkomstig die reëls en voorwaardes uit te reik. 55

58 Aantekeninge by die Finansiële State 2004 A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e 18. AANDELE-OPSIES Santam het twee onafhanklike aandele-aansporingskemas, naamlik n opsieskema en n uitgestelde uitbetaling-/leweringskema. Die aansporingskema word in n trust bestuur en die trustees sal in opdrag van Santam se direksie aandele aan Santam-werknemers aanbied op grond van deelnemende werknemers se deurlopende goeie werkverrigting en potensiaal. n Werknemer aan wie aandele aangebied is, het die keuse om óf in die opsieskema óf in die uitgestelde uitbetaling-/leweringskema te deel. Aandele-opsieskema Laaste Datum onherroeplike Uitoefenings- Getal toegeken datum prys aandele Die volgende aandele-opsies, wat ná ses jaar verval 15 Maart Maart 2005 R en waarna dit onherroeplik word, is ingevolge 1 April April 2005 R Santam Beperk Aandele-aansporingskema 20 Februarie Februarie 2006 R uitgereik en uitstaande: 14 Januarie Januarie 2007 R Februarie Februarie 2007 R September September 2007 R Januarie Januarie 2008 R Februarie Februarie 2008 R Maart Maart 2009 R Junie Junie 2009 R Bewegings gedurende die tydperk: Soos op 1 Januarie * Nuwe opsies toegeken Toegekende opsies verval as gevolg van bedankings ( ) Opsies uitgeoefen ( ) Soos op 31 Desember Uitgestelde betaling-/leweringskema Datum Vrystellings- Uitoefenings- Getal toegeken datum prys aandele Ingevolge die skema is aandele-opsies uitgeoefen op 15 Maart Maart 2005 R voorwaarde dat die betrokke skema-aandele slegs op die 20 Februarie Februarie 2006 R vyfde verjaardag van die opsiedatum vrygestel kon word. 14 Januarie Januarie 2007 R Dit is sedertdien gewysig om voorsiening te maak vir 20 Februarie Februarie 2007 R die vrystelling van die skema-aandele in dele op die 25 Februarie Februarie 2008 R derde en die vyfde verjaardag van die opsiedatum. 1 Julie Julie 2008 R Julie Julie 2008 R Maart Maart 2009 R Bewegings gedurende die tydperk: Soos op 1 Januarie Nuwe aandele toegeken Toegekende aandele verval as gevolg van bedankings ( ) Skema-aandele vrygestel ( ) Soos op 31 Desember Aandele-opsies wat uitgeoefen word, word nie uitgereik nie en betaling word nie vereis nie tensy die opsiehouer in die groep se diens is op die datum waarop die aandele onherroeplik word. Die getal onuitgereikte aandele-opsies in die aandele-aansporingskema vir werknemers onder die beheer van die direkteure, is altesame * Voorwaardelike aandele-opsies toegeken ooreenkomstig die Rainmakers-aandeleskema word nou ingesluit, aangesien die voorwaardes teen 31 Desember 2004 nagekom is. 56

59 Aantekeninge by die Finansiële State Groep Maatskappy R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen 19. NIE-VERDEELBARE RESERWES Bestaande uit: Gebeurlikheidsreserwe Ongerealiseerde surplus voortspruitend uit billike waardasie van finansiële instrumente Omrekeningsreserwe (115) (67) BUITE-AANDEELHOUERSBELANG Aan die begin van die jaar Buite-aandeelhouersbelang volgens die inkomstestaat Dividende betaal (18) (3) Bykomende belang deur minderhede verkry 1 (5) Saldo aan die einde van die jaar SELEIENAARSBELANG Die groep bedryf n versekeringsfiliaal wat selfasiliteite aan kliënte bied. Onderskrywingsurplusse wat sodoende oploop, behoort eintlik