4.1 Үүрэн холбооны компаниудын хэрэглэгчдийн телевизийн сурталчилгаанд өгөх чанарын судалгаа Үүрэн холбооны компаниуд V БҮЛЭГ.

Transcription

1 ГАРЧГИЙН ТОВЪЁОГ ТАЛАРХАЛ... iii ХҮСНЭГТЭН МЭДЭЭЛЛИЙН ЖАГСААЛТ... iv ЗУРГАН МЭДЭЭЛЛИЙН ЖАГСААЛТ... v ХАВСРАЛТЫН ЖАГСААЛТ... vi ТОВЧИЛСОН ҮГИЙН ЖАГСААЛТ... vii НЭР ТОМЪЁОНЫ ТАЙЛБАР... viii ТОВЧ ХУРААНГУЙ... ix ОРШИЛ... 1 Судалгааны ажлын зорилго... 1 Судалгааны ажлын зорилтууд... 2 Сэдвийн хамрах хүрээ... 2 Сэдвийн судлагдсан байдал... 2 Судалгааны арга зүй... 3 Шинжлэх ухаан, практикт оруулах хувь нэмэр... 5 Хүлээгдэж буй үр дүн... 5 I БҮЛЭГ. ОНОЛЫН ТОЙМ Маркетингийн идэвхжүүлэлт гэж юу вэ? Телевизийн рекламны тухай үндсэн ойлголт Телевизийн сурталчилгааны ирээдүйн чиг хандлага Телевизийн рекламны төрлүүд: Телевизийн рекламыг бүтээх элементүүд Телевизийн сурталчилгааг хийх үе шат Төлөвлөлт Хэрэгжүүлэлт Шалгалт Дүн шинжилгээ хийх Мэдээллийн хэрэгслийн үр нөлөөг хэмжих Үр дүнг тооцох Хамрах хүрээ, үзэгдэх давтамж, нөлөөллийн хүчийг тодорхойлох нь Нэгж хэрэглэгчид очих сурталчилгааны үр дүнг судлах арга Телевизийн сурталчилгааны чанар, үр нөлөөг хэмжих нь Сурталчилгааны үр дүнг тооцох техник аргачал Үзэгчийг сегментчлэх шаардлага Олон улсад ашигладаг хэмжилтийн нэр томьёонууд Онолын дүгнэлт II БҮЛЭГ. САЛБАРЫН СУДАЛГАА Үүрэн холбооны компаниудын телевизийн сурталчилгааны өнөөгийн байдал III БҮЛЭГ. СУДАЛГААНЫ АРГА ЗҮЙ Судалгааны дизайн Судалгааны ажлын хамрах хүрээ IV БҮЛЭГ. ЭМПИРИК СУДАЛГАА ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ҮР ДҮН i

2 4.1 Үүрэн холбооны компаниудын хэрэглэгчдийн телевизийн сурталчилгаанд өгөх чанарын судалгаа Үүрэн холбооны компаниуд V БҮЛЭГ. ДҮГНЭЛТ, САНАЛ ЗӨВЛӨМЖ ХАВСРАЛТ... viii НОМЗҮЙ... xiii ii

3 ТАЛАРХАЛ Энэхүү судалгааны ажлыг хийхэд туслалцаа үзүүлсэн Бизнесийн удирдлагын тэнхим, сургагч багш ажилтанууд, Г.Нарантунгалаг багш, С.Мөнхбаяр багш болон судалгааны ажлын турш өөрийн мэдлэг чадвар, зөвлөгөө санал шүүмжээ харамгүй хайрласан Удирдагч багш Б.Нандин-Эрдэнэ (MBA&MMktg) танд гүнээ талархаж байгаагаа илэрхийлье. Мөн судалгааны ажлыг хийх судалгааг хийхэд тусалсан Мобиком, Юнител, Скайтел, Жи-Мобайл компанийн маркетингийн алба, Максима ХХК, UBS болон Боловсрол телевиз, Медиа групп, Горилла, Лилхауз студийн хамт олонд талархсанаа илэрхийлье. iii

4 ХҮСНЭГТЭН МЭДЭЭЛЛИЙН ЖАГСААЛТ Хүснэгт 1. Гадны улс орнуудад хийгдсэн судалгааны ажлууд...2 Хүснэгт 2. Монгол улсад хийгдсэн судалгааны ажил...2 Хүснэгт 3. Сэдвийн судлагдсан байдал...3 Хүснэгт 4. Телевизийн рекламны төрөл...8 Хүснэгт 5. Сурталчилгааны тодруулах боломж Хүснэгт 6. Давтаж үзсэн хэрэглэгчийн олох Хүснэгт 7. Оператор тус бүрийн үзүүлэлтийг харьцуулан харуулав Хүснэгт 8. Moбикомын цацсан телевизийн рекламны хүртээмж, нийт үзсэн хэрэглэгчийн тоо, рекламны давтамж Хүснэгт 9. Юнителийн цацсан телевизийн рекламны хүртээмж, нийт үзсэн хэрэглэгчийн тоо, рекламны давтамж Хүснэгт 10. Скайтеийн цацсан телевизийн рекламны хүртээмж, нийт үзсэн хэрэглэгчийн тоо, рекламны давтамж Хүснэгт 11. Жи-Мобайлын цацсан телевизийн рекламны хүртээмж, нийт үзсэн хэрэглэгчийн тоо, рекламны давтамж Хүснэгт 12. Максима компанийн 2015 оны шилдэг үзэгч цуглуулсан 20 телевизийн тоон мэдээ Хүснэгт 13.Үүрэн холбооны компаниудын ТОП телевизийн сонгож авсан байдал Хүснэгт 14. Нэгж хэрэглэгчийн зардал Хүснэгт 15. Телевиз Нэвтрүүлгүүдийн рейтинг Хүснэгт 16. Фокус бүлгийн ярилцлагын түүвэр үзүүлэлт Хүснэгт 17. Фокус бүлгийн ярилцлагын үр дүн Хүснэгт 18. Рекламны чанарын үнэлгээний дүгнэлт Хүснэгт 19. Оператор компаниудын үр дүнг үнэлэх судалгааны дүгнэлт iv

5 ЗУРГАН МЭДЭЭЛЛИЙН ЖАГСААЛТ Зураг 1. Зар сурталчилгааны иж бүрдлийн элементүүд...6 Зураг 2. DADADA реклам Зураг 3.Телевизийн сурталчилгааны зорилго, үүрэг, шаардлага Зураг 4. Сурталчилгааны үе шат Зураг 5. Сурталчилгааны төлөвлөлтийн үе шат Зураг 6. Төлөвлөлт 3 хүчин зүйл Зураг 7. Сурталчилгаанд оролцогч талууд Зураг 8. Медиа худалдан авах үйл явц Зураг 9. Реклам төлөвлөлт Зураг 10. People meter төхөөрөмж Зураг 11. People metr төхөөрөмжийн хянах процесс Зураг 12. Таних байдлын түвшин сурталчилгаад өртөх байдал, хамрах хүрээ, давтамжийн харилцан хамаарал Зураг 13. Үүрэн холбооны компаниудын 2015 оны 1-12 сард хийгдсэн телевизийн сурталчилгааны хуанли Зураг 14. Үүрэн холбооны компаниудын телевизийн сурталчилгаа 4-6 сар Зураг 15. Үүрэн холбооны компаниудын телевизийн сурталчилгаа 7-9 сар Зураг 16. Үүрэн холбооны компаниудын телевизийн сурталчилгаа сар Зураг онд оператор тус бүрийн сурталчилгааг үзсэн хэрэглэгчийн хувь Зураг онд нийт давтаж үзсэн хэрэглэгчийн тоо Зураг онд оператор тус бүрийн цацсан рекламны нийт давтамж Зураг 20. Харилцаа холбооны салбарын оны сурталчилгааны давтамж Зураг 21. Mobicom компанийн оны цацалт, GRP болон дундаж RTG% ийн харьцаа 36 Зураг 22. Судалгааны загвар Зураг 23. Судалгаанд оролцогчдын ерөнхий мэдээлэл Зураг 24. Гэр бүлийн байдал Зураг 25. Оршин суудаг сууц Зураг 26. Мэдээллийн хэрэгслийн ашиглалт Зураг 27. Телевиз Нэвтрүүлгүүдийн рейтинг Зураг 28. Ямар төрлийн телевизийн сурталчилгаа илүү таалагддаг вэ? Зураг 29. Сурталчилгаанд өгөх үнэлэмж: байршилаар Зураг 30. Телевизийн сурталчилгаа үзсэний дараах хэрэглэгчийн чиг хандлага Зураг 31. Таныг Телевизийн үзэж байхад зар сурталчилгаа явахад Зураг 32. Фокус группийн хэрэглэгчийн сэтгэгдэл Зураг 33. IPTV ашиглах байдал Зураг 34. IPTV ухраах үйлчилгээг ашиглах үед рекламыг алхасдаг хэрэглэгч Зураг 35. Мобикомын хэрэглэгчдээс өгсөн үнэлгээ Зураг 36. Скайтел компаний хэрэглэгчдийн үнэлгээг харуулав Зураг 37. Юнител группын хэрэглэгчдээс бусад 3 операторын рекламанд өгсөн үнэлгээ Зураг 38. Жи мобайл компаний хэрэглэгчдийн өгсөн үнэлгээ v

6 ХАВСРАЛТЫН ЖАГСААЛТ Хавсралт 1. Телевизүүдийн зар сурталчилгааны бодлого... viii Хавсралт 2. Мониторингийн компанийн сурталчилгааны хяналт үр дүнг үнэлэх бодлого... ix Хавсралт 3. Студи болон үүрэн холбооны компанийн харилцах байдал, рекламны чанар... x vi

7 ТОВЧИЛСОН ҮГИЙН ЖАГСААЛТ ТV TVC GRP IPTV OTT Тelevision Television commercial Gross rating point internet portal television Over the top vii

8 НЭР ТОМЪЁОНЫ ТАЙЛБАР Телевизийн реклам / tv commercial /: телевизээр цацахад зориулсан бүтээгдэхүүнийг мэдээлэх, түгээн дэлгэрүүлэх байдлаар худалдан авагчдын анхаарлыг татах, таниулах зорилгоор хийдэг үйл ажиллагаа юм. Телевизийн нэвтрүүлэг / телевизийн контент/: телевизээр цацагдаж байгаа бүх төрлийн нэвтрүүлэг, кино, уран бүтээлийг нэрлэнэ. Сурталчилгааны төлөвлөлт / media planning/: Сурталчилгааг хэдийд, хаана, хэнд хүргэхийг урьдчилан төлөвлөх үйл явц. Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамж /Customer satisfaction/: Бүтээгдэхүүнийг хэрэглэгчдэд хүргэхэд болон хүргэсний дараа үнэлэх үнэлэмж. Гадаад нэр томъёо TVC TV Content Customer satisfaction Online ads Ipad Tablet PC Media planning IPTV Bodylanguage OTT People meter Face Телевизийн реклам Телевизийн нэвтрүүлэг Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамж Интернэтэд суурилсан сурталчилгаа Зөөврийн төхөөрөмжүүд Сурталчилгааны төлөвлөлт Интернэтэд суурилсан телевиз Биеийн хэлэмж Интернэт телевиз Хэрэглэгчийн мэдээллийг өгдөг мониторинг Дүр төрх viii

9 ТОВЧ ХУРААНГУЙ Уг судалгаа нь үүрэн холбооны компаниудын маркетингийн сурталчилгаандаа хамгийн их ашигладаг телевизийн сурталчилгааг хэрэглэгчдэд хүргэхдээ хэрхэн үр дүнтэй хүргэх аргачлалуудыг нарийвчлан судалсан ажил юм. Судалгааны ажил нь телевизийн рекламыг цацалтын үр дүнг тооцох аргачлал, сурталчилгаа хүргэж байгаа хэрэглэгчийн зан төлөв, телевизийн сурталчилгааны хүртээмжийг үнэлэх онол арга зүйг судалж, Монгол улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа 4 оператор компанийн медиа алба, үүрэн холбооны хэрэглэгч 220 хэрэглэгчийн түүвэр, фокус групп болон Максима компанийн мониторингийн судалгааг ашиглан 2015 оны сурталчилгааны үр дүнг тооцох судалгааг хийж гүйцэтгэлээ. Судалгааны үр дүнгээс харахад телевизийн сурталчилгааг оновчтой, маш нарийн төлөвлөж, хэрэглэгчдэд хүргэх ёстой бөгөөд үүний дараа үр дүнг 3 үе шатлалтайгаар тооцох хэрэгтэй нь харагдаж байна. Хэрэглэгчийн хувьд рекламны чанар, хийцэд өндөр шаардлага тавьдаг бөгөөд хүлээн авах зан төлөв нь харилцан адилгүй тул сегмент тус бүрт зориулсан реклам, төлөвлөлт, арга хэлбэр ашиглах хэрэгтэй байна. Иймд үүрэн холбооны компаниудын хувьд урамшууллын идэвхжүүлэлт хийхдээ дараах 3 хэлбэрийг ашиглах боломжтой гэсэн санал зөвлөмжийг дэвшүүлэн гаргалаа. Сурталчилгааг стандартын дагуу хэрэглэгчдэд зориулан чанартай бүтээх; Сурталчилгааны зөв төлөвлөлт хийх; Сурталчилгааны эхлэл, явц болон төгсгөлд үр дүнг тооцох; Түлхүүр үгс: телевизийн реклам/ tv commercial /, телевизийн нэвтрүүлэг / tv contet /, хэрэглэгчийн сэтгэл ханамж /Customer satisfaction/, сурталчилгааны төлөвлөлт / media planning/, медиа ажилтан /media specialist/, телевизийн рейтинг /tv rating/, видео контент /video content/, үүрэн холбоо/ mobile communication/, хэрэглэгч /customer /, борлуулалт /sales/; ix

10 ОРШИЛ Сэдвийн үндэслэл, хэрэгцээ шаардлага Монголын үүрэн холбооны оператор компаниуд нь бизнесийн салбарын хамгийн өрсөлдөөн ихтэй хэсэг бөгөөд хэрэглэгчдэд зориулан хүргэж буй компанит ажлын тоо, цацаж буй сурталчилгааны зардлаараа хамгийн өндөр явж байна. Иймд тэдний хийж буй сурталчилгааны чанар, сонгон цацаж буй телевизийн суваг, сурталчилгааны төлөвлөлт зэрэг нь хэр үр дүнтэй байгааг хэмжих нь тухайн байгууллагын медиа менежерүүдийн хувьд томоохон сорил болоод байна. Үүрэн холбооны компаниудын видео контентын ашиглалтыг сайжруулахад дараах үндэслэл, хэрэгцээ шаардлага байна. Үүрэн холбооны салбар нь жилд дунджаар телевизийн салбарт өгч байгаа цацалтын мөнгөн дүнгээрээ 2-т буюу 3-4 тэрбум төгрөгийг сурталчилгаанд цацаж байна. (тайлан, 2015 он ) Маш их мөнгө цацаж байгаа энэ хэсгийн үр дүнг тооцох арга нь сул байгаа нь хамгийн том асуудал. Тус салбарын бүтээгдэхүүний тооноос шалтгаалан сурталчилгаа нь ойр ойрхон, маш өндөр давтамжтай цацагдаж байгаа нь чанартай сурталчилгаа хийх боломжгүйн дээр хэрэглэгчээ төөрөгдүүлэх, нэгдсэн мэдээлэлгүй байх зэрэг сул талтай. Салбарын зах зээлд манай улсын нийт хүн амын 90% багтаж байдаг бөгөөд өрсөлдөөн ихтэй байдаг. (ХХЗХ, 2015) Өндөр өрсөлдөөнийг дагаад өндөр үр дүн, ашиглалт, зөв төлөвлөлт хэрэгтэй болдог. Улаанбаатар хотын хэмжээнд албан ёсны зөвшөөрөлтэй 92 телевиз байдгаас 68 нь тогтвортой үйл ажиллагаа эрхэлж байна. (Хэвлэлийн хүрээлэн, 2015) Эдгээр телевизүүд нь сурталчилгааг хуваагдаж цацах хэрэглэгчийн үзэлтийг багасгах сөрөг талтай тул сурталчилгааг үр дүнтэй хүргэх бусад аргыг хайх хэрэгцээтэй болж байна. Судалгааны ажлын зорилго Телевизийн сурталчилгааг үр дүнтэй ашиглах аргыг судлах замаар телевизийн сурталчилгаа, түүний зөв төлөвлөлт, цацалтын үр дүнг үнэлэх, цаашид үүрэн холбооны компаниудын видео контентын үр ашгийг дээшлүүлэх талаар дүгнэлт гаргаж, санал зөвлөмжүүдийг боловсруулахад оршино. 1

11 Судалгааны ажлын зорилтууд Телевизийн сурталчилгаа болон видео контентыг талаар онолын судалгаа хийж үр дүнг тооцох судалгааны дизайн боловсруулах; Үүрэн холбооны салбарын байгууллагуудын телевизийн сурталчилгааны өнөөгийн байдлыг үнэлж, тулгамдсан асуудлыг тодорхойлох; Үүрэн холбооны салбарын байгууллагуудын телевизийн сурталчилгааг үр дүнтэй цацах төлөвлөлтийн бодлого гаргахад чиглэсэн санал зөвлөмжүүдийг боловсруулж өгөх зэрэг болно. Сэдвийн хамрах хүрээ Судалгааны хамрах хүрээ нь монгол улсад үүрэн холбооны салбарт үйл ажиллагаа явуулж буй Мобиком Корпораци ХХК, Скайтел ХХК, Юнител групп, Жи-Мобайл ХХК болно. Сэдвийн судлагдсан байдал Хүснэгт 1. Гадны улс орнуудад хийгдсэн судалгааны ажлууд Он Нэр Судлаач Хаана Үр дүн 2000 Advertising and promotion George Belch and Micheal Belch АНУ Телевизийн сурталчилгааны үндсэн онол Advertising media planning Jack J Sissor & Roger B.Baron АНУ Телевизийн рекламны нэгж хэрэглэгчдэд хүргэх зардлыг тооцох, сурталчилгааг зөв төлөвлөх арга Advertising & Planning 2010 The psychology of advertising John Sossir АНУ Телевизийн сурталчилгааг зөв тооцох төлөвлөлтийн арга болон хэлбэр. Bob M Fennis АНУ Телевизийн сурталчилгааны төрөл. Сэдвийн хүрээнд Монгол улсад сүүлийн жилүүдэд хийгдсэн судалгааны ажлуудыг авч үзвэл дараах байдалтай байна. Үүнд: Хүснэгт 2. Монгол улсад хийгдсэн судалгааны ажил Он Нэр Судлаач Хаана Үр дүн 2011 Телевизийн сурталчилгааг үр дүнтэй явуулах арга замууд Б.Эрдэнэбаяр /MBA/ МУИС Монгол Телевизийн хууль дүрэм нарийвчлан судалсан 2

12 Дээрхээс дүгнэвэл : Маркетингийн идэвхжүүлэлтийн нэгээхэн хэсэг болсон телевизийн сурталчилгааг нь дэлхий дахинд сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй яригдаж, судлагдаж байгаа сэдвийн нэг бөгөөд гадны улсуудад судалгааны ажлууд багагүй хийгдсэн байна. Харин манай улсын хувьд энэхүү сэдвээр нарийн хийгдсэн судалгаа өнөөгийн байдлаар маш бага, бараг хийгдээгүй байна. Иймээс уг судалгаа нь зөвхөн үүрэн холбооны салбарын телевизийн сурталчилгааг оновчтой ашиглах арга замыг заагаад зогсохгүй цаашид телевизээр идэвхжүүлэлт хийдэг бусад салбарын байгууллагуудад мэдээлэл, сурталчилгааны төлөвлөгөөнд хувь нэмэр болно гэж найдаж байна. Судалгааны арга зүй Энэхүү судалгааны ажлыг чанарын судалгааны аргаар дескритив болон аналитик судалгааны арга зүйг ашиглан, манай улсын үүрэн холбооны салбарын видео контентын үр ашигтай ашиглах арга замуудыг судлахыг хичээсэн болно. Судалгааг асуулга, ярилцлагын аргаар авч үр дүнг нэгтгэн дүгнэсэн. Хүснэгт 3. Сэдвийн судлагдсан байдал Судалгааны төрөл Онолын судалгаа Салбарын судалгаа Эмпирик судалгаа Хамрах хүрээ Эх сурвалж Судалгааны арга Телевизийн реклам Ном зүйн тойм Баримт олон улсад хийгдэж бичгийн буй судалгаа, онол судалгааны арга 2015 оны урамшууллын нэгдсэн мэдээлэл, Төлөвлөлт хийхдээ ашигладаг аргыг танадах Үүрэн холбооны компаниудын телевизийн сурталчилгааны үнэлгээ Харилцаа холбооны салбарын 2015 оны эхний хагас жилийн үзүүлэлтүүд эмхэтгэл, Максима Медиа мониторингийн компанийн тайлан 2015 он. Infosys программын тайлан. 4 оператор компаний хэрэглэгчдээс санамсаргүй түүврийн аргаар 220 хэрэглэгчээс анкетанд судалгаа, 64 хэрэглэгчтэй ярилцлагын судалгаа Баримт бичгийн судалгааны арга Infosys программ ашигласан судалгаа Фокус групп болон анкет 3

13 Орчны судалгаа Реклам бүтээгч студио продакшн, Телевизийн рекламны менежерүүдтэй хийсэн ярилцлага Maxima monitoring компанийн телевизийн мониторингийн ажилтан Gorilla studio, Lilhouse студио Боловсрол суваг, UBS телевиз Maxima мониторинг компани судалгааны хэсэг Эмпирик судалгаа 4

14 Шинжлэх ухаан, практикт оруулах хувь нэмэр Монгол улсын хэмжээнд маркетингийн идэвхжүүлэлт, урамшуулал болон телевизийн уран бүтээлийн талаар судалгаа хийгдэж байсан боловч видео контент, телевизийн сурталчилгаа хоорондын хамаарлыг судлан, түүнийг үр дүнтэй ашиглах талаарх судалгаа хараахан хийгдээгүй байна. Уг судалгааны ажлын хүрээнд телевизийн сурталчилгааны үр дүнтэй ашиглах арга замуудыг тодорхойлон, үүрэн холбооны салбарт туршин судалсан ба холбогдох үр дүнг нэгтгэн гаргасан болно. Энэ судалгааг ашиглан цаашид үүрэн холбооны салбарынхан өөрсдийн сурталчилгааны үр дүнг хэмжиж, оновчтой төлөвлөлт боловсруулах аргачлал бий болгосноороо чухал ач холбогдолтой гэж үзэж байна. Хүлээгдэж буй үр дүн Уг судалгааны ажлын үр дүнд үүрэн холбооны салбарын оператор компаниудын телевизийн рекламны үр ашгийг тодорхойлж, цаашид оновчтой төлөвлөхөд чиглэгдсэн менежментийн бодлогод санал зөвлөмжүүдийг боловсруулан гаргана. 5

15 I БҮЛЭГ. ОНОЛЫН ТОЙМ 1.1 Маркетингийн идэвхжүүлэлт гэж юу вэ? Маркетингийн идэвхжүүлэлт гэдэг нь шинэ хэрэглэгчдийг татах, байгаа хэрэглэгчдээ хадгалж үлдэхийн тулд хийгдэх маркетингийн харилцаа юм. Идэвхжүүлэлтийг байгууллагын имиджийг бүрдүүлэх, бүтээгдэхүүн брэндийг хоногшуулах, борлуулалтыг удирдан чиглүүлэх зорилгоор хийгдэх маркетингийн харилцаа гэж ч тодорхойлж болно. Маркетингийн идэвхжүүлэлтийн иж бүрдэл буюу арга хэрэгслүүд нь зар сурталчилгаа, олон нийтийн харилцаа, борлуулалтын урамшуулал, биечилсэн борлуулалт, шууд маркетинг гэсэн 5 төрөлд ангилагдана. (Polovinov, 1997) Зар сурталчилгаа : (advertising) нь тодорхой байгууллага эсвэл хувь хүмүүсийн захиалгаар олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслүүдээр төлбөртэйгээр цацаж байгаа мэдээлэл. Энэ нь олон хүнд зэрэг хүрэх боломжтой, цар хүрээ өргөн учраас нэг сонсогчид ноогдох зардал бага гэх зэрэг олон давуу талуудтай арга хэрэгсэл юм. Борлуулалтын урамшуулал нь (sales promotion) богино хугацаанд бүтээгдэхүүний борлуулалтыг нэмэгдүүлэх зорилгоор авах арга хэмжээнүүд. Тухайлбал: сугалаат, бэлэгтэй, бонустай худалдаа, хямдралын эсвэл гишүүний карт, үнэгүй загвар тараах, амтлуулах, үнийн хямдрал зарлах гэх мэт. Олон нийтийн харилцаа: (public relations) нь байгууллагын төрөл бүрийн харилцагчидтай зөв зохистой харилцсанаар эерэг сэтгэгдэл үлдээх байгууллагын дүр төрхийг (имижийг) бүрдүүлэх, таниулах, нэр хүндийг өргөх, элдэв таагүй үйл явдал, цуу яриаг зохицуулан шийдвэрлэх үйл ажиллагаа юм. Биечилсэн борлуулалт: (personal selling) нь компанийн борлуулалтын ажиллагчдын хэрэглэгчдэд мэдээлэл хүргэх, бүтээгдэхүүнээ борлуулах зорилгоор тэдэнтэй биечилэн уулзаж харилцах үйл явц. Шууд маркетинг: (direct marketing) утас, факс, шуудан, и-мэйл, интернэт зэрэг мэдээллийн технологийг ашиглан зорилтот хэрэглэгчидтэй тус бүртэй нь шууд харилцах үйл ажиллагаа юм. Идэвхжүүлэлтийн иж бүрдлийг бүрдүүлэхэд маркетингийн стратеги, зах зээлийн онцлог, төсвийн хэмжээ, бүтээгдэхүүний онцлог, өрсөлдөгчид зэрэг хүчин зүйлс зайлшгүй нөлөөлөх бөгөөд эдгээр 5 элемент дотроос хамгийн чухал хэсэг нь зар сурталчилгааны элементүүд юм. Зураг 1. Зар сурталчилгааны иж бүрдлийн элементүүд Сэтгүүл Телевиз Сонин Радио Интернэт Гудамжний самбар Эх сурвалж: (Polovinov, 1997) 6

16 Сүүлийн жилүүдэд сонин, радио, сэтгүүл гэх мэт мэдээллийн хэрэгслийн үр дүн буурч эсрэгээрээ кабель, телевиз, интернэтийн хэрэглээ илүү их өсөж байна. Зар сурталчилгааны элемент нь олон төрлийн мэдээллийн хэрэгсэл нэг дор ашигладаг тул 1 хүнд хүрэх зардал нь бага байдаг. Гэхдээ энэхүү мэдээллийн багц дотор хамгийн өндөр зардал эзэлдэг, хүчирхэг элемент нь телевизийн сурталчилгаа юм. 1.2 Телевизийн рекламны тухай үндсэн ойлголт Телевиз нь хүссэн бүх мэдээллээ үзэгчдэд хүргэх гайхалтай мэдээллийн хэрэгсэл юм. Сонин сэтгүүл бол нэг удаагийн үйлдэлээр мэдээлэл өгдөг, радио бол сонсох мэдрэмжинд тулгуурладаг бол телевиз нь дуу хоолой, дүрс, үйлдэл, текст бүгдийг нь багтаан мэдээлэл хүргэх боломжтойгоороо онцлогтой. Телевизийн сурталчилгаа нь бизнес эрхлэгчийн хувьд зах зээлийн эрэлтийг нэмэгдүүлэх, хэрэглэгчийн анхаарлыг татах зорилготой бөгөөд манай улсын хувьд тархан суурьшсан өргөн уудам тал нутагт өргөн цар хүрээтэй мэдээлэл түгээдэг хэрэгсэл юм. Телевизийн сурталчилгаа гэдэг үг нь хандах чиглэх гэсэн латин үгнээс гаралтай бөгөөд бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний мэдээллийг телевизийн сурталчилгаагаар дамжуулан чихэнд сонсогдох аудиа авиа, нүдэнд харагдахуйц дүрсний хослолоор дамжуулан хэрэглэгчдэд хүргэх, тэдний худалдан авалт сэтгэлзүйд нөлөөлөх зорилготой юм. Телевизийн сурталчилгааг олон нийтэд зориулсан, нийт зах зээлд чиглэсэн сурталчилгаанд голчлон ашигладаг бөгөөд нөлөөллийн хувьд шууд болон дам хэлбэрээр нөлөөлдөг, хүчтэй мэдээллийн хэрэгсэл хэмээн үнэлэгддэг. Телевизийн сурталчилгаа нь дараах 2 чухал давуу талтай, Үүнд: 1.Бүтээгдэхүүний давуу тал, шинж чанарыг дүрслэн харуулах маш өргөн боломжтой төдийгүй хэрэглэгчийн хувьд өөрт хэрэгтэй ашиг тусыг нь ятган тайлбарласан байдаг. 2.Хэрэглэгчдэд хүргэх мэдээллээ шууд дамжуулан хэрэглээний дүр төрх, брэндээр шинжүүдийн төсөөлөн дүрслэх боломжтой Телевизийн сурталчилгааны ирээдүйн чиг хандлага 10 гаруй жилийн өмнө сурталчилгааны багцад телевизийн эзлэх хувь нь 50%, сонин сэтгүүл 20%, гудамжны болон хэвлэмэл сурталчилгаа 10%, интернэт сурталчилгаа 20% байсан бол өнөөдөр энэ тоо өөрчлөгдөж, интернэт телевизийн байр суурийг булаах төвшинд иржээ. Учир нь бизнес эрхлэгчид дэлхий даяар тив алгасан бүтээгдэхүүнээ зардаг болсон учраас сурталчилгаагаа интернэтээр дамжуулан хийдэг болсонтой тул телевизийн сурталчилгааг үнэлэх үнэлгээг бууруулсан юм. Иймд сурталчилгаа нийлүүлэгчид нь онлайн контент, онлайн сурталчилгааны мониторингийн хамгийн үр дүнтэй гэж үзэх болсон. Онлайн нэвтрүүлэг үзэж байгаа үзэгч нь яг хэд дэх секунд дээр сурталчилгааг зогсоож ахин ухрааж үзэж байгааг нэг бүрчлэн тоолж мэдээлэл өгөх боломжтой болжээ. Иймд реклам нийлүүлэгчид зөөврийн төхөөрөмжинд /ipad, таблет, pc/ зориулсан телевизийн нэвтрүүлгийг бэлдэж төлбөртэйгээр үзүүлдэг болсон. Энэ нь хэрэглэгчийн нас хүйс, кредит карт гээд бүх төрлийн мэдээллийг бүрэн өгдөг байна. (internet, 2001) 7

17 1.2.2 Телевизийн рекламны төрлүүд: Хүснэгт 4. Телевизийн рекламны төрөл SPOT ads (Нэвтрүүлэгт зориулсан реклам) Олон ангит кино, телевизийн нэвтрүүлгийн дундуур 15, 30, 40 эсвэл 60 секунд урттай цацагддаг төрөл. Virtual tape ads (Баннер реклам) Нэвтрүүлгийн дундуур 8 секундын урттай дэлгэцийн доод хэсэгт цацагдана. Үнийн дүн нь нэвтрүүлгийн рейтингээс шалтгаалж өөрчлөгддөг. Teleshop ads (Теле сурталчилгааны реклам) Эфирээр бүтээгдэхүүнийг танилцуулдаг реклам. Монгол улсад жишээ нь ТВ5 телевиз Бизнес мэдээ нэвтрүүлгийг дурдаж болно. Full page ads (Дэлгэцний бүх талбайг эзэлсэн реклам) Advertorial ads (Танилцуулгын реклам) Нэвтрүүлэг эсвэл ОАК-ны дундуур рекламны цагаас тусдаа цацагддаг. Гол онцлог нь тухайн сурталчилгааг гарах үед ямар ч лого тэр ч атугай телевизийн лого хүртэл гардаггүй. Манайхаар төлбөрт мэдээ. Байгууллагууд өөрсдийн бүтээгдэхүүн үйлчилгээний талаар танилцуулга видеог хийгддэг. Урт нь дундажаар секунд байдаг. 8

18 Generation ads (Блокны эхний сурталчилгаа) Кино, мэдээ, нэвтрүүлгийн хооронд рекламны хэсгийн өмнө эхний 3-5 секундэд байршина.араас нь үндсэн рекламууд явна. Main sponsor ads (Ерөнхий ивээн тэтгэгчийн реклам) Mites logo ads (Лого урсах реклам) ОАК болон нэвтрүүлгийн ерөнхий ивээн тэтгэгчийн реклам. Жишээ нь Мобиком танд толилуулж байна гэж ерөнхий сурталчилгаагаа байршуулна. Нэвтрүүлэг болон ОАК-ны төгсгөлд нэврүүлгийг бүтээсэн багийн мэдээлэл урсаж байхад лого аль нэг хэсэгт байрлана. GOP ads Анимейшн реклам Product placement ads (Бүтээгдэхүүн байршуулах реклам) Нэвтрүүлэг, ОАК-ны үеэр дэлгэцний доод хэсэгт 10 секундын хугацаанд анимейшн хэлбэрээр гарч ирнэ. Дэлгэцний 16% эзэлнэ. Ихэнхдээ тэмцээн уралдаан дундуур байршуулагддаг. Дэлхийн томоохон брэндүүдийн ашигладаг рекламны төрөл юм. Жишээ нь Терминатор киноны оргил хэсэгт Pepsi байршсан байна. Гэхдээ брэндийг сайн муу гэж огт сурталчлахгүй ч хүний далд ухамсарт шууд нөлөөлдөг болохыг сэтгэл зүйчдийн судалгаагаар тогтоогсон байна. Эх сурвалж: (brand director TV commercial type) 9

19 Телевизийн рекламны эдгээр төрлөөс гадна рекламны клип, телевизийн зарлал, үгэн зар, рекламны нэвтрүүлэг, танин мэдэхүйн нэвтрүүлэг зэрэг төрлүүд байдаг байна. Эдгээрээс телевизийн реклам-ролик нь хамгийн түгээмэл төрөл бөгөөд үргэлжлэх хугацааны хувьд 15сек -60 сек ихэвчлэн байдаг боловч зарим тохиолдолд агуулга төрлөөсөө шалтгаалан хэдэн минут ч үргэлжлэх урт байх нь бий. Манай улсын хувьд реклам, нэвтрүүлгийн ивээн тэтгэгч, блокны өмнөх сурталчилгаа, кино цаг агаарын ивээн тэтгэгч, төлбөрт мэдээ гэсэн сурталчилгааны хэсэг хамгийн түлхүү ашиглаж байна. Зардлын хувьд рекламны цагаар цацах нь хамгийн хямд зардалтай сурталчилгааны төрөлдөө орж байна Телевизийн рекламыг бүтээх элементүүд Телевизийн сурталчилгаа нь дараах 5 элемент ашиглан бүтээгддэг бөгөөд эдгээр нь захиалагчийн юуг, хэрхэн үзүүлэх гэж байгаагаас шалтгаалан харилцан адилгүй өгүүлэмжтэй байх болно. (elements, 2012) Дүрс: Энэ нь дүрс дээр төвлөрч сурталчилгаа хийх төрөл юм. Дүрсний нарийн нягтрал үйл хөдлөл биеийн хөдөлгөөнөөр нарийн өгүүлэмж бүхий зохиомжилсон утга санааны дагуу бүтсэн байдгаараа онцлогтой. Ялангуяа хэрэглэгчид харуулах гэсэн чухал зүйлийг дэлгэцээр дүүрэн тод томруун харуулдаг бөгөөд үйл хөдлөл, дуугүй байдал, жүжигчний сэтгэл хөдлөлийг нарийн харуулдаг юм. Яагаад гэвэл телевиз нь нэгэн төрлийн тайз театрын урлаг бөгөөд хүний зан араншин, байрлал, гэрэл сүүдэр, дүрслэлээр дамжуулан үзүүлэх боломжийг реклам бүтээгчдэд олгодог. Мэдээж видео реклам нь дуутай хосолсон байдлаар бүтээгдэх бөгөөд илүү хүч оруулж утга санаагаа давхар ойлгуулах боломжтой болно. Жишээ нь : Sunday afternoon гэдэг нэртэй сурталчилгааны үеэр зөвхөн DADADA гэсэн дууны үгс сонсогддог бөгөөд дууны ая жүжигчнээр дамжуулан машины тухтай байдал, хурд, жолоочийн сэтгэл ханамж, за талбай, нэмэлт хэрэгсэл зэргийг харуулсан байдаг. Зураг 2. DADADA рекламны төрөл Эх сурвалж ( TV commercial type ) Дуу авиа: Аудио бүхий сурталчилгаа. Телевизийн сурталчилгаанд дуу хоолой, ая тан, хүний хоолой, эффект бүгд сонсогдох боломжтой. Мэдээж телевизийн рекламны 10