aan die kliënte en word dus uitgesluit van groepverdienste. Aan die begin van die jaar Inkomste toeskryfbaar aan seleienaars 25 Voorkeuraandele uitgereik deur filiaal 21 Herklassifikasie van fondse bygedra deur seleienaars van Handels- en ander krediteure 1 Saldo aan die einde van die jaar UITGESTELDE BELASTING Uitgestelde inkomstebelasting word in die geheel bereken op tydelike verskille ooreenkomstig die aanspreeklikheidsmetode en n hoofbelastingkoers van 30% (2003: 30%) in Suid-Afrika en die amptelike belastingkoerse in die buitelandse filiale, waar toepaslik, word gebruik. Die groep het nie-erkende belastingverliese van R9.8 miljoen (2003: R13.8 miljoen) wat teen belasbare inkomste oorgedra moet word. Die beweging in die uitgestelde belastinginkomsterekening is soos volg: Saldo aan die begin van die jaar Verkrygings van filiale (18) Inkomstestaatdebiet Valutaverskil (1) Omrekeningseffek op verkryging van filiale 12 Saldo aan die einde van die jaar A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e Bestaande uit: Uitgestelde belastingaanspreeklikheid Billikewaardesurplus Voorsienings en oplopings (95) (13) (95) (13) Vooruitbetaalde uitgawes Voorbelastinginkomste (2) (5) (2) (4) Gebeurlikheidsreserwe 6 6 Uitgestelde belastingbate (10) (14) Aangeslane verliese en voorsienings (10) (14)

60 Aantekeninge by die Finansiële State 2004 A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e Groep Maatskappy R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen 23. VOORSIENINGS Verlofgeld Aan die begin van die jaar Verkryging van filiaal 4 Teen inkomstestaat gedebiteer Bykomende voorsienings Benut (1) Aan die einde van die jaar Bydraes tot pensioenarisse se mediese fonds Aan die begin van die jaar Teen inkomstestaat gedebiteer (3) (23) (3) (23) Bykomende voorsienings Ongebruikte bedrae omgeswaai (3) (23) (3) (23) Benut Aan die einde van die jaar 3 3 Waarborge Aan die begin van die jaar Teen inkomstestaat gedebiteer (9) (9) Bykomende voorsienings 3 3 Ongebruikte bedrae omgeswaai (12) (12) Benut (14) (14) Aan die einde van die jaar Voorsiening vir toekenning van pensioenfondssurplus Herklassifikasie van handels- en ander krediteure Aan die einde van die jaar Litigasieblootstelling Herklassifikasie van handels- en ander krediteure Aan die einde van die jaar TOTAAL Aan die begin van die jaar Herklassifikasie van handels- en ander krediteure Verkryging van filiaal 4 Teen inkomstestaat gedebiteer (1) (30) (2) (30) Bykomende voorsienings Ongebruikte bedrae omgeswaai (3) (35) (3) (35) Benut (15) (14) Aan die einde van die jaar Ontleding van totale voorsienings Nie-bedryfsvoorsienings Bedryfsvoorsienings

61 Aantekeninge by die Finansiële State KONTANTVLOEISTAAT Groep Maatskappy R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen 24. KONTANT VOORTGEBRING DEUR BEDRYWIGHEDE Netto wins voor belasting Aangepas vir: Nie-kontantitems (32) (1) Verlies met verkoop van vaste bates 1 1 (1) Valutaverskille (17) (17) Amortisasie van klandisiewaarde Waardevermindering Inkomste van geassosieerde maatskappy (56) 12 (59) (2) Beleggingsinkomste (1 225) (702) (1 076) (579) Dividende van filiale (20) (3) Verandering in bedryfskapitaal (die uitwerking van die verkryging en verkoop van filiale uitgesluit): Tegniese bates 318 (175) (580) (143) Tegniese voorsienings Uitstaande premies en ander debiteure 106 (3) 2 (110) Bedrae verskuldig deur herversekeraars (31) Bedrae betaalbaar aan herversekeraars 59 (193) 85 (102) Handels- en ander krediteure en voorsienings (4) Bedrae betaalbaar aan filiale (57) 330 Kontant genereer in bedrywighede BELEGGINGSINKOMSTE ONTVANG Dividende ontvang Genoteer Ongenoteer Geassosieerde maatskappye Filiale 20 3 Rente ontvang Huurgeld ontvang 2 Valutaverskille 5 (4) 7 (4) Beleggingsbestuursfooi (41) (11) (39) (11) Beweging in voorsiening vir beleggingsinkomste (7) (12) BELASTING BETAAL Bedrae teen die inkomstestaat gedebiteer (615) (356) (508) (270) Beweging in uitgestelde belasting Beweging in belastingaanspreeklikheid (372) (233) (243) (173) 2004 A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e 27. DIVIDENDE BETAAL Onbetaalde bedrae aan die begin van die jaar (2) Betaalde bedrae vir die jaar (296) (198) (278) (198) Onbetaalde bedrae aan die einde van die jaar (296) (200) (278) (198) 28. BELEGGINGS IN FILIALE Santam Beperk het gedurende 2004 sy finansiering van Santam International met R206 miljoen vergroot deur bykomende aandele op te neem. Sy aandeelhouding is onveranderd op 100%. Die groep het in die loop van 2003 in twee nuwe filiale belê benewens dat dit sy aandeelhouding in bestaande filiale vergroot het. Besonderhede van die bates en laste verkry en die klandisiewaarde wat daaruit voortspruit, is soos volg: Uitgestelde belasting 18 Vaste bates 15 Beleggings 250 Tegniese bates 54 Bedryfsbates 34 Kontant en kontantekwivalente 406 Tegniese voorsienings (398) Bedryfslaste (65) As n geassosieerde maatskappy verkry (8) Klandisiewaarde 102 Totale verkrygingskoste betaal

62 Aantekeninge by die Finansiële State 2004 A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e 29. FINANSIËLE RISIKOBESTUUR Blootstelling aan verskeie finansiële risiko s waarby valuta-, rentekoers- en kredietrisiko s ingesluit is, kom voor in die gewone gang van die groep se besigheid. Die risiko s word bestuur ooreenkomstig die beleid en riglyne wat die direksie goedkeur. Afgeleide finansiële instrumente Santam maak gebruik van afgeleide finansiële instrumente vir die verskansing van sy beleggingsbesluite en -portefeuljes. Verwys na aantekening 16. Markrisiko rente en ekwiteit Markrisiko is die risiko dat die waarde van n finansiële instrument sal verander as gevolg van veranderings in markpryse of veranderings in markrentekoerse. Beleggings in ekwiteit word teen billike waarde waardeer en is dus vatbaar vir markskommelings. Beleggings wat aan ekwiteitsrisiko s blootgestel is, word in die balansstaat, aantekening 15, ontleed. Rentekoersrisiko Rentekoersrisiko is die risiko dat die waarde van n finansiële instrument sal verander as gevolg van veranderings in rentekoerse. Rentedraende beleggings word teen n billikewaardegrondslag waardeer en is daarom aan rentekoersskommelings blootgestel. Valutarisiko Valutarisiko is die risiko dat die randwaarde van n finansiële instrument sal verander as gevolg van wisselkoersveranderings. Die groep se blootstelling aan valutarisiko s is hoofsaaklik ten opsigte van buitelandse beleggings wat gemaak is ooreenkomstig die langtermynstrategie soos deur die direksie goedgekeur om gewenste internasionale diversifikasie