20 бас нэг давуу тал нь дуу авиаг зурагтай хослуулах боломжтой юм. Үзэгч нь хөтлөгчийн дуу хоолойны өнгө, ярианы өргөлт гацалт зэргийг маш нарийн ажигладаг тул суртачилгаанд чихээрээ татагдан, ургуулан бодох чадвартай хүмүүст хүрэхэд илүү үр дүнтэй байдаг. Мөн залуу зах зээлд зориулан сурталчилгаа хүргэх бол тэдний хамгийн сонсох дуртай дууг ашиглан хүргэдэг байна. Үйлдэл: Үйлдлээр бүхнийг харуулах. Телевизийн сурталчилгаа нь бусад бүх төрлийн сурталчилгааг бодвол үзэгчдэд бүтээгдэхүүнийг үйлдэл тус бүрээрээ нарийвчлан харуулах боломжтой байдаг. Жишээ нь жүжигчний ярих, алхах, хөдлөх мөч бүрийн харуулдаг. Сайн телевизийн сурталчилгаа бол анхаарал татах бүх төрлийн үйлдлүүдийг өөртөө багтаасан байдаг. Энэ төрлийн сурталчилгаанд өвөрмөц тоглолттой жүжигчин өндөр нөлөө үзүүлдэг. Сэтгэл хөдлөл: Сэтгэл хөдлөлөөр дамжуулан хүргэх сурталчилгаа. Маш олон телевизийн сурталчилгаа нь үзэгчийн сэтгэлийг хөдөлгөснөөр худалдан авах сэдлийг төрүүлдэг. Сэтгэл хөдлөл бүхий телевизийн сурталчилгаа нь дуу авиа, жүжигчний үйлдэл, өвөрмөц хэллэг, дүрслэл зэргээр илэрдэг бөгөөд хэрэглэгчээр яг одоо бүтээгдэхүүнийг захиалуулах, худалдан авах үйлдэл хийлгэх зорилготой байдаг. Өгүүлэмж: Сурталчилгааны хамгийн гол хэсэг нь тухайн сурталчилгаанд хэлэгдэх үг өгүүлбэр, текст хэлбэр байдаг. Энэхүү үгийн сонголт нь зохиолч болон рекламны захиалагч нараас маш их ур чадвар шаарддаг бөгөөд дэлхийн шилдэг реклам бүтээгчдийн зүгээс 1 рекламанд хамгийн багадаа 1, хамгийн ихдээ 2 санааг дэвшүүл гэсэн алтан дүрэм байдаг байна. Зураг 3.Телевизийн сурталчилгааны зорилго, үүрэг, шаардлага Зорилго Үүрэг Хүлээн зөвшөөрүүлэх Мэдээлэл хүргэх Худалдан авалтанд нөлөөлөх Ой санамжинд хадгалах Сөрөг сэтгэгдэл засварлах Брэндийн дүрийг бий болгох Худалдан авах хүсэл өдөөх Эерэг сэтгэгдэл төрүүлэх Итгэл төрүүлэх Сонирхол өдөөх Давталтыг бий болгох Шаардлага Үнэн зөвөөр сурталчлах Эерэг уур амьсгалтай ая оруулах Хайр халамж, гайхалтай зэрэг үг хэрэглэх Таатай орчин бүрдүүлэх Итгэл төрүүлэх олны танил тоглуулах Мессэж нь хөнгөн байх Хэрэгцээтэй мэдээлэл өгөх 11

21 1.3 Телевизийн сурталчилгааг нэвтрүүлэх үе шат Телевизийн сурталчилгааг бүхэлд нь үр дүнтэй байлгахын тулд дараах үе шатаар удирдаж зохион байгуулж, хэрэгжүүлдэг. Зураг 4. Сурталчилгааг нэвтрүүлэх үе шат Төлөвлөлт Хэрэгжүүлэлт Үе шат Шалгалт Дүн шинжилгээ Төлөвлөлт: Телевизийн сурталчилгааг үр дүнтэй явуулах нь анхны төлөвлөлт хийх шат юм. Сурталчилгааны төлөвлөлтийн үед медиа мэргэжилтэнүүд зорилтот зах зээлээ тодорхойлон тэдэнд ямар сувгаар сурталчилгаа хүргэхээ тооцоолох бөгөөд үүний дараа сувгаа сонгон, сурталчилгааны төлөвлөлтийг хийнэ. Хэрэгжүүлэлт: Сурталчилгааны хэрэгжүүлэлтийн хэсэгт төсвийн дагуу сурталчилгааны цацалтыг хийх медиа худалдан авалт хийх бөгөөд урамшууллын үргэлжлэх хугацаанд хуваарилахаас гадна орон зайн байршлаар мөн хувааж болдог.хэрэгжүүлэлтийн үе шатыг голчлон медиа агентлагууд гүйцэтгэдэг бөгөөд сурталчилгаа нэг бүрийг цацаж эхлэх үе юм. Шалгалт: Шалгалтын хэсэг нь сурталчилгааг эхэлсэний дараа хэрэглэгчдийн хандлага, эргэх холбоог мэдрэх, борлуулалтанд нөлөө байгаа эсэхийг шалгах бөгөөд сувгийн сонголт, төлөвлөлтийг чанарыг харуулдаг болно. Шалгалтыг ихэвчлэн 7 болон 1 сарын циклтэй хийдэг бөгөөд 7 хоног бүрийн шалгалтын дараа борлуултын дүнг давхар шалгадаг. Дүн шинжилгээ ба сайжруулах: Шалгалт нь хангалттай дүнтэй бол сурталчилгааг үргэлжлүүлэх бөгөөд хангалтгүй дүнтэй бол алдааг олж, дахин шинэ төлөвлөлт хийн үр дүнг сайжруулах алхам хийнэ Төлөвлөлт Зураг 5. Сурталчилгааны төлөвлөлтийн үе шат Хэнд Яаж Юуг Төлөвлөлт Яагаад Хэзээ Ямар зардалаар Эх сурвалж: Advertising media planing process 12

22 Сурталчилгааг төлөвлөхдөө дараах 6 асуудлыг нарийвчлан судалж төлөвлөгөөг хийдэг. Ингэсэнээрээ төлөвлөгөөнд хэрэгцээтэй бүх мэдээллийг нарийвчлан гаргадаг. Хэнд: Сурталчилгааг эхлүүлэхээс өмнө зах зээлийн судалгаа хийнэ. Ямар орлоготой, аль сегментийг хэрэглэгч, зан төлвийн онцлог, амьдралын хэв маяг нь юу гэх гэх зэрэг бүх төрлийн судалгааг хийх бөгөөд зах зээлээ судалсаны дараа сурталчилгааны дараах алхамыг хийнэ. Юуг: Хэрэглэгч нь ямар төрлийн телевизийн нэвтрүүлэг суваг үздэг болох талаар таамаг гарган судалгааг хийх бөгөөд ХМХ-ийн талаар нарийвчилсан судалгааг хийнэ. Үүнд: нэвтрүүлгийн цаг, үргэжлжлэх хугацаа, нэвтрүүлгийн сценари, хамтран ивээн тэтгэгч байгууллагад олгох давуу тал гэх мэт. Хэзээ: Сурталчилгааг ямар цагт, хүргэхээ тооцох юм. Ямар зардал: Өөрт байгаа зардалдаа тохируулан худалдаж авч чадах мэдээллийн хэрэгслийн зардлыг тооцоолно. Яагаад: Энэ хэсэгт өөрийн сонгосон мэдээлийн хэрэгслийг нягталж, яагаад сонгож байгааг тодруулах төлөвлөлт хийнэ. Яаж: Сурталчилгааг хүргэх давтамж, арга хэлбэр зэргийг тооцно Сурталчилгааны төлөвлөлтөнд нөлөөлдөг хүчин зүйлс Хэрэглэгчийн зан чанар: Телевизийн сурталчилгааг хүргэх төлөвлөгөөний хамгийн үндсэн үзүүлэлт бол зорилтот хэрэглэгчийг тодорхойлох. Өөрөөр хэлбэл та хэнд сурталчилгаагаа хүргэх вэ гэдгээ нарийвчилсан судалгаанд суурилан хийх бөгөөд тухайн хүргэх бүтээгдэхүүний ард дахь хэрэглэгчийн зан төлөв, худалдан авах чадвар, амьдралын хэв маяг, нас хүйс зэрэг нарийвчилсан судалгааг хийсний үндсэн дээр хэн рекламаа хүргэх вэ гэдгээ тодорхойлдог. Газарзүйн байршил-орон зай: Телевизийн сурталчилгаа нь маркетингийн бусад идэвхжүүлэлтүүдтэй харьцуулахад хамгийн өндөр зардлыг эзэлдэг бөгөөд сурталчилгаа нийлүүлэгч байгууллагын хувьд үзэгчдэд мэдээлээ хүрэхийн тулд орон зай, цаг хугацааны төлөө төлбөр төлдөг байна. Иймд сурталчилгаа хүргэсэн байрлал бай-гаа оносон эсэхээс сурталчилгааны зорилго биеэлсэн эсэхийг тодорхойлно. Ихэнх сурталчилгааны хувьд сурталчилгаа цацах орон зай маш чухалд тооцогддог. Тухайн сурталчилгаа цацах газар нутгийн иргэд ямар төрлийн бүтээгдэхүүнийг голчлон авдаг вэ, хэл соёлын ялгаа байна уу гэдгээс шалтгаалан үр дүнг хэмжих боломжтой. Цаг хугацаа: Сурталчилгаа бүрт үргэжлэх хугацаанаас шалтгаалан төлөвлөгөө харилцан адилгүй байсаар байна. Тухайн сурталчилгаа нь удаан хугацаанд үргэлжлэх бол хэдэн хэдэн хувилбартайгаар хийгдэх шаардлагатай бөгөөд хэрэглэгчийг нэгэн төрлийн рекламнаас уйдаахгүйгээр өдөөлт-тайлал-өрнөл-дахин сэдэлжүүлэлт гэх мэтчилсэн төлөвлөгөөгөөр хийдэг бол богино хугацааны сурталчилгааг олон давтамжтай хүчтэй хэлбэрээр хийх шаардлагатай байна. Цаг хугацаанаас шалтгаалан видео сурталчилгааг улирлын, онцгой баяруудын, сарын зэрэг төлөвлөгөө хийгддэг. 13

23 Зураг 6. Төлөвлөлт 3 хүчин зүйл Цаг хугацаа Зан чанар Газарзүйн байрлал Эх сурвалж: ( Avertising principles and practice) Төлөвлөлт хийх аргачлал Бүтээлч багтай ажиллах: Сурталчилгааны төлөвлөгч нь урамшууллыг эхлэхээс өмнө хийдэг боловч уран бүтээлийн багтайгаа харилцан уяалдаатай ажиллах ёстой. Рекламыг бэлэн болохоос өмнө судалгааг хийж эсвэл таамаглах байдлаар сурталчилгааг төлөвлөх ёстой. Хугацаа, төсөв: Хэрвээ сурталчилгааг цацах нь үнэгүй байдаг бол компани болгон өдөр бүр сурталчилгаагаа цацаад хүссэн үр дүндээ хүрэх л байлаа. Гэхдээ энэ бол мөрөөдөл учраас сурталчилгааны төлөвлөгөөг өөрийн компанийн гаргаж болох зардалд тохируулан гаргах нь төлөвлөгчөөс ихээхэн ур чадвар шаарддаг байна. Зардал хэтрэхгүй байх: Сурталчилгаа худалдан авах үйл явц нь гэнэтийн таамаглахгүй зүйлээс шалтгаалан нэмэгддэг тул төлөвлөгөөг гаргасан тоон дүндээ бариулах цаашлаад зардлыг хэмнэх нь чанарын бас нэгэн үзүүлэлт болно. Хэрэглэгчийн хэрэглээний цикл: Бүтээгдэхүүнийг худалдан авах хэрэглэгчийн хэрэглээ нь ямар давтамжтай байна гэдгээс төлөвлөгөө хамаарна. Жишээ нь: Гар утасны нэгжийн хувьд хэрэглэгч өдөр бүр авдаг учраас урамшуулалд зориулж хөнгөн сурталчилгаа хийх бол 1 саяас дээш үнэтэй гар утсыг хэрэглэгч 1 жилийн давтамжтай авдаг тул нэлээд өндөр зардалтай, нарийн төлөвлөгөө гаргах шаардлагатай. Өрсөлдөгчийн сурталчилгаа: Рекламыг цацах гэж байгаа цаг мөчид өрсөлдөгч нь илүү хямд үнэтэй ч илүү олон нэгжтэй утас зарахаар сурталчилгаагаа цацаж байгаа бол сурталчилгаа цацах төлөвлөгөөгөө хойшлуулах шаардлагатай. Эсвэл сурталчилгааг тухайн айлын сурталчилгааны хурд багассан үед ихэсгэх зэрэг сөрөг аргыг ашиглах боломжтой. Анхдагч байх: Сурталчилгааны төлөвлөгөөг хийхдээ ихэвчлэн 1 загвараар байнгын ашигладаг аргаараа хийдэг алдаа маш их гардаг. Тэгвэл сурталчилгааны төлөвлөгөөг 14

24 хийхдээ хэзээ ч ашиглаагүй сонин содон зүйлсийг эрэлхийлэн, шинэлэг санааг хослуулах хэрэгтэй Сурталчилгааны төлөвлөгөөг хийх аргачлал Медиа төлөвлөгөөг сурталчилгааны ажилтан өөрсдөө хийдэг байсан бол одоо дэлхий нийтэд медиа агентлагуудаар хийлгэх болсон. Жишээ нь: Procter & Gamble компаний өөрийн сурталчилгааны 1 тэрбум төгрөгийн төсөвтэй ажлыг MacManus Group Tele Vest компанид өгсөн байдаг. Үүнийгээ тэд тайлбарлахдаа бид энэхүү компанид яагаад ийм өндөр итгэл үзүүлж байна вэ гэвэл бид тэдний ажлын ур чадвар, гайхалтай төлөвлөх аргыг худалдан авч байгаа явдал нь ингэснээрээ бид илүү зүйлдээ анхаарах боломжтой болохын зэрэгцээ цаг заваа хэмнэх бүрэн боломжтой гэжээ. Procter & Gamble энэхүү бодлого нь олон олон компани дууриан ажиллах эхлэлийг тавьсан юм оны байдлаар Procter & Gamble компанийн телевизийн сурталчилгааг Монгол л гэхэд Максима медиа компани хянан ажилласаар байна. Энэхүү процессын давуу тал нь тухайн байгууллага өөрсдөө сурталчилгаагаа хийснээс ямар давуу талтай вэ гэхээр сурталчилгааны цоо шинэ суваг, өвөрмөц шийдлийг гаргадаг бол зах зээлийг бүрэн таниагүйгээр буруу төлөвлөлт хийх сул тал байдаг. (Belch, 2010) Сурталчилгааны нэгдсэн үйл ажиллагаанд оролцогч талууд Зураг 7. Сурталчилгаанд оролцогч талууд Сурталчилгаа ны захиалагч Туслах үйлчилгээний хэсэг Сурталчилгаа ны агентлаг Маркетингий н төрөлжсөн байгууллага Медиа байгууллага Эх сурвалж: ( Avertising principles and practice) Сурталчилгааг нийлүүлэгч : Энэ хэсэг нь үйл явдлын гол тоглогч байдаг. Тэд өөрт байгаа бүтээгдэхүүн үйлчилгээг зах зээлд / хэнд, хаана, хэдэн төгрөгөөр/ хүргэхийг тооцож захиалга өгөх үүрэгтэй бөгөөд сурталчилгааны үр дүнд үүрэг хүлээдэггүй. 15

25 Зөвхөн гүйцэтгэгч талд өөрийн хүслээ хэлдэг хүмүүс гэхэд болно. Эх сурвалж ( advertising and Promotion0 Сурталчилгааны агентлаг: Энэ хэсэг нь өөрийн харилцаа холбоогоо ашиглан сурталчилгааны мессэж, хийлт, бүтээх үйл явц зэрэг сурталчилгааг хөнгөвчлөх бүх үйлчилгээг гадны байгууллагуудаар хийлгэдэг. Маш олон томоохон агентлагууд дэргэдээ олон төрлийн үйлчилгээ үзүүлдэг жижиг агентлагуудтай байдаг. Тэд сурталчилгааг хүргэх медиа байгууллагыг сонгон худалдан авалт хийдэг. Сурталчилгаа эрхэлдэг олон томоохон байгууллага бүтээгдэхүүн сурталчилж, үйлчилгээг нь таниулсан тодорхой агентлагуудыг авч үлддэг. Жишээ нь, Kraft Food 8 сурталчилгааны агентлаг ашигладаг байхад, Procter & Gamble 12 сурталчилгааны агентлаг, 2 хэвлэлийн байгууллагатай хамтарч ажилладаг. Өдрөөс өдөрт сурталчилгааны агентлагууд бүтээгдэхүүн сурталчлуулагч байгууллагуудтай хамтрагч байдлаар ажиллаж, маркетингийн болон урамшууллын хөтөлбөрүүдийг боловсруулахад илүү их хариуцлагыг хүлээдэг болж байна. Медиа байгууллага: Энэ байгууллага нь бас нэгэн гол тоглогч бөгөөд захиалагчаас ирсэн бүтээгдэхүүн үйлчилгээг сурталчлах сурталчилгааны төлөвлөгөөг гаргаж, ямар мэдээллийн хэрэгслээр хэдийд, ямар цаг сурталчилгаа цацахыг тооцон, зорилтот зах зээлд хүрэх нэвтрүүлгийг сонгох, хэрхэн үр дүнтэй байлгах зэрэг бүх зохицуулалтыг хийдэг. Маркетингийн төрөлжсөн байгууллага : Тэд шууд маркетингийн агентлаг, борлуулалт сурталчилгаа агентлагууд, интерактив агентлаг, олон нийттэй харилцах компаниуд зэрэгтэй харилцан илүү мэргэжлийн үйлчилгээ үзүүлдэг. Жишээ нь : А гэдэг байгууллагын шууд сурталчилгааг хэрэглэгчдэд нь шууд хүргэх маркетингийн хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг бол,. Б нь хэрэглэгчийг татах уралдаа тэмцээн, урамшуулалт хөтөлбөрийг хөгжүүлнэ. Харин интерактив байгууллага нь интернэтийн вэб хуудас хөгжүүлж, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдийн гүн шилжихэд тусалдаг. Олон нийттэй харилцах фирм нь олон нийттэй харилцах харилцааг удирдаж ажиллана. Туслах үйлчилгээний хэсэг: Энэ хэсэг нь дээрх 4 хэсгийн өдөр тутмын үйл ажиллагаанд дэмжлэг өгч ажиллах үүрэгтэй. Мөн хэрэгцээтэй дата мэдээлэл, төлөвлөгөөгөөр ханган, давхар хяналтыг хийх туслах үйлчилгээний хэсэг байна. (Age, 2002) Төлөвлөгөөний мэдээллийн эх сурвалжийг олох Зарим хүмүүс медиа мэргэжилтэнийг хамгийн сайн сувгийг олж, яг зөв цагт нь компанит ажлаа сурталчилдаг гэдэгт итгэдэг. Гэхдээ нарийвчилсан сурталчилгааны төлөвлөгөө боловсруулахдаа маркетингийн 3 эх сурвалжийн судалгааг хийх ёстой бөгөөд ингэснээрээ зөв хэрэглэгчиддээ мессэж болон агуулгын төгс боловсруулалттай бүтээгдэхүүнийг хүргэх боломж нээгддэг. Бүтээлч эх сурвалж Бүтээлч эх сурвалжийг медиа ажилтан судалснаар бэлэн болсон видео сурталчилгааг хаагуур яаж харуулах вэ, энэхүү сурталчилгаагаар чухам юуг ойлгууулах вэ гэдгийг нарийн судалж дүн шинжилгээ хийдэг; Маркетингийн эх сурвалж 16