van beleggings te bewerkstellig ter aanvulling van sy inkomstestroom uit internasionale aktiwiteite. Die maatskappy het beleggings in buitelandse filiale waarvan die netto bates blootgestel is aan valuta-omrekeningsrisiko s, hoofsaaklik na Britse pond en Euro. Verwys na aantekening 2. Die Suider-Afrikaanse bedrywighede het ook valutablootstelling ten opsigte van netto monetêre bates wat in buitelandse geldeenhede gedenomineer is. Op 31 Desember 2004 het die netto monetêre bates uit die volgende bestaan: Netto buitelandse geldeenheidbedrae Wisselkoers Rand-ekwivalent '000 R'000 Britse pond VSA dollar Euro Pula Kredietrisiko Kredietrisiko spruit uit die onvermoë of onwilligheid van n teenparty van n finansiële instrument om sy kontraktuele verpligtinge na te kom. Die Santam-groep se finansiële instrumente verteenwoordig nie n konsentrasie kredietrisiko s nie, aangesien die groep met n verskeidenheid groot banke sake doen en sy ontvangbare rekenings onder n groot aantal belangrike herversekeringsmaatskappye, kliënte en geografiese gebiede versprei is. Ontvangbare bedrae ten opsigte van korttermynversekeringsbesigheid word deur die onderliggende waarde van onbetaalde polisvoordele ingevolge die poliskontrak gesekureer. n Toepaslike voorsieningsvlak word gehandhaaf. Blootstelling aan eksterne finansiële instellings ten opsigte van deposito s en soortgelyke transaksies word teen goedgekeurde perke gemonitor. Likiditeitsrisiko Likiditeitsrisiko is die risiko dat die groep probleme sal ondervind om fondse te verkry om verbintenisse tot finansiële instrumente na te kom. Die groep beskik oor voldoende likiditeitsbronne om sy verpligtinge na te kom. Regsrisiko Regsrisiko is die risiko dat die groep blootgestel sal wees aan kontraktuele verpligtinge waarvoor nie voorsien is nie. Gedurende die ontwikkelingsfase van enige nuwe produk en vir wesenlike transaksies wat die groep gesluit het, monitor die groep se regshulpbronne die opstel van kontrakdokumentasie om te verseker dat die regte en verpligtinge van alle partye duidelik omskryf word. 30. VERWANTEPARTYTRANSAKSIES Die maatskappy word beheer deur die Sanlam Bpk (ingelyf in Suid-Afrika) wat 52.63% van die maatskappy se aandele besit. Die oorblywende 47.37% word wyd besit. In die Santam-groep Die maatskappy en sy filiale het gedurende die jaar in die gewone gang van sake verskeie transaksies met ander maatskappye in die Santam-groep, geassosieerde maatskappye en ander belangegroepe gesluit. Transaksies vir ondersteuningsdienste is gesluit ooreenkomstig bepalings wat geensins minder gunstig is as dié met ander derde partye nie. Sien aantekening 33 vir besonderhede van lenings aan/by filiale en geassosieerde maatskappye. Verwante partye buite die Santam-groep Die volgende transaksies is gedurende die bedryfsjaar tussen Santam en die Sanlam-groep gesluit: * Sanlam Beleggingsbestuur bestuur n gedeelte van die groep se totale beleggingsportefeulje, R2.67 miljard soos op 31 Desember 2004 (2003: R1.74 miljard). Dit word ooreenkomstig n gewone armlengtemandaat bestuur met markverwante gelde betaalbaar. * Absa tree as die Santam-groep se bankier op. Die funksie word ingevolge n gewone armlengtekontrak vervul met markverwante gelde betaalbaar. * Absa het ook n leningsfasiliteit