26 Энэхүү эх сурвалж нь хэрэглэгч хаагуур үйлчлүүлээд байгааг мэдрэх, өрсөлдөгчтэй нэг шугамаар сурталчилгаагаа явуулах уу эсвэл тэдний сурталчилгаа суларсан эсвэл огт сурталчилгаа явуулаагүй сувгийг сонгох уу зэрэг асуултанд хариулт өгөх боломжтой. Медиа эх сурвалж Энэ нь худалдан авах сувгийн талаарх бүх мэдээллийг өгөх хамгийн чухал эх сурвалж. Үүнээс тухайн сувгийг хэрэглэж буй хэрэглэгчийн мэдээлэл, сувгийн контентууд, хэдий хугацаагаар ашиглахад хэдэн төгрөг үрэх талаар зардлын таамагаа бүрэн авах боломжтой юм Хэрэгжүүлэлт Хэрэгжүүлэлт гэдэг нь тодорхойлсон зорилго зорилтууд, боловсруулсан хөтөлбөр, төлөвлөгөө, ажил, арга хэмжээг хэрэгжүүлэх, шаардлагатай залруулах арга хэмжээг цаг тухайд нь авах үйл явц. Хэрэгжүүлэлт ба үйл ажиллагааны үе шат нь телевизийн сурталчилгааны хувьд сурталчилгааны цаг болон контентыг худалдан авч сурталчилгааг эхлүүлэх үйл явц юм. Медиаг худалдан авах үйл явц нь дараах хэсгээс бүтнэ. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн цаашдын хийх ажлын дотоот дэх эх сурвалжаас олж авах Сувгийн сонголтыг зөв хийх Сувгуудтай үнийн харилцан тохиролцох Захиалга өгөх Цацалт хийх Медиаг худалдан авах үйл явц нь тухайн сурталчилгааг хэрэглэгчдэд хүргэх хамгийн чухал алхам бөгөөд сувгийг худалдан авах нь медиа төлөвлөгчөөс онцгой ур чадвар, мэдрэмж шаардахын зэрэгцээ, үнэ ханш дээрээ харилцан тохиролцох, сувгийг оновчтой сонгох, хяналт шалгалтын хийх, урамшууллын дараах үр дүнг тооцох зэрэг бүтэцтэй байдаг. Зураг 8. Медиа худалдан авах үйл явц Мэдээлэл хайх Цацалт хийх Сувгийн сонголт хийх Хэрэгжүүлэлт Захиалга өгөх Харилцан тохиолцох Эх сурвалж: ( Advertising principles and practice) Дотоот дэх эх сурвалжаас мэдээлэл авах Сурталчилгааны мэргэжилтэн нь хэдийгээр өөрийн компанийн сурталчилгааг хүргэх үүрэгтэй ч тухайн сурталчилгаа цацах сувгийнхаа үндсэн ажилтан мэт мэдээлэлтэй байж чадвал хамгийн гоё моментод сурталчилгаагаа цацуулах боломжтой 17

27 байдаг. Өөрөөр хэлбэл өөрийнхөө сонгосон телевизийн-ийн цацахаар бэлдсэн нэвтрүүлэг, шоу зэргийг өрсөлдөгчөөсөө урьтаж худалдан авах, тухайн өдрийн онцлог үйл явдлын шууд нэвтрүүлэг дундуур сурталчилгаа цацах торгон мэдрэмжтэй байх ёстой. Сувгийн сонголтыг зөв хийх Хамгийн шилдэг сурталчилааны мэргэжилтэн бүтээгдэхүүнийг сурталчлах тухай эхний даалгавар ирэх үед өөрийнхөө зорилтот зах зээл хаана бэ, хэнд сурталчилгаагаа хүргэх вэ ямар мессэж өгөх вэ, хаагуур цацах вэ гэдгээ тархиндаа зураглаад эхэлсэн байдаг. Үүний дараа сувгуудын сонголтоо хийхдээ сувгийн рейтинг хэрхэн ямар давтамжтай өсч байгааг, үзэгчдийн хэдэн хувь нь тухайн телевизийг үзэж байгааг, эсвэл өөрийнхөө өмнө нь хийсэн сонгогдсон телевизийнхээ гэрээг цуцлах эсэхийг нарийн тооцоолох ёстой. Сувгуудтай үнийн харилцан тохиролцох Энэхүү процесс нь хэрэгтэй цагт нь зөв хүндээ хамгийн бага зардлаар сурталчилгааг хүргэх үйл явц юм. Энэхүү үйл явцыг туршлагатай компани бол өөрийнхөө бүтээгдэхүүний үнэ цэнэ, ач холбогдолыг тэнгэр мэт магтаж тухайн сурталчилгааг цацсанаар телевизийн-д ямар ашиг тустай байх зэргээр харилцан тохирлцсоноор үнийг газарт буулгаж сурталчилгааг явуулах үнэ тохирох юм. Захиалга өгөх Сурталчилгааг хийлгэх урамшууллын хугацаа болон контентын сонголт сурталчилгааг цацах цаг зэргийг багтаасан мэдээллийг өгнө. Цацалт хийх Урамшууллын үргэлжлэх хугацаанаас шалтгаалан макрографик болон микрогарфик цацалт хийн ажилладаг. Макрогарфик: улирал болон бизнесийн циклтэй холбоотой байдаг. Үүрэн холбооны компанийн хувьд цагаан сар, хичээлийн шинэ жил, шинэ жил зэрэг саруудад борлуулалт өсдөг тул компани нь сурталчилгааны зардлыг улиралын нөлөөллийг дагах эсвэл улирлын төлөв байдлын эсрэг байдлаар ялгаатай зарцуулдаг. Эсвэл бүтэн жилдээ телевизийн сурталчилгаанд зарцуулах дүнгээ сар бүрт нь хуваанд ашиглах тохиодолд байдаг. Микрографик: хувьд богино хугацаанд хамгийн их үр нөлөөтэй байлгах зорилгоор сурталчилгааны зардлын хуваарладаг. Зураг 9. Реклам төлөвлөлт 18

28 Эх сурвалж: ( Advertising principles and practice) Тасралтгүй үргэлжилсэн Тухайн цаг хугацаанд сурталчилгааг тасралтгүй явуулах хэлбэр Давтан худалдан авалттай бүтээгдэхүүнийг зах зээлд өргөжүүлэхэд энэхүү график хэрэглэнэ. Төвлөрсөн Тодорхой цаг хугацаанд сурталчилгааны төсвийш бүхэлд нь зарцуулах хэлбэр. Энэ нь улиралын шинжтэй болон тодорхой баяр ёслолд зориулсан бүтээгдэхүүнийг сурталчлахад тохиромжтой. Тасалдсан Төвлөрсөн цаг хугацааны туршид сурталчилгааг нэг үе явуулаад нэг үе завсарлах хэлбэр. Энэ нь мөнгөний боломж хязгаарлагдмал, худалдан авалтын цикл харьцангуй тогтелевизийноргүй, улирлын хэрэглээт бүтээгдэхүүний хувьд тохиромжтой. Лугшилттай Сурталчилгааг тасралтгүй явуулах боловч идэвхжилт нь нэг үе суларч нэг үе хүчтэй байх хэлбэр. Энэ нь тасралтгүй болон тасалдсан сурталчилгааны давуу талыг өөртөө багтаадаг бөгөөд хослуулсан график боловсруулах стратеги юм Шалгалт Шалгалт хийх Сурталчилгааг цацахдаа өөрийн төлөвлөгөсөн тоогоор телевизүүд цацаж чадаж байна уу. Хүссэн байрлалд байрлуулж чадаж байна уу, хүссэн цагт хүргэж байна уу, телевизүүд үнэн зөв мэдээлэл өгч чадаж байна уу гэдгээр сурталчилгааны мониторингийг хийдэг бөгөөд хэрэв мониторингоос хэрэгцээтэй мэдээллээ авч чадвал дараагийн алдаа засах алхамыг үтэр түргэн хийх процесс юм. Шалгалтын хэсэг нь үр дүнг тооцох хамгийн зөв хэсэг бөгөөд үүнийг голчлон мониторингийн компаниудаар дамжуулан хийдэг. Дэлхий нийтэд бол media house мэдээллийг боловсруулж өгдөг бол манай улсад максима компани энэхүү мэдээллийг харилцагчиддаа гаргаж өгдөг. Мониторинг судалгаагаар: Хэдэн хүнд сурталчилгаа хүрсэн Сурталчилгааг мэдээллийн ямар сувгаар үзсэн Сурталчилгаа үзсэн хүмүүс худалдан авалт хийсэн эсэх Брэнд болон байгууллагын имиджэд ямар нөлөөллийг үзүүлсэнийг мониторинг судалгаагаар тодруулдаг Дүн шинжилгээ хийх Сурталчилгааг явуулж байх явцад эсвэл дууссаны дараа тухайн сурталчилгааг хэдэн хүнд хүрсэн байгааг GRP үзэгчийн тоогоор үнэлж, тухайн сурталчилгаа зорилгодоо хүрсэн эсэх талаар мэдээллийг авах боломжтой. Сурталчилгааны дундуур бол алдааг яаралтай засан дахин өөр сонголт хийдэг бол сурталчилгааны дараа бол анализийн мэдээллийг ашиглан дараа дараагийн урамшууллын үеэр алдсан алдаа оноогоо ашиглах боломжтой юм. Дүн жинжилгээний хэсэгтэй зэрэгцэн борлуулалтын дүнд анализ хийдэг. Борлуулалт хэр өсч байна, сурталчилгаа явсан өдрүүд, зогссон өдрүүдийн нөлөө зэргийг давхар гаргана. 19

29 1.4 Мэдээллийн хэрэгслийн үр нөлөөг хэмжих Сурталчилгааны захиалагч нь рекламаа өргөн хүрээнд, үзэгдэх давтамж өндөртэй, нөлөөллийг өсч буй эсэхийг байнга хянаж байхыг хүсдэг. Түүнчлэн сурталчилагч нь гол мэдээллийн хэрэгслийн сонгон, түүний сайн нэвтрүүлэг контентууд дундуур цацах, цаг хугацаа тогтох, мэдээллийн хэрэгслийн газар зүйн орон нутгийн нөлөөллийг тодорхойлох зэрэг асуудлыг шийднэ. Хамгийн сүүлд нь энэхүү шийдвэрийнхээ үр дүнг үнэлэх шаардлагатай болно Үр дүнг тооцох Үр дүнг тооцох аргын түүхэн хэсэг Анх Neilsen компани нь 1942 онд телевиз үзэгчийн тоолохдоо гар аргаар тэмдэглэл хөтөлдөг байсан бол энэхүү арга алдаа их гардаг зарим зүйлсийг тэмдэглэж амжихгүй, мартах, эсвэл хувь хүний үзэл бодол ордог зэрэг маргааныг дагуулсан байна. Улмаар Neilsen rating компани телевиз болон радиогийн мэдээллийг компьютер дээр нэгтгэж авдаг Аудио метр хэмээх төхөөрөмжийг 1700 айлд суурилуулсан бөгөөд өдөрт 850 өдрийн тэмдэглэл хүлээн авдаг болжээ.энэ нь АНУ-ын нийт үзэгчдийн нийт олонлогийг хамрах чадахгүй байсан учраас бас л амжилтанд хүрч чадаагүй байна. Учир нь энэ нь зөвхөн баян чинээлэг хотын хүмүүсийг хянах боломжтой байжээ. Улмаар 2000 онд орон нутгийн үзэгчдийн бүтэн жилийн турш хянах, үзэгчийн хандлагыг мэддэг төхөөрөмж суулгасанаар илүү нарийн мэдээлэл цуглуулдаг болжээ. Гэхдээ энэ нь DVR гэдэг айлуудад байдаг 70GB хэмжээтэй Hard дээрх телевизийн нэвтрүүлэг бичих явцыг тухайн өрх телевизийн үзэж байна хэмээн буруу тоолсоор байжээ. Мөн ухраах үйлчилгээ нь хэрэглэгчийн бүрэн хянах боломжийг арилгах, мониторингийн компаниудыг төөрөгдөлд оруулсан зэрэг асуудал ар араасаа гарсаар байжээ. Мэдээж хамгийн гол аюул бол байгууллагууд улс дотроо бус дэлхий даяар тив алгасан бүтээгдэхүүнээ зардаг болсон учраас компаниуд сурталчилгаагаа интернэтээр дамжуулан хийж, интернэтээр худалдаа хийдэг болсонтой тул телевизийн сурталчилгааг үнэлэх үнэлгээг бууруулсан юм. Иймд сурталчилгаа нийлүүлэгчид нь онлайн контент онлайн сурталчилгааны мониторингийн хамгийн үр дүнтэй гэж үзэх болсон. Энэ нь ч аргагүй юм. Онлайн нэвтрүүлэг үзэж байгаа үзэгч нь яг хэд дэх секунд дээр сурталчилгааг зогсоож ахин ухрааж эсвэл дахин үзэж байгааг нэг бүрлэн тоолж мэдээлэл өгөх боломжтой болжээ. Энэ нь телевизийн цацалтанд шинэ сорилт болсоны дээр шинэ медиа төрөлтэй өрсөлдөх хэцүү байна. Сүүлийн үед зөөврийн төхөөрөмжөөр / ipad mobile pc/ телевизийн нэвтрүүлгийг төлбөртэйгээр үзүүлдэг болсон. Энэ нь хэрэглэгчийн датаг яг цуглуулах боломж бүрдсэн явдал болсон юм. Учир нь төлбөрт контентыг худалдан авагч нь нас хүйс, кредит карт гээд бүх төрлийн мэдээллийг өгдөг. Максима Медиа компани Максима Медиа ХХК нь 2012 оны 11 сараас эхлэн Улаанбаатар хотын телевизийн үзэлтийг өдөр бүр цаг, минутын нарийвчлалтайгаар Английн Кантар Медиа Аудиенсэс компанийн олон улсын стандарт хангасан пиплметр технологи ашиглан бүртгэж байна. Судалгааны үр дүнг Инфосис+ программын аргаар шуурхай, боловсронгуй, хүссэн хэлбэрээрээ гарган үзэх боломжтой. Телевиз үзэлтийн судалгааг телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн зах зээлд оролцогч бүх талууд дараах өргөн зорилгоор ашигладаг. Телевизийн хувьд 20

30 Зах зээл дэх байр сууриа тодорхойлох, үнэлэх Стратеги боловсруулах, Программын төлөвлөлтөө оновчлох, Өрсөлдөгчөө судлах Зар сурталчилгааны мониторинг хийх Зар сурталчилгаа нийлүүлэгчдийн хувьд Зар сурталчилгааны оновчтой стратеги төлөвлөлт боловсруулах Зар сурталчилгааны цацалтаа хянах, тооцоо хийх Өрсөлдөгчөө судлах Зардлаа хэмнэх Максимагийн хувьд телевиз үзэлтийн судалгааг дараах байдлаар хийдэг. Максима компанийн сурталчилгааны үр дүнг хэмжих хэмжилтийн арга Телевизийн үзэлтийг people meter-ийн төхөөрөмжөөр хэмжинэ. Системийн цөм нь судалгаанд оролцогч өрхүүд юм.судалгаанд оролцох өрхийн түүврийг нийт үзэгчийг төлөөлөх үзүүлэлтээр нь сонгож авдаг. Тэдгээр өрхүүдийг оршин суугаа сууцны төрөл, байршил, хүн ам зүйн үзүүлэлт, телевизийн сүлжээний төрөл гэсэн үзүүлэлтээр нь сонгож, үзэлтийн зан төлөвийг нь бүртгэн авдаг. Улс орон бүр телевиз үзэлтийг тодорхойлохуйц хамгийн тохиромжтой түүврийн хэмжээг нарийвчлан тооцож гаргадаг. Тиймээс түүврийн тоог нэмэгдүүлсэн ч мэдээллийн нарийвчлалыг төдийлөн нэмэгдүүлдэггүй байна. Улаанбаатар хотын өрхийн 1 сая гаруй хүн амыг 100 өрхийн 400 үзэгчээр төлөөлүүлэн үзэгчийн судалгааг гүйцэтгэж байна. Төлөөлөх чадварын хувьд бусад улс орнуудтай харьцуулахад харьцангуй өндөр байна. Жишээ нь Хятадад 1 үзэгч 7828 үзэгчийг төлөөлдөг бол Монголд 1 үзэгчийг 2504 үзэгч төлөөлж байна. Судалгаанд оролцож байгаа 400 оролцогч нь Баянгол Баянзүрх Сонгинохайрхан Сүхбаатар Хан-уул Чингэлтэй гэсэн дүүргүүдийг төлөөлж байгаа бөгөөд насны хувьд дараах сегментэд хуваагдаж байна. Хэрэглэгчийн насжилт Бага нас 4 болон түүнээс дээш нас Залуу нас нас Идэр нас нас Эрэгтэй 35+ Эмэгтэй 35+ People meter төхөөрөмжийн тухай Системийн гол цохилох зүрх нь Кантар медиагийн пиплметр төхөөрөмж юм. 21

31 Өрх бүрийн гэрийн телевизэд хэн нь ямар сувгийн нэвтрүүлэг, зар сурталчилгааг үзэж байгааг нь хэмжих Кантар медиагийн пиплметр төхөөрөмжийг холбосон байдаг. Зураг 10. People meter төхөөрөмж Эх сурвалж: ( Маxima.mn сайт) Төхөөрөмж нь 2 чухал зүйлийг хэмждэг учраас түүнийг пиплметр төхөөрөмж гэж нэрлэдэг.гэрт суурилуулсан метр нь юу үзэж байгааг хэмждэг бол түүний удирдлагаар телевизийн урд суугаа өрхийн аль гишүүн үзэж байгааг хэмждэг. Өрхийн гишүүн бүр телевиз үзсэн болон дууссанаа илэрхийлж, өөрсдийн товчлуурыг дарна. Мөн зочинд зориулсан товчлуур гэж байдаг. Максима-гийн панел менежерүүдийн баг өрхийн гишүүдийг заавар зөвлөгөөгөөр хангаж, ажиллагааг нь анхааралтай хянан ажилладаг. Метрийн гол зүйл нь дууг ашигладаг. Телевизийн дууг нь ашиглан телевизийн сувгийг солиход ямар суваг болохыг нь таньдаг. Дуу ашиглах нь хамгийн сүүлийн үеийн технологи бөгөөд өнөө үед телевизийн хэмжилт хийх олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн стандарт болон хөгжөөд байна. Метрээс үзэлтийн мэдээллийг шөнийн цагт богино хугацаанд төв сервер лүү үүрэн холбооны сүлжээ ашиглан дамжуулдаг. Нөгөө талд бүх эфирээр цацагдсан телевизийн бичлэгүүд серверт хадгалагдаж байдаг. Харьцуулалт хийх ажиллагаа нь маш өндөр түвшний нарийн техникийн үйл ажиллагаа бөгөөд метрийн хадгалж авсан дууны тусламжтайгаар эдгээрийг хийдэг. Телевизээр нэвтрүүлсэн нэвтрүүлэг, зар сурталчилгааны дэлгэрэнгүй бүртгэлийг программд бүртгэн оруулснаар телевизүүд хэзээ, юу нэвтрүүлснийг мэдэх ба дээр дурдсан үзэлтийн мэдээлэлтэй нэгтгэснээр түүнийг хэн, хэзээ үзсэнийг нь гарган авах боломжтой болдог. Мэдээллийг Кантар медиагийн Үзэлтийн судалгаа анализ хийх Инфосис+ программаар гарган авна. Зураг 11. People metr төхөөрөмжийн хянах процесс 22

32 Эх сурвалж: ( Маxima.mn сайт) Энэхүү төхөөрөмжийн давуу талууд Үзэгчийн цагийг бодитоор хэмжинэ Телевизийн үзэлтийг цаг минутыг нарийвчлалтай бүртгэнэ. Сурталчилгааны цацалтыг телевизийн үнэн зөв хийснийг хянах Мөн рекламны блокны байрлалд хяналт тавих Хяналтын төхөөрөмжийн мэдээллийг ашигласнаар Зар сурталчилгааны дунджаар хэдэн хүн үзсэн мэдээлэл телевизийн сувагийн рейтинг Цаг хөтөлбөрийн рейтинг Зар сурталчилгааны төлөвлөгөөг оновчтой болгох Сурталчилгааны үр нөлөөг хянах боломжтой Сурталчилгааны хэмжилтийн арга ирээдүйд Ирээдүйд телевизийн сурталчилгааг нэгж хэрэглэгчдэд хүрч байгаа хүртээмжийн маш нарийвчилсан байдлаар олох аргууд нэвтрэх болно. CPM камер: Microsoft компани нь 2012/11/1-нд Xbox төхөөрөмжиндөө CPM олох камер бүхий патент авсан байдаг. Энэхүү төхөөрөмж нь гэрт байгаа хүмүүсийн тоог, эдгээр хүмүүсийн хэд нь телевизийн дэлгэц рүү харж байгаа нарийн тоолдог юм. Гэхдээ эдгээр төхөөрөмжийнд одоогоор хувь хүний нууцлал болон бусад зүйлсээс шалтгаалан патент өгөхгүй байгаа болно. Return Path data :Тоон кабелийн телевиз болон АйПиТЕЛЕВИЗИЙН-ийн сэт топ бокс нь үзэгчийн ТЕЛЕВИЗИЙН үзэлтийн мэдээллийг төв системдээ дамжуулах техникийн боломжтой байдаг байна. Уг мэдээллийг пиплметрийн мэдээлэлтэй нэгтгэж судалгааны түүврийн тоог нэмэгдүүлэх арга технологи олон улсад нэвтэрч хэд хэдэн улсад хэрэгжүүлсэн. Ингэснээр АйПиТЕЛЕВИЗИЙНийн үзэлтийн мэдээллийг судалгааны эргэлтэд оруулж ашиглах боломж бүрддэг байна. Виртуал метр:контентыг зөвхөн телевизээр бус компьютер, таблет, ухаалаг гар утсаар үздэг болж байна. Эдгээрийг хэмждэг виртуал метр технологийг Кантар Медиагаас хөгжүүлэн ашиглаж байна. Пиплметрийн программын хувилбарыг түүвэр өрхийн тэдгээр төхөөрөмжүүдэд суулгаснаар тэдгээр бусад үзэлтүүдийг алдахгүй болох юм. Уг программ нь тухайн контентийн дуугаар эсвэл мета датад нь хандах замаар танина. Түүвэр өрхийн гишүүн яг л телевизийн удирдлагатай адил виртуал удирдлага 23

33 ашиглан программд нэвтэрнэ. Виртуал метр төрөл бүрийн төхөөрөмж, үйлдлийн системд ажиллах чадвартай. Энэхүү судалгааны арга хэрэгжсэнээр ухаалаг төхөөрөмж дээрх үзэлт, хадгалагдсан контент, видео он деманд үйлчилгээний үзэлтийг хэмжих боломжтой болох юм Хамрах хүрээ, үзэгдэх давтамж, нөлөөллийн хүчийг тодорхойлох нь Мэдээллийн хэрэгслийн сонголт гэдэг нь зорилтот хүлээн авагчдын сурталчилгаанд өртөх байдал болон тэдний өртөх тоо хэмжээг өөрсдийн хүсч буй түвшинд хүргэхийн тулд зардлыг үр ашигтай зарцуулах мэдээллийг хэрэгслийг хайх, түүнээс сонголт хийх үйл явц юм. Сурталчилгаанд өртүүлэхийг хүсч байгаа хэрэглэгчийн тоо гэдэг нь: Сурталчилгаа төлөвлөгч нь сурталчилгааны тодорхой зорилт дэвшүүлж, зорилтот хүлээн авагчдын тодорхой хариу үйлдлийг хүсч байдаг. Тухайлбал бүтээгдэхүүнийг турших байдлаар худалдан авалтын зорилтот түвшин. Энэхүү үзүүлэлт нь брэндийн таних түвшин болон бусад хүчин зүйлсээс шалтгаална. Тооцоог дараах байдлаар хийнэ. Сурталчилгаанд өртсөн хэрэглэгч Е* тооцох явдал нь хүлээн авагчийн брэндийг таних түвшинд А* нөлөөлнө. Хүлээн авагчийн таних байдалд нөлөөлөх сурталчилгааны өртөлтийн нөлөөлөл нь сурталчилгааны өртөлтийн хамрах хүрээ, давтамж болон нөлөөллийн түвшнээс хамаарна. (campaign, 2004) Хамрах хүрээ /R-Reach/- Тодорхой хугацаанд тодорхой мэдээллийн хэрэгслээр дор хаяж 1 удаа сурталчилгаа үзсэн хүн эсвэл өрхийн тоо; Үзэгдэх давтамж /F-Frequency/- Тодорхой цаг хугацааны турш 1 хүн эсвэл өрх тухайн рекламыг хүлээн авсан дундаж тоо; Нөлөөлөх хүч /I-Impact/- Тухайн мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулан хүргэж уй сурталчилгааны чанарын үнэлгээ ; Жишээ нь: 1 компаний сурталчилгаагаа 1 сая төгрөгөөр явуулахаар төлөвлөсөн бөгөөд 1000 өртөлт тутамд ноогдох зардлыг 5 гэж үзье. Бодолт ( /(5/1000))= буюу 2 сая хэрэглэгч үзсэн гэж тооцно. Хамрах хүрээ, үзэгдэх давтамж, нөлөөллийг хүчний хоорондын хамаарал дараах байдалтай байдаг байна. Өртөлтийн нийт тоо хэмжээ /E/ Энэ үзүүлэлт нь сурталчилгааны хамрах хүрээ ба үзэгдэх дундаж давтамжийн үржвэрээр тодорхойлогдох бөгөөд E=R*F үнийг Gross rating point буюу GRP гэнэ. Зураг 12. Таних байдлын түвшин сурталчилгаанд өртөх байдал, хамрах хүрээ, давтамжийн харилцан хамаарал 24

34 Эх сурвалж: ( Avertising principles and practice) Нэгж хэрэглэгчид очих сурталчилгааны үр дүнг судлах арга Энэхүү үзүүлэлтийг тооцохдоо 1000 хүнд очих үр дүнгээр бодож тооцоолдог бөгөөд телевизийн үнэлгээг дунджаар хэдэн үзэгчтэй / үзэгчийн дундаж тоо*/ байгаар тооцдог. Nielsen хэмээх АНУ компани нь ОЛОН АНГИТ КИНО дундуур сурталчилгаа цацах үр дүнг тооцохдоо дараах байдлаар бодсон байна. АНУ-д телевизийн үзэгчдийн 11% буюу 94 сая хүн ОАКино үздэг бөгөөд нэгэн бүс нутгийн 5 сая үзэгч 1 киног үздэг гэж үзвэл 5,000,000 (үзэгч) /1000=5000 Яг энэхүү кино дундуур 30 секунд сурталчилгааг 10000$ багтаан цацсан бол 10000$/5000=2$ гээд 5 сая үзэгчид хүрэх ОАК дундах сурталчилгаа нь 1000 хүнд 2$ гэж тооцсон байна. Мэдээж сурталчилгаа цацах цаг нь тухайн нэвтрүүлгийн эхлэл, дунд хэсэг, төгсгөл гээд аль хэсэгт БАЙ-гаа онилж байгаагаас шалтгаалан харилцан адилгүй байна. Жишээ нь: Авьяаслаг Монголчууд шоуг эхлэхийг хүлээдэг үзэгчдэд хүргэх сурталчилгааны цар хүрээ, нэвтрүүлэг дундуур сурталчилгаа цацсанаар үзэгчийн тоо ихэссэн үед цацсан сурталчилгаа нь нэвтрүүлгийн төгсгөлд онцгой сюрприз задлах шилдэг ялагчид тодрох мөчид цацсан сурталчилгааны үр дүн харилцан адилгүй байх юм. 1.5 Телевизийн сурталчилгааны чанар, үр нөлөөг хэмжих нь Сурталчилгааны чанарын хэмжихийн тулд урьдчилсан тест хийдэг байна. Сурталчилгааны урьдчилсан тест хийх нь маркетенгийн ажилтануудын өмнө тулгараад байгаа асуудлыг шийдэхэд эрсдэлийг бууруулах зорилготой юм. Судалгаагаар дараах зүйлсийг тодруулах боломжтой Хүснэгт 5. Сурталчилгааны тодруулах боломж СУРТАЛЧИЛГААНЫ ЧАНАР Рекламны уриа үгний үнэлгээ Гол санаа, агуулгыг ойлгох явц Сонирхол татах байдал Нөлөөллийг хэмжих УРАМШУУЛЛЫН ЧАНАР Урамшууллын үнэлгээ Сонирхол татах байдлын үнэлгээ Үр өгөөж Нөлөөллийг хэмжих Сурталчилгааны ажлын оновчтой систем 25

35 Зар сурталчилгааны санаа боловсруулах Зар сурталчилгаа хөгжүүлэлт Зар сурталчилгааны урьдчилсан тест судалгаа Реклам цацалт Цацсаны дараах мониторинг Сурталчилгааны чанарыг дараах хүчин зүйлээр тодорхойлно. Таньж мэдэж, хүлээн зөвшөөрөх: Энэхүү арга нь зорилтот үзэгчийн хувьд мэдээллийг сануулах зар сурталчилгааг олон удаа гаргасан давтамжаар хэмжигдэнэ. Эргэн саналт: Энэ нь нэлээд нарийн үр дүн байдаг. Хүмүүс сурталчилгааг санаж байгаа эсэхийг мэдэхийн тулд санал асуулга явуулах аргаар зар сурталчилгааг хүмүүс хэрхэн санаж байгааг мэддэг. Сонирхол таталт: Сурталчилгаа нь хэрэглэгчийг сонирхолыг татсан байгаа эсэхийг хэмжинэ. Ойлголт мэдлэг: Бүтээгдэхүүнийг талаар мэдлэгийг хэрэглэгч хэрхэн ойлгосоныг дан ганц телевизийн сурталчилгаанаас гадна бүхэл бүтэн компанит ажлын үеэр сурталчилсан бусад хэрэгсэлүүдийн тусламжтайгаар мэдлэгийг хэмждэг. Хандлага үзэл бодол: Сурталчилгааны зорьж буй байдлыг хэмждэг бөгөөд сурталчилгааны өмнө болон дараа хэрэглэгчийн мэдрэмжээр хэмжинэ. Санал болгож буй байдал: Энэ хэсгээр зар сурталчилгааны хариу үр дүнг хэмждэг. Үүнийг сурталчилгааг эхлүүлэхээс өмнөх үеийн байдалтай харьцуулдаг 1.6 Сурталчилгааны үр дүнг тооцох техник аргачал Рейтинг хэмжих аргууд: Телевизийн үзэгчдэд хүрсэн эсэхийг телевизийн үзэгчийн рейтинг хэмжих аргуудыг ашиглан тооцож болно. Day after recall: Сурталчилгааг гаргасны маргааш хувь хүнээс урд өдөр нь үзсэн телевизийн рекламны талаар асууж сурвалжлах арга/ face to face/ Хувь хүнээс урд өдөр нь үзсэн телевизийн сурталчилгааг тухай телефон утас САП ашиглан асууж сурвалж арга / утасны асуулгын компьютерийн систем/ Diary: Өрхийн гишүүд болон хувь хүнээр телевизийн сурталчилгааны үзэлтийг өдөр бүр тэмдэглүүлэн хөтлүүлэх арга Өрхийн гишүүд болон хувь хүнээр телевизийн сурталчилгааны үзэлтийг тодорхой давтамжтайгаар тэмдэглүүлэн хөтлүүлэх арга Passive peoplemeter: Тухайн үзэгчийн телевизийн сурталчилгааны үзэлтийг зориулалтын төхөөрөмж ашиглан тусгайд нь бүртгэх арга Монголд үйл ажиллагаа явуулж байгаа судалгааны компаниудын хувьд Максима консалтинг компани мониторингийн үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа бөгөөд үзэгчийн талаар үнэн бодит мэдээллийг цорын ганц хүргэж өгөх боломжтой юм. People meter : Энэхүү хяналтаас үзэгчийн сурталчилгааг үзсэн цаг, телевизийг асааж унтраасан цаг, ямар суваг дээр телевизийн тааруулж асаасан байгааг болон гэр бүлийн гишүүдийн телевизийн үзэлтээр дамжуулан сурталчилгаа цацахад тохиромжтой цаг, контент, суваг илрүүлдэг болно. Тоон судалгааны аргууд: 26

36 Асуумж: Мэдээлэл цуглуулагч буюу ярилцлага авагч нь респондент буюу судалгаанд хамрагдагчтай шууд харильцаанд орохгүйгээр цаасан хэлбэрээр өгсөн асуумжийн хуудсыг бөглүүлж судалгааны мэдээлэл авах арга юм. Респондент буюу судалгаанд хамрагдагч нь хэвлэмэл байдлаар бэлдсэн асуултуудыг өөрийн нүдээр харж, өөрийнхөө сонгох хариултыг бодож байж хариулах шаардлагатай тохиолдолд болон богино хугацаанд олон тооны судалгаа авах шаардлага үүссэн тохиолдолд энэхүү аргыг хэрэглэхэд тохиромжтой байдаг. Ганцаарчилсан ярилцлага: Судлаач респонденттэй шууд харилцаанд орж, судалгааны мэдээллийг ярилцлах аргаар авдаг арга юм. Энэ тохиодолд респондентийн санал бодлыг асуумжын агуулгаас хамаарахгүйгээр нээлттэй авах боломж бүрддэг. Стандарт ярилцлага: Хатуу тогтоосон асуултад респондент бодож байж хариулт өгдөг арга юм. Судалгааны мэдээллийг урьдчилан боловсруулсан, хатуу тогтоосон арга хэрэгслээр авна. Хагас стандарт ярилцлага: Судалгаагаар зайлшгүй шаардлагатай мэдээллийг авахдаа /хагас нээлттэй асуумж байж болно/ судалгааны сэдэвтэй холбоотойгоор респондтийн зүгээс гаргасан санал бодлыг орхигдуулдаггүй арга юм. Чөлөөт ярилцлага: Судалгааны зорилгоос хамаарч судлаач хатуу тогтоосон арга хэрэгсэл ашиглахгүйгээр мэдээлэл авдаг арга юм. Энэ тохиолдолд ярилцлага авагч судалгааны мэдээлэл авах асуултуудыг өөрийнхөөрөө асууж, хариултыг бүрэн тэмдэглэсэн /дуу хураагуурт бүрэн буулгаж/ байх шаардлагатай. Утсаар санал авах арга: Респондентээс мэдээлэл авахдаа телефон утас ашиглаж утасны цаанаас ярилцаж, хариулт авдаг арга юм. Урьдчилан сонгосон эсвэл тохиолдлоор сонгосон утасны дугаар луу залгаж судалгааны түүвэр хийдэг. Хүн ам төвлөрссөн тодорхой нэг цэгийг сонгож судалгаа хйидэг. Энэ аргын давуу тал нь шуурхай байхаас гадна эдийн засгийн хэмнэлттэй байдаг. Сул тал нь судалгааны түүврийн төлөөлөх чадварыг /утсаар санал асуулгад оролцохоосоо янз бүрийн шалтгаанаар татгалзах болон хүн амын тодорхой хэсэг нь утастай байдаг гэсэн шалтгаанаас хамаарч/ бүрэн хянаж чаддаггүй. Чанарын судалгааны аргууд: Фокус-бүлэг: Судалгааны судлах зүйлийн хүрээнд тухайн бүлгийн гүнзгийрсэн төсөөллийг, ойлголт, хандлагыг судалдаг арга зүй юм. Фокус бүлгийг 8-10 хүний бүрэлдхүүнтэйгээр хийдэг бөгөөд модератор /хөтлөгч/ -ийн удирдлага доор бүлгийн анхаарлыг ярилцаж буй сэдэв, түүний хүрээнд төвлөрүүлсэн хэлэлцүүлэг хэлбэрээр явуулдаг. Судалгааг хийхдээ тусгайлан бэлдсэн өрөө тасалгаанд, тодорхой багаж хэрэгсэл ашиглан явуулахаас гадна судалгааны анализ хийхэд зориулсан транскрипт хийдэг. Үүний тулд видео болон аудио бичлэг хийдэг. Респондентийг фокус бүлэгт дахин оролцуулахгүй байх үүднээс тэднийг цуглуулахдаа онцгой анхаардаг. Зарим тохиолдолд респондентуудыг цуглуулахдаа тэдгээрийн уг судалгаанд оролцуулах болзол хангасан эсэхийг тодорхойлох үүднээс туршилт судалгаа хийх шаардлага үүсэж болдог Бид фокус бүлгийн ярилцлагын зориулалтын студи байгуулсан бөгөөд захиалагч болон судлаачид ярилцлагын явцыг ажиглах боломжоор хангагддаг. Ярилцлагуудын аудиа файлыг ашиглан транскрипшн хийдэг. 27