aan Thebe Risk Services verskaf waarvan die risikoblootselling deur Santam gewaarborg word ooreenkomstig sy gewone waarborgpolisbesigheid, en teen markverwante koerse. Blootstelling op 31 Desember 2004 was R57.4 miljoen (2003: R74 miljoen) en word deur gewone versekeringsreserwes gedek. * Santam het n ALSI 40-afgeleide kontrak met Sanlam Kapitaalmarkte (SKM) gesluit om n groot gedeelte van sy ekwiteitsportefeulje met SIM te verskans. Die billike waarde van die afgeleide kontrak was negatief R3.7 miljoen (2003: R39.7 miljoen) op 31 Desember

63 Aantekeninge by die Finansiële State * SKM verskaf bankfasiliteit-akkoorde aan die versekeringsbedryf. Die blootstelling ingevolge die fasiliteit word deur Santam gewaarborg ooreenkomstig sy gewone waarborgpolisbesigheid, teen markverwante koerse. Blootstelling op 31 Desember 2004 was R48.7 miljoen (2003: miljoen) en word deur gewone versekeringsreserwes gedek. * Sanlam Lewens administreer die Santam-pensioenfonds ingevolge n gewone armlengtemandaat met markverwante gelde betaalbaar. * Santam-pensioenfonds het ook n beleggingspolis by Sanlam Lewens wat sy na-aftrede mediesehulpaanspreeklikheid dek. Op 31 Desember 2004 was die markwaarde R65 miljoen (2003: R55 miljoen). Ingevolge n uitkontrakteringsooreenkoms hanteer Santam sekere administratiewe funksies namens Lion of Africa, n geassosieerde maatskappy van Santam Beperk. Die gelde het R11.8 miljoen (2003: R13 miljoen) beloop. Santam het die vorige boekjaar n lening van R10.4 miljoen aan Pamadzi Ukuvikela Investments (Edms) Beperk toegestaan. Die huidige saldo is R5.5 miljoen. Die lening is ingevolge n gewone armlengtekontrak verskaf en is rentedraend. Direkteure Al die direkteure van Santam Beperk het verklaar dat hulle nie n wesenlike belang in enige wesenlike kontrak met die maatskappy of enige van sy filiale het wat gedurende die jaar tot konflik van belange kon aanleiding gee nie. Besonderhede oor direkteursvergoeding word uiteengesit in aantekening 4 en aandele-opsies toegeken, word ingesluit in die direkteursverslag op bladsy VERBINTENISSE EN GEBEURLIKHEDE Bedryfshuurverbintenisse 2004 R miljoen Toekomstige totale minimum huurbetalings vir die groep en die maatskappy Tot 1 jaar 1 tot 5 jaar Totaal Motorvoertuie Rekenaartoerusting Kantore R miljoen Tot 1 jaar 1 tot 5 jaar Totaal Motorvoertuie Rekenaartoerusting Kantore AFTREEVOORDELE Aftreefondse Permanente werknemers is lede van n aantal Santam-voorsorgfondse wat vastebydrae-fondse is. Dié fondse word onafhanklik van die groep bestuur en is onderworpe aan die Pensioenfondswet. Die werkgewer se bydrae van tussen 10.5% en 16.5% word in die inkomstestaat as koste hanteer soos dit aangegaan word. Surplusse wat in die fonds kan ontstaan, word nie in berekening gebring nie aangesien die groep voel dat hy nie op die voordeel van sodanige surplusse geregtig is nie. Mediese fondse Die groep en die maatskappy maak bydraes tot mediesefondsskemas tot voordeel van die permanente werknemers en hul afhanklikes. Bydraes word teen die inkomstestaat verreken soos dit aangegaan word. Na-aftrede mediese voordele Die groep en die maatskappy het geen na-aftrede mediesefondsverpligtinge teenoor huidige werknemers ooreenkomstig die fondsreëls nie. Volledige voorsiening is gemaak vir die tekort tussen na-aftrede mediesefondsverpligtinge vir afgetrede werknemers soos aktuarieel bepaal, en die teenbeleggingspolis wat as verskansing dien. Teen jaareinde was geen voorsiening nodig nie (2003: R3 miljoen) aangesien die billike waarde van die beleggingspolis die aktuariële waardasie oorskry het. Die hoof- aktuariële aannames waarop berekenings gegrond word, is die volgende: Diskontokoers 9.50% Toekomstige subsidiestygings 5.50% Sterftesyfer PA (90) 2004 A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e 61

64 Aantekeninge by die Finansiële State 2004 A a n t e k e n i n g e b y d i e F i n a n s i ë l e S t a t e 33. BELEGGINGSONTLEDING BELEGGINGS IN FILIALE GENOTEERDE MAATSKAPPYE Persentasie Persentasie Deur Aan deur die deur die Boek- Santam Santam maatskappy maatskappy waarde Beperk Beperk Aard van Land van Uitgereikte gehou gehou van aandele verskuldig verskuldig besigheid inlywing kapitaal R'000 R'000 R'000 Regstreeks: Aegis Versekeringsmaatskappy Beperk Versekering RSA % 100.0% Gilts Broker Solutions Beperk Kleinhandel RSA % 100.0% 3 Guardian National Versekeringsmaatskappy Beperk Versekering RSA % 100.0% Santam International Ltd Beheermaatskappy Guernsey % 100.0% Santam Namibia Beperk Versekering Namibië % 66.7% 5 9 Santam Risk Finance Beperk Versekering RSA % 100.0% Sentinel Insurance Corporation Beperk Beleggings RSA % 100.0% 1 3 Swanvest 120 (Edms) Beperk Beleggings RSA % 100.0% Onregstreeks: Africa Group Financial Services (Edms) Beperk Beleggingsbeheermaatskappy RSA % 100.0% 2 Africa Group Insurance Brokers (Edms) Beperk Onderskrywing RSA % 100.0% Agri Risk Specialists (Edms) Beperk Versekering RSA % 100.0% Associated Marine Underwriters (Edms) Beperk Onderskrywing RSA % 100.0% 5 4 Capricorn Versekeringskorporasie (Edms) Beperk Versekering Namibië % 66.7% 4 Construction and Engineering Underwriters (Edms) Beperk Onderskrywing RSA % 100.0% 1 1 Guardian South Africa Beperk Investments RSA % 100.0% Hegel Street 26 Investments Beperk Versekering Namibië % 66.7% 9 Insurance Broker Resource Centre (Edms) Beperk Onderskrywing RSA % 100.0% 5 Namibian National Insurance Company (Edms) Beperk Versekering Namibië % 100.0% 4 Novation RSA (Edms) Beperk Onderskrywing RSA % 100.0% SA Aviation Insurance Managers (Edms) Beperk Onderskrywing RSA % 51.0% Santam Corporate UK Ltd Versekering VK % 100.0% 78 3 Santam Europe Ltd Versekering Ierland % 193 Santam UK Ltd Beheermaatskappy VK % 100.0% 78 1 Schools for Africa Underwriting Managers (Edms) Beperk Onderskrywing RSA % 100.0% SRU Properties (Edms) Beperk Onderskrywing RSA % 52.0% Stalker Hutchinson & Associates (Edms) Beperk Onderskrywing RSA % 83.5% 23 Thatch Risk Acceptances (Edms) Beperk Onderskrywing RSA % 51.0% Webstat Bureau Services (Edms) Beperk Finansiële Dienste RSA % 100.0% Westminister Motor Insurance Ltd Onderskrywing VK % 100.0% Wheatfields Investments no. 136 (Edms) Beperk Onderskrywing RSA % 100.0% TOTALE BELEGGINGS IN FILIALE BELEGGINGS IN GEASSOSIEERDE MAATSKAPPYE ONGENOTEERDE MAATSKAPPYE Regstreeks: Credit Guarantee Versekeringskorporasie van Afrika Beperk Onderskrywing RSA % 26.3% 127 Isure Services (Edms) Beperk IT-dienste RSA % Lion of Africa Beheermaatskappy (Edms) Beperk Versekering RSA % 50.0% Onregstreeks: 344 Independence Avenue (Edms) Beperk Eiendom Namibië % 27.3% 2 Admiral Professional Underwriting Agency (Edms) Beperk Onderskrywing RSA % 28.9% 9 Bluesure Ltd Onderskrywing VK % 47.3% Credit Underwriting Agency (Edms) Beperk Onderskrywing RSA % 29.0% General Credit Protection (Edms) Beperk Onderskrywing RSA % Integrisure Makelaars (Edms) Beperk Makelaar RSA % 25.0% Multinet Makelaars (Edms) Beperk Makelaar RSA % 18 6 NICO Holdings LTD Onderskrywing Malawi % 25.1% Pamodzi Brokers Holdings Beperk Makelaar RSA % 23 Samber Trading no.4 (Edms) Beperk Eiendom RSA % 22.5% Thebe Risk Services Holdings (Edms) Beperk Makelaar RSA % 49.99% 3 Topexec Management Bureau (Edms) Beperk Bestuursburo RSA % TOTALE BELEGGINGS IN GEASSOSIEERDE MAATSKAPPYE

65 Ontleding van Inkomste BRUTO GESKREWE PREMIE ONDERSKRYWING- RESULTAAT R miljoen R miljoen R miljoen R miljoen Versekeringsklas Ongevalle en gesondheid Alternatiewe risiko Oes Ingenieurs Waarborg Aanspreeklikheid Ander Motor Eiendom Vervoer Samestelling van besigheidsportefeulje 2004 Kommersiële versekering 55.0% Motorversekering 20.0% Persoonlike versekering 20.0% Alternatiewe risiko 5.0% Samestelling van besigheidsportefeulje 2003 Kommersiële versekering 57.4% Motorversekering 19.0% Persoonlike versekering 19.4% Alternatiewe risiko 4.2% 2004 O n t l e d i n g v a n I n k o m s t e 63

66 Beleggings Getal aandele Groep se markwaarde/ direkteurswaardasie R miljoen Die individuele waarde van die volgende beleggings is deurgaans meer as 1% van die totale beleggingsportefeulje. Besonderhede van die beleggings minder as 1% was as Ander saamgevat word, lê by die maatskappy se geregistreerde kantoor ter insae. BESKIKBAAR-VIR-VERKOOP-BELEGGINGS Vasterentedraende beleggings Genoteer RSA 136 Ander Ongenoteer Ander B e l e g g i n g s Gewone aandele Genoteer African Bank Investments Beperk Absa Groep Beperk Anglo American Plc AVI Beperk Barloworld Beperk Bidvest Beperk BHP Billiton Plc FirstRand Beperk Impala Platinum Holdings Beperk Liberty International Plc Old Mutual Plc Pick n Pay Holdings Beperk Reunert Beperk Richemont Securities AG Remgro Beperk SAB Miller Plc Standard Bank Groep Beperk Sasol Beperk Telkom SA Beperk Woolworths Holdings Beperk Ander Ongenoteer 14 Aflosbare voorkeuraandele Genoteer Electra Investments (SA) Beperk Sanlam-filiale URD Beleggings (Edms) Beperk Sanlam-filiale Investec - AELPREF Rand Merchant Bank - RMBPREF Ander Onaflosbare voorkeuraandele Genoteer 162 Nie-rentedraende lenings 18 TOTALE BESKIKBAAR-VIR-VERKOOP-BELEGGINGS BELEGGINGS GEHOU VIR VERHANDELING Afgeleide instrumente (4) TOTALE BELEGGINGS GEHOU VIR VERHANDELING (4) 64

67 Ontleding van Aandeelhouers Getal aandeelhouers % van totaal Getal aandele % belang Ontleding van aandeelhouers aandele aandele aandele aandele aandele Meer as aandele Soort aandeelhouer Individue Maatskappye Groeifondse/effektetrusts Genomineerde maatskappye of trusts Pensioen- en aftreefondse Getal aandeelhouers Getal aandeelhouers in SA buite SA Totale aandeelhouers Nominale Nominale Nominale getal % belang getal % belang getal % belang Aandeelhouersverspreiding Openbare aandeelhouers Direkteure Trustees van werknemeraandeleskema Aandeelhoudings van 5% of meer Sanlam Beperk Investec Beperk O n t l e d i n g v a n A a n d e e l h o u e r s

68 2004

69 2004