37 Гүнзгийрсэн ярилцлага: Ярилцаж буй хүнийхээ /респондентийхээ/ судалж буй зүйлийн талаарх байр суурь, хандлага, сэдэл, сэтгэл зүйг гүнзгийрүүлэн нээн илрүүлэхийг чармайдаг, ганцаарчилсан ярилцлага юм. Судалж буй зүйлийн талаар респондентэд бүрдсэн зан авирын хандлага, түүнийг тодорхойлж буй хүчин зүйлсийн талаар дэлгэрэнгүй, задалсан мэдээлэл авах боломжийг энэхүү арга олгодог. Респондент ярилцах явцдаа илэрхийлж буй сэтгэл хөдөлийн гүн сэдлийг анзаарч, түүний санаа бодол хэрхэн илэрч, хэрхэн шилжиж буйг маш хянуур мэдрэх чадвар бүхий мэргэжлийн ярилцлага авагч ганцаарчилсан ярилцлагыг хийдэг. Гүнзгийрсэн ярилцлагыг тодорхой асуумж болон тодорхой сэдвээр чөлөөтэй ярилцах байдлаар хийж болдог. Онцгой төрлийн буюу хүрэхэд хэцүү гэж нэрлэгддэг респондентуудтай ажиллахад энэхүү арга ач холбогдолтой байдаг 1.7 Үзэгчийг сегментчлэх шаардлага Өнөөдрийн байдлаар Улаанбаатар хотод 90 гаруй телевизийн суваг үйл ажиллагаа явуулж байна. Эдгээр сувгуудаар өдөрт дунджаар секундын реклам цацагджээ. Реклам нийлүүлэгчдийн хувьд бүтээгдэхүүн үйлчилгээ нь төрөлжихийн хэрээр зорилтот зах зээлд хандаж эхлэх бөгөөд үүний улмаас зар сурталчилгаагаа ч зорилтот зах зээлдээ хүргэх сонирхол бий болно. Телевизийн сувгууд ч гэсэн өрсөлдөөнд давуу байр суурь эзлэх үүднээс уран бүтээлийн, хөтөлбөрийн төлөвлөлтийн бодлогоороо аль нэг сегмент рүү түлхүү чиглэж, үүссэн давуу талаа ашиглан тэрхүү сегментэд хүргэх сонирхолтой сурталчилгааг өөртөө татах байдлаар ажилладаг. Ийм тодорхой нөхцөл бий болохын тулд энэ талаар нарийвчилсан мэдээлэл гаргах чадвартай судалгааны систем хэрэгтэй юм. Телевиз Үзэлтийн Судалгааны систем нь олон улсад харилцагчдадаа энэхүү боломжоор бүрэн хангаж, зорилтот үзэгчдээ тогтоож, медиа стратеги боловсруулах суурь мэдээлэл нь болж байдаг. 1.8 Олон улсад ашигладаг хэмжилтийн нэр томьёонууд Телевиз үзэлтийн судалгааны үр дүнг хэмждэг олон улсын үндсэн үзүүлэлт нь Рэйтинг (Rtg000, RTG%) юм. Рэйтинг үзүүлэлтийг Инфосис программаар гарган үзнэ. Энэ үзүүлэлтийг ойлгосноор олон улсын түвшинд телевизийн хөтөлбөр, нэвтрүүлэг, зар сурталчилгааны чиглэлээр хамтран ажиллагч түншүүдтэйгээ илүү хялбар ойлголцож чаддаг болно. Мөн телевиз, зар сурталчилгааны бизнесийн гол хэмжүүр, үнэлгээ болон ашиглагддаг тул чухал үзүүлэлтэд тооцогддог. Rtg: Тухайн хөтөлбөрийн рейтинг оноо буюу нэг минутын дундаж үзэлтийг илэрхийлнэ. Өөрөөр хэлбэл тухайн хөтөлбөрийн нийт үргэлжлэх хугацааны нэг минутад нь дунджаар хэдэн үзэгч байсан бэ гэдгийг энэхүү үзүүлэлт харуулдаг. RTG%: RTG үзүүлэлтийн хувьчилсан үзүүлэлт юм. Өөрөөр хэлбэл тухайн хөтөлбөрийн 1 минутад дунджаар нийт эх олонлог буюу телевиз үзэх боломжтой хүн амын хэдэн хувь нь оногдож байсан бэ гэдгийг харуулна. Gross Rating Point Цэвэр үнэлгээний оноо-grp Зорилтот үнэлгээний оноо-trp 28

38 Телевизэд суурилсан урамшуулал болон компанит ажлыг телевизийн сурталчилгаа ашиглан хийхдээ хэр үр дүнтэй болсоныг дараах байдлаар бодох боломжтой. GRP: Тухайн сурталчилгааг үзсэн хүмүүсийн %-ийг тухайн үзэгчдийн үзсэн нийт сурталчилгааны дундаж тоогоор үржүүлсэнтэй тэнцүү байна. TRP:Тухайн сурталчилгааг үзээд сурталчилж байгаа бүтээгдэхүүнийг авах эсвэл сонирхож байгаа хүний тоог хэлнэ. Жишээ нь: GRP 150 гэсэн үзүүлэлттэй гарлаа гэж үзвэл тухайн бүтээгдэхүүнийг хэрэглэгчдийн 50% худалдан авсан тохиолдолд TRP 75 үзүүлэлттэй байлаа гэж тооцох юм. SHARE: RTG үзүүлэлтийн хувьчилсан үзүүлэлт. Гэхдээ RTG%-аас ялгаатай нь нийт эх олонлогоос бус зөвхөн тухайн цаг үед телевиз үзэж байсан хүн амаас хувийг тооцдог. /Share >=Rtg%/ AvRch: Тухайн хөтөлбөрийн аль нэг хэсэгт 1-ээс дээш минут тогтож үзсэн буюу тухайн хөтөлбөрт өртсөн үзэгчийн тоог илэрхийлнэ. AVLOYALTY: Энэхүү үзүүлэлт нь дундаж үзэгч буюу RTG, өртсөн үзэгч AVRCH гэсэн үзүүлэлтүүдийг харьцуулан үзэгчийн чанарыг харуулдаг. Энэхүү үзүүлэлт 100-рүү дөхөх нь тухайн хөтөлбөрийн үзэгч нь тогтелевизийнортой байсныг илтгэх ба 0- рүү тэмүүлэх нь тухайн хөтөлбөрийн үзэгч тогтелевизийноргүй байсныг илтгэнэ. Гэхдээ энэхүү үзүүлэлт нь тухайн хөтөлбөрийг их эсвэл бага үзэлттэй байсныг илтгэхгүй. AVAUD(View): Avrch буюу тухайн хөтөлбөрт өртсөн нийт хүмүүсээс дундажаар нэг үзэгч нь хэдэн минут тухайн хөтөлбөрийг үзсэн бэ гэдгийг харуулна. COST FOR MILE буюу CPM мянган хэрэглэгч тутамд зарцуулж байгаа зардал Медиа мониторингийг зөвхөн насны ангилалаар хийх нь үр дүнтэй гэсэн судлаачдын тооцоолол гарсан бөгөөд телевизийн үзэгчээс насаар нь ангилан жишээ нь насныханаас зөвхөн 1% мэдээлэл авахад бусад насныханаа хангалттай төлөөлдөг гэсэн мэдээлэл байна. Насны хуваарилалт P2+ = 2-11 нас P12 34 = нас P18 49 = нас A18 34 = +18 буюу насан хүрэгчдийн нас Men = эрэгтэй нас Women = эмэгтэй нас Rating Point: Үнэлгээний оноо гэдэг нь тухайн Телевизийн үзэгчдийн хэмжих хэмжүүрийг хэлнэ. ТЕЛЕВИЗИЙН-ийн үнэлэхдээ өргөн нэвтрүүлгийг үзэх хүмүүсийн 1%-ийг тооцон судалгаа хийнэ. Эдгээр хүмүүс нь үлдсэн 99% төлөөлөх чадамжтай гэж үздэг. Universe: Зорилтот зах зээлд байгаа нийт хүн ам Reach: Сурталчилгааг үзэх боломжтой хүн ам Reach олохдоо манай улсын нийт хүн ам 3,000,000 үүнээс 2,000,000 телевизийн үзэх боломжтой гэж үзвэл (3,000,000/2,000,000)*100=150 буюу Reach=60% Cross reach: Нийт цэвэр хандалт 29

39 Нийт цэвэр хандалтыг олохдоо 30 минутын нэвтрүүлгийг 1 минутыг тасралтгүй үзсэн бол бүтэн үзсэн гэж тооцдог. Net reach: Цэвэр хандалт Тухайн цацсан нэвтрүүлгийг үзсэн нийт үзэгчдийн тооноос давтаж үзсэн үзэгчийг хасаад давтагдаагүйгээр цэвэр үзсэн үзэлтийг нэрлэнэ. Duplication: Давтаж үзсэн хүн Хүснэгт 6. Давтаж үзсэн хэрэглэгчийн олох 7 хоног Нийт цэвэр Нийт хандалт үзсэн хүн Давтаж хүн үзсэн Нийт давтаж Цэвэр хандалт үзсэн хүн 1 1,000 1, , ,000 3, , ,500 4, ,200 3, ,200 5,700-1,000-2,200 3,500 Эх сурвалж ( 1.9 Онолын дүгнэлт Сурталчилгааг хүргэх 4 процесс буюу төлөвлөлт, хэрэгжүүлэлт, шалгалт, дүн шинжилгээ гэсэн хэсэг нь манай улсын хувьд төлөвлөлт, хэрэгжүүлэлтийн хэсэг нь хангалттай төвшинд хийгддэг боловч шалгалтын хэсэг нь зөвхөн мониторинг хийн сурталчилгааг явсан эсэхийг тооцож байгаа нь хангалтгүй байна. Онолын хүрээнд шалгалтыг сурталчилгааны өмнө, дунд, дараа гэсэн 3 шатаар хийлэг бол оператор компаниудын хувьд төгсгөлийн хэсэгт анхаарлаа хандуулж байгаа нь учир дутагдалтай байна. Дүн шинжилгээ гэсэн онолын хэсгийг зөвхөн борлуулалтын нөлөөгөөр хийдэг нь үр дүнг дутуу тооцох талтай. Олон улсын жишгээр GRP үнэлгээнд телевизүүд шилжиж чадвал зөв сурталчилгааг зах зээлдээ хүргэж БАЙ-гаа онож, зардлаа хэмнэх хамгийн том давуу тал болно гэж найдаж байна. 30

40 II БҮЛЭГ. САЛБАРЫН СУДАЛГАА 2.1 Үүрэн холбооны компаниудын телевизийн сурталчилгааны өнөөгийн байдал 2015 онд үүрэн холбооны компаниудын хувьд эдийн засаг хүнд байсан хэдий ч урамшуулал олонтой өрсөлдөөн өндөртэй байлаа. Учир нь хэрэглэгчийн тоо маш их хэлбэлзэлтэй, давхар хэрэглээ өндөр байсан тул хэрэглэгчийн тоог өсгөж шинэ хэрэглэгч татах, шинэ бүтээгдэхүүн үйлчилгээг зах зээлд нэвтрүүлэх зэрэгт телевизийн сурталчилгааг өргөнөөр ашиглан хэрэглэгчдэд мэдээлэл өгч, тэднийг татах оролдлого хийж байлаа. Зураг 13. Үүрэн холбооны компаниудын 2015 оны 1-12 сард хийгдсэн телевизийн сурталчилгааны хуанли Эх сурвалж : (Мобиком Маркетингийн албаны судалгаа) Үүрэн холбооны 4 компанийн хувьд 2015 онд Мобиком 95, Юнител 87, Скайтел 38, Жи-Мобайл 18 телевизийн реклам хийсэн байлаа. Зураг Үүрэн холбооны компаниудын телевизийн сурталчилгаа 1-3 сар Эх сурвалж : (Мобиком Маркетингийн албаны судалгаа) 31

41 Зураг 14. Үүрэн холбооны компаниудын телевизийн сурталчилгаа 4-6 сар Эх сурвалж: (Мобиком Маркетингийн албаны судалгаа) Зураг 14. Үүрэн холбооны компаниудын телевизийн сурталчилгаа 7-9 сар Эх сурвалж : (Мобиком Маркетингийн албаны судалгаа) 32

42 Зураг 15. Үүрэн холбооны компаниудын телевизийн сурталчилгаа сар Эх сурвалж : (Мобиком Маркетингийн албаны судалгаа) Урамшууллын хувьд 2015 оны 1-12 сарын турш Мобиком 95 Юнител 87 Скайтел 38 Жи- Мобайл 18 урамшуулал зарлал зарласан байна. Эдгээр урамшууллыг телевизээр цацсаны дараа хэрхэн үр дүнтэй байсныг дараах тоон үзүүлэлт харуулах болно. Зураг онд оператор тус бүрийн сурталчилгааг үзсэн хэрэглэгчийн хувь 2015 онд дунджаар хэдэн RTG% цуглуулж байсан бэ? Rtg% mobicom Unitel Skytel G Mobile Эх сурвалж : (Максима Infosys программ ашиглан хийсэн судалгаа) Тухайн жилд дунджаар хэдэн RTG 1 % буюу нийт телевизийн үзэж байгаа хүмүүсийн 93% зөвхөн Мобикомын сурталчилгааг үзсэн бол 70% нь Юнител, 63% нь Скайтел, 60% нь Жи-Мобайлын сурталчилгааг үзсэн байна. 1 RTG: нийт телевиз үзэж байгаа хүний тоо %-ээр тооцов. 33

43 Зураг онд нийт давтаж үзсэн хэрэглэгчийн тоо 2015 онд давтан үзсэн дундаж хэрэглэгчийн тоо GRP mobicom Unitel Skytel G Mobile Эх сурвалж : (Максима Infosys программ ашиглан хийсэн судалгаа) Тэгвэл давтан үзсэн үзэгчийн тоогоор Юнител компанийн сурталчилгааг 76152/*1000/= хэрэглэгч телевизээр давтаж үзсэн байна гэсэн үг юм. Харин Мобикомыг 5,452,480 хүн, Скайтелийн сурталчилгааг 1,329,000 хүн, Жи-Мобайлын сурталчилгааг 399,140 хүн давтан үзсэн байна. Өөрөөр хэлбэл Юнителийн зүгээс хэрэглэгчдэд сурталчилгаагаа олон давтамжтайгаар хүргэж байгаа бөгөөд дахин сурталчилгааг үзсэн хэрэглэгч бусад опертаруудыг бодоход илүү байгаа юм. Рекламын цацалт олон байх нь хэрэглэгчдэд олон хүрэх давуу талтай. Зураг онд оператор тус бүрийн цацсан рекламны нийт давтамж онд цацсан рекламны давтамж Insertion mobicom Unitel Skytel G Mobile Эх сурвалж : (Максима Infosys программ ашиглан хийсэн судалгаа) Энэхүү тоон үзүүлэлт нь 2015 онд үүрэн холбооны компани тус бүрийн телевизээр цацсан сурталчилгааны нийт секунд юм. Эдгээрийг телевизийн дундаж үнийн дүнгээр 34

44 тооцож үзвэл удаа сурталчилгааг 1 удаад 30 секундээр цацсан гэж тооцон, 1 секунд үнэлгээг 2000 тооцож үзэхэд үүрэн холбооны компаниуд 2015 онд телевизүүдэд 3,885,480,000 сурталчилгааг цацсан байна. Жич: Maxima-с гаргаж байгаа энэхүү секундын тоо нь задгай сурталчилгаа болон ивээн тэтгэлэгийн дундуур цацдаг сурталчилгааны нийлбэр болно. Хүснэгт 7. Оператор тус бүрийн үзүүлэлтийг харьцуулан харуулав. Operator Rtg% GRP Insertions Мобиком Юнител Скайтел Жи-Мобайл Эх сурвалж : (Максима Infosys программ ашиглан хийсэн судалгаа) Зураг 19. Харилцаа холбооны салбарын оны сурталчилгааны давтамж Үүрэн холбооны компаниудын сурталчилгаа сараар Юнител Мобиком Скайтел Жи Мобайл Эх сурвалж : (Максима Infosys программ ашиглан хийсэн судалгаа) Эдгээрээс харахад Юнител болон Мобиком нь телевизийн сурталчилгаанд хүчтэй өрсөлдөгчид бөгөөд урамшууллын хувьд 2 / цагаан сар/ 5,6 сар / амралтын өмнөх сар/, 8,9 / хичээлийн шинэ жил/ 12 сар / шинэ жил/ саруудад сурталчилгааг өндөр давтамжтайгаар хийдэг нь харагдаж байна. 35

45 Зураг 20. Mobicom компанийн оны цацалт, GRP болон дундаж RTG% ийн харьцаа Өмнөх сар бага цацалттай байж байгаад оны сүүл үе буюу 12 сард цацалтаа идэвхжүүлсэн нь GRP муруйд огцом өөрчлөлт оруулсан байна. Mobicom Цацалтын хувьд бага байгаа хэдий ч өндөр GRP цуглуулж чадсан тухайн үед гарч байсан ТЕЛЕВИЗИЙН-ийн контентой холбоотой юм Мобиком RTG% Мобиком Insertions Мобиком GRP Тухайн сард реклам тус бүр дундажаар хэдэн RTG% цуглуулж байсан бэ гэдэгийг харуулна Insertion нь тухайн сард нийтдээ хэдэн удаагын давтамжтай реклам цацсаныг харуулсан үзүүүлэлт GRP давхардсан тоогоор тухайн сард хэдэн хүнд хүрсэн бэ гэдгийг харуулсан үзүүлэлт юм. Эх сурвалж : (Максима Infosys программ ашиглан хийсэн судалгаа) Хүснэгт 8. Moбикомын цацсан телевизийн рекламны хүртээмж, нийт үзсэн хэрэглэгчийн тоо, рекламны давтамж 1/1/ /27/2015 Mobicom Channel Rtg% GRP Insertions # Total БОЛОВСРОЛ TV МОНГОЛ HD MOVIEBOX MN UBS TV МVОНТ TV C

46 11 NTV ИЙГЛ UBS GLOBAL РОЯАЛ ТЕЛЕВИЗИЙН SEVEN ОЛЛОО СТАР UBS MUSIC Малчин Sportbox HD Эх сурвалж : (Максима Infosys программ ашиглан хийсэн судалгаа) Мобикомын хувьд 2015 онд 20 телевизтэй хамтарч ажилласан бөгөөд сурталчилгааны хувьд хамгийн өндөр үр ашигтай сурталчилгааг цацсан үзүүлэлттэй байна. Учир нь тэд нийт зах зээлийн 93% сурталчилгаагаа хүргэсэн бөгөөд бага цацалтаар ашигтай сурталчилгаа хийж чадсан байна. Сувгийн хувьд хандалт сайтай сувгуудыг сонгодог бөгөөд цаашид хэрэгцээгүй сувгийн тоог багасгах шаардлагатай нь харагдаж байна. Хүснэгт 9. Юнителийн цацсан телевизийн рекламны хүртээмж, нийт үзсэн хэрэглэгчийн тоо, рекламны давтамж 1/1/ /27/2015 Unitel Channel Rtg% GRP Insertions # total MOVIEBOX БОЛОВСРОЛ MN TV UBS МОНГОЛ HD TV C РОЯАЛ ТЕЛЕВИЗИЙН Sportbox HD SEVEN ЭХ ОРОН МVОНТ ОЛЛОО NTV Малчин SPS World

47 18 Channel ШИНЭ ДЭЛХИЙ MNC ИЙГЛ TV UBS GLOBAL SBN DREAM BOX СОЁН ГЭГЭЭРVVЛЭГЧ ЗА TV KMG PPA TM ETV СТАР MNB KMG Эх сурвалж : (Максима Infosys программ ашиглан хийсэн судалгаа) Юнител компанийн хувьд маш олон буюу 34 телевизийн сувагтай хамтран ажиллаж сурталчилгаа цацдаг бөгөөд телевизийн цацалтыг гол томоохон телевизээр төвлөрөн их тоогоор өгч бусад жижиг телевизэд их бага хэмжээгээр сурталчилгаа өгдөг байна. Энэ нь зардлыг тараан байрлуулах үр дүнгүй болгох сөрөг талтай. Цацалтын хувьд ч удаа сурталчилгаа цацсанаар үүрэн холбооны компаниудыг тэргүүлж байна. Мэдээж өндөр цацалт хийж байгаагийн хэрээр олон хүнд сурталчилгаагаа хүргэж байна. 7,6152,000 хүн сурталчилгааг давхардсан тоогоор үзсэн байна. Гэвч сурталчилгааг нь нийт үзэгчдийн 70% үзсэн гэсэн тооцоолол гарчээ. Юнител нь 2015 онд урамшууллын тоогоороо Мобикомоос бага байгаа хэдий ч телевизэд зарцуулах үнийн дүнгээрээ бусад компаниудаа тэргүүлж байна. Цаашид сурталчилгааг цөөн телевизээр цацаж RTG өндөр авах тал дээр анхаарч ажиллах шаардлагатай байна. Хүснэгт 10. Скайтеийн цацсан телевизийн рекламны хүртээмж, нийт үзсэн хэрэглэгчийн тоо, рекламны давтамж 1/1/ /27/2015 Skytel Channel Rtg% GRP Insertions # Total БОЛОВСРОЛ MOVIEBOX TV NTV TV MN

48 7 UBS C МОНГОЛ HD SBN ETV СТАР ЗА TV Блvvмберг TV МVОНТ TM ШИНЭ ДЭЛХИЙ UBS GLOBAL ЭХ ОРОН TV5x Эх сурвалж : (Максима Infosys программ ашиглан хийсэн судалгаа) Скайтел компанийн хувьд харьцангуй өндөр давтамжтай цацалт хийдэг ч дунджаар 1,3209,000 хүнд сурталчилгаагаа хүргэсэн бөгөөд үзэгчдийн 60% сурталчилгаа хүргэсэн байна. Телевизийн сонголтын хувьд рекламыг тараан байршуулдаг бөгөөд рейтинг өндөртэй телевизийн сонгодог боловч RTG бууруулах жижиг телевизүүдийг нэлээдгүй сонгодог нь харагдаж байна. Өөрийн групп компани болох NTV, STAR зэрэг телевизид сурталчилгаа байршуулдаг нь RTG бууруулах бас нэгэн шалтгаан болж байна. Хүснэгт 11. Жи-Мобайлын цацсан телевизийн рекламны хүртээмж, нийт үзсэн хэрэглэгчийн тоо, рекламны давтамж 1/1/ /27/2015 G Mobile Channel Rtg% GRP Insertions # Total БОЛОВСРОЛ TV TV МVОНТ C MN UBS ЭХ ОРОН Малчин UBS GLOBAL TV ETV СТАР

49 14 ЗА TV TM ШИНЭ ДЭЛХИЙ Эх сурвалж : (Максима Infosys программ ашиглан хийсэн судалгаа) Жи-Мобайлын хувьд харьцангуй цөөн буюу 15 телевизийн суваг ашиглан маш бага буюу 5153 удаагийн цацалтаар 399,100 хэрэглэгчдэд сурталчилгаагаа хүргэж чадсан байна. Гэвч энэхүү сурталчилгаа нь сувгийн хувьд Боловсрол, Тv9. Tv5 зөв сонголт болсон боловч цаг болон контентоо сайн сонгож чадаагүй нь харагдаж байна. Учир нь бусад өрсөлдөгч нартай харьцуулахад 60% RTG цуглуулсан байна. Хүснэгт 12. Максима компанийн 2015 оны шилдэг үзэгч цуглуулсан 20 телевизийн тоон мэдээ Units >> 1/1/ /30/2015 Channels Maxima Rank GRP Duration [seconds] Insertions БОЛОВСРОЛ МVОНТ MOVIEBOX TV МОНГОЛ HD MN TV NTV SBN РОЯАЛ UBS C TV ETV СТАР DREAM BOX ОЛЛОО ИЙГЛ ЭКО Эх сурвалж : (Максима Infosys программ ашиглан хийсэн судалгаа) Хүснэгт 13.Үүрэн холбооны компаниудын ТОП телевизийн сонгож авсан байдал rank Mobicom Unitel Skytel G-Mobile 1 БОЛОВСРОЛ MOVIEBOX БОЛОВСРОЛ БОЛОВСРОЛ 2 TV9 БОЛОВСРОЛ MOVIEBOX TV9 3 МОНГОЛ HD MN25 TV9 TV5 40

50 4 MOVIEBOX TV9 NTV МVОНТ 5 MN25 UBS TV5 C1 6 UBS МОНГОЛ HD MN25 MN25 7 TV5 TV5 UBS UBS 8 МVОНТ C1 C1 ЭХ ОРОН 9 TV8 РОЯАЛ МОНГОЛ HD Малчин 10 C1 Sportbox HD SBN UBS GLOBAL ТОП ТЕЛЕВИЗИЙН Эх сурвалж : (Максима Infosys программ ашиглан хийсэн судалгаа) Эдгээрээс дүгнэхэд Боловсрол, ТВ9, Монгол НD, Moviebox. MN25. TV5 болон МҮОНТ-ийн тус компаниудиас хамгийн өндөр сурталчилгааг татаж чадсан байна. Хүснэгт 14. Нэгж хэрэглэгчийн зардал Channels Maxima Rank Duration [sec] Insertions Sec tariff Expense per audience БОЛОВСРОЛ ,506 МVОНТ ,240 MOVIEBOX ,137 TV ,919 МОНГОЛ HD ,950 MN ,216 TV ,022 NTV ,509 РОЯАЛ ,000 SBN ,647 Эх сурвалж : (Максима Infosys программ ашиглан хийсэн судалгаа) Хамгийн өндөр рейтингтэй 10 телевизээр цацсан сурталчилгааны нэгж хэрэглэгчдэд очих зардлыг тооцож үзэв. Энэхүү тооцоололыг хийхдээ 1 секундын зардлыг 2000 тооцсон бөгөөд телевиз тус бүрийн үүрэн холбооны компаниудаас авсан сурталчилгааны дундаж секундээр үржүүлэн тооцсон болно. 2.2 Салбарын судалгааны дүгнэлт Сурталчилгааны төлөвлөлтийг хийхдээ телевизийн ранк, контентын рейтинг үнэлэн цацаж чадвал хэрэглэгчдэд хүрэх хүртээмж сайжирна. Жишээ нь Юнител хамгийн их тоогоор буюу удаа цацсан ч нийт зах зээлийн 70% сурталчилгаа хүргэсэн байна. Мобиком удаа цацсан ч 90% хүргэсэн амжилттай байна. Мөн чанаргүй телевизэд сурталчилгаа өгөхгүй байвал реклам үр дүнгүйдэх эрсдэлээс сэргийлнэ. Улирлын трэнд, өрсөлдөгчийн сурталчилгааны явцыг танахад нь сурталчилгааны үр ашгийг дээшлүүлнэ. 41

51 III БҮЛЭГ. СУДАЛГААНЫ АРГА ЗҮЙ Энэхүү бүлэгт судалгааны зорилгодоо хүрэхийн тулд хийсэн судалгааны үе шатуудыг дурьдах юм. Үүнд салбарыг сонгосон үндэслэл, судалгааны дизайн, судалгааны арга аргачлал, судалгааны асуулга боловсруулах, судалгааны мэдээлэл цуглуулсан байдал, судалгааны түүврийн талаар дурьдана. 42

52 2 3.1 Судалгааны дизайн Энэхүү судалгааны ажлыг чанарын судалгааны аргаар дескритив болон аналитикал судалгааны арга зүйг ашиглан манай улсын үүрэн холбооны салбарын видео контентын үр ашигтай арга замуудыг судлахыг хичээсэн болно. Судалгааг Анхдагч буюу санал асуулга ярилцлагын аргаар авч үр дүнг нэгтгэн дүгнэсэн. Зураг 21. Судалгааны загвар Сурталчилгааны чанар, төлөвлөлт, үр нөлөөг шалгах Түүвэр 1.Оператор 4 компанийн ажиллагсад фокус 3.Максима компанийн дата Нөхцөл байдлын шинжилгээ Анкет Ярилцлага Үр дүн Ойлголт Төсөөлөл Өнөөгийн байдал Хүчин зүйлийн нөлөөлөл Эх сурвалж: Судалгааны загвар 3.2 Судалгааны ажлын хамрах хүрээ Манай улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа үүрэн холбооны 4 оператор компаниудыг сонгон авсан бөгөөд тус компаниудын маркетингийн алба, медиа хэсэгт ажилладаг нийт 8 ажилтанаас судалгаа авсан юм. Мөн салбарын Улаанбаатар хот болон орон нутаг дахь 220 хэрэглэгчдээс анкетын судалгаа авч медиа хэрэглээний онцлог, телевизийн сурталчилгаанд хандах хандлагыг судалсан бол фокус группын 64 хэрэглэгчээс оператор компаниудын сурталчилгааны чанарт судалгаа хийлээ. Онолын судалгаа Судалгааны ажлын онолын хэсэгт монгол хэл дээр магистрын зэрэг горилсон судалгааны ажил 1, телевизийн сурталчилгаа, маркетингийн идэвхжүүлэлтийн талаар монгол хэл дээр 3 ном, англи хэл дээр 5 ном, үр дүнг хэмжих аргачлалын талаар гарын авлага 1, 10 гаруй судалгаа шинжилгээний өгүүлэл, цахим хуудас зэрэг төрөл бүрийн эх үүсвэрээс мэдээ баримтуудыг цуглуулан 1-2 сарын хугацаанд судлан, судалгааны хэсэгт анхдагч ба хоёрдогч судалгааны эх үүсвэрийг хослуулан ашиглаж, анкетын аргаар тодруулах болон харьцуулсан судалгаа хийж нэгдсэн дүгнэлт гаргасан. 43

53 Судалгааны асуулга боловсуулсан байдал Манай улсад телевизийн сурталчилгааны үр дүн, мониторингийг хийдэг Максима компанийн судалгааны хэсгийн судлаач Энхчимэг, Жамц, албаны дарга Оюунгэрэл нартай уулзан үр дүнг тооцох, телевиз болон захиалагч хоорондын тулгамдаж байгаа асуудлын талаар ярилцан, ойлголт төсөөлөлтэй болсон. Мөн телевизүүдийн сурталчилгааны өнөөгийн байдал, ашигтай хэрэглэх арга хэлбэрийн талаар Боловсрол суваг болон UBS телевизийн маркетингийн албатай мэдээлэл солилцсон бол Оператор компанийн рекламны чанар, сурталчилгааны брэндийн бодлого, хамтын ажиллагааны талаар танадалтыг хийх зорилгоор Гориллаа болон Лилхауз студиэс судалгаа хийсэн болно. Энэтхэгийн судлаач Vijaya Chithra 2014 онд хийсэн Телевизийн сурталчилгааны үр дүнд нөлөөлөх хүчин зүйл сэдвээр хийгдсэн судалгааны ажлын нийт 27 асуулт бүхий анкетыг ашиглан оператор компанийн ажилтануулаас авах судалгааны анкетыг боловсруулсан. Судалгааны асуулгаа боловсруулсны дараа Мобикомын судалгааны мэргэжилтэнтэй асуулгыг нэг бүрчлэн ярилцаж, ойлгомжтой байдлыг сайжруулсан. Судалгааг анкетын аргаар авсан бөгөөд анкетын асуулгууд нь дэвшүүлсэн таамаглалыгбатлах зорилготой ба үндсэн 3 хэсэгт хуваагдаж байгаа. 1-р хэсэг.сурталчилгааны төлөвлөлтийн аргыг тодруулах 9 асуулттай. 2-р хэсэг.оператор компаниудын рекламны чанар брэндийн бодлого, студитэй хамтан ажиллах өнөөгийн түвшинг тодорхойлох зорилготой 12 асуулттай. 3-р хэсэг.сурталчилгааны үр дүнг ямар аргаар хэрхэн тооцдогыг тодорхойлох зорилготой 6 асуулгатай. Оператор компанийн хэрэглэгчийн мэдээллийн хэрэгсэлд хандах зан төлөвийг танадах, оператор компаниудын телевизийн сурталчилгааны чанарыг тодорхойлох, реклам үзэлтийн хэв маягийг тодорхойлох зорилгоор 64 хэрэглэгчээс 8 групп болгон фокус группын ярилцлага хийсэн болно. Мэдээлэл цуглуулсан байдал Судалгааг өөрийн биеэр нийт 4 компанийн медиа хэсгийн 8 ажилтантай мэйлээр харилцан судалгааг авсан бөгөөд Юнителээс бусад компаниудтай харилцан ярилцаж мэдээлэл солилцсон болно. Харин Юнителын хувьд зарим мэдээллээ нууц гэсэн тул судалгааны зарим асуулгуудад дата олдоогүй тул асуулгыг хассан болно. Судалгааны үр дүн боловсруулалт Судалгааны анкетыг боловсруулаад гарсан үр дүн дээр судлаачийн зүгээс өөрийн дүгнэлтийг хийсэн болно. Фокус группын судалгааны хувьд 8 группийн мэдээллийн нэгтгэн дүгнэлт хийсэн болно. 44

54 3 IV БҮЛЭГ. ЭМПИРИК СУДАЛГАА ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ҮР ДҮН 4.1 Үүрэн холбооны компаниудын хэрэглэгчдийн телевизийн сурталчилгаанд өгөх чанарын судалгаа Судалгааны зорилго: Хэрэглэгчийн зан төлөвийг судалж, нөхцөл байдалд дүн шинжилгээ хийх Судалгааны арга: Тоон судалгаанд 220 оролцогчийг хамруулсан. Хугацаа: Мэдээлэл цуглуулалт Орон нутаг Улаанбаатар Судалгааны түүвэр: Улаанбаатар хотын төвийн 6 дүүргээс судалгааг ижил тархалттайгаар өрхөөс судалгааны мэдээлэл цуглуулсан. Хөдөө орон нутгийн хэрэглэгчид, анкетан судалгаагаар доорх газруудад түүвэрлэж мэдээллээ цуглуулсан. Орон нутаг Дархан 40 Дорноговь 40 Өвөрхангай төв, Бат-Өлзий сум 20 хүнээс тус тус анкетан судалгаа авав УБ хотын 6 дүүрэгт 120 хэрэглэгчдийг хамруулав. Монгол улсал насны нийт хувь амын 99,2% буюу 1,924,363 хүн телевизээс мэдээлэл авдаг байна. 99,2% үүнээс 45,4% Хот, 55,6% орон нутагт байрлаж байна. Зураг 22. Судалгаанд оролцогчдын ерөнхий мэдээлэл Нас /эрэгтэй, эмэгтэй/ % 8% 10% 11% 11% 10% 12% 17% 15% 5% 6% 10% 9% 13% 10% 19% 16% 11% 45

55 Зураг 23. Гэр бүлийн байдал Гэр бүлийн байдал Аав ээжтэйгээ 16% Ганц бие 14% Эхнэр/Нөхөртэй 70% Зураг 24. Оршин суудаг сууц 2% 49% 13% 43% 49% 43% УБ Хөдөө Эх сурвалж: Анкетан судалгаа: нийт түүвэр Судалгааг УБ болон хөдөө орон нутгаар ангилж хэрэглэгчдийн төлөөлж чадах харьцааг хадгалан түүвэрлэлтээ хийв. Мэдээллийн хэрэгслийн медиа багцад телевизийн эзлэх хувь Зураг 25. Мэдээллийн хэрэгслийн ашиглалт Мэдээллийн багц Телевиз Сонин Сэтгүүл Радио Интернэт Утасны дата Кино театр Гудамны самбар 17 Бусад Эх сурвалж (Анкетан судалгаа: нийт түүвэр) Хэрэглэгчийн мэдээллийн багцад телевизийн эзлэх хувь нь 99%, Сонин сэтгүүл 42-51%, Интернэт 51-61%, радио 27%, гудамжны самбар болон хэвлэмэл сурталчилгаа 17 % байгаа нь манай улсын хувьд телевизийн өнөөг хүртэл чухал мэдээллийн хэрэгсэл байгааг харуулж байна. Мэдээллийн хэрэгслийн ашиглаж байхдаа ямар хэрэгсэлийг давхар ашигладаг болохыг тодруулахад сэтгүүл болон сонин уншиж байхдаа анхаарлаа сайн хандуулдаг бөгөөд телевиз үзэх үедээ хамгийн их давхар үйлдэл хийдэг байна. 46

56 Телевиз үзэхдээ голчлон гар утас зөөврийн компьютерээсээ давхар facebook twitter болон бусад мэдээллийн веб сайтуудыг ашиглаж байдаг. Хэрэв бид телевизийн сурталчилгаагаа facebook, twitter дээрх сурталчилгаатай давхцуулж чадвал илүү үр дүнтэй сурталчилгаа болж чадна гэж тооцож байна. Зураг 26. Телевиз Нэвтрүүлгүүдийн рейтинг Нэвтрүүлгийн хувьд Улаанбаатар болон хөдөө орон нутгийн иргэд хооронд онцын өндөр ялгаа байхгүй байгаа нь 1 талаараа сайшаалтай бөгөөд мэдээ мэдээллийн хөтөлбөр, хамгийн өндөр хувьтай 63-81% байгаа бол сурталчилгааг уран сайхны кино, хошин шог инээдмийн нэвтрүүлгийн дундуур цацах нь үр дүнтэйг харуулж байна. Хүснэгт 15. Телевиз Нэвтрүүлгүүдийн рейтинг Нэвтрүүлгийн төрөл Бизнес эрхлэгч Өндөр Хүүхэд настан /50- /12-с доош/ дээш/ Дундаж настан/ Залуус Мэдээ, мэдээлэл 83% 96% 31% 83% 56% Уран сайхны кино 70% 38% 38% 61% 65% Танин мэдэхvйн 57% 29% 31% 42% 37% Хошин, инээдмийн 39% 13% 69% 37% 40% Олон ангит кино 26% 17% 31% 40% 42% Спортын 43% 17% 31% 26% 41% Хөгжмийн 26% 4% 15% 26% 53% Шууд ярилцлага 13% 29% 15% 22% 13% Эрүүл мэндийн 30% 29% 0% 26% 6% Реалити шоу 17% 0% 15% 9% 18% Бизнес, эдийн засгийн 9% 25% 0% 7% 6% Гэр бүлийн 4% 21% 8% 5% 10% 47

57 Хүүхэлдэйн кино 13% 0% 46% 6% 10% Баримтат кино 9% 4% 15% 9% 6% Эх сурвалж: Анкетан судалгаа: нийт түүвэр Энэхүү судалгаагаар сегмент тус бүрийн хамгийн их 3 контент дараах байдалтай байна. Бизнес эрхлэгчид Мэдээ, Кино, Танин мэдэхүй Өндөр настан -Мэдээ, Кино, Танин мэдэхүй, Шууд ярилцлага, Эрүүл мэнд Хүүхэд- Хүүхэлдэйн кино, Инээдмийн, Кино Дундаж насныхан- Мэдээ, Кино, Танин мэдэхүй Залуус- Кино, Хөгжим, Мэдээ Эдгээрээс дүгнэхэд мэдээ, кино,танин мэдэхүйн нэвтрүүлгийн дундуур сурталчилгаа цацах нь үр дүнтэй бөгөөд залуус, хүүхэд гэсэн 2 сегментийн хувьд контентын сонголтыг өөр хэлбэрээр сонгож рекламыг цацах хэрэгтэй нь харагдаж байна. Зураг 27. Ямар төрлийн телевизийн сурталчилгаа илүү таалагддаг вэ? тухайн чиглэлийн мэргэжилтэнг оролцуулсан Олны танил нэр хүндтэй хүн тоглосон Энгийн амьдралын хэв маяг харуулсан хэрэгцээт байдлаар харуулсан Өвөрмөц содон өнгө дизайн график ашигласан Сонирхол татсан үг хэллэгтэй Зөвлөгөө мэдээлэл өгдөг Хошин хөгжилтэй хэлбэртэй 6% Эх сурвалж: (Анкетан судалгаа: нийт түүвэр) Телевизийн сурталчилгааны хувьд хэрэглэгчийг хошин өнгө аястай, инээдтэй зохиол ашигласан, эсвэл хошин шогийн жүжигчид сонирхол татдаг 65% бол тухайн бүтээгдэхүүний талаар зөвлөгөө мэдээлэл ашиглах заавар зэргийг өгсан сурталчилгааг сонирхох хэсэг 35%, сонирхолтой үг хэллэгээр хийгдсэн сурталчилгаа анхаарал татах хэсэг нь 24% эзэлж байна. Зураг 28. Сурталчилгаанд өгөх үнэлэмж: байршилаар 15% 16% 20% 21% 24% 35% 65% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 63% 67% 35% 35% 24% 24% 21% 18% 19% 23% 11% 13% 18% 19% 6% 5% УБ Орон нутаг Эх сурвалж: (Анкетан судалгаа: нийт түүвэр) 48

58 Хэрэглэгчдийн хувьд телевизийн сурталчилгааны анхаарал татах хэсэг нь Улаанбаатар болон орон нутагт ижил төвшинтэй байгаа нь сурталчилгааны зохиолыг орон нутаг, хот гэж ялгалгүйгээр 1 ижил хийж зардалаа хэмнэх боломжтойг харуулж байна. Зураг 29. Телевизийн сурталчилгаа үзсэний дараах хэрэглэгчийн чиг хандлага мэдээллийг хайж fb болон web хаяг руу нь орсон 28% Бүтээгдэхүүнийг худалдаж авсан Лавлах утаснаас асуусан найз нөхөд гэр бүлийнхэсээ асуусан гэрээт борлуулагч үйлчилгээний заалаар очсон 5% 5% 3% 10% утсанд ирсэн мессэжийг хайж уншсаг 46% Ямар ч үйлдэл хийгээгүй 54% Эх сурвалж: (Анкетан судалгаа: нийт түүвэр) Сурталчилгааг хэдийгээр маш өндөр зардалаар цацдаг ч үзэгчдийн зүгээр талаас илүү хувь нь ямар нэг мэдээлэл авахгүйгээр үзээд өнгөрдөг нь сурталчилгааны 50% дээш хувь байгаа нь харамсалтай. Энэ нь компаниудын хувьд үзэгчгүй сурталчилгаа болж хоосон зардал болж байгааг харуулж байна. Харин 46% нь рекламыг үзсэний дараа гар утсанд ирсэн мессэжийг хайж уншдаг байна. Учир нь оператор компаниуд сурталчилгаагаа давхар мессэжээр өгдөг нь хэрэглэгчдэд давуу тал болдог байна. Харин 28% нь илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг вэб хуудаснаас дахин хайж олдог гэсэн байна. Зураг 30. Таныг Телевизийн үзэж байхад зар сурталчилгаа явахад гоё контент байвал сувгаа сольдоггүй гэж хариуллаа. 17% сурталчилгааг дуустал нь үздэг 11% эхний 2-3 минутыг үздэг 29% сурталчилгааг шууд сольдог 53% Эх сурвалж: (Анкетан судалгаа: нийт түүвэр) Сурталгаа нь 1 цагт 15 минут байх ёстой гэсэн хуулийн заалт нь хэрэгчийг залхааж сурталчилгаа явангуут сольдог дадал бий болгож байгаа бөгөөд энэхүү судалгаагаар нийт үзэгчийн 53% нь сурталчилгаа явангуут сувгаа сольдог гэсэн хариу өгсөн байна. Харин 29% эхний 3 хүртэлх минутын сурталчилгааг үздэг бөгөөд компаниудын хувьд сурталчилгааг эхний хэсэгт байршуулж чадвал үзэгч авах 49

59 боломжтойг харуулж байна.мөн 17% нь гоё нэвтрүүлгийн дундуур явуулбал сольдоггүй гэсэн бөгөөд хэрэглэгчийг татаж чадах нэвтрүүлгийн ивээн тэтгэгчээр хамтран ажиллах нь сурталчилгааг үр дүнтэй цацах бас нэгэн хэлбэр болох юм. Зураг 31. Фокус группийн хэрэглэгчийн сэтгэгдэл 23 настай хэрэглэгч: Миний хувьд Авьяаслаг Монголчууд нэвтрүүлгийн дундуур реклам гарахад дуустал нь рекламыг үздэг. Учир нь HD Монгол богино реклам цацдаг юм 36 настай эрэгтэй хэрэглэгч: Миний хувьд реклам эхлэнгүүт өөр сувгуудыг сольж байгаа ойролцоогоор 10 минутыг дараа эргэн нөгөө сувгаа тавьдаг. 43 настай эмэгтэй хэрэглэгч: Миний хувьд шинэ рекламыг заавал 2-3 удаа тааралдвал үздэг. Хэрэгтэй мэдээллээ авдаг бас шинэ содон зүйл юу байна гэж анзаардаг. Зураг 32. IPTV ашиглах байдал 55% 45% IPTV ашигладаг IPTV ашигладаггүй Эх сурвалж: (Анкетан судалгаа: нийт түүвэр) Судалгаанд оролцогчид нь амьдарч байгаа газар болон эдийн засгийн байдлаасаа шалтгаалан янз бүрийн төхөөрөмжөөр телевиз үзэж байсан бөгөөд 45% IPTV үйлчилгээ ашиглан мэдээлэл авч байна. Зураг 33. IPTV ухраах үйлчилгээг ашиглах үед рекламыг алхасдаг хэрэглэгч 50

60 5% 95% Рекламыг гүйлгэдэг Реклам гүйлгэдэггүй Эх сурвалж: (Анкетан судалгаа: нийт түүвэр IPTV үйлчилгээ ашиглан мэдээлэл авдаг хэрэглэгчийн 95% нь реклам гүйлгэж үздэг бөгөөд энэхүү үзүүлэлт нь телевизийн сурталчилгааны хувьд бас нэгэн сорил болж байгааг харуулж байна. Харин үлдсэн 5% ухраах үйлчилгээтэй ч рекламаа ухраалгүйгээр сурталчилгаа авдаг гэсэн хариу өгсөн. Хүснэгт 16. Фокус бүлгийн ярилцлагын түүвэр үзүүлэлт Хэрэглэгчийн ангилал Групп # Тоо Мобикомын хэрэглэгч Групп 1 (18-25) 8 Групп 2 (26-45) 8 Скайтелын хэрэглэгч Групп 3 (18-25) 8 Групп 4 (26-45) 8 Юнителын хэрэглэгч Групп 5 (18-25) 8 Групп 6 (26-45) 8 Жи-Мобайлын хэрэглэгч Групп 7 ( Групп 8 (25-40) 8 Нийт түүвэрлэлт 64 Хүснэгт 17. Фокус бүлгийн ярилцлагын үр дүн Чанарын судалгаа, Фокус бүлгийн ярилцлагаар нийт 64 хэрэглэгчийг тус тус хамруулсан. Оператор Рекламны чанар Реклам үзэлт Эргэн холбогдолт Мобиком Рекламны аялгуу зохиол сайтай боловч хэрэгцээт мэдээлэлтэй. Гэхдээ худалдан авалтанд тэр бүр нөлөөлж чадахгүй байна. Скайтел Сурталчилгааны рекламны чанар Сурталчилгааны хувьд хэрэгтэй байрлалд байдаг учраас сурталчилгааны өртөлт сайтай зарим тохиолдолд анхаарал татдаг Сурталчилгаа нь удаан хугацаанд залхтал явдаг Мэдээлэл авч чаддаг тул дэлгэрэнгүй мэдээлэл нэмж хайж авдаг. Мэдээлэл заримдаа бүрэн, 51

61 дундаж, дүрийн нэгдсэн бодлого байдаггүй. Эргэн санахад санагдах зүйл багатай гэсэн байна. Юнител Сурталчилгаа нь сонирхолтой анхаарал татсан сайн дүрийн сонголт, гоё мессэжттэй байдаг боловч хэрэгцээтэй мэдээлэл олж авах боломж нь хангалттай биш байна. Жи- Сурталчилгаа нь Мобайл хэрэглэгчийн анхаарлыг төдийлөн татаж чаддаггүй, хэрэгцээтэй мэдээлэл олж авах боломж нь хангалттай бус байдаг ба сөрөг сэтгэгдэл өндөр хувьтай байгаа нь тухайн сурталчилгаанууд нь үр дүнгүй борлуултанд нөлөөлж чадахгүй байгааг харуулж байна. учир уйтгартай, сонирхол татаж чадаггүй тул үзэлт бага. Сурталчилгааны хувьд хэрэгтэй байрлалд байдаг, Сард 2-3 сурталчилгааг фокусладаг тул ойлголт бүрэн өгдөг. Сурталчилгааны хувьд үзэлт муутай. Давтамж болон сувгийн сонголт муу сурталчилгааны тоо бага гэж үзлээ. заримдаа хангалтгүй байдаг тул дэлгэрэнгүй мэдээлэл нэмж хайж авдаг. Мэдээлэл авч чаддаг тул дэлгэрэнгүй мэдээлэл нэмж хайж авдаг. Мэдээлэл хангалтгүй байдаг тул шаардлагатай үед эргэн холбогддог. Хүснэгт 18. Рекламны чанарын үнэлгээний дүгнэлт Фокус группын ярилцлагын үеэр 2015 оны 12 сард цацагдсан 4 оператор тус бүрийн цагаан сарын рекламыг хэрэглэгчдэд үзүүлж сурталчилгааны чанарыг үнэлүүлсэн болно. 52

62 Үзүүлэлт МОБИКОМ ЮНИТЕЛ СКАЙТЕЛ ЖИ- МОБАЙЛ Уриа үг- Мэдээлэл хүргэлт Мобикомын сурталчилгаа хэрэглэгчдэд гол мэдээллээ өгсөн. Өвөрмөц уриа өгүүлэмж ашигласан байна. Бүрэн харуулж чадсан. Ой санамжинд хадгалагдаж чадаагүй. Уриа үг сайтай. Мэдээллээ бүрэн өгч чадсан. Давхар санаа гаргасан. Бэлгийн карт, мэндчилгээг харуулсан. Ой санамжинд хадаглагдах төвшин сул. Энгийн уриа үгтэй боловч гоё мэдээлэлтэй, хэрэгтэй мэдээллээ өгч чадсан. Давхар санаа гаргасан. Бэлгийн картнаас илүү мэндчилгээ гэж ойлгосон. Зарим жүжигчдээр санаж байсан. Уриа үгний чанар дунд зэрэг. Мэдээллийг өгч чадсан. Гол санааойлголт өгөх явц Ой санамжинд хадгалах Ойлголтыг бүрэн өгч чадсан. Жүжигчдий г хараад шууд Жи- Мобайлын сурталчилга аг таньсан. Худалдан авалтанд нөлөөлсөн Эерэг сэтгэгдэл төрүүлсэн Сонирхол татсан байдал Нөлөөлсөн Нөлөөлсөн Нөлөөлсөн Маш бага нөлөөлсөн Эерэг таатай санагдсан Сонирхол татах чадвар дунд зэрэг Сайхан амьсгал төрүүлсэн. Сонирхол чадвар сайн уур татах Баярын уур амьсгал төрүүлсэн Сонирхол чадвар сайн татах Эерэг сайхан санагдсан. Сонирхол татах чадвар өндөр. 53

63 Нэгж сурталчилгааг үзүүлсэний дараа хэрэглэгчээс 4 оператор тус бүрийн сурталчилгааны ерөнхий чанарт үнэлгээ өгүүллээ. А. Мобикомын хэрэглэгчийн үнэлгээ Зураг 34. Мобикомын хэрэглэгчдээс өгсөн үнэлгээ 65% 87% 14% Мобикомын хэрэглэгчдийн хувьд Юнителийн сурталчилгаа илүү гоё ойлголт мэдээлэл өгдөг, анхаарал татаж чаддаг, эргэн саналтанд нөлөөлдөг бол бусад операторуудын хувьд тийм ч өндөр үнэлгээ авч чадсангүй. Б. Скайтелийн хэрэглэгчийн үнэлгээ Зураг 35. Скайтел компаний хэрэглэгчдийн үнэлгээг харуулав 89% 92% 13% Скайтелийн хэрэглэгчдийн хувьд Мобиком болон Юнителийн сурталчилгаа нь өвөрмөц сонин шийдэлтэй хийгдэж анхаарлыг нь татаж чаддаг бөгөөд илүү олон цацагддаг гэсэн үнэлгээг өглөө. В. Юнител группын хэрэглэгчдийн үнэлгээ Зураг 36. Юнител группын хэрэглэгчдээс бусад 3 операторын рекламанд өгсөн үнэлгээ 88% 75% 11% Юнителийн хэрэглэгчдийн хувьд Мобикомын сурталчилгааг маш чанартай бөгөөд сонирхолтой хийгддэг гэж үнэлсэн бөгөөд Скайтелийн сурталчилгаа нь сайжирч байгааг гэсэн үнэлгээ өгөв. Харин Жи-Мобайлын сурталчилгаанд хангалтгүй дүн тавьлаа. 54

64 Г. Жи мобайл компаний хэрэглэгчдийн үнэлгээ Зураг 37. Жи мобайл компаний хэрэглэгчдийн өгсөн үнэлгээ 88% 65% 85% Жи-Мобайлын хэрэглэгчид нь Мобикомын сурталчилгаанд хамгийн өндөр санал өгсөн бөгөөд сурталчилгааны чанар өгч буйгаа мэдээлэл, өгүүлэмж сайн гэж хариулсан юм. Мөн Юнителийн хувьд сурталчилгааны чанарт өндөр үнэлгээ өгсөн болно. Харин Скайтелийн хувьд дундаж үнэлгээг өгсөн бөгөөд тийм ч их сурталчилгаа нь харагддаггүй. Мэдээллээ бага тараадаг гэсэн юм. Нэгдсэн дүгнэлт: Хэрэглэгчдийн хувьд оператор компаниудын рекламны чанарт өгсөн дүнг нэгтгэхэд Мобиком корпораци болон Юнителын реклам сурталчилгаа хамгийн их хэрэглэгчдэд таалагддаг бол Скайтелынх алтан дундаж, Жи Мобайл компанийн сурталчилгаанд бүгд сэтгэл ханамжгүй байгаа нь харагдаж байна. 4.2 Үүрэн холбооны компаниуд (Телевизүүдийн зар сурталчилгааны бодлого, төлөвлөлт, студийн хамтын ажиллагаа, үр дүн) Судалгааны зорилго: 4 үүрэн холбооны компанийн медиа хэлтэсээс зар сурталчилгааны бодлого, төлөвлөлт, студийн хамтын ажиллагаа, үр дүнг хэрхэн үнэлдэг талаар анкетын судалгааг хийлээ авсан судалгаа Судалгааны арга: Анкет Хугацаа: Хүснэгт 19. Оператор компаниудын үр дүнг үнэлэх судалгааны дүгнэлт Оператор Рекламны Төлөвлөлт Реклам Чанар/ Студи Үр дүн тооцох Мобиком Телевизийн цацалтын төлөвлөлтөө урамшууллын идэвхитэй хугацаанд хийдэг бөгөөд ихэвчлэн телевизүүдийн ранк ашиглан эхний 5-10 телевизэд сурталчилгаа өгдөг байна. Телевизийн рекламаа Реклам хийхдээ мэдээллийг дэлгэрүүлдэг. Брэндийн нэгдсэн бодлого барьдаг 1-2 хүнтэй жилийн гэрээ байгуулан сурталчилгаа хийдэг. Үндсэн брэнд- Батчулуун, Be брэнд Rokitbay. Сурталчилгааны гол мессэж, слоган дээр онцгой ач холбогдол өгдөг. Сурталчилгааг гарахаас өмнөх судалгааг хийдэггүй бөгөөд цаашид үйл ажиллагаандаа ашиглахаар төлөвлөж байгаа юм байна